Walory antropogeniczne (kulturowe)

Obiekty materialne oraz elementy ściśle związane
z życiem, pracą oraz działalnością człowieka i przez niego wytworzone w procesie historycznego rozwoju, stanowiące przedmiot powszechnego zainteresowania turystów w skali ogólnokrajowej.

• muzea i rezerwaty archeologiczne,

• muzea etnograficzne, skanseny i ośrodki twórczości ludowej,

• zabytki architektury i budownictwa,

• muzea sztuki i zbiory artystyczne,

• muzea biograficzne,

• muzea specjalistyczne i obiekty unikatowe,

• obiekty historyczno-wojskowe,

• miejsca i muzea martyrologii,

• zabytki działalności gospodarczej i techniki,

• współczesne imprezy kulturalne,

• miejsca pielgrzymkowe.

Muzea i rezerwaty archeologiczne

• grodziska - obronne osady (Biskupin, grodzisko na wyspie na wyspie Jeziora Lednickiego)

• miejsca dawnych ośrodków produkcyjnych lub wydobywczych -kopalnia krzemienia pasiastego w Krzemionkach),

• miejsca kultu (Góra Ślęża)

• cmentarzyska, kurhany (kamienne kręgi w Odrach,),

• Muzea Archeologiczne : Kraków Warszawa

Europa:

Rezerwaty archeologiczne: Knossos (Kreta, Delfy (Grecja), Pompeje (Włochy), Muzeum Archeologiczne w Atenach, Muzeum Archeologiczne we Florencji, Muzeum Archeologiczne w Madrycie

Muzea etnograficzne, skanseny i ośrodki twórczości ludowej

Ośrodki twórczości ludowej: Miejscowości te są położone w rejonach o dawnych tradycjach tej sztuki, a twórcy ludowi specjalizują się często w jednej dziedzinie, np.

• w Koniakowie w koronkarstwie,

• W rejonie Łowicza w wycinankach,

• w Chmielnie i Kartuzach w ceramice.

Muzea etnograficzne

• Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie

• Muzeum Beskidzkie w Wiśle

• Muzeum Kaszubskie w kartuzach

Skanseny

• Skanseny - muzea na wolnym powietrzu, gromadzą przeważnie drewniane obiekty budownictwa wiejskiego.

• Idea tworzenia skansenów przywędrowała ze Skandynawii

• W Polsce najstarszym skansenem jest Muzeum Kaszubskie we Wdzydzach Kiszewskich powstałe w 1906 r.

• W okresie międzywojennym utworzono w Nowogrodzie Kurpiowski Park Etnograficzny oraz skansen w Olsztynku.

• Inne znane : w Zubrzycy Górnej, Olsztynku, Sanoku i Opolu-Bierkowicach, Chorzowie, Zagroda Wsi Pszczyńskiej

EUROPA

Skansen w Sentendre (Węgry)

Skansen w Rožnově pod Radhoštem Czechy

Hollókő (Węgry) - Osada zachowała swój oryginalny charakter i pełni funkcję skansenu z zachowanymi arcydziełami ludowej architektury oraz krytym gontem kościołem rzymsko-katolickim z drewnianą wieżą, pochodzącym z 1889.

Skansen w Sztokholmie

Skansen w Oslo

Zabytki architektury i budownictwa

Najważniejsze zespoły zabytków w Polsce

• Gdańsk - Zabudowa Głównego Miasta w obrębie murów obronnych, kościół parafialny NMP, ratusz, zespół wielkiej zbrojowni, zespół twierdzy Wisłoujście

• Kraków - Zabudowa śródmieścia w obrębie Plant, zespół budowli Wzgórza Wawelskiego, Kościół Mariacki, Sukiennice, kościół św. Anny, Collegium Maius, klasztor jezuitów, klasztor kamedułów na Bielanach, klasztor augustianów, obwarowania staromiejskie

• Poznań - Ratusz, kościół katedralny, kościół farny d. jezuitów, Biblioteka Raczyńskich, pałace, kamienice w Rynku, budynek d. wagi miejskiej

• Toruń - Zabudowa Starego i Nowego Miasta, kościół św. Jana, klasztor franciszkanów i kościół NMP, ratusz, kamienica „Pod Gwiazdą", kościół św. Jakuba, ruiny zamku krzyżackiego, mury z basztami

• Warszawa - Zamek Królewski, Teatr Wielki, kościół Wizytek, pałac Krasińskich, zespół pałacowo-parkowy Łazienki, zespół pałacowo-parkowy Wilanów, mury miejskie z basztami - Barbakan, inne kościoły, pałace, kamienice

• Wrocław - Zabudowa Ostrowa Tumskiego i Wyspy Piaskowej, kościół katedralny, kościół św. Krzyża, kościół NMP, Uniwersytet, Ratusz, kamienice w Rynku

Europa: Wiedeń, Praga, Rzym, Ateny, Londyn, Moskwa, Paryż, Bruksela, Barcelona, Wilno, itp.

Muzea specjalistyczne i obiekty unikatowe

• Bystrzyca Kłodzka (dolnośląskie, pow. kłodzki) Muzeum Filumenistyczne-Muzeum Zapałek

• Jędrzejów (świętokrzyskie) Państwowe Muzeum im. Przypkowskich (Muzeum Zegarów Słonecznych)

• Karpacz Górny (dolnośląskie, pow. jeleniogórski, m. Karpacz) Miejskie Muzeum Zabawek

• Muzeum Powozów Łańcut

• Kazimierz Dolny (lubelskie, pow. puławski) Muzeum Sztuki Złotniczej

• Muzeum Latarnictwa (Przyl. Rozewie)

Obiekty unikatowe

• Chorzów (śląskie) Planetarium Śląskie (pokazy nieba)

• Panorama Racławicka (Wrocław)

• Skocznie w Zakopanem

• Palac Kultury i Nauki

• Park Dinozaurów bałtów

• Park Miniatur Inwald

Europa:

Disneyland (Francja)

Legoland (Dania, Niemcy)

Skocznie narciarskie turnieju 4 skoczni

Muzeum Figur Woskowych Londyn

Muzeum Czekolady Brugia -Belgia

Muzeum Haszyszu marihuany i konopii Amsterdam

Muzeum Statków Wikingów Oslo

Muzeum Erotyki Paryż

Muzeum Diamentów Antwerpia (Belgia)

Muzea i zbiory sztuki ;

Muzeum narodowe : Warszawa , Kraków

Muzeum Czartoryskich w Krakowie

Zbiory sztuki w obiektach zabytkowych: Wawel, Zamek królewski w Warszawie

Muzea Watykańskie (Włochy)

Muzeum Brytyjskie w Londynie

Luwar w Paryżu

Muzeum Prado (Madryt-Hiszpania)

Ermitaż (Sanki Petersburg)

Galeria Tietiakowska Moskwa

Galeria Ufuzi Florencja

Obiekty historyczno-wojskowe

• muzea wojskowe (gromadzą zbiory oręża, często sprzed wielu stuleci, aż do okresu historii najnowszej, bądź też są poświęcone konkretnej bitwie w czasach historycznych),

• budowle obronne (budowle obronne pochodzące z wieków XVIII, XIX i XX , a wcześniejsze zaliczono do działu zabytków architektury i budownictwa),

• pomniki i cmentarze upamiętniające wydarzenia wojenne (raczej odnoszą się do okresu historii najnowszej - z XIX i XXw.)

• Muzeum Wojska Polskiego Warszawa

• Gdańsk Pomnik Obrońców Westerplatte,

• Gdynia Muzeum Marynarki Wojennej, Muzeum Okręt „Błyskawica",

• Gierłoż warmińsko-mazurskie, (pow. kętrzyński, gm. Kętrzyn) Bunkry Kwatery Hitlera, tzw. Wilczy Szaniec,

• Katowice \Pomnik Powstańców Śląskich,

• Kłodzko Twierdza

• Modlin-Twierdza,

• Studzianki Pancerne Mauzoleum Żołnierzy Wojska Polskiego,

• Grunwald-pole bitwy

• Międzyrzecki Rejon Umocnień

• Forty w Węgierskiej Górce

• Wilczy Szaniec-Gierloż k. Kętrzyna

Miejsca Bitew: Termopile (Grecja), Saragossa (Hiszpania), Austerlitz(Czechy)Waterloo (Belgia)

Umocnienia na linii Maginota (Francja)

Normandia (Francja)

Monte Cassino (Wlochy)

Muzea i miejsca martyrologii

Związane z okresem II wojny światowej miejsca eksterminacji ludności różnych narodowości (przede wszystkim Polaków i Żydów).

• wielkie pomniki-mauzolea

• Szczególne znaczenie mają największe obozy, do nich kieruje się masowy ruch turystyczny jak Oświęcim -Brzezinka

• Palmiry - Mzeum Walki i Męczeństwa w Palmirach,

• Sobibór lubelskie

• Sztutowo pomorskie (pow. nowodworski) Muzeum Stutthof w Sztutowie,

• Treblinka mazowieckie (pow. ostrowski, gm. Małkinia Górna) Muzeum Walki i Męczeństwa w Treblince",

• Warszawa mazowieckie Muzeum Więzienia „Pawiak", Mauzoleum Walki i Męczeństwa, Muzeum X Pawilonu, Muzeum Cytadeli Warszawskiej, Muzeum Katyńskie,

• Lublin lubelskie Państwowe Muzeum na Majdanku,

Europa: Katyń , Dachu, Buchenwald

Zbytki techniki i działalności gospodarczej człowieka

Mogą nimi być: nowe dzielnice mieszkaniowe, rozwiązania komunikacyjne, zakłady produkcyjne itp. Duże znaczenie mają obiekty działalności gospodarczej i techniki uznane za zabytkowe jako interesujące przykłady dawnych osiągnięć albo ilustracja określonych epok i różnych dziedzin rozwoju gospodarczego Polski.

• Bóbrka podkarpackie (pow. krośnieński, gm. Chorkówka) Muzeum Skansen Przemysłu Naftowego,

• Duszniki Zdrój dolnośląskie (pow. kłodzki) Muzeum Papiernictwa,

• Stańczyki warmińsko-mazurskie (pow. olecko-gołdapski, gm. Dubeninki) Wiadukt kolejowy na rzece Błędziance

• Tarnowskie Góry śląskie Sztolnia Czarnego Pstrąga,

• Warszawa mazowieckie Muzeum Techniki NOT, Muzeum Kolejnictwa, Muzeum Gazownictwa,

• Wieliczka małopolskie Muzeum Żup Krakowskich,

• Zabrze śląskie Muzeum Górnictwa Węglowego.

• Browar w Żywcu i Tychach Śląskie

• Radiostacja w Gliwicach śąskie

Europa: kolej do Sommering (Austria)

Kanał Du Midi (Francja)

Wieża Eifla (Francja)

Kopalnia Zlota Las Médulas.Hiszpania

Woudagemaal - stacja pomp parowych Holandia

Kanały w Amsterdamie (Holandia)

Port morski w Karlskronie Szwecja

Współczesne imprezy kulturalne

• Międzynarodowy Festiwal Folkloru Ziem Górskich w Zakopanem,

• Festiwal w Sopocie, Festiwal w opolu

• Festiwal Chopinowski w Dusznikach Zdroju,

• Międzynarodowy Festiwal Muzyki Jazzowej „Jazz Jamboree" w Warszawie.

• Tydzień Kultury beskidzkiej -Żywiec, Wisla, Ustroń

• Jarmark Dominikański w Gdańsku

Europa:

Oktoberfest (Niemcy)

Festiwal Filmowy w Cannes (Francja)

Karnawał w Wenecji (Włochy)

Miejsca Pielgrzymkowe

Najwięcej związanych z kultem Maryjnym

• Warmia i Mazury Święta Lipka, Gietrzwałd

• Podlasie Kodeń,

• Dolny Śląsk Wambierzyce

• Śląsk Opolski Góra Świętej Anny

• Górny Śląsk Piekary Śląskie

• Podkarpacie Kalwaria Pacławska

• Najpopularniejsze: Jasna Góra w Częstochowie, Licheń, Łagiewniki

Inne

Niepokalanów (Maksymilian Kolbe)

Wadowice Jan Paweł II

Święta Góra prawosławia Grabarka koło Siemiatycz

Europa: Maryjne : La Salette i Lourdes (Francja), Loretto (Wlochy), Fatami (Portugalia), Medugoje (Bosnia i Hercegowina) Mariazell (Austria)

Inne Asyż , Watykan -Wlochy

Santiago de Compostella (Hiszpania) Droga św. Jakuba, szlak pielgrzymkowy do katedry w Santiago de Compostela w Galicji w północno-zachodniej Hiszpanii. W katedrze tej, według przekonań pielgrzymów, znajduje się ciało św. Jakuba Większego Apostoła. Nie ma jednej trasy pielgrzymki, a uczestnicy mogą dotrzeć do celu jednym z wielu szlaków. W odróżnieniu od znanych w Polsce masowych pielgrzymek pieszych (do Częstochowy czy Kalwarii), Droga św. Jakuba przeznaczona jest dla pątników indywidualnych lub małych grup, bez względu na wyznanie i narodowość, chcących doświadczyć w drodze ciszy i duchowej przemiany.

---