10 finanse


No

prof. dr hab. Jadwiga Gumińska-Pawlic

3.34 III piętro, wtorek 15-16.30

podręcznik: Mastalscy

egzamin: do przedterminu nie trzeba zaliczenia

ale wpis egzaminu wymaga zaliczenia

ćwiczenia - prawo materialne finansowe (struktura podatków) - tego nie będzie na egzaminie

forma egzaminu: pisemna (ustna dla złotej listy )

3 pytania

pytania są zawsze otwarte - opisanie określonej instytucji, wskazanie aktów prawnych

np. finanse publiczne, dochody publiczne, wynik finansowy przedsiębiorstw itp.

z każdego fragmentu prawa finansowego

Przedmiot dzieli się na kilka fragmentów

w centrum:

System budżetowy (system finansów publicznych)

wokół:

System finansowy podmiotów gospodarczych

System bankowo-kredytowy

pomiędzy systemem budżetowym a bankowym znajduje się:

NBP

podstawowy akt prawny: Konstytucja art. 227

System ubezpieczeniowy

ubezpieczenia osobowe i majątkowe

ustawa z 2003 o działalności ubezpieczeniowej

formy:

System ubezpieczeń społecznych (doklejony do systemu budżetowego)

1998 - oddzielenie ubezpieczeń od budżetu, utworzenie OFE

błąd: renty i emerytury pozostawiono w jednym worku

ze składek emerytalnych wypłacane są świadczenia nieemerytalne

rolnicy - składka kwartalna, ok. 320 zł

nie płacą składki zdrowotnej

składka zdrowotna - pochodna podatku dochodowego

KRUS: składki rolników faktycznie pokrywają ok. 10% wydatków

Finanse ludności

to były ogniwa

teraz instrumenty finansowe

daniny publiczne

składki na ubezpieczenie społeczne

polecenie przelewu

obowiązek opłacania za pośrednictwem rachunku bankowego

niezależnie od umowy bankowej bank musi przekazać taką składkę bezzwłocznie

występuje także transfer w drugą stronę

„dotacje”

z systemu budżetowego do podmiotów gospodarczych

dotacja inwestycyjna:

państwo decyduje się na uruchomienie nowego podmiotu gospodarczego

także na zadania z zakresu infrastruktury (np. budowa dróg - niepłatnych)

dotacje przedmiotowe i podmiotowe

podmiotowe - gdy np. zachodzi konieczność wygaszenia działalności (przykład - kopalnie do likwidacji)

przedsiębiorstwa użyteczności publicznej, PKS

przedmiotowe

np. dopłata do osobokilometrów w transporcie ponadlokalnym

np. do barów mlecznych

podręczniki akademickie

System bankowo-kredytowy

Banki też są objęte daninami, podatkami itp.

czasem korzystają z preferencji

np. niespłacone kredyty w koszty

Banki odprowadzają również składki (ZUS, ubezpieczenie zdrowotne)

w drugą stronę działa dokapitalizowanie

Bank Śląski, WBK, itd.

poszukiwanie inwestora strategicznego

np. ING Bank Śląski

obecnie: 80% obcego kapitału w polskim systemie bankowym

ustawa 1994 o restrukturyzacji banków spółdzielczych

BGŻ - forma spółki akcyjnej

NBP

do budżetu wpłaca wpłatę z zysku

nawet kilka miliardów

sprawuje kasową obsługę budżetu państwa

przejmuje środki z UE i przekazuje dalej po przewalutowaniu (spekulacja - zależnie od kursu)

w drugą stronę:

deponowanie środków publicznych

JST deponują środki ale i zaciągają pożyczki i kredyty

Zakłady ubezpieczeń

też odprowadzają daniny

ale również korzystają z dotacji

ustawa przewiduje 4 rodzaje ubezpieczeń obowiązkowych:

Finanse ludności

ludność odprowadza do budżetu podatki (dochodowe, od spadków itd.)

w drugą stronę - wynagrodzenia dla budżetówki

świadczenia socjalne - zasiłki, zapomogi

tyle powiązań do i od systemu budżetowego

teraz powiązania między elementami:

między Systemem finansowym podmiotów gospodarczych a finansami ludności

np. wypłaty wynagrodzeń - zaliczka na podatek dochodowy, składka zdrowotna i emerytalna

a w drugą stronę:

zakupy towarów i usług, zysk przedsiębiorcy, potrzeba opodatkowania

podatki pośrednie:

akcyza i VAT

dla przedsiębiorcy są „obojętne”, koszt przenoszony jest na konsumenta finalnego

2 podmioty podatku:

na gruncie podatków pośrednich państwo nie chce dzielić się z JST

Ludność ma oszczędności w bankach

ale też ma kredyty

ludność ubezpiecza składniki majątkowe

podmioty gospodarcze regulują należności za pomocą rachunków bankowych - są klientami banków

także ubezpieczają składniki majątkowe, także pracowników

zakłady ubezpieczeniowe też muszą posiadać rachunki

czyli powiązania wszystkich ze wszystkimi

0x01 graphic

Finanse publiczne - to procesy związane z gromadzeniem i wydatkowaniem środków publicznych

ale także to zabezpieczenie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa i JST

także zarządzanie długiem publicznym, środkami budżetowymi, różne przedsięwzięcia

także rozliczenia z budżetem unijnym

to zakres przedmiotowy

Zakres podmiotowy

to wszystkie podmioty zaliczone do sektora finansów publ.

art. 9 UFP (Ustawy o finansach publicznych)

ale również inne podmioty, które wykorzystują środki publiczne - te podmioty również ponoszą odpowiedzialność i konsekwencje za niewłaściwe gospodarowanie

Co to są środki publiczne?

art. 5 UFP

kategorie:

  1. dochody publiczne
    zasilają budżety państwa lub JST, rachunki funduszy celowych i następuje ostateczne przewłaszczenie
    stronie zasilającej nie przysługuje już żadne świadczenie ani roszczenie

  1. daniny publiczne

  1. inne dochody budżetu i JST, których obowiązek wynika z ustaw lub umów międzynarodowych

  2. wpływy ze sprzedaży wyrobów i usług świadczonych przez jednostki sektora finansów publicznych

  3. dochody z mienia (własności SP lub JST)

  1. spadki, zapisy, darowizny w formie pieniężnej

  2. odszkodowania

  3. odsetki od nieterminowo regulowanych należności (sankcyjne)

  4. dochody ze sprzedaży majątku, rzeczy i praw nie stanowiące przychodów

  1. przychody budżetu państwa, JST i innych jednostek zaliczonych do sektora finansów publ.
    (różnica - przychody to środki o charakterze zwrotnym, zaciągamy zobowiązania ale musimy je oddać)

  1. wpływy ze sprzedaży papierów wartościowych
    (to właściwie jest rodzaj pożyczki, którą trzeba zwrócić)

  2. przychody z prywatyzacji

  3. wpływy z zaciągniętych pożyczek i kredytów

  4. wpływy ze spłacanych pożyczek i kredytów udzielonych ze środków publicznych

  5. środki pochodzące z innych operacji finansowych

  1. przychody jednostek sektora finansów publ. pochodzące z prowadzonej przez nie działalności
    np. zakłady budżetowe - Stadion Śląski
    działalność w sektorze użyteczności publ., zysk ekonomiczny nie jest priorytetem
    możliwe są dotacje do takiej działalności

  2. środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej

  3. nie podlegające zwrotowi środki pomocy udzielane przez państwa EFTA

  4. nie podlegające zwrotowi środki ze źródeł zagranicznych inne niż powyższe

Przeznaczenie środków publ.

  1. wydatki publiczne

  2. rozchody publiczne

Wydatki - ostateczny wypływ środków z budżetu służący finansowaniu określonych potrzeb, zadań SP i JST

Rozchody - mają przymiot zwrotności, a więc:

Dodatnia różnica pomiędzy dochodami a wydatkami publicznymi stanowi nadwyżkę, a ujemna - deficyt sektora finansów publ. Równowaga w sektorze decyduje o działaniach rządu. Równowaga jest postulatem.

Rygory dotyczące długu publicznego i PKB

Konstytucja:

gdy brak równowagi wprowadza się ograniczenia

gdy relacja długu do PKB przekracza 3/5 PKB, sposób obliczania określają ustawy

art. 216

5. Nie wolno zaciągać pożyczek lub udzielać gwarancji i poręczeń finansowych, w następstwie których państwowy dług publiczny przekroczy 3/5 wartości rocznego produktu krajowego brutto. Sposób obliczania wartości rocznego produktu krajowego brutto oraz państwowego długu publicznego określa ustawa.

Państwowy dług publiczny - to zaciąganie zobowiązań na zewnątrz sektora

UFP:

Art. 73.

1. Państwowy dług publiczny oblicza się jako wartość nominalną zobowiązań jednostek sektora finansów publicznych po wyeliminowaniu wzajemnych zobowiązań między jednostkami tego sektora.

2. Przez wartość nominalną zobowiązania rozumie się wartość nominalną:

1) wyemitowanych papierów wartościowych;

2) zaciągniętej pożyczki, kredytu lub innego zobowiązania, to jest kwotę świadczenia głównego, należną do zapłaty w dniu wymagalności zobowiązania.

Produkt krajowy brutto - brak zdefiniowania do 2009 roku

Ustawa o obliczaniu PKB

2009 - uchylenie art. 4 o rozporządzeniu RM co do szczegółowego obliczania PKB

art. 86, 87, 88 - procedury ostrożnościowe i sanacyjne w UFP (50%, 55%, 60% - wartość relacji kwoty państwowego długu publicznego do produktu krajowego brutto)

nowelizacja ustawy o obliczaniu PKB

art. 5 - 10 lipca 2009

Prezes GUS oblicza PKB w sposób o którym mowa w art. 2 i 3 i obwieszcza...

oszacowanie 3 równych kategorii makroekonomicznych

oszacowanie - a nie dokładne wyliczenia

Procedury ostrożnościowe i sanacyjne - na czym polegają

pierwszy przedział zagrożenia (50-55%):

RM uchwala projekt budżetu, gdzie nie można zwiększyć poziomu zadłużenia w stosunku do ub.r.

drugi przedział (55-60%):

w projekcie nie przewiduje się deficytu budżetu państwa, albo przyjmuje się na poziomie relacji długu do PKB, która będzie zdecydowanie obniżona. Zamraża się wynagrodzenia pracowników sfery budżetowych, waloryzacja rent i emerytur nie może przekroczyć wskaźnika wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych za poprzedni rok. Zakaz udzielania pożyczek i kredytów z budżetu państwa, zakaz wzrostu wydatków, a jeśli już to tylko na poziomie wzrostu wydatków w adm. rządowej. RM musi dokonać przeglądu wydatków „zwrotnych”, przedstawić program sanacyjny

trzeci przedział (60%+)

RM przedstawia program sanacyjny (przyczyny stanu rzeczy, wykaz przedsięwzięć, propozycje rozwiązań prawnych, prognoza na 3 lata, wydatki budżetu nie mogą być wyższe niż dochody, idealna równowaga budżetowa, zakaz udzielania poręczeń i gwarancji.

problem: ok. 70% wydatków budżetowych to wydatki sztywne, których nie można „ruszyć”

Sektor finansów publ., katalog: art. 9

14 kategorii podmiotów sektora finansów publicznych

Art. 9.

Sektor finansów publicznych tworzą:

1) organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa oraz sądy i trybunały;

2) jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki;

3) jednostki budżetowe;

4) samorządowe zakłady budżetowe;

5) agencje wykonawcze;

6) instytucje gospodarki budżetowej;

7) państwowe fundusze celowe;

8) Zakład Ubezpieczeń Społecznych i zarządzane przez niego fundusze oraz Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i fundusze zarządzane przez Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego;

9) Narodowy Fundusz Zdrowia;

10) samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej;

11) uczelnie publiczne;

12) Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne;

13) państwowe i samorządowe instytucje kultury oraz państwowe instytucje filmowe;

14) inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie

odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem

przedsiębiorstw, instytutów badawczych, banków i spółek prawa handlowego.

1 grupa

organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa oraz sądy i trybunały;

2 grupa

jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki;

3 grupa

jednostki budżetowe;
to państwowe i komunalne jednostki organizacyjne, które pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu a pobrane dochody odprowadzają do budżetu. Ta forma rozliczenia nazywana jest budżetowaniem brutto.

Dochody odprowadzane są określonego budżetu (państwowego, samorządowego)

Zakaz wiązania dochodów z wydatkami w jednostkach budżetowych. Przeważnie jedynie wydatkują - np. szkoły. Ale dochody mają: urzędy podatkowe, celne.

Jednostka budżetowa nie ma osobowości prawnej, działa na podstawie statutu nadanego przez organ który ją powołuje do życia (chyba że przepis szczególny stanowi inaczej, np. statut nadany w ustawie - Samorządowe Kolegium Odwoławcze).

Podstawą gospodarki finansowej jest plan dochodów i wydatków

Jednostki budżetowe tworzą:

Tworząc jednostkę budżetową organ przekazuje jej mienie umożliwiające prowadzenie działalności. Zarządzanie mieniem jest ograniczone przez brak osobowości prawnej. Organ powołuje kierownika jednostki. Określony podmiot może działać na zasadach jednostki budżetowej, np. urzędy - aparaty pomocnicze organów wykonawczych JST

4 grupa

samorządowe zakłady budżetowe;

forma zakładu budżetowego.

art. 14 UFP

Zadania własne jednostki samorządu terytorialnego w zakresie:

1) gospodarki mieszkaniowej i gospodarowania lokalami użytkowymi,

2) dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego,

3) wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz,

4) lokalnego transportu zbiorowego,

5) targowisk i hal targowych,

6) zieleni gminnej i zadrzewień,

7) kultury fizycznej i sportu, w tym utrzymywania terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych,

7a) pomocy społecznej, reintegracji zawodowej i społecznej oraz rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych,

8) utrzymywania różnych gatunków egzotycznych i krajowych zwierząt, w tym w szczególności prowadzenia hodowli zwierząt zagrożonych wyginięciem, w celu ich ochrony poza miejscem naturalnego występowania,

9) cmentarzy

- mogą być wykonywane przez samorządowe zakłady budżetowe.

Samorządowy zakład budżetowy - realizuje zadania własne JST, ale w ograniczonym zakresie (art. 14 UFP)

Istotą jest odpłatne wykonywanie tych zadań, a osiągnięte przychody służą finansowaniu kosztów działalności. Samorządowy zakład budżetowy może korzystać z dotacji z budżetu o charakterze przedmiotowym, z dotacji celowych na zadania bieżące oraz na finansowanie lub dofinansowanie inwestycji. W wyjątkowych sytuacjach może także otrzymywać dotację podmiotową. Suma dotacji nie może przekroczyć 50% kosztów działalności. Samorządowy zakład budżetowy nie posiada osobowości prawnej, gospodarkę finansową prowadzi na podstawie planu - przychody, koszty, dotacje, stan środków obrotowych...

Samorządowy zakład budżetowy rozlicza się z budżetem w sposób netto - nadwyżką lub niedoborem środków obrotowych. Nadwyżka - wpłata do budżetu (ew. pozostaje w zakładzie), niedobór - dotacja.

Decyzję o utworzeniu samorządowego zakładu budżetowego podejmuje organ stanowiący JST w formie uchwały. Organ ten ma prawo do decyzji o likwidacji, przekształceniu, połączenia zakładów.

W planie mogą być dokonywane w ciągu roku zmiany, o ile nie spowodują zmniejszenia planowanej wpłaty do budżetu.

kolejna forma organizacyjna, nowa:

Agencje wykonawcze

To państwowe osoby prawne tworzone na podstawie odrębnych ustaw określających zasady ich działania. Podstawą gospodarki finansowej jest roczny plan działania, ustalany przez jej organ (wskazany w ustawie powołującej) ale w porozumieniu z ministrem sprawującym nadzór nad agencją. Plan ten jest przekazywany ministrowi finansów w trybie i terminach przewidzianych dla ustawy budżetowej (załączniki do budżetu).

Agencja rozlicza się z budżetem w trybie netto (jak zakład) ale może także korzystać z dotacji z budżetu państwa w zakresie określonym w odrębnych ustawach. Może zaciągać zobowiązania na okres realizacji zadań przekraczający rok budżetowy (z odzwierciedleniem w planie finansowym).

Agencja corocznie wpłaca do budżetu państwa na rachunek jednostki budżetowej obsługującej ministra sprawującego nadzór nad agencją nadwyżkę środków ustaloną na koniec roku, pozostającą po uregulowaniu środków podatkowych. Czyli prowadzi działalność gosp. jest płatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych.

Np. Agencja Rynku Rolnego, Mienia Wojskowego, Modernizacji i Restrukturyzacji Rolnictwa

W wyjątkowych przypadkach nadwyżka wypracowana w agencji może decyzją RM pozostać w agencji.

kolejna forma(6)

Instytucja gospodarki budżetowej

art. 23-28 UFP

też nowa forma

tworzona w celu realizacji zadań publ. przez ministra lub szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów za zgodą Rady Ministrów, albo przez organ bądź kierownika „świętej krowy” (wymienione w art. 139 ust. 2)

2. Minister Finansów włącza do projektu ustawy budżetowej dochody i wydatki Kancelarii Sejmu, Kancelarii Senatu, Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Trybunału Konstytucyjnego, Najwyższej Izby Kontroli, Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu Administracyjnego wraz z wojewódzkimi sądami administracyjnymi, Krajowej Rady Sądownictwa, sądownictwa powszechnego, Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Krajowego Biura Wyborczego i Państwowej Inspekcji Pracy.

Osobowość prawną I.G.B. uzyskuje z chwilą wpisu do KRS

I.G.B. odpłatnie wykonuje zadania i pokrywa koszty i zobowiązania z uzyskiwanych przychodów. Może otrzymywać dotacje z budżetu państwa. Podstawą gospodarki budżetowej jest roczny plan obejmujący przychody, dotacje i koszty, które to koszty mogą być ponoszone tylko w ramach posiadanych środków (obejmujących przychody w danym roku i z poprzedniego okresu).

Zasada samofinansowania się

Brak obowiązku odprowadzania nadwyżek do budżetu

Więc dotowanie powinno należeć do rzadkości

Organ wykonujący funkcje założycielskie nadaje instytucji statut i powołuje oraz odwołuje dyrektora.

Instytucja samodzielnie gospodaruje mieniem przekazanym i nabytym w związku z prowadzoną działalnością. Może zbywać środki trwałe, w tym także nieruchomości (ale zgodnie z przepisami odpowiedniej ustawy i za zgodą organu założycielskiego).

W instytucji tworzy się fundusze - działa na zasadach zbliżonych do przedsiębiorstw państwowych. Zysk zwiększa fundusz instytucji. Pełne wyodrębnienie organizacyjne i finansowe.

kolejna forma (7):

Fundusz celowy

ale tylko i wyłącznie państwowy

nie ma samorządowych, co było kiedyś

Nie posiada osobowości prawnej i stanowi wyodrębniony rachunek bankowy, którym dysponuje minister wskazany w ustawie tworzącej fundusz albo inny wskazany w tej ustawie organ.

Przychody funduszu pochodzą ze środków publicznych, a koszty są ponoszone na realizację wyodrębnionych zadań. Podstawą jest roczny plan finansowy, fundusz pokrywa koszty w ramach posiadanych środków, a istota funduszu narusza dwie zasady:

  1. zasadę jedności materialnej budżetu

  2. zasadę roczności budżetu

ponieważ następuje powiązanie źródła z kierunkiem wydatków, a niewykorzystane środki przechodzą automatycznie na rok następny.

__

dziś zaczynamy problematykę budżetową

budżet: ustawa w planie finansowym państwowym, uchwała w innych

roczny okres obowiązywania

obowiązuje zawsze od 1 stycznia roku budżetowego do 31 grudnia

nie ma zasady lex retro non agit, ustawa może być uchwalona w trakcie roku

ustawa/uchwała powinna być uchwalona przed rozpoczęciem roku budżetowego

jeśli się nie uda, to obowiązują założenia (projekt) organów wykonawczych - do czasu uchwalenia budżetu

nie ma przepisów wprowadzających ani derogacyjnych

szczególne cechy budżetu:

budżet składa się z kilku części

w części opisowej są odwołania do zestawień tabelarycznych

wyłączna inicjatywa przysługuje organom wykonawczym

więc budżet przygotowuje wyłącznie rząd lub odpowiednie samorządowe organy wykonawcze - same przygotowują i same ponoszą odpowiedzialność za wykonanie

zasady budżetowe

to postulaty nauki pod adresem twórców i wykonawców budżetu, by ten miał optymalny kształt

  1. zasada zgodności budżetu jako planu finansowego z planami rzeczowymi

  2. zasada przejrzystości budżetu, sformułowana szerzej jako przejrzystość finansów publicznych

  3. zasada zupełności (powszechności) budżetu

  4. zasada równowagi budżetowej

  5. zasada jedności

  6. zasada jawności

  7. zasada roczności

zasada zgodności budżetu jako planu finansowego z planami rzeczowymi

to zasada zdroworozsądkowa - finanse muszą mieć odzwierciedlenie w rzeczywistym stanie rzeczy, zbieranie funduszy samo dla siebie nie ma sensu - musi być określony plan jako zadania rzeczowe. Np. obowiązkowe zadania własne, dodatkowe.

Finanse powinny być powiązane z wieloletnim planem rzeczowym

plan rzeczowy bez odzwierciedlenia w planie finansowym jest listem do św. Mikołaja

po wojnie - scentralizowana gospodarka - prymat planów rzeczowych (np. plan 6-letni)

centralny plan roczny był ustawą, oprócz budżetu

po przemianach odrzucono centralne planowanie

ale wróciło „tylnymi drzwiami” jako uzasadnienie do projektu ustawy budżetowej

szczebel samorządowy - plan społeczno-gospodarczego rozwoju, wieloletnia prognoza finansowa uwzględniająca zobowiązania jst w całym okresie ich spłaty (co najmniej 3 kolejne lata po roku budżetowym, ale to okres minimalny, zależnie od okresu spłaty zobowiązań)

art. 226 - zakres wieloletniej prognozy finansowej

„powinna być realistyczna”

Katowice - prognoza do roku 2037 (!) - gdzie tu realizm?

państwo - wieloletni plan finansowy państwa, powiązany z ustawą budżetową, plan ten jest na bieżąco aktualizowany, układ zadaniowy obejmujące cele, funkcje państwa do zrealizowania. W praktyce na rok plus kolejne 3 lata

zasada przejrzystości budżetu, sformułowana szerzej jako przejrzystość finansów publicznych

4 instrumenty realizacji tej zasady, stosowane w całym systemie finansów publ. w ten sam sposób:

  1. klasyfikacja budżetowa

art. 39 UFP

podziałki klasyfikacyjne,

CZĘŚCI to najwyższe podziałki

kryterium podmiotowe

„dysponenci części” - ministrowie, kierownicy urzędów...

Prezydent nie jest dysponentem części budżetu Kancelarii Prezydenta, lecz szef Kancelarii Prezydenta

święte krowy - same dla siebie formułują fragmenty budżetu, którymi dysponują, ale Sejm może to korygować

podział dysponentów części:

Minister Obrony Narodowej - szef okręgu sztabu wojskowego - szef niższego sztabu

czasem 2 i 3 stopień łączą się (np. u Rzecznika Praw Obywatelskich)

KRRiT - dysponent jedyny (1,2 i 3 stopnia razem)

Organ jst jako dysponent środków (1 stopień)

może powołać: zespół placówek oświatowych (2 stopień)

a pod zespołem: dyrektorzy szkół, przedszkoli (3 stopień, szczebel podstawowy)

plany jednostkowe - na szczeblu podstawowym

w budżecie państwa dysponentem głównym zawsze będzie naczelny organ państwa

druga podziałka klasyfikacyjna: DZIAŁY

kryterium przedmiotowe

np. transport, łączność, wychowanie i oświata, kultura, sztuka, ochrona zdrowia

ministrowie kierują działami

trzecia podziałka: ROZDZIAŁY

odpowiadają kryterium podmiotowo-przedmiotowemu

np. w dziale oświaty jest dowożenie do szkół albo

najniższa podziałka: PARAGRAFY

czyli źródła dochodów i kierunki wydatków

numery podziałek - w oparciu o system numeryczny sporządzane są plany i sprawozdania

dodatkowa klasyfikacja wydatków - kody wydatków strukturalnych UE

np. podatek dochodowy od osób fiz. - ma przypisany numer

subwencja dla gminy - różny numer zależnie czy jest dochodem jst czy wydatkiem budżetu państwa

klasyfikacja budżetowa ułatwia zarządzanie finansowe

  1. jednolite zasady rachunkowości

standardy międzynarodowe, gospodarcze - także w finansach publicznych

  1. jednolite zasady sprawozdawczości

  2. jednolite plany kont

wzorcowy plan kont, ewidencjonowanie wg jednolitych zasad

Ustawa i uchwały budżetowe nie są uchwalane w pełnej klasyfikacji budżetowej

później dokonywane są czynności techniczne uzupełniające klasyfikację

rozpisanie następuje w planach finansowych dysponentów poszczególnych szczebli

plany finansowe dostosowuje się do przyjętych kwot

kolejna zasada:

zasada zupełności (powszechności) budżetu

budżet powinien obejmować całość gospodarki finansowej państwa

jednostki budżetowe - dochody brutto, otrzymują środki z budżetu, a dochody w całości odprowadzają

zakaz wiązania dochodów z wydatkami

zasada równowagi

wydatki mają być równe dochodom, kiedyś to było ściśle realizowane

początkowo problem był w nadwyżkach budżetowych - i co z tym zrobić?

wydać za wszelką cenę, czy zostawić?

lata 20-te i kryzys gospodarczy - deficyt budżetowy, niedobory

więc zmodyfikowano zasadę:

„równowaga w całym systemie finansowym państwa w okresach wieloletnich”

raz nadwyżka, raz niedobór - ale to tylko teoria

doch. wydat.

100 120

120 100

przych. rozch.

20 -

- 20

brakujące 20: oszczędności, ale i pożyczki, kredyty, wpływy z emisji obligacji i innych papierów wartościowych, wpływy z prywatyzacji

budżet nie jest jedynym planem finansowym państwa

np. NBP - bilans finansowy państwa

zasada jedności budżetu

jeden akt prawny, jeden dokument, jeden zasób środków

dwa aspekty:

subwencje ogólne i dotacje celowe - przekazywane z budżetu państwa do jst

to nie narusza jedności formalnej

dotacje celowe trzeba wykorzystać w całości, niewykorzystane podlegają zwrotowi

wydane niezgodnie z celem - zwrot w całości i szlaban na nast. lata

subwencje ogólne dzielą się dodatkowo m.in. na część oświatową

subwencja - nie jest dotacją celową - może być przeznaczona do dowolny cel

ewidencjonowanie przepływu środków w jednym systemie - zachowanie jedności formalnej

budżet „w jednym worku” i dzielony w zależności od potrzeb i hierarchii zadań

wyjątkiem były fundusze celowe - gdzie wiązano źródło dochodów z kierunkiem wydatków

dziś po nich pozostała tylko forma rachunków bankowych, którymi dysponują np. ministrowie (nie ma funduszy celowych jak kiedyś).

zasada jawności

Art. 33.

1. Gospodarka środkami publicznymi jest jawna.

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do środków publicznych, których pochodzenie lub przeznaczenie zostało uznane za informację niejawną na podstawie odrębnych przepisów lub jeżeli wynika to z umów międzynarodowych.

np.

jawność debaty nad budżetem

obowiązek podawania publicznie wskaźników finansowych

udostępnianie sprawozdań finansowych

info dot. dotacji

zakres usług finansowanych przez NFZ

obowiązki Prezesa GUS, np. obliczanie PKB i podanie do publicznej wiadomości

ulgi i umorzenia - też do publicznej wiadomości, z uzasadnieniem (to nie narusza ustaw o ochronie danych)

zasada roczności

zasada konstytucyjna

konsekwencje: 31 grudnia środki finansowe przewidziane w budżecie wygasają, w nast. roku już ich wydatkować nie wolno, chyba że:

art. 181 w budżecie państwa:

„uprawnione organy - Rada Ministrów - do 15 grudnia może wskazać wydatki nie wygasające wraz z tytułami wykorzystania i terminami, ale nie dłużej niż 31 marca

w jst - ostateczny termin to 30 czerwca - na wniosek organu wykonawczego rada podejmuje uchwałę wskazując tytuły i terminy

„niewygasy”

zasada ta powoduje czasem nieracjonalne zachowania przy wydatkowaniu środków publicznych

PROCEDURA BUDŻETOWA

działania podejmowane przez uprawnione organy mające na celu przygotowanie projektu, uchwalenie, wykonanie budżetu, absolutorium

różne organy występują na różnych etapach

  1. przygotowanie projektu

  2. uchwalenie budżetu

  3. wykonanie budżetu

  4. sprawozdawczość i kontrola budżetowa

całość zamyka się w okresie ok. 2 lat - od połowy roku poprzedniego do połowy roku następującego po roku budżetowym

rozliczenie do 30 czerwca (kiedyś było do 30 kwietnia)

BUDŻET PAŃSTWA

po części Konstytucja, po części Ustawa o Finansach Publicznych

etap 1 - przygotowanie projektu

inicjatywa przysługuje wyłącznie Radzie Ministrów

zaczyna się od założeń przygotowanych przez Ministra Finansów, w tym roku zostały przygotowane w lutym

po konsultacjach z rządem Minister Finansów wydaje rozporządzenie:

„Notę Budżetową”

kierowaną do dysponentów części, zawiera noty i wskaźniki budżetowe, terminy w których należy opracować plany finansowe dla tych części oraz wzory formularzy - w celu zsynchronizowania systemu planowania.

Podstawą opracowywaniu są dane wynikające z wieloletniego planu finansowego państwa, co wynika z art. 105 UoFP

Gdy nota budżetowa trafi do dysponentów części - ci przekazują info podległym sobie kierownikom jednostek organizacyjnych - opracowywane są plany jednostkowe i zbiorcze, po czym dysponent części opracowuje cały fragment swojej części

art. 138 UoFP - zakres opracowywania materiałów do ustawy budżetowej (np. plany rzeczowe zadań, projekty planów dochodów itd.)

Najczęstsze wskaźniki budżetowe: etaty kalkulacyjne, mnożnikowy system wynagrodzeń, kwota bazowa razy przelicznik

1 etat kalkulacyjny = 1 osoba na pełnym etacie lub 2 osoby na ½ etatu.

Minister na podstawie otrzymanych planów opracowuje projekt budżetu. Wciąż możliwe są korekty, trwają negocjacje między ministrami (dysponentami) a Ministrem Finansów.

Posiedzenie RM - debata nad projektem

kończy się podjęciem uchwały w sprawie rządowego projektu ustawy budżetowej

termin konstytucyjny to 30 września

jeśli z ważnych przyczyn się nie uda, w tym samym terminie przedkłada uchwałę o prowizorium budżetowym

w trakcie obowiązywania prowizorium powinna zostać uchwalona ustawa budżetowa, która skonsumuje prowizorium

problem: czy to są terminy prekluzyjne czy zawite?

np. Belka - projekt budżetu przedstawiony 16 października (postulat: Cimoszewicz i Belka przed TS)

art. 222 Konstytucji - z ważnych powodów RM może przedłożyć projekt później

więc to jest termin instrukcyjny

rząd Buzka - projekt przedstawiono 15 listopada

termin 15 listopada jest dla projektów budżetów przedstawianych przez jst, więc brak było czasu na dostosowanie jst do budżetu państwa

etap 2 procedury - uchwalanie budżetu

1 czytanie w Sejmie - to expose budżetowe (prezentuje najczęściej Minister Finansów)

najważniejsze kierunki działania, uzasadnienie

potem Komisja Finansów Publicznych

w częściach do komisji resortowych

przygotowanie projektu do 2 czytania

2 czytanie na posiedzeniu plenarnym, przedstawia poseł generalny sprawozdawca

możliwa dyskusja, głosowanie wniosków mniejszości

Sejm przystępuje do głosowania

normalnie, zwykłą większością głosów

Konstytucja stanowi, że uchwalona przez Sejm ustawa budżetowa trafia do Senatu, a ten ma 20 dni na zgłoszenie poprawek, przyjęcie lub odrzucenie. Potem ustawa wraca do Sejmu.

Potem Marszałek Sejmu przekazuje Prezydentowi do podpisu

art. 224 Konstytucji: Prezydent podpisuje ustawę budżetową w ciągu 7 dni (imperatyw - podpisuje)

Prezydent nie ma prawa weta, może jedynie wystąpić do TK o zbadanie zgodności z Konstytucją - a TK orzeka w terminie 2 miesięcy

BUDŻETY JST

przygotowanie projektów - organy wykonawcze (wyłączna inicjatywa do nich należy)

tryb ustalany jest w drodze odrębnej uchwały przez organ stanowiący

Art. 234.

Uchwała organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego w sprawie trybu prac nad projektem uchwały budżetowej określa w szczególności:

1) wymaganą szczegółowość projektu budżetu jednostki samorządu terytorialnego;

2) terminy obowiązujące w toku prac nad projektem uchwały budżetowej jednostki samorządu terytorialnego;

3) wymogi dotyczące uzasadnienia i materiały informacyjne, które zarząd przedłoży organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego wraz z projektem uchwały budżetowej.

powyższe oznacza, że w każdej JST procedura może przebiegać inaczej

więc nie ma procedury uniwersalnej dla wszystkich

Zakres wieloletniej prognozy finansowej JST:

Art. 226.

1. Wieloletnia prognoza finansowa powinna być realistyczna i określać dla każdego roku objętego prognozą co najmniej:

1) dochody bieżące oraz wydatki bieżące budżetu jednostki samorządu terytorialnego, w tym na obsługę długu, gwarancje i poręczenia;

2) dochody majątkowe, w tym dochody ze sprzedaży majątku, oraz wydatki majątkowe budżetu jednostki samorządu terytorialnego;

3) wynik budżetu jednostki samorządu terytorialnego;

4) przeznaczenie nadwyżki albo sposób sfinansowania deficytu;

5) przychody i rozchody budżetu jednostki samorządu terytorialnego, z uwzględnieniem długu zaciągniętego oraz planowanego do zaciągnięcia;

6) kwotę długu jednostki samorządu terytorialnego, w tym relację, o której mowa w art. 243, oraz sposób sfinansowania spłaty długu;

7) objaśnienia przyjętych wartości.

Art. 227.

  1. Wieloletnia prognoza finansowa obejmuje okres roku budżetowego oraz co najmniej trzech kolejnych lat. Okres objęty wieloletnią prognozą finansową nie może być jednak krótszy niż okres, na jaki przyjęto limity wydatków, o których mowa w art. 226 ust. 3 pkt 4.

Wieloletnia prognoza finansowa zastąpiła wykazy realizowanych inwestycji (załączniki do planu finansowego) oraz prognozy długu

definicja państwowego długu publicznego:

Art. 72.

1. Państwowy dług publiczny obejmuje zobowiązania sektora finansów publicznych z następujących tytułów:

1) wyemitowanych papierów wartościowych opiewających na wierzytelności pieniężne;

2) zaciągniętych kredytów i pożyczek;

3) przyjętych depozytów;

4) wymagalnych zobowiązań:

a) wynikających z odrębnych ustaw oraz prawomocnych orzeczeń sądów lub ostatecznych decyzji administracyjnych,

b) uznanych za bezsporne przez właściwą jednostkę sektora finansów publicznych będącą dłużnikiem.

2. Minister Finansów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy sposób klasyfikacji tytułów dłużnych zaliczanych do państwowego długu publicznego, w tym do długu Skarbu Państwa, uwzględniając podstawowe kategorie przedmiotowe i podmiotowe zadłużenia oraz okresy zapadalności.

Ostatnie rozporządzenie Ministra Finansów włączyło w klasyfikację zobowiązania JST powstałe z partnerstwa publiczno-prywatnego, których wcześniej nie uwzględniano. Stąd w wielu przypadkach nastąpiło przekroczenie limitów ustawowych.

Zadłużenie JST to ok. 6% państwowego długu publicznego

Art. 73.

1. Państwowy dług publiczny oblicza się jako wartość nominalną zobowiązań jednostek sektora finansów publicznych po wyeliminowaniu wzajemnych zobowiązań między jednostkami tego sektora.

Projekt budżetu JST powinien być przedłożony do 15 listopada - Radzie i Regionalnej Izbie Obrachunkowej

Limity zadłużenia: art. 242, 243 - wejdą w życie w 2012? roku

Projekt przedłożony przez organ wykonawczy po zaopiniowaniu przez RIO jest uchwalany przez organ stanowiący. Procedura jest różna - mogą być czytania.

Szczegółowość uchwały budżetowej może być zróżnicowana, choć minimum jest opisane w ustawie. Radni mogą zażyczyć sobie większej szczegółowości.

Uchwalenie budżetu zamyka drugi etap procedury

Potem następuje skierowanie do ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa

Publikacji podlega tylko „ustawa - matka”, reszta - BIP na stronach www

Uchwała budżetowa nie jest przepisem prawa miejscowego, nie obowiązuje 14 dni vacatio legis, obowiązuje zawsze od 1 stycznia.

W budżetach JST mogą być również uchwalane prowizoria budżetowe ale na okres objęty budżetem państwa. Ma to związek z subwencjami. Uwaga - podatki dochodowe podlegają redystrybucji z budżetu państwa do budżetów JST, JST nie mają wpływu np. na odroczenia, przepisy itp.

Termin uchwalenia budżetu

został skrócony w stosunku do poprzednio obowiązujących przepisów:

do 31 stycznia roku budżetowego

równolegle z budżetem uchwalana jest wieloletnia prognoza finansowa (przepis: nie później)

Ustawowy obowiązek art. 229 - zgodność między budżetem a prognozą

Art. 229.

Wartości przyjęte w wieloletniej prognozie finansowej i budżecie jednostki samorządu terytorialnego powinny być zgodne co najmniej w zakresie wyniku budżetu i związanych z nim kwot przychodów i rozchodów oraz długu jednostki samorządu terytorialnego.

Jeśli do 31 stycznia nie zostanie podjęta uchwała budżetowa, to budżet nadaje RIO (do końca lutego)

Przyjęcie uchwał i ich ogłoszenie rozpoczyna trzeci etap:

WYKONYWANIE BUDŻETU

wykonywanie budżetu ma dwie strony:

W budżecie środki mogą być wydawane wtedy, gdy zostaną zgromadzone

dochody i przychody - to PROGNOZY

wydatki - to NIEPRZEKRACZALNE LIMITY

Prognozy dochodów/przychodów są jak list do św. Mikołaja

np. podatki dochodowe mogą zależeć od koniunktury

strona wydatkowa jest dodatkowo obwarowana

Zasady wykonywania budżetu (nie mylić z zasadami budżetowymi - tamte to postulaty do uchwalenia)

pierwsza zasada to art. 162 pkt. 1 i 2

odnosi się do wydatków

Art. 162.

W toku wykonywania budżetu państwa obowiązują następujące zasady gospodarki

finansowej:

1) ustalanie, pobieranie i odprowadzanie dochodów budżetu państwa następuje na zasadach i w terminach wynikających z obowiązujących przepisów;

2) pełna realizacja zadań następuje w terminach określonych przepisami i harmonogramem, o którym mowa w art. 147 ust. 1;

Art. 147.

1. Minister Finansów, w porozumieniu z dysponentami części budżetowych, opracowuje harmonogram realizacji budżetu państwa.

2. Harmonogram, o którym mowa w ust. 1, obejmuje:

1) prognozę dochodów budżetu państwa w poszczególnych miesiącach roku budżetowego;

2) wielkość wydatków planowanych do sfinansowania w poszczególnych miesiącach roku budżetowego.

druga zasada:

3) dokonywanie wydatków następuje w granicach kwot określonych w planie finansowym, z uwzględnieniem prawidłowo dokonanych przeniesień i zgodnie z planowanym przeznaczeniem, w sposób celowy i oszczędny,

z zachowaniem rygorów wynikających z prawa zamówień publicznych oraz zasady uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów;

Wykonując budżet możemy mieć dwie sytuacje:

  1. zmiana budżetu - to zmiana wysokości globalnych kwot dochodów i wydatków
    np. ponadplanowe dochody, ale również niewykonanie wydatków, zmiana subwencji przekazywanych do JST

  2. zmiana w budżecie
    polegają na przenoszeniu środków pomiędzy podziałkami klasyfikacji budżetowych
    np. zwiększenie wydatków w określonej podziałce klasyfikacyjnej kosztem zmniejszenia w innej - zależnie od kompetencji organów
    W budżecie państwa: pomiędzy częściami (największe podziałki) - decyduje Sejm, np. odebranie środków Kancelarii Senatu i przekazanie Ministrowi Zdrowia
    Rada Ministrów może przesuwać środki pomiędzy działami
    także dysponenci części
    także:
    rezerwy budżetu państwa:

1. W budżecie państwa tworzy się rezerwę ogólną nie wyższą niż 0,2 % wydatków budżetu.

2. W budżecie państwa mogą być tworzone rezerwy celowe:

1) na wydatki, których szczegółowy podział na pozycje klasyfikacji budżetowej nie jest możliwy do dokonania w okresie opracowywania projektu ustawy budżetowej; (np. na wzrost wynagrodzeń w budżetówce)

2) na wydatki, których realizacja jest uwarunkowana zaciągnięciem kredytu w międzynarodowej instytucji finansowej lub pozyskaniem środków z innych źródeł; (umożliwienie płynności finansowej przy środkach zwrotnych, które dopiero mają być pozyskane)

3) na wydatki związane z realizacją programów współfinansowanych z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2; (gdy wymagany jest wkład własny, np. 15% przy bibliotece UŚ - gdy beneficjent pomocy unijnej nie dysponuje własnymi środkami)

4) gdy odrębne ustawy tak stanowią.

3. Suma rezerw celowych, o których mowa w ust. 2 pkt 1 i 4, nie może przekroczyć 5 % wydatków budżetu.

4. W częściach budżetu państwa, których dysponentami są poszczególni wojewodowie,

Rezerwą mogą dysponować PRM lub ministrowie

Częściami dysponują dysponenci części

Jeśli chodzi o budżety JST to rezerwa ogólna nie może przekroczyć 1% planowanych wydatków i dysponuje nią organ wykonawczy (wyłączna kompetencja). Minimum to 0,1%

Rezerwy celowe w JST - za wyjątkiem pożyczkowej (ta jest tylko w budżecie państwa). Suma rezerw celowych nie może przekroczyć 5% planowanych wydatków. Dysponuje nimi organ wykonawczy.

W zakresie przenoszenia wydatków: dokonuje tego Rada, która może upoważnić organ wykonawczy, ale z wyj.

działów.

Zmiany w budżecie mogą wynikać również z powodu braku zaplanowanych dochodów: stąd możliwe jest zablokowanie zaplanowanych wydatków

Blokowanie wydatków oznacza czasowy lub do końca roku zakaz dokonywania wydatków lub przekazywania środków dysponentom

Przyczyny blokowania wydatków zostały określone w ustawie i dot. szczególnych sytuacji:

decyzje o zablokowaniu w zakresie całego budżetu państwa podejmuje Minister Finansów - art. 177

a w częściach - dysponenci części

w JST - organ wykonawczy

w przypadku:

  1. stwierdzenia niegospodarności w jednostkach wykonujących budżet lub plan finansowy
    (rzadko się korzysta z tego - to zarzut prokuratorski)

  2. opóźnień w realizacji zadań

  3. nadmiaru środków

  4. naruszenia zasad wykonywania budżetu (gospodarki finansowej, art. 260 dla JST)

Zablokowanie wydatków może nastąpić w drodze rozporządzenia Rady Ministrów, na czas oznaczony w przypadku zagrożenia realizacji ustawy budżetowej (zdarzyło się za rządów L. Millera)

Nie może to dotyczyć subwencji ogólnych dla JST

Rada Ministrów obowiązana jest do zasięgnięcia opinii sejmowej komisji finansów publicznych

także:

gdy na danym obszarze kraju ogłoszony zostanie stan nadzwyczajny (stan klęski żywiołowej)

Art. 180.

W przypadku wprowadzenia stanu nadzwyczajnego na terytorium państwa lub na jego części Rada Ministrów może, w drodze rozporządzenia, dokonywać przeniesienia planowanych wydatków budżetowych między częściami i działami budżetu państwa w celu realizacji zadań wynikających z przepisów dotyczących wprowadzenia tego stanu.

także:

Art. 167 - przekazywanie środków do UE

pkt. 2

2. W przypadku gdy w trakcie roku budżetowego - w wyniku zmian wprowadzonych w budżecie ogólnym Unii Europejskiej - wpłata środków własnych, o których mowa w ust. 1, ulegnie zwiększeniu i nie będzie możliwe pokrycie zwiększonych środków z rezerw celowych, Rada Ministrów przedstawia sejmowej komisji właściwej do spraw budżetu propozycje sfinansowania zwiększonego wydatku.

(wtedy w pierwszym rzędzie przeznacza się na to wydatki zablokowane, reszty nie podzielonych rezerw, dokonuje się przeniesień środków nawet między częściami lub podejmuje się dalszą blokadę zaplanowanych wydatków)

Szczególne zasady wykonywania budżetu odnoszą się do rezerw celowych i dotacji, które muszą być wykorzystane zgodnie z przeznaczeniem. Rozliczone, a nie wykorzystane pobrane w nadmiernej wysokości lub wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem należy zwrócić (wraz z odsetkami za zwłokę). Podmiot ten nie może w okresie 3 lat ubiegać się o dotację - nie dotyczy sytuacji gdy JST realizuje zadania zlecone.

W przypadku nie dokonania zwrotu dotacji w terminie organ lub inny dysponent części budżetowej, który udzielił dotacji, wydaje decyzję określającą kwotę przypadającą do zwrotu i termin, od którego nalicza się odsetki.

Termin rozliczenia i zwrotu dotacji celowych jest zróżnicowany, zasadniczo do 28 lutego roku następnego po budżetowym.

Okresowa kontrola, ocena podmiotów realizujących budżet, czyli 4 etap:

KONTROLA I SPRAWOZDAWCZOŚĆ BUDŻETOWA

kontrole bieżące umożliwiają wprowadzanie korekt

aktualnie są dwa instrumenty kontrolne:

  1. kontrola zarządcza

  2. audyt wewnętrzny

kontrola zarządcza

od art. 68

dot. budżetu państwa i budżetu JST

Art. 68.

1. Kontrolę zarządczą w jednostkach sektora finansów publicznych stanowi ogół działań podejmowanych dla zapewnienia realizacji celów i zadań w sposób zgodny z prawem, celowy, efektywny, oszczędny i terminowy.

2. Celem kontroli zarządczej jest zapewnienie w szczególności (przykładowo):

1) zgodności działalności z przepisami prawa oraz procedurami wewnętrznymi;

2) skuteczności i efektywności działania;

3) wiarygodności sprawozdań;

4) ochrony zasobów;

5) przestrzegania i promowania zasad etycznego postępowania;

6) efektywności i skuteczności przepływu informacji;

7) zarządzania ryzykiem.

Kto ma obowiązek przeprowadzania kontroli zarządczej?

Art. 69.

1. Zapewnienie funkcjonowania adekwatnej, skutecznej i efektywnej kontroli zarządczej należy do obowiązków:

1) ministra w kierowanych przez niego działach administracji rządowej, zwanego dalej „ministrem kierującym działem”, z zastrzeżeniem ust. 2;

2) wójta, burmistrza, prezydenta miasta, przewodniczącego zarządu jednostki samorządu terytorialnego;

3) kierownika jednostki.

Procedury kontrolne powinny być opracowane indywidualnie w każdej jednostce wg standardów określonych przez Ministra Finansów

Art. 71.

Do zadań Ministra Finansów w zakresie koordynacji kontroli zarządczej w jednostkach sektora finansów publicznych należy w szczególności:

1) upowszechnianie standardów, o których mowa w art. 69 ust. 3;

2) wydawanie wytycznych;

3) współpraca z krajowymi i zagranicznymi organizacjami;

4) współpraca z komitetami audytu, o których mowa w art. 288.

AUDYT

Dział VI: Audyt wewnętrzny oraz koordynacja audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych

oryginalne założenie audytu: audytor powinien służyć radą i pomocą kierownikowi jednostki

lecz u nas audytor jest objęty szczególną ochroną, trudno rozwiązać z nim stosunek pracy

wymogi kwalifikacyjne audytora wewnętrznego:

Złożenie podpisu przez głównego księgowego na dokumencie, obok podpisu pracownika właściwego rzeczowo, oznacza, że:

1) nie zgłasza zastrzeżeń do przedstawionej przez właściwych rzeczowo pracowników oceny prawidłowości tej operacji i jej zgodności z prawem;

2) nie zgłasza zastrzeżeń do kompletności oraz formalno-rachunkowej rzetelności i prawidłowości dokumentów dotyczących tej operacji;

3) zobowiązania wynikające z operacji mieszczą się w planie finansowym jednostki.

Powyższe wymaga się od głównego księgowego

co to jest audyt:

Art. 272.

1. Audyt wewnętrzny jest działalnością niezależną i obiektywną, której celem jest wspieranie ministra kierującego działem lub kierownika jednostki w realizacji celów i zadań przez systematyczną ocenę kontroli zarządczej oraz czynności doradcze.

2. Ocena, o której mowa w ust. 1, dotyczy w szczególności adekwatności, skuteczności i efektywności kontroli zarządczej w dziale administracji rządowej lub jednostce.

czyli tak naprawdę audytor jest na potrzeby ministra, a nie ocenianego przez siebie kierownika

ustawa określa, w których jednostkach audyt przeprowadza się obowiązkowo:

Art. 274.

1. Audyt wewnętrzny prowadzi się w:

1) Kancelarii Prezesa Rady Ministrów;

2) ministerstwach;

3) urzędach wojewódzkich;

4) izbach celnych;

5) izbach skarbowych;

6) Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, w tym w zarządzanych przez niego funduszach;

7) Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, w tym w funduszach zarządzanych przez Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego;

8) Narodowym Funduszu Zdrowia.

W innych: gdzie jednostka dysponuje środkami przekraczającymi 40 mln zł

Audyt prowadzi się na podst. planu audytu, może go wykonywać zarówno audytor zatrudniony w jednostce jak i audytor zewnętrzny (usługodawca - w mniejszych jednostkach, zatrudnienie poniżej 200 osób, kwoty do 100 mln zł)

KOMITET AUDYTU

Art. 288.

1. Minister kierujący działem powołuje, w drodze zarządzenia, komitet audytu.

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do działów administracji rządowej, w których nie występują jednostki w dziale.

  1. Dla działów administracji rządowej kierowanych przez jednego ministra można utworzyć wspólny komitet audytu.

Art. 290.

1. W skład komitetu audytu wchodzi nie mniej niż 3 członków, w tym:

1) wskazana przez ministra osoba w randze sekretarza lub podsekretarza stanu jako przewodniczący komitetu;

2) co najmniej 2 osoby, niebędące pracownikami ministerstwa lub jednostek w dziale, zwane dalej „członkami niezależnymi”.

2. Członkowie niezależni wykonują swoje zadania za wynagrodzeniem.

  1. Organizację i tryb pracy komitetu audytu określa regulamin nadany przez ministra, na wniosek przewodniczącego komitetu.

co ma komitet do roboty:

Art. 289.

1. Do zadań komitetu audytu należy w szczególności:

1) sygnalizowanie istotnych ryzyk;

2) sygnalizowanie istotnych słabości kontroli zarządczej oraz proponowanie jej usprawnień;

3) wyznaczanie priorytetów do rocznych i strategicznych planów audytu wewnętrznego;

4) przegląd istotnych wyników audytu wewnętrznego oraz monitorowanie ich wdrożenia;

5) przegląd sprawozdań z wykonania planu audytu wewnętrznego oraz z oceny kontroli zarządczej;

6) monitorowanie efektywności pracy audytu wewnętrznego, w tym przeglądanie wyników wewnętrznych i zewnętrznych ocen pracy audytu wewnętrznego;

7) wyrażenie zgody na rozwiązanie stosunku pracy oraz zmianę warunków płacy i pracy kierowników komórek audytu wewnętrznego.

tyle działań w trakcie wykonywania budżetu

na koniec są sprawozdania: kończą się absolutorium

Konstytucja nakłada na Radę Ministrów obowiązek przedłożenia Sejmowi do 30 maja sprawozdania z wykonania ustawy budżetowej

W ramach sprawozdawczości okresowej RM przedstawia informacje za każdy kwartał, a Minister Finansów za I półrocze - do 10 września - pisemną informację Sejmowej Komisji i NIK

Sejm ma 90 dni na rozpatrzenie sprawozdania u podjęcie uchwały o udzieleniu lub nie absolutorium

Nie udzielenie absolutorium nie wykonuje ŻADNYCH negatywnych skutków, to tylko ocena

Uchwała absolutoryjna jest podejmowana w sprawie wykonania budżetu, niezależnie od tego czy się rząd zmieniał czy nie - ocena strony przedmiotowej, a nie podmiotowej.

Inaczej mają się sprawy w budżetach JST, gdzie jest wydłużony termin i rozszerzony zakres sprawozdawczości

także przedkładane są sprawozdania finansowe (bilans), co przy JST pow. 150 tys. mieszk. podlega badaniu przez biegłego rewidenta, niezależnego, spoza JST

Ostatecznie sprawozdanie z wykonania budżetu winno być przedłożone Radzie i RIO do zaopiniowania w terminach 31 marca jeśli chodzi o sprawozdanie z wykonania budżetu wraz z informacją o stanie mienia, a sprawozdanie finansowe - do 31 maja. Na podst. tych sprawozdań oraz opinii RIO komisja rewizyjna Rady formułuje wniosek w sprawie udzielenia bądź nie absolutorium do 15 czerwca, a organ stanowiący podejmuje uchwałę do 30 czerwca.

Skutki nieudzielenia absolutorium są daleko idące - w powiecie i województwie równoznaczne z wnioskiem o odwołanie zarządu, a w gminie - wniosku o referendum w sprawie odwołania wójta/burmistrza/prezydenta miasta. Wniosek przechodzi na nast. posiedzenie, nie wcześniej niż 14 dni, organ wykonawczy składa wyjaśnienia, odczytuje się opinie RIO, potem głosowanie. W gminie - głosowanie imienne.

DYSCYPLINA FINANSÓW PUBLICZNYCH

nie zdefiniowano jej w ustawach

za to zdefiniowano naruszenie jej zasad

to naruszenie przepisów czterech różnych ustaw: nie tylko o finansach publicznych, ale również innych

reguluje to:

Ustawa z 17.12.2004 o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych

wcześniej przepisy te były zawarte w prawie budżetowym

zakres podmiotowy ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych

jest szeroki - dotyczy każdego kto ma styczność i dysponuje środkami publicznymi

art. 4 - wskazuje krąg podmiotów, które mogą być pociągnięte do odpowiedzialności

  1. osoby wchodzące w skład organów wykonujących budżet lub plan finansowy
    zarówno w jednostce sektora finansów publicznych jak i spoza, o ile taka otrzymuje lub zarządza środkami publicznymi

  2. kierownicy jednostek sektora finansów publicznych

  3. pracownicy sektora finansów publicznych, którym powierzono obowiązki w zakresie gospodarki finansowej bądź czynności przewidziane w ustawie o zamówieniach publicznych

  4. osoby gospodarujące środkami publicznymi przekazanymi jednostkom nie zaliczanym do sektora finansów publicznych

zakres przedmiotowy - cztery ustawy, które można naruszyć

  1. ustawa o finansach publicznych

  2. ustawa prawo zamówień publicznych
    to po części konsekwencja przynależności do UE, choć pierwszą ustawę (harmonizacyjną) uchwalono w 1994r.
    obecnie funkcjonuje trzecia z rzędu ustawa w tym zakresie, bardziej restrykcyjna niż wymaga tego UE
    ustawa reguluje równy dostęp do środków publicznych, transparentność, procedury zamówień

  3. ustawa o koncesji na roboty budowlane i usługi
    nowa ustawa, z 9.01.2009 r., to pokłosie nieudanych eksperymentów z partnerstwem publiczno-prywatnym

  4. ustawa o rachunkowości
    naruszenie możliwe w ograniczonym zakresie - inwentaryzacja, rozliczanie, sprawozdawczość

JAKIE OKOLICZNOŚCI STANOWIĄ NARUSZENIE DYSCYPLINY

najpierw z ustawy o finansach publicznych

Pierwsza grupa - strona dochodowa budżetu - ze strony organów

  1. nie ustalanie należności budżetowych

  2. nie dochodzenie należności budżetowych

  3. nie pobieranie należności budżetowych

  4. dochodzenie należności niższych niż wynika z prawidłowych wyliczeń

  5. niezgodne z przepisami umarzanie należności albo dopuszczenie do przedawnienia

  6. nie dochodzenie nadmiernie lub nienależnie pobranych środków pomocowych (z UE, innych zagranicznych)

  7. nie dopełnienie lub zaniedbanie obowiązków w zakresie kontroli zarządczej

w zakresie strony dochodowej - ze strony podmiotów

  1. nie przekazanie dochodów uzyskanych przez jednostkę budżetową

  2. nieterminowe przekazanie dochodów uzyskanych przez jednostkę budżetową

  3. nie dokonanie wpłaty przez samorządowy zakład budżetowy lub agencję wykonawczą nadwyżki środków finansowych (powstałej z rozliczenia netto), bądź

  4. nieterminowa wpłata jw.

  5. ...

w zakresie gospodarowania dotacjami

odpowiedzialność ponosi ten, kto udziela dotacji jak i ten kto otrzymuje

  1. przekazanie dotacji z naruszeniem zasad bądź trybów udzielania
    dotacje - albo w ramach budżetu, albo w określonym trybie (umowa)
    dotacje udzielane są najczęściej organizacjom pożytku publicznego, którym zlecane są określone zadania (np. festyn, zawody sportowe w gminie wiejskiej - zleca się LZS-om, klubom sportowym)

  2. nie rozliczenie przekazanej dotacji (ten kto udzielił ma obowiązek czuwania nad rozliczeniem)

  3. nie ustalenie kwoty podlegającej zwrotowi (np. przy niewykorzystaniu środków w pełni)

  4. nieterminowe rozliczenie

  5. wykorzystanie niezgodnie z przeznaczeniem

w zakresie wykonywania budżetu lub planu finansowego

  1. dokonanie zmiany w budżecie lub planie finansowym bez upoważnienia bądź z przekroczeniem jego granic

  2. dokonanie wydatku ze środków publicznych bez upoważnienia bądź z przekroczeniem zakresu upoważnienia

  3. przeznaczenie środków rezerwy budżetowej na inny cel niż określony w decyzji o przyznaniu
    rezerwy - mogą mieć charakter ogólny bądź celowy

gospodarowanie w sposób nieprawidłowy środkami z budżetu UE bądź innych źródeł zagranicznych

  1. bez zachowania procedur

  2. z naruszeniem procedur

  3. wykorzystanie niezgodnie z przeznaczeniem, niezgodnie z procedurami

nieopłacenie lub nieterminowe opłacenie składek na

ZUS, Fundusz Pracy, Fundusz dla Niepełnosprawnych itd.

teraz okoliczności z ustawy o zamówieniach publicznych

2 kategorie naruszeń dyscypliny finansów publicznych

  1. związane z udzieleniem zamówienia

  1. nie zastosowanie odp. trybu

  2. nie zamieszczenie ogłoszenia

  3. nie zawiadomienie prezesa urzędu zamówień publ. o ile istniał obowiązek

  4. naruszenie zasad uczciwej konkurencji (wadliwe warunki zamówienia)

  5. udzielenie zamówienia z innym naruszeniem

  1. związane z zawarciem umowy

  1. umowa bez formy pisemnej

  2. zawarcie na czas dłuższy niż określony w przepisach (3 lata)

  3. zawarcie przed rozpatrzeniem protestu

  4. nie wyłączenie się członka komisji przetargowej, jeśli podlegał wyłączeniu

  5. nie złożenie przez niego oświadczenia w związku z prowadzonym postępowaniem

  6. zmiana umowy w trakcie realizacji zadania (m.in. zakaz dzielenia zamówienia)

  7. zaniedbanie, brak kontroli zarządczej

okoliczności z ustawy o koncesji na roboty budowlane i usługi

okoliczności z ustawy o rachunkowości

ZASADY ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA NARUSZENIE DYSCYPLINY

to odpowiedzialność podmiotów, które popełniły czyny w trakcie obowiązywania ustawy

podstawowa przesłanka: WINA

Wyłączenia odpowiedzialności

KTO ORZEKA O POCIĄGNIĘCIU DO ODPOWIEDZIALNOŚCI

postępowanie jest dwuinstancyjne

to rodzaj postępowania karno-administracyjnego

Cztery komisje orzekające w pierwszej instancji

  1. komisje orzekające przy RIO

  2. komisje resortowe przy ministrach

  3. komisja przy szefie kancelarii Prezesa Rady Ministrów (dla wojewodów, dyrektorów generalnych, prezesów RIO)

  4. komisja przy kancelarii Prezydenta (dla „świętych krów”)

Druga instancja: Główna Komisja Orzekająca

powołuje ją Prezydent RP (art. 52 - kto zgłasza kandydatów)

wymogi dla komisji:

art. 55: wymóg wyższego wykształcenia z zakresu prawa, ekonomii, administracji

przewodniczący - wyższe wykształcenie prawnicze lub ekonomiczne

Istnieje możliwość złożenia skargi na prawomocne ostateczne orzeczenie do (art. 169) sądu administracyjnego - wniesienie skargi wstrzymuje wykonanie orzeczenia

kara nagany, pieniężna - wiąże się z negatywną oceną pracownika państwowego/samorządowego

wniosek o ukaranie składa Rzecznik dyscypliny finansów publicznych (funkcje quasiprokuratorskie)

Głównego Rzecznika powołuje PRM na wniosek minister finansów, zastępców PRM na wniosek Głównego Rzecznika

Przy komisji przy Kancelarii Prezydenta rzecznika powołuje Prezydent
Inne komisje - rzeczników powołuje Główny Rzecznik

Budżet Unii Europejskiej

filozofia inna niż budżetu krajowego

przystępuje się do prac patrząc najpierw od strony wydatków

KE wskazuje o jaki odsetek mogą wzrosnąć wydatki w kolejnym roku budżetowym

po sporządzeniu preliminarzy wydatków KE robi ich zestawienie i dopiero przystępuje do szacowania dochodów (u nas jest odwrotnie)

Jakie to są dochody:

Wspólny rynek - nasze opłaty celne trafiają do budżetu Unii, otrzymujemy przez redystrybucję ok. 25% na utrzymanie aparatu celnego

korekta brytyjska składki członkowskiej - z powodu tego, że przez wiele lat Wielka Brytania była płatnikiem netto

Harmonizacja prawa UE w zakresie podatków obrotowych

Podatek VAT w części zasila budżet Unii Europejskiej

Przyjmuje się fikcyjną jednolitą stawkę podatku, podobnie jednolitą podstawę opodatkowania

Dyrektywa unijna przyjmuje dolną granicę VAT w wysokości 15%, górnej granicy brak

To wszystko koryguje się o współczynnik VATu, który powinien zostać odprowadzony

Podstawowy wskaźnik to 0,30% wpływów z VATu - tyle jest odprowadzane do budżetu EU

korekty:

Austria: 0,225%

Niemcy: 0,15% (od momentu połączenia)

kraje Beneluxu i Szwecja: 0,10% wpływów z VATu

Pozostałe dochody budżetu UE o charakterze administracyjnym:

podatki od wynagrodzeń pracowników instytucji UE, odsetki od udzielonych pożyczek, kredytów, należności sankcyjne (grzywny, odsetki za zwłokę)

STRONA WYDATKOWA BUDŻETU UE:

Procedura uchwalania budżetu UE

zasady - opisane w traktacie o funkcjonowaniu UE (np. finanse, absolutorium)

Wieloletnie Ramy Finansowe - przyjmowane są na okres co najmniej 5 lat (tak wynika z traktatu)

Budżet powinien być roczny, a rok budżetowy rozpoczyna się 1 stycznia, kończy się 31 grudnia (zasada roczności)

Budżet ma być realizowany w granicach dochodów własnych

Budżet ma być zrównoważony, nie zakłada się powstawania nadwyżek, przy ewentualnym ich powastawaniu ogranicza się wpłaty państw

Zasada uprzedniości budżetu - prace nad konstruowaniem budżetu rozpoczynają się odpowiednio wcześniej - połowa roku poprzedzającego, przed 1 lipca każda instytucja sporządza preliminarz wydatków budżetowych

Projekt przedkłada się Radzie, potem Parlamentowi Europejskiemu

Postanowienia winny być przyjmowane w drodze konsensusu

Traktat przewiduje kolejne terminy, by uchwalić budżet przed rozpoczęciem roku

Jeśli nie jest jeszcze przyjęty, to wydatki mogą być dokonywane miesięcznie w wysokości 1/12 środków przyznanych w roku poprzednim (odpowiednio w poszczególnych podziałkach klasyfikacyjnych)

Zasada szczegółowości (zasady klasyfikacji budżetowej)

Zasada jedności i rzetelności budżetowej - jedność formalna, czyli jeden budżet dla wszystkich, wszystkie dochody i wydatki powinny być w jednym dokumencie; jedność materialna - odnosi się do wydatków budżetowych - dochody przeznaczone są na konkretne cele

zasada uniwersalizmu - kwota dochodów musi pokryć kwotę wydatków na płatności bez łączenia źródeł dochodów z kierunkami wydatków

zasada autonomii finansowej - oparta na postanowieniu, że budżet opiera się na własnych zasobach wspólnot, w podziale na 2 kategorie (dochody własne i pozostałe), a poziom dochodów własnych decyduje o poziomie autonomii

zasada kontroli wykonania budżetu, kontrolę sprawuje Trybunał Obrachunkowy złożony z przedstawicieli państw UE, bada rachunki i udziela skwitowania.

zasada przejrzystości, jawności (budżet podawany jest do publicznej wiadomości)

zasada odpowiedzialności za wykonywanie budżetu EU - ponosi ją Komisja Europejska, która budżet wykonuje. To bardziej odpowiedzialność polityczna, brak odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Ale źle wykonany budżet może powodować podanie się Komisji Europejskiej do dymisji (dwa razy się to w historii zdarzyło).

przechodzimy do systemu podatkowego

PODSTAWY PRAWNE SYSTEMU PODATKOWEGO

ok. 700 aktów prawnych

źródła prawa podatkowego:

Konstytucja

Art. 84.

„Każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie”.

3 zasady z niego wynikają:

Art. 217.

„Nakładanie podatków, innych danin publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków następuje w drodze ustawy.”

Określa, jakie elementy podatku powinny być uregulowane ustawowo:

Konstytucja wyznacza także ramy prawa podatkowego, w jakich powinien poruszać się ustawodawca

Pojęcia moralności i mentalności podatkowej - z Karty Podatnika

moralność - czy legalizm i praworządność to cecha pozytywna czy pejoratywna?

mentalność - musi mieć z czego zapłacić i musi chcieć zapłacić, czyli podatek musi być współmierny, nadmierny apetyt fiskusa może spowodować zmniejszenie wpływów do budżetu

oprócz Konstytucji są inne akty prawne, w kilku kategoriach

  1. przepisy proceduralne

  2. materialne

  3. ustrojowe (dot. organów podatkowych, kontroli)

  4. organizacyjne

PROCEDURALNE

Ordynacja Podatkowa

włączono do niej przepisy dot. postępowania podatkowego (z KPA, ale część została, np. opłata geologiczna)

także przepisy zawarte w KPA

także w ustawie o NIK

ustawie o egzekucji administracyjnej

podatki dochodowe:

podatki majątkowe:

podatki konsumpcyjne:

opłaty:

powyższe to były materialne

teraz proceduralne:

pojęcie PODATKU

to świadczenie o charakterze:

publiczno-prawne

czyli grunt prawa publicznego, umowy cywilne nie mają tu znaczenia

obowiązek podatkowy istnieje niezależnie od woli podatnika i w drodze umów cywilno-prawnych nie może być przeniesiony na inne podmioty

nieodpłatne

czyli nieekwiwalentne

podatnik nie może niczego żądać w zamian za uiszczenie podatku

dla cła - definicja taka sama jak dla podatku plus cecha przekroczenia granicy państwa

grupa opłat - możliwe są pewne elementy ekwiwalentności, 3 grupy:

przymusowe

państwo może zastosować wobec podatnika przymus państwowy w drodze „łagodnej perswazji”, a jak nie - to postępowanie egzekucyjne

art. 33 Ordynacji Podatkowej

§ 1. Zobowiązanie podatkowe przed terminem płatności może być zabezpieczone na majątku podatnika, a w przypadku osób pozostających w związku małżeńskim także na majątku wspólnym, jeżeli zachodzi uzasadniona obawa, że nie zostanie ono wykonane, a w szczególności gdy podatnik trwale nie uiszcza wymagalnych zobowiązań o charakterze publicznoprawnym lub dokonuje czynności polegających na zbywaniu majątku, które mogą utrudnić lub udaremnić egzekucję.

art. 34 i nast.

hipoteka przymusowa na nieruchomości stanowiącej własność i współwłasność

art. 41 i nast.

zastaw skarbowy

bezzwrotne

podatek raz zapłacony nie podlega zwrotowi

przy nadpłacie - organ zalicza na poczet zaległości, bieżących lub przyszłych zobowiązań

podatek nienależny (np. na podst. wyroku sądowego) podlega zwrotowi

pieniężne

art. 61 OP

Art. 61.

§ 1. Zapłata podatków przez podatników prowadzących działalność gospodarczą i obowiązanych do prowadzenia księgi rachunkowej lub podatkowej księgi przychodów i rozchodów następuje w formie polecenia przelewu.

§ 1a. Zapłata opłaty skarbowej przez podatników, o których mowa w § 1, może nastąpić w gotówce.

§ 1b. Zapłata podatków przez mikroprzedsiębiorców w rozumieniu ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2007 r. Nr 155, poz. 1095, z późn. zm.3)) może nastąpić również w gotówce.

nie dotyczy opłaty skarbowej

nie ma „podatków w naturze”

art. 61a - zapłata kartą płatniczą

na rzecz SP lub JST

ale powiat i województwo samorządowe własnych dochodów z podatków nie ma

wynikają z ustawy

„podatkowej” - tego w konstytucji nie ma

kiedyś podatek leśny był w ustawie o lasach - nieprawidłowo

podatek ma być regulowany ustawą podatkową

o charakterze ogólnym

norma prawa podatkowego nie może mieć charakteru indywidualnego, imiennego

Elementy konstrukcji podatku wymienione w Konstytucji

Art. 84.

Każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym

podatków, określonych w ustawie.

Art. 217.

Nakładanie podatków, innych danin publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów

opodatkowania i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń

oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków następuje w drodze ustawy.

Kiedyś gminy przyznawały zwolnienie od podatku od psa, ale weszła konstytucja i wszelkie zwolnienia mogły być tylko w ustawie. Powstał problem co zrobić z nabytymi przywilejami. Rozwiązanie znalazło się na podst. ustawy o szczepieniach - ze zwolnienia podmiotowego (mieszkańców) zrobiło się przedmiotowe (dla szczepionych psów).

Tylko w przypadku podatku dochodowego dzięki TK istnieje wymóg, że zmiany przepisów mogą wejść w życie od 1 stycznia roku następnego, o ile nowe przepisy uchwalono do 30 listopada poprzedniego roku. Wyjątek - przepisy korzystne dla podatnika.

Zasady Smitha (XVIII w.):

XIXw. Adolf Wagner - modyfikacja zasad Smitha

zasada równości - zmiana na zasadę sprawiedliwości

3 pozostałe zasady Smitha określił mianem zasad technicznych (techniki podatkowej)

oraz wprowadził nowe:

Przyczyny zmian w przepisach prawa:

luki w prawie,

Przykłady luk w przepisach - intencjonalne i nieintencjonalne

elementy konstrukcji podatku:

stałe i zmienne

stałe:

  1. podmiot

  2. przedmiot

  3. podstawa opodatkowania*

  4. stawka

(kto, dlaczego, od czego i czemu tak dużo)

* w przepisie konstytucji art. 217 brakuje podstawy (to element strony przedmiotowej wg Mazurkiewicza)

podmiot czynny i podmiot bierny

czynny - kto „czyni” podatek, kto jest władny go nakładać - parlament

także gmina w zakresie samoopodatkowania - referendum

bierny - ten, kogo podatek obciąża, podział na 3 kategorie:

przedmiot

zdarzenie - stan faktyczny, prawny

czyli dochód, posiadanie nieruchomości, psa, przebywanie w miejscowości uzdr., nabycie w ramach spadków, prowadzenie działalności w zakresie gier lodowych, dokonanie czynności cywilnoprawnych

podstawa opodatkowania

przedmiot wyrażony ilościowo lub wartościowo

np. suma dochodów w roku podatkowym w podatku od dochodów

np. ...

stawka podatkowa

może być zróżnicowana, ale jest elementem koniecznym w konstrukcji podatku

podział stawek: procentowe i kwotowe

formy: stałe i zmienne

stałe: np. stawka liniowa np. 19% dla przedsiębiorcy, ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

stała kwotowa: od metra kwadratowego powierzchni budynku przy prowadzeniu działalności gospodarczej.

także w karcie podatkowej

zmienne: mogą przybierać 3 postacie:

koniec elementów stałych

elementy zmienne, które mogą się pojawić w konstrukcji podatku

Obowiązek a zobowiązanie podatkowe

obowiązek:

Art. 4.

„Obowiązkiem podatkowym jest wynikająca z ustaw podatkowych nieskonkretyzowana powinność przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w tych ustawach.”

obowiązek zostaje przekształcony w zobowiązanie w art. 5 (konkretyzacja):

Art. 5.

„Zobowiązaniem podatkowym jest wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłacenia na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu albo gminy podatku w wysokości, w terminie oraz w miejscu określonych w przepisach prawa podatkowego.”

konkretyzacja: podatku, osoby, kwoty, terminu i miejsca

Sposoby powstawania zobowiązań podatkowych: (są dwa)

Art. 21.

§ 1. Zobowiązanie podatkowe powstaje z dniem:

1) zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie takiego zobowiązania;

2) doręczenia decyzji organu podatkowego, ustalającej wysokość tego zobowiązania. (decyzja konstytutywna, rodzi zobowiązanie podatkowe)

Kto jest organem podatkowym

Art. 13.

§ 1. Organem podatkowym, stosownie do swojej właściwości, jest:

1) naczelnik urzędu skarbowego, naczelnik urzędu celnego, wójt, burmistrz (prezydent miasta), starosta albo marszałek województwa - jako organ pierwszej instancji;

2) dyrektor izby skarbowej, dyrektor izby celnej - jako:

a) organ odwoławczy odpowiednio od decyzji naczelnika urzędu skarbowego lub naczelnika urzędu celnego,

b) organ pierwszej instancji, na podstawie odrębnych przepisów,

c) organ odwoławczy od decyzji wydanej przez ten organ w pierwszej instancji;

3) samorządowe kolegium odwoławcze - jako organ odwoławczy od decyzji wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starosty albo marszałka województwa.

§ 2. Minister właściwy do spraw finansów publicznych jest organem podatkowym - jako:

1) organ pierwszej instancji w sprawach stwierdzenia nieważności decyzji, wznowienia postępowania, zmiany lub uchylenia decyzji lub stwierdzenia jej wygaśnięcia - z urzędu;

2) organ odwoławczy od decyzji wydanych w sprawach, o których mowa w pkt 1;

3) organ właściwy w sprawach porozumień dotyczących ustalenia cen transakcyjnych;

4) organ właściwy w sprawach interpretacji przepisów prawa podatkowego,

5) organ właściwy w sprawach informacji przekazywanych przez banki i spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe o założonych i zlikwidowanych rachunkach bankowych związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.

§ 3. Organami podatkowymi wyższego stopnia są organy odwoławcze.

samorządowe:

  1. wójt/burmistrz/prezydent, (1 instancja)

  2. SKO (2 instancja)

  1. SKO

  2. SKO

skarbowe:

  1. naczelnik

  2. dyrektor izby skarbowej

  1. dyrektor izby skarbowej

  2. dyrektor izby skarbowej

  1. Minister Finansów

  2. Minister Finansów

  1. dyrektor UKS

  2. dyrektor Izby Skarbowej

  1. prezes NFOŚGP

  2. Minister Ochrony Środowiska

NOWELIZACJA ORDYNACJI PODATKOWEJ

od 2007, dodany 13a

Art. 13a.

Rada Ministrów może, w drodze rozporządzenia, nadać uprawnienia organów podatkowych:

1) Szefowi Agencji Wywiadu,

2) Szefowi Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego,

3) Szefowi Centralnego Biura Antykorupcyjnego,

4) Szefowi Służby Wywiadu Wojskowego,

5) Szefowi Służby Kontrwywiadu Wojskowego

- jeżeli jest to uzasadnione ochroną informacji niejawnych i wymogami bezpieczeństwa

państwa.

ale, uwaga, nie wspomniano której instancji są to organy

tyle o organach

PROBLEMATYKA WYGASANIA ZOBOWIĄZAŃ PODATKOWYCH

Art. 21.

§ 1. Zobowiązanie podatkowe powstaje z dniem:

1) zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie takiego

zobowiązania;

2) doręczenia decyzji organu podatkowego, ustalającej wysokość tego zobowiązania.

....

§ 3. Jeżeli w postępowaniu podatkowym organ podatkowy stwierdzi, że podatnik, mimo ciążącego na nim obowiązku, nie zapłacił w całości lub w części podatku, nie złożył deklaracji albo że wysokość zobowiązania podatkowego jest inna niż wykazana w deklaracji, organ podatkowy wydaje decyzję, w której określa wysokość zobowiązania podatkowego.

§ 3a. Jeżeli w postępowaniu podatkowym organ podatkowy stwierdzi, że kwota zwrotu podatku lub kwota nadwyżki podatku naliczonego nad należnym w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług jest inna niż wykazana w deklaracji, organ podatkowy wydaje decyzję, w której określa prawidłową wysokość zwrotu podatku lub nadwyżki podatku naliczonego nad należnym.

uwaga: to decyzja deklaratoryjna (3 rodzaj powstania zobowiązania podatkowego)

decyzja o zarachowaniu - gdy wpłacona przez podatnika kwota nie pokrywa należności wraz z odsetkami

SPOSOBY WYGASANIA

Art. 59.

§ 1. Zobowiązanie podatkowe wygasa w całości lub w części wskutek:

1) zapłaty;

2) pobrania podatku przez płatnika lub inkasenta;

3) potrącenia;

4) zaliczenia nadpłaty lub zaliczenia zwrotu podatku;

5) zaniechania poboru;

6) przeniesienia własności rzeczy lub praw majątkowych;

7) przejęcia własności nieruchomości lub prawa majątkowego w postępowaniu egzekucyjnym;

8) umorzenia zaległości;

9) przedawnienia;

10) zwolnienia z obowiązku zapłaty na podstawie art. 14m.

§ 2. Zobowiązanie płatnika lub inkasenta wygasa w całości lub w części wskutek:

1) wpłaty;

2) zaliczenia nadpłaty lub zaliczenia zwrotu podatku;

3) umorzenia, w przypadkach przewidzianych w art. 67d § 3;

4) przejęcia własności nieruchomości lub przejęcia prawa majątkowego w postępowaniu egzekucyjnym;

5) przedawnienia;

6) zwolnienia z obowiązku zapłaty na podstawie art. 14m.

UWAGA: powyżej wymieszano sposoby efektywne i nieefektywne (z zaspokojeniem lub bez)

forma podstawowa: zapłata

Podział na 2 kategorie:

efektywne

nieefektywne

teraz po kolei:

ZAPŁATA

Art. 61.

§ 1. Zapłata podatków przez podatników prowadzących działalność gospodarczą i obowiązanych do prowadzenia księgi rachunkowej lub podatkowej księgi przychodów i rozchodów następuje w formie polecenia przelewu.

§ 1a. Zapłata opłaty skarbowej przez podatników, o których mowa w § 1, może nastąpić w gotówce.

§ 1b. Zapłata podatków przez mikroprzedsiębiorców w rozumieniu ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2007 r. Nr 155, poz. 1095, z późn. zm.3)) może nastąpić również w gotówce.

więc przedsiębiorcy co do zasady przelewem, inni podatnicy - dowolnie

jest także nowelizacja dot. płatności kartą płatniczą:

Art. 61a.

§ 1. Rada gminy, rada powiatu oraz sejmik województwa mogą, w drodze uchwały, dopuścić zapłatę podatków, stanowiących dochody odpowiednio budżetu gminy, powiatu lub województwa, kartą płatniczą.

KOMPENSATA

ale by to mogło nastąpić, muszą być spełnione warunki:

musi istnieć wzajemna, bezsporna i wymagalna wierzytelność

z jakich tytułów powyższa może powstać?

Art. 64.

§ 1. Zobowiązania podatkowe oraz zaległości podatkowe wraz z odsetkami za zwłokę w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa podlegają, na wniosek podatnika, potrąceniu z wzajemnej, bezspornej i wymagalnej wierzytelności podatnika wobec Skarbu Państwa z tytułu:

  1. prawomocnego wyroku sądowego wydanego na podstawie art. 417 lub art. 4172 Kodeksu cywilnego;

  2. prawomocnej ugody sądowej zawartej w związku z zaistnieniem okoliczności przewidzianych w art. 417 lub art. 4172 Kodeksu cywilnego;

  3. nabycia przez Skarb Państwa nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie lub wywłaszczenia nieruchomości na podstawie przepisów o gospodarce nieruchomościami;

  4. odszkodowania za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie, uzyskanego na podstawie przepisów Kodeksu postępowania karnego;

  5. odszkodowania uzyskanego na podstawie przepisów o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz bytu Państwa Polskiego;

  6. odszkodowania orzeczonego w decyzji organu administracji rządowej.

kompensata jest możliwa także, gdy podatnik świadczył na rzecz SP, JST dostawy towarów, usług (wygrał przetarg, przysługują mu należności) - ale tylko ten podatnik i tylko z tej wierzytelności (więc nie dotyczy to handlu wierzytelnościami)

PRZENIESIENIE WŁASNOŚCI RZECZY LUB PRAW MAJĄTKOWYCH

Art. 66.

§ 1. Szczególnym przypadkiem wygaśnięcia zobowiązania podatkowego jest przeniesienie własności rzeczy lub praw majątkowych na rzecz:

  1. Skarbu Państwa - w zamian za zaległości podatkowe z tytułu podatków stanowiących dochody budżetu państwa;

  2. gminy, powiatu lub województwa - w zamian za zaległości podatkowe z tytułu podatków stanowiących dochody ich budżetów.

§ 2. Przeniesienie następuje na wniosek podatnika:

  1. w przypadku, o którym mowa w § 1 pkt 1, na podstawie umowy zawartej, za zgodą właściwego naczelnika urzędu skarbowego lub naczelnika urzędu celnego, między starostą wykonującym zadanie z zakresu administracji rządowej a podatnikiem;

  2. w przypadku, o którym mowa w § 1 pkt 2, na podstawie umowy zawartej między wójtem, burmistrzem (prezydentem miasta), starostą albo marszałkiem województwa a podatnikiem.

zaległość podatkowa: definicja...

przeniesienie dokonywane jest w drodze umowy

ale jest problem - to przekracza zakres zwykłego zarządu i organ wykonawczy JST nie jest władny zawrzeć takiej umowy; ponadto wniosek podatnika jest objęty tajemnicą skarbową, a radnym nie można tych informacji ujawniać, za ujawnienie tajemnicy skarbowej grozi kara

więc jest to niemożliwe, przepis jest niewykonalny, chyba że sam podmiot przyjdzie na sesję rady i złoży stosowny wniosek

inny problem: co z odsetkami za zwłokę:

§ 5. W przypadku zawarcia umowy, o której mowa w § 2, organ podatkowy pierwszej instancji wydaje decyzję stwierdzającą wygaśnięcie zobowiązania podatkowego. Przepis art. 55 § 2 stosuje się odpowiednio.

ale

Art. 55.

§ 1. Odsetki za zwłokę wpłacane są bez wezwania organu podatkowego.

§ 2. Jeżeli dokonana wpłata nie pokrywa kwoty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę, wpłatę tę zalicza się proporcjonalnie na poczet kwoty zaległości podatkowej oraz kwoty odsetek za zwłokę w stosunku, w jakim, w dniu wpłaty, pozostaje kwota zaległości podatkowej do kwoty odsetek za zwłokę.

problem: przepisy sprzeczne, interpretowano je różnie, nawet zwracano odsetki

teraz nieefektywne

ZANIECHANIE

mamy z nią do czynienia przed terminem płatności

2 formy:

Art. 22.

§ 1. Minister właściwy do spraw finansów publicznych może, w drodze rozporządzenia, w przypadkach uzasadnionych interesem publicznym lub ważnym interesem podatników:

  1. zaniechać w całości lub w części poboru podatków, określając rodzaj podatku, okres, w którym następuje zaniechanie, i grupy podatników, których dotyczy zaniechanie;

  2. zwolnić niektóre grupy płatników z obowiązku pobierania podatków lub zaliczek na podatki oraz określić termin wpłacenia podatku i wynikające z tego zwolnienia obowiązki informacyjne podatników, chyba że podatnik jest obowiązany do dokonania rocznego lub innego okresowego rozliczenia tego podatku.

§ 2. Organ podatkowy, na wniosek podatnika, może zwolnić płatnika z obowiązku pobrania podatku, jeżeli:

  1. pobranie podatku zagraża ważnym interesom podatnika, a w szczególności jego egzystencji, lub

  2. podatnik uprawdopodobni, że pobrany podatek byłby niewspółmiernie wysoki w stosunku do podatku należnego za rok podatkowy lub inny okres rozliczeniowy.

uwaga: § 2 dotyczy płatnika, a nie podatnika - więc np. przypadku opłat lokalnych zaniechanie nie dotyczy

UMORZENIE

Art. 67a. § 1 pkt 3:

§ 1. Organ podatkowy, na wniosek podatnika, z zastrzeżeniem art. 67b, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym, może:

...

  1. umorzyć w całości lub w części zaległości podatkowe, odsetki za zwłokę lub opłatę prolongacyjną.

to decyzja uznaniowa

z urzędu, art. 67d

Art. 67d.

§ 1. Organ podatkowy może z urzędu udzielać ulg w spłacie zobowiązań podatkowych, o których mowa w art. 67a § 1 pkt 3, jeżeli:

  1. zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne;

  2. kwota zaległości podatkowej nie przekracza pięciokrotnej wartości kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym;

  3. kwota zaległości podatkowej nie została zaspokojona w zakończonym postępowaniu likwidacyjnym lub upadłościowym;

  4. podatnik zmarł, nie pozostawiając żadnego majątku lub pozostawił ruchomości niepodlegające egzekucji na podstawie odrębnych przepisów albo pozostawił przedmioty codziennego użytku domowego, których łączna wartość nie przekracza kwoty 5 000 zł, i jednocześnie brak jest spadkobierców innych niż Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego oraz nie ma możliwości orzeczenia odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej.

§ 2. W przypadkach, o których mowa w § 1 pkt 3 i 4, decyzję umarzającą zaległość podatkową pozostawia się w aktach sprawy.

§ 3. Przepisy § 1 pkt 3 i 4 i § 2 stosuje się odpowiednio do umarzania zaległości płatnika lub inkasenta.

PRZEDAWNIENIE

organu

Art. 68.

§ 1. Zobowiązanie podatkowe, o którym mowa w art. 21 § 1 pkt 2, nie powstaje, jeżeli decyzja ustalająca to zobowiązanie została doręczona po upływie 3 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy.

§ 2. Jeżeli podatnik:

1) nie złożył deklaracji w terminie przewidzianym w przepisach prawa podatkowego,

2) w złożonej deklaracji nie ujawnił wszystkich danych niezbędnych do ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego, zobowiązanie podatkowe, o którym mowa w § 1, nie powstaje, pod warunkiem że decyzja ustalająca wysokość tego zobowiązania została doręczona po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy.

podatnika

Art. 70.

§ 1. Zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku.

§ 2. Bieg terminu przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu:

1) od dnia wydania decyzji, o których mowa w art. 67a § 1 pkt 1 lub 2, do dnia terminu płatności odroczonego podatku lub zaległości podatkowej, ostatniej raty podatku lub ostatniej raty zaległości podatkowej;

2) od dnia wejścia w życie rozporządzenia w sprawie przedłużenia terminu płatności podatku, wydanego przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych, do dnia upływu przedłużonego terminu.

...

§ 3. Bieg terminu przedawnienia przerywa ogłoszenie upadłości. Po przerwaniu biegu terminu przedawnienia biegnie on na nowo od dnia następującego po dniu uprawomocnienia się postanowienia o ukończeniu postępowania upadłościowego.

§ 4. Bieg terminu przedawnienia zostaje przerwany wskutek zastosowania środka egzekucyjnego, o którym podatnik został zawiadomiony. Po przerwaniu biegu terminu przedawnienia biegnie on na nowo od dnia następującego po dniu, w którym zastosowano środek egzekucyjny.

tu się zaczyna drugi semestr

GOSPODARKA FINANSOWA PODMIOTÓW FINANSOWYCH (PRZEDSIĘBIORCÓW)

ustawa o swobodzie

art. 2 - działalnością gospodarczą jest...

do końca lat 80-tych: odrębne przepisy dot. gospodarki finansowej dla różnych podmiotów

w tej chwili mamy jeszcze ok. 1000 przedsiębiorstw państwowych

Ustawa o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych

Ustawa o rachunkowości - jej zakres podmiotowy obejmuje wszystkich osiągających przychody, ponoszących koszty

zakres podmiotowy tej ustawy:

Art. 2.

1. Przepisy ustawy o rachunkowości, zwanej dalej „ustawą”, stosuje się, z zastrzeżeniem ust. 3, do mających siedzibę lub miejsce sprawowania zarządu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:

1) spółek handlowych (osobowych i kapitałowych, w tym również w organizacji) oraz spółek cywilnych, z zastrzeżeniem pkt 2, a także innych osób prawnych, z wyjątkiem Skarbu Państwa i Narodowego Banku Polskiego;

2) osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycznych, spółek jawnych osób fizycznych, spółek partnerskich oraz spółdzielni socjalnych, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 1 200 000 euro;

3) jednostek organizacyjnych działających na podstawie Prawa bankowego, przepisów o obrocie papierami wartościowymi, przepisów o funduszach inwestycyjnych, przepisów o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej lub przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, bez względu na wielkość przychodów;

4) gmin, powiatów, województw i ich związków, a także:

a) państwowych, gminnych, powiatowych i wojewódzkich jednostek budżetowych,

b) gminnych, powiatowych i wojewódzkich zakładów budżetowych,

c) państwowych funduszy celowych;

5) jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, z wyjątkiem spółek, o których mowa w pkt 1 i 2;

6) osób zagranicznych, oddziałów i przedstawicielstw przedsiębiorców zagranicznych, w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej;

7) jednostek niewymienionych w pkt 1-6, jeżeli otrzymują one na realizację zadań zleconych dotacje lub subwencje z budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego lub funduszów celowych - od początku roku obrotowego, w którym dotacje lub subwencje zostały im przyznane.

Wynik dla celów bilansowych różni się od wyniku dla celów podatkowych

Różnica jest w kategorii kosztów, dla celów podatkowych koszty zawsze będą większe

Inny problem: sposób obliczania długu publicznego różny dla różnych państwa

Art. 4.

1. Jednostki obowiązane są stosować przyjęte zasady (politykę) rachunkowości, rzetelnie i jasno przedstawiając sytuację majątkową i finansową oraz wynik finansowy.

2. Zdarzenia, w tym operacje gospodarcze, ujmuje się w księgach rachunkowych i wykazuje w sprawozdaniu finansowym zgodnie z ich treścią ekonomiczną

Art. 10.

1. Jednostka powinna posiadać dokumentację opisującą w języku polskim przyjęte przez nią zasady (politykę) rachunkowości, a w szczególności dotyczące:

1) określenia roku obrotowego i wchodzących w jego skład okresów sprawozdawczych;

2) metod wyceny aktywów i pasywów oraz ustalania wyniku finansowego;

3) sposobu prowadzenia ksiąg rachunkowych

Z ustawą o rachunkowości powiązane są ustawy o dochodach

Przedsiębiorcy jako osoby fizyczne mogą wybrać:

W podatkowej książce przychodów i rozchodów ewidencjonuje się przychody i koszty

Osoba fizyczna może także wybrać formę ryczałtu

3 ryczałty, trzeci dotyczy osób duchownych, pozostają dwa:

Przy ryczałtach pewna kategoria przedsiębiorców - armatorzy - też może się rozliczać ryczałtowo na podstawie przepisów o podatku tonażowym. Cecha charakterystyczna - podstawa opodatkowania to dochód armatora jako iloczyn dobowej stawki oraz okresu eksploatacji statku w danym miesiącu.

W każdym rodzaju działalności, jeśli mamy do czynienia z ryczałtem, co roku podatnik ma możliwość wyboru między kartą a ryczałtem od przychodów zewidencjonowanych.

Wspólnicy spółek cywilnych też mogą korzystać z ryczałtu. Osobno rozliczają się z podatku dochodowego. Ale z VATu rozlicza się spółka.

Inny podmiot niż osoba fizyczna

to już grunt innego podatku

ustawa z 15 lutego 1992

KOSZTY

ustawodawca wprowadza liczne ograniczenia

co mieści się w pojęciu kosztów reprezentacji i reklamy? - różne są interpretacje

P - K = (-) strata

P - K = (+) zysk brutto, dochód

stratę się przełyka i (ew.) ogłasza

zysk podlega opodatkowaniu

zostaje zysk netto

PP lub 1-osobowe spółki SP muszą od tego zapłacić wpłatę z zysku do budżetu państwa - 15%

i zostaje zysk do podziału

W podatku dochodowym od osób prawnych ustawodawca przewidział, że rok podatkowy pokrywa się z kalendarzowym, chyba że przepis stanowi inaczej:

Art. 8.

  1. Rokiem podatkowym, z zastrzeżeniem ust. 2, 2a, 3 i 6, jest rok kalendarzowy, chyba że podatnik postanowi inaczej w statucie albo w umowie spółki, albo w innym dokumencie odpowiednio regulującym zasady ustrojowe innych podatników i zawiadomi o tym właściwego naczelnika urzędu skarbowego; wówczas rokiem podatkowym jest okres kolejnych dwunastu miesięcy kalendarzowych.

to było korzystne dla rozładowania rynku biegłych rewidentów

obecnie - łamany rok podatkowy

MAJATEK PRZEDSIĘBIORSTWA i ŹRÓDŁA JEGO FINANSOWANIA

składniki majątkowe dzielimy na 3 kategorie, a źródła na 2 (obrotowe vs trwałe)

definicje: budujemy łącząc

ŚRODKI TRWAŁE

art. 3 ust 1 pkt 15 UoR

15) środkach trwałych - rozumie się przez to, z zastrzeżeniem pkt 17, rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki.

Zalicza się do nich w szczególności:

a) nieruchomości - w tym grunty, prawo użytkowania wieczystego gruntu, budowle i budynki, a także będące odrębną własnością lokale, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz spółdzielcze prawo

do lokalu użytkowego,

b) maszyny, urządzenia, środki transportu i inne rzeczy,

c) ulepszenia w obcych środkach trwałych,

d) inwentarz żywy.

Środki trwałe oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub leasingu zalicza się do aktywów trwałych jednej ze stron umowy, zgodnie z warunkami określonymi w ust. 4;

łączymy to z przepisami o podatku dochodowym

zasady amortyzacji środków trwałych

art. 16 od a do m

kryterium wartościowe - 3.500 zł

wartości niematerialne i prawne - definicja art. 3 ust. 1 pkt 14 UoR

14) wartościach niematerialnych i prawnych - rozumie się przez to, z zastrzeżeniem pkt 17, nabyte przez jednostkę, zaliczane do aktywów trwałych, prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, przeznaczone do używania na potrzeby jednostki, a w szczególności:

a) autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, licencje, koncesje,

b) prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych oraz zdobniczych,

c) know-how.

W przypadku wartości niematerialnych i prawnych oddanych do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub leasingu, wartości niematerialne i prawne zalicza się do aktywów trwałych jednej ze stron umowy, zgodnie z warunkami określonymi w ust. 4. Do wartości niematerialnych i prawnych zalicza się również nabytą wartość firmy oraz koszty zakończonych prac rozwojowych;

ODPISY AMORTYZACYJNE

załączniki obu ustaw (podatek dochodowy od osób fizycznych i prawnych) zawierają załączniki ze stawkami

ŚRODKI OBROTOWE - definicja

18) aktywach obrotowych - rozumie się przez to tę część aktywów jednostki, które w przypadku:

a) aktywów rzeczowych, o których mowa w pkt 19 - są przeznaczone do zbycia lub zużycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub w ciągu normalnego cyklu operacyjnego właściwego dla danej działalności, jeżeli trwa on dłużej niż 12 miesięcy,

b) aktywów finansowych, o których mowa w pkt 24 - są płatne i wymagalne lub przeznaczone do zbycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub od daty ich założenia, wystawienia lub nabycia, albo stanowią aktywa pieniężne,

c) należności krótkoterminowych - obejmują ogół należności z tytułu dostaw i usług oraz całość lub część należności z innych tytułów niezaliczonych do aktywów finansowych, a które stają się wymagalne w ciągu

12 miesięcy od dnia bilansowego,

d) rozliczeń międzyokresowych - trwają nie dłużej niż 12 miesięcy od dnia bilansowego;

ŹRÓDŁA FINANSOWANIA

2 kategorie: inaczej środki obrotowe, inaczej środki trwałe i wartości niematerialne i prawne

pierwsze źródło finansowania (finansowanie przebiega wg schematu poniżej):

  1. fundusz własny (materiały, surowce, energia, praca)

  2. półprodukt

  3. wyrób finalny

  4. magazyn

  5. po sprzedaży pieniądze wracają do pkt. 1

Oprócz sprawozdania finansowego banki żądają cash flow, informacji o przepływie finansowym

drugim źródłem finansowania są pasywa stałe (zobowiązania prawidłowe, należności nieprzeterminowane)

to są środki w dyspozycji przedsiębiorcy, ale nie stanowią jego własności, ale nie nadszedł jeszcze termin płatności. Np. faktury z odroczonym terminem, i in.

KREDYT obrotowy to trzecie źródło finansowania.

przykłady: kredyt sezonowy, linie kredytowe (limit do wysokości którego można zaciągnąć kredyt, ale odsetki płacę tylko od części wykorzystanej)

Ostatnie źródło finansowania: dotacja właściciela

najczęściej na pierwsze wyposażenie.

Przy środkach trwałych i wartościach niematerialnych i prawnych, pierwszym źródłem jest:

ZYSK PO OPODATKOWANIU

a drugim są:

ODPISY AMORTYZACYJNE

„zużycie moralne”

amortyzacja przyspieszona

+ 2 pozostałe

kredyt i dotacja właściciela

PRAWO BANKOWE

USTAWA z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe

definicja banku

Art. 2. PrB

Bank jest osobą prawną utworzoną zgodnie z przepisami ustaw, działającą na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym.

odwołanie w prawie bankowym do innych ustaw:

Bank Gospodarstwa Krajowego - definicja w ustawie o BGK z 14 marca 2003 r.

art. 2 BGK

„BGK utworzony rozporządzeniem Prezydenta RP... jest bankiem państwowym w rozumieniu ustawy Prawo Bankowe”

cd. definicji:

„działającą na podstawie zezwoleń” - obowiązek uzyskiwania zezwoleń na działalność bankową

bank może prowadzić czynności bankowe, na które wydano zezwolenie (konkretny zakres)

zezwolenia wydaje Komisja Nadzoru Finansowego

„do wykonywania czynności bankowych obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym.”

Bank dysponuje cudzymi pieniędzmi - udostępnia je w postaci kredytów, pożyczek, zabezpieczeń, poręczeń

Art. 3.

Wyrazy „bank” lub „kasa” mogą być używane w nazwie oraz dla określenia działalności lub reklamy wyłącznie banku w rozumieniu art. 2, z tym że:

1) nie dotyczy to jednostek organizacyjnych używających wyrazów „bank” lub „kasa”, z których działalności jednoznacznie wynika, że jednostki te nie wykonują czynności bankowych,

2) wyraz „kasa” może być także używany w nazwie oraz do określenia działalności lub reklamy jednostki organizacyjnej, która na podstawie odrębnej ustawy gromadzi oszczędności oraz udziela pożyczek pieniężnych osobom fizycznym zrzeszonym w tej jednostce.

przykład: Grobelny i jego „kasa” pod tytułem BKO (Bezpieczna Kasa Oszczędności)

można używać wyrazu kasa, bank np. w kasie biletowej, bank krwi itp.

definicja instytucji finansowej

7) instytucja finansowa - podmiot niebędący bankiem ani instytucją kredytową, którego podstawowa działalność będąca źródłem większości przychodów polega na wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie:

a) nabywania i zbywania udziałów lub akcji,

b) udzielania pożyczek ze środków własnych,

c) udostępniania składników majątkowych na podstawie umowy leasingu,

d) świadczenia usług w zakresie nabywania i zbywania wierzytelności,

e) świadczenia usług płatniczych zgodnie z przepisami ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (Dz. U. Nr 199, poz. 1175),

f) emitowania instrumentów płatniczych i administrowania nimi w zakresie nieuregulowanym w ustawie z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych,

g) udzielania gwarancji, poręczeń lub zaciągania innych zobowiązań nieujmowanych w bilansie,

h) obrotu na rachunek własny lub rachunek innej osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, o ile posiada zdolność prawną:

....

czynności bankowe

art. 5

Art. 5.

1. Czynnościami bankowymi są:

1) przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub z nadejściem

oznaczonego terminu oraz prowadzenie rachunków tych wkładów,

2) prowadzenie innych rachunków bankowych,

3) udzielanie kredytów,

4) udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych oraz otwieranie i potwierdzanie

akredytyw,

5) emitowanie bankowych papierów wartościowych,

6) przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych,

6a) wydawanie instrumentu pieniądza elektronicznego,

7) wykonywanie innych czynności przewidzianych wyłącznie dla banku w odrębnych

ustawach.

art. 6

2 kategorie czynności bankowych

ŚCISŁE:

W ROZUMIENIU SZERSZYM:

Oprócz czynności bankowych banki są uprawnione do:

Obostrzenia: jeśli bank przejmie składniki majątkowe to jest zobowiązany by je zbyć

nieruchomości - nie dłużej 5 lat od daty nabycia, inne - 3 lata

FORMY ORGANIZCYJNOPRAWNE BANKÓW

Prawo bankowe przewiduje 3 formy:

PAŃSTWOWE:

są 2, ale działają na podstawie odrębnych ustaw:

ale można powołać do życia nowy bank państwowy, nic nie stoi na przeszkodzie jeśli jest kasa

specyficzny tryb: utworzony przez Radę Ministrów w drodze rozporządzenia na wniosek Ministra Skarbu zaopiniowany przez Komisję Nadzoru Finansowego.

Likwidacja w tym samym trybie (rozporządzenie RM)
Minister Skarbu wyposaża bank w składniki majątkowe

rozporządzenie określa nazwę, fundusze statutowe, zakres działania itp.

organami banku państwowego są:

Członków rady nadzorczej powołuje PRM na wniosek Ministra Skarbu, kadencja trwa 3 lata

Zarząd: Prezesa powołuje i odwołuje Rada, na jego wniosek pozostałych członków zarządu

Bank państwowy działa na podstawie prawa bankowego, rozporządzenia oraz statutu

Statut nadany przez Ministra Skarbu w porozumieniu z Ministrem Finansów

SPÓŁKI AKCYJNE

zastosowanie mają przepisy prawa bankowego, KSH i statutu uchwalonego przez walne zgromadzenie akcjonariuszy

organy:

kapitał

art. 32 PrB

Art. 32.

1. Wnoszony przez założycieli banku kapitał założycielski, z zastrzeżeniem ust. 2, nie może być niższy od równowartości w złotych 5 000 000 euro przeliczonej według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski, obowiązującego w dniu wydania zezwolenia na utworzenie banku.

założyciele

osoby fizyczne lub prawne w liczbie nie mniejszej niż trzy

BANKI SPÓŁDZIELCZE

prawo bankowe, prawo spółdzielcze i statut, który pod rygorem nieważności powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego

założyciele: wyłącznie osoby fizyczne (wymagane 10 osób)

odrębna ustawa dot. banków spółdzielczych z 7 grudnia 2007 - o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, zrzeszających...

bank spółdzielczy w ramach zrzeszającego: 1 mln euro kapitału

obecnie 8 banków zrzeszających (np. BGŻ)

każdy ma jeden głos - spółdzielczość

3 rodzaje czynności którymi zajmiemy się szczegółowo:

  1. PROWADZENIE RACHUNKÓW BANKOWYCH

4 rodzaje:

(prowadzone dla osób prawnych, jedn.org. nie posiadających osobowości prawnej, także dla osób fiz. prowadzących działalność gosp. na własny rachunek i we własnym imieniu)

przepisy dopuszczają prowadzenie rachunków wspólnych, kiedyś wyłącznie współmałżonkowie i krewni w linii prostej, dziś szerzej, np. różne JST dla wspólnych przedsięwzięć

umowa rachunku bankowego

art. 52 PrB - esentialia negotii

Art. 52.

1. Umowa rachunku bankowego jest zawierana na piśmie.

2. Umowa rachunku bankowego powinna określać w szczególności:

1) strony umowy,

2) rodzaj otwieranego rachunku,

3) walutę rachunku,

4) czas trwania umowy,

5) o ile strony zastrzegają oprocentowanie środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku - wysokość tego oprocentowania i przesłanki dopuszczalności jego zmiany przez bank, a także terminy wypłaty, postawienia do dyspozycji lub kapitalizacji należnych odsetek,

6) wysokość prowizji i opłat za czynności związane z wykonywaniem umowy oraz przesłanki i tryb ich zmiany przez bank,

7) formy i zakres rozliczeń pieniężnych dokonywanych na polecenie posiadacza rachunku oraz terminy ich realizacji,

8) przesłanki i tryb dokonywania zmian umowy,

9) przesłanki i tryb rozwiązania umowy rachunku bankowego

10) zakres odpowiedzialności banku za terminowe i prawidłowe przeprowadzenie rozliczeń pieniężnych oraz wysokość odszkodowania za przekroczenie terminu realizacji dyspozycji posiadacza rachunku.

śmierć posiadacza rachunku

istnieje możliwość dyspozycji posiadacza na wypadek śmierci
małżonkowi, wstępnym, zstępnym - zamknięty krąg osób

bank żąda zaświadczenia z US że został uiszczony podatek od spadków i darowizn, lub że osoba jest zwolniona.

bank jest zobowiązany wypłacić koszty pogrzebu osobie, która to wykaże rachunkami (wysokość - zwyczaje w danym środowisku).

przepisy dot. małoletnich

Art. 58.

Małoletni posiadacz rachunku oszczędnościowego, rachunku oszczędnościoworozliczeniowego lub rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej może po ukończeniu trzynastu lat swobodnie dysponować środkami pieniężnymi zgromadzonymi na tych rachunkach, o ile nie sprzeciwi się temu na piśmie jego przedstawiciel ustawowy.

PROWADZENIE RACHUNKÓW ROZLICZENIOWYCH

kilka form:

UDZIELANIE KREDYTÓW I POŻYCZEK PIENIĘŻNYCH

Art. 78.

Do umów pożyczek pieniężnych zawieranych przez bank stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące zabezpieczenia spłaty i oprocentowania kredytu.

kiedyś istniał podział: kredyty dla j.g.u., pożyczki dla osób fiz.

obecnie takiego podziału brak

cechy kredytu:

umowa kredytu w prawie bankowym: definicja

Art. 69.

1. Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

elementy umowy kredytowej:

Badanie przez bank zdolności kredytowej

zdolność kredytowa to zdolność do spłaty w terminie, z odsetkami i ew. prowizją

Potencjalny kredytobiorca jest zobowiązany na żądanie banku przedstawić wszelkie stosowne dokumenty

Prawo bankowe nie przewiduje sposobów badania tej zdolności, stąd jeden i ten sam klient może w jednym banku nie otrzymać kredytu, a w innym tak.

Art. 70.

1. Bank uzależnia przyznanie kredytu od zdolności kredytowej kredytobiorcy. Przez zdolność kredytową rozumie się zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminach określonych w umowie. Kredytobiorca jest obowiązany przedłożyć na żądanie banku dokumenty i informacje niezbędne do dokonania

oceny tej zdolności.

Bank może udzielić kredytu bez zdolności kredytowej klienta: art. 70 ust. 2

2. Osobie fizycznej, prawnej lub jednostce organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, o ile posiada zdolność prawną, które nie mają zdolności kredytowej, bank może udzielić kredytu pod warunkiem:

1) ustanowienia szczególnego sposobu zabezpieczenia spłaty kredytu,

2) przedstawienia niezależnie od zabezpieczenia spłaty kredytu programu naprawy gospodarki podmiotu, którego realizacja zapewni - według oceny banku - uzyskanie zdolności kredytowej w określonym czasie.

Klient może wystąpić o wydanie pisemnej opinii nt. oceny przez bank swojej zdolności kredytowej (za opłatą zależną od sumy kredytu o który wnoskował)

Limity koncentracji art. 71 ust. 1 i 2 PrB

zakaz udzielania kredytów, gdy w ręku jednego podmiotu bądź powiązanych znalazłaby się taka kwota, która mogłaby zachwiać funkcjonowaniem banku gdy klient (lub klienci powiązani) nie mogliby kredytu spłacać.

20% funduszy własnych banku jeśli któryś z klientów jest powiązany z bankiem

25% jeśli żaden z podmiotów nie jest powiązany z bankiem

art. 71 ust. 6

6. Zarząd banku niezwłocznie zgłasza Komisji Nadzoru Finansowego każdorazowe osiągnięcie lub przekroczenie limitu określonego w ust. 1-1c. Komisja Nadzoru Finansowego może wyznaczyć termin na dostosowanie działalności banku do tego limitu. W przypadku gdy zastosowanie ma kwota 150 mln euro, o której mowa w ust. 1a, Komisja Nadzoru Finansowego może zezwolić na przekroczenie limitu, o którym mowa w ust. 1b, powyżej 100% funduszy własnych banku.

Konsorcjum bankowe

cel: ochrona interesów klientów i umożliwienie zaciągnięcia kredytu przekraczającego możliwości jednego banku

to forma grupowania banków bądź kredytów
banki mogą zawrzeć umowę dot. udzielenia kredytu klientowi, który przekroczyłby limity zaangażowania, bądź którego pozycja może budzić wątpliwości (bank ma środki, ale ryzyko jest zbyt duże).

przykład: lata 90-te i kredyt dla Stoczni Gdańskiej, rząd odmówił poręczenia, banki próbowały zawrzeć konsorcjum, ale to się nie udało. hasło: kolebka

termin spłaty kredytu: zastrzeżony na rzecz obu stron (o ile umowa nie stanowi inaczej)

dlatego klient też może ponosić negatywne konsekwencje mimo woli spłaty całości przed terminem

zagrożenie upadłością klienta - przepisy przewidują dla banków prawo rozwiązania umowy i wezwania do spłaty

Bankowy Fundusz Gwarancyjny

działa na podstawie ustawy z 14 grudnia 2004, nie jest to zwykły fundusz ustawowy.

to instytucja państwowa wyposażona w odpowiednie środki mająca na celu ochronę interesów deponentów i wypłatę im środków finansowych w sytuacji, gdy bank w którym mieli zgromadzone środki zostaje zlikwidowany bądź też ogłoszona zostaje jego upadłość.

Banki w Polsce są objęte ustawowym systemem gwarantowania, czego konsekwencją jest opłata roczna do 30 marca każdego roku na rzecz Funduszu

art. 13 UoBFG określa sposób obliczania opłaty dla każdego banku, jest ona kosztem uzyskania przychodu banku. Źródła finansowania to nie tylko wpłaty od banków, także inne (np. dochody z oprocentowania pożyczek udzielonych przez Fundusz, także z zagranicznej pomocy nie podlegającej zwrotowi, z dotacji państwa, także pożyczki udzielone z budżetu państwa lub z NBP).

2009 - nowelizacja: BFG wypłaca do wysokości 50.000 eur w 100% z dnia dokonania wpłaty wraz z odsetkami

to maksymalna wysokość roszczeń deponenta w stosunku do Funduszu (niezależnie od ilości rachunków)

Komisja Nadzoru Finansowego

do 2007 - działała Komisja Nadzoru Bankowego

KNF przejęła nadzór nad wszystkimi uczestnikami życia finansowego

Komisja: przewodniczący, 2 zastępców, 4 członków

Przewodniczącego powołuje PRM na 5 lat, zastępcy na wniosek przewodniczącego (też powołuje PRM)

Wymogi kwalifikacyjne: m.in. wyższe wykształcenie prawnicze lub ekonomiczne, doświadczenie...

4 osoby - członkowie (z klucza):

Urząd Nadzoru

to organ wykonawczy KNF

Zakres zadań KNF:

NARODOWY BANK POLSKI

Konstytucja:

Art. 227.

1. Centralnym bankiem państwa jest Narodowy Bank Polski. Przysługuje mu wyłączne prawo emisji pieniądza oraz ustalania i realizowania polityki pieniężnej. Narodowy Bank Polski odpowiada za wartość polskiego pieniądza.

i ustawa o NBP

siedziba - Wawa

działa poprzez centrale i siedziby okręgowe

to centralny bank państwa, instytucja rozliczeniowa, dewizowa, kasowa obsługa budżetu państwa

zadania NBP:

cel podstawowy: przeciwdziałanie inflacji

Art. 3. UoNBP

1. Podstawowym celem działalności NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej Rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP.

oraz „jednoczesne wspieranie polityki gospodarczej Rządu”

art. 3 ust. 2

2. Do zadań NBP należy także:

1) organizowanie rozliczeń pieniężnych;

2) prowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi;

3) prowadzenie działalności dewizowej w granicach określonych ustawami;

4) prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa;

5) regulowanie płynności banków oraz ich refinansowanie; (bank banków)

6) kształtowanie warunków niezbędnych dla rozwoju systemu bankowego;

6a) działanie na rzecz stabilności krajowego systemu finansowego, o którym mowa w art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 7 listopada 2008 r. o Komitecie Stabilności Finansowej (Dz. U. Nr 209, poz. 1317);

7) opracowywanie statystyki pieniężnej i bankowej, bilansu płatniczego oraz międzynarodowej pozycji inwestycyjnej;

8) wykonywanie innych zadań określonych ustawami.

organy NBP

są 3

Organami Narodowego Banku Polskiego są:

posiedzenia co najmniej raz w m-cu zwołuje przewodniczący
możliwe posiedzenia nadzwyczajne na wniosek min 3 członków
wynagrodzenie na poziomie wiceprezesa NBP
kompetencje RPP:

zadania:
4. Do zakresu działania Zarządu NBP należy w szczególności:

1) (uchylony);

2) realizowanie zadań z zakresu polityki kursowej;

3) okresowa ocena obiegu pieniężnego i rozliczeń pieniężnych oraz obrotu dewizowego;

4) nadzorowanie operacji otwartego rynku;

5) ocena funkcjonowania systemu bankowego;

5a) analiza stabilności krajowego systemu finansowego;

6) uchwalanie planu działalności i planu finansowego NBP;

7) uchwalanie prowizji i opłat bankowych stosowanych przez NBP oraz ustalanie

ich wysokości;

8) określanie zasad gospodarowania funduszami NBP;

9) określanie zasad organizacji i podziału zadań w NBP;

10) określanie zasad polityki kadrowej i płacowej w NBP;

11) uchwalanie rocznego sprawozdania z działalności NBP;

Szczególne uprawnienia NBP w stosunku do innych uczestników rynku finansowego (bank banków)

ciekawostka:

3-krotne opodatkowanie środków na rachunku:

NBP korzysta ze szczególnych przywilejów

NBP dysponuje funduszami własnymi:

Zasady prowadzenia rachunkowości określone są w ustawie, zgodnie z zasadami jak dla banków centralnych

Prezes NBP jest upoważniony do określenia szczegółowych zasad rachunkowości i zasad dokumentacji finansowej.

Roczne sprawozdanie finansowe NBP jest poddawane badaniu przez biegłego rewidenta

Do 30 kwietnia Prezes przedstawia sprawozdanie dla RPP

Informacja dla Sejmu przedstawiana przez Prezesa NBP- sprawozdanie z działalności NBP - do końca maja

W ramach systemu bankowego przewidziano instytucje mające stać na straży interesów deponentów

do 2008 w ramach NBP funkcjonowała Komisja Nadzoru Bankowego, która nie była jego organem, była ciałem przedstawicielskim. Jednak zdecydowano powierzyć nadzór innej niezależnej instytucji:

KOMISJA NADZORU FINANSOWEGO

ustawa z 2006 o nadzorze nad rynkiem finansowym

nadzór objął wiele instytucji i działań na rynku finansowym, zlikwidowano kilka innych podmiotów nadzorujących.

przedmiot nadzoru Komisji:

Celem nadzoru nad rynkiem finansowym jest

dot. prawa bankowego jak i ustawy o nadzorze ubezpieczeniowym i emerytalnym itd.

Organizacja systemu nadzoru

powołano Komisję Nadzoru Finansowego

ale to w dalszym ciągu organ przedstawicielski:

Przewodniczącego powołuje PRM na 5 lat

na wniosek przewodniczącego Komisji PRM powołuje zastępców przewodniczącego

W ramach komisji utworzono Urząd Komisji Nadzoru Finansowego, który de facto sprawuje wszystkie jej funkcje (z wyj. uchwałodawczej).

Zadania komisji:

Sprawozdanie z działalności - do 31 lipca

Jakie działania może podejmować komisja (kolegialnie, przewodniczący itd.)

w art. 12 ustawy
np.

jeszcze jedna instytucja służąca ochronie deponentów:

Bankowy Fundusz Gwarancyjny

zastrzeżenie: to nie jest fundusz w rozumieniu przepisów o finansach publicznych

to instytucja powołana na mocy ustawy z 2004 r. - cel: ochrona interesów deponentów

Fundusz posiada osobowość prawną

Nadzór nad jego działaniami sprawuje Minister Finansów

Organy:

członkowie nie mogą być pracownikami banku

ZADANIA:

Skąd BFG czerpie środki?

ma ustawowe źródła dochodów:

Po co środki w BFG są gromadzone?

Gdy bank ogłosi upadłość, zostanie zlikwidowany, to klienci mają prawo do rekompensaty jeśli środki upadłego banku nie wystarczą do zaspokojenia wierzycieli.

max wysokość roszczeń deponenta w stosunku do funduszu:

do 19 wrze 2009 - limit do równowartości 1000 euro w 100%, do 22,5 tys. euro - 90%

lipiec 2009 - nowelizacja

wysokość łącznie z odsetkami wynosi równowartość 50.000 euro w 100%

kurs z dnia ogłoszenia upadłości

egzamin ustny dla złotej listy po 15 grudnia

pisemne:

przedterminy rozpoczną się w grudniu

zdać trzeba do 15 marca

nie ma pism i podań o przesunięcie terminu, tylko do dziekana

terminów będzie dużo

3 pytania otwarte z każdego fragmentu prawa finansowego:

przykładowe pytania:

na przedtermin można przyjść bez zaliczenia, ale wpis oceny z egzaminu już tego wymaga

można z przedterminu wyjść bez konsekwencji nie oddając pracy

oblana zerówka - można przyjść na 1 termin z jego zachowaniem


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Wykład 10, Finanse międzynarodowe - dr M. Kąkol
BANKI 10, Finanse
Finanse publiczne 20.11.10, Finanse publiczne i prawo finansowe(19)
Top 10 Finanse w Tarocie
rynki kapitałowe w polsce (10 str), Bankowość i Finanse
PS NA RF PS na rynku finansowym W1 10 12
FINANSE PRZEDSIĘBIORSTW WYKŁAD 1(07 10 2012)
2004 10 11 matematyka finansowaid 25165
FINANSE PRZEDSIĘBIORSTW ĆWICZENIA 2 (21 10 2012)
FINANSE PUBLICZNE - 22.10.2013, Wykłady(4)
rynek kapitałowy (10 str)(1), Bankowość i Finanse
Finanse publiczne 13[1].10.07, Ekonomia
bankowosść (10 str)(1), Bankowość i Finanse
17.10.2010r. – finanse publiczne, Administracja WSEI Lublin, Finanse Publiczne prof.Szolno-Koguc wse
Finanse 10-11, prawo, Materiały, Prawo finansowe
koncepcja rozwoju firmy (10 str), Finanse
Finanse przedsiębiorstw 10 2014
Finanse publiczne! 11 10

więcej podobnych podstron