A
ntykoncepcja to ochrona przed niepożądaną ciążą. Składa się na nią wiele metod i sposobów postępowania.
Antykoncepcja zapewnia kobiecie i mężczyźnie komfort psychiczny. Dzięki niej mogą uniknąć dramatu niechcianej ciąży i świadomie zaplanować porę urodzenia dziecka tak, by od początku było ono oczekiwane i kochane
O sterowaniu płodnością powinna zatem myśleć zarówno kobieta rozpoczynająca współżycie, jak i będąca w okresie przekwitania. Tylko osoba, która nie współżyje płciowo może mieć pewność, że nie spłodzi dziecka.
Skuteczność metod antykoncepcji ocenia się za pomocą wskaźnika Pearla - opracowany w 1932 roku, określa ilość ciąż wśród setki kobiet stosujących daną metodę antykoncepcyjną w ciągu roku. Im więc wskaźnik niższy, tym metoda skuteczniejsza.
Antykoncepcja naturalna
Polega na zachowaniu wstrzemięźliwości płciowej w okresie jajeczkowania. Do ustalenia dni płodnych służy:
kalendarzyk małżeński
metoda termiczna
metoda Billingsów (obserwacja śluzu)
stosunek przerywany- metoda naturalna, nie wymagająca zachowania wstrzemięźliwości, lecz mało skuteczna i uciążliwa.
Antykoncepcja mechaniczna
Polega na stosowaniu mechanicznych barier, które utrudniają dotarcie plemników do macicy i jajowodów. Bariery te tworzą:
prezerwatywa męska i (od 1992)
prezerwatywa dla kobiet- femidom „druga pochwa”
diafragma (błona dopochwowa)
kapturek naszyjkowy
gąbka dopochwowa
wkładka wewnątrzmaciczna.
Środki mechaniczne takie jak prezerwatywa czy błona pochwowa. Ich działanie polega na "fizycznym" niedopuszczeniu do wniknięcia plemników do macicy i jajowodów; a tym samym do zapłodnienia.
Zaleca się, aby prezerwatywę stosować równocześnie ze środkami plemnikobójczymi przed stosunkiem.
Barierowe środki antykoncepcyjne dla kobiet - Kobiety mogą chronić swoje komórki jajowe przed zetknięciem z plemnikami stosując kapturki pochwowe, naszyjkowe. Zatrzymują one plemniki tak długo, ąż zginą, chroniąc przed dostępem do śluzu szyjki macicy.
Antykoncepcja chemiczna
Polega na wprowadzaniu do pochwy środków plemnikobójczych. Występują one w postaci tabletek, globulek, kremów i pianek. Większość z nich nie uszkadza gumy i dlatego zaleca się stosowanie ich razem z prezerwatywą lub kapturkami.
Dla zwiększenia skuteczności łączy się często metody mechaniczne i chemiczne.
Antykoncepcja hormonalna polega na doustnym stosowaniu związku 2 hormonów (estrogenu i progesteronu), w celu zahamowania jajeczkowania. Hormony przyjmuje się w postaci pigułek w zestawie na kolejne dni cyklu miesiączkowego.
Hormonalne tabletki antykoncepcyjne. Obecnie jest to metoda najskuteczniejsza. Polega ona na wprowadzeniu dodatkowej ilości hormonów płciowych i spowodowaniu takich zmian, które zaburzą proces wytworzenia dojrzałej komórki jajowej.
Dwuskładnikowe hormonalne środki antykoncepcyjne - DTA
Są kombinacją różnych dawek estrogenów i progesteronu. Są dostępne na rynku od lat
60 - tych XX wieku. W stosunku do tamtego okresu zawierają kilkadziesiątkrotnie mniejsze dawki hormonów, dzięki czemu nie działają poronnie.
Mechanizm działania polega na zniesieniu jajeczkowania. Przy stosowaniu tej metody podczas odbywanych stosunków plemniki dostają się do macicy, ale nie mają czego zapładniać, ponieważ w czasie przyjmowania pigułki w jajowodach nie pojawiają się gamety.
Środki hormonalne dostępne są na receptę, przeważnie w postaci tabletek branych codziennie przez 21 dni z 7 dniowa przerwą na wystąpienie miesiączki.
2.Iniekcje ( zastrzyki z hormonów) należy przyjmować raz na kilka lub kilkanaście tygodni ( przeważnie raz na 3 miesiące)
3. implanty.
Sześć pręcików z Silasticu (polimer), wielkości zapałki, wszczepianych na 5 lat pod skórę przedramienia, uwalniających średnio 40 ug progestagenów na dobę.
Tabletki hormonalne często stosuje się do wyrównania cyklu, likwidują bóle przedmiesiączkowe. Skuteczność antykoncepcji hormonalnej jest bardzo wysoka - ponad 99%
4. Minipigułki hormonalne - MTG
Należą do grupy środków hormonalnych, ale swoim działaniem nieco przypominają chemiczne środki antykoncepcyjne. Uniemożliwiają one dotarcie plemników do komórki jajowej, a jeżeli nawet dojdzie do zapłodnienia komórka taka nie może zagnieździć się w błonie śluzowej macicy.
Minipigułka zawiera minimalną dawkę jednego z trzech progestagenów. Przyjmuje się ją codziennie, bez siedmiodniowej przerwy. Skuteczność waha się od 95% - 99% . W minimalnym stopniu wpływają na metabolizm, przez co mają mniej skutków ubocznych niż tabletka dwufazowa. Mogą je brać także kobiety karmiące .
Ich wady to przede wszystkim konieczność przestrzegania terminów brania co do godziny oraz zwiększone ryzyko torbieli jajnika.
5. Antykoncepcja postkoitalna - pigułki typu mornig after pill, emergency pill
Polega na zastosowaniu specjalnego zestawu pigułek zaraz po odbyciu niepożądanego stosunku w okresie okołoowulacyjnym. Zapobiega to zagnieżdżeniu się jajeczka w ścianie macicy. Środek poronny, w przeciwieństwie do postkoitalnego, oddziaływuje na już zagnieżdżony zarodek, a więc w okresie, kiedy kobieta jest już w ciąży
Do środków postkoitalnych należą:
a) Leki hormonalne (duże dawki estrogenów podawane w czasie do 72 godzin po stosunku)
Postino r- Jest to środek zawierający bardzo dużą dawkę levonorgestrelu, syntetycznego progestagenu. Obecnie sprzedawany pod nową nazwą Postinor DUO
b) założenie wkładki wewnątrzmacicznej (spirali) nie dopuszczające do implantacji. Skuteczność tej metody 95-99%. Jej wady to nudności, dzisiejszych wymioty; dolegliwości bólowe w trakcie zakładania, a czasami po założeniu wkładki
Pierwowzorem dzisiejszych wkładek antykoncepcyjnych były małe kamienie umieszczane w macicy wielbłądzicy (ciężarna wielbłądzica to duży problem dla karawany wędrującej przez piaski pustyni).
6. Pigułka dla mężczyzn nową metodą antykoncepcji
Koncerny Farmaceutyczne Schering AG i Organon rozpoczynają wieloośrodkowe badanie kliniczne
W krajach wysoko rozwiniętych antykoncepcja hormonalna jest drugą co do częstości stosowania (po sterylizacji) metodą zapobiegania ciąży.
Sterylizacja
Sterylizacja jest uznaną w wielu krajach trwałą metodą antykoncepcyjną wybieraną przez osoby, które już nie chcą lub nie mogą mieć dzieci. Jest to jedna z nielicznych metod dostępnych także dla mężczyzn.
Istota chirurgicznego zabiegu sterylizacji polega na trwałym pozbawieniu kobiety lub mężczyzny zdolności do poczęcia lub płodzenia bez ograniczenia ich możliwości seksualnych.
W Polsce sterylizacja jest prawnie zabroniona.
1.Wazektomia dotyczy tylko mężczyzn. Stosunkowo drobna operacja chirurgiczna, w ramach której przewód, w którym płynie sperma - nasieniowód jest przecinany, a następnie zawiązywany.
Mężczyzna nadal ma wytryski i pełną satysfakcję z seksu, ale jego bezpłodność jest gwarantowana. Zabieg sterylizacji nie wiąże się z usunięciem żadnych narządów płciowych, nie ogranicza wydzielania hormonów ani produkcji spermy.
Minusy
Wazektomia może w niewielkim stopniu zwiększyć ryzyko raka prostaty - efekt ten wydaje sie zwiększać wraz z upływem czasu od zabiegu. Trwała (może tylko w niektórych przypadkach zostać odwrócona)
Potrzeba zabiegu operacyjnego Powinna być wybrana tylko przez tych, którzy są w 100% pewni, że nie będą chcieli mieć dzieci w przyszłości
Brak plemników w ejakulacie stwierdza się dopiero po 8 tygodniach, lub ok. 20 ejakulacjach, więc przez ten czas należy stosować metody zastępcze. Odwracalność metody jest dyskusyjna - od 30 do 70% w zależności od ośrodka
Sterylizacja kobiety
Wymaga operacji pod narkozą, U kobiet sterylizacji dokonuje się przez podwiązanie jajowodów (metodą laparoskopii lub laparotomii). Sterylizacja praktycznie nie wpływa na czynności hormonalne jajników, nie przyspiesza menopauzy i, wedle obserwacji większości kobiet, nie powoduje zmian związanych z miesiączkowaniem
Minusy
Jest trwała - żadnych więcej ciąż Wymaga zabiegu chirurgicznego
Niewielka liczba kobiet ma wzmożone bóle miesiączkowe po operacji
Opcja tylko dla pewnych w 100%
Antykoncepcja , niezależnie od formy, jest zadaniem obojga partnerów podejmujących współżycie. Jej stosowanie jest wyrazem odpowiedzialności za zdrowie i przyszłość swoją oraz partnera.
Przyszłość antykoncepcji wiąże się z rozwojem środków barierowych i hormonalnych, w wśród metod naturalnych - z rozwojem tanich i szybkich testów pozwalających precyzyjnie określić moment jajeczkowania.
2
3
Metody zapobiegania ciąży
1