Zadania egzaminacyjne z logiki
dla I roku prawa studium stacjonarnego
w roku akademickim 2006/07
Rozdział I, zadania 3, 4, 5, 6, 17 - a ponadto:
Opisz kategorie syntaktyczne części składniowych następujących zdań: (a) Jan jest bardzo dobrym studentem, (b) Jeżeli Jan śpi, to Ewa czyta książkę, (c) Jan prędko i stylowo biegnie, (d) Jan kupił bardzo dobrego psa, (e) Jan pracuje, chociaż Ewa głośno śpiewa, (f) Jan studiuje prawo, a jego ojciec jest znanym kupcem.
Rozdział II, zadania 4, 9, 10, 12, 17, 18 - a ponadto:
Scharakteryzuj nazwy: (a) sąd okręgowy, (b)Trybunał Konstytucyjny, (c) niezdolny do pracy, (d) naród słowacki, (e) ambasador, (f) podejrzenie
Rozdział III, zadania 2, 3, 4, 5, 6, 7, 9, 10 - a ponadto:
(1) Przedstaw stosunki, o których mowa w wymienionych zadaniach za pomocą diagramów Venna. (2) Określ stosunki między zakresami następujących nazw i przedstaw je za pomocą diagramów Venna: (a) osoba mająca co najmniej dwoje dzieci, osoba mająca co najwyżej dwoje dzieci, osoba mająca dwoje dzieci, (b) nie-prawnik, nie-koń, zwierzę, (c) koń, bocian, nie-zwierzę, (d) nie-prawnik, nie-prokurator, nie-notariusz, (e) nie-bocian, nie-książka, nie-prawnik.
Rozdział IV, zadania 1, 4, 5, 7 a, b; 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16
Rozdział V, zadania 1, 3, 4, 5, 6, 11 - a ponadto:
(1) Scharakteryzuj definicję: Klasyfikacja jest to podział logiczny, (2) Czy podział roku na jego pory (wiosna, lato, jesień, zima) jest poprawnym podziałem logicznym? (3) W zakresie generalnej i ogólnej nazwy S wyodrębniono dwie części, stanowiące zakresy nazw P oraz M, przy czym okazało się, że pomiędzy zakresami P oraz M zachodzi stosunek sprzeczności. Przedstaw charakterystykę dokonanego podziału. (4) W zakresie generalnej i ogólnej nazwy S wyodrębniono dwie części, stanowiące zakresy nazw P oraz M, przy czym okazało się, że pomiędzy zakresami nazw P oraz M zachodzi stosunek przeciwieństwa. Przedstaw charakterystykę dokonanego podziału. (5) W zakresie generalnej i ogólnej nazwy S wyodrębniono dwie części, stanowiące zakresy nazw P oraz M, przy czym okazało się, że pomiędzy zakresami nazw P oraz M zachodzi stosunek niezależności. Przedstaw charakterystykę dokonanego podziału.
Rozdział VI, zadania 1, 2, 3, 4, 5 - a ponadto:
(1) Scharakteryzuj zdania: (a) Żaden prokurator nie jest notariuszem, (b) Jestem wędkarzem, (c) Niektóre kwadranse liczą szesnaście minut, (d) Istnieją studenci, którzy fascynują się logiką
Rozdział VII, zadania: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 24, 25, 26, 27, 28 - a ponadto:
(1) Prawdziwe są zdania: „Jan zdał logikę zawsze i tylko wtedy, gdy zdał wstęp do prawoznawstwa” oraz „Jan zdał bądź logikę, bądź wstęp do prawoznawstwa”. Na podstawie tych informacji ustal czy i jakie egzaminy zdał Jan, (2) Fałszywe są zdania: „Kasia gra na skrzypcach i fortepianie” oraz „Kasia gra na skrzypach albo gra na fortepianie”. Na podstawie tych informacji ustal czy i na jakich instrumentach gra Kasia
Rozdział VIII, zadania 1, 2, 4, 7, a ponadto:
(1) Jakie stosunki zachodzą między dziedziną i przeciwdziedziną następujących relacji: (a) bycia kuzynem lub kuzynką, (b) bycia sąsiadem, (c) bycia podwładnym, (d) bycia autorem, (e) bycia mężem, (f) bycia małżonkiem, (g) bycia kochanym. (2) Scharakteryzuj pod względem symetryczności, przechodniości i zwrotności wszystkie stosunki między zakresami nazw. (3) Wskaż relacje mocno i słabo porządkujące: (a) „bycia wyższym” w zbiorze osób o niejednakowym wzroście, (b) „bycia bogatszym” w zbiorze osób, obejmujących również ludzi całkowicie pozbawionych zasobów materialnych, (c) „bycia starszym według stopnia wojskowego” w Siłach Zbrojnych RP, (d) „bycia starszym według wieku” w gronie osób o różnych datach urodzenia
Rozdział IX, zadania 2, 3, 7, 14 - a ponadto:
(1) Scharakteryzuj oceny: (a) Buraki są smaczniejsze od brokułów. (b) Wprawdzie powieści kryminalne pióra X-a są pełne dłużyzn i bywają nużące, to jednak czytam je chętniej niż powieści Y-a, bo ten ostatni mało troszczy się o logikę fabuły, (c) Lubię logikę formalną, bo nie mówi niczego o świecie.
Rozdział X, zadania 1, 2, 7 - a ponadto:
(1) Czy może mieć miejsce sytuacja, w której czyn C jest przedmiotem obowiązku i jest zarazem indyferentny? (2) O czynie C wiadomo, że nie jest zakazany. Czy czyn ten może być fakultatywny? Czy może być indyferentny? Czy może być przedmiotem obowiązku? Czy może być przedmiotem dozwolenia? (3) O czynie C wiadomo, że jest dozwolony, ale czy nie jest nakazany. Czy czyn C jest fakultatywny, indyferentny, zakazany, czy jest on przedmiotem obowiązku? (4) O czynie C wiadomo, że jest zakazany wtedy i tylko wtedy, gdy jest fakultatywny, czy jest on przedmiotem obowiązku? (5) Co można stwierdzić na podstawie informacji, iż uczęszczanie na wykłady jest dozwolone i jednocześnie nie jest to przedmiotem obowiązku?
Rozdział XI, zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7
Rozdział XII, zadania 1, 2, 4, 6, 7, 11, 12, 13, 14, 15, 16
Rozdział XIV, zadania 2, 3, 4, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 14, 19, 20, 21, 23, 24, 25, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 39, 41, 42, 43, 44, 45, 47, 48 - a ponadto:
(1) Czy w następujących rozumowaniach wniosek wynika logicznie z przesłanek: (a) Jeżeli Alicja ukończyła Akademię Teatralną i dostała angaż w teatrze, to jest aktorką spełnioną, a zatem jeśli Alicja dostała angaż w teatrze i nie jest aktorką spełnioną, to Alicja nie ukończyła Akademii Teatralnej, (b)Jeżeli Jan jechał zbyt szybko, to jeżeli zatrzymała go kontrola drogowa, to zapłacił mandat karny, a zatem jeżeli Jana zatrzymała kontrola, to jeżeli Jan jechał za szybko, to zapłacił mandat karny, (c) Jeżeli Jan popełnił zbrodnię albo popełnił występek, to popełnił przestępstwo. Ale Jan nie popełnił zbrodni, A zatem jeżeli Jan nie popełnił zbrodni, ale popełnił występek, to popełnił przestępstwo, (d) Jeżeli Kasia ujawniła sekret Basi i Basia się o tym dowiedziała, to Basia obraziła się na Kasię i Kasia straciła przyjaciółkę. A zatem jeżeli Basia obraziła się na Kasię, to jeżeli Kasia ujawniła sekret Basi i Basia się o tym dowiedziała, to Kasia straciła przyjaciółkę. (2) Co wynika logicznie według praw obwersji ze zdań: (a) Tylko nieprzekupni są sędziami, (b) Tylko nieprzestępny są ambasadorami, (c) Tylko sędziowie nie są przekupni, (d) Tylko studenci nie są leniwi. Co wynika logicznie według praw konwersji ze zdań (a) - (d)? Co wynika logicznie według praw kontrapozycji ze zdań (a) - (d)?
Rozdział XV, zadanie 1 - a ponadto:
(1) Czy prawdziwość przesłanek przesądza o prawdziwości wniosku przy wnioskowaniu dedukcyjnym, wnioskowaniu redukcyjnym, wnioskowaniu z analogii, indukcji zupełnej? (2) Czy indukcja zupełna jest szczególnym przypadkiem wnioskowania dedukcyjnego? Jest wnioskowaniem niezawodnym? Wykorzystuje zbiór przesłanek jednostkowych obejmujących wszystkie jednostki danego rodzaju? Jest wnioskowaniem upodobniającym? (3) Czy relacja zachodząca między przesłanką, a wnioskiem przy wnioskowaniu przez analogię jest relacją wynikania wniosku z przesłanki, relacją sprzeczności, relacją równoważności, relacją wynikania przesłanki z wniosku?
Rozdział XVI, zadanie 1 - a ponadto:
(1) Czy w toku dowodzenia można popełnić błąd materialny, błąd formalny, petitionis principii, ignoratio elenchi? (2) Ignoratio elenchi to nieznajomość tezy dowodzącej, błędne koło w dowodzeniu, inna nazwa błędu petitionis principii, inna nazwa błędu ignorantium per ingnotum?
Rozdział XVII, zadania 1, 2, 3
Rozdział XVIII:
(1) Pewien student przystępując do egzaminu oświadczył egzaminatorowi, iż ostatnio znajduje się w trudnej sytuacji spowodowanej niedawną śmiercią ojca, a następnie wyraził nadzieję na pomyślny przebieg egzaminu, uzasadniając ją wybitną inteligencją i wielkodusznością egzaminatora. Wskaż typy argumentów wykorzystane przez owego studenta. (2) Pewien polityk w wystąpieniu przedwyborczym zagroził swemu adwersarzowi Iksińskiemu wytoczeniem procesu karnego, następnie uzasadniał, że poglądy Iksińskiego są odległe są od poglądów lidera partii politycznej reprezentowanej przez Iksińskiego, wreszcie podkreślił, że otyłość Iksińskiego jest jego poważną wadą. Wskaż typy argumentów wykorzystane przez owego polityka. (3) Dyskutant A uznał tezę swojego przeciwnika B, a następnie przedstawił niektóre jej konsekwencje logiczne (które okazały się niezbyt korzystne dla B). Jakiego typu argumentem posłużył się A? Czy B może zarzucić A wykorzystanie nielojalnego środka erystycznego?
Aneks, zadania: 2, 3, 4
Uwagi:
Oznaczenia rozdziałów, aneksu oraz zadań dotyczą podręcznika Z. Ziembińskiego, „Logika praktyczna”, wydanie XXVI, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006; podręcznik ten (lub jego wcześniejsze wydania) należy traktować jako podstawowy na aktualnym kursie logiki.
Pozostałe zadania w większości pochodzą z książek: A. Grabowski, Przewodnik do ćwiczeń z logiki dla studentów prawa i administracji, Księgarnia Akademicka, Kraków 2004; S. Lewandowski, H. Machińska, A. Malinowski, J. Petrel, „Logika dla Prawników”, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2006; T. Widła, D. Zienkiewicz, „Logika”, Wydawnictwo C. H. Beck, Warszawa 2005; pisma te należy traktować jako literaturę uzupełniającą.
Wszystkie wymienione zadania zostały/zostaną dokładnie omówione w czasie wykładów, ćwiczeń i ew. konsultacji. Egzamin przeprowadzony zostanie w formie pisemnego testu, lecz wcześniej w tej samej formie odbywać się będą sprawdziany w toku ćwiczeń, co pozwoli PT słuchaczom na bliższe poznanie wspomnianego sposobu kontroli stanu wiedzy.
Jerzy Konieczny
Kraków, dnia 31. października 2006 r.
4