ZAKOŃCZENIE PROCESU TERAPII
Konflikt wewnętrzny związany z zakończeniem działania może przejawiać się u podopiecznego w postaci:
negacji - gdy klient nie przyjmuje do wiadomości faktu zbliżającego się zakończenia (zmienia temat rozmowy, jest zdziwiony, „zapomina” o tym);
nowych życzeń - podopieczny zgłasza nowe życzenia, problemy, proponuje nowe cele współpracy;
regresu - to powrót do zachowań wcześniejszych (np. dawnych konfliktów);
wrogości - jako forma niezadowolenia z powodu zbliżającego się rozstania (wrogość wobec pracownika socjalnego, instytucji);
rekapitulacji - wspomina wcześniejsze wspólne działania, sukcesy, ile zawdzięcza terapeucie etc.;
ucieczki - gdy podopieczny sam przyśpiesza koniec działania (np. nie przychodzi na spotkania).
Formy działania przygotowujące zakończenie:
uprzedzenie o początku i końcu procesu terapii, o konieczności przecięcia „emocjonalnej pępowiny”, o tym, ż terapeuta poinformuj klienta o momencie nabycia potrzebnych umiejętności do radzenia sobie z danym problemem i problemami zbliżonymi - odwoływanie się do tych treści;
uprzedzenie o konieczności bycia aktywnym przez cały okres terapii;
przeprowadzanie diagnoz cząstkowych i ocena ich rezultatów w aspekcie zmiany;
porozumienie się z podopiecznym co do momentu zaprzestania pracy;
zmniejszenie częstotliwości spotkań;
podejmowanie rozmów na temat emocji pojawiających się przy rozstaniu;
udzielanie informacji o instytucjach środowiska, pośredniczenie w kontaktach z nimi;
przeprowadzenie oceny końcowej, w formie rekapitulacji i wskazania znaczących zmian (obiektywnych i jakościowych), a także negatywnych sytuacji, jeśli nie udało się osiągną pewnych celów (należy wtedy wyjaśnić powody tego stanu rzeczy);