61.czynniki kształtujące indywidualizm (filozofia społeczna i modernizacja),

1. proces ewoluowania podstawowych koncepcji w dziedzinie filozofii społecznej(głównie relacji między jednostką a społeczeństwem); opozycja indywidualizm - kolektywizm, w wyniku której powstały dwa modele pojęciowe indywidualizmu: 1. indywidualizm oświeceniowy, utylitarny, egalitarny, 2. indywidualizm romantyczny, ekspresyjny, różnicy;

2. modernizacja - sekwencja zmian ekonomicznych i społecznych związanych z rozwojem kapitalizmu, prowadzących do wyłonienia się społeczeństwa nowoczesnego (G. Simmel i E. Durkheim)

62.dwa podstawowe wymiary nowoczesności (wg A.Giddensa)

1. „świat uprzemysłowiony” - industrializm (relacje społeczne wynikające z powszechnego zastosowania surowców energetycznych i maszyn w procesach produkcyjnych)

2. kapitalizm - system wytwarzania dóbr, którego elementami są konkurencja rynkowa i urynkowienie siły roboczej

63.pięć zasad nowoczesności (wg Krishan Kumar)

1. indywidualizm (jednostka uwolniona od narzucanych więzi grupowych, pokrewieństw i innych struktur; sama decyduje o przebiegu swojej biografii; sama ponosi odpowiedzialność za swoje decyzje, sukcesy i upadki)

2. dyferencjacja ( zróżnicowanie i wielość opcji we wszystkich dziedzinach życia)

3. racjonalność ( powszechność odwoływania się do rozumu, kalkulacji, obiektywności i efektywności)

4. ekonomizm ( dominują praca, produkcja, konsumpcja i pieniądze w życiu społeczeństw i jednostek)

5. ekspansywność ( wszerz: rozprzestrzenianie się nowoczesności, przybiera postać globalizacji; w głąb: nowoczesność kształtuje gusty, obyczaje, normy moralne, postacie rodziny, style artystyczne i edukację)

64.różnice między indywidualizmem nowoczesnym a ponowoczesnym

Zasady kształtujące osobowość

a) w nowoczesności:

• człowiek powinien być zdyscyplinowany; jego działania mają być regularne, przewidywalne i podatne na regulacje

• człowiek nie stanowi „całości” samowystarczalnej i zdolnej do przetrwania - musi więc wiązać się z innymi jednistkami; „granice” osoby to linie styku z innymi - linie przylegania a nie odgraniczania

b) w ponowoczesności:

• człowiek jest istotą doświadczającą, poszukującą nowych przeżyć i doznań, zdolną do maksymalizacji tych motywacji

• człowiek to punkt początkowych działań, jest inicjatorem a nie istotą reagującą na bodźce; czynności takiej osoby są spontaniczne i urozmaicone, dominują nad nawykami i wyuczonymi zadaniami

• człowiek bilansuje swoje działania, samoregulacja dotyczy także form i intensywności więzi z innymi

65.panopticon

(Panopticon; gr. pan = wszystko; optikon = widzieć) to nazwa więzienia, wymyślonego i zaprojektowanego przez angielskiego filozofa utylitarystę, Jeremy'ego Benthama. Niezwykłość Panoptikonu miała polegać na tym, że jego konstrukcja umożliwiałaby więziennym strażnikom obserwowanie umieszczonych w Panoptikonie więźniów tak, by nie wiedzieli, czy i kiedy są obserwowani.

KONSTRUKCJA

Schemat panoptikonu składa się z kilkupoziomowej wieży strażniczej umieszczonej wewnątrz pierścieniowatej budowli podzielonej na pojedyncze cele. Cele miały być oddzielone grubym murem i wyposażone w system zewnętrznych i wewnętrznych okien, tak, by ich wnętrze było zarazem dobrze oświetlone, a więźniowie odizolowani od innych więźniów.

Więźniowie mieli być nieustannie obserwowani przez strażników, którzy sami mieli pozostawać niewidoczni. Bentham planował ukrycie ich za weneckimi lustrami, umieszczonymi w punktach obserwacyjnych. Do tego Bentham wymyślił złożony system połączeń między pomieszczeniami wieży strażniczej. Dzięki niemu z wieży nie wydobywałoby się światło ani hałas, które mogłyby zdradzić obecność strażników.

Bentham uważał, ze największą zaletą jego pomysłu jest to, że Panoptikon w zamierzeniu miał być znacznie tańszy w utrzymaniu niż zwykłe więzienia. Nie potrzebowałby bowiem licznego personelu. Teoretycznie, w idealnej sytuacji, wieża strażnicza mogłaby nawet być pusta, bo skoro strażników nie widać, nie muszą ciągle trwać na posterunku, a więźniowie i tak nie będą tego świadomi. Zdaniem Benthama, więźniowie Panoptikonu byliby strażnikami sami dla siebie, wyręczając tym samym jego pracowników.

69.cechy osobowości nowoczesnej (wg Bella i Inkelesa)

1. Otwartość na nowe doświadczenia -

2. Gotowość do świadomej akceptacji zmiany społecznej -

3. Rozwój opinii - opinie dotyczące świata zewnętrznego, ogółu spraw z tym związanych, szerszy horyzont formułowanych opinii,

4. Stosunek do informacji - skłonność do gromadzenia informacji i wykorzystywaniu ich w praktyce

5. Postrzeganie czasu - zorientowanie na teraźniejszość i przyszłość, punktualność, skłonność do przyjmowania stałych rozkładów zajęć

6. Skuteczność - wiara w to, że człowiek może kontrolować otoczenie, ale też wpływać na swoje życie mimo trudności

7. Planowanie - stawianie długofalowych celów

8. umiejętność kalkulacji i zaufanie - jest przekonany, ze świat jest wymierny, da się go `policzyć', wierzy w ludzką kontrolę nad światem, a nie np. fatum; ufa obcym

9. wysoka ocena umiejętności technicznych - wartościowe są te umiejętności, które wiążą się z przemysłem

10. aspiracje oświatowe i zawodowe

11. świadomość godności innych i szacunek dla niej

12. rozumienie procesu produkcyjnego - pojmowanie logiki procesu podejmowania decyzji na najniższym szczeblu produkcji.

13. brak partykularyzmu -wiara w to, że zasady odnoszą do wszystkich ludzi i nie ma w ich zastosowaniu faworyzowania przyjaciół lub krewnych, poleganie na osobistych wpływach i umiejętnościach

14. optymizm -  brak fatalizmu, optymizm w kwestii przeznaczenia i nieuchronności

70.alienacja (źródła, wymiary, definicja)

K. Morus

• pozbawienie impulsów socjoekonomicznych (temat egoizmu, atomizacji)

• brak twórczości (temat rutynizacji, monotonii)

• wyzbycie się kontroli nad działaniem (temat pasywizmu)

• rezygnacja z autonomii

= upadek „potencjału gatunku ludzkiego”

(istoty ludzkie są z natury wolne i równe - ulega to zatraceniu w społ. kapitalizmie)

(to zagadnienie wymaga chyba szerszego opracowania, ale nie mam przy sobie wszystkich kserówek, więc uzupełnie jutro, jest to w „Socjologii zmian społ.” P. Sztompki str 87-88)

75.megatrendy późnej nowoczesności (wg Naisbitta i innych)

• zmiana sektorów: przejście od przemysłu do usług

• wzrost liczebności i znaczenia w społeczeństwie usług

• nowa „technologia intelektualna” (high-tech) - przetwarzanie informacji a nie surowców i energii

• samonapędzający się rozwój technologiczny

• „społeczeństwo wiedzy” - wiedza i jej zdobywanie jako główny aspekt systemów wartości

76.cztery cechy późnej nowoczesności (wg A. Giddensa)

• zaufanie

• ryzyko

• nieprzejrzystość

• globalizacja

---