38�kompozycja i odrzucenie modelu aństwa ńarodowego

38. Dekompozycja i odrzucenie modelu Państwa Narodowego

Władza albo wolność: te dwa cele wyznaczają dwie różne polityki zjednoczenia, a obawiam się, że nie można nadal bezkarnie mylić ze sobą środków stosowanych w jednej i drugiej,

Z pewnością spotkam się tu z zarzutem, że prawdziwym celem polityka była zawsze władza. I przyznaję, że wszystkie znane nam cywilizacje obierały władzę jako jedyny realistyczny cel politycznej wspólnoty; reszta - sprawiedliwość, pokój, wolność - były mniej lub bardziej szlachetnymi sposobami mówienia, albo też - zwykłą captatio demagogii i niczym więcej. Ale stwierdzam także, że tylko Europejczycy, nieliczni, ale wybitni, od Arystotelesa do Rousseau i od Williama Penna do Proudhona, ośmielili się głosić, że wolność osobista i autonomia wspólnot są ważniejsze od zbiorowej władzy. Zrealizować tę ich wizję zdoła jedynie zjednoczona Europa.

Ktoś może powiedzieć, że niesłusznie wyostrzam sprzeczność pomiędzy Państwem Narodowym a federacją, sprowadzając ją do dylematu: władza albo wolność, pojmowanych jako cele zjednoczenia. Nie sądzę jednak, aby dało się utrzymać istnienie jakiejś trzeciej drogi. Nie wierzę w tę „potężną konfederację", o której mówił generał de Gaulle, a która składałaby się z Państw Narodowych, zazdrośnie upierających się przy pretensjach do absolutnej suwerenności. Nie wierzę w takie Towarzystwo Przyjaciół składające się z mizantropów.

Wierzę natomiast w konieczność dekompozycji naszych Państw Narodowych. Albo raczej w konieczność ich odrzucenia, zdemistyfikowania ich sakralności; ich granice powinny być przepuszczalne jak sito, te granice na ziemi, pod ziemią i w powietrzu powinny być zakwestionowane i przy każdej okazji należy wykazywać, jak są absurdalne.To prawda, że są nadal skuteczne, jeśli chodzi o przeszkadzanie tam, gdzie należałoby pomagać: w wymianach kulturalnych, w przejazdach ludzi, w racjonalnym uzgadnianiu produkcji przemysłowej i rolniczej. Są natomiast zupełnie bezużyteczne, jeśli chodzi o przeciwdziałanie temu, co na to zasługuje: huraganom i epidemiom, zanieczyszczeniu powietrza i rzek, atakom powietrznym, zalewowi propagandy oraz tym groźnym chorobom zakaźnym, którym na imię ideologie. Po prostu przeszkadzają w pomyślnym rozwiązywaniu tych problemów.

Ów system granic, charakterystyczny dla wszystkich form zbliżonych do Państwa Narodowego, jest podwójnie bezsilny: szkodliwy w tej mierze, w jakiej jeszcze rzeczywiście istnieje, nieobecny wtedy, gdy chciałoby się na niego liczyć.

Nie wiem, czy nasze Państwa Narodowe, powstałe najczęściej jeszcze w XIX i XX wieku, stanowią faktycznie, nie wiadomo jakim cudem, sensowne całości ekonomiczne. Nie wiem, czy poważne problemy, jakich nastręcza ich równowaga handlowa (która, jak mi się zdaje, nie może być zadowalająca we wszystkich krajach równocześnie nie stanowią klasycznego przykładu problemów pozornych, wynikających po prostu z fikcyjności ekonomii tak zwanej narodowej, która nie ma w ekonomii żadnego odpowiednika.

Jedno wiem jednak na pewno: Państwa Narodowe nie istnieją w historii kultury, a te „wędrówki umysłowe", o których mówił Robert Schuman, przekraczają ich granice, nawet ich nie dostrzegając; w tym sensie zatem granice te nie istnieją.

Jak widzieliśmy, nie ma „kultur narodowych", są tylko dowolnie i niejako post factum dokonywane podziały, dokonywane na żywym ciele kultury europejskiej. Różnice, które powinniśmy szanować, nie płyną zaś z różnic pomiędzy Państwami Narodowymi, tworami świeżej daty. Różnice te pojawiają się w nich wszystkich, wprowadzając podziały i nie pokrywając się nigdy z żadnymi granicami. Występują również w naszych partiach politycznych, naszych wyznaniach i regionach; a także w naszych osobowościach. W każdym kraju istnieje jakaś Północ i jakieś Południe; w każdym Kościele tendencje ewangeliczne i rytualistyczne; w każdym myślącym człowieku jakaś „prawica" i „lewica". I tak dalej...

Nasze Państwa Narodowe, dążąc obsesyjnie do „zapewnienia sobie szacunku" zapominają, że można ten cel osiągnąć tylko za cenę własnej przydatności. Od czasów Ludwika XIV wymagają, aby skłaniać się przed „majestatem państwa". Otóż nie! Państwo nie jest bóstwem, jest tylko mniej lub bardziej skutecznym aparatem, który powinien służyć obywatelom i ich wspólnotom, a nie przeciwnie.

Przestańcie więc, Panowie Ministrowie, próbować uspokajać wrogów zjednoczenia przysięgami, że nigdy nie

pozwolicie targnąć się na święte prawa waszych Państw Narodowych! Wiecie dobrze, że nie zdołacie zjednoczyć Europy głosząc zarazem regularnie przywiązanie do tego, co stanowi właśnie przyczynę jej podziału! Dlaczego nie powiedzieć tego otwarcie? Wykazują to wszystkie sondaże opinii: ludzie pójdą za wami, jeśli wy ośmielicie się ruszyć w drogę...

Wy jednak, kobiety i mężczyźni Europy, przestańcie sobie wyobrażać, że wasi mężowie stanu naprawdę mają zamiar zjednoczyć Europę! Przestańcie przede wszystkim wierzyć w to, że stanie się to realne w dniu, kiedy odpowiedzialni za te sprawy ministrowie postanowią, że ich ludy wybiorą europejski parlament, obdarzony władzą wypowiadania opinii, jak tego domagał się sam generał de Gaulle. Posłuchajcie raczej, co o tym myślał jego następca: „Wyobraźcie sobie, że wybierzemy jakiegoś pana Iksińskiego na prezydenta oraz sześciuset deputowanych, że powstanie z tego jakiś rząd i zjednoczona Europa - to przecież humoreska, istna humoreska...". Niezbyt to uprzejme dla tego, kto stoi na czele, ale za to prawdziwe. Nie liczcie na ministrów ł mężów stanu, że zjednoczą Europę, która jest dla nich „humoreską", i że istotnie mieści się to w ich zamiarach. Jest to dla nich natomiast niebagatelna troska: Europa jest widmem, które ich straszy i które - bagatelizując je - usiłują odpędzić. Europa zjednoczona w niedalekim terminie, za ich życia, dla większości spośród nich stanowiłaby ostateczny kres, czy też zakończenie ich kariery, koniec „spraw zagranicznych" i „narodowej" obrony w dziedzinie ekonomii czy wojskowości. A jak wiadomo, wyrzeczenie się nie przedstawia wartości politycznej.

Europa nie powstanie także spontanicznie, samą „siłą rzeczy", która dokładnie odpowiada słabości naszego ducha, ani też w wyniku jakiegoś „sensu historii", którego nikt nigdy nie poznał, nie zna dziś i nie pozna przed końcem dziejów i Sądem Ostatecznym.

To wy, Europejczycy, i nikt inny, stworzycie Europę, pod jednym warunkiem: że będziecie naprawdę tego chcieli.

I to nie „przejmując władzę", jak powtarzają młodzi ludzie, którzy jeszcze nie wyszli poza leninowskie „Co robić?" (1902). Nie ma żadnej władzy do przejęcia na płaszczyźnie Państw Narodowych. Podstawowy problem to stworzenie takiej władzy na płaszczyźnie rzeczywistości naszego „elektronicznego" społeczeństwa.

Ale stworzyć jakąś władzę, albo stworzyć określoną władzę w społeczeństwie, które należy dopiero stworzyć, to tyle, co stworzyć najpierw regiony; tylko w tej skali władza może zarazem służyć i podlegać kontroli, tylko ta skala umożliwia uczestnictwo ludzi i ich odpowiedzialność, a zatem - wolność.

Wypowiedź Georgesa Pompidou w piśmie „Realites", z czerwca 1970 roku.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Nowoczesna Litwa — czy istniała alternatywa dla modelu państwa narodowego Staliunas,D
Park Narodowy Salonga
Systemy bezpieczeństwa narodowego 2
Wykorzystanie modelu procesow w projektowaniu systemow informatycznych
Krzywa opytu w modelu chamberlena
Determinanty dochodu narodowego
5 Handel międzynarodowy a dochód narodowy
Slowinski Park Narodowy (prezentacja)
Drawieński Park Narodowy(1)
Gorczański Park Narodowy (prezentacja)
Mierzymy dochod narodowy
Narodowe systemy opieki zdrowotnej
Biebrzaski Park Narodowy
Park Narodowy Gór Stołowych (prezentacja)
Struktura narodowościowa i wyznaniowa w Polsce
STRUKTURA NARODOWA I GRUPY ETNICZNE W POLSCE

więcej podobnych podstron