Beata pituła

Uniwersytet Śląski w Katowicach

szkolny doradca zawodowy w szkolnictwie

ponadgimnazjalnym - propozycja modelu pracy

Wstęp

Obserwacja życia codziennego wskazuje na to, iż nie wszyscy ludzie są zadowoleni z wykonywanej przez siebie pracy. W związku z pojawieniem się na rynku pracy problemu bezrobocia i wciąż rosnącym tempem życia, nikogo nie stać na przypadkowe wybory zarówno ze względów ekonomicznych (koszty edukacji i przekwalifikowania), jak i z uwagi na wysokie koszty emocjonalne (frustracja, niezadowolenie, brak pewności siebie i poczucia własnej wartości). Wybór zawodu nie może być traktowany jednorazowo. Jest to proces zaczynający się już w dzieciństwie i w zasadzie trwający całe życie. Obecny rynek pracy wymusza, bowiem nawet kilkakrotną zmianę profesji w ciągu życia. Wielu uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, decyduje o swoim życiu zawodowym w sposób przypadkowy i nieprzemyślany. Celem opracowania jest wskazanie, w jaki sposób można prowadzić orientację zawodową, by maksymalnie zaktywizować ucznia do udziału w tym procesie. Zamieszczono treści i sposoby sprzyjające wykształceniu u uczniów takich umiejętności, jak wyznaczanie celów życiowych, podejmowanie decyzji zawodowych, kształcenie adekwatnej samooceny, programowanie własnej przyszłości.

Doradztwo zawodowe w świetle reformy edukacji

Ustawa z dnia 7 września 1991r. o systemie oświaty zobowiązuje placówki oświatowe do „(…) przygotowania uczniów do wyboru zawodu i kierunku kształcenia” (Art.1, pkt. 14). Działalność taką realizowały podległe resortowi edukacji poradnie psychiczno-pedagogiczne i poradnie specjalistyczne, w ramach swojej statutowej działalności. Zakładała ona z jednej strony konsultacje indywidualne dla osób zainteresowanych, a z drugiej - różne formy pomocy grupowej. Zgodnie z przyjętym zakresem działań opracowano - w Departamencie właściwym dla przedmiotu regulacji - projekt zmiany rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie rodzajów i zasad działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych oraz innych publicznych poradni specjalistycznych (weszło ono w życie 1.01.1999r.) W tym akcie prawnym określono podstawowe zadania z zakresu poradnictwa zawodowego. Należą do nich:

• wspieranie rozwoju zawodowego dzieci i młodzieży poprzez udostępnianie i upowszechnianie informacji zawodowej;

• udzielanie porad indywidualnych uczniom i rodzicom w zakresie kształcenia zawodowego i planowania kariery zawodowej;

• przeprowadzanie psychologiczno-pedagogicznych badań predyspozycji do nauki i wykorzystywania zawodu;

• kształtowanie umiejętności poszukiwania i pozyskiwania pracy a także utrzymania zatrudnienia.

Przeprowadzone w ostatnich latach badania dotyczące aktualnego stanu poradnictwa zawodowego oraz analiza potrzeb w tym zakresie, wskazują na wzrost zapotrzebowania na usługi doradcze przy ograniczonej do nich dostępności, związanej ze szczupłą obsadą kadrową w poradniach. Dostępność do konsultantów w polskich poradniach obrazują poniższe dane liczbowe: w roku szkolnym 1999/2000 problemy w podejmowaniu decyzji edukacyjnych i zawodowych dotyczyły ponad 30 tys. uczniów kończących różne typy szkół (podstawowe, licea ogólnokształcące, technika i szkoły równorzędne, szkoły zasadnicze oraz policealne). Profesjonalnej pomocy mogło im udzielić około 1500 doradców zawodowych (w przeliczeniu na etaty) pracujących w poradniach psychologiczno-pedagogicznych (przeciętnie 20 szkół na 1 etat doradcy). Ponadto wskazują na konieczność określenia:

• aktów normatywnych związanych z tą problematyką, regulujących zadania instytucji oświatowych, warunki realizacji zadań, zakresy współpracy itp.;

• jednolitego systemu poradnictwa, obejmującego zarówno młodzież jak i dorosłych, pełno i niepełnosprawnych;

• standardów doradczych;

• zasad finansowania.

Wyniki badań wskazują na dobre przygotowanie doradców zawodowych do wykonywania statutowych zadań, przy braku nowoczesnego oprzyrządowania i bardzo skromnych warunkach lokalowych poradni.

Stanowisko szkolnego doradcy zawodowego

Przesłanki utworzenia stanowiska szkolnego doradcy zawodowego

W sytuacji zwiększającego się w Polsce bezrobocia pomoc doradców zawodowych powinna być dostępna na każdym etapie życia człowieka. Coraz częściej, bowiem będzie on zmuszony wielokrotnie zmieniać zawód, uzupełniać kwalifikacje oraz poszukiwać pracy. Ciągłe podnoszenie kwalifikacji i ich zmiana stają się czynnikami na trwale wpisanymi w życiorys zawodowy każdego pracownika. Stąd też ważnym elementem modernizacji systemu edukacji zawodowej, staje się wyposażenie uczniów w umiejętności przydatne w podejmowaniu racjonalnych decyzji dotyczących wyboru zawodu, które rzutować będą na dalszy przebieg kariery zawodowej młodego człowieka. Oznacza to konieczność stworzenia takiego systemu doradztwa zawodowego, który zapewni uczniom i nie tylko, poznanie możliwości zdobycia zawodów oferowanych przez szkoły oraz wymagań, jakie stawiają one kandydatom, ale umożliwi także rozwijanie świadomości własnych uzdolnień, posiadanych umiejętności kwalifikacji i zainteresowań - w aspekcie życzeniowym i rzeczywistym. Ponadto, tworzony system doradztwa winien zapewnić poznanie procesu podejmowania decyzji, stylów decyzyjnych oraz uświadomienie konsekwencji dokonywanych wyborów. Wreszcie powinien stworzyć możliwość kształcenia umiejętności radzenia sobie ze zmianami poprzez rozwijanie umiejętności adaptacyjnych oraz umiejętności wychodzenia naprzeciw nowym sytuacjom i nowym wyzwaniom.

Memorandum dotyczące kształcenia ustawicznego opracowane przez Komisję Europejską w roku 2000, zawiera zalecenia dotyczące profesjonalnej pomocy doradczej dla uczniów i studentów. Zalecenia te stosują w praktyce państwa Unii Europejskiej, gwarantując uczniom dostępność i powszechność usług doradczych na terenie szkoły. Dlatego też tak ważnym elementem tworzonego systemu poradnictwa zawodowego jest przygotowana przez Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu i sukcesywnie wprowadzana do praktyki pedagogicznej - koncepcja szkolnego doradcy zawodowego. Profesjonalna kadra doradców zawodowych w szkołach stanowić będzie, zatem pierwszy filar zintegrowanego modelu poradnictwa zawodowego. Natomiast pracownicy poradni w nowym systemie doradztwa zawodowego, przygotowywani do rozwiązywania indywidualnych problemów związanych z wyborem szkoły i zawodu będą przede wszystkim udzielać pomocy w dokonywaniu wyboru kierunku kształcenia, zawodu i planowaniu kariery zawodowej uczniom, którzy wymagają specjalistycznego wsparcia, np. ze względu na ograniczenia wynikające ze stanu zdrowia, poziomu intelektualnego. W większym stopniu niż dotychczas będą współpracować ze szkołami, w coraz szerszym zakresie będąc metodycznym i merytorycznym wsparciem dla uczniów i nauczycieli.

Cele działania szkolnego doradcy zawodowego

1. Przygotowanie młodzieży do trafnego wyboru zawodu i drogi dalszego kształcenia oraz opracowania indywidualnego planu kariery edukacyjnej i zawodowej.

2. Przygotowanie ucznia do radzenia sobie w sytuacjach trudnych, takich jak:

1. bezrobocie;

2. problemy zawodowe;

3. adaptacja do nowych warunków pracy i mobilności zawodowej.

3. Przygotowanie ucznia do roli pracownika.

4. Przygotowanie rodziców do efektywnego wspierania dzieci w podejmowaniu decyzji edukacyjnych i zawodowych.

5. Pomoc nauczycielom w realizacji tematów związanych z wyborem zawodu w ramach lekcji przedmiotowych.

6. Wspieranie działań szkoły mających na celu optymalny rozwój edukacyjny i zawodowy ucznia.

Zadania szkolnego doradcy zawodowego

1. Systematyczne diagnozowanie zapotrzebowania uczniów na informacje i pomoc w planowaniu kształcenia i kariery zawodowej.

2. Gromadzenie, aktualizacja i udostępnianie informacji edukacyjnych i zawodowych właściwych dla danego poziomu kształcenia.

3. Wskazanie osobom zainteresowanym (młodzieży, rodzicom, nauczycielom) źródeł dodatkowej, rzetelnej informacji na poziomie regionalnym, ogólnokrajowym, europejskim i światowym na temat:

• rynku pracy;

• trendów rozwojowych w świecie zawodów i zatrudnienia;

• wykorzystania posiadanych uzdolnień i talentów w różnych obszarach;

• świata pracy;

• instytucji i organizacji wspierających funkcjonowanie osób;

• niepełnosprawnych w życiu codziennym i zawodowym;

• alternatywnych możliwości kształcenia dla młodzieży z problemami emocjonalnymi i niedostosowaniem społecznym;

• programów edukacyjnych Unii Europejskiej;

• porównywalności dyplomów i certyfikatów zawodowych.

4. Udzielanie indywidualnych porad edukacyjnych i zawodowych uczniom i rodzicom.

5. Prowadzenie grupowych zajęć aktywizujących, przygotowujących uczniów do świadomego planowania kariery i podjęcia roli zawodowej.

6. Kierowanie w sprawach trudnych, do specjalistów: doradców zawodowych w poradniach psychologiczno-pedagogicznych i urzędach pracy, lekarzy itp.

7. Koordynowanie działalności informacyjno-doradczej szkoły.

8. Wspieranie rodziców i nauczycieli w działaniach doradczych poprzez organizowanie spotkań szkoleniowo-informacyjnych, udostępnianie im informacji i materiałów do pracy z uczniami itp.

9. Współpraca z Radą Pedagogiczną w zakresie:

• tworzenia i zapewnienia ciągłości działań wewnątrz szkolnego systemu doradztwa, zgodnie ze statutem szkoły;

• realizacji zadań z zakresu przygotowania uczniów do wyboru drogi zawodowej, zawartych w programie wychowawczym szkoły.

10. Systematyczne podnoszenie własnych kwalifikacji.

11. Wzbogacanie warsztatu pracy o nowoczesne środki przekazu informacji (internet, CD, wideo itp.) oraz udostępnianie ich osobom zainteresowanym.

12. Współpraca z instytucjami wspomagającymi wewnątrzszkolny system doradztwa: kuratoria oświaty, centra informacji i planowania kariery zawodowej, poradnie psychologiczno-pedagogiczne, powiatowe urzędy pracy, przedstawiciele organizacji zrzeszających pracodawców itp.

Korzyści wynikające z działalności szkolnego doradcy zawodowego

1. Dla indywidualnych odbiorców:

• dostęp do informacji zawodowej dla uczniów, nauczycieli oraz rodziców;

• poszerzanie edukacyjnych i zawodowych perspektyw uczniów;

• świadome, trafniejsze decyzje edukacyjne i zawodowe;

• ułatwienie wejścia na rynek pracy dzięki poznaniu procedur pozyskiwania i utrzymania pracy;

• świadomość możliwości zmian w zaplanowanej karierze zawodowej;

• mniej niepowodzeń szkolnych, zniechęcenia, porzucania szkoły a potem pracy, jako konsekwencji niewłaściwych wyborów.

Dla szkół:

• realizacja zobowiązań wynikających z zapisów zawartych w ramowych statutach gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych;

• zapewnienie ciągłości działań organizacyjno-doradczych szkoły i koordynacji zadań wynikających z programów wychowawczych szkół;

• utworzenie na terenie szkoły bazy informacji edukacyjnej i zawodowej oraz zapewnienie jej systematycznej aktualizacji.

• Dla innych podmiotów edukacyjnych:

• uzyskanie przepływu informacji zawodowej sprzyjającego trafnym wyborom uczniów i korzystnie wpływającego na dostosowanie programów nauczania do wymagań rynku pracy;

• możliwość zatrudnienia nauczyciela przygotowującego do prowadzenia orientacji zawodowej dzięki wprowadzeniu stanowiska szkolnego doradcy zawodu - stabilizacja kadry.

• Dla państwa i władz lokalnych:

• zwiększenie świadomości społecznej dotyczącej konieczności racjonalnego planowania rozwoju zawodowego przez jednostki;

• podejmowanie właściwych decyzji, efektywnie przeciwdziałających bezrobociu;

• zapewnienie powszechności i dostępności usług doradczych zalecanych przez Komisję Unii Europejskiej.

• Dla pracodawców:

• zwiększenie szansy znalezienia odpowiednio przygotowanych kandydatów świadomych oczekiwań rynku pracy.

Program zajęć szkolnego doradcy zawodowego - propozycje

Zreformowane szkolnictwo zawodowe daje uczniom szansę ukończenia szkoły zawodowej ponadgimnazjalnej, kontynuacji nauki w liceum uzupełniającym, szkołach policealnych i wyższych oraz szerokie możliwości potwierdzenia kwalifikacji wraz z uzyskaniem tytułu zawodowego. Powinno ono również przygotować uczniów do podejmowania trafnych decyzji związanych z planowaniem przyszłej kariery i rozwoju zawodowego oraz do radzenia sobie w zmieniającej się rzeczywistości. Coraz więcej jest zawodów, które wymagają od ludzi poruszania się w różnych polach kompetencyjnych. Pracownicy będą musieli być elastyczni, otwarci wykazywać się wiedzą z wielu różnych dziedzin. Nauczyciele powinni uświadomić młodzieży konieczność przystosowywania się do wielu zmian stanowisk pracy, kwalifikacji i zawodów. Bez wątpienia, obok dotychczasowych ról i funkcji, jakie pełnili nauczyciele i wychowawcy, niezbędne stają się dodatkowe zadania, polegające na działalności doradczej wobec uczniów w kreowaniu zawodowych planów. Można je sprowadzić do trzech aspektów:

1. Pomoc w nabywaniu kwalifikacji zawodowych w trakcie nauki w szkole, a więc w:

• wyborze przez ucznia takiej specjalności zawodowej, która byłaby zgodna z jego oczekiwaniami i zawodowymi predyspozycjami;

• skutecznym opanowaniu pracowniczych umiejętności określonych standardami kwalifikacji zawodowych;

• projektowaniu, odbywaniu i zaliczaniu staży zawodowych w przemyśle;

• zrozumieniu procedur potwierdzania i certyfikowania kwalifikacji zawodowych oraz zdobywania zawodowych tytułów.

• Pomoc w planowaniu i ustawicznym poszerzaniu wiedzy ogólnej i zawodowych kompetencji, czyli w budowie kolejnych etapów rozwoju zawodowego, przez dostarczanie informacji o:

• możliwościach nauki w liceach uzupełniających;

• możliwość uzupełniania, rozszerzania oraz nabywania nowych kwalifikacji zawodowych, zgodnych z wymaganiami rynku pracy w systemie pozaszkolnym;

• stypendiach dla absolwentów podejmujących dalszą naukę;

• subsydiowanym zatrudnieniu absolwentów w ramach umów i staży absolwenckich.

• Wyposażenie uczniów w wiedzę i umiejętności niezbędne do właściwego poruszania się po współczesnym rynku pracy.

Planowanie zawodowej przyszłości, awansu zawodowego przez ucznia, absolwenta szkoły zawodowej powinno zawierać bilans osobisty i zawodowy, określenie własnych potrzeb i możliwości podnoszenia kwalifikacji oraz opanowanie procedur związanych z podjęciem zatrudnienia. W każdym z tych obszarów oczekuje on konkretnej pomocy, również w ramach ukierunkowanych tematycznie zajęć na terenie szkoły. Zaproponowana procedura pracy z uczniami obejmuje większość zagadnień, które mogą pomóc uczniowi w samorealizacji przez pracę i mogą być wykorzystane na godzinach wychowawczych. Zajęcia mogą być realizowane zgodnie z proponowaną kolejnością lub wybiórczo, zależnie od potrzeb uczniów. Decyzję pozostawiamy prowadzącym.

Szkoła zawodowa

Podstawowe zadania w pracy z uczniami:

Klasa I:

1. Pomoc w nabywaniu kwalifikacji zawodowych: wybór odpowiedniej specjalności, opanowanie umiejętności pracowniczych, staże zawodowe w przemyśle, certyfikaty i tytuły zawodowe.

2. Pomoc w poszerzaniu wiedzy ogólnej i budowaniu kolejnych etapów rozwoju edukacyjno-zawodowego.

3. Określenie zgodności posiadanych przez uczniów predyspozycji z realizowanym kierunkiem kształcenia.

Klasa II:

Poruszanie się na rynku pracy - poszukiwanie i utrzymywanie pracy oraz radzenie sobie w sytuacjach trudnych: poszukiwanie pierwszej pracy, bezrobocie, mobilność zawodowa, ograniczenia zdrowotne itp. Na poziomie każdej klasy - włączanie uczniów, w szczególności we współpracy z nauczycielami informatyki, do działań związanych z tworzeniem bazy informacyjnej.

Tematyka zajęć:

1. Jacy jesteśmy - bilans osobisty:

• osobowość a środowisko pracy;

• typy osobowości zawodowych i ich omówienie;

• bilans wiedzy;

• moje silne strony.

• Aktywne poszukiwanie pracy:

• egzaminy kwalifikacyjne;

• ustalenie preferencji związanych z przyszłą pracą;

• indywidualny plan działania;

• kontakt z pracodawcą;

• rozmowa kwalifikacyjna z pracodawcą;

• kwestionariusz osobowy.

• Podjęcie pracy:

• zasady prawidłowego zawierania umów o pracę;

• rozwiązywanie umów o pracę.

• Prawa i obowiązki bezrobotnych absolwentów:

• kto jest osobą poszukującą pracy;

• przygotowanie do korzystania z instytucji pośrednictwa i aktywnego wspierania w poszukiwaniu pracy;

• staże u pracodawców;

• radzenie sobie w sytuacjach trudnych.

Technikum

Podstawowe zadania w pracy z uczniami:

Klasa I:

1. Zapewnienie uczniom poznania specyfiki lokalnego i regionalnego rynku pracy w aspekcie realizowanego kierunku kształcenia i kierunków pokrewnych.

2. Przedstawienie możliwości nabywania kwalifikacji zawodowych w trakcie nauki w szkole.

3. Określenie zgodności posiadanych przez uczniów predyspozycji z realizowanym kierunkiem kształcenia.

Klasa II:

1. Praca indywidualna z uczniami: reorientacja zawodowa w przypadkach niewłaściwych wyborów, pomoc w przezwyciężaniu problemów szkolnych, wskazywanie możliwości uzyskania kwalifikacji zawodowych w systemie pozaoświatowym.

Klasa III:

1. Rozwijanie świadomości mobilności zawodowej i pobudzanie aktywności do poszukiwania alternatywnych rozwiązań w różnych sytuacjach zawodowych i życiowych (w tym bezrobocie i niepełnosprawność).

2. Cechy dobrego pracownika.

Klasa IV:

1. Kształtowanie umiejętności świadomego wyboru i poszukiwania pracy.

2. Kształtowanie umiejętności planowania dalszego rozwoju edukacyjno-zawodowego i kontynuacji nauki w szkołach wyższych, szkołach policealnych i w systemie kształcenia ustawicznego.

Na poziomie każdej klasy: włączanie uczniów, w szczególności we współpracy z nauczycielami informatyki, do działań związanych z tworzeniem bazy informacyjnej.

Tematyka zajęć:

1. Rozwój samopoznania:

• ocena własnych zdolności i możliwości;

• moje dobre strony;

• obraz własnej osoby;

• jak zdobywam wiedzę;

• wartości cenione w pracy zawodowej;

• badanie zainteresowań.

• Kwalifikacje zawodowe:

• system potwierdzania kwalifikacji zawodowych;

• klasyfikacja zawodów;

• kształcenie ustawiczne.

• Rynek pracy a kształcenie zawodowe:

• lokalny i regionalny rynek pracy;

• struktura na rynku pracy;

• trendy rozwojowe w świecie zawodów i zatrudnienia;

• wykorzystanie posiadanych uzdolnień i talentów w różnych obszarach świata pracy.

• Planowanie kariery:

• zupełność planów i środki poszukiwań;

• umiejętność podejmowania decyzji;

• indywidualny plan działania;

• poszukiwanie alternatywnych rozwiązań w różnych sytuacjach emocjonalnych;

• przygotowanie do roli pracownika;

• przygotowanie podstawowych dokumentów potrzebnych przy ubieganiu się o pracę;

• odbycie rozmowy kwalifikacyjnej.

Liceum profilowane

Podstawowe zadania w pracy z uczniami:

Klasa I:

1. Przedstawienie grup zawodów i specjalności bazujących na kształceniu profilowanym.

2. Poznawanie siebie. Samodiagnoza preferencji i zainteresowań zawodowych w odniesieniu do specyfiki profilu zawodowego.

3. Analiza potrzeb rynku pracy i możliwości zatrudnienia.

Klasa II:

1. Poznanie zawodów z obszaru kształcenia profilowanego z uwzględnieniem ścieżek edukacyjnych dochodzenia do kwalifikacji zawodowych w systemach szkolnych i pozaszkolnych.

2. Rozwijanie świadomości mobilności zawodowej i pobudzanie aktywności do poszukiwania alternatywnych rozwiązań w różnych sytuacjach zawodowych i życiowych (w tym bezrobocie i niepełnosprawność).

3. Planowanie własnego rozwoju zawodowego.

Klasa III:

1. Analiza układu treści bloków tematycznych i efektów nauczania w poszczególnych modułach w odniesieniu do przyszłych zadań zawodowych.

2. Przygotowanie do roli pracownika.

3. Podejmowanie decyzji zawodowych i edukacyjnych.

Tematyka zajęć:

1. Rozwój samopoznania:

• ocena własnych zdolności i możliwości;

• moje dobre strony;

• obraz własnej osoby;

• jak zdobywam wiedzę;

• wartości cenione w pracy zawodowej;

• badanie zainteresowań.

2. Kwalifikacje zawodowe:

• system potwierdzania kwalifikacji zawodowych;

• klasyfikacja zawodów;

• kształcenie ustawiczne.

• Rynek pracy a kształcenie zawodowe:

• lokalny i regionalny rynek pracy;

• struktura na rynku pracy;

• trendy rozwojowe w świecie zawodów i zatrudnienia;

• wykorzystanie posiadanych uzdolnień i talentów w różnych obszarach świata pracy.

• Planowanie kariery:

• zupełność planów i środki poszukiwań;

• umiejętność podejmowania decyzji;

• indywidualny plan działania;

• poszukiwanie alternatywnych rozwiązań w różnych sytuacjach emocjonalnych;

• przygotowanie do roli pracownika;

• przygotowanie podstawowych dokumentów potrzebnych przy ubieganiu się o pracę;

• odbycie rozmowy kwalifikacyjnej.

Liceum ogólnokształcące

Podstawowe zadania w pracy z uczniami:

Klasa I:

1. Wpływ rynku pracy na planowanie kariery, uwzględniający: zapotrzebowanie na pracowników w różnych branżach w ostatnich latach, cechy dobrego pracownika.

Klasa II:

1. Decyzje edukacyjne i zawodowe, szkolna baza informacyjna, samoocena, proces podejmowania decyzji, krótko i długotrwałe efekty decyzji.

Klasa III:

1. Przygotowanie do samodzielności w trudnych sytuacjach życiowych: egzaminy, poszukiwanie pracy, podjęcie roli pracownika, zmiana zawodu, adaptacja do nowych warunków, bezrobocie, mobilność zawodowa, ograniczenia zdrowotne.

2. Na poziomie każdej klasy: włączanie uczniów, szczególnie przez nauczycieli informatyki do działań związanych z tworzeniem bazy informacyjnej.

Tematyka zajęć:

1. Edukacja na rynku pracy:

• zapoznanie z nową strukturą systemu edukacji;

• niektóre obszary kształcenia;

• nowe zawody, zawody przyszłości.

2. Samopoznanie:

• analiza własnej osoby;

• motywy aktywności człowieka;

• zachowanie człowieka w sytuacjach trudnych;

• ocena własnych mocnych i słabych stron osobowości;

• zdolność do wyznaczania sobie celów i zadań;

• umiejętność podejmowania decyzji i partycypacji skutków.

• Mój plan działania:

• poczucie własnej wartości;

• świadome postępowanie;

• metody poszukiwania pracy;

• moja postawa wobec życia;

• lokalny rynek pracy.

Podsumowanie

Dostępność i powszechność usług doradczych na terenie szkoły może zagwarantować jedynie szkolny doradca zawodowy. Rola doradcy zgodnie z założeniami koncepcji, polegać będzie na wspieraniu działalności szkoły w rozwoju zawodowym uczniów. Odbywać się to będzie poprzez prowadzenie grupowego i indywidualnego poradnictwa zawodowego, stwarzanie uczniom możliwości zapoznania się z wymaganiami zawodowymi i warunkami pracy, prowadzenie treningów umiejętności podejmowania decyzji oraz pomoc w tworzeniu wizji swojej przyszłości edukacyjnej i zawodowej. Realizacja koncepcji szkolnego doradcy zawodowego wymaga między innymi zweryfikowania programów nauczania przedmiotów Przedsiębiorczość oraz Wiedza o społeczeństwie i uzupełnienia ich treści o zagadnienia dotyczące planowania przez uczniów kariery edukacyjno-zawodowej. Wprowadzone zmiany mają na celu rozwijanie w uczniach umiejętności pracy w zespole, poznanie przez nich swoich mocnych i słabych stron, przygotowanie ich do prowadzenia własnej działalności gospodarczej, przyjęcie właściwej postawy wobec problemów zawodowych oraz umiejętności poruszania się na rynku pracy. Koncepcja zakłada także, zapewnienie młodzieży szerokiego dostępu do informacji o zawodach oraz zmianach w wielkości i strukturze podaży i popytu na pracę zarówno z punktu widzenia zapotrzebowania na konkretny zawód, jak i z punktu widzenia kwalifikacji i umiejętności pracowników.

Realizacja koncepcji szkolnego doradcy zawodowego koreluje z zapisami ramowego statutu publicznego gimnazjum, ramowych statutów szkół ponadgimnazjalnych, które nakładają na dyrektorów i rady pedagogiczne obowiązek organizacji wewnątrzszkolnego systemu doradztwa oraz zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia. Profesjonalna kadra doradców zawodowych w szkołach powinna stanowić pierwszy filar modelu zintegrowanego poradnictwa zawodowego. Obecność doradcy w szkole to korzyść dla uczniów, którzy będą mogli uzyskać pomoc w planowaniu swojej kariery edukacyjno-zawodowej, dla nauczycieli, którzy uzyskają wsparcie w prowadzeniu zajęć zawodoznawczych i dla rodziców, którzy otrzymają informacje, mające zasadniczy wpływ na decyzje zawodowe ich dzieci.

Akty prawne dotyczące udzielania pomocy w wyborze zawodu i kierunku kształcenia:

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 12 lutego 2002 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (Dz. U. nr 15 poz. 142)

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 stycznia 2001 roku w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych i innych publicznych poradni specjalistycznych oraz ramowego statutu tych poradni (Dz. U. nr 13 poz.109)

Rozporządzenie ministra Edukacji Narodowej z Dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. nr 61 poz. 624 oraz z 2002r. nr 10 poz. 96).

Rozporządzenie Ministra Edukacji z dnia 15 stycznia 2001r. W sprawie udzielania i organizacji pomocy psychplogiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. Nr 13 poz.110)

Ustawa z dnia 7 września 1991r. O systemie oświaty (Dz. U. z 1996r. nr 67 poz. 329 i nr 106 poz.496, z 1997r., nr 28 poz. 153 i nr 141 poz. 943, z 1998r. nr 117 poz. 759 i nr 162 poz. 1126 oraz z 2000r. nr 12 poz. 136 i nr19 poz. 239 i nr 48 poz. 550, nr 104 poz. 1104, nr 120 poz. 1268 i nr 122 poz. 1320 oraz z 2001r. poz. 1194 i nr 144poz. poz. 1615)

Literatura:

Biblioteczka reformy o edukacji dla rynku pracy część I i II. Warszawa MEN 2001

Paszkowska-Rogacz A., Warsztat Pracy Europejskiego Doradcy Kariery Zawodowej. Warszawa 2000

Porzęcki R., Podstawy wiedzy o edukacji i poradnictwie zawodowym. Włocławek 1999

Sołtysiańska G., Żywiec-Dabrowska E., Moja przyszła praca. Warszawa 2001

WWW. koweziu.edu.pl

www.1praca.gov.pl

www.twojakariera.pl

331

---