METODYKA WF 2


  1. Jakie są postawy w pozycji średniej (były 3 grupy, każdy miał inną pozycję (wysoka, niska, średnia)). 

    POZYCJE WYJŚCIOWE WYSOKIE: 
    - postawa stojąc, 
    - wykrok, 
    - wykrok wspięty, 
    - zakrok, 
    - zakrok wspięty, 
    - postawa wykroczno-zakroczna, 
    - rozkrok, 
    - rozkrok jednonóż, 
    - wypad w przód, 
    - wypad w bok, 
    - unik postawny przodem, 
    - unik bokiem, 
    - unik tyłem, 
    - opad tułowia w przód w postawie stojąc. 

    POZYCJE WYJŚCIOWE ŚREDNIE (półwysokie): 
    - klęk prosty, 
    - klęk jednonóż, 
    - rozklęk, 
    - rozklęk jednonóż, 
    - klęk podparty, 
    - klęk podparty jednonóż, 
    - unik podparty przodem, 
    - przysiad, 
    - półprzysiad, 
    - przysiad podparty, 
    - na czworakach, 
    - skłon podparty („koci grzbiet”). 

    POZYCJE WYJŚCIOWE NISKIE (izolowane): 
    - siad prosty, 
    - siad rozkroczny, 
    - siad skrzyżny, 
    - siad skulony, 
    - siad równoważny, 
    - siad klęczny, 
    - siad w „półszpagacie”, 
    - siad „płotkarski”, 
    - siad wykroczno-zakroczny („w szpagacie”), 
    - leżenie tyłem, 
    - leżenie tyłem na przedramionach, 
    - leżenie przodem, 
    - leżenie bokiem. 

    2. Jakie są ćwiczenia ramion, nóg, tułowia (w zależności od grupy, od 6 ćwiczeń zaliczali zadanie, ale nie trzeba ich opisywać). Np. (skłony, opady, skrętoskłony - to już są 4 ćwiczenia). 

    ĆWICZENIA RAMION: 
    - wznosy, 
    - opusty, 
    - przenosy, 
    - wymachy, 
    - przedmachy, 
    - krążenia, 
    - odrzuty, 
    - skręty, 
    - skurcze, 
    - zgięcia, 
    - ugięcia, 
    - wyprosty, 
    - wyprosty rzutem. 

    ĆWICZENIA TUŁOWIA, GŁOWY, SZYJI: 
    - skłony, 
    - opady, 
    - skręty, 
    - skrętoskłony, 
    - krążenia, 
    - wyprosty, 
    - skręty w opadach. 

    ĆWICZENIA NÓG: 
    - wspięcia, 
    - wykroki i zakroki, 
    - rozkroki, 
    - uniki, 
    - półwagi i wagi, 
    - przysiady i półprzysiady, 
    - klęki, 
    - podskoki, 
    - wyskoki i obroty, 
    - wypady, 
    - chody i biegi. 

    3. Napisać w kolejności tych 10 ćwiczeń rozgrzewkowych, tych kształtujących. 
    1. ĆW RAMION 
    2. ĆW TUŁOWIA W PŁASZCZYŹNIE STRZAŁKOWEJ W PRZÓD 
    3. ĆW NÓG 
    4. ĆW TUŁOWIA W PŁASZCZYŹNIE CZOŁOWEJ 
    5. ĆW RAMION I NÓG RÓWNOCZEŚNIE 
    6. ĆW TUŁOWIA W PŁASZCZYŹNIE STRZAŁKOWEJ W TYŁ 
    7. ĆW MIĘŚNI BRZUCHA 
    8. ĆW TUŁOWIA W PŁASZCZYŹNIE CZOŁOWEJ 
    9. ĆW RÓWNOWAŻNE BEZ PRZYRZĄDÓW 
    10. PODSKOKI 

Przedmiot i zadania metodyki WF.

Metodyka WF - celem jest wyposażenie studentów w wiedzę merytotyczną, umiejętności metodyczne i organizacyjne do rozwiązywania praktycznych problemów wychowawcy fizycznego.

Cele i zadania Metodyki WF:

Cele lekcji WF.

Cel kształcący - najbardziej eksponowany na lekcji, obejmuje sprawnośc fizyczną, budowę i postawę ciała, odporność.

Cel poznawczy - dotyczy głównie wiedzy o organizmie oraz znaczeniu aktywności ruchowej (rekreacji, sportu, turystyki i rehabilitacji) w życiu człowieka.

Cel wychowawczy - jest związany z wyrabianiem cech charakteru, postaw społeczno - moralnych i wyrabianiem nawyków aktywności ruchowej.

Definicja lekcji wychowania fizycznego.

Kalinowski Adam

LWF jest obligatoryjną i podstawową formą realizacji celów i zadań WF dla ogółu uczniów. Jest ona procesem pedagogicznym w ramach którego N przy aktywnym udziale U realizuje w wyznaczonym miejscu, określonym czasie i odpowiednią grupą U zadania wytyczone przez program nauczania.

Franciszek Laurentowski

LWF należy pojmować w aspekcie racjonalnego oddziaływania na zdrowie, ogólny i wszechstronny rozwój fizyczny i rozwój sprawności motorycznej. Niezmiernie istotnym jest także kształtowanie wśród U zaangażowanych postaw, budzenie zainteresowań różnymi dyscyplinami sportu i wychowaniu w rekreacji ruchowej.

Lechosław Lachowicz

LWF należy postrzegać w dwóch płaszczyznach przenikających się:

Tok lekcji WF

Logicznie opracowany schemat, który orientacyjnie wskazuje N jak należy dobierać materiał ćwiczebny aby jak najwszechstronniej oddziaływać na organizm U, wskazuje również na kolejność ćwiczeń, zabaw i gier ruchowych dla uzyskania racjonalnego przebiegu krzywej fizjologicznej natężenia wysiłku fizycznego.

Wg Kalinowski Adam

Tok lekcyjny orientacyjnie wskazuje, jak należy dobierać materiał ćwiczebny, by zapewnić możliwie jak najwszechstronniejsze oddziaływanie na ustrój ćwiczącego.

Wg Janina Kutzner

Dla ułatwienia przestrzegania zasad budowy lekcji skonstruowano tok lekcyjny, który pozwala na określenie ram lekcji i ma orientacyjne znaczenie dla prawidłowej budowy jednostki.

Wg Ludwik Denisiuk

Tok lekcyjny są to ogólne wytyczne podane w formie przejrzystego schematu (złożonego z 3 części)

Wg Stanisław Strzyżewski

Tok lekcyjny jest ciągiem określonych zadań pedagogicznych. Zadania pedagogiczne, które tworzą tok lekcyjny (wg Strzyżewski)

Natężenie wysiłku lekcji wychowania fizycznego (podział toku lekcji na części).

Część I - wstępna

Część II A - główna (ćwiczenia kształtujące)

Część II B - główna

Część III - końcowa

Zasady, które trzeba w lekcji respektować, aby proces wf spełniał swoje zadania zdrowotno - rozwojowe, kształcące i wychowawcze:

Systematyka toków lekcji wf (Muszkieta 1998)

1. Toki czyste zabaw i gier ruchowych wg Trześniowskiego 1995

Dzieci 7-10 lat

Dzieci 11-12 lat

Dzieci powyżej 12 lat

  • zabawa ze śpiewem,

  • zabawa lub gra orientacyjno-porządkowa,

  • zabawa lub gra na czworakach,

  • z lub g rzutna,

  • z lub gra bieżna,

  • z lub g orientacyjno-porządkowa,

  • z lub g skoczna,

  • z ze śpiewem.

  • z ze śpiewem,

  • z lub gra orientacyjno-porządkowa,

  • z lub g z mocowaniem,

  • z lub g bieżna,

  • z lub g rzutna,

  • z lub g skoczna,

  • z ze śpiewem lub pląs.

  • z lub g orientacyjno-porządkowa,

  • z lub g z mocowaniem,

  • z lub g bieżna,

  • z lub g rzutna,

  • z lub g skoczna,

  • z lub g kopna,

  • z o charakterze uspokajającym.

2. Tok lekcji zabaw i gier ruchowych z ćwiczeniami kształtującymi wg Kalinowskiego 1970.

Część 1: czynności organizacyjno-porządkowe, zabawa ze śpiewem, z lub g orientacyjno-porządkowa.

Część 2.a. ćwiczenia kształtujące - ćwiczenia: ramion, tułowia w płaszczyźnie strzałkowej, nóg, t w płaszczyźnie czołowej, r i n, t w płaszczyźnie poprzecznej, mięśni brzucha, t w płaszczyźnie mieszanej, mięśni grzbietu, równoważne, podskoki.

Część 2.b. z lub g na czworakach lub z mocowaniem, z lub g bieżna, rzutna, skoczna.

Część 3. z ze śpiewem, marsz lub pląs, czynności organizacyjno-porządkowe.

3. Tok lekcji z przewagą ćwiczeń gimnastycznych wg Denisiuka 1964.

Część 1. czynności organizacyjno-porządkowe, z ze śpiewem, z lub g orientacyjno-porządkowa.

Część 2.a. ćwiczenia kształtujące (jw.), z lub g ożywiająca.

Część 2.b. ćwiczenia stosowane i użytkowe - zwinności, siły (zwisy i podpory), równowagi na przyrzadach, skoczności (skoki gimnastyczne), biegi i rzuty.

Część 3. z ze śpiewem lub z, g lub ć uspokajające lub korektywne, czynności organizacyjno-porządkowe.

4. Tok lekcji z i g ruchowych z elementami la

Część 1. czynności organizacyjno-porządkowe, z lub g ożywiająca lub dyscyplinująca, ćwiczenia kształtujące (jw.).

Część 2. z lub g bieżne, rzutne, skoczne.

Część 3. z lub g uspokajająca, czynności organizacyjno - porządkowe.

5. Tok lekcji z i g ruchowych z elementami zespołowych gier sportowych.

Część 1. czynności organizacyjno-porządkowe, z lub g ożywiająca lub dyscyplinująca.

Część 2. a. ćwiczenia kształtujące jw., gra ruchowa.

Część 2.b. z i g ruchowe z elementami techniki danej gry zespołowej, z elementami taktyki, g drużynowa o charakterze danej gry zespołowej.

Część 3. z lub g o charakterze uspokajającym, czynności organizacyjno-porządkowe.

6. Toki lekcji z i g ruchowych wg Bondarowicza 1982.

Dzieci klas 3-5

Z ćwiczeniami gimnastycznymi

Z grą drużynową

  • ć porządkowo-wychowawcze,

  • z lub g o charakterze ożywiającym i rozgrzewającym,

  • z lub g orientacyjno-porządkowa,

  • na czworakach,

  • z mocowaniem lub dźwiganiem,

  • masowa bieżna lub skoczna,

  • rzutna lub z podbijaniem, lub kopna,

  • skoczna lub bieżna o mniejszym natężeniu,

  • ćwiczenia korektywne,

  • z o charakterze uspokajającym,

  • ćwiczenia porządkowo-wychowawcze.

  • ć porządkowo-wychowawcze,

  • z lub g o charakterze ożywiającym,

  • ć gimnastyczne kształtujące wolne,

  • z lub g na czworakach,

  • z mocowaniem i dźwiganiem lub zwisy na przyrządach,

  • ć równoważne na przyrządach,

  • ć zwinności na przyrządach,

  • z lub g masowa, bieżna lub skoczna, lub skok przez przyrząd,

  • z lub g rzutna, lub z podbijaniem, lub kopna,

  • ć korektywne,

  • z lub g o charakterze uspokajającym,

  • ć porządkowo-wychowawcze.

  • ć porządkowo-wychowawcze,

  • z lub g o char. ożywiającym,

  • ć gimnastyczne kształtujące,

  • z lub g doskonalące elementy ruchowe danej gry drużynowej,

  • g drużynowa (uproszczona, szkolna, właściwa),

  • ć korektywne,

  • z o char. uspokajającym,

  • ćwiczenia porządkowo-wychowawcze.

7. Toki lekcji gier drużynowych.

Z zabawami i grami ruchowymi

Z ćwiczeniami kształtującymi

Część 1. czynności org-porz., z lub g orientacyjno-porz.

Część 2.1. z lub g na czworakach lub z mocowaniem, bieżna, rzutna, skoczna, z z elementami techniki danej gry drużynowej.

Część 2.b. fragment gry z elementami taktyki, g (uproszczona, szkolna, właściwa).

Część 3. z lub g o char. uspok., czynności org-porz.

Część 1. czynności org-porz., z lub g o char. dyscyplinującym lub ożywiającym.

Część 2.a. ćwiczenia kształtujące.

Część 2.b. fragment gry z elementami taktyki, gra uproszczona, szkolna lub właściwa.

Część 3. z lub g o char. uspok., czynności org-porz.

Dydaktyczne metody instruowania.

Stosowanie metod objaśniania słownego i pokazu. Ucząc najrozmaitszych umiejętności ruchowych, wykorzystujemy najczęściej trzy elementy: pokaz, objaśnienia, ćwiczenia. Są one ze sobą ściśle powiązane.

Pokaz - pozwala U na pierwsze wyobrażenie ruchu, a dla N jest to możliwość dokładnego zademonstrowania ćwiczenia. Sposób pokazania ruchu może być dowolnie wybrany w zależności od zastosowanej metody nauczania. Rozwijanie w ten sposób wyobraźni twórczej i odtwórczej pozwala na kształtowanie nowych nawyków ruchowych.

Objaśnienia - występują w nierozerwalnym powiązaniu z pokazem. Powinny być krótkie i zrozumiałe. Należy dostosować je do możliwości percepcyjnych U. Powinny podkreślać zasadnicze cechy danego ćwiczenia, uwzględniając istotne momenty dotyczące trudności czy elementów niebezpiecznych. Nie może w nich zabraknąć informacji o wartości użytkowej danego ćwiczenia i jego wpływie na organizm. Pozwoli to na aktywny i świadomy udział U w procesie nauczania czynności ruchowych. Bardzo ważną sprawą przy objaśnianiu ćwiczenia jest używanie prawidłowej terminologii. Poznanie przez U fachowego słownictwa wzbogaca ich język i pozwala zrozumieć specyfikę przedmiotu.

Ćwiczenia - polegające na utrwalaniu ruchu są podstawa do zdobycia określonej umiejętności i nawyków ruchowych. Brak systematyczności w pracy N i U uniemożliwia osiągnięcie zamierzonych efektów.

Czynności N w przygotowaniu osnowy lekcji WF

Osnowa - pisemne przygotowanie N do cyklu jednostek lekcyjnych.

Zabierając się do przygotowania osnowy lekcyjnej musimy znać program nauczania danej klasy i umieć dokonać wyboru toku i typu lekcji.

Osnowa lekcji WF powinna zawierać: cele lekcji (poznawcze, kształcące, wychowawcze), dane o klasie i warunkach lekcji, tok lekcji, nazwę zabaw, gier ruchowych i ćwiczeń, czas trwania i liczbę powtórzeń, organizację lekcji, opis przebiegu lekcji, uwagi o realizacji.

Uproszczoną formą osnowy lekcji wf jest konspekt. Konspekt jest także pisemnym przygotowaniem się N do lekcji zawierającym: cele operacyjne lekcji, informacje o klasie i warunkach, tok lekcji, nazwę zabaw, gier, ćwiczeń, liczbę powtórzeń i czas trwania, uwagi organizacyjno - metodyczne, uwagi o przebiegu lekcji.

Podczas przygotowania osnowy lub konspektu pomocną może być analiza zewnętrzna i wewnętrzna zadań dydaktycznych lekcji.

Analiza zewnętrzna zadania lekcji - polega na rozłożeniu danego ćwiczenia (zabawy, gry) na poszczególne elementy, fazy ruchu stanowiące obraz zewnętrzny ćwiczenia (zabawy, gry).

Analiza wewnętrzna zadania lekcji - polega na rozpatrywaniu zaangażowania aparatu ruchowego - mięśni, więzadeł i stawów.

Kolejność czynności N w opracowaniu osnowy lekcji:

N wf pełni role organizatora procesy nauczania i uczenia się, procesu kształcenia i wychowania. Jest osoba pomagającą U opanować szeroki zakres różnego rodzaju umiejętności, sprawności i wiadomości.

W procesie dydaktycznym wf proponuje się następujący schemat kolejności czynności N w przygotowaniu osnowy lekcji (Bronikowski, Muszkieta):

  1. Charakterystyka zespołu klasowego (poziom umiejętności, sprawności fizycznej, zdrowia, wiadomości, zainteresowania U),

  2. Analiza warunków (bazowo - sprzętowych szkoły),

  3. Analiza programu nauczania i rozkładu materiału nauczania N (planu autorskiego),

  4. Postawienie celów operacyjnych lekcji (kształcących, poznawczych, wychowawczych),

  5. Określenie typu, rodzaju i toku lekcji,

  6. Opracowanie części głównej lekcji (część II B) - wybór zadania głównego lekcji, dobór zadań pozostałych lekcji, wybór metod nauczania i form prowadzenia, wybór sposobów organizacji pracy na lekcji, bezpieczeństwo w części głównej,

  7. Opracowanie ćwiczeń kształtujących (część II A) - dobór ćwiczeń kształtujących do zadań dydaktycznych lekcji, kolejność ćwiczeń kształtujących według toku przygotowywanej lekcji, wybór formy prowadzenia ćwiczeń, wybór sposobu organizacji ćwiczeń kształtujących,

  8. Opracowanie części końcowej lekcji (część III) - dobór zabaw lub ćwiczeń o charakterze uspokajającym, dobór zabaw lub ćwiczeń korygujących postawę ciała, koncepcja omówienia lekcji, podsumowania,

  9. Opracowanie części wstępnej (część I) - koncepcja rozpoczęcia lekcji, uświadomienie U celów i zadań lekcji, dobór zabawy (ćwiczenia) ożywiającej lub dyscyplinującej,

  10. Wybór wiadomości do realizacji w lekcji wf i sposobu ich przekazania U,

  11. Wybór sprzętu (przyborów i przyrządów),

  12. Opracowanie zadań wychowawczych i sposobów wdrażania ich w procesie lekcji wf,

  13. Bezpieczeństwo na całe lekcji wf.

Metody nauczania ćwiczeń ruchowych

W metodyce wf wyróżnia się 4 rodzaje metod nauczania:

1 - metoda syntetyczna (całości) - polega na nauczaniu określonej zabawy, gry, ćwiczenia ruchowego w całości, od początku w pełnej formie. W przypadku zabaw i gier ruchowych powinna ona być podstawowa metodą nauczania.

2 - metoda analityczna (części) - polega na nauczaniu poszczególnych elementów zabawy, gry, ćwiczenia ruchowego. Nauczanie rozpoczyna się od elementów prostych, łatwych. Po opanowaniu przez ćwiczących wyizolowanych elementów ruchu, należy przejść do bardziej złożonych, by w efekcie końcowym U opanował daną zabawę, grę, ćwiczenie w całości.

3 - metoda mieszana (syntetyczno - analityczna) - polega w pierwszej fazie na nauczaniu częściami, a następnie w pełnej formie. Może ona polegać także na podziale U na grupy. U mniej sprawni uczą się zabawy, gry, ćwiczenia za pomocą metody analitycznej, by przejść do pełnej formy ćwiczenia. Natomiast U sprawniejsi mogą uczyć się od początku w pełnej formie zabawy, gry, ćwiczenia.

4 - metoda kompleksowa - polega na nauczaniu wyodrębnionych przez N kompleksów ruchowych danej zabawy, gry lub ćwiczenia ruchowego i jest połączeniem poprzednich metod, stosowanym często w celu korygowania błędów w wykonywanym ruchu.

Metody nauczania ćwiczeń ruchowych to sposoby, za pomocą których w pracy dydaktycznej ćwiczący, pod kierunkiem N, opanowuje umiejętności, nawyki ruchowe i związane z nimi wiadomości. Realizacja zadań ruchowych wymaga szczególnej dbałości o odpowiedni dobór metod. Strzyżewski pisząc o systematyce metod jako sposobów realizacji wychowania fizycznego, podzielił je ze względu na wymagany poziom aktywności wewnętrznej i zaangażowania intelektualnego U na następujące zadania:

1 - ściśle określone - wymagające ścisłego sterowania zewnętrznego, takie jak nauka techniki i taktyki poszczególnych dyscyplin sportowych oraz zadań o charakterze rehabilitacyjno - korekcyjnym.

2 - częściowo określone - które U mogą wykonywać do pewnego stopnia samodzielnie.

3 - problemowe - wymagające pełnej samodzielności i inwencji w poszukiwaniu rozwiązań przy wykorzystywaniu posiadanych umiejętności i wiadomości.

Teoria R.A. Schmidta

Zaleca, aby w procesie nauczania i uczenia się zwrócić uwagę na następujące zasady:

1 - dla ruchów powolnych, seryjnych, w których nie zachodzi ściśle współdziałanie części całego działania, bardzo skuteczna jest metoda nauczania częściami.

2 - w nauczaniu i doskonaleniu bardzo szybkich ruchów i z góry zaprogramowanych ćwiczenie wyodrębnionych jego części jest mało skuteczne, a może być nawet szkodliwe.

3 - im bardziej części działania są współzależne, tym mniej użyteczna jest metoda cząstkowa.

Sposoby organizacji pracy na lekcji wf

Najczęściej stosowanymi sposobami organizacji lekcji wf będą:

1 - Praca jednym frontem - U jednocześnie wykonują określone zadanie ruchowe identyczne pod względem techniki, liczby powtórzeń, wynikające z przepisów i zasad gry, dyscypliny sportu.

2 - Praca w grupach - U są podzieleni na zespoły, a każdy zespół wykonuje inne zadania na swoim stanowisku. N powinien zawsze nadzorować zadanie główne lekcji jako nowe i dopiero poznawane przez U, demonstrując samemu i ucząc ich zasad prawidłowej asekuracji. Nie powinien zapominać jednak o kontrolowaniu wykonywania przez resztę klasy pozostałych zadań.

3 - Praca w grupach z ćwiczeniem dodatkowym - przy każdym stanowisku wprowadza się jakieś nowe ćwiczenie dodatkowe, aby skrócić U czas oczekiwania na wykonanie zadania trudniejszego. Ćwiczenie dodatkowe powinno strukturą ruchu być zbliżone do zadania na tym stanowisku, wykorzystując te same grupy mięśni, w przypadku gdy zadanie główne nie jest zbyt obciążające, lub inne grupy mięśniowe, gdy ma ono charakter siłowy i wymaga odpoczynku. Jeśli zadanie główne wymaga dużego wysiłku i koncentracji uwagi, ćwiczenie dodatkowe może mieć wtedy charakter wyrównawczy.

4 - Tor przeszkód - umiejętnie dobrany przez N zestaw zadań ruchowych ustawiony w formie toru przeszkód może być stosowany na każdym poziomie i jest łatwy do zorganizowania. Unikamy zadań nowych i zbyt skomplikowanych, jako że szybkość pokonywania toru uniemożliwia prawidłowe opanowanie techniki nowych zadań. Przed rozpoczęciem toru należy dokładnie pokazać kolejne zadania i sprawdzić, czy przeszkody rozstawione są w wystarczającej odległości, aby uniknąć przestojów, czy też osób wpadających na siebie.

5 - Forma małych obwodów - strukturę małego obwodu stanowić będzie 3-5 drobnych zadań ruchowych, prowadzących od najprostszego elementu do ostatniego ogniwa, którym jest konkretne zadanie dydaktyczne. Jest to forma wykorzystywana najczęściej przy nauczaniu zadania nowego i złożonego technicznie bądź koordynacyjnie.

6 - Praca indywidualna - U posiadają dużą swobodę wybory rozwiązań i często ćwiczą według własnego pomysłu, wykonują różne zadania w trakcie trwania zabawy, gry, ćwiczenia ruchowego, forma ta jest związana z twórczymi metodami realizacji zadań ruchowych.

7 - Sposób mieszany - następuje wykorzystanie różnych sposobów organizacji na jednej lekcji zabaw i gier ruchowych czy lekcjach gimnastyki bądź gier zespołowych, w których N planuje inny sposób organizacji w czasie ćwiczeń kształtujących i całkiem odmienny sposób w trakcie realizacji zadań głównych lekcji.

Kontrola i ocena z wf

Kontrola i ocena umożliwia nam stwierdzenie aktualnego stanu umiejętności, wiedzy oraz stopnia opanowania nauczanego nawyku. Pozwala także U na samoocenę i porównanie swoich umiejętności czy wiadomości w grupie rówieśników.

Reforma systemu edukacji (1999) wprowadziła dwa systemy oceniania. Wewnątrzszkolny system oceniania ustalany i aprobowany jest przez radę pedagogiczną i może to być np. system punktowy, procentowy czy według zaproponowanej przez N innej skali. Dla każdego przedmiotu powinny zostać ustalone kryteria ocen. Zewnątrzszkolny system oceniania w postaci standardów wymagań egzaminacyjnych stworzony został, by ułatwić porównywanie wiedzy U, ale także, by możliwe było porównywanie i ocenianie pracy całych szkół.

Dekalog zasad kontroli i oceny w wf (Muszkieta 2002):

  1. U jest podmiotem wszelkich działań N.

  2. Stosuj czytelne, obiektywne i sprawiedliwe kryteria oceny ucznia.

  3. Aby coś sprawdzić i ocenić, najpierw należy tego nauczyć.

  4. Oceniając umiejętności, psychomotoryczność i wiadomości, miej na uwadze stan bieżący (poziom), a przede wszystkim postęp ucznia.

  5. Sprawdzając poziom sprawności fizycznej, umiejętności i wiadomości, uwzględniaj różny stan rozwoju psychomotorycznego U.

  6. Ocena z pomiarów komponentów sprawności fizycznej U nie może decydować o ocenie końcowej z wf.

  7. Każdy U zasługuje na ocenę co najmniej dobrą z wf i każdy może otrzymać ocenę celującą.

  8. Nie używaj ocen do karania U na przykład za złe zachowanie, brak zaangażowania czy motywacji, niechęć do startowania w zawodach, itp.

  9. Staraj się unikać ocen niedostatecznych i miernych z wf. Wyższa ocena motywuje, zaniżona powoduje negatywną motywację.

  10. Naucz U samooceny i samokontroli własnych umiejętności, sprawności, wiedzy, rozwoju psychofizycznego, zachowań, postaw, które są bardziej celowe i efektywne w procesie kształcenia i wychowania.

Funkcje oceny:
1) Funkcja klasyfikacyjna jest użyteczna przy: ocenie poziomu opanowania wiedzy w dłuższym dystansie, różnicowaniu i selekcji U ze względu na dalsze ścieżki kształcenia, porównywaniu osiągnięć U ze standardami, informowaniu dla nadzoru i środowiska.

2) Funkcja diagnostyczna jest użyteczna przy: opisie rozwoju kompetencji U, rozpoznawaniu indywidualnych potrzeb każdego U, porównywaniu efektywności programów nauczania, określeniu efektywności stosowanych metod pracy, planowaniu procesu nauczania, informacji zwrotnej dla ucznia i rodziców, braniu przez ucznia odpowiedzialności za proces uczenia się.

Implikacje funkcji w stosunku do oceny (Sołtys, Szmigel):

  1. Funkcja dydaktyczna - ocena powinna być informacją o stopniu opanowania treści nauczania (czynności) przez ucznia.

  2. Funkcja dydaktyczno - prognostyczna - powinna informować o stopniu znajomości zagadnienia niekoniecznie w oparciu o program wyłącznie szkolny, jest również pomocna przy planowaniu czynności N, a także informuje o przyszłych wynikach U na podstawie bieżących ocen dydaktycznych.

  3. Funkcja sterująco - metodyczna - powinna uzmysłowić N konieczność zmiany lub kontynuacji metod pracy z U.

  4. Funkcja psychologiczna - powinna obejmować kontekst zdrowia psychicznego i fizycznego U.

  5. Funkcja wychowawcza - powinna uwzględniać zaangażowanie, staranność, wkład pracy, warunki środowiskowe.

  6. Funkcja selektywna - powinna odróżniać U dobrze przygotowanych do dalszej nauki od tych, którzy danej umiejętności jeszcze nie posiedli.

  7. Funkcja społeczna - powinna kształtować stosunki w klasie i określić przygotowanie i predyspozycje U do dalszej nauki i pracy.

Przedmiot oceny (co oceniać?)

  1. Rozwój fizyczny - pomiary antropometryczne (wysokość ciała, masa, obwód większych grup mięśniowych), pomiary fizjologiczne (pojemność życiowa płuc, rytm oddechu, rytm tętna, wydolność pracy serca, ciśnienie tętnicze krwi), postawa ciała (wady i odchylenia, proporcje, zakresy ruchów w stawach).

  2. Umiejętności - technika i taktyka wykonania poszczególnych elementów nauczanych dyscyplin i konkurencji, utylitarne, organizacyjne (umiejętności organizacji czasu wolnego, zawodów, sędziowanie).

  3. Sprawność fizyczna - zdolności kondycyjne i koordynacyjne, sprawność fizyczna związana ze zdrowiem, sprawność fizyczna związana z osiągnięciami.

  4. Wiadomości o KF - dot. historii kf, techniki i taktyki poszczególnych dyscyplin, organizowania czasu wolnego, ocena własnego stanu zdrowia.

  5. Postawy i zachowania - stosunek do wf, aktywność, zaangażowanie, wartości.

Kryteria i narzędzia oceny (jak oceniać?)

  1. Rozwój fizyczny - obserwacja, pomiary wykonywane przez higienistkę szkolną, lekarza, pomiary wykonywane samodzielnie przez uczniów.

  2. Umiejętności - testy nauczycielskie zgodne z planem pomiaru osiągnięć U i rozkładem materiału nauczania w zakresie umiejętności ruchowych, sprawdziany, organizacja zawodów, sędziowanie.

  3. Sprawność fizyczna - testy sprawności fizycznej.

  4. Wiadomości o KF - sprawdziany, testy, odpowiedzi, prowadzenie zajęć, prowadzenie zeszytów, teczek, dzienniczków.

  5. Postawy i zachowania - obserwacja, udział w zawodach, festynach, przynależność do klubów, sekcji, działalność społeczna (SKS, UKS).

Należy pamiętać, że zadaniem oceny jest również przygotowanie do umiejętności samooceny i samokontroli.

Samokontrola i samoocena U na lekcji wf

Samokontrola to:

Samoocena to własna opinia U o wartościach przyswojonych przez niego w różnych przejawach aktywności ruchowej oraz odnoszących się do jego rozwoju osobniczego.

Samokontrola i samoocena U z wf dotyczy:

Intelektualizacja w zajęciach wf

Przekazywanie konkretnych wiadomości, wiedzy uczniom. Dostosowywanie do wiedzy odbiorcy (poziomu intelektualnego). Będzie to również dobór środków innych niż ruch (DVD, video, biologia, gazeta, itp.)

Intelektualizacja związana jest z tym, co N mówi do U i okolicznościami przekazywania tych treści. Najczęściej wiąże się tematycznie z:

Umiastowska uważa, że współdziałanie wf z wychowaniem intelektualnym odbywa się przez:

Indywidualizacja w lekcji wf

Dostosowanie zadań ruchowych do możliwości U (sprawność U, wiek, płeć, etap edukacji, zainteresowania, warunki psychofizyczne).

Indywidualizacja procesu dydaktycznego w wf jest zadaniem trudnym. Reakcje dzieci są zróżnicowane pod względem rozwoju umysłowego i fizycznego. Różnice te są uzależnione od czynników genetycznych, ale również zależą od postaw, stosunków społecznych i środowiska, w którym dziecko wyrasta.

W procesie lekcyjnym indywidualizacja dotyczy przede wszystkim:

Zadaniem N jest dotarcie do każdego U tak, aby umotywować go do zadań czekających w lekcji. W większości przypadków indywidualizacja związana jest z interakcjami N-U, ale może też dotyczyć konkretnych zadań ruchowych, w których U samodzielnie określają poziom rozpoczęcia ćwiczenia, czy wręcz sami wyznaczają sobie zadania na miarę swoich możliwości.

Intensyfikacja lekcji wf

O zmianach zachodzących w organizmie U decyduje nie tylko rodzaj ćwiczeń, ale także możliwości adaptacyjne do wysiłków czy nastawienie psychiczne do zadań, budowa ciała albo stopień wytrenowania.

Intensyfikacja związana jest z czynnikami motywującymi, takimi jak:

Zwiększenie intensywności lekcji możliwe jest głównie przez:

Systematyka metod realizacji zadań w lekcji wf

Zadania realizowane w procesie wf ze względu na wymagany poziom aktywności wewnętrznej U można podzielić na trzy podstawowe grupy:

  1. Zadania ściśle określone - wymagające ścisłego sterowania zewnętrznego, takie jak nauka technik i taktyk sportowych, korekcja postawy, rehabilitacja.

  2. Zadania częściowo określone, które U mogą w miarę samodzielnie wykonywać.

  3. Zadania problemowe - wymagające pełnej samodzielności i inwencji twórczej uczniów.

Każda z wymienionych grup zadań wymaga innego podejścia metodycznego w procesie ich realizacji, i tak:

  1. zadania ściśle określone - wymagają zastosowania metod reproduktywnych (odtwórczych),

  2. zadania częściowo określone - wymagają zastosowania metod proaktywnych (usamodzielniających),

  3. zadania problemowe - wymagają zastosowania metod kreatywnych (twórczych) .

Metody reproduktywne (odtwórcze)

W wf klasyczną metodą reproduktywną jest metoda naśladowczo - ścisła. Cechami charakterystycznymi tej metody są:

U może się zmieniać pozytywnie w zakresie struktury somatycznej, podnosić sprawność fizyczną, opanować technikę ćwiczeń i taktykę gry. Te pozytywne rezultaty można osiągnąć nawet wbrew woli U, pod warunkiem jednak, że N umiejętnie kieruje systemem nagród i kar.

Do głównych negatywnych skutków tej metody należy zaliczyć:

Metodę naśladowczo - ścisłą należy we współczesnej szkole zastąpić metodą zadaniowo - ścisłą lub metodą programowanego uczenia się.

Metody proaktywne (usamodzielniające)

Aktywizacja U w procesie wf wymaga stawiania U w takich sytuacjach zadaniowych, które dla nich będą atrakcją i zgodne z ich potrzebami rozwojowymi. Ponadto U powinni wykonywać zadania w miarę możliwości samodzielnie, by uczyć się samokontroli i samooceny własnego działania. Można to osiągną stosując odpowiednie zadania i następujące metody ich realizacji:

  1. Metoda zabawowo - naśladowcza polega na naśladowaniu mechanizmów, zwierząt, ludzi będących w ruchu oraz takich zjawisk przyrodniczych jak wiatr, grzmot, deszcz. W tym przypadku do aktywności ruchowej pobudzają dzieci tematy podsuwane przez N.

  2. Metoda zabawowa - klasyczna, w której U są stawiani w sytuacji zadaniowej za pomocą fabuły lub przepisów.

  3. Metoda bezpośredniej celowości ruchu polegająca na tym, że N stawia U w sytuacji zadaniowej poprzez zalecenie wykonania prostych zadań wziętych z życia,

  4. Metoda programowanego usprawniania się - przykładem są różnego rodzaju „ścieżki zdrowia”, które polegają na samodzielnym usprawnianiu się według tych samych założeń jak w metodzie programowanego uczenia się techniki ruchu.

Metody kreatywne (twórcze)

Do najistotniejszych cech metod twórczych należą:

  1. pełna samodzielność U w rozwiązywaniu zadań i problemów ruchowych,

  2. zadania dla podmiotu mają charakter zadań otwartych, tzn. zupełnie nieznanych, z którymi spotykają się po raz pierwszy,

  3. czynnikami motywującymi U do działania są: informacje, aspiracje, oczekiwania, wyniki własnych czynności mające charakter nagród i kar,

  4. U stosuje w procesie działania samokontrolę i samoocenę oraz zdobywa podstawy ustawicznego samodoskonalenia się.

Powyższe walory posiadają takie metody jak:

  1. Metoda ruchowej ekspresji twórczej (Laben) - N stawia U w sytuacji zadaniowej, którą U powinni samodzielnie, twórczo rozwiązać, przy czym każde rozwiązanie zademonstrowane przez U uważa się jako poprawne.

  2. Metoda problemowa - N stawia U w sytuacji problemowej, to znaczy w takiej, z którą U spotykają się po raz pierwszy i nie znają sposobu jej rozwiązania. U samodzielnie analizują sytuację, tworzą programy, rozwiązania problemu i weryfikują jego poprawność w praktycznym działaniu.

Proces nauczania i uczenia się czynności ruchowych

Wychowanie fizyczne, jako proces, to ciąg systematycznych działań N i U zmierzających do osiągnięcia założonych celów dotyczących opanowania czynności ruchowych, kształtowania zdolności i predyspozycji motorycznych, wyposażenia w wiedzę o KF, a przede wszystkim kształtowania pożądanych postaw i zachowań wobec KF.

Proces nauczania i uczenia się czynności ruchowych polega na systematycznych i ciągłych czynnościach N i U zmierzających do opanowania nowej struktury ruchu.

Uczenie się czynności ruchowych - to zmysłowe odbieranie od otoczenia i przetwarzanie umysłowej informacji dotyczącej nie znanej dotąd czynności ruchowej, a następnie wykonywanie czynności za pomocą systemu psychomotorycznego oraz sprawdzanie skuteczności tej czynności w różnych sytuacjach otoczenia.

Nauczanie czynności ruchowych - proces współdziałania N z U wspomagający ich uczenie się, którego celem jest spowodowanie korzystnych społecznie zmian zachowania się U i uzyskanie przez niego kompetencji warunkujących sprawne działanie (odtwórcze i twórcze) w wielu różnych sytuacjach fizycznych i społecznych. To swoista wymiana informacji między N i U oraz chęć udzielania pomocy U.

Ogniwa procesu nauczania i uczenia się:

Nawyk ruchowy (Czajkowski) - nabyta wyuczona czynność spostrzeżeniowo - ruchowa oparta na mechanizmach neurofizjologicznych, zapewniająca uzyskiwanie z góry przewidzianych wyników działania z dużą pewnością, sprawnie, z minimalną stratą czasu i energii, często w stanie nieświadomości wtórnej.

Fazy kształtowania nawyku ruchowego:

Teoria R.A. Schmidta

Według Schmidta dobrze opanowany nawyk ruchowy jest ściśle związany ze specjalnymi umiejętnościami technicznymi i techniczno - taktycznymi, warunkującymi skuteczne działanie w toku walki sportowej. Wyróżnia się trzy główne część nawyku ruchowego: procesy czuciowe (postrzeżeniowe), wybór działania (podjęcie decyzji), wykonanie wybranego ruchu. Schmidt wyróżnia różne rodzaje nawyków ruchowych. Nawy zamknięty - wywodzi się ze środowiska wewnętrznego - cechuje go przewidywalność i niezmienność otoczenia. Nawyk otwarty - jest podyktowany wyborem działania, reakcją na bodzce zewnętrzne w zmienny sposób. Cechuje go nieprzewidywalność. Nawyk pojedynczy - jeden krótki ruch, o jasno określonym początku i końcu.

Czynności i zadania N i U w poszczególnych fazach

Czynności N:

    1. faza generalizacji - podanie prawidłowej nazwy zadania, wzorowy pokaz, objaśnienie, podstawowa analiza wykonywanego ruchu, eliminowanie podstawowy błędów, naprowadzenie i motywowanie do wykonania zadań, czynności zabezpieczające,

    2. faza koncentracji - naprowadzanie i motywowanie do wykonania zadań, szczegółowa analiza wykonywanego ruchu, eliminowanie błędów szczegółowych, nauczanie i doskonalenie autoasekuracji,

    3. faza automatyzacji - kontrola i ocena poziomu wykonywania ruchu.

Czynności U:

    1. faza generalizacji - zmysłowe odebranie i przetworzenie umysłowe informacji o zadaniu, tworzenie wyobrażenia motorycznego zadania, analiza wykonywanego ruchu, autoeliminowanie podstawowych błędów, nastawieni na prawidłowe wykonanie zadania,

    2. faza koncentracji - nastawienie na prawidłowe wykonanie zadania, szczegółowa analiza wykonywanego ruchu, autokorekta błędów szczegółowych, wielokrotne powtarzanie zadania celem utrwalenia i doskonalenia struktury ruchowej, samoasekuracja,

    3. faza automatyzacji - utrwalenie i doskonalenie danej struktury ruchowej w różnych sytuacjach fizycznych i społecznych (różna odległość, czas trwania, amplituda ruchu, kierunek, szybkość wykonania), samokontrola i samoocena wykonywanego ruchu.

Różne

Sytuacja dydaktyczno - wychowawcza - to układ wzajemnych stosunków N-U. N określa czego, po co i jak naucza, on przewiduje realizację i ją ocenia, organizuje nauczanie i uczenie się, stawia przed U zadania, skłania U do podjęcia ich i zrozumienia.

Zasady budowy lekcji WF:

  1. zasada wszechstronności - wskazuje N na konieczność doboru w każdej lekcji takich środków metodycznych, które zapewniłyby U możliwość możliwości wszechstronnego, harmonijnego rozwoju poprzez właściwe oddziaływanie zarówno na strefę motoryczną, psychomotoryczną, rozwój intelektualny oraz społeczno - moralny.

N musi pamiętać o:

2) zasada zmienności pracy (mięśniowej) - założeniem funkcjonowania tej zasady jest zapewnienie na LWF bezpieczeństwa U, poprzez przeciwdziałanie kontuzjom mogącym wystąpić na skutek przeciążenia pewnych grup mięśni.

Należy:

3) zasada stopniowania natężenia wysiłku w lekcji (ilustruje krzywa natężenia wysiłku).

Ogólne wskazania:

Typy lekcji.

Najczęściej w praktyce wymieniane są 4 typy lekcji: