Doradca zawodowy

Kod klasyfikacji: 241303

Rozdział klasyfikacji: Służby socjalne, społeczne i zatrudnienia

Klasa klasyfikacji: Służby zatrudnienia

Zadania i czynności

Zmiany na rynku pracy, bezrobocie, wzrastająca stale liczba informacji na temat zawodów i dróg kształcenia wpływają na zwiększenie popytu na usługi specjalistów - doradców zawodowych. W Polsce zawód ten powstał oficjalnie dopiero w 1995 roku i został opisany w „Klasyfikacji zawodów i specjalności”. Doradca zawodowy udziela pomocy w formie porad młodzieży i osobom dorosłym przy wyborze zawodu, kierunku kształcenia i szkolenia. Uwzględnia przy tym możliwości psychofizyczne, sytuację życiową, potrzeby rynku pracy, możliwości systemu edukacyjnego. Współpracuje z rodzicami i nauczycielami w procesie orientacji zawodowej uczniów. Wykorzystuje swoją wiedzę o zawodach, rynku pracy oraz technicznych środkach przekazywania informacji zawodowej. W pracy z osobami dorosłymi doradcy zawodowi pomagają klientom w podejmowaniu decyzji dotyczących kariery zawodowej. Razem z klientami dokonują przeglądu ich wykształcenia, przebytych szkoleń, doświadczenia zawodowego, zainteresowań, umiejętności, cech osobistych i możliwości fizycznych. Pomagają również w formułowaniu podań o pracę, życiorysów zawodowych, a także przygotowaniu do rozmów kwalifikacyjnych. Doradcy zawodowi stosują również testy sprawdzające zdolności i umiejętności klientów. Usługi oferowane przez doradców zawodowych można podzielić na dwie główne grupy: poradnictwo zawodowe oraz informację zawodową. Informacja zawodowa jest krótszą formą, polegającą głównie na przekazaniu danych dotyczących np. instytucji pośrednictwa pracy, sposobów pisania dokumentów, instytucji szkoleniowych itp. Nie ma w tego rodzaju działalności wchodzenia w głębsze relacje interpersonalne z klientem, w przeciwieństwie do poradnictwa zawodowego, które polega na pomocy w rozwiązaniu konkretnego problemu. Dla młodzieży jest to np. stworzenie odpowiedniej ścieżki kariery zawodowej, dla dorosłych pomoc w odnalezieniu się w nowej sytuacji na rynku pracy. Informacja zawodowa jest najczęściej usługą jednorazową, natomiast poradnictwo może obejmować od kilku do kilkunastu spotkań w zależności od potrzeb klienta. Inny podział to poradnictwo dla młodzieży uczącej się oraz dla osób dorosłych: bezrobotnych i poszukujących pracy. Praca z młodzieżą polega głownie na pomocy w tworzeniu tak zwanej ścieżki kariery, to znaczy znalezienia odpowiedniego zawodu oraz dróg prowadzących do jego zdobycia (odpowiednia ścieżka edukacji). Osoby dorosłe pragną głownie uzupełnić swój deficyt wiedzy dotyczący sposobów poszukiwania pracy, ewentualnie pragną się dokształcić albo zmienić wykonywany zawód. Poradnictwo zawodowe dzieli się również na pracę indywidualną jak i grupową. Po zebraniu pewnej liczby osób z podobnym problemem można przeprowadzić spotkanie grupowe np. na temat sposobów przygotowywania dokumentów aplikacyjnych, rozmowy kwalifikacyjnej itp. Spotkania grupowe z młodzieżą służą głownie przekazaniu podstawowych informacji dotyczących rynku pracy, wyboru szkół, pomocy w odnalezieniu własnych predyspozycji i umiejętności itp. Oprócz pracy bezpośrednio z klientami doradca zawodowy ma również inne zadania. Należy do nich: prowadzenia kart usług doradczych klientów, którzy korzystali z porady zawodowej, praca nad tworzeniem nowych narzędzi badawczych, testów, aktualizacji informacji dotyczących zawodów, lokalnego rynku pracy, instytucji kształcących, przygotowywanie statystyk itp. Na warsztat pracy doradcy zawodowego składają się: różnego rodzaju testy psychologiczne pomagające w określeniu problemu klienta czy też jego umiejętności predyspozycji zawodowych, informatory o szkołach, zawodach, instytucjach szkolących itp., filmy zawodo znawcze, ulotki informacyjne, programy komputerowe itp. Doradca zawodowy, dla zwiększenia skuteczności swoich działań musi współpracować z różnego rodzaju instytucjami rynku pracy: firmami szkoleniowymi, szkołami, pracodawcami itp.

Środowisko pracy

materialne środowisko pracy

Praca wykonywana jest prawie wyłącznie w pomieszczeniach (chyba, że zaplanowane zostaną zajęcie grupowe w plenerze). Porady indywidualne udzielane są w specjalnie do tego przystosowanych pokojach zapewniających dyskrecję. Porady grupowe, jak i informacja grupowa w większych pomieszczeniach do tego przystosowanych. Nie ma w tym zawodzie ryzyka zapadania na choroby zawodowe, jak również nie występują czynniki niebezpieczne, szkodliwe czy uciążliwe.

warunki społeczne

Praca doradcy w zdecydowanej większości opiera się na kontaktach z ludźmi. Podstawowe rodzaje kontaktów to: udzielanie rad, odpowiadanie na pytania, wywiady, świadczenie usług, uczenie, konsultowanie. Praca ma charakter głownie indywidualny i samodzielny, choć zdarzają się sytuacje, kiedy doradca konsultuje się z kolegami, jak również kilku doradców prowadzi wspólnie zajęcie grupowe. Praca w zespole ma również miejsce wtedy, kiedy doradcy uczestniczą w różnych komisjach orzekających o skierowaniu na szkolenie, udziale w kursie, kierunku szkolenia klientów itp. Praca niesie ze sobą niestety duże ryzyko konfliktów z ludźmi. Osoby bezrobotne bardzo często starają się zrzucić winę za niepowodzenia w poszukiwaniu pracy na inne czynniki, słabą pracę urzędów, doradców itp.

warunki organizacyjne

Doradcy pracują w stałych godzinach (w poradniach 4 godziny w innych instytucjach 8 godzin). Praca odbywa się prawie wyłącznie w dni powszednie. Jedyne odstępstwo od tej sytuacji ma miejsce wtedy, kiedy w dni wolne od pracy organizowane są targi pracy czy podobne imprezy. Praca nie jest ściśle nadzorowana, okresowo kontroluje się tylko poprawność prowadzenia kart doradczych, statystyk itp. Wyjazdy wymagane są rzadko, głownie na niewielkie odległości (na przykład wyjazdy do szkół w celu przeprowadzenia zajęć). Dłuższe wyjazdy zdarzają się tylko w sytuacji gdy doradcy udają się na kursy doskonalenia zawodowego. W pracy na tym stanowisku nie obowiązuje jakiś szczególny rodzaj ubioru.

Wymagania psychologiczne

Ze względu na to, że praca doradcy zawodowego jest pracą z ludźmi i niesie za sobą współodpowiedzialność za wybory klientów wymagania psychologiczne są dosyć wysokie. Przede wszystkim umiejętność postępowania z ludźmi. Klienci przychodzą z bardzo różnymi problemami, niektórzy już wiele miesięcy znajdują się w sytuacji bezrobocia i aby do nich dotrzeć, przełamać ich opory i zniechęcenie doradca musi wykazać się dużymi umiejętnościami w kontaktach międzyludzkich. Musi posiadać umiejętność przełamywania oporów klienta w mówieniu o swoich problemach. Z umiejętnością tą bardzo ściśle wiąże się zdolność nawiązywania kontaktu z ludźmi. Mimo tego, że to osoba poszukująca pracy przychodzi z problemem do doradcy, często jest tak zamknięta w sobie, że nie potrafi nawet określić swojego problemu, i to doradca musi wyjść z inicjatywą i nawiązać ten pierwszy kontakt. Bardzo ważną cechą, którą musi posiadać doradca jest empatia. Trzeba umieć wczuć się w problemy innych osób. Jest to o tyle trudne, że do doradcy z prośbą o pomoc zwracają się najczęściej osoby bezrobotne, czyli znajdujące się w zupełnie innej sytuacji niż doradca, który pracę posiada. Bez empatii, bez umiejętności wczucia się w sytuację innych osób udzielenie pomocy jest bardzo trudne, jeżeli nie niemożliwe. Odporność emocjonalna i samokontrola to dwie kolejne cechy, które powinien posiadać doradca. W pracy z osobami bezrobotnymi mogą pojawić się u doradcy negatywne emocje. Może odczuwać złość i zniechęcenie. Nie wolno jednak tych negatywnych emocji pokazać klientowi, trzeba nad nimi zapanować. W przeciwnym razie kontakt z klientem zostanie zerwany, a pomoc nie będzie udzielona. Inne ważne cechy które powinien posiadać doradca to: łatwość przerzucania się z jednej czynności na drugą, umiejętność współdziałania, ale też niezależność, samodzielność, inicjatywność, zdolność przekonywania, wytrwałość i cierpliwość. W pracy doradcy zawodowego nie może pojawić się tak zwana rutyna. Każdy klient, który chce skorzystać z usług doradcy przychodzi z innym, specyficznym problemem, każdego trzeba traktować inaczej. Istnieje jednak pewne ryzyko pojawienia się tego problemu. Kilka rozmów doradczych przeprowadzonych dziennie możne skłaniać doradcę do stosowania pewnych schematów czy skrótów myślowych i szeregowania klientów w określone grupy. Trzeba jednak postarać się zwalczyć taką ewentualność. Praca doradcy nie wiąże się z odpowiedzialnością finansową czy związaną z bezpieczeństwem, natomiast ciąży na doradcy wielka odpowiedzialność społeczno - moralna. Informacje, które uzyskuje od klienta są informacjami poufnymi i nie mogą dotrzeć do osób trzecich, a decyzje, które podejmuje klient mogą często ważyć na jego dalszych losach, więc pomoc doradcy musi być przemyślana, profesjonalna i co najważniejsze niosąca korzyści osobie, która ją uzyskuje.

Wymagania fizyczne i zdrowotne

Pracę doradcy można zaliczyć do lekkich. Nie ma ogólnych przeciwwskazań zdrowotnych do pracy na tym stanowisku. Jeśli chodzi o możliwość zatrudnienia osób niepełnosprawnych to mogą zatrudnienie uzyskać osoby z zaburzeniami w zakresie ruchów kończyn dolnych, jak również poruszające się na wózkach inwalidzkich.

Warunki podjęcia pracy w zawodzie

Aby zostać doradcą zawodowym należy ukończyć studia wyższe. Aby uzyskać zatrudnienie w poradni należy posiadać wykształcenie psychologiczne lub pedagogiczne. Przy zatrudnieniu w urzędach lub agencjach doradztwa personalnego trzeba posiadać wykształcenie wyższe, choć nie jest wymagany konkretny kierunek. Oczywiście najchętniej zatrudniani są psychologowie i pedagodzy, ale również: socjologowie, ekonomiści oraz osoby posiadające inne wyższe wykształcenie. Coraz częściej pojawiają się doradcy, którzy posiadają konkretne kierunkowe wykształcenie wyższe - doradztwo zawodowe. Można je uzyskać w Wyższej Szkole Nauk Społecznych w Lublinie, 20-076 Lublin, ul. Krakowskie Przedmieście 72. tel. [phone].

Możliwości awansu w hierarchii zawodowej

Możliwość awansu w zawodzie jest ograniczona. W urzędach można awansować na stanowiska kierownika (w powiatowych urzędach na kierownika wydziały, w urzędach wojewódzkich na kierownika centrum informacji i planowania kariery zawodowej). Awans nastąpić może po kilkuletnim doświadczeniu zawodowym oraz wykazaniu się odpowiednimi predyspozycjami kierowniczymi.

Możliwości podjęcia pracy przez dorosłych

Nie ma ograniczeń wiekowych przy zatrudnianiu w zawodzie doradcy zawodowego.

Polecana literatura

A. Bańka „Zawodoznawstwo - doradztwo zawodowe - pośrednictwo pracy” Poznań 1995 Dwutygodnik ,,Personel” R. Lamb „Doradztwo zawodowe w zarysie” Warszawa 1993 T.W.Nowacki „Zawodoznawstwo” Radom 1999 Zeszyty informacyjno - metodyczne doradcy zawodowego

Źródło danych: Przewodnik Po Zawodach, wyd. II, MPiPS

1

---