ZC C(?) Z1 30.09
ZYWIENIE CZLOWIEKA
GRYPY PRODUKTOW SPOZYWCZYCH I ICH SKLAD NA PODSTAWIE PODOBIENSTWA ZAWARTOSCI SKLADNIKOW POKARMOWYCH
Wartosc odzywcza- przydatnosc produktow zywnosciowych i zlozonych z nich racji pokarmowych do pokrycia potrzeb metabolicznych organizmu czlowieka
- jest funkcja ilosci, zbilansowania, i biodostepnosci skladnikow odzywczych zawartych w produktach zywnosciowych
- okreslana jest najczesciej dla 100g czesci jadalnych lub produktu handlowego i podawana w tabelach skladu i wartosci odzywczej produktow spozywczych lub komputerowych bazach danych.
- rzeczywista wartosc odzywcza produktow spozywczych w glownej mierze zalezy od sposobu i warunkow jej przechowywania, sposobu i rodzaju zastosowanej obrobki kulinarnej.
PODZIAL SKLADNIKOW POKARMOWYCH ZE WZGLEDU NA FUNKCJE JAKA PELNIA DLA ORGANIZMU
- budulcowe: bialka, wybrane skladniki mineralne (wapn, fosfor, magnez, fluor, siarka)
- energetyczne: tluszcze, weglowodany, bialka(ktore nie zostaly uzyte do celow budulcowych)
- regulujace: witaminy, skladniki mineralne
W tabelach podawane sa wartosci energetyczne i zawartosci skladnikow odzywczych w przeliczeniu na 100g czesci jadalnych produktu
Produkt zakupiony na rynku, noszacy nazwe produktu rynkowego, zawiera w 100g produktu:
- czesci jadalne
- czesci niejadalne - odpadki
W przeliczeniu na produkt rynkowy wymaga posluzenia sie wartoscia umieszczona w rubryce `odpadkow` w tabelach skladu chemicznego i wartosci odzywczej produktow spozywczych.
PODZIAL PRODUKTOW SPOZYWCZYCH NA 12 GRUP
1 grupa - produkty zbozowe
- gl zrodlo weglowodanow
- mala zaw tluszczow
- duza wartosc energetyczna, ok 250- 350kcal/100g
- bialko roslinne o niepelnej wartosci odzywczej
- dobre zrodlo skladnikow mineralnych (fe, zn, cu, mg)
- dobre zrodlo witaminy z grupy B
- dobre zrodlo blonnika pokarmowego
2 grupa - produkty mleczne i mleko
- zawieraja duzo witaminy A, D
- zrodlo bialka o wysokiej wartosci biologicznej
- duza zawartosc latwo przyswajalnego bialka
- duza zaw mikroelementow (P i K)
- dobre zrodlo wit z gr B (gl ryboflawiny - B2)
- tluszcz mleczny, ktorego najwiecej zawieraja sery (20-30%) jest nosnikiem wit A i D
- jedyny eglowodan - laktoza
- mala zaw tluszczu
- mleko slodkie - jedyny produkt zwierzecy dzialajacy alkalizujaco
3 grupa - mieso i ryby
- podstawowe zrodlo bialka o wysokiej wartosci odzywczej
- lipidy w miesie to nasycone kwasy tluszczowe oraz cholesterol, a w rybach wielonasycone kwasy tluszczowe
- podzial produktow miesnych ze wzgledu na wartosc tluszczow:
A) wysokotluszczowe, np boczek, parowki
B) tluste np wieprzowina, baranina, ges, kaczka, kinserwy, pasztety, wedzonki
C) niskotluszczowe np cielecina, wolowina, kurczak, indyk
D) chude, np poledwica
Najzdrowsze mieso: konina, poniewaz zywi sie owsem, ryby, ze wzgledu na zwartosc tluszczy dzielimy na chude i tluste
- ryby chude - zaw tluszczu do 8g/100g produktu np fladra swieza, dorsz, halibut bialy, karp, mintaj, morszczuk, pstrag strumieniowy, sandacz.
- ryby tluste - zawartosc tluszczu 9-30g/100g, np wegorz, losos, sledz, sledz solny, lakrela, tunczyk, pstrag teczowy, sardynka
- ryby morskie sa naturalnym zrodlem jodu w pozywieniu, dostarczaja rowniez woecej sodu e porownaniu z rybami slodkowodnymi
- mieso, a szczegolnie podroby dostarczaja wielu skladnikow mineralnych (fe, zn, cu)
- mieso i ryby zawieraja witaminy z gr B oraz wit rozpusczalne w tluszczach A,D,E,K
4 grupa- jaja
W jajach nie ma witaminy C
- dostarczaja bialka o najwyzszej wartosci oszywczej
- zrodlo tluszczy o wysokim stopniu strawnosci i bardzo duza zawartoscia cholesterolu
- dobre zrodlo witamin rozp w tluszczach oraz wit z gr B i D
- wysoka zawartosc dkladnikow mineralnych (Fe, P, S)
8,9,10 grupa- warzywa i owoce
- wysoka zawartosc skladnikow mineralnych i witamin
- wysokazawartosc blonnika pokarmowego (0,5-6%) najlepsze zrodlo: groszek zielony, bob, slodka kukurydza, bruksela
- warzywa lisciaste np szpinak, seler wiciowy, bruksela, kapusta wloska, rowniez brokuly charakteryzuja sie stosunkowo duza zawartoscia zelaza
- gl zrodlo wit antyoksydacyjnych
11 grupa- suche nasiona straczkowe
- zrodlo bialka, ktorego wartosc odzywcza jest wieksza niz bialka zboz
- dominujacy skladnik- weglowodany
- bardzo dobre zrodlo blonnika pokarmowego
- zawieraja duzo NNKT(niezbedne nienasycone kwasy tluszczowe) i lecytyne
- dobre zrodlo skladnikow mineralnych i witaminy z grupy B
- wysoka wartosc energetyczna wynosi ok 350kcal/100g dla soi 440kcal/100g