monter konstrukcji budowlanych 712[04] z2 09 u

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Lucja Zegadło

Montaż ścian oporowych
712[04].Z2.09

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Marzena Rozborska
mgr inż. Grzegorz Pośpiech

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Barbara Olech

Konsultacja:
mgr inż. Krzysztof Wojewoda

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 712[04].Z2.09
„Montaż ścian oporowych”, zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu monter
konstrukcji budowlanych 712[04].

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1 Rodzaje i zastosowanie ścian oporowych

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2 Zasady konstruowania ścian oporowych

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3 Montaż elementów ścian oporowych

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o zasadach konstruowania ścian

oporowych oraz sposobach ich montażu.

Poradnik ten zawiera:

1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś

mieć opanowane aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej.

2. Cele kształcenia tej jednostki modułowej.
3. Materiał nauczania (rozdział 4), który umożliwia samodzielne przygotowanie się do

wykonania ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów. Do poszerzenia wiedzy wykorzystaj
wskazaną literaturę oraz inne źródła informacji. Materiał obejmuje również:

−

pytania sprawdzające wiedzę niezbędną do wykonania ćwiczeń,

−

ćwiczenia zawierające polecenie, sposób wykonania oraz wyposażenie stanowiska pracy,

−

sprawdzian postępów sprawdzający poziom wiedzy po wykonaniu ćwiczeń.

Wykonując sprawdzian postępów powinieneś odpowiadać na pytanie tak lub nie, co

oznacza, że opanowałeś materiał albo nie. Zaliczenie ćwiczeń jest dowodem osiągnięcia
umiejętności określonych w tej jednostce modułowej. Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem
tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub instruktora o wyjaśnienie i ewentualne
sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność.
4. Zestaw pytań sprawdzających Twoje opanowanie wiedzy i umiejętności z zakresu całej

jednostki. Po przerobieniu materiału spróbuj zaliczyć sprawdzian z zakresu jednostki
modułowej.
Jednostka modułowa: ,,Montaż ścian oporowych”, której treści teraz poznasz jest częścią

modułu „Technologia montażu konstrukcji żelbetowych”.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bhp oraz

instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych prac. Przepisy te
poznasz podczas trwania nauki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

712[04].Z1/2.03

Wykonywanie rusztowań do robót budowlanych

712[04].Z2

Technologia montażu konstrukcji żelbetowych

712[04].Z1/2.01

Dobieranie narzędzi, sprzętu i maszyn do robót montażowych

712[04].Z1/2.02

Wykonywanie podstawowych pomiarów w robotach

budowlanych

712[04].Z2.14

Wykonywanie prostych robót uzupełniających przy robotach

montażowych: murarskich, ciesielskich, zbrojarskich,

betoniarskich

712[04].Z2.05

Montaż wielokondygnacyjnych konstrukcji szkieletowych

712[04].Z2.06

Montaż budynków w technologii wielkopłytowej

712[04].Z2.07

Wykonywanie budynków w technologii wielkoblokowej

712[04].Z2.08

Wykonywanie zbiorników i silosów żelbetowych

712[04].Z2.09

Montaż ścian oporowych

712[04].Z2.04

Montaż budynków halowych

712[04].Z2.11

Prowadzenie prac montażowych zimą

712[04].Z1/2.12

Rozliczanie robót montażowych

712[04].Z2.10

Montaż słupów elektroenergetycznych

712[04].Z2.13

Konserwacja i naprawa uszkodzonych konstrukcji

żelbetowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej „Montaż ścian oporowych”

powinieneś umieć:

−

stosować terminologię budowlaną,

−

odczytywać i interpretować rysunki budowlane,

−

posługiwać się dokumentacją budowlaną,

−

organizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii i przepisami bhp,

−

transportować materiały budowlane,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

dobierać narzędzia i sprzęt do robót montażowych,

−

wykonywać podstawowe pomiary w robotach budowlanych,

−

wykonywać proste roboty murarskie, ciesielskie, zbrojarskie i betoniarskie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

– scharakteryzować konstrukcje ścian oporowych,
– dobrać narzędzia i sprzęt do montażu ścian oporowych,
– dobrać materiały do montażu ścian oporowych,
– wykonać montaż ścian palisadowych,
– wykonać montaż prefabrykowanych ścian kątowych płytowych,
– wykonać montaż prefabrykowanych ścian płytowo-żebrowych,
– wykonać roboty montażowe ścian oporowych, zgodnie z zasadami bhp,
– wykorzystać dokumentację techniczną.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Rodzaje i zastosowanie ścian oporowych

4.1.1. Materiał nauczania

Ściany oporowe są budowlami przeznaczonymi do utrzymania w stanie statecznym

gruntów rodzimych lub nasypowych, albo innych materiałów rozkruszonych bądź sypkich,
jak kruszywo, węgiel itp. Są one stosowane jako ściany odkrytych części, tuneli,
zbiorników na wymienione materiały, jako budowle podtrzymujące nasypy itd.

Ze względu na konstrukcje, ściany oporowe dzieli się na:

– wspornikowe (palisadowe),
– masywne,
– kątowe płytowe,
– kątowe płytowo-żebrowe,
– o konstrukcji złożonej.

Ściany oporowe wspornikowe (palisadowe) składają się z elementów zwanych brusami.

Rozróżnia się dwa typy tych ścian: płytowe i płytowo – słupowe.

Rys. 1. Ściana oporowa wspornikowa płytowa [2, s. 289]

Rys.2. Ściana płytowo – słupowa: a) o płytach prostych, b) o płytach łukowych [1, s.198]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ściany oporowe masywne przeciwstawiają się parciu gruntu swoim ciężarem. Z tego

względu przekroje poprzeczne tych ścian są najczęściej dość duże.

Rys. 3. Ściana oporowa masywna [2, s. 289]

Ściany kątowe płytowe przeciwstawiają się parciu dzięki własnemu ciężarowi oraz

obciążeniu poziomej lub pochyłej płyty, monolitycznie połączonej z płytą pionową.

Rys. 4. Ściany kątowe płytowe [4, s. 308]

Gdy różnica poziomów gruntów lub materiałów sypkich po obu stronach ściany jest duża,

istnieje niebezpieczeństwo zbyt dużego wygięcia ściany pionowej. Wówczas stosuje się ściany
z żebrami.

a) b)

Rys. 5. Ściany oporowe kątowe płytowo-żebrowe: a) z żebrami pionowymi, b) z żebrami pionowymi

i poziomymi [5, s. 224]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wykonując ściany oporowe należy wziąć pod uwagę następujące problemy konstrukcyjno-

technologiczne

a) odwodnienie ścian — zabezpieczenia ściany przed nawodnieniem, np. wodą opadową,

gruntu pod podstawą fundamentową; zawilgocenie lub nawodnienie gruntu zmniejsza wartość
stateczności na przesuw,

b) nierównomierność obciążeń — ze względu na nieraz znaczne długości ścian oporowych

może się zdarzyć, że ściany nawet o jednakowej wysokości będą pracowały pod różnym
obciążeniem,

c) skurcz i odkształcenia termiczne — w konstrukcjach ścian oporowych te dwa czynniki

mają niejednokrotnie istotne znaczenie; wpływ skurczu i odkształceń termicznych na
konstrukcję

ściany można zmniejszyć przez odpowiednią technologię wykonania

i zaprojektowanie w odpowiednich odległościach przerw dylatacyjnych,

d) korozję betonu i stali, p:onieważ ściany oporowe mają bezpośredni kontakt ze

znajdującymi się w gruncie kwasami humusowymi (organicznymi), które bardzo niekorzystnie
działają na beton i stal.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie rozróżnia się rodzaje konstrukcji ścian oporowych?
2. Do czego służą ściany oporowe?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Podpisz prawidłowo nazwę konstrukcji ścian oporowych przedstawionych przez nauczyciela

na rysunkach.

Sposób wykonania ćwiczenia
Nauczyciel przedstawi rysunki ścian oporowych. Twoim zadaniem jest podpisanie tych

konstrukcji, naklejenie na arkusz papieru i przedstawienie nauczycielowi oraz kolegom z grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia,
– przybory do pisania,
– arkusze papieru,
– rysunki ścian oporowych.

Ćwiczenie 2

Przedstaw na rysunkach kształty przekrojów pionowych ściany oporowej wspornikowej,

masywnej, płytowej kątowej i płytowej kątowo-żebrowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z rodzajami ścian oporowych (materiał nauczania rozdz. 4.1.1),
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3) narysować kształty przekrojów ścian oporowych,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– blok techniczny formatu A4,
– przybory kreślarskie,
– literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Tak

Nie

Czy potrafisz:
1) rozróżnić konstrukcje ścian oporowych?

2) narysować kształty przekrojów ścian oporowych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Zasady konstruowania ścian oporowych

4.2.1. Materiał nauczania

Brusy w ścianach oporowych wspornikowych wykonywane są najczęściej jako

prefabrykowane z betonu lub z żelbetu.

Prefabrykowane elementy ścian wspornikowych są zwykle zbrojone symetrycznie

jednakowo na całej długości.

Wysokość ścian palisadowych nie przekracza zazwyczaj 6,0 m. Może ona być nieznacznie

zwiększona, lecz pod warunkiem zastosowania kotwi, tj. odciągów kotwionych w gruncie
rodzimym.

Przekroje ścian wspornikowych żelbetowych przedstawia rysunek nr 6.

Rys. 6. Przekroje ścian oporowych wspornikowych [2, s. 292]

Ściany oporowe masywne wykonuje się najczęściej jako betonowe, najczęściej

monolityczne. Wymiary ścian należy tak zaprojektować, żeby w poszczególnych przekrojach
poziomych nie wystąpiły naprężenia rozciągające.

Rys.7. Przekroje ścian oporowych masywnych [4, s.308]

Jako masywne wykonuje się również ściany oporowe ze wspornikami odciążającymi. Ściany

te są zazwyczaj monolityczne, ewentualnie z prefabrykowanymi wspornikami. Wskutek
zastosowania wsporników ściana jest bardziej stabilna. Umożliwia to zmniejszenie wymiarów
przekrojów ścian oraz zwiększa ich stateczność na obrót i przesuw.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 8. Przekrój ściany oporowej z płytą odciążającą [2, s. 294]

Ściany oporowe kątowe wykonuje się jako żelbetowe prefabrykowane lub monolityczne,

z betonu klasy B15÷B25. Wykonuje się je jako płytowe, składające się z płyty ściennej
i fundamentowej (rys. 9).

Rys. 9. Ściana płytowa kątowa [5, s. 224]

Najmniejsza grubość płyty ściennej powinna wynosić 120 mm, a płyty fundamentowej

200mm. Płyta ścienna ma przeważnie grubość zwiększającą się ku dołowi. Grubość płyty
fundamentowej powinna być nie mniejsza niż ściennej. Zaleca się nachylenie górnej
płaszczyzny płyty fundamentowej w granicach do 15° względem poziomu, ze spadkiem
w kierunku gruntu. Orientacyjnie szerokość tej płyty przyjmuje się B = 0,4 ÷ 0,5 wysokości,
a wysięg jej części przedniej 0,25 ÷ 0,33 B . Ściany kątowe płytowe mogą mieć wysokość do
6,0m.

Ściany kątowe płytowe zbroi się od strony gruntu. W ścianach małej wysokości stosuje się

zbrojenie pokazane na rysunku 10.

Rys. 10. Zbrojenie ściany o małej wysokości [5, s. 225]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Aby lepiej wykorzystać zbrojenie w przenoszeniu sił wewnętrznych ściany wyższe można

zbroić według wariantów pokazanych na rysunku 11.

Rys. 11. Zbrojenie wysokich ścian oporowych [5, s. 225]

Zbrojenie skosu usztywniającego stosowanego od strony nasypu w ścianach pokazuje

rysunek 12.

Rys. 12. Zbrojenie skosu usztywniającego [5, s. 225]

Bok skosu powinien mieć około 200 mm. Pole przekroju zbrojenia rozdzielczego

(podłużnego) jest równe na ogół 10 ÷ 15% pola przekroju zbrojenia nośnego i nie powinno być
mniejsze niż 0,1% pola przekroju poprzecznego płyty.

W ścianach kątowych płytowo-żebrowych stosuje się o grubościach takich płyt wykonuje się

jak w ścianach kątowych płytowych. Rozstaw żeber pionowych w tych ścianach wynosi ok.
2,5 ÷ 3,5 m.

Żebra w ścianach płytowo żebrowych mogą występować jako: pełne, niepełne lub niepełne

stalowe (rys.13).

Rys. 13. Ściany kątowe płytowo żebrowe: a) z żebrami pełnymi, b) z żebrami niepełnymi, c) z żebrami

niepełnymi stalowymi [2, s. 297]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przykładowe zbrojenie żebra pionowego ściany żebrowej pokazuje rysunek14.

Rys. 14. Przykład zbrojenia ściany kątowej płytowo-żebrowej: a) płyta, b) żebro [2, s. 297]

Grubość otuliny zbrojenia od strony gruntu lub materiału zasypowego powinna w płytach

ściennych prefabrykowanych wynosić 30 mm. Grubość taką przyjmuje się także w płytach
ściennych monolitycznych obciążonych suchym gruntem lub materiałem zasypowym nie
zawierającym czynników agresywnych. W płytach ściennych w innych rozwiązaniach oraz
w płycie fundamentowej wykonanej na warstwie wyrównawczej betonu grubości co najmniej
100 mm przyjmuje się otulinę grubości 50 mm.

Koronę ścian oporowych zabezpiecza się przed korozyjnym oddziaływaniem czynników

atmosferycznych. Stosuje się w tym celu tzw. czapkę, wykonaną ze spadkiem ok. 5%
w kierunku zewnętrznej powierzchni ściany z kapinosem.

Podstawę ścian oporowych można wykonywać ze spadkiem podłużnym do 20% lub

w formie stopni (uskoków).

Ściany oporowe powinny być dylatowane. Przerwy dylatacyjne szerokości 10÷ 20 mm

wykonuje się jako przecinające całą wysokość ściany — od korony do spodu fundamentu.
Ściany żelbetowe nasłonecznione dylatuje się nie rzadziej niż co 15 m, a nie nasłonecznione —
nie rzadziej niż co 20 m.

Rys. 15. Przerwy dylatacyjne ścian oporowych: a) płaska, b) płaska z dyblami poziomymi, c) zazębiona

[5, s. 227]

Na powierzchni ściany oporowej od strony gruntu lub materiału zasypowego wykonuje się

izolację przeciwwilgociową. Niezbędne jest także wykonanie odpowiedniego odwodnienia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. W jaki sposób zbroi się ściany oporowe?
2. Jaki kształtuje się ściany oporowe masywne?
3. Jakie rozróżnia się konstrukcje ścian oporowych kątowych płytowo-żebrowych?
4. W jaki sposób konstruuje się przerwy dylatacyjne w ścianach oporowych?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przedstaw na rysunkach sposoby konstruowania przerw dylatacyjnych w ścianach

oporowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z konstrukcją ścian oporowych (materiał nauczania rozdz. 4.2.1),
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) narysować sposoby wykonywanych dylatacji,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– blok techniczny formatu A4,
– przybory kreślarskie,
– literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Przedstaw na rysunkach przykłady zbrojenia ścian oporowych kątowych płytowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się ze sposobami zbrojenia ścian oporowych (materiał nauczania rozdz. 4.2.1),
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) narysować przykłady zbrojenia ścian oporowych kątowych płytowych,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– blok techniczny formatu A4,
– przybory kreślarskie,
– literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Przedstaw na rysunkach przekroje ścian oporowych masywnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z konstrukcjami ścian oporowych (materiał nauczania rozdz. 4.2.1),
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) narysować przekroje ścian oporowych masywnych,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– blok techniczny formatu A4,
– przybory kreślarskie,
– literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 4

Przedstaw na rysunkach przekroje konstrukcji ścian oporowych kątowych płytowo-

żebrowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z konstrukcjami ścian oporowych (materiał nauczania rozdz. 4.2.1),
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) narysować przekroje ścian oporowych kątowych płytowo-żebrowych,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– blok techniczny formatu A4,
– przybory kreślarskie,
– literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Czy potrafisz:
1) narysować przekroje ścian oporowych masywnych?

2) narysować sposób zbrojenia ścian kątowych płytowych?

3) narysować sposoby wykonywania przerw dylatacyjnych
w ścianach oporowych?

4) narysować przekroje konstrukcji ścian oporowych kątowych
płytowo-żebrowych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Montaż elementów ścian oporowych

4.3.1.Materiał nauczania

Zespół ludzi współpracujących podczas montażu z maszyną montażową to brygada

montażowa.

Każdy z montażystów powinien być ubrany w odzież roboczą, na którą składa się:

−

jednoczęściowy, dobrze dopasowany, lecz nie krępujący ruchów kombinezon z zapinanymi
mankietami rękawów i spodni,

−

buty z cholewkami sznurowane powyżej kostek, ze spodami elastycznymi i nieślizgającymi się,

−

trwałe rękawice pięciopalcowe,

−

hełm ochronny z tworzywa sztucznego.

Skład brygady montażowej jest zmienny i zależy od technologii montażu, rodzaju

elementów oraz organizacji na budowie. Zawsze jednak brygada pracuje w dwóch
grupach.

Grupa pierwsza pracuje na składowisku prefabrykatów i składa się z jednego lub dwóch

montażystów, są to tzw. linowi. Do ich obowiązków należy:

−

odnaleźć na składowisku potrzebny element,

−

sprawdzić stan elementu,

−

sprawdzić stan marek oraz okuć i ewentualnie oczyścić je z betonu,

−

zaznaczyć na elemencie punkty charakterystyczne, np. przebieg osi,

−

zaczepić liny do kierowania elementem w czasie podnoszenia,

−

dobrać odpowiednie zawiesie,

−

połączyć zawiesie z hakiem maszyny montażowej,

−

połączyć zawiesie z elementem,

−

dać sygnał do podnoszenia elementu,

−

przeprowadzić próbne podniesienie, tj. obserwować zachowanie się elementu i zawiesia
w pierwszej fazie jego unoszenia – jeśli faza ta przebiega niewłaściwie linowy daje sygnał
operatorowi maszyny montującej do przerwania podnoszenia i opuszczenia elementu.

Druga część brygady montażowej pracuje na montowanej konstrukcji i może składać się

z jednego lub dwóch zespołów. W pierwszym przypadku do zadań zespołu należy:

−

wyznaczenie miejsca montażu każdego elementu,

−

oznaczenie punktów kontrolnych i kierunkowych,

−

przygotowanie miejsca oparcia elementu (oczyszczenie go, zmoczenie wodą, rozłożenie
zaprawy),

−

przygotowanie sprzętu do prowizorycznego zamocowania i rektyfikacji,

−

przygotowanie drabinek, pomostów i rusztowań,

−

przejęcie elementu,

−

naprowadzenie elementu wg znaczników i instrumentów na właściwą pozycję,

−

założenie stężeń, uchwytów, odciągów itp.,

−

prowizoryczne zamocowanie i rektyfikacja elementu,

−

odczepienie elementu od zawiesia,

−

podanie sygnału do odjazdu maszyny montażowej,

−

dokładne zrektyfikowanie elementu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W grupie tej znajduje się brygadzista kierujący montażem i tylko on ma prawo podawać

sygnały operatorowi maszyny montażowej.

Jeśli grupa pracująca na konstrukcji jest podzielona na dwa zespoły, to zespół pierwszy

pracuje podobnie jak opisano wyżej, z tą różnicą, że nie reguluje usytuowania elementów, lecz
jedynie ustawia je w przewidzianych miejscach. Drugi zespół, postępujący za pierwszym,
rektyfikuje ustawione elementy. Dzięki takiemu podziałowi pracy możliwe jest większe tempo
montażu.

Do montażu ścian oporowych zaleca się organizować brygady montażowe w składzie:

−

monter (brygadzista) konstrukcji prefabrykowanych,

−

dwóch pomocników montera,

−

linowy,

−

operator żurawia.

Brygada montażowa powinna być przeszkolona pod względem technologii montażu

i warunków bezpieczeństwa pracy. Przed przystąpieniem do montażu brygada przyjmuje sprzęt
i sprawdza jego stan.

Zadanie wykonywania złączy stałych wyznacza się na ogół osobnej brygadzie (o składzie

dobieranym zależnie od konstrukcji złączy), która pracuje niezależnie od brygady montażowej. Posuwa
się ona w pewnej stałej odległości, równolegle do brygady montażowej. Czasami złącza wykonuje
również brygada montażowa – zazwyczaj gdy na skutek jakichś zakłóceń nie można wykonywać
normalnego montażu elementów.

Do montażu ścianek oporowych stosuje się następujący pomocniczy sprzęt montażowy:

−

drabinki,

−

drążki montażowe,

−

pobijak drewniany,

−

zawiesia,

−

belki montażowe,

−

kosze,

−

odciągi,

−

zastrzały,

−

piony montażowe.

Osobną grupę sprzętu montażowego stanowią narzędzia pomiarowe. Sprzęt geodezyjny jest

stosowany głównie przez służbę geodezyjną, wyznacza osie i poziomy budowli, pozostałe
pomiary prowadzi brygada montażowa.

Pojedyncze brusy przy wykonywaniu ścian wspornikowych wbija się za pomocą ciężkich

młotów kafarowych albo wibromłotów. Pod wpływem uderzeń młotów kafarów
wolnospadowych często zdarza się rozbicie górnej części brusów. Nie wpływa to jednak
niekorzystnie na całą konstrukcję ponieważ łączone są one najczęściej wzajemnie czopem
żelbetowym, wykonanym na mokro na budowie.

Specjalnym urządzeniem do zagłębiania pali są wibromłoty, które zapuszczają pale

w gruncie przez wytworzenie i przekazanie na pal drgań o odpowiedniej częstotliwości
i amplitudzie. Na skutek tych drgań zmniejszają się opory boczne i czołowe zagłębiającego
się elementu do tego stopnia, że zagłębia się on pod wpływem ciężaru własnego i ciężaru
młota. Drgania robocze wytwarzane są przez napędzany silnikiem elektrycznym wibrator
mimośrodowy osadzony za pomocą uchwytów na palu. Wibrator ma tak ustawione wały
mimośrodowe, że drgania robocze powstają w płaszczyźnie pionowej. Drgania te przez
uchwyty przekazywane są na pal. Szybkość wgłębiania pala zależy od wielkości siły

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wzbudzającej i amplitudy drgań. Wielkość tej siły zależy od rodzaju gruntu, jego
wilgotności i konstrukcji pala.

Przy montażu ścian oporowych wspornikowych płytowo-słupowych prefabrykowane

słupki wprowadzone są w kielichy fundamentów słupowych i po spionowaniu osadzone na
zaprawę cementową. Płyty pionowe wpuszczone są w pionowe bruzdy słupków. Dla
podłużnego usztywnienia słupków zakłada się na belki stężające nasadzone na bolce
wystające ze słupów, otwory wraz z bolcami zalewa się od góry zaprawą cementową.

Ściany oporowe kątowe płytowe oraz kątowe płytowo-żebrowe układa się na warstwie

chudego betonu, którym uprzednio wyrównano dno wykopu. Po ułożeniu elementu praktycznie
nie można go już poruszać, więc warstwa chudego betonu powinna być starannie wypoziomowana,
a miejsce ustawienia elementu zaznaczone, np. kołkami lub rozpiętymi drutami. Po takim
przygotowaniu podłoża kolejno zawiesza się elementy na haku żurawia, dbając o zachowanie
płaszczyzny wsporczej w poziomie. Każdy element jest przenoszony nad miejsce wbudowania
i opuszczany na wysokość 30 cm nad podłoże, a następnie montażyści naprowadzają go między
kołki lub druty i łagodnie opuszczają na podłoże.

Do budowy ścian oporowych w zasiekach na materiały sypkie stosuje się ściany

prefabrykowane typu L. Podobne elementy stosuje się do budowy ramp samochodowych lub
kolejowych.

Rys. 16. Typowe elementy prefabrykowane typu L: a) ścian oporowych w zasiekach, b) ramp samochodowych

lub kolejowych [4, s. 319]

Elementy te ustawia się na utwardzonej nawierzchni, na podsypce z piasku lub na gruncie.
Pomiędzy tylną powierzchnią ścian oporowych i gruntem należy stosować drenaż,

którego zadaniem jest szybkie odprowadzenie wód opadowych, zmniejszających tarcie
zarówno pomiędzy tylną powierzchnią ścian oporowych i gruntem, jak też w płaszczyźnie
styku fundamentu z gruntem. Ponadto w przypadku braku drenażu lub przy złym jego
wykonaniu i złej izolacji na zewnętrznej powierzchni ściany mogą wystąpić wycieki
białych soli wapnia wypłukiwanych z betonu.

Rys.17. Drenaż ścian oporowych. [1, s.194]

1- gruby tłuczeń,
2- dren.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Głębokość posadowienia ścian oporowych ze względu na możliwość przemarzania

gruntu powinna wynosić co najmniej 1,20 m, przy czym w nienawodnionych gruntach
piaszczystych i żwirach głębokość posadowienia może być zmniejszona do l m.
Na gruntach skalistych zasada ta nie obowiązuje (jeśli pomiędzy spodem fundamentu
ściany oporowej oraz skałą nie ma naturalnej lub sztucznej warstwy luźnego gruntu)
i możemy posadawiać ściany oporowe na dowolnej głębokości, z tym jednak warunkiem, że
musi być usunięta zwietrzała warstwa skały. Ścianki oporowe o małej wysokości
(do 1,50 m) mogą być, w przypadku gruntów piaszczystych i żwirów nienasyconych wodą,
posadowione na znacznie mniejszej głębokości; głębokość ta nie powinna być jednak
mniejsza od 0,65 m.

4.3.2. Pytania sprawdzające:

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczenia.

1. W jaki sposób montuje się ściany oporowe wspornikowe?
2. W jaki sposób montuje się ściany oporowe kątowe płytowe?
3. W jaki sposób montuje się ściany oporowe kątowe płytowo-żebrowe?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj montaż fragmentu ściany oporowej wspornikowej z brusów żelbetowych

o niewielkiej wysokości, zgodnie z dokumentacją techniczną.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z dokumentacją techniczną,
3) pobrać narzędzia i sprzęt do wykonania montażu,
4) ustawić elementy w miejscu wbudowania,
5) wbić brusy wykorzystując wibromłot,
6) dokonać sprawdzenia zmontowanej konstrukcji,
7) stosować przepisy bhp,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) dokonać oceny wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– żelbetowe brusy o niewielkiej wysokości,
– wibromłot,
– dokumentacja techniczna do wykonania montażu,
– podstawowy sprzęt mierniczy,
– pion,
– instrukcje bhp,
– literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Wykonaj montaż fragmentu ściany oporowej kątowej płytowej z elementów

prefabrykowanych typu L, zgodnie z dokumentacją techniczną.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z dokumentacją techniczną,
3) pobrać narzędzia i sprzęt do wykonania montażu,
4) przygotować podłoże wyrównując podsypkę piaskową,
5) zaczepić zawiesia,
6) naprowadzić element ściany na miejsce wbudowania, wykorzystując dźwig samochodowy

lub ciągnik z wysięgnikiem,

7) dokonać sprawdzenia zmontowanej konstrukcji,
8) odczepić zawiesia,
9) stosować przepisy bhp,
10) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
11) dokonać oceny wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– prefabrykowane elementy ścian oporowych typu L,
– dokumentacja techniczna do wykonania montażu,
– łopaty,
– dźwig samochodowy lub ciągnik z wysięgnikiem,
– podstawowy sprzęt mierniczy,
– pion,
– zawiesia,
– drążki montażowe,
– instrukcje bhp,
– literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Wykonaj montaż fragmentu ściany oporowej kątowej płytowo-żebrowej z elementów

prefabrykowanych (bez wykonywania podkładu z chudego betonu), zgodnie z dokumentacją
techniczną.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

lub ciągnik z wysięgnikiem,

7) dokonać sprawdzenia zmontowanej konstrukcji,
8) odczepić zawiesia,
9) stosować przepisy bhp,
10) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
11) dokonać oceny wykonanego ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

– prefabrykowane elementy ścian oporowych kątowych płytowo-żebrowych,
– dokumentacja techniczna do wykonania montażu,
– łopaty,
– dźwig samochodowy lub ciągnik z wysięgnikiem,
– podstawowy sprzęt mierniczy,
– pion,
– zawiesia,
– drążki montażowe,
– instrukcje bhp,
– literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Czy potrafisz:
1) wykonać montaż ściany oporowej wspornikowej?

¨ ¨

2) wykonać montaż ściany oporowej kątowej płytowej?

¨ ¨

3) wykonać montaż ściany oporowej kątowej płytowo-żebrowej?

¨ ¨

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności. Są to zadania: otwarte, z luką

i wielokrotnego wyboru, prawda – fałsz.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej

rubryce znak X lub wpisując prawidłową odpowiedź. W przypadku pomyłki należy błędną
odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności: I część – poziom podstawowy,

II część - poziom ponadpodstawowy.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

9. Na rozwiązanie testu masz 90 min.

Powodzenia !

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

Część I

1. Wysokość ścian oporowych wspornikowych zazwyczaj nie przekracza:

a) 5 m,

b) 6 m,

c) 7 m,

d) 8 m.

2. Ściany oporowe wspornikowe (palisadowe) składają się z elementów zwanych

…………….………………. .

3. Najmniejsza grubość płyty fundamentowej w ścianach kątowych płytowych powinna

wynosić:

a) 120 mm,

b) 150 mm,

c) 180 mm,

d) 200 mm.

4. Ściany oporowe masywne przeciwstawiają się parciu gruntu swoim ciężarem.

a) tak,

b) nie.

5. Ściany oporowe kątowe płytowe wykonuje się jako żelbetowe z betonu klasy ……….…. .

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. Rysunek przedstawia ścianę oporową:

a) wspornikowa,

b) masywną,

c) kątową płytową,

d) kątową płytowo-żebrową.

7. Elementy prefabrykowane typu L do budowy ścian oporowych w zasiekach na materiały

sypkie ustawia się na ……………………….……………………………………. .

8. W ścianach oporowych nasłonecznionych wykonuje się dylatacje nie rzadziej niż co:

a) 10 m,

b) 15 m,

c) 20 m,

d) 25 m.

9. Ściany kątowe płytowe mogą mieć wysokość do:

a) 4 m,

b) 6 m,

c) 8 m,

d) 10 m.

10. Brusy w ścianach wspornikowych wykonywane są najczęściej jako prefabrykowane

z …..……………………………. .

11. Ściany kątowe płytowe zbroi się od strony gruntu lub materiały sypkiego.

a) tak,

b) nie.

12. Rozstaw żeber pionowych w ścianach kątowych płytowo-żebrowych wynosi około

……………. .

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13. Ściany oporowe o małej wysokości na gruntach piaszczystych i żwirowych nienasyconych

wodą powinny być posadowione na głębokości nie mniejszej niż:

a) 0,50 m,

b) 0,65 m,

c) 0,80 m,

d) 1,00 m.

Część II

14. Wyjaśnij do czego służą ściany oporowe.

15. Narysuj przerwę dylatacyjną płaską z dyblami poziomymi stosowana w ścianach

oporowych.

16. Wymień jak dzielą się ściany oporowe ze względu na konstrukcję.

17. Narysuj zbrojenie ściany oporowej kątowej płytowej o małej wysokości.

18. Wymień jakie rodzaje żeber pionowych mogą występować w ścianach kątowych płytowo

żebrowych.

19. Wyjaśnij w jaki sposób wykonujemy montaż ścian oporowych wspornikowych płytowo-

słupowych.

20. Narysuj przekrój pionowy ściany oporowej masywnej z płytą odciążającą.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Montaż ścian oporowych

Zakreśl poprawną odpowiedź lub wpisz odpowiedzi.

Numer
pytania

Odpowiedzi

Punktacja

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Razem

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1. Kobiak J., I Stachurski W.: Konstrukcje żelbetowe. Tom III – Arkady, Warszawa 1991r.
2. Okólski A., Rudolf W.: Konstrukcje budowlane cz.2. WSiP, Warszawa 1991r.
3. Poradnik inżyniera i technika budowlanego. Praca zbiorowa. Arkady, Warszawa 1991r.
4. Pyrak S.: Konstrukcje z betonu cz.2. WSiP, Warszawa 1989r.
5. Pyrak S.: Konstrukcje z betonu cz. 5 – WSiP, Warszawa 2001r.