Warunki powstania buddyzmu, krótka historia.
Buddyzm narodził się w Indiach, wzrastając na gruncie tradycji hinduistycznej.
1. Buddyzm a hinduizm:
Cechy wspólne: pojęcia jak: reinkarnacja, nirwana, karma
Różnice:
- w buddyzmie następuje przesunięcie akcentów religijnych- ogromny nacisk położony jest na kwestię przestrzegania wzorców etycznych i konieczność medytacji.
- w hinduizmie ceremoniał wedyjski. Buddyzm mówi: cierpienie zwierząt mnie nie zbawia, nie ma zbawienia kosztem cierpienia innych istot. człowiek zbawia się poprzez swoje czyny i rozumienie świata
- buddyzm odrzuca kastowość- każdy może osiągnąć oświecenie, bez względu na przynależność do kasty
- w buddyjskich tekstach pojęcie karmy zdecydowanie różni się od pojęcia przeznaczenie. Według nauk Buddy, ani Bóg - Stwórca, ani zewnętrzne przyczyny nie są odpowiedzialne za to, co przeżywamy. W przeciwieństwie do wyznawcy hinduizmu, który uważa, że karma determinuje jego życie, prawo przyczyny i skutku oznacza dla buddysty osobistą wolność i uniwersalną odpowiedzialność w stosunku do wszystkich czujących istot.
2. Rozwój buddyzmu
a. buddyzm pierwotny
Niewiele o nim wiadomo. Jest trudny do zrekonstruowania z powodu braku dzieł własnych jego twórcy, najwierniej przekazany w kazaniach Buddy spisanych przez jego uczniów.
b. buddyzm płd. a płn.
Buddyzm południowy- kanon palijski; płd. Indii, Cejlon, Wietnam, Laos;
Buddyzm północny- kanon sanskrycki (sanskryt- język boski) ; Indie Północne, Tybet, Chiny
c. centra nauczania
* Nalanda- buddyjski uniwersytet w Indiach. Była centrum nauczania buddyzmu od 427 do 1197 roku. W latach 1197-1203 Bachtijar Childżi, muzułmański zdobywca, zniszczył całkowicie Nalandę i spalił jej bezcenne zbiory. Nieliczne ocalałe resztki znajdują się obecnie w lokalnym muzeum.
* Wikramaśila - (skt Vikramaśila) (od 8 do 13 w.) (buddyzm tantryczny), w 11 w. studiowało tam Guhjasamaję i Sutrę Pradżniaparamitę ponad 8,000 mnichów. Zniszczona przez muzułmanów.
3. Buddyzm w Chinach
VI/ VII w. złoty okres buddyzmu chińskiego.
Chińczycy mówią, że buddyzm przywędrował do nich z Indii, ale że to ich jedyna religia.
4. Krótka historia buddyzmu
W XI i XII w.n.e. buddyzm Therawady (tzw. buddyzm południowy) umocnił się w krajach Azji południowo-wschodniej, na Śri Lance, Tajlandii, Birmie, częściowo w Wietnamie, Kambodży, Laosie, Indonezji i Bali. Buddyzm Wielkiej Drogi i Diamentowej Drogi (tzw. buddyzm północny) rozprzestrzeniał się na północ i wschód od Indii: w Chinach, Japonii, Wietnamie, Korei, Tybecie i od XV/XVI w. także w Mongolii.
W tym czasie buddyzm stopniowo zanikał w kraju swojego pochodzenia, w Indiach. Na przełomie tysiąclecia islamscy agresorzy rozpoczęli podbój Indii od strony północno-zachodniej. Do roku 1100 buddyzm został całkowicie zniszczony w Kaszmirze. Nauczyciele i praktykujący uciekali na wschód, na Równinę Środkowo-Indyjską lub przez góry do Tybetu. 100 lat później islamscy najeźdźcy opanowali całe Indie. W końcowej fazie buddyzmu w Indiach nauczyciele buddyjscy skoncentrowali się na przenoszeniu kompletnych nauk do krajów, które się na nie otworzyły. Dzięki temu całość nauk została zachowana, pomimo spustoszenia Indii przez agresorów.
Buddyzm nie rozprzestrzeniał się poprzez misjonowanie, lecz wzrastał tam, gdzie ludzie się na niego otwierali. Narodziny Buddy przypadły na czas niezwykle bogatego rozkwitu umysłowego w kulturze indyjskiej, kiedy kwestionowano istniejące tradycje i wypróbowywano nowe drogi. Po śmierci Buddy jego uczniowie dalej rozprzestrzeniali nauki. Buddyjski uniwersytet w Nalandzie na długie stulecia stał się ośrodkiem życia umysłowego. Podróżujący kupcy przenosili wieści o naukach buddyjskich do innych krajów, które z kolei zapraszały uczonych z Indii. Czasami nowe nauki wspierali wielcy królowie, jak Aśoka w Indiach, Trisong Detsen w Tybecie czy też cesarze chińscy. Ważnym czynnikiem, który miał wpływ na szerzenie nauk buddyjskich poza Indiami, było skodyfikowanie tekstów buddyjskich, co stanowiło podstawę dla studiów filozofii buddyjskiej i tym samym prowadziło do dalszego rozprzestrzeniania się nauk.