OGÓLNA TEORIA FIZYKOTERAPII

wykl.1

Czasopisma fachowe:

Postępy Rehabilitacji

Fizjoterapia polska

Fizjoterapia

Rehabilitacja jest to pojecie najszersze.

Rehabilitacja jest przemyślanym, skoordynowanym, dobrze zorganizowanym procesem leczenia, usprawniania, nauczania, zatrudniania i przystosowania normalnego społecznego współistnienia ludzi, którzy na skutek choroby lub urazu, wad wrodzonych czy nabytych utracili zdrowie. Celem tego procesu jest osiągnięcie przez jednostkę optymalnego poziomu funkcjonowania.

Fizjoterapia to wąska ścieżka rehabilitacji dotyczącej usprawniania organizmu człowieka -

Rehabilitacja medyczna

Kinezyterapia Fizykoterapia Masaż

KINEZYTERAPIA - leczenie ruchem

Kinesis - ruch terapia - leczenie

MASAŻ - mechaniczne działanie terapeuty na ciało człowieka usprawniając jego organizm.

FIZYKOTERAPIA - za pomocą zjawisk fizycznych zachodzących w przyrodzie lub sztucznie wywołanych

Podstawowym czynnikiem Rehabilitacji jest ruch.. prof. Wiktor Dega twórca rehabilitacji w szkole Poznańskiej w 1934 r. powstały pierwsze Gabinety Korektywy.

W tym samym czasie powstała warszawska myśl prof. Mariana Waissa

Myśl Prof. Degi

Ruch jako lek nie ma substancji ani opakowania. Substancję tego leku jest pomysł zrodzony z nauki i doświadczenia. Podany pacjentowi wraz z sercem i osobowością czyni ten lek jako NIEZASTĄPIONY.

Jest to lek, który nie ma działań ubocznych (musi go wykonywać fachowiec).

Rehabilitacja oznacza ograniczony w czasie proces.

Wyrównanie szans to proces zmierzający do udostępnienia w jednakowym stopniu wszystkim środowiska fizycznego a więc budynków mieszkalnych środków transportu, świadczeń społecznych i zdrowotnych, możliwości kształcenia i pracy zawodowej, życia społecznego i kulturalnego w tym sportu i rekreacji.

Rehabilitacja medyczna (lecznicza) - Fizjoterapia. Prowadzona jest w placówkach Sł. Zdrowia, szpitalach, przychodniach, poradniach, uzdrowiskach. Przyspieszać ,a ona powrót do zdrowia, zapobiegać trwałej utracie funkcji chorego układu. Leczenie farmakologiczne wspierane jest zajęciami usprawniającymi i postępowaniem psychologicznym. Naturalna regeneracja organizmu sprawia, ze skrócony zostaje okres kompensacji i czas adaptacji ustroju do funkcjonowania w zmienionych warunkach organicznych.

Rehabilitacja społeczna - rozpoczyna się przy łóżku chorego od chwili współdziałania służb medycznych z nim samym, z rodziną chorego, z jego najbliższym otoczeniem. Zaakceptowanie przez chorego siebie samego w zmienionych warunkach.

Dalszy jej ciąg to współdziałanie instytucji organizacji tworzących system, który zapewnia warunki egzystencji materialnej niepełnosprawnego i jego rodziny. Umożliwienie nauki, korzystanie z dóbr kultury, poruszania się w osiedlu, na ulicy, mieszkaniu.

Rehabilitacja zawodowa - ma przygotować pacjenta do pracy zawodowej lub przystosowanie do przekwalifikowania zawodowego. Życzliwe zachowanie środowiska, jest dla człowieka powracającego do pracy bardzo potrzebne i może zaważyć o jego powodzeniu życiowym.

Zgodnie z terminologia WHO Światowa Organizacja Zdrowia w Genewie w 1980 r.

• Inwalidztwo to niekorzystne ograniczenie ról życiowych człowieka w sposób uznany za normalny, zgodny z wiekiem,, płcią oraz czynnikami społecznymi i kulturowymi. Wynika ona z utraty czy nieprawidłowości struktur lub funkcji psychologicznej, fizjologicznej lub anatomicznej.

• Niepełnoprawność - jakiekolwiek zaburzenie struktury lub funkcji psychologicznej

• Kalectwo - jakakolwiek utrata struktury lub funkcji psychicznych, fizjologii anatomicznej.

Upośledzenie jednostki wynika z kalectwa lub inwalidztwa ograniczającego lub uniemożliwiające pełnienie normalnych ról w życiu (wiek, płeć, czynniki społ. I kulturowe.

PRAWA KOMPENSACJI

Naturalne zjawisko wyrównania każdego niedomagania. Kompensacja jest nie zawsze korzystna, taka jaką byśmy chcieli.

Prawo kompensacji Anochina - każdy żywy organizm ma mechanizmy fizjologiczne pozwalające na zastąpienie funkcji różnych narządów, których prawidłowe działanie zostało zaburzone wskutek defektu wywołanego choroba, urazem czy innym czynnikiem o charakterze destrukcyjnym.

Uruchomienie rezerw czynnościowych Kompensacyjnych - może nastąpić tylko w sytuacji zaburzenia czynności podstawowych mechanizmów fizjologicznych odpowiedzialnych za dana funkcje.

Procesy kompensacji zostają uruchomione bez udziału woli i niezależnie od tego, który narząd został uszkodzony. Samoistny rozwój tych procesów przeważnie nie jest korzystny dla odzyskania utraconych funkcji i dlatego wymaga sterowania przez kinezyterapię.

Pytanie egzaminacyjne

Czy zjawisko kompensacji jest zjawiskiem korzystnym a kiedy niekorzystnym dla pacjenta

Powrót utraconych funkcji nie jest procesem trwałym. Wymaga stałego treningu przy zmieniających się korzystnie dobieranych bodźcach fizjologicznych, których skuteczność musi być potwierdzona przez analizator kinestetyczny. Analizator kinestetyczny jest pojęciem czynnościowym i składa się z zespołów komórek i dróg nerwowych wyspecjalizowanych w odbiorze przetwarzaniu i syntetyzowaniu bodźców przekazywanych z obszaru narządu ruchu do ośrodkowego układu nerwowego - kory mózgowej.

Trening czyni mistrza. Już do końca życia poprawiana i utrzymywana przez terapeutę.

Z pojęciem kompensacji łączy się adaptacja i regeneracja.

Regeneracja - to zdolność odradzania się utraconych lub uszkodzonych części ciała.

Adaptacja to przystosowanie się organizmu żywego do życia w nowych dla niego, trwale zmienionych warunkach bytowych lub zewnętrznego stresu. Adaptacja jest istotną cechą wszystkich żywych organizmów i od niej najczęściej zależy przetrwanie w zmienionym środowisku.….

Homeostaza - stan równowagi dynamicznej środowiska, w którym zachodzą procesy biologiczne. Zasadniczo sprowadza się to do równowagi płynów wewnątrz- i zewnątrzkomórkowych. Pojęcie to jest także stosowane w psychologii zdrowia dla określenia mechanizmu adaptacyjnego.

Od czego zależy kompensacja?

Jest to zjawisko, którym kieruje fizjoterapeuta, zalezy od wielu czynników:

• Umiejscowienie uszkodzenia - im bardziej skomplikowana jest to część naszego ciała np. w narządach wewnętrznych nerki, płuca, - kompensacja dokonuje się samoistnie bezpośrednio po uszkodzeniu. W narządzie ruchu wymaga długotrwałego treningu.

• Rozmiaru uszkodzenia - większe morfologiczne zniszczenie narządu rokuje gorzej, szczególnie jeżeli uszkodzenie powiązane jest z układem nerwowym.

• Szybkość powstawania uszkodzenia - długotrwały proces patologiczny zostawia na ogół spory zapas czasu na wytworzenie się mechanizmów kompensacji, ale towarzysza mu przeważnie wtórne niekorzystne zjawiska.

• Ogólny stan chorego - ma znaczenie w mobilizacji wszystkich rezerw czynnościowych organizmu.

• Motywacja do opanowania kalectwa

• Wiek chorego - mówiąc o kryterium wieku nie należy zapominać o wieku biologicznym, ważniejszym dla kinezyterapii.

Pobudzenie i sterowanie uzależnione jest od stosowania odpowiednich technik kinezyterapii dobranych optymalnie pod katem wszystkich uprzednio wymienionych uwarunkowań.

Przy każdym cięciu operacyjnym powstaje blizna. Ubytek zarasta tkanką łączną. Doprowadza czasami do przemieszczeń narządów wewnętrznych, ograniczeń ruchów w stawach itp.. Test to kompensacja organizmu dlatego też powinna być kierowana przez fizjoterapeutę.

Historia

W 1925 r. powstała Wyższa Szkoła Wychowania Fizycznego w Poznaniu, w 1934 pierwszy Gabinet Korektywy.

Profesor Wiktor Dega pod koniec 1945 r obejmuje katedrę i klinikę Ortopedyczną w Poznaniu.

W 1961 powstaje Katedra Ortopedyczna w Konstancinie pod kierunkiem Profesora Mariana Waissa - a w 1962 r. Stołeczne Centrum Rehabilitacji STOCER - jeden z najnowocześniejszych ośrodków na świecie.

Herve Barreau motywował potrzebę wykonywania wysiłku:

• Konieczność posiadania siły i zręczności dla celów obrony i przygotowania do walki.

• Potrzeba rozrywki i zabawy w celu przeciwdziałania szkodliwym następstwom jednostronnego działania pracy użytkowej.

• Potrzeba przywracania i zachowania zdrowia.

Wpływa na odporność organizmu, likwidacje stresu. Sprawny człowiek łatwiej może odtworzyć utraconą sprawność.

Zjawisko kompensacji jest we wszystkich żywych organizmach uruchomione dopiero w momencie następstwa urazu lub choroby.

Funkcja odbudowana - nie jest zjawiskiem stałym i wymaga ciągłego pielęgnowania!

Prof. Zębaty: „Inteligentny fizjoterapeuta musi zdążyć przed zjawiskiem kompensacji” My jesteśmy, aby negatywnym zjawiskom kompensacji zapobiec.

Nie zawsze wiemy, ze jakieś struktury organizmu uległy uszkodzeniu. Jeżeli za późno przystąpimy do rehabilitacji to najpierw będziemy musieli wykasować negatywne nawyki.

Kiedy podjąć rehabilitację? - jak najszybciej! Co to znaczy jak najszybciej? - po odpowiednim, dokładnym zdiagnozowaniu pacjenta.

Im szybciej tym większa szansa na odpowiednie odtworzenie fizjologicznego stereotypu ruchu.

Osteologia - to nauka o kościach

Szkielet to bierny aparat ruchu.

Mięśnie uzbrojone w nerwy- czynny aparat ruchu

W czaszce w mózgu - jest aparat sterujący

Bierny aparat ruchu

Tkanka bradytroficzna - to tkanka nie mająca naczyń włosowatych, są gorzej odżywione i nie zachodzi zjawisko dyfuzji. Budują kość, chrząstka, torebki stawowe, rozcięgna, elementy okołostawowe stabilizujące staw, zęby, rogówka. Szybciej się starzeją. Gorsze ukrwienie powoduje wiele schorzeń. Kość nie obciążona pionowo, bez siły grawitacji osłabia się. Zanika produkcja osteoblastów a osteoplasty gubią komórki kości.

Osteopenia powyżej 35 r, ż to naturalny okres w metabolizmie masy kostnej - powolny jej zanik - nie jest to osteoporoza. Osteoporoza jest wynikiem braku ruchu i złej diety . Najlepszym lekarstwem jest ruch. ok 4 godziny dziennie chodzenia

Homeostaza to zaburzona równowaga wymiany osteoblastów i osteoklastów.

Kość ma różną wytrzymałość w różnych okresach życia człowieka.

Stan zdrowia Profilaktyka (badania, ćwiczenia)

Początek choroby, uraz Rehabilitacja lecznicza

------------------------------------------------------

Diagnostyka ogólna, Zapobieganie skutkom

różnicowa, rozpoznanie wtórnym choroby

-------------------------------------------------------

Ustalenie kolejnych etapów postępowania

Przebieg choroby

Szczegółowa ocena

narządu ruchu

Dobór metody i środków, okresowe oceny form postępowania oraz

narządu ruchu właściwe postępowanie

ocena postępu

rehabilitacyjnego

Zejście choroby

Ocena funkcjonalności Postępowanie adaptacyjne

Preorientacja zawodowa podtrzymujące

Badania społeczne

Wyzdrowienie częściowe

lub niepełne

Rehabilitacja społeczna

i zawodowa

Wyzdrowienie całkowite Koniec rehabilitacji

Profilaktyka

Prewencja pierwotna profilaktyka to niedopuszczenie do powstania pierwszych objawów choroby.

Prewencja wtórna - postępowanie globalne, które nie dopuści do powstania ponownych objawów choroby.

Postępowanie usprawniające - cały koszyk naszego działania, którego celem jest usprawnienie chorego.

Napięcie emocjonalne uraz

Podrażnienie

Zakażenie bezczynność

Walka z bólem ból sygnał ze środka o chorobie

Niedokrwienie tkanek napięcie mięśni zatrzymanie metabolitów

obrzęk

nacieczenie

reakcja włókników

ograniczenie rozciągania mięśni, ruchomości stawów

funkcji ścięgien, skrócenie powięzi.

Niewydolność funkcjonalna

Rola bólu w procesie fizjoterapii

Ból miejscowy - w miejscu schorzenia

Ból przeniesiony - występuje w miejscu nie objętym schorzeniem

Rola bólu - sygnalizuje coś wadliwego w naszym organizmie - pierwsza informacja o wydolności naszego organizmu.

• Nie wolno pracować z pacjentem z ostrym bólem

• Schorzenia reumatoidalne - nie można w czasie zaostrzenia objawów.

Przybieranie na dłuższy czas niewłaściwych pozycji kompensacyjnych doprowadzi do osłabienia mięśni, lokalnych napięć mięśni i rozluźnienia niewłaściwego mięśni.

Napięty mięsień sąsiadujący z naczyniami krwionośnymi naciska na to naczynie, nastepuje mechanizm niedokrwienia (najgorsze to odleżyny - wadliwe postępowanie z pacjentem). Co godzina należy zmieniac pozycję bezwładnie leżącego człowieka aby zapobiec odleżynom (materac odlezynowy + ciągłe zmiany punktów nacisków ciała.

Zasady usprawniania chorego

• Uświadomienia chorego - co do celowości i korzyści związanych z wysiłkiem fizycznym przy wykonywaniu ćwiczeń usprawniających (najpierw zdiagnozuje potem zaordynuje). Uświadamiamy co to jest, co będziemy robić, jak najprościej, że wszystko jest do pokonania, a poprzez te działania to i to osiągniemy.

• Udziału chorego w pracy nad sobą - leczenie specjalistyczne i zabiegi fizykalne traktuje się jako terapię bierną, umożliwiającą podjecie terapii czynnej. Nieprzytomny chory słyszy, czuje choć nie daje oznak odbioru bodźców. Mówimy do niego jak do świadomego i słyszącego pacjenta.

• Systematyczność ćwiczeń

• Utrwalania i doskonalenia ruchu poprzez częste powtarzanie ćwiczeń - systematyczny trening.

Fizjoterapeuta rozpoczyna usprawnianie pacjenta od prawidłowego ułożenia pacjenta - takiego które uniemożliwi spowodowanie przykurczu i da nam największą gwarancją, ze to da nam uaktywnienie pacjenta. Walczymy aby nie doszło do ogromnego spustoszenia w organizmie.

Po udarze, wylewie

Po udarze chód koszący, pozorne wydłużenie koniczyny, które nastąpiło po niewłaściwym ułożeniu pacjenta po udarze. Rozpoczynamy od prawidłowego ułożenia chorego w łóżku. Nogi lekko odwiedzone, pod chore kolano podkładamy wałeczek i zabezpieczamy stopę pod katem 90 stopni do podudzia poprzez oparcie stopy np. o tył łóżka lub drugi wałek wciskamy pomiędzy tył łóżka a stopę. Lekkie odwiedzenie w stawie ramiennym , ugięcie w stawie łokciowym i ręka ustawiona w pozycji pośredniej i z odwiedzionym kciukiem - ułożenie ręki na większej piłce. Takie ułożenie ułatwi w późniejszym etapie rehabilitację jest ważniejsze niż sama rehabilitacja!

• Stopniowanie i dostępność ćwiczeń. Przechodzimy od ćwiczeń łatwych do trudnych, od prostych do złożonych.

• Poglądowość - pokazać prawidłowo wykonane ćwiczenie. Przeżywanie ćwiczenia przez chorego a w razie niemożliwości pełnego wykonania ruchu opartego na poprzednio nabytych nawykach ruchowych.

• Urozmaicenia i atrakcyjności ćwiczeń.

Ćwiczenia czynno bierne to takie gdzie fizjoterapeuta wykonuje ruch a pacjent wyobraża sobie jak go wykonać maksymalnie się rozluźniając.

W stanach chorobowych zaleca się jak najczęstsze leczenie ruchem ze względu na:

1. przyspieszenie występowania kompensacji (sterowanie) aby uzyskać jak najlepsze efekty - te zbliżone do fizjologicznych.

2. zabezpieczenie przed wykształceniem wadliwych stereotypów ruchu.

3. przeciwdziałanie wtórnym zmianom w układzie kostno mięśniowym w postaci ograniczeń ruchu, odwapnień itp. Chrząstka stawowa odżywiana jest tylko wyłącznie kiedy powierzchnie stawowe się stykają.

4. zapobieganie powikłaniom w układzie krążenia, oddychania, które mogą wynikać ze zbyt długiego unieruchomienia i przez to obniżać ogólną wydolność organizmu.

Pompa mięśniowa dla układu krążenia jest być albo nie być organizmu. W czasie chodzenia pompa działa doskonale usprawniając krążenie.

W czasie schorzeń żylnych po operacjach, żeby włączyć i wyłączyć mięśnie stosuje się elektrostymulację.

JEST TYLKO JEDEN APARAT RUCHU W ORGANIZMIE

POZYCJA ANATOMICZNA

Pozycja anatomiczna w anatomii jest to położenie ciała człowieka według określonego wzoru.

W oparciu o pozycję anatomiczną powstały miana położenia i kierunku, płaszczyzny i osie ciała ludzkiego.

Położenie ciała w pozycji anatomicznej:

• postawa stojąca, wyprostowana kończyny górne zwisające swobodnie po obu stronach tułowia ,

• powierzchnie dłoni zwrócone są do przodu

• głowa i oczy zwrócone do przodu pięty złączone

• śródstopie wraz z palcami odwiedzione nieco na zewnątrz

Płaszczyzny ciała SFTR:

F czołowe (łac. plana frontalia) kiwanie głowy na boki, wszelkie ruchy odwodzenia i

przywodzenia, skłony do boku (skolioza to płaszczyzna czołowa). Ruch w płaszczyźnie

czołowej to ruch strzałkowy.

S strzałkowe (łac. plana sagittalia) biegnie od przodu do tyłu (przedniotylna), zgięcie tułowia, łokcia,

kolana, stopy. Ruch wykonywany w płaszczyźnie strzałkowej to ruch czołowy.

T poprzeczne (łac. plana transversalia) skręty i obwodzenia.

Osie ciała:

pionowe (łac. axes verticales) - (na przecięciu płaszczyzny czołowej i strzałkowej)

poprzeczne (poziome) (łac. axes transversales) - (na przecięciu płaszczyzny czołowej i poprzecznej)

strzałkowe (łac. axes sagittales) - (na przecięciu płaszczyzny strzałkowej i poprzecznej)

Fizjologia - nauka o czynnościach organizmów żywych. Błędnie funkcjonujący organizm. Zakres fizjologii obejmuje badania czynności organizmów jako całości, a także poszczególnych ich części.

Patologia - zaburzenia funkcji organizmu

Fizjopatologia - zajmuje się badaniem przyczyn chorób i zaburzeń.

Leczenie przyczynowe - rozpoznanie przyczyn i zapobieganie ich rozwojowi - profilaktyka. Na razie brak jest możliwości takiego leczenia.

Leczenie objawowe - daje gorsze wyniki - leczenie objawów schorzenia.

Czynniki chorobotwórcze (etiologiczne) duża ilość o przyczynie nieznanej.

Etiologia - nauka o przyczynach, czynnikach chorobotwórczych schorzeń lub zespołów schorzeń. Mogą to być urazy z zewnątrz, bakterie. Bardzo często są pochodzenia dziedzicznego to one decydują jak organizm będzie się rozwijał.

Wszystko co jest dookoła nas lub w nas może zaowocować patologią.

Początek choroby może być nagły lub powolny (skryty, łagodny, utajony) Choroba ostra może przejść w przewlekłą, przewlekła może mieć zaostrzenia i remisje. Niektóre choroby przebiegają tzw. rzutami, a każda choroba może mieć przebieg prosty lub powikłany.

Zejście choroby - może być różne od zupełnego przywrócenia prawidłowej fizjologii anatomicznej wyzdrowienia lub częściowego.

Zaburzenia podporowej funkcji szkieletu mają miejsce w przypadku zaistnienia zmian anatomicznych w samym szkielecie, bądź w wyniku patologii jaka zaistniała w szkielecie lub upośledzenia czynności antygrawitacyjnych. Przyczyną takich zaburzeń może być ból pojawiający się lub nasilający się podczas obciążenia chorego odcinka ciała. Może doprowadzić do upośledzenia mięśni antygrawitacyjnych.

Zaburzenia mogą być trwałe lub częściowe.

Trwałe uszkodzenie - nie zostanie już przywrócona fizjologiczna wartość.. maja miejsce w przypadku zmian w niektórych stawach np. sklinowacenie kręgu w płaszczyźnie strzałkowej - daje okrągłe plecy choroba Sheriemana lub czołowej skolioza.

Przejściowe zaburzenie funkcji podporowej - np. złamania (przerwanie ciągłości tkanki kostnej) Im starszy człowiek tym trudniejsza jest odbudowa kości. Osteopenia - równowaga kosciogubienia. Jeżeli człowiek walczy z siłą grawitacji to kość zrasta. Może to być również skręcenie, zerwanie, naderwanie, zwichniecie. Zwichnięcie jest to przesuniecie powierzchni stawowych względem siebie. Elementy stawowe rozciągają się. Są trudniejsze do powrotu fizjologicznego. Należy profilaktycznie stosować sztuczne stabilizatory kiedy przewidujemy utrudnienie lub uraz.

Zaburzenia ruchowe funkcji szkieletu lub stabilizacje stawu może osłabić ból.

Zaburzenia ruchu:

Hiperkineza - nadmiar ruchu wywołany nieprawidłowym działaniem układu nerwowego, a szkielet odpowiada zaburzeniami.

Nie wolno przedobrzyć z fizjoterapią bo można doprowadzić do patologii ruchu w stawach.

Zniesienie ruchu w stawie - na ogół przyczyna wewnątrz stawowa a manifestuje się niemożliwością jakiegokolwiek ruchu w stawie.

Ograniczenie ruchów - może dotyczyć różnych czynników pełnego zakresu ruchu.

DIAGNOZOWANIE PACJENTA

Pacjenta oglądamy w trzech płaszczyznach.

Na ekranie rysujemy linie prostopadłe i poziome co 10 cm. Za ekranem ustawiamy światlo

Prawidłowa postawa - płaszczyzna strzałkowa

Środek płaszczyzny podparcia to obrys stóp.

Oś pionowa przednia zaczyna się miedzy brwiami, przebiega przez mostek, białą linię i pada na środek płaszczyzny podparcia

Oś pionowa tylna biegnie przez guzowatość potyliczna, wyrostki kolczyste kręgosłupa, szparę międzypośladkową, między nogami do stóp.

Oś pionowa z boku biegnie za uchem, szyja, ramię, noga.

Badanie miejscowe polega na:

• pomiarze i zapisie zakresu ruchu w stawach SFTR

• pomiar ruchomości kręgosłupa

• pomiar długości bezwzględnej i względnej kończyn dolnych i górnych

• testy wykrywające przykurcze w stawie rzutujących na kręgosłup

• testy wykrywające zablokowanie i asymetrię stawu biodrowo krzyżowego

• testy odruchów posturalnych

Zakres ruchomości w stawie łokciowym Zakres zginania nadgarstka

Ustawiamy pacjenta w pozycji zerowej Ustawiamy pacjenta w pozycji zerowej

Zakres ruchomości kolan zakres ruchomości w stawie biodrowym

Pomiary liniowe

• długość względna kończyny górnej

• orientacyjna ocena zakresu ruchu - czy może dotknąć łopatkę

badanie ruchomości kręgosłupa

Norma zakresów ruchu odcinek piersiowy

Wiek długość zapis SFTR

18-40 2,5 cm S 0-2,5

41-60 2 cm S 0-2

61-85 1,5 cm S 0-1,5

Norma zakresu ruchów odcinek lędźwiowy (skłon w przód)

Wiek długość zapis SFTR

18-40 6 cm S 0-6

41-60 5 cm S 0-5

61-85 4 cm S 0-4

Całkowity skłon w przód

Wiek długość zapis SFTR

18-40 11,5 cm S 0-11,5

41-60 10 cm S 0-10

61-85 7,5 cm S 0-7,5

---