WYKŁAD VI 25. 11. 2008 r.

FINANSE PUBLICZNE I PRAWO FINANSOWE

W prawie podatkowym istnieją trzy pojęcia bardzo zbliżone do siebie znaczeniowo, ale nie są to pojęcia synonimiczne:

• obowiązek podatkowy - art. 4 o. p.

• zobowiązanie podatkowe - art. 5 o. p.

• stosunek prawnopodatkowy

Pojęcia te należy rozróżnić.

Na stosunek prawnopodatkowy składają się następujące elementy, które łączy pewna wieź prawna:

• podmiot

• przedmiot

• podstawa opodatkowania

• stawka podatkowa

• ulga

• zwolnienie

Stosunek prawnopodatkowy powstaje zawsze z mocy prawa.

DEFINICJE USTAWOWE:

Art. 4. Obowiązkiem podatkowym jest wynikająca z ustaw podatkowych nieskonkretyzowana powinność przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w tych ustawach.

Art. 5. Zobowiązaniem podatkowym jest wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłacenia na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu albo gminy podatku w wysokości, w terminie oraz w miejscu określonych w przepisach prawa podatkowego.

Definicje te nie są idealne - źle zaakcentowane znaczenie obowiązku podatkowego i zobowiązania podatkowego. Pojęcia te w definicjach ustawowych zostały przedstawione jako narzedzia legislacyjne i instrumenty, dzieki którym tworzy się prawa i obowiązki. Prowadzą one do tworzenia dalszych norm prawnych. Są to pojęcia niejednoznaczne.

OBOWIĄZEK PODATKOWY to nie tylko powinność zapłaty. Obowiązek podatkowy powstaje z elementów stosunku prawnopodatkowego. W każdym podatku znajdziemy moment, gdy powstanie obowiązek podatkowy. Wirtualny obowiązek podatkowy powstaje w momencie zderzenia się stanu prawnego ze stanem faktycznym.

CECHY OBOWIĄZKU PODATKOWEGO:

• Obowiązek podatkowy to stosunek prawnopodatkowy, który ma indywidualny ze względu na podmiot i konkretny ze względu na sposób zachowania charakter.

• Stosunek ten powstaje ex lege, czyli samoistnie i z mocy samego prawa (nie potrzeba żadnej czynności prawnej, aby ten stosunek powstał). Natomiast zobowiązanie podatkowe, w przeciwieństwie do obowiązku podatkowego, jest wymierzane. Przepisy prawa przewidują , że jeżeli powstanie obowiązek podatkowy, to wskazany w tych przepisach podmiot ma powinność dokonania wymiaru. Obowiązek i zobowiązanie podatkowe powinny być tożsame, lecz między tymi dwoma stosunkami prawnopodatkowymi zachodzą pewne różnice.

W prawie cywilnym procedury mają zastosowanie w fazie sądowej. Realizacja zobowiązań podatkowych następuje w zasadzie w całości poprzez postępowanie podatkowe. Zobowiązanie jest zawarte w deklaracji lub decyzji podatkowej. Jest to pewna reguła zachowania:

• reguła decyzji

• reguła samowymiaru

Przekształcenie obowiązku podatkowego w zobowiązanie.

Zobowiązanie jest syntetyzowanym obowiązkiem podatkowym. Zobowiązanie jest regułą zachowania deklarowanego albo reguła powinnego zachowania stanowiącą rezultat wymiaru (smowymiaru) opartego na wzorcu obowiązku obowiązku podatkowego i mającą charakter indywidualny, a więc jednostkowy podmiotowo i konkretny co do zachowania się.

Metody pierwotnego, zwyczajnego wymiaru zobowiązań podatkowych.

Powstanie obowiązku podatkowego (art. 4 o. p. w związku z przepisami o obowiązkach podatkowych w ustawach podatkowych).

Cztery typy obowiązków wymiarowych:

• obowiązek samowymiaru przez złożenie deklaracji (art. 21 § o. p.)

• samo wymiar przez dokonanie wpłaty , jeżeli podatnik nie ma obowiązku złożenia deklaracji (art. 21 § 4 o. p.)

• wymiar z urzędu przez obligatoryjne wydanie decyzji (art. 21 § 5 o. p.) - wymiaru dokonuje organ podatkowy, tzn. organ podatkowy tworzy reguły powinnego zachowania się na podstawie wzoru, którym jest obowiązek podatkowy(podatek rolny, leśny, od nieruchomości, osób fizycznych oraz podatek od spadków i darowizn).

• 
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  obowiązek wymiaru zobowiązania przez płatników - art. 8 o. p., np. zakłady pracy, notariusz itp.

SKUTKI MATERIALNO - PRAWNE ujawniają się już przy złożeniu deklaracji, ponieważ powstaje powinność zapłaty podatku, a niewykonanie powoduje odsetki za zwłokę.

Skutki materialno - prawne ujawniają się przy otrzymaniu decyzji.

FAZA POWSTANIA OBOWIĄZKU PODATKOWEGO

FAZA WYMIARU ZOBOWIĄZAŃ

OBOWIĄZEK PODATKOWY

(ART. 4 O. P.)

DEKLARACJA SAMOWYMIARU (ART. 21§5 O. P.) - stanowią podstawę egzystencji (również obliczenie zobowiązania , jeżeli podatnik nie ma obowiązku złożenia deklaracji - art. 21§4 O. P.)

WYMIAR WTÓRNY - decyzja selektywna, o której stanowi art. 21§3 O. P.; przy czym jej wydanie nie jest konieczne, jeżeli deklaracją samowymiarową prawidłowo wyznaczoną powinność zapłaty.

OBOWIĄZEK

PIERWOTNEGO

WYMIARU

DECYZJI

OBOWIĄZEK

PODATKOWY

DEKLARACJA

INFORMACYJNO-

DOWODOWA

(np. 21§5 O. P. - inf. w podatku rolnym albo wykaz w podatku od nieruchomości)

DECYZJA OBLIGATORYJNA

o której stanowi art. 21§5 O. P.

Jej wydanie jest konieczne, gdyż poprzedzająca deklaracja inf. - dow. nie wyznacza powinności zapłaty i nie może być podstawą egzekucji.

---