DOWODY

ZNACZENIE DOWODÓW W PROCESIE KARNYM

Stanowią źródło informacji będących podstawą ustaleń faktycznych decydujących o treści decyzji i rozstrzygnięć. Pozwalają na rekonstrukcję zachowania w celu ustalenia czy miało miejsce, czy jest przestępstwem i kto ponosi za nie odpowiedzialność.

*prawo dowodowe - przepisy dotyczące dowodów w kpk - źródła, środki, postępowanie dowodowe

POJĘCIE I RODZAJE DOWODÓW

• Źródło dowodowe (osobowe/rzeczowe)- osoba lub rzecz, która dostarcza dowodów np. świadek

• Środek dowodowy - forma przekazu informacji, które uzyskuje się ze źródła dowodowego, z którym organ styka się bezpośrednio, przeprowadzając dowód np. zeznania

• Fakt dowodowy - informacja zawarta w środku dowodowym; może wskazywać na popełnienie przestępstwa bezpośrednio lub pośrednio (poszlaka) np. informacje o określonym zachowaniu zawarte w zeznaniach

Podziały dowodów ze względu na:

• Treść środka dowodowego - pojęciowe (zeznania, wyjaśnienia, opinia) i zmysłowe (uzyskiwane na podstawie zmysłowej percepcji)

• Drogę od organu do badanej sytuacji - pierwotne i pochodne

• To, na jaki fakt wskazują - bezpośrednie - fakt główny, czyli zarzucany czyn, pośrednie - w zestawieniu z innymi wskazują na winę lub niewinność, kojarzy się je z poszlakami

• Formalizm postępowania - ścisłe (wymagają zwiększonego formalizmu, bo decydują o winie) i swobodne (nie wymagają zwiększonego formalizmu, mogą dotyczyć ustaleń w kwestiach incydentalnych), inaczej formalne i nieformalne

+ obciążające i odciążające - podział mający znaczenie praktyczne

DOPUSZCZALNOŚĆ DOWODÓW W OGÓLE

*SN - sformalizowane stanowisko - dopuszczalne są tylko dowody wymienione w KPK

Dopuszczalne są dowody nazwane i nienazwane, ale te drugie pod warunkami:

• Nowe metody, na których jest oparty nowy dowód, muszą być sprawdzone i dawać pewność ustaleń

• Zastosowane metody nie mogą naruszać gwarancji procesowych, zwłaszcza oskarżonego

Dowody uzyskane w ramach czynności operacyjno-rozpoznawczych mogą być dowodami w procesie karnym bez przetworzenia, ale z zachowaniem reguł stanowionych przez KPK. Mogą dotyczyć przestępstw nie tylko wymienionych przez ustawę o Policji, ale także innych, jeżeli zostanie wyrażona następcza zgoda sądu.

Osoba, wobec której są prowadzone niejawny środek w ramach czynności operacyjno-rozpoznawczych nie jest o nim informowana, chyba, że dowiaduje się o tym, kiedy materiał dowodowy zostaje wprowadzony do postępowania.

*Uprawnienia Policji z UCZESTNIKÓW!!!!!! (Kontrola operacyjna, czynności operacyjno-techniczne, dokumentowanie przestępstw, uzyskiwanie informacji, informacje z umów ubezpieczenia i przetwarzane przez banki)

ZAKAZY DOWODOWE

• Pojęcie

*Sensu stricto - zakazy dowodzenia albo zakazy przeprowadzania określonych dowodów

Sensu largo - wszelkie ograniczenia dowodzenia, wprowadzania i przeprowadzania dowodów i ich wykorzystania w procesie.

• Zakazy dowodzenia - sytuacje, w których z mocy wyraźnego unormowania wyłączone jest dowodzenie oznaczonej tezy albo za pomocą określonego dowodu, który ogólnie jest dopuszczalny

1. Oznaczonej tezy - pewna okoliczność nie może być w ogóle dowodzona, bez względu na środek dowodowy:

• Okoliczności związanych z przebiegiem narady i głosowania nad orzeczeniem - są zawsze tajne i niedopuszczalne jest zwolnienie od zachowania tajemnicy w tym względzie

• Zakaz dowodzenia prawa lub stosunku prawnego wbrew konstytutywnym ustaleniom orzeczenia innego sądu, chyba, że zmieniła się ich podstawa faktyczna

• Oświadczeń oskarżonego co do zarzucanego mu czynu złożonych wobec biegłego lub lekarza udzielającego mu pomocy medycznej

2. Za pomocą określonego dowodu - zakaz wprowadzenia i przeprowadzenia określonego dowodu ze względu na oznaczony interes społeczny; mają zapobiegać sytuacjom, w których szkoda z naruszenia np. tajemnicy spowiedzi czy tajemnicy państwowej byłaby większa niż korzyść z przeprowadzonego dowodu. Zakazy te można podzielić na:

• Bezwzględne - wyłączenie dowodów jest absolutne, nie są w ogóle dopuszczalne:

• Zakaz przesłuchania obrońcy oskarżonego co do faktów, o których dowiedział się przy udzielaniu porady lub prowadząc sprawę

• Zakaz przesłuchania duchownego co do faktów, o których dowiedział się podczas spowiedzi

• Odczytania lub odtworzenia wcześniejszych zeznań, jeśli świadek skorzystał z prawa do odmowy lub został zwolniony z obowiązku zeznawania

• Zakaz odczytania protokołu przesłuchania świadka, jeśli jest następnie przesłuchany jako oskarżony

• Względne - dowody są wprawdzie zakazane, ale mogą być przeprowadzone pod pewnymi warunkami:

• Zakaz ze względu na tajemnicę państwową…

• …służbową lub zawodową…

• …prawo odmowy zeznań

• Zwolnienie od złożenia zeznań osoby pozostającej z oskarżonym w szczególnie bliskim stosunku osobistym

• Poszczególne zakazy dowodzenia za pomocą określonego dowodu

1. Zakaz przesłuchania obrońcy

Ma gwarantować pełne zaufanie oskarżonego do obrońcy. Jest skierowany do wszystkich organów procesowych, we wszystkich stadiach postępowania. Dotyczy obrońcy występującego w procesie i adwokata działającego przy zatrzymaniu, z wyboru i z urzędu, co do informacji powziętych podczas prowadzenia sprawy albo w ramach kontaktu z zatrzymanym, uzyskanych nie tylko od oskarżonego. Zakaz ma charakter bezwzględny.

2. Zakaz przesłuchania duchownego

Obowiązuje co do faktów objętych tajemnicą spowiedzi, także po porzuceniu stanu duchownego. Ma charakter bezwzględny.

3. Zakaz ujawniania poprzednio złożonych zeznań

Obowiązuje, jeżeli świadek po złożeniu zeznań następnie skorzystał z prawa do odmowy ich składania lub został z tego obowiązku zwolniony. Nie można rekonstruować treści w żaden sposób, ani za pomocą protokołu czy notatki ani zeznań osoby przesłuchującej. Ujawnieniu na rozprawie podlegają jednak protokoły oględzin ciała. Zakaz ma charakter bezwzględny.

4. Zakaz przesłuchania świadka ze względu na tajemnicę państwową

Może być uchylony tylko przez organ przełożony względem osoby przesłuchiwanej, ze względu na potrzeby wymiaru sprawiedliwości. Odmówić wolno tylko, gdy złożenie zeznań mogłoby wyrządzić poważną szkodę państwa. O zwolnienie z tajemnicy powinien zwrócić się organ prowadzący postępowanie. W razie odmowy sąd lub prokurator może zwrócić się do naczelnego organu administracji. Jego rozstrzygnięcie jest ostateczne. Jeśli świadek został zwolniony z tajemnicy, może być przesłuchany na rozprawie z wyłączeniem jawności. Protokoły przesłuchań podlegają przechowaniu. Zakaz nie dotyczy oskarżonego.

5. Zakaz przesłuchania świadka ze względu na tajemnicę służbową lub zawodową

*tajemnica zawodowa - związana z wykonywaniem zawodu lub funkcji; może dotyczyć wiadomości z życia prywatnego innych osób np. lekarska, albo związanych z danym zawodem np. jakieś procesy technologiczne

Ma charakter względny, może być uchylony postanowieniem sądu lub prokuratora. Przesłuchanie świadka zwolnionego z tajemnicy odbywa się na rozprawie z wyłączeniem jawności. Protokoły przesłuchań podlegają przechowaniu.

O zwolnieniu z tajemnicy notarialnej, radcowskiej, adwokackiej, lekarskiej i dziennikarskiej decyduje sąd postanowieniem, na które służy zażalenie, gdy jest to niezbędne dla dobra wymiaru sprawiedliwości, a dana okoliczność nie może być ustalona na podst. innego dowodu.

*regulacja z KPK jest lex specialis w stosunku do u. adw, która stanowi, że adwokata nie można zwolnić od tajemnicy, o której dowiedział się udzielając pomocy prawnej lub prowadząc sprawę

Zwolnienie dziennikarza od obowiązku zachowania tajemnicy nie może dotyczyć danych umożliwiających identyfikację autora materiału prasowego, listu do redakcji lub innego materiału o tym charakterze, jak również identyfikację osób udzielających informacji opublikowanych lub przekazanych do opublikowania, jeżeli osoby te zastrzegły nieujawnianie powyższych danych. Odmowa ujawnienia nie uchyla odpowiedzialności za publikację.

*tajemnice zawodowe i służbowe są ograniczone obowiązkiem denuncjacji!!

6. Prawo odmowy zeznań

Przysługuje osobom najbliższym w stosunku do oskarżonego (kryterium: wspólne pożycie fizyczne i psychiczne, wspólnota ekonomiczna i trwałość związku), którymi są: małżonek, wstępny, zstępny, rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lub stopniu, osoba pozostająca w stosunku przysposobienia, jej małżonek i osoba pozostająca w faktycznym współżyciu. Nie wygasa po ustaniu małżeństwa lub przysposobienia. Przysługuje także świadkowi, który w innej toczącej się sprawie jest oskarżony o współudział w przestępstwie objętym postępowaniem. Jeżeli świadek skorzysta z tego prawa, można odczytać na rozprawie protokoły złożonych poprzednio przez świadka wyjaśnień w charakterze oskarżonego.

Świadek, który odmówił zeznań we wcześniejszym stadium, może zmienić zdanie na rozprawie. Jeśli odmówi nie później niż przed rozpoczęciem pierwszego zeznania w postępowaniu sądowym, wcześniejsze zeznania nie mogą być odtworzone ani służyć za dowód. Osoba małoletnia może skorzystać z tego prawa samodzielnie.

Prawo odmowy zeznań nie odradza się, gdy:

• Sprawę rozpatruje ponownie sąd odwoławczy po uchyleniu zaskarżonego orzeczenia

• Sprawa została zwrócona do uzupełnienia postępowania przygotowawczego i skierowana do I instancji

• Rozprawa odbywa się od początku

• Po przerwie, gdy uległ zmianie skład albo sąd uznał to za konieczne

• Po odroczeniu

• W razie przekroczenia 7-dniowego terminu odroczenia wydania wyroku

*odmówić zeznań może też podmiot, który uzyskał korzyść z przestępstwa.

*jeśli jest kilku oskarżonych, a stosunek najbliższości zachodzi tylko między świadkiem a jednym z nich, to:

• jeśli zeznania dotyczą tylko tego oskarżonego, który nie jest najbliższym - prawo odmowy nie przysługuje

• Jeśli zeznania dotyczą i najbliższego i innego - prawo odmowy przysługuje

*można odczytać zeznania świadka najbliższego, który zmarł przed rozprawą, jeżeli został pouczony o prawie odmowy ich składania

7. Uchylenie się świadka od odpowiedzi na pytanie

Prawo to przysługuje świadkowi, jeżeli udzielenie odpowiedzi mogłoby narazić jego lub osobę dla niego najbliższą na odpowiedzialność za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, a także współsprawcy, który występuje w charakterze świadka przeciwko drugiemu współsprawcy. Nie ma obowiązku wyjaśniania motywów odmowy. Prawo odmowy odpowiedzi na pytanie nie wyklucza obowiązku zeznawania. Świadek powinien być o nim pouczony przez przewodniczącego składu.

8. Zwolnienie od zeznania lub odpowiedzi na pytanie

Dotyczy świadka pozostającego w szczególnie bliskim stosunku z oskarżonym, jeżeli o nie wniósł.

9. Biegły podlegający wyłączeniu

Biegłymi nie mogą być (ich opinia nie stanowi dowodu i powołuje się innego biegłego):

• Obrońca, adwokat działający przy zatrzymaniu

• Duchowny

• Osoby najbliższe lub pozostające w szczególnie bliskim stosunku osobistym z oskarżonym

• Osoby, których sprawa dotyczy bezpośrednio  

• Małżonkowie; krewni lub powinowaci w linii prostej, a w linii bocznej do dzieci rodzeństwa; osoby pozostające we wspólnym pożyciu, związane kuratelą, przysposobieniem lub opieką ze:

• Stronami,

• Pokrzywdzonym,

• Ich obrońcą, pełnomocnikiem, przedstawicielem ustawowym

• Osoby, które brały udział w sprawie jako prokurator, obrońca, pełnomocnik, przedstawiciel ustawowy strony, albo prowadziły postępowanie przygotowawcze,

• Osoby powołane w sprawie w charakterze świadków i które były świadkiem czynu.

10. Zakaz substytuowania wyjaśnień lub zeznań

Organy procesowe nie mogą zastępować wyjaśnień lub zeznań treścią pism, zapisków i notatek, chociaż mogą one być wykorzystywane w postępowaniu dowodowym. Zakazem nie są objęte prywatne notatki, pamiętniki, grypsy itp.

Nie ma zakazu składania wyjaśnień na piśmie, wprost przewidują to przepisy w przypadku postępowania przygotowawczego, a i w postępowaniu sądowym nie można uznać tego za uchybienie.

Notatka sporządzona z czynności podlegającej protokołowaniu nie może być odczytana na rozprawie.

• Zakazy stosowania niedopuszczalnych metod dowodzenia

*Zapewniają swobodę wypowiedzi osobie przesłuchiwanej, zabezpieczają regułę demokratycznego procesu karnego.

Niedopuszczalne jest stosowanie podczas przesłuchiwania:

• Przymusu i groźby bezprawnej

• Hipnozy albo środków chemicznych lub technicznych wpływających na procesy psychiczne osoby przesłuchiwanej albo mających na celu kontrolę nieświadomych reakcji jej organizmu w związku z przesłuchaniem (ale 199a i 192a dopuszczają te środki techniczne. Trzeba przyjąć że dotyczą dowodzenia w ogóle, a 171 jest lex specialis i dotyczy przesłuchań)

Wyjaśnienia, zeznania i oświadczenia uzyskane wbrew tym zakazom nie mogą stanowić dowodu

*narkoanaliza - powoduje usunięcie lub zmniejszenie oporów przeciwko przyznaniu się do winy, co kłóci się z prawem do milczenia

*hipnoza - jest niedopuszczalna podczas przesłuchania, ale nie jest wykluczone jej stosowanie poza procesem w celu „odblokowania pamięci”. Osoba przesłuchiwana, jeżeli była wcześniej poddana hipnozie, powinna powiadomić o tym sąd

*zakaz stosowania środków technicznych, kontrolujących nieświadome reakcje przesłuchiwanego spowodował eliminację badań wariografem

• Zakazy w zakresie wykorzystania dowodów w procesie karnym

Są ujmowane od strony wykorzystania określonego dowodu. Mogą być samoistne, albo być następstwem innego zakazu dowodzenia. Muszą być wyraźnie przewidziane w przepisach.

Zakazy samodzielne dot. np. wykorzystania:

• Oświadczenia oskarżonego, dotyczącego zarzucanego mu czynu, złożonego wobec biegłego albo lekarza udzielającego pomocy medycznej, z wyjątkiem dot. badań poligraficznych

• Protokołu z przesłuchania świadka, który jest przesłuchiwany jako oskarżony

• Wyjaśnień podejrzanego, jeśli prokurator nie wystąpił do sądu z wnioskiem o nadanie mu statusu świadka koronnego albo sąd postanowieniem odmówił dopuszczenia dowodu z jego zeznań

Zakazy niesamodzielne dot. wykorzystania dowodów:

• Przeprowadzonych mimo zakazów dowodzenia określonej tezy lub za pomocą określonego dowodu

• Z zeznań, wyjaśnień lub oświadczeń uzyskanych za pomocą niedopuszczalnych metod dowodzenia z art. 171 § 5

• Z zeznań, wyjaśnień lub oświadczeń uzyskanych w warunkach wyłączających swobodę wypowiedzi np. długotrwałych, w porze nocnej, osoby nietrzeźwej

• Z opinii biegłego, wobec którego wystąpiły przyczyny niemożności powołania

DOWODZENIE

• Uwagi wstępne

Dowodzenie ma na celu zebranie śladów przestępstwa i rekonstrukcję czynu, co do którego toczy się proces. Można je rozumieć jako proces myślowy albo czynności polegające na przeprowadzaniu dowodów. Rozpoczyna się od wszczęcia procesu i trwa do jego zakończenia, a nawet później, np. w przypadku wznowienia prawomocnie zakończonego procesu z powodu ujawnienia się nowych faktów i dowodów. Dzieli się na etapy: poszukiwanie i wstępne zabezpieczanie dowodów, wprowadzenie dowodów do procesu karnego i przeprowadzenie dowodów.

• Przedmiot dowodzenia

1. Określenie przedmiotu dowodzenia

Przedmiotem dowodzenia jest to, co podlega udowodnieniu. Mogą to być okoliczności faktyczne albo normatywne

Dowodzeniu podlega każda okoliczność faktyczna (poza objętymi notoryjnością) mająca znaczenie dla sprawy, a także pewne stany, zjawiska, cechy, które mogą mieć znaczenie dla rozstrzygnięcia. Dowodząc (nie)istnienia określonych faktów dowodzi się także (nie)prawdziwości twierdzeń o nich.

Przedmiotem dowodzenia są także okoliczności przyznane przez oskarżonego, chyba, że nie budzą wątpliwości - wtedy sąd może przeprowadzić postępowanie dowodowe częściowo.

Jeżeli chodzi o przepisy, to dominujące stanowisko zakłada, że przepisów prawa krajowego nie powinno się dowodzić. Nie ma natomiast przeszkód w zakresie dowodzenia prawa obcego.

2. Notoryjność

• Powszechna - obejmuje fakty powszechnie znane (znane szerokiemu kręgowi osób, w tym organom i stronom), ma charakter względny, bo zależy od miejsca (w jednym miejscu coś jest notoryjne, w innym nie). Można przyjąć, że mamy z nią do czynienia, gdy fakt jest tak powszechny, że przeprowadzenie dowodu byłoby stratą czasu. Na podstawie faktów powszechnie znanych można czynić ustalenia bez konieczności ich dowodzenia. Mogą to być też fakty historyczne, ustalone w piśmiennictwie naukowym.

• Urzędowa - obejmuje fakty znane organowi z urzędu (znane sądowi-notoryjność sądowa). Okoliczności nią objęte wymagają komunikowania stronom, bo mogą być im nieznane.

*nagminność przestępstw jako okoliczność uzasadniająca wymierzenie kary bez należytego udowodnienia, podlega udowodnieniu, chyba, że jest rzeczywiście powszechnie znana albo w toku postępowania zwrócono na nią uwagę stronom i żadna z nich tego nie kwestionowała

3. Domniemania

• Prawne - przepis prawa wiąże z określonym faktem, podstawą domniemania, istnienie innego faktu, następnika domniemania, bez względu na to, czy odpowiada to rzeczywistości. Np. nieusprawiedliwione niestawiennictwo oskarżyciela prywatnego i jego pełnomocnika na rozprawie uważa się za odstąpienie od oskarżenia. Częściej są stosowane w procesie cywilnym niż karnym.

• Znoszące przeciwdowód

• Nieznoszące przeciwdowodu

• Faktyczne - na podstawie jednego faktu wyciąga się wnioski o istnieniu innego, ze względu na występujące między nimi powiązanie przyczynowe, uzasadnione wnioskowaniem opartym na prawdopodobieństwie.

• Uprawdopodobnienie

Jest przejawem zasady nieformalizmu, która zakłada, że sąd może osiągnąć wewnętrzne przekonanie o jakiejś okoliczności na podstawie dowodów swobodnych, więc bez formalnego postępowania dowodowego. Ma miejsce we wszystkich sytuacjach, w których przepisy wspominają o uzasadnionej wątpliwości, obawie czy dostatecznym podejrzeniu.

• Poszlaka

Jest faktem pośrednio wskazującym na (nie)popełnienie przestępstwa. Im więcej poszlak, tym większe prawdopodobieństwo popełnienia czy niepopełnienia czynu. Poszlaki mogą doprowadzić nawet do udowodnienia, umożliwiając wydanie orzeczenia o przedmiocie procesu.

• Prawny obowiązek dowodzenia i ciężar dowodowy

Prawny obowiązek dowodzenia (formalny ciężar dowodowy) ciąży na organach procesowych - w postępowaniu przygotowawczym na organach ścigania, w sądowym na sądzie i oskarżycielu publicznym. Jest obowiązkiem przeprowadzania wszystkich dowodów, na korzyść i przeciwko oskarżonemu. Jest następstwem zasady domniemania niewinności oskarżonego.

*Nie odnosi się do oskarżyciela prywatnego, posiłkowego, powoda cywilnego ani oskarżonego, chociaż w ich interesie leży aktywne uczestnictwo w procesie, do którego mają prawo.

*Obrońca oskarżonego ma obowiązek dowodzenia okoliczności korzystnych dla oskarżonego na podstawie przepisów kpk i u. adw.

Ciężar dowodowy w znaczeniu materialnym -obciąża stronę czynną, jego istotą jest odpowiedź na pytanie, kogo dotkną niekorzyści spowodowane brakiem dowodu lub nieudowodnieniem określonej okoliczności. Niekorzyści w odniesieniu do oskarżyciela publicznego nie mają charakteru osobistego - uniewinnienie oskarżonego jest ujemną konsekwencją odrzucającą tezę oskarżenie. Inaczej jest w przypadku oskarżyciela posiłkowego, prywatnego i powoda cywilnego, bo oprócz uniewinnienia i pozostawienia powództwa cywilnego bez rozpoznania muszą ponieść koszty procesu.

Ciężar dowodowy z zasady nie dotyczy oskarżonego ani obrońcy. Nawet nieudowodniona obrona prowadzi do rozstrzygnięcia na korzyść oskarżonego, jeżeli nie zostanie wykazana jej nieprawdziwość.

*w sprawach o pomówienie art. 212 KK, jeżeli oskarżyciel wykaże istnienie znamion przestępstwa, to jeżeli oskarżony nie przeprowadzi dowodu prawdy, może nastąpić skazanie

• Etapy dowodzenia

*dowodzenie stanowi modelowy łańcuch czynności, który określa się nazwą procesu dowodzenia. Spośród poniższych etapów 1 ma charakter fakultatywny, bo nie musi wystąpić, gdy dowód wprowadzono na wniosek strony. Etapy 2-4 występują zawsze w poniższej kolejności.

1. Poszukiwanie i wstępne zabezpieczanie dowodów

Dokonują go organy procesowe w drodze czynności procesowych i pozaprocesowych. Znalezione dowody podlegają wprowadzeniu do procesu, a w sytuacjach określonych w ustawie możliwe jest wstępne ich zabezpieczenie. Może tego dokonać np. Policja przyjmując na żądanie pokrzywdzonego ustną lub pisemną skargę.

2. Wprowadzenie dowodów do procesu karnego - jest czynnością jednorazową, bo dowody wprowadzone w postępowaniu przygotowawczym nie muszą być na nowo wprowadzane do sądowego.

1. Wprowadzenie dowodów do procesu z urzędu

Ma większe znaczenie w postępowaniu przygotowawczym, wiąże się z regułą instrukcyjności. Nie wymaga wydania odrębnej decyzji, wystarczy np.. samo wezwanie określonej osoby.

*Jeśli zajdą postawy do wniesienia aktu oskarżenia, oskarżyciel będzie zobowiązany przedstawić wszystkie wprowadzone do procesu dowody sądowi, chyba, że niektóre będą nieistotne, ale i tak protokół z ich przeprowadzenia powinien pozostać w aktach.

W postępowaniu głównym może nastąpić na rozprawie lub przed nią. Prezes sądu w ramach przygotowania do rozprawy, po rozważeniu wniosków stron i podmiotu z art. 52 KK lub z urzędu dopuszcza dowody i zarządza ich sprowadzenie na rozprawę, jeżeli druga strona się nie sprzeciwiła. W przeciwnym razie konieczne jest wydanie postanowienia.

Sąd może na rozprawie zawsze gdy jest to konieczne dla wyjaśnienia istotnych okoliczności, dopuścić postanowieniem dowody nie wnioskowane przez strony.

2. Wprowadzenie dowodów do procesu na wniosek

Odgrywa większe znaczenie w postępowaniu głównym, ale w przygotowawczym pokrzywdzony, podejrzany i ich przedstawiciele także mogą składać wnioski dowodowe.

*w postępowaniu głównym są 2 grupy dowodów:

• Zamieszczone w wykazie dołączonym do aktu oskarżenia - zostały już wprowadzone do procesu i ich przeprowadzenie w zasadzie nie wymaga decyzji, chyba, że nie są prawnie dopuszczalne np. taśma z rozmowy telefonicznej uzyskana w wyniku kontroli operacyjnej, na która nie wyraził zgody sąd okręgowy

• Zawnioskowane przez strony po wniesieniu aktu oskarżenia

Wniosek dowodowy jest żądaniem stron, ich przedstawicieli lub podmiotu z 52 KK przeprowadzenia dowodu z określonego środka na określoną tezę, kierowanym do organu procesowego. Może być złożony ustnie lub pisemnie, na i poza rozprawą. Powinien zawierać określenie:

• Tezy dowodowej czyli okoliczność, która ma być wykazana

• Dowodu, za pomocą którego ma być potwierdzona teza

• Sposobu przeprowadzenia dowodu - fakultatywnie

Wniosek może zmierzać do wykrycia lub oceny właściwego dowodu.

*wniosek złożony przez osobę nieuprawnioną powinien zostać oddalony, ale jeżeli wynikałaby z niego jakaś istotna informacja, organ procesowy może wprowadzić dowód z urzędu

*czasami dla wniesienia wniosku są przewidziane terminy, ale mają charakter instrukcyjny

Wniosek podlega oddaleniu, jeżeli:

• Przeprowadzenie dowodu jest niedopuszczalne

• Okoliczność nie ma znaczenia dla spawy - tylko w niewątpliwych wypadkach

• Okoliczność jest już udowodniona zgodnie z tezą wnioskodawcy

• Dowód jest nieprzydatny do stwierdzenia danej okoliczności

• Dowodu nie da się przeprowadzić

• Wniosek w sposób oczywisty zmierza do przedłużenia postępowania

Powyższe przyczyny są wymienione wyczerpująco i nie można ich rozszerzać. Na postanowienie o oddaleniu nie przysługuje zażalenie, ale zarzut taki może być podniesiony w apelacji. Oddalenie nie stoi na przeszkodzie późniejszemu dopuszczeniu, nawet, jeżeli nie zmienią się okoliczności.

*zakaz antycypacji - wniosku nie powinno się oddalać, z góry oceniając negatywnie wartość dowodu

W postępowaniu głównym, jeżeli inna strona nie sprzeciwiła się wnioskowi, zamiast postanowienia, w ramach przygotowania do rozprawy głównej prezes sądu albo przewodniczący składu może wydać zarządzenie.

3. Przeprowadzenie dowodów - są 3 zasadnicze sposoby (przesłuchanie, odczytanie, oględziny), za dodatkowy można uznać eksperyment procesowy

1. Przesłuchanie - sposób przeprowadzania dowodów ze źródeł osobowych

Ogólne reguły przesłuchania (obowiązują przy każdym przesłuchaniu, niezależnie od stadium):

• Swoboda wypowiedzi składającego zeznania/wyjaśnienia

• Porządek przesłuchania

*osobie przesłuchiwanej należy umożliwić swobodne wypowiedzenie się w granicach określonych celem danej czynności. Oskarżonego należy powiadomić przed przesłuchaniem o zarzutach, a świadka zapytać co wie w sprawie, co umożliwi im spontaniczną wypowiedź, a dopiero po niej można zadawać pytania w celu uzupełnienia, wyjaśnienia i kontroli zeznań. Wypowiedzi nie powinno się przerywać, chyba, że nie jest istotna dla sprawy.

*swobodę wypowiedzi mogą ograniczać naturalne warunki przesłuchania i dodatkowe środki oddziaływania, o czym wyżej było

*sporna jest dopuszczalność stosowania podstępu, z jednej strony uważa się, że nie można wyłudzać w ten sposób żadnych informacji, a z drugiej, że jego stosowanie usprawiedliwia walka z przestępczością. Zasadne jest pierwsze z tych stanowisk, ze względu na lojalność wobec stron.

*wystarczy uprawdopodobnienie, że przesłuchanie było przeprowadzone w warunkach braku swobody wypowiedzi. Sankcją za naruszenie tej reguły jest niemożność wykorzystania zeznań, wyjaśnień i oświadczeń jako dowodu, należy je pominąć, co powinno być stwierdzone postanowieniem. Można jednak wykorzystać taki dowód do ustalenia istnienia innych dowodów

• Zakaz substytuowania zeznań lub wyjaśnień treścią pism, zapisków lub notatek urzędowych -było wyżej

• Zakaz zadawania przesłuchiwanemu pytań sugerujących treść odpowiedzi

*takie pytania powinny być uchylone przez organ przesłuchujący. Odpowiedzi uzyskane w wyniku ich zadania muszą być poddane wnikliwej ocenie sądu.

*osoby przesłuchiwane mogą być konfrontowane, chyba, że ustawa wyłącza taką możliwość

Formą przesłuchania jest okazanie, którego celem jest rozpoznanie osoby lub rzeczy. Może dotyczyć każdego przesłuchiwanego. Musi być przeprowadzony w sposób wyłączający sugestię (jeśli okazuje się osobę, to w grupie co najmniej 4, o zbliżonej powierzchowności, a żadną z nich nie może być funkcjonariusz organu przesłuchującego). Z okazania sporządza się protokół.

2. Odczytanie - forma przeprowadzenia dowodu z dokumentu, gdy chodzi o jego treść.

Dokument odczytuje się w całości lub w części, w zależności od jego znaczenia dla sprawy. Najczęściej odczytywane są protokoły z czynności dowodowych sporządzone w postępowaniu przygotowawczym. Odczytania dokonuje w zasadzie przewodniczący składu. Dane dot. oskarżonego oraz wyniki wywiadu środowiskowego uznaje się za odczytane, trzeba je jednak odczytać, jeżeli wnosi o to oskarżony lub obrońca.

Protokoły i dokumenty podlegające odczytaniu uznaje się za odczytane w całości lub części, chyba, że o przeczytanie wnosi któraś ze stron, chyba, że zeznania/wyjaśnienia jej nie dotyczą.

*dokument podlega oględzinom, gdy chodzi o badanie jego autentyczności

3. Oględziny

Ich zadaniem jest stwierdzenie określonego stanu miejsca (np. miejsca przestępstwa w celu stwierdzenia jego śladów), osoby lub rzeczy za pomocą wzroku, ale w grę wchodzą też inne zmysły. Jeśli przedmiot może ulec zniszczeniu lub zniekształceniu w wyniku oględzin, należy zachować chociaż jego część w stanie niezmienionym, a jak nie jest to możliwe, to jego stan należy utrwalić w inny sposób (np. miejsce przestępstwa - wykonuje się szkice, fotografie, zebrane przedmioty poddaje się badaniom).

Oględzin osób dokonuje się w celu znalezienia śladów przestępstwa, a w szczególności uszkodzeń ciała spowodowanych przez sprawcę. Może im być poddany także świadek.

*Jeżeli karalność czynu zależy od stanu zdrowia pokrzywdzonego, nie może on sprzeciwić się oględzinom i badaniom niepołączonym z zabiegiem chirurgicznym lub obserwacją w zakładzie leczniczym.

* Oględzin lub badań ciała, które mogą wywołać uczucie wstydu, powinna dokonać osoba tej samej płci, chyba, że łączą się z tym szczególne trudności; inne osoby odmiennej płci mogą być obecne tylko w razie konieczności.

Jeżeli zachodzi podejrzenie przestępstwa spowodowania śmierci, przeprowadza się oględziny i otwarcie zwłok. Sąd lub prokurator może w tym celu zarządzić ekshumację. Sekcją kieruje organ procesowy, przeprowadza się ją z udziałem biegłego lekarza, w miarę możliwości z zakresu medycyny sądowej. Można wezwać lekarza, który ostatnio udzielił pomocy zmarłemu.

Dowody rzeczowe podlegają oględzinom już w postępowaniu przygotowawczym. Dołącza się je do akt sprawy, a jeżeli nie stoją temu na przeszkodzie ich właściwości, sprowadza się je na salę rozpraw i udostępnia stronom, świadkom i biegłym. W przeciwnym razie dowód z oględzin przeprowadza cały skład z udziałem stron i przedstawicieli, a jeśli napotyka to znaczne trudności albo strony wyrażają na to zgodę oględziny może przeprowadzić sąd wezwany albo sędzia wyznaczony. W czynności oględzin mogą brać udział strony, ale oskarżonego pozbawionego wolności sprowadza się tylko, gdy sąd uzna to za konieczne.

Do dokonania oględzin można wezwać specjalistów, których można przesłuchać jako świadków. W protokole podaje się ich dane. Stosuje się do nich większość przepisów o biegłych.

4. Ocena dowodów i dokonanie ustaleń faktycznych

Po przeprowadzeniu wszystkich dowodów, a przed ich oceną należy wyeliminować te, które są nielegalne (z nielegalnego źródła, pozyskane w sposób nielegalny, przeprowadzone w sposób nielegalny)

Pozostałe dowody ocenia się zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów, z tym, że niedających się wyjaśnić wątpliwości nie wolno rozstrzygać na niekorzyść oskarżonego.

Podstawę dowodową wyroku stanowi grupa dowodów ocenionych pozytywnie. W oparciu o nią dokonuje się ustaleń faktycznych, które stanowią opisową rekonstrukcję przebiegu czynu lub stanu.

*podstawą faktyczną decyzji procesowych muszą być fakty udowodnione, nie wystarczy uprawdopodobnienie. Czyn, którego popełnienie stwierdzono, nie może być określony alternatywnie, musi być dokładnie ustalony.

POSZCZEGÓLNE ŹRÓDŁA I ŚRODKI DOWODOWE

• Oskarżony i jego wyjaśnienia

Oskarżony ma obowiązek poddania się określonym w ustawie badaniom i prawo do składania wyjaśnień, za które należy uznać każde oświadczenie wiedzy, dotyczące okoliczności faktycznych rozstrzyganej sprawy, bez względu na stadium postępowania. Oskarżony ma prawo do milczenia, które nie może sprowadzać na niego ujemnych konsekwencji (ale np. niepodanie danych osobowych, jeżeli nie są znane organowi może skutkować zastosowaniem tymczasowego aresztowania). Odmowa składania wyjaśnień nie wyklucza odczytania wcześniej złożonych wyjaśnień.

Organ przedstawiający zarzut w postępowaniu przygotowawczym może stosować zabiegi taktyczne w celu uzyskania wyjaśnień, nie wolno mu jednak wpływać na swobodę wypowiedzi ani stosować podstępu. Wyjaśnień nie można też uzyskiwać za pomocą biegłego.

Oskarżony nie ma obowiązku mówienia prawdy ani dostarczania dowodów na swoją niekorzyść, co nie oznacza jednak, że wolno mu kłamać.

Jedynym ograniczeniem prawa do obrony oskarżonego są przepisy prawa karnego.

*pomówienie współoskarżonego wystarcza do ustalenia winy drugiego współoskarżonego, jeżeli jest przekonywujące i znajduje poparcie w kontekście okoliczności całokształtu sprawy

Wyjaśnienia można podzielić na przyznające się, nieprzyznające się i częściowo przyznające się do winy. Podział ma znaczenie praktyczne. Samo przyznanie się do winy niczego nie przesądza, bo wyjaśnienia podlegają jak inne dowody ocenie sądu. Jeśli twierdzeń wskazujących na niewinność nie da się odeprzeć, stanowią podstawę do wydania wyroku uniewinniającego.

Wyjaśnienia w postępowaniu przygotowawczym mogą być składane na piśmie.

• Świadek i jego zeznania

Świadek w znaczeniu materialnym:

• Osoba obecna przy popełnieniu czynu, która postrzegła jego przebieg choćby we fragmencie

• Osoba przybrana do czynności w celu zagwarantowania prawidłowości jej przebiegu.

Świadek w znaczeniu procesowym:

• Każda osoba wezwana w tym charakterze przez organ procesowy w celu złożenia zeznań w toku procesu

• Osoba zgłaszająca się do organu procesowego bez wezwania w celu złożenia zeznań

*świadek w znaczeniu formalnym może być jednocześnie materialnym, jeżeli jego zeznania zawierają informacje istotne dla sprawy

Obowiązki świadka:

• Stawiennictwa na wezwanie organu procesowego

świadek musi być prawidłowo wezwany, inaczej nie można stosować środków przymusu w przypadku niestawiennictwa. Czynności nie można przeprowadzić, jak świadek się nie stawił a brak dowodu wezwania albo jest podejrzenie, że niestawiennictwo wynika z ważnych przyczyn. Niestawiennictwo z powodu niedającej się usunąć powinno być usprawiedliwione. Dla usprawiedliwienia niestawiennictwa z powodu choroby potrzebne jest zaświadczenie od uprawnionego lekarza.

*w niecierpiących zwłoki przypadkach można wezwać telefonicznie, a do akt dołączyć odpis komunikatu i podpis nadającego

• Pozostawania do dyspozycji organu procesowego - przez cały czas przeprowadzania czynności, aż do zwolnienia przez organ procesowy. Obowiązek ten nie jest wprost uregulowany w KPK.

• Zeznawania

Obejmuje informacje dowodowe oraz dane świadka. I uprawnienie i obowiązek - społeczny i prawny, sankcjonowany środkami przymusu, które można zastosować po uprzednim poinformowaniu o obowiązku złożenia zeznań.

• Złożenia przyrzeczenia

Ogranicza się do przesłuchania przez sąd, sędziego delegowanego i przesłuchania w śledztwie, którego nie będzie można powtórzyć na rozprawie. Nie odbiera się przyrzeczenia, gdy świadek:

• Nie ukończył 17 lat,

• Jest osobą podejrzaną o popełnienie przestępstwa będącego przedmiotem postępowania lub pozostającego z nim w ścisłym związku albo gdy za to przestępstwo został skazany,

• Gdy świadek był prawomocnie skazany za fałszywe zeznanie lub oskarżenie

• Gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie, że świadek z powodu zaburzeń psychicznych nie zdaje sobie należycie sprawy ze znaczenia przyrzeczenia,

+sąd może odstąpić od odebrania przyrzeczenia, jeżeli strony się temu nie sprzeciwiają

Przyrzeczenie ma formę uroczystą, wszyscy, nawet skład stoją, świadek powtarza jego tekst za sędzią, a jeżeli jest głuchy lub niemy, podpisuje go. Raz złożone w danej sprawie przyrzeczenie przypomina się przy następnym przesłuchaniu, ale można je też ponownie odebrać. Przyrzeczenie może być odebrane od wszystkich świadków razem albo od każdego osobno. Można stosować środki przymusu w celu wymuszenia go.

• Zeznawania prawdy

Za składanie fałszywych zeznań grozi odpowiedzialność karna, ale świadek musi być o tym poinformowany (w postępowaniu przygotowawczym świadek podpisuje oświadczenie, że tak się stało) albo trzeba odebrać od niego przyrzeczenie.

Uprawnienia świadka:

• Odmowy składania zeznań i odpowiedzi na pytania - wyżej było

• Ochrona przed naruszeniem godności -obraźliwe pytań, zachowanie oskarżonego

• Żądania przesłuchania na rozprawie z wyłączeniem jawności, jeżeli treść zeznań mogłaby narazić na hańbę jego lub najbliższego

• Zwrotu poniesionych wydatków

Świadka, który nie mógł się stawić z powodu choroby i świadka anonimowego można przesłuchać na odległość, z użyciem środków technicznych i przy udziale sędziego wyznaczonego lub sądu wezwanego. W przesłuchaniu mają prawo brać udział strony i przedstawiciele.

Zeznanie rozpoczyna się od zapytania świadka o dane personalne, karalność za fałszywe zeznania i stosunek do stron. Później poucza się go o prawie do odmowy zeznań lub odpowiedzi na pytanie.

Świadek ma zeznawać o faktach, ale nie są wykluczone wnioski i opinie.

Świadek nie może się sprzeciwić badaniom niepołączonym z zabiegiem chirurgicznym lub obserwacją w zakładzie, jeżeli od jego stanu zdrowia jako pokrzywdzonego zależy karalność przestępstwa oraz przesłuchaniu z udziałem biegłego lekarza lub psychologa, jeżeli zachodzi wątpliwość co do jego stanu psychicznego. W pozostałym zakresie do badań jest potrzebna jego zgoda.

Świadek nie może występować w roli oskarżonego (może być tak, że postępowanie co do niego się umorzy i jest świadkiem, albo sprawa współoskarżonego jest rozpatrywana odrębnie i jest świadkiem, ale może wtedy odmówić zeznań) i biegłego, a są wątpliwości co do adwokata.

**********Przesłuchanie świadka i oskarżonego >15 lat POSTĘPOWANIE PRZYGOTOWAWCZE

Ochrona świadka

*Wyżej wspomniane żądanie przesłuchania na rozprawie z wyłączeniem jawności

*można zastrzec dane dotyczące jego miejsca zamieszkania do wyłącznej wiadomości sądu lub prokuratora. Pisma doręcza się wtedy do miejsca zatrudnienia świadka. Zastrzeżenie takie można uczynić w zawiadomieniu o przestępstwie.

*świadek anonimowy - jeżeli zachodzi obawa (udowodniona lub uprawdopodobniona) niebezpieczeństwa dla życia, zdrowia, wolności, mienia w znacznych rozmiarach, dla świadka albo osoby mu najbliższej, prokurator w przygotowawczym albo sąd może wydać postanowienie o zachowaniu w tajemnicy okoliczności pozwalających na ujawnienie tożsamości świadka, jeżeli nie mają one znaczenia dla rozstrzygnięcia. Postępowanie jest wtedy objęte tajemnicą państwową i toczy się bez udziału stron, pomija się w nim ww. okoliczności.

Na postanowienie przysługuje świadkowi i oskarżonemu, a w postępowaniu sądowym także prokuratorowi zażalenie w terminie 3 dni. Rozpoznaje je sąd właściwy dla sprawy, postępowanie jest objęte tajemnicą państwową i toczy się bez udziału stron. Jeżeli zażalenie zostanie uwzględnione, protokół przesłuchania podlega zniszczeniu, o czym zamieszcza się wzmiankę w aktach.

Świadek może do zamknięcia przewodu wnieść o uchylenie postanowienia o anonimizacji. Na postanowienie w tym przedmiocie przysługuje zażalenie. Postępowanie jest objęte tajemnicą państwową i toczy się bez udziału stron. Jeśli wniosek zostanie uwzględniony, protokół jest w całości ujawniany.

Jeśli w czasie wydania postanowienia nie ma uzasadnionej obawy niebezpieczeństwa, świadek świadomie złożył fałszywe zeznania albo został ujawniony, prokurator w przygotowawczym a sąd na wniosek prokuratora w sądowym może je uchylić. Protokół podlega ujawnieniu w całości.

Świadka anonimowego przesłuchuje prokurator, sąd albo sędzia wyznaczony w miejscu i sposób pozwalający na zachowanie tajemnicy. Przy przesłuchaniu przez sąd może być obecny prokurator, oskarżony i obrońca. Świadka anonimowego można przesłuchiwać na odległość. Protokół można udostępniać oskarżonemu i obrońcy w sposób uniemożliwiający ujawnienie okoliczności objętych tajemnicą.

Świadek anonimowy nie może być konfrontowany.

Ponieważ powyższa instytucja ogranicza prawo oskarżonego do obrony, powinna być interpretowana zgodnie z zasadą rzetelnego procesu, a dowód z takiego świadka nie może być dominujący.

*świadek koronny - ustawa o świadku koronnym, nie będę z tego robić skryptu, bo to tylko kilka art. a w samej ustawie i tak jest jaśniej niż w podręczniku

• Biegły i jego opinia

Biegłego organ procesowy ma obowiązek powołać wtedy, gdy do stwierdzenia okoliczności mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy konieczne są wiadomości specjalne, nawet jeżeli dysponuje nimi organ, bo nie może on występować w podwójnej roli.

Biegły składa przyrzeczenie, a biegły sądowy może powołać się na przyrzeczenie złożone przy powoływaniu go w tym charakterze. Można stosować wobec niego środki przymusu, odpowiednie zastosowanie mają zakazy dowodzenia.

Postanowienie o powołaniu biegłego wydaje organ prowadzący postępowanie z urzędu lub na wniosek strony. Nie przysługuje na nie zażalenie. W postępowaniu przygotowawczym odpis doręcza się podejrzanemu, pokrzywdzonemu i ich przedstawicielom.

Termin wydania opinii jest ustalany przez organ, który go powołuje i może być przedłużony. Przedmiotem dowodu może być badanie rzeczy i zjawisk. Można go przeprowadzić w postępowaniu przygotowawczym, głównym, apelacyjnym i we wznowieniu postępowania.

Biegły może wydać opinię na podstawie badań lub w sposób teoretyczny, jeżeli badania nie są konieczne. Opinia powinna być jednoznaczna i dostatecznie uzasadniona. Składa się ją na piśmie lub ustnie, strony mogą się z nią zapoznać także w przygotowawczym, a na rozprawie musi być ujawniona.

Opinia może być weryfikowana przez strony i sam organ prowadzący, przez zadawanie pytań, wskazywanie niejasności itd. Jeżeli niejasności nie da się wyjaśnić, opinia jest niepełna, sprzeczna z innymi w sprawie albo sprzeczna wewnętrznie, można powołać kolejnego biegłego i tak do skutku.

*W celu wydania opinii o stanie zdrowia oskarżonego należy powołać dwóch biegłych psychiatrów. Oskarżony jest zobowiązany poddać się badaniom, które mogą objąć, na żądanie biegłych, obserwacje w zakładzie psychiatrycznym (max. 6 tygodni, ale może być przedłużone na wniosek biegłych czas oznaczony potrzebny do wydania opinii). Postanowienie o zarządzeniu badania zdrowia psychicznego wydaje sąd lub prokurator, a o obserwacji w zakładzie tylko sąd.

Podstawą do przeprowadzenia dowodu jest istnienie wątpliwości co do zdrowia psychicznego oskarżonego.

*kpk tego nie reguluje, ale można przyjąć, że są dopuszczalne prywatne opinie zamawiane przez strony i ich przedstawicieli

• Dokument i jego treść

*w karnym materialnym dokument to przedmiot ochrony prawnej

Dokument w znaczeniu procesowym: wyrażenie myśli w postaci pisemnej, bez względu na rodzaj użytych znaków graficznych i podłoże, na którym zostały umieszczone, jeżeli zawiera informacje mogące mieć znaczenie dla sprawy.

Podziały dokumentów

• Urzędowe i prywatne - kryterium jest wystawca (urzędowe-org. państwa, instytucja lub org. społeczna), mają równą moc dowodową

• Podpisane i niepodpisane - czy wystawca jest ujawniony? Wcześniej anonimy nie mogły być dowodami, obecnie uznaje się, że mogą stanowić podstawę do przeprowadzenia cz. sprawdzających

• Pierwotne i pochodne (odpis, odbitka, ksero). Protokół z zeznań czy wyjaśnień ma charakter wtórny.

• Wystawione dla toczącego się procesu (wytworzone w ramach procesu np. protokoły) i niesporządzone w tym celu (sporządzone w związku z procesem, ale poza nim np. wywiad środowiskowy) + listy prywatne itp., wprowadzone do procesu, ale sporządzone bez myśli spożytkowania w procesie

*notatka urzędowa jako forma dokumentowania czynności procesowych może być odczytana na rozprawie, jeżeli nie zawiera informacji wymagających spisania protokołu, ale nie może zastępować zeznań/wyjaśnień

*notatka służbowa nie jest formą dokumentowania czynności procesowych, tylko urzędowych poza procesem. Nie stanowi dowodu, ale może być podstawą do wszczęcia postępowania przygotowawczego albo zarządzenia czynności sprawdzających

*doktryna i orzecznictwo przyjmują, że taśma magnetofonowa, szkice, plany i projekty są dokumentami sensu largo

Dowód z dokumentu przeprowadza się przez odczytanie.

*charakter dokumentu jest sporny, ani do końca osobowy (treść intelektualna) ani rzeczowy (struktura materialna)

• Dowód rzeczowy i jego właściwości

Jest pewniejszym źródłem niż inne, bo nie jest narażony na deformacje w zakresie postrzegania. Dowodem rzeczowym może być każdy przedmiot, którego cechy mogą dostarczyć informacji istotnych dla sprawy, ale też miejsce i zwłoki ludzkie jako swoisty dowód rzeczowy. Sposobem jego przeprowadzenia są oględziny, o czym wyżej.

• Eksperyment procesowy i jego wyniki

Eksperyment procesowy polega na odtworzeniu w sposób sztuczny pewnej sytuacji lub dokonaniu czynności doświadczalnych. Warunki jego przeprowadzania powinny być jak najbardziej zbliżone do tych, które miały miejsce w rzeczywistości. Może w nim wziąć udział wezwany przez organ procesowy biegły lub specjalista. Wymagane jest sporządzenie z niego protokołu, a można też utrwalić jego przebieg za pomocą aparatury utrwalającej obraz i dźwięk. W postępowaniu głównym może być przeprowadzony przed całym składem sądzącym.

• Wywiad środowiskowy

Jest specyficznym dowodem w ramach badań osobopoznawczych. Jego przeprowadzenie zarządza

• Fakultatywnie, w miarę potrzeby

• Obligatoryjnie w sprawach:

• O zbrodnie

• Oskarżonego o popełnienie umyślnego występku przeciwko życiu, który w chwili czynu >21 lat

Sąd, a w przygotowawczym prokurator, a przeprowadza go kurator sądowy (właściwy ze względu na miejsce pobytu, jeżeli oskarżony ma miejsce zamieszkania, pracy lub nauki poza jego okręgiem, może w ramach pomocy prawnej zwrócić się do innego odpowiedniego kuratora), inny podmiot na podst. przepisów szczególnych, a w uzasadnionych przypadkach Policja.

*Można nie przeprowadzać wywiadu, jeżeli oskarżony nie ma stałego miejsca zamieszkania w kraju.

Osoby, które dostarczyły informacji w ramach wywiadu i przeprowadzającego można przesłuchać w charakterze świadka. Dane tych pierwszych osoba przeprowadzająca wywiad ujawnia tylko na żądanie sądu/prokuratora w przygotowawczym.

Wywiad powinien w szczególności zawierać informacje dotyczące:

• Zachowania oskarżonego

• Jego warunków środowiskowych

• Sytuacji bytowej jego i jego rodziny

• Sposobu spędzania przez niego wolnego czasu, przebiegu i oceny pracy czy nauki

• Stanu zdrowia, w tym uzależnień

*do kuratora stosuje się odpowiednio przepisy o wyłączeniu sędziego.

- 10 -

©Missi 2009-02-27

---