Niewydolność krążenia. Lewokomorowa niewydolność krążenia. Prawokomorowa niewydolność krążenia.
Niewydolność krążenia to patologiczne zmniejszenie się przepływu krwi przez tkanki i narządy organizmu.
Bezpośrednią przyczyną niewydolności krążenia może być zmniejszenie objętości minutowej serca w stosunku do zapotrzebowania tkanek ( niewydolność krążenia pochodzenia sercowego ) lub zaburzenia mechanizmów zapewniających należyty przepływ krwi w naczyniach krwionośnych zarówno układu tętniczego, jak i żylnego ( niewydolność krążenia pochodzenia obwodowego lub naczyniowego ).
Niewydolność krążenia pochodzenia sercowego
To stan, w którym serce ( albo jedna z komór ) nie jest w stanie przetoczyć odpowiedniej ilości krwi.
Bezpośrednią przyczyną niewydolności krążenia pochodzenia sercowego jest mniejsza, w stosunku do potrzeb, wydajność pracy serca jako pompy wyrzucającej krew do elastycznego tętniczego łożyska naczyniowego. Wydajność ta określana jest wielkością objętości minutowej serca. Objętość minutową serca determinują następujące czynniki :
kurczliwość mięśnia sercowego
obciążenie wstępne
obciążenie następcze
częstość i miarowość czynności serca
Podział kliniczny i przyczyny niewydolności serca
Niewydolność serca dzielimy na :
-ostrą,
-przewlekłą,
-lewokomorową.
-prawokomorową
Przyczyny:
Ostra niewydolność lewej komory serca
- ciężkie uszkodzenie mięśnia lewej komory
- nadciśnienie tętnicze
- wady serca
- nowotwory serca
Przewlekła niewydolność lewej komory serca
- schorzenia mięśnia sercowego
- nadciśnienie tętnicze
- wady serca
Ostra niewydolność prawej komory serca
- zator tętnicy płucnej lub jej odgałęzień
- samorodna odma ( wentylowa )
- stan astmatyczny
- tamponada serca lub szybko narastający wysięk opłucnowy
- duża przepuklina rozworu przełykowego
- przebicie tętniaka aorty do tętnicy płucnej lub ostre przebicie przegrody międzykomorowej
Przewlekła niewydolność prawej komory serca
- nadciśnienie w tętnicy płucnej ( samoistne lub wtórne )
wady serca wrodzone i nabyte
- schorzenia mięśnia sercowego i osierdzia
Ostra niewydolność lewokomorowa - obraz kliniczny
Objawy są uwarunkowane nagłym gromadzeniem się znacznej ilości krwi w łożysku naczyniowym krążenia płucnego.
Chory odczuwa znaczną duszność spoczynkową, jest niespokojny.
Oddech jest znacznie przyspieszony lub o zmiennej częstości i nasileniu.
Pojawia się szaropopielata sinica.
Chory przybiera pozycję ortopnoiczną, w nasilonym oddechu biorą udział dodatkowo mięśnie oddechowe.
W miarę narastania zastoju w krążeniu płucnym w pęcherzykach płucnych i oskrzelikach pojawia się przesięk. Objawia się to kaszlem i zmianami osłuchowymi.
Zwiększenie się ilości przesięku prowadzi do odkrztuszania pienistej, różowo podbarwionej wydzieliny. Zabarwienie wydzieliny jest spowodowane obecnością w niej krwinek czerwonych.
Ciśnienie tętnicze krwi początkowo może być podwyższone.
W rozwiniętej ostrej niewydolności lewokomorowej ciśnienie tętnicze , szczególnie skurczowe, spada poniżej normy. Amplituda ciśnienia tętniczego z powodu małej objętości wyrzutowej ( rzutu skurczowego ) zmniejsza się.
Jedną z ostrych form ostrej niewydolności lewokomorowej jest :
Dychawica sercowa (astma cardinale ) - przebiega ona pod postacią ataków, najczęściej nocnych. Atak wywołany jest nadmiernym obciążeniem lewej komory przez przemieszczanie krwi z narządów jamy brzusznej i kończyn dolnych w kierunku prawej komory i krążenia płucnego wskutek leżącej pozycji chorego. Czasem atak mija samoistnie przy zmianie pozycji z leżącej na siedzącą.
Obrzęk płuc ( oedema pulmonum ) występuje w następstwie przesiękania płynu osoczowego do dróg oddechowych. Może być pochodzenia sercowego lub poza sercowego.
Przyczyną obrzęku może być : uszkodzenie mięśnia lewej komory, zwężenie lewego ujścia żylnego, nagły wzrost oporów w krążeniu dużym, uszkodzenie przegród pęcherzykowo-włośniczkowych w płucach oraz uszkodzenie OUN.
Niezależnie od przyczyny istotą obrzęku jest przechodzenie płynu obrzękowego do pęcherzyków płucnych.
Schorzenie rozwija się szybko, narasta duszność zmuszająca chorego do przybrania pozycji siedzącej, występuje niepokój, pojawia się wilgotny, „miękki” kaszel o charakterystycznym brzmieniu, z odkrztuszaniem pienistej, różowo podbarwionej wydzieliny.
Skóra staje się siwoszara, pokryta zimnym, lepkim potem. Nad płucami można wysłuchać wilgotne rzężenia, czynność serca jest przyspieszona.
Obrzęk płuc jest stanem groźnym i wymaga szybkiego rozpoznania.
Przewlekła niewydolność lewokomorowa - obraz kliniczny
Przewlekła niewydolność lewej komory serca pojawia się w następstwie schorzeń, w których lewa komora jest przeciążona pracą przez dłuższy czas.
Do schorzeń takich należą : nadciśnienie tętnicze, wady zastawek półksiężycowatych aorty, zwłóknienie mięśnia lewej komory.
Zasadniczym objawem jest duszność wysiłkowa lub spoczynkowa nasilająca się w czasie wysiłku. Towarzyszy jej sinica i kaszel, często z odpluwaniem rdzawo podbarwionej plwociny, zawierającej krwinki czerwone.
Przewlekła niewydolność lewokomorowa może okresowo przechodzić w postać ostrą, a zbiegiem czasu być przyczyną wtórnej niewydolności prawokomorowej.
Ostra niewydolność prawej komory.
Ostra niewydolność prawej komory występuje rzadko i jest wywołana chorobami przebiegającymi z nagłym wzrostem ciśnienia w krążeniu małym.
Najczęstszą przyczyną jest zator tętnicy płucnej, odma opłucnowa wentylowa, szybkie zwiększanie się ilości płynu w jamie opłucnej.
Ma przebieg burzliwy i rozwija się szybko. W przypadku dużego zatoru płucnego może dojść do zgonu w ciągu kilku lub kilkunastu minut.
Przewlekła niewydolność prawokomorowa. Niewydolność serca zastoinowa.
Przewlekła niewydolność prawokomorowa może być spowodowana chorobami , które wpływają uszkadzająco na mięsień prawej komory lub powodują przeciążenie prawej połowy serca nadmierną pracą.
Główną przyczyną przewlekłej niewydolności prawej komory jest nadciśnienie w tętnicy płucnej i zwężenie prawego ujścia tętniczego.
Nadciśnienie może rozwijać się w przebiegu chorób układu oddechowego ( dychawica oskrzelowa, rozedma płuc, marskość płuc ), lub znacznego zniekształcenia klatki piersiowej albo też może mieć charakter nadciśnienia pierwotnego.
Objawy niewydolności to : wzrost ciśnienia żylnego w krążeniu dużym, powiększenie wątroby, obrzęki i przesięki do jam ciała.
Wczesnym objawem przewlekłej niewydolności zastoinowej jest powiększenie się wątroby. Zastój w wątrobie doprowadza do jej uszkodzenia i zaburzeń czynności.
Zmniejsza się ilośc białka, a szczególnie albumin surowicy, co powoduje nasilenie obrzęków. Przekrwienie dotyczy również ścian żołądka i jelit, co może powodować objawy ze strony przewodu pokarmowego.
Innym przejawem przewlekłej niewydolności jest sinica, takich części ciała, jak : palców rąk i stóp, nosa, uszu, warg. Jest ona spowodowana spowolnieniem przepływu krwi i zwiększeniem się ilości odtlenionej hemoglobiny.
Obrzęki dotyczą głównie kończyn dolnych ( u chorych chodzących ) lub okolicy krzyżowo - lędźwiowej ( u chorych leżących ). Wśród innych objawów zastoinowej niewydolności krążenia należy wymienić :
- skąpomocz( oligurię ) z dużą gęstością względną moczu oraz obecnością w nim białka i elementów morfotycznych ( krwinki białe i czerwone, wałeczki hialitowe i ziarniste )
- przesięki w jamach opłucnowych i jamie otrzewnowej
- przesięk w worku osierdziowym
- zakrzepy żylne kończyn dolnych
- czerwienica z obecnością w krwi obwodowej młodych form krwinek czerwonych w następstwie przewlekłego niedotlenienia szpiku
Klasyfikacja stopnia niewydolności krążenia ustalone wg Nowojorskiego Towarzystwa Kardiologicznego:
Stopień I - Brak wszelkich objawów niewydolności krążenia w spoczynku i przy zwykłym wysiłku
Stopień II - Mały wysiłek fizyczny nie powoduje dolegliwości, po większych wysiłkach pojawia się zmęczenie, duszność, ból dusznicowy
Stopień III - Dolegliwości pojawiają się przy każdym , nawet niewielkim wysiłku. Występuje duże ograniczenie aktywności fizycznej. W spoczynku brak objawów niewydolności
Stopień IV - Objawy niewydolności pojawiają się zarówno w spoczynku, jak i przy każdym , nawet najmniejszym wysiłku
Bibliografia :
„ Choroby wewnętrzne `' tom 1 podręcznik dla studentów pod redakcją Franciszka Kokota PZWL 1988
„ Choroby wewnętrzne `' podręcznik dla szkół med. pod redakcją Wojciecha Pędicha PZWL 1992