Typologia systemów informatycznych

Systemy informatyczne zarządzania (SIZ) stanowią podklasę systemów zorientowanych na wspomaganie procesów zarządzania realizowanych w obiekcie gospodarczym.

Kryteria porządkowania:

1. Podstawowe cechy oraz własności struktury i funkcjonowania obiektu gospodarczego, dla którego przewidziano tworzenie SIZ, bądź w którym określony SIZ już jest eksponowany

• złożoność organizacyjna obiektu gospodarczego (np. przedsiębiorstwo o prostej, jednozakładowej strukturze organizacyjnej, przedsiębiorstwo wielozakładowe. konglomerat - koncern - wielu przedsiębiorstw),

• obszar działalności (przedsiębiorstwo o działalności lokalnej, regionalnej, ogólnokrajowej lub międzynarodowej),

• różnorodność i intensywność interakcji obiektu z otoczeniem (słabo zróżnicowane i mało intensywne, silnie zróżnicowane i bardzo intensywne interakcje z otoczeniem, np.: zakres, forma i skala kooperacji, liczba dostawców i odbiorców, poziom ryzyka działalności wytwórczej i handlowej),

• rozproszenie terytorialne (przedsiębiorstwo skupione terytorialnie - „jedno ogrodzenie”, przedsiębiorstwo rozrzucone terytorialnie),

• złożoność informacyjną obiektu gospodarczego (różnorodność rodzajowa oraz objętość napływających i emitowanych informacji z i do otoczenia, przepływy informacji wewnątrz obiektu o podobnej charakterystyce, mnogość wewnątrzobiektowych miejsc nadania i odbioru informacji, złożone algorytmy przetwarzania danych, utrzymywanie i operowanie zbiorami danych o znacznej objętości itp.),

• tradycje (przyjęty model) zarządzania (zarządzanie dyrektywne lub quasi-demokratyczne).

2. Zakres i forma wspomagania procesów zarządzania w eksploatowanym SIZ

• zakres metodyczny SIZ (tzn. systemy cząstkowe, dziedzinowe, wielodziedzinowe, kompleksowe, totalne),

• zakres funkcjonalny SIZ (orientacja systemu na realizację specyficznych procesów informacyjno-decyzyjnych dotyczących: ewidencji gospodarczej lub analizy i diagnozy ekonomicznej kondycji obiektu, czy też właściwego wspomagania procesów decyzyjnych),

• typ wspomagania procesu zarządzania i forma komunikacji użytkownika z systemem,

• podział systemu na elementy składowe (np. jednostki przetwarzania, moduły, podsystemy tworzące tzw. strukturę konstrukcyjną systemu),

• lokalizacja systemu w strukturze organizacyjnej i przestrzennej obiektu,

• dominujący rodzaj stosowanej w systemie technologii przetwarzania (formy WE/WY, organizacja i zarządzanie zasobami danych: technologia klasyczna-zbiory danych, technologia baz danych, technologia baz wiedzy, z trybem przetwarzania wsadowego, konwersacyjnego i mieszanego).

Systemy wielodziedzinowe: strukturę konstrukcyjną tworzy kilka systemów dziedzinowych (zajmujących się jedną dziedziną).

Jednostki przetwarzania odrębnie projektowane i samodzielnie eksploatowane noszą nazwę systemów cząstkowych. (ograniczony funkcjonalnie wycinek modułu (podsystemu) dziedzinowego

Kolejne generacje SIZ:

Systemy transakcyjne (nazywane też systemami ewidencyjno-informacyjnymi), - Lata 60, w Polsce lata 60-70, systemy zorientowane przede wszystkim na ewidencję procesów gospodarczych. informacje opisywały stan obiektu opóźniony o długość ewidencyjnego cyklu przetwarzania.

Systemy informacyjno-decyzyjne (SID) (Management Information System), lata 70, budowa modułowa, poszczególne moduły obejmowały swym zasięgiem całą działalność obiektu gospodarczego np. Moduł planowanie i prognozowanie realizował wszelkie procedury w tym zakresie tj.:

prognozowanie rozwoju obiektu, zaopatrzenia, zbytu, zatrudnienia,

planowanie długo-, średnio i krótkookresowe produkcji, zaopatrzenia, zbytu itd.

w układzie całego obiektu jak i jego struktury organizacyjnej.

Później wprowadzono SIK (dostarczanie informacji i metod badań operacyjnych niezbędnych w podejmowaniu decyzji).

Systemy wspomagania decyzji (Decision Support System) gromadzenie, przetwarzanie i przechowywanie informacji bezpośrednio dla potrzeb podejmowania decyzji. Zorientowane są na wspomaganie decydentów oraz rozwiązywanie problemów decyzyjnych poziomu strategicznego i taktycznego.

SWD to koherentny system oparty na bazującej na komputerze technologii używany przez zarządzających jako narzędzie wykorzystywane w podejmowaniu decyzji w przypadku częściowo ustrukturalizowanych zadań decyzyjnych.

Podsystemy:

• podsystem rozwiązywania problemów

• podsystem zarządzania bazą danych i bazą modeli

Systemy doradcze (SD)(Management Expert System)

Gromadzenie i wykorzystanie wiedzy własnej (faktograficznej i proceduralnej) do rozwiązywania problemów decyzyjnych słabo ustrukturalizowanych lub nieustrukturalizowanych.

Zawieraj elementy sztucznej inteligencji.

Najczęściej występujące podsystemy:

• podsystem komunikacji

• podsystem bazy danych

• podsystem bazy wiedzy

• podsystem wnioskowania

• podsystem pozyskiwania wiedzy

• podsystem zarządzania bazą wiedzy i bazą danych

Często podsystem pozyskiwania wiedzy i podsystem wnioskowania stanowią integralne narzędzia podsystemu zarządzania bazą danych i bazą wiedzy.

Są to specjalistyczne systemy np.: tylko finanse, sprzedaż itp.

Systemy scalone (Computer Aided Manufacturing System, Total System).

Integracja kompleksowych systemów wspomagania zarządzania z kompleksowymi systemami wspomaganego wytwarzania.

KRÓTKA HISTORIA ROZWOJU SI

Okres pionierów : Charles Babage (1792-1871), Alan Turning (1912-1954)

Lata 50-te systemy PANDEMONIUM, PERCEPTION

Lata 60-te systemy GPS, SHRDLU

Lata 70-te inżynieria wiedzy, systemy ekspertowe

Lata 80-te problemy związane z gromadzeniem, syntezą i reprezentacją wiedzy oraz próby automatyzacji tego procesu

Lata 90-te systemy, systemy o działaniu strategicznym

ROZWÓJ GOSPODARCZY ZASTOSOWAŃ KOMPUTERÓW

SI

nacisk na SAB

nacisk na SWD

nacisk na SIK

nacisk na EPD

1954 1960 1970 1980 1990

SIK - systemy/podsystemy informowania kierownictwa

Przykładowe SI:

EDI Electronic Data intercharge

SYSTEM INFORMATYCZNY FIRMY

zapytania ofertowe EDI oferta

zamówienia odpowiedź na zamówienie

polecenie zapłaty faktura

sieć telekomunikacyjna

partnerzy

EDI:

• zintegrowany z systemami dziedzinowymi w organizacji

• systemy informacji między komputerami

• przesyłanie dokumentów między aplikacjami komputerowymi za pomocą transmisji.

Dokumenty papierowe zastąpione są komunikatami elektronicznymi .Struktura informacji w komunikatach jest sformalizowana i zgodna ze standardami EDI (np. kod kreskowy jest jednym ze standardów). Dokument elektroniczny przesyłany jest do partnera w ciągu sekund i może być natychmiast przetworzony w systemie komputerowym bez potrzeby ponownego wprowadzania danych. Odpowiednio zorganizowana aplikacja może automatycznie wygenerować i wysłać np. potwierdzenie zamówienia, bez udziału człowieka.

Obecnie funkcjonuje kilka standardów EDI. Jednak przechodzi się stopniowo na stosowanie jednolitego standardu ONZ - EDIFACT (elektroniczna wymiana danych w administracji , handlu i transporcie). Wszystkie regiony świata współpracują nad rozwojem EDIFACT, co pozwala wymieniać informacje z każdym partnerem.

SYSTEMY TYPU DATA WAREHOUSE

W jaki sposób systemy dziedzinowe mogą być wykorzystane przez zarządzających.

Nie są one zbyt dobre (bo one są, ale raczej nie można na nich pracować )

Powstała więc koncepcja zbiorczej bazy danych.

DATA WERHOUSE - system, który automatycznie zbiera i organizuje niezbędną informację analityczną oraz udostępnia ją natychmiast w formie, jakiej potrzebujemy.

BAZA ZBIORCZA -gł. cecha: uogólnianie i logiczna agregacja surowych danych operacyjnych

DATA WAREHOUSE polega na gromadzeniu danych w scentralizowanej bazie zorganizowanej hierarchicznie i tematycznie pod kątem wielu zróżnicowanych potrzeb licznych użytkowników z danej instytucji.

---