Zasada hierarchiczności:

- konstytucja

- ustawy

- umowy ratyfikowane międzynarodowe

-rozporządzenia

- akty prawa miejscowego

System źródeł

Rodzaje źródeł prawa adm.

• Ze względu na usytuowanie organu stanowiącego akt normatywny ( Sejm i Senat)

• Charakter obowiązywania: zewnętrzny i wewnętrzny (ustawy, zarządzenia, akty prawa wewnętrznego)

• Rozróżnienie treści aktu prawnego

!!! Akty prawa powszechnie obowiązującego

• Konstytucja

• Ratyfikowane umowy międzynarodowe

• Prawo UE

• Ustawy

• Ratyfikacja umowy międzynarodowe - mała ratryfikacja

• Rozporządzenia

• Akty prawa miejscowego

Akty stosowania prawa o charakterze wewnętrznym

• Uchwały sejmu, senatu, rady ministrów

• Zarządzenie prezydenta, prezesa rady ministrów oraz ministrów

• Akty prawa miejscowego o charakterze wew.

• Nieratyfikowane umowy międzynarodowe

• Wytyczne regulaminy, ogólniki, instrukcje, akty zakładowe

UMOWA MIĘDZYNARODOWA :

Dwa modele :

• dualizm -system prawa międzynarodowego i wew. danego państwa są od siebie niezależne. Ważniejsza prawo międzynarodowe

• monizm - prawo międzynarodowe i wew. są jednym systemem. Ważniejsze prawo wewnętrzne przy kolizji ?

Umowy międzynarodowe

Metody zapewnienia skuteczności norm prawa międzynarodowego w krajowych porządkach prawnych

• Metody recepcyjne- powtórzenie, transformacja - generalna, szczegółowa

• nierecepcyjne - adopcja, odesłanie , inkorporacja , obowiązywanie ex prokco vigore

Umowy międzynarodowe (str.32)

• umowy międzynarodowe ratyfikowane za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ( art. 87-91 konst. RP/ obciążenie państwa pod względem finansowym, sprawy dotyczące pokoju i sojuszu, ograniczenie praw i wolności obywatelskich/)

• umowy międzynarodowe ratyfikowane bez uprzedniej zgody

• umowy międzynarodowe niepodlegające ratyfikacji

Prawo UE

• prawo pierwotne - traktaty założycielskie , traktaty nowelizujące,

• prawo wtórne:

- dyrektywy (nie ma odpowiednika w naszym prawodawstwie) - niedopuszczalne bezpośrednie stosowanie. Wyjątek: gdy jej postanowienia są dokładne)

- rozporządzenia - tworzą normy o charakterze generalnym, ogólnym odpowiadają naszym ustawom. Norma prawa wew. odsyła do dyrektywy;

- decyzje - tożsame z naszymi decyzjami adm. Akt o charakterze generalnym i ogólnym (inaczej niż u nas w tej kwestii)

Kolizja:

Ustawa / prawo UE. Prawo UE ma pierwszeństwo.

Konstytucja / prawo UE = Konstytucja ma pierwszeństwo teoretycznie. W praktyce rozwiązaniem jest:

- zmiana norm prawa UE

-wystąpienie z UE

- zmiana konstytucji

!!! Akty niewiążące UE

• Opinie zalecenie, Zielone księgi, Białego księgi, programy, uchwały, raporty.

!!! Ogłaszanie aktów prawa UE

• Dziennik urzędowy wspólnot zwany dziennikiem urzędowym

• L- obowiązuje ma najwyższe znaczenie

• Dziennik urzędowy C - komisja europejska uważa za ważne

• Seria - S- przetargi organizowane przez wspólnoty

Rozporządzenie (polskie):

Akty normatywne wydawane na podstawie upoważnień ustawowych przez organy władzy wykonawczej. Stanowią przejaw prawodawstwa delegowanego, dekoncentracji prawotwórstwa.

Stanowienie i stosowania prawa jednocześnie.

Fakultatywne rozporządzenie - organ może

Obligatoryjne - organ ma obowiązek

Wytyczne - jakie elementy muszą być uwzględnione. Zawarta w jednym przepisie lub w kilku przepisach. Może być w kilku aktach. Ma odnosić się do tego, co będzie w danym akcie zawarte.

Upoważnienie art. „uwzględniając”, „mając na względzie”, „biorąc pod uwagę” po tych słowach wytyczna

Zasada demokratycznego państwa prawnego, pojęcie źródła funkcje - ZASADY TWORZENIA PRAWA

Państwo prawne- państwo, w którym ramy działań podmiotów określa prawo a władza publiczna działa na podstawie i w granicach prawa. Organy władzy publicznej mogą czynić tylko to, na co im prawo zezwala, czyli to, co prawo przewidziało. Państwo prawne to państwo realizujące zasady: podziału władzy, zwierzchnictwa Konstytucji, szczególnej roli ustawy w systemie źródeł prawa, niezawisłość sądów, sądowej kontroli władzy wykonawczej. To państwo sprawiedliwości gwarantujące poszanowanie fundamentalnych wartości - demokracji, wolności, praw człowieka.

• Regulowane przez ustawę tylko - podatki, budżet, ograniczenie praw i wolności, obowiązki ustalane przez ustawy.

• Niezawisłość -

• Kontrola - Trybunał kontroluje władzę wykonawczą, NSA - skarga na akt prawa miejscowego.

Państwo demokratyczne- państwo, które dopuszcza funkcjonowanie wszelkich form kontroli obywatelskiej nad władza publiczną, władza jest legitymizowana przez różne przejawy demokracji pośredniej i bezpośredniej prawo gwarantuje poszanowanie praw i wolności człowieka i obywatela, pluralizm polityczny zapewnia możliwość wyrażania interesów różnych grup społecznych i ich wpływu na wybór i sprawowanie władzy

Powszechnie przyjmuje się, że demokratyczne państwa prawne to państwa realizujące, co najmniej zasady wyrażone w:

• Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, Międzynarodowym Pakcie Praw Obywatelskich i Politycznych itp.

Zasady demokratycznego państwa prawnego:

• Jako pewien postulat (idea prymatu prawa)

• Jako normę prawną (Powinność ukształtowania instytucji ustrojowych oraz porządku publicznego)

FUNKCJE

• Wyznaczenie granic i treści dla ustawodawcy

• Uzasadnia obowiązywanie innych zasad prawa z niej wynikających

• Wzorzec kontroli konstytucyjności - trybunał ma za zadanie sprawdzanie zgodności aktów

• Znaczenie dla interpretacji prawa- nie każdy przepis jest oczywisty do zastosowania, organ czasem przeprowadza wykładnię (ustalenie treści normy prawnej)

• Znaczenie dla stosowania prawa

Komponenty zasady demokratycznego państwa prawa dotyczą:

• Treści zasady państwa prawa

• Procedury państwa prawa

• Formy tworzenia prawa ( ustawy , rozporządzenia itp.)

Treść zasady demokratycznego państwa prawnego :

• Zasada ochrony godności człowieka

• Prawo do życia

• Prawo do prywatności

• Prawo do wolności

Formalne komponenty demokratycznego państwa prawnego

• Zasada hierarchicznego systemu prawa

• Zasada nadrzędności Konstytucji

• Zasada prymatu ustawy w porządku prawnym

• Zasada zupełności ustawy

ZASADY:

!!! Zasada przyzwoitej legislacji

- obejmują m.in. wymaganie należytej określoności przepisów, które winny być formułowane w sposób precyzyjny, poprawny i jasny. Ponadto zasady przyzwoitej legislacji powinny być przestrzegane szczególnie, gdy chodzi o przepisy ograniczające wolności i prawa człowieka i obywatela.

!!! Zasada określoności przepisów prawnych:

• nakazuje z dużą ostrożnością posługiwać się wszelkiego rodzaju zwrotami niedookreślonymi. (interes społeczny, nieposzlakowana opinia )

• nabiera szczególnego znaczenia w obszarze szeroko rozumianego prawa karnego, gdzie tradycyjnie przyjmuje się, że zakaz lub nakaz obwarowany sankcją karną powinien być sformułowany w sposób precyzyjny i ścisły.

!!! Zasada poszanowania praw nabytych

- jest jedną z fundamentalnych zasad demokratycznego państwa prawnego. Nabyte uprawnienie.

- nie można go bezpodstawnie pozbawić

- tylko, gdy decyzja zagraża bezpieczeństwu i zdrowiu to minister może wygasić taką decyzję

Biorąc pod uwagę przedmiot materii której prawa podmiotowe dotyczą, wyróżniamy:

• prawo wolnościowe ( prawo zrzeszania się zgromadzeń)

• prawo polityczne ( prawo wyboru prezydenta , sejmu, senatu )

• prawo do świadczeń państwa ( prawo bezrobotnego odo zasiłku i żądani rejestracji urodzonego dziecka )

• prawo własnościowe

Instytucja powołania do ochrony to Rzecznik Praw Obywatelskich

!!! Zasada lex letro non agit - prawo nie działa wstecz

- jedna z zasad prawa rzymskiego, określona również jako zasada nieretroakcyjności prawa ( wsteczna moc obowiązywania aktu normatywnego). Ustawodawca nie może ustanawiać przepisów prawa, które wiązałyby skutki prawne ze zdarzeniami prawnymi mającymi miejsce w przeszłości. Prawo musi być przewidywalne i budzić zaufanie a podmiot prawa musi mieć pewność, że w dawniej sytuacji postępuje zgodnie lub niezgodnie z obowiązującym prawem. Ustawodawca nie może ustanowić przepisów prawa, które wiązałyby skutki prawne ze zdarzeniami prawnymi mającymi miejsce w przeszłości.

!!! Zasada pewności prawa

• jedną z cech państwa prawa jest ochrona praw słusznie nabytych. Wynika ona pośrednio z zasady pewności prawa i stanowi konsekwencję tej pewności o szczególnym znaczeniu prawnym oraz praktycznym,

• zasada pewności prawa i zaufania do prawa wymaga uznania praw uznanych, w ten sposób, jako praw „ słusznie nabytych”, których uzyskanie przez dany podmiot nie może być ex post kwestionowane.

• stanowi podstawową zasadę prawa wspólnotowego, który maga w szczególności by uregulowanie było jasne i precyzyjne, tak by podlegające mu podmioty mogły ustalić w sposób jednoznaczny swoje prawa i obowiązki oraz podjąć w związku z tym odpowiednie kroki.

!!! Zasada hierarchiczności prawa

• Normy prawne systemu prawa muszą być ułożone wg pewnej hierarchii: normy wyższego rzędu i niższego rzędu

• Jest konsekwencją przyjęcia pewnych kryteriów:

- podmiotowe - postulat, żeby określony organ tworzył określony akt prawny. Kto jest zobowiązany do wydania aktu.

- przedmiotowe - określenie sprawy czy obszaru regulacji prawnej odnoszą się do określonych szczebli hierarchii aktów prawnych, tzn. materia spraw (ważność) wyznacza miejsce w hierarchii aktów (norm) prawnych, np. ustrój określa Konstytucja.

Reguły kolizyjne -usuwanie sprzeczności

I stopnia - usuwanie prostych sprzeczności

• Hierarchiczności - wybieranie norm wyższego rzędu przy usuwaniu sprzeczności (norma wyższa uchyla niższą)

• Merytoryczna(szczegółowości) - norma szczegółowa uchyla generalną

• Temporalna (czasowości) - norma późniejsza uchyla wcześniejszą

II stopnia - metareguły kolizyjne (kolizja między regułami kolizyjnymi)

!!! Zasada nadrzędności konstytucji :

• Art. 8. Konstytucja jest najwyższym prawem RP

• Konstytucja zajmuje najwyższe miejsce w hierarchii prawnej w systemie prawa ustawowego. Przepisy Konstytucji RP stosuje się bezpośrednio, chyba że sama konstytucja stanowi inaczej

• Akt nadrzędny w hierarchii prawa w sensie materialnym i formalnym. W sensie materialnym, ponieważ normuje podstawowe zasady

!!! Zasada zupełności ustawy

Zakłada że w konkretnej ustawie nie powinno być luk tzw. sytuacji, w których nie moglibyśmy znaleźć właściwego przepisu dla konkretnej sytuacji prawnej. Ustawa powinna być dopełniona merytorycznie. Powinna spełniać wszystkie warunki formalne i materialne.

!!! Zasada racjonalnego tworzenia prawa

• Działalność oparta na argumentach rozumowych. Prawodawca powinien działać przy tworzeniu prawa wykorzystując jak największą ilość wiedzy prawnej ( podporządkowanej zrozumiałości aktu)

• Racjonalny prawodawca - idee:

- racjonalność instrumentalna - przyjęte środki są adekwatne do osiągnięcia zamierzonego celu

- racjonalność komunikacyjna - chodzi o to by użyte środki powodowały zrozumienie aktu normatywnego w taki sposób by przekonać audytorów, że mamy słuszność), np. abolicja podatkowa

- racjonalność argumentacyjna - uzyskanie aprobaty dla danego aktu

Racjonalne tworzenie prawa:

• Określenie celu

• Katalogowanie środków ( w tym pozaprawnych)

• Wybór formy projektowanego aktu

• Wartościowanie ( jakie elementy są istotne)

• Decyzja - co do wydania aktu

• Zaprojektowanie aktu prawodawczego ( technika prawodawcza)

• Podejmowanie dyskusji, co do tego aktu

Bezprawie legislacyjne

To sprzeczność zachowania władzy ustawodawczej a także władzy wykonawczej w zakresie wydawania przepisów wykonawczych do ustaw (rozporządzeń) z szeroko rozumianym porządkiem prawnym najczęściej z normami konstytucyjnymi. Może polegać na czynieniu, na wprowadzeniu normy prawnej sprzecznej z normą wyższego rzędu tj. z porządkiem konst. lub prawem wspólnotowym) lub może przybrać postać zaniechania związanego z nie wydaniem mimo istniejącego aktu normatywnego.

WŁAŚCIWOŚCI TEKSTU PRAWNEGO

• Właściwości komunikacyjne - chodzi tu o adekwatność rozumienia tekstu, łatwość rozmienia tekstu i powszechność rozumienia tekstu

• Skrótowość tekstu - pozwalająca łatwiej wyrazić kilka zdań poszczególnymi wariantami

• Precyzyjność tekstu - precyzja ze względu na sposób posługiwania się j. na tyle precyzyjnie aby wyrazić myśli

• Elastyczność tekstu - prawodawca musi automatycznie przewidywać, że przepisy mają stosować się do sytuacji elastyczności tekstu na przyszłość musi przewidzieć, że będą zmiany zachowań ludzkich.
  

Pojęcie i funkcje dyrektyw techniki prawodawczej

• Dyrektywy ( wskazania) techniki prawodawczej są rezultatem nadzwyczaj długich doświadczeń w sporządzaniu tekstów prawnych. Ich konsekwentne stosowanie zapewnia znaczny stopień jednolitości formułowania aktów normatywnych oraz przejrzystość systemu.

• Współczesne dyrektywy ujmuje się w oficjalnie urzędowe zbiory (w Polsce - Zasady Techniki Prawodawczej)

Funkcje dyrektyw

• Pomocne dla redaktora tekstu

• Kryterium oceny poprawności aktów

• Współkształtują reguły wykładni prawa

!!! DYREKTYWY: (nakazy/zakazy)

Nakaz:

• zachowania spójność regulacji wewnętrznej i zewnętrznej

• zwięzłego redagowania tekstu prawnego

• zachowania komunikatywności , zrozumiałość tekstu

• redagowania wg reguł j. powszechnego

• posługiwania się pojęciami powszechnym przyjętym znaczeniu

• konsekwencji redakcyjnej w posługiwaniu się terminami i pojęciami

• uzasadnienia decyzji

Zakaz:

• zamieszczenia postanowień zawartych w innych aktach normatywnych

• umieszczania wypowiedzi, które nie służą wyrażeniem norm prawnych

Wykładnia, upoważnienie, wytyczna, uzasadnienie aktu prawnego

Wykładnia prawa administracyjnego

• Ustalenie sensu norm prawnych ( ustalenie znaczenia normy prawa administracyjnego ) ( Norma prawna= hipoteza- do kogo, dyspozycja - sposób zachowania , sankcja- kara )

WYKŁADNIA

• Autentyczna - wykonywana przez organ wydający dany akt (ma charakter powszechnie obowiązujący)

• Legalna- organ na podstawie ustawy upoważniony do tego aby dokonywać legalnej wykładni przepisu to Trybunał Konstytucyjny. Sąd administracyjny w jednej sprawie

• Sądowa - dokonywana przez sądy. Nie jest powszechnie obowiązująca, dokonana przez sąd adm. obowiązuje organ.

• Doktrynalna - nie ma charakteru powszechnie obowiązującego, charakter pomocniczy. Dokonywana przez przedstawicieli nauk prawnych.

WYNIK WYKŁADNI

• Zawężająca i rozszerzająca - zawężenie / rozszerzenie sensu normy prawnej

• Adekwatna - ustalony sens normy prawnej pokrywa się z sensem wynikającym z bezpośredniego rozumienia normy

Dyrektywy interpretacyjne stosowane w wykładni prawna

• Wykładnia językowa - język prawny przemiana na potoczny język

Dyrektywy specyficzne dla języka prawnego

• Domniemanie języka potocznego

• Dyrektywa domniemania uniwersalnego języka prawnego

• Dyrektywa tożsamości znaczeniowej - ten sam zwrot w jednym akcie musi znaczyć to samo-wewnętrznie. Zewnętrznie- te same znaczenie w tych samych aktach prawnych.

• Dyrektywa kompletności (brak zbędnych elementów)

Wykładnia systemowa

To hierarchia aktów prawnych

• Dyrektywnie niesprzeczności

• Dyrektywa priorytetu zasady prawa - nie może być sprzeczny z powszechnie obowiązującymi zasadami prawa

• Zasada normatywności zasady prawa - wyrażone w normach prawnych zasad

• Dyrektywa systematyzacji wewnętrznej aktu prawnego ( część ogólna, szczegółowa, końcowa )

Wykładnia funkcjonalna

To funkcje, jaką spełnia

• Represyjny - zmuszający do czegoś - wywóz śmieci

• Wykładnia statyczna - ten sam sens w rozbieżności w czasie to ma być stawka najwyższa represyjna

• Dynamiczna - funkcja normy zmienia się z czasem

• Cele, na które powołuje się interpretator w procesie wykładni prawa, jako podstawa wyodrębnienia dyrektywy, wykładnie funkcjonalnej

!!! Luki w prawie administracyjnym

• Luki techniczne - proceduralna niekompletność regulacji

• Swoista luka - brak przepisów które zgonie z innymi regulacjami powinny być wydane ( np. operatorzy komórkowi o zakazie przenoszenia numerów, bo brak rozporządzenia jak przenosić )

• Luka extra legem - to ujemna ocena faktu, że pewne sprawy nie są uregulowane

• Luka contra legen - ujemna ocena tego, że pewne kwestie są uregulowane, a zdaniem oceniającego nie powinny być

• Intra legem - to ocenia, iż sformułowanie danego przepisu jest zbyt nieprecyzyjne i powinno być uściślone

Analogia

• Analogia legis - na zasadzie jednego aktu prawnego np. ustawy

• Analogia iuris - całego systemu prawnego

Pojęcia nieostre

• Np. miejsce zamieszkania

• Interes publiczny

• Interes prywatny

• Zajmowania lokalu

• Dobro wspólne

• Zawód zaufania publicznego

!!! Upoważnienie do wydania rozporządzeń

• Powinno być zawarte w ustawie

• Określić organ

• Określić rodzaj aktu

• Zakres

• Wytyczne dotyczące treści aktu

!!!WYTYCZNA :

• Może określać rozstrzygnięcia, których nie można zamieszczać w rozporządzeniu

• Granice, w jakich musza zmieścić się rozstrzygnięcia rozporządzenia

• Wymagania, jakim mają odpowiadać rozwiązania przyjęte w rozporządzeniu

• Cele, jakie mają zostać osiągnięte przez rozporządzenia

• Okoliczności, jakie należy uwzględnić tworząc rozporządzenia ( obligatoryjny, fakultatywny, w jednym lub w wielu aktach, procedura to nie jest wytyczną)

!!! Istota upoważnienie szczegółowego

• Więź formalna- gdy istnieć będzie zapis w akcie rangi ustawowej upoważniający do uregulowania danej sprawy w drodze aktu prawa miejscowego

• Więź materialna- istnieć będzie wtedy, gdy dany akt stanowi swoiste dopełnienie treści ustawy, gdy więc akt prawa miejscowego będzie zbieżny w treści z treścią aktu z upoważnienia, którego został wydany (dopełnienie treści ustawy)

Minimalne treści upoważnienia szczegółowego

• Organ kompetencyjny

• Przedmiot regulacji

Upoważnienie o charakterze generalnym

• Istota upoważnienia generalnego

• Więź formalna że jest obowiązek ( materialna o powiązaniu treści czego tu brak )

• Minimalna treść

• Organ kompetentny

• Ogólny zakres regulacji

• Legalność jako granica swobody

Upoważnienie do wydania aktów prawa miejscowego powinno

• Być zawarte w ustawie

• Określać organ właściwy do wydania aktu

• Określać rodzaj aktu

• Określać zakres spraw przekazanych do uregulowania

!!! Odesłania - to przepisy odsyłające do innych ustanowionych już reguł. Jeżeli reguły te nie należą do systemu prawa, to mamy do czynienia z odesłaniem do norm pozaprawnych.

Normy pozaprawne: 1. n. społeczne, 2. n.wiedzy.

Kryterium sposobu: 1. przepisy odsyłające jawnie 2. przepisy odsyłające domyślnie.

Przygotowanie projektu aktu prawnego przeprowadza się:

• Wyznaczeniem i opisaniem stanu stosunków społecznych w dziedzinie wymagającej interwencji organów władzy publicznej oraz wskazaniem pożądanych kierunków ich zmiany

• Ustaleniem potencjalnych prawnych i innych niż akty prawne środków oddziaływania umożliwiających osiągnięcie założonych celów

• Określenie przewidywanych skutków społecznych, gospodarczych, organizacyjnych, prawnych i finansowych każdego z rozważanych rozwiązań

• Zasięgnięciem opinii podmiotów zainteresowanych

Etapy prac prawodawczych

• Ustalenie potencjalnych środków oddziaływania

• Konsultacje

• Ocena skutków regulacji - w tym uzasadnienie projektu powinno zawierać

Obligatoryjną częścią uzasadnienia projektu aktu prawnego jest syntetyczne przedstawienie wyników zawierające:

• Wskazanie podmiotów, na które oddziałuje akt normatywny

• Wyniki przedstawionych konsultacji w szczególności, jeśli obowiązek takich opinii wynika z przepisów prawa

• Przestawienie wyników analizy wpływu aktu normatywnego w szczególności na:

- sektor finansów publicznych w tym na budżet państwa i budżet jednostek samorządu terytorialnego

- rynek pracy

- konkurencyjność gospodarki, przedsiębiorczość w tym na funkcjonowaniu przedsiębiorstw

- sytuacja i rozwój regionalny

- wskazanie źródeł finansowania zwłaszcza, jeżeli projekt pociąga za sobą obciążenie budżetu państwa lub budżetów jednostek samorządu terytorialnego

Etapy prac prawodawczych :

• Wybór optymalnych środków oddziaływania

• Przygotowanie projektu aktu prawnego

Należy:

- zapoznać się z dotychczasowym stanem prawnych w tym z obowiązującymi ustawami umowami międzynarodowymi, konstytucją

- ustalić skutki dotychczasowych uregulowań prawnych w danej dziedzinie

- określić cele, jakie zamierza się osiągnąć przez wydanie danego aktu

- ustalić alternatywne rozwiązania prawne, które mogą służyć skuteczności osiągnięcia założonych celów

- sformułować prognozy i skutki rozwiązań podstawowych i ubocznych skutków rozważanych alternatywnych rozwiązań prawnych w tym ich wpływ na system prawa

- określić skutki finansowe poszczególnych alternatywnych rozwiązań prawnych, dokonać wyboru optymalnego rozwiązania prawnego

Procedury tworzenia aktów podstawy prawne aktu konstrukcja tytułu odesłania

Zasady ogólne:

• Zakaz wprowadzania do tekstu aktu prawnego treści zbędnych do odtworzenia norm wyrażonych w danym akcie

• Nakaz układania przepisów w kolejności od najbardziej ogólnych do najbardziej szczegółowych

!!! Budowa aktu prawnego :

• Tytuł

• Przytoczenie podstawy prawnej

• Przepisy merytoryczne ogólne i szczegółowe

• Przepisy zmieniające

• Przepisy przejściowe i dostosowujące

• Przepisy uchylające

• Przepisy o wejściu ustawy w życie

• Przepisy o wygaśnięciu mocy obowiązującej

!!! Tytuł uchwały

Składa się z następujących części (obligatoryjna zawartość)

1. Oznaczenie rodzaju aktu

2. Nazwa organu wydającego akt

3. Data

4. Możliwe najzwięźlejsze określenie przedmiotu uchwały

Zasada, że poszczególne elementy tytułu rozmieszczenie się w oddzielnych wierszach

!!! Konstruowanie daty:

• Datę zapisuje się w jednym wierszu, formułuje się następujący zwrot „ z dnia (wskazanie dnia zapisanego cyframi arabskimi).. (nazwa miesiąca określona słownie)… (rok zapisany cyframi arabskimi) r.

• np. „Z dnia 15 styczeń 2002 r.”

!!! Data - co będzie datą aktu prawa miejscowego :

• Jest to dzień, w którym dane rozporządzenie zostało podpisane przez organ wydający to rozporządzenie. Jeżeli rozporządzenie jest wydawane wspólnie albo w porozumieniu z innym organem, organ współuczestniczący w wydaniu rozporządzenia powinien je podpisać w drugiej kolejności a za datę rozporządzenia przyjmuje się datę jego podpisania przez ten organ.

Oznaczenie rodzaju aktu oraz nazwę organu wydającego akt pisze się wielkimi literami.

!!! Tytuł uchwały

• Oznaczenie rodzaju aktu oraz nazwę organu wydającego akt pisze się wielkimi literami

• Określenie przedmiotu uchwały rozpoczyna się od zwrotu „w spawie ...” a jeżeli uchwała zmienia wcześniej podjęta uchwałę rozpoczyna się od zwrotu „ o zmianie uchwały w sprawie...”; „ zmieniający uchwałę w sprawie...”, przy czym należy pamiętać o opuszczeniu daty uchwały nowelizowanej oraz nazwy organu, który ją wydał,

• Określenie przedmiotu uchwały powinno być sformułowane możliwie najzwięźlej: nie powtarza się w nim dosłownie wskazanego w upoważnieniu zakresu spraw przekazanych do uregulowania.

!!! Konstruowanie podstawy prawnej

• Podstawę prawną podjęcia uchwały wyraża się po akapicie wielka litera, zwrotem „ Na podstawie...” , następnie wskazuje się odpowiednia jednostkę redakcyjną art. ust. pkt. ” w dalszej kolejności pisze się nazwę aktu prawnego, dzień jego wydania oraz przedmiot: „ ustawy z dnia... o...” oraz wskazuje, w nawiasie, oznaczenie dziennika urzędowego, w którym został ogłoszony ten akt i jego zmiany albo ostatni tekst jednolity i jego zmiany ogłoszone do dnia podjęcia uchwały.

• Ścieżkę konstruowania zapisu wskazującego miejsce ogłoszenia aktu prawnego można przedstawić w następujący sposób: (Dz.U. / t.j.Dz.U. z 2005 r., Nr 7, poz. 176, Nr 31, poz. 112 i Nr 85, poz. 234; z 2007 r. Nr 23, poz. 43 i Nr 45, poz. 33) uchwala się, co następuje...”

!!! Typowe środki techniki prawodawczej

• Norma adresowana do każdej osoby za pomocą „kto” - „kto zakłóca ciszę nocną...” itp.

• Jeżeli kierowana do węższego adresata - „Posiadacze psów...”, „opiekunowie dzieci...” itp.

• Adresowana do podmiotów inne niż fizyczne - „placówki wychowawcze...”, „Przedszkola...” itp.

• W akcie normatywnym niższym rangą niż ustawa bez upoważnienia ustawowego nie formułuje się definicji ustalających znaczenia określeń ustawowych: w szczególności w akcie wykonawczym, jakim są uchwały, nie formułuje się definicji, które ustalałyby znaczenia określeń zawartych w ustawie upoważniającej. Możliwe jest jednak sformułowanie definicji określeń zawartych wyłącznie w akcie wykonawczym na potrzeby tego aktu.

PRZEPISY MERYTORYCZNE:

• W przepisach merytorycznych można wydzielić przepisy ogólne i przepisy szczegółowe.

• Wydzielone przepisy ogólne oznacza się nazwą „Przepisy ogólne”: można je systematyzować w grupy tematyczne i oznaczać nazwami charakteryzującymi treść każdej z grup.

• Budowanie aktu prawnego na zasadzie „od ogółu do szczególu” znajduje swoje uzasadnienie również w jednej z dyrektyw wykładni (argument a rubrica), zgodnie, z którą przepis prawny należy interpretować z uwzględnieniem jego miejsca w systematyce aktu prawnego, w którym jest on zawarty.

• Nieodpowiednie umiejscowienie przepisów ogólnych może zaburzać ich zakres oddziaływania. Dobrym przykładem tego są same zapisy ZTP: „Rozdział 1. Przepisy ogólne” umieszczono w nich nie na samym początku aktu, lecz w ramach Działu I, dotyczącego projektów ustaw. Spowodowało to, że mimo iż w większości zasady wyrażone w tym rozdziale odnoszą się do wszystkich rodzajów aktów prawnych, formalnie nie stosuje się ich do aktów wykonawczych (§132, 141 i 143 ZTP). W takiej sytuacji należało najpierw wydzielić „Dział I Przepisy ogólne” i zawrzeć w nim odpowiednio zredagowane zasady ogólne odnoszące się do wszystkich aktów prawnych.

• To, czy merytorycznie wyodrębnione przepisy ogólne należy formalnie zgrupować i odpowiednio oznaczyć, zależy od tego, jaką objętość ma dany akt prawny. Im większa jest ta objętość, tym silniej należy zalecać dokonanie takiego formalnego wyodrębnienia.

• Zasada z § 20 ust. 2 jest zasadą szczególną w stosunku do ogólnych zasad systematyzacji przepisów aktu, które zostały wyrażone w § 60, 61 i 62. Z przepisów tych wynika, że wydzielenie przepisów ogólnych powinno się odbywać wg następujących reguł:

- jeżeli „Przepisy ogólne” grupują artykuły, to otrzymują nazwę „rozdział” numerowany cyfrą arabską,

- jeżeli grupują one rozdziały - otrzymują nazwę „dział” i są numerowane cyfrą rzymską,

- jeżeli grupują działy - otrzymują nazwę „tytuł” i są numerowane cyfrą rzymską itd. (więcej na ten temat w § 60 ZTP)

• nazwa jednostki systematyzacyjnej wyższego stopnia składa się z wyrazu „część”, „księga”, „tytuł”, „dział”, „rozdział” z odpowiednią cyfrą porządkową oraz ze zwrotu „Przepisy ogólne” rozpoczęte wielką literą, zapisanego od nowego wiersza.

Odpowiednik stosujący się do rozporządzenia:

• § 125. W przepisach ogólnych rozporządzenia:

1. określa się jego przedmiot, w szczególności wtedy, gdy tytuł rozporządzenia jest zwięzły i nie zawiera szczegółowej informacji o wszystkich sprawach regulowanych w rozporządzeniu, rozpoczynając przepis od wyrazów „Rozporządzenie określa...”.

2. zamieszcza się postanowienia o stosowanych w rozporządzeniu definicjach i skrótach.

Przepisy merytoryczne :

• Zgodnie z tym przepisem na początku aktu powinny się znaleźć kolejno przepisy:

• określające zakres spraw regulowanych aktem i podmiotów, których ona dotyczy lub spraw i podmiotów wyłączonych spod jej regulacji,

• objaśniające użyte w akcie określenia i skróty,

• zawierające inne, niż wskazane wyżej postanowienia wspólne dla wszystkich albo dla większości przepisów merytorycznych zawartych w akcie.

• Zasady wyrażone w tym przepisie stosuje się tylko wtedy, gdy w danym akcie prawnym wyodrębniono przepisy ogólne, należy podkreślić, że zasady wyrażone w § 21 ZTP stosuje się do każdego aktu niezależnie od tego, czy formalnie wyodrębniono w niej jednostkę systematyzacyjną „przepisy ogólne”.

• W każdym akcie na początku powinny znaleźć się klauzule kolizyjne, które rozstrzygają zakres zastosowania danego aktu. Zamieszczenie na początku danego aktu stosowanych w nim definicji i skrótów oraz wszelkich postanowień wspólnych dla całego aktu jest zgodne z postulatem budowania aktu prawnego od ogółu do szczegółu.

• Pierwszym przepisem aktu powinien być przepis określający zakres spraw regulowanych aktem ( zakres przedmioty) i Pomietowy których on dotyczy ( podmiotowy) Określenie to może uzupełnione w sposobów negatywne określenie spraw podmiotów włączonych spod regulacji tego aktu.

Przepisy merytoryczne (ustawa):

• Pierwszym przepisem aktu powinien być przepis określający zakres spraw regulowanych aktem (zakres przedmiotowy) i podmiotów, których on dotyczy (zakres podmiotowy). Określenie to może być uzupełnione w sposób negatywny - poprzez określenie spraw i podmiotów wyłączonych spod regulacji danego aktu.

Przepisy merytoryczne ( rozporządzenia)

• § 121.1 Tekst rozporządzenia rozpoczyna się od przytoczenia przepisu ustawy zawierającego upoważnienie ustawowe, jako podstawy prawnej wydania rozporządzenia

• 2. Jeżeli upoważnienie ustawowe jest wyrażone w kilku przepisach, jako podstawę prawną wydania rozporządzenia przytacza się przepis, który wskazuje organ upoważniony do jego wydania oraz określa zakres spraw przekazanych do uregulowania w rozporządzeniu.

• 3. Podstawę prawną wydania rozporządzenia wyraża się zwrotem: „Na podstawie art. ... ustawy ... (tytuł ustawy z oznaczeniem dziennika urzędowego, w którym została ogłoszona ta ustawa i jej zmiany albo ostatni tekst jednolity i jego zmiany ogłoszone do dnia wydania rozporządzenia) zarządza się, co następuje:...”.

• Z § 125 pkt.1 wynika, że przepis określający przedmiot rozporządzenia zamieszcza się w szczególności wtedy, gdy tytuł rozporządzenia jest zwięzły i nie zawiera szczegółowej informacji o wszystkich sprawach regulowanych w rozporządzenia Oznacza to m.in., że przepis określający przedmiot rozporządzenia musi być znacznie bardziej precyzyjny od tej części tytułu rozporządzenia, która określa jego przedmiot. O ile bowiem tytuł pełni przede wszystkim funkcje informacyjne, o tyle przepis określający przedmiot rozporządzenia ma charakter normatywny - wyraża on swoistą normę kolizyjną.

• Jeśli dane rozporządzenie nie reguluje w sposób wyczerpujący spraw przekazanych w upoważnieniu ustawowym, w przepisie ogólnym tego rozporządzenia powinna się znaleźć informacja o tym, jakie sprawy nie zostały uregulowane w danym rozporządzeniu

Przepisy merytoryczne - określanie zakresu sparw:

Przepisy takie pełnią ważną funkcję normatywną - wyrażają one normy kolizyjne, a więc normy, które pozwalają rozwiązywać w procesie stosowania problemy wynikające ze zbiegu przepisów. Dzięki prawidłowemu posługiwaniu takimi normami udaje się realizować postulat niesprzeczności systemu prawnego. Przepisy wyrażające normy kolizyjne zawierają jednocześnie informację o tych normach, pełnią więc zarazem ważną funkcję informacyjną. Są one swoistym drogowskazem dla osób szukających określonych informacji prawnych.

Przepisy merytoryczne:

To właśnie odmienna rola przepisów określających zakres aktu od jego tytułu powoduje że:

1. przepisy określające zakres aktu muszą być znacznie bardziej precyzyjne od tytułu,

2. nawet, jeśli zakres aktu został dostatecznie precyzyjnie określony w tytule, należy go określić w pierwszym przepisie aktu.

Warunkiem poprawnego i zwięzłego określenie przedmiotowego i podmiotowego zakresu spraw regulowanych w danym akcie, jest przestrzeganie zasady wyrażonej w § 3 ust. 2 ZTP, w myśl, której w akcie nie zamieszcza się przepisów, które regulowałyby sprawy wykraczające poza wyznaczony przez nią zakres przedmioty (stosunki, które reguluje) oraz podmiotowy (krąg podmiotów, do których się odnosi)

Zakres przedmiotowy aktu wyraża się przy użyciu zwrotu „określa”, „stanowi”, „reguluje”, „normuje”

Zakres podmiotowy - „dotyczy”

Warunkowe wyłączenie jakiegoś zakresu regulacji wymaga użycia odpowiedniego zwrotu. Często używa się zwrotu: „nie stosuje się, jeżeli”

W przepisie określającym zakres spraw regulowanych danym aktem nie powinno się zawierać innych treści, w szczególności nie powinno się jednocześnie wyrażać postanowień ogólnych.

Jeżeli w danym akcie nie zostaną wyrażone odpowiednie normy kolizyjne, wówczas znajdą zastosowanie:

• ogólne normy kolizyjne wyrażone w aktach wyższego rzędu,

• szczegółowe normy kolizyjne wyrażone w innych ustawach,

• reguły kolizyjne powszechnie przyjmowane w orzecznictwie i doktrynie,

Szczególnymi przypadkami ogólnych norm kolizyjnych są :

• normy rozstrzygające konflikty pomiędzy systemami prawnymi,

• normy, które rozstrzygając zasady hierarchii aktów w prawie danego kraju, rozstrzygają jednocześnie konflikty pomiędzy aktami różnych kategorii.

!!! Do reguł kolizyjnych zalicza się:

1. lex superior derogat legi inferiori - ustawa nadrzędna uchyla podrzędną

2. lex posterior derogat legi priori - akt późniejszy uchyla wcześniejszy

3. lex specialis derogat legi generali - prawo o większym stopniu szczegółowości przed prawem ogólnym

!!! Reguły stanowiące konsekwencje ich hierarchii:

1. lex posterior inferior non derogat legi superiori priori - ustawa późniejsza nie uchyla ustawy wcześniejszej nadrzędnej

2. lex posterior generalis non derogat legi anteriori specialis - ustawa późniejsza o charakterze ogólnym nie uchyla wcześniejszej ustawy szczególnej.

Drugim elementem przepisów powinien być słowniczek używanych w tym akcie określeń i skrótów. W § 21 ust. 1 pkt 2 ZTP uregulowane zostało jedynie umiejscowienie takiego słowniczka, natomiast w dziale VIII ZTP uregulowane zostały m.in. takie kwestie, jak:

- przesłanki formułowania definicji danego określenia (§ 146 ZTP),

- sposób formułowania definicji (§ 151-153 ZTP),

- przesłanki oraz sposób wprowadzania skrótu dla oznaczenia danego określenia (§ 154 ust. 1 ZTP).

Definicje i skróty w rozporządzeniu:

• Szczególnie należy podkreślić, że w aktach wykonawczych bez upoważnienie ustawowego nie formułuje się definicji ustalających znaczenia określeń ustawowych; w szczególności w akcie wykonawczym nie formułuje się definicji, które ustalałby znaczenia określeń zawartych w ustawie upoważniającej.

• W „słowniczku” powinny się znaleźć tylko definicje danych określeń a nie normy postępowania

• Zawarte w danym rozporządzenie definicje będą stosowane tylko do określeń użytych w tym rozporządzeniu. Dlatego też najbardziej stosowane są zwroty sygnalizują ten zakres, a więc takie, o jakich mowa w §148 ZTP. Przykład: „Określenia użyte w rozporządzeniu oznaczają:”.

• Skrótów nie wprowadza się w tym samym przepisie, w którym formułuje się definicję (§ 154 ust. 4 ZTP). Stosunkowo najmniej problemów stwarza wprowadzenie skrótów w tym przepisów danego aktu, w którym po raz pierwszy zostało użyte skrócone określenie.

• Dane określenie ma być użyte w jednym znaczeniu w obrębie całego jego definicję zamieszcza się w przepisach ogólnych akty 150 art. ZTP

• Jeżeli dane określenie ma być używane w jednym znaczeniu w obrębie całego, jego definicję zamieszcza się w przepisach ogólnych aktu (§ 150 ust. 1 ZTP)

• Jeżeli dane określenie ma być używane w jednym znaczeniu w obrębie całej jednostki systematyzacyjnej danego aktu, jego definicję zamieszcza się w przepisach ogólnych danej jednostki systematyzacyjnej (§150 ust. 1 ZTP)

• Jeżeli dane określenie ma być używane w ustalonym znaczeniu tylko w obrębie zespołu przepisów, jego definicję zamieszcza się w bezpośrednim sąsiedztwie tych przepisów (§150 ust.2 ZTP)

• analogicznie należy postępować ze skrótami (§154 ust.2)

• Jeżeli akt zawiera rozbudowane przepisy ogólne i wiele wielokrotnie powtarzających się określeń wymagających zdefiniowania, ich definicję można zamieścić w wydzielonym fragmencie przepisów ogólnych ustawy, oznaczając ten fragment nazwą „Objaśnienia określeń ustawowych” (§ 150 ust. 3 ZTP)

Konstruowanie definicji - PRZESŁANKI

• Pierwszą przesłanką, która uzasadnia sformułowanie definicji danego określenia jest jego wieloznaczność. Zgodnie z § 8 ust.1 ZTP w aktach prawnych należy się posługiwać poprawnymi wyrażeniami językowymi (określeniami) w ich podstawowym i powszechnie przyjętym znaczeniu. Jeśli zatem jest więcej niż jedno powszechnie przyjęte znaczenie danego określenia, a jednocześnie określenia tego nie można zastąpić określeniem jednoznacznym, należy sformułować definicję tego określenia. Brak takiej definicji stanowi „istotną lukę w regulacji ustawowej i techniczno-legislacyjną wadę” danej ustawy. Wieloznaczność może być eliminowana przez kontekst, w jakim zostało użyte określenie. W takich sytuacjach definiowanie danego określenia nie jest konieczne, co potwierdza § 146 ust. 2 ZTP, który jednocześnie zawęża możliwość odstąpienia od definiowania danego określenia tylko do przypadków, gdy dane określenie wieloznaczne występuje tylko w jednym przepisie prawnym.

• Drugą przesłanką, która uzasadnia sformułowanie definicji danego określenia, jest jego nieostrość, przy czym w odróżnieniu od wieloznaczności, nieostrość danego wyrażenia uzasadnia jego zdefiniowanie, jeśli jest ona niepożądana. Zgodnie z § 155 ZTP przesłanką posługiwania się przez prawodawcę określeniami nieostrymi jest potrzeba zapewnienia elastyczności tekstu aktu normatywnego. Jeśli przesłanka ta nie występuje w danym przypadku, a jednocześnie danego określenia nieostrego nie można zastąpić określeniem bardziej precyzyjnym, należy sformułować definicję tego określenia.

• Definicję danego określenia należy sformułować również wtedy, gdy nie jest ono powszechnie zrozumiałe. Jest to również nawiązanie do § 8 ust. 1 i 2 ZTP, który zakazuje posługiwania się profesjonalizmami, określeniami lub zapożyczeniami obcojęzycznymi i neologizmami, jeśli mają one odpowiedniki w języku powszechnym.

Można przyjąć, że dane określenie jest powszechnie zrozumiałe, jeśli jest ono:

• w ten sam sposób rozumiane na terenie całego kraju (co wyklucza posługiwanie się regionalizmami),

• używane współcześnie ( z tego powodu nie należy posługiwać się archaizmami, zwłaszcza jeśli obecnie wyrażenia te nadal są używane, ale w innym znaczeniu),

• rozumiane w ten sam sposób przez stosunkowo szeroką grupę społeczeństwa (z tego powodu nie należy używać określeń środowiskowych, nawet gdy adresaci danego aktu posługują się takimi określeniami).

Aby użyć danego określenia w akcie prawnym, należy stwierdzić, iż określenie to jest określeniem poprawnym w tym właśnie znaczeniu.

Jeśli przesłanki te nie występują w danym przypadku, a danego określenia nie można zastąpić określeniem powszechnie zrozumiałym, należy sformułować definicję tego określenia.

• Ostatnią przesłanką wymienioną w § 146 ust. 1 jest zaistnienie potrzeby ustalenia nowego znaczenia danego określenia ze względu na dziedzinę regulowanych spraw. Ta przesłanka jest spełniona zarówno wówczas, gdy istnieje powszechnie przyjęte znaczenie danego określenia, ale jest odmienne od znaczenia, którego wymaga regulacja danej dziedziny spraw, jak i wtedy, gdy nie istnieje powszechnie przyjęte znaczenie danego określenia. Tego typu definicje powinny być zamieszczane w ustawach, które regulują daną dziedzinę spraw w sposób najbardziej ogólny, a więc przede wszystkim w ustawach zatytułowanych „kodeks”, „prawo”, „ordynacja”, a także w sytuacjach, w których w danej ustawie odstępuje się od takiego „kodeksowego” znaczenia.

Odstąpienie od zasady konsekwencji terminologicznej :

• §147 ust 2 formułuje sposób postępowania gdy należy odstąpić od zasady wyrażonej w $ 147 ust.1.

• §9 ZTP w ustawie należy się posługiwać się zwrotami użytymi w ustawie podstawowej dla danej dziedziny spraw. Prymat decyzji kodeksowej - ZASADA

• Definicje kodeksowe mają zadanie wykończeniowe znaczące dla systemu prawa

---