Pierwsze lata wolności to żmudny proces integracji rozdartych jeszcze do niedawna zaborowymi kordonami ziem polskich. Sprawy polityczne- zwłaszcza pozaustrojowe, gospodarcze, kulturalne, i wojskowe podporządkowane unifikacji O kształt Rzeczpospolitej naród musiał walczyć z najbliższymi sąsiadami: - na wschodzie z Bolszewikami, na zach. z Niemcami. W granicach Polski znajdowało się 52% obszaru przedrozbiorowej Rzeczypospolitej, a sąsiadowała < nie licząc Wolnego Miasta Gdańska> z Niemcami, Czechosłowacją, Rumunią, Związkiem Radzieckim, Litwą i Łotwą. Od stycznia 1919 roku Polska była republiką parlamentarną. Zasady ustrojowe regulowała tzw. Mała Konstytucja , następnie zaś tzw. Konstytucja Marcowa . W myśl jej zasad Polska była ?rzecząpospolitą? czyli republiką w której władzę sprawował naród za pośrednictwem wyłonionych przez niego organów. Rezultaty I Wojny Światowej spowodowały radykalne zmiany na mapie politycznej świata. Upadek czterech wielkich imperiów < Austro-Węgier, Niemiec, Rosji, Turcji> umożliwił niektórym narodom w Europie Środkowej uzyskanie politycznej samodzielności. Niepowtarzalna koniunktura międzynarodowa, jaka wystąpiła w ostatnich tygodniach I WŚ. Została umiejętnie wykorzystana przez społeczeństwo polskie. Zareagowała ona na rozpad struktur zaborczych tworzeniem własnych ośrodków władzy politycznej. 6-XI 1918 r powstaje Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej, skupiał reprezentantów tzw lewicy niepodległościowej uważał się za rząd ogólnopolski, ogłosił manifest proklamujący wprowadzenie w Polsce rządów republikańsko-parlamentarnych oraz zapowiadał wprowadzenie wielu reform społecznych.
?Stawała się Polska...? tak nasi pradziadowie wspominali rok 1918 - mawiali zazwyczaj ?było to wtedy kiedy wybuchła Polska? W istocie nie był to ?wybuch?, lecz złożony proces ponownego zrastania się trzech rozbiorowych dzielnic. Granice odrodzonej Rzeczypospolitej były efektem zabiegów dyplomatycznych i działań militarnych, zwłaszcza powstania wielkopolskiego i powstań śląskich, a także zwycięskiej dla Polski wojny Polsko-bolszewickiej. Należy też tutaj wspomnieć o dwóch sprzecznych ze sobą koncepcjach odbudowy terytorialno- narodowościowej państwa polskiego - koncepcji federacyjnej i inkorporacyjnej. Endencja z Romanem Dmowskim popierała ideę inkorporacji ziem na zasadzie narodowej związanej z hasłem ?Polska dla Polaków? - w przyłączanych ziemiach ludnośc niepolska powinna być w mniejszości, aby łatwo ją było zasymilować z ludnością polską. Józef Piłsudski i jego zwolennicy popierali ideę federacji z Litwą, Białorusią i w przyszłości z Ukrainą, które miały być pasem, ochronnym przed komunistyczną Rosją. Czynnikiem zewnętrznym, który wpłynął na obraz terytorialny państwa polskiego były postanowienia konferencji pokojowej w Wersalu dotyczące ładu po I WŚ.W czasie konferencji uznano powstanie, a traktat wersalski zobowiązywał Niemcy do uznania niepodległości Polski. Natomiast przedmiotem tego ostrego sporu między mocarstwami była sprawa granic Polski zwłaszcza zachodnich i północnych. Postanowieniami traktatu wersalskiego przyznano Polsce: Wielkopolskę, już wyzwoloną spod panowania niemieckiego np:dzięki powstańcom wielkopolskim. Pomorze Wschodnie, ale bez Gdańska , który otrzymał ststus Wolnego Miasta. O przynależności Górnego Śląska, Warmii i Mazur miały zadecydować plebiscyty przeprowadzone wśród ludności tych ziem. Granice Polski i obszar państwa ukształtowały się także pod wpływem takich wydarzeń jak: a)walki o granicę wschodnią - toczonych z Ukraińcami a następnie z wojskami bolszewickimi<1919-1920> Granicę wschodnią uregulował traktat ryski podpisany z Rosją Radziecką w 1921r.
b)zajęcie Litwy środkowej przez wojska polskie<1920>. Decyzją Sejmu Wileńskiego w 1922 r. postanowiono ten teren przyłączyć do IIRP. c)Powstań Śląskich, z których ostatnie<3> wybuchło w 1921 r. Jego efektem było przeprowadzenie bardziej korzystnego podziału Górnego Śląska d)Powstanie Wielkopolskie<27 - XII 1918> przesądziło o przyznaniu terenu Wielkopolski Polsce na konfederacji w Wersalu e) Plebiscytu przeprowadzonego w 1920r. na Warmii i Mazurach, który został przegrany przez stronę Polska. W wyniku tego sporne terytoria weszły w skład Niemiec. f)Sprawa Zaolzia, który został przyłączony do Czechosłowacji<1920> Terytoruim II RP było podzielona na 16 województw, których nazwy nie zawsze odpowiadały nazwą miast wojewódzkich. Polska dysponowała również formalnymi wpływami w tzw. Wolnym Mieście Gdańsku, odrębnej polskiej poczty, placówki celnej. Głównym tematem dyskusji na paryskiej konferencji był przebieg zachodniej i północnej granicy polskiej. Brytyjczycy byli przeciwni oddania Polsce najważniejszego portu we wschodniej części Bałtyku.
Walka o zachodnie granice Polski. I Powstanie Śląskie: 1919 r - rozpoczęło się od strajku generalnego; zostało krwawo stłumione przez Niemców. II Powstanie Śląskie: 1920r. - prostest przeciw panoszeniu się na Śląsku niemieckich oddziałów zbrojnych. Marzec 1921 r na Śląsku odbywa się plebiscyt przegrany przez Polaków. W wyniku przegranej na początku maja 1921r wybucha III Powstanie Śląskie - zakończone sukcesem; Górny Śląsk przyłączono do Polski. Plebiscyt na Warmii i Mazurach i Powiślu - 1920 r - przegrany przez Polskę. Powstanie Wielkopolskie 27-XII-1918r: główne bitwy powstania to: bitwa pod Szubinem, Zbonszyniem, Rawiczem.
Walka o granice wschodnie: Najbardziej skomplikowany charakter miała kwestia granicy wschodniej. Walki polsko-ukraińskie, rozpoczęte 1-XI-1918r we Lwowie zakończyły się wyparciem oddziałów ukraińskich na Zbrucz i faktycznym przyłączeniem Galicji Wschodniej do Polski już w VIII-1919r. W latach 1919-1920 państwo polskie usiłowało zrealizować program federacyjny
Polityka Piłsudskiego napotkała jednak niechętną Litwinów i Ukraińców, którzy traktowali Polskę jako przeszkodę na drodze do realizacji własnych planów politycznych i terytorialnych. Piłsudskiemu udało się porozumieć z politykiem z terenów Ukrainy kijowskiej, lecz tamtejszy ukraiński obóz niepodległościowy był o wiele słabszy niż antypolsko nastawiony ruch ukraiński w Galicji Wschodniej. Drugą bardzo ważną okolicznością była postawa Rosji, która nie zamierzała rezygnować z zachodnich terenów swojego imperium. Sami bolszewicy z kolei traktowali Polskę jako przeszkodę na drodze przeniesienie rewolucji komunistycznej do krajów Europy Zachodniej. Konflikty tych racji i zamierzeń doprowadziły do wielomiesięcznej wojny: a) luty 1919 - początek starć polsko-radzieckich, b) kwiecień 1919 - wojska polskie zdobywają Wilno c) sierpień 1919 - w. polskie zdobywają Mińsk d) grudzień 1919 - w. bolszewickie zajmują Kijów e) kwiecień 1920 - początek ofensywy oddz .polskich i ukraińskich na Kijów f) lipiec 1920 - Armia Czerwona zajmuje Kijów g) wrzesień 1920 - wojska polskie docierają do Zbrucza i rejonów Mińska h) marzec 1921 - polsko-radziecki traktat pokojowy w Rydze i) marzec 1923 - mocarstwa uznają wschodnią granicę Polski. O ostatecznym przebiegu granic polskich zadecydowały częściowo mocarstwa Ententy. Kształt terytorialny Polski był więc elementem systemu wersalskiego, toteż erozja tego systemu zagrażała bezpieczeństwu i stabilności Rzeczypospolitej. 18 marca 1921r podpisany został Traktat pokojowy w Rydze pomiędzy Polską a Rosją i Ukrainą Sowiecką: ustalono granice (ustalał granice Polski z Rosją Radziecką na linii Dzisa - Dokszyce - Słucz - Ostróg - Zbrucz) wymieniono jeńców, Rosja i Ukraina zobowiązały się do zwrotu Polsce zgrabionego mienie, wypłacić Polsce 30 mln rubli złocie.