ŚRODOWISKO GEOGRAFICZNE

DEFINICJA

Środowisko geograficzne jest to ogół elementów przyrodniczych wśród których funkcjonuje człowiek.

SKŁAD ŚRODOWISKA GEOGRAFICZNEGO

I PODSYSTEM PRZYRODNICZY - obejmuje środowisko przyrodnicze nazywane naturalnym;

II PODSYSTEM SPOŁECZNY - nazywany środowiskiem antropologicznym tzn. stworzony w całości lub w większości przez człowieka i składa się z 2 części:

• system społeczny obejmujący człowieka wraz z relacjami, które człowiek tworzy mogą one być w skali makro i mikro;

• system techniczny - obejmuje infrastrukturę utworzoną przez człowieka (drogi, mosty, budynki)

Są to relacje między............................................

HARAKTERYSTYKA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO

Składa się z 4 sfer:

1. ATMOSFERA do której zalicza się klimat;

2. HYDROSFERA, do której zalicza się wody;

3. BIOSFERA, do której zalicza się fauna i flora;

4. LITOSFERA

1. ukształtowanie powierzchni;

2. ukształtowanie gleby;

3. budowa geologiczna.

CECHY ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO:

I RÓŻNICOWANIE ŚRODOWISKA - wyraża się przez potencjał środowiska przyrodniczego. Potencjał to wszystko to czym środowisko dysponuje i co może nam zaoferować. Na potencjał składają się: zasoby i pojemność środowiska.

PODZIAŁ ZASOBÓW WEDŁUG RODZAJÓW:

1. przestrzeni - to co nas otacza, jest ograniczona;

2. mineralne - ograniczona, kopaliny;

3. wodne;

4. biotyczne.

KLASYFIKACJA ZASOBÓW WEDŁUG FUNKCJI:

1. niewyczerpalne, których nie jesteśmy w stanie zużyć. Wyróżniamy 2 podgrupy:

• niezmienialne przez użycie- energia słoneczna, wodna, wiatru, geotermowa;

• zmienialne przez użycie: powietrze, woda

2. wyczerpalne , których są 3 grupy:

• zasoby odnawialne - fauna, flora;

• nieodnawialne- kopaliny (węgiel, ropa, gaz, żelazo);

• częściowo odnawialne (gleby, mikroklimat);

KLASYFIKACJA ZASOBÓW WEDŁUG WEBERA:

Są 2 grupy:

1. UBIKWITETY - zasoby występujące powszechnie (powietrze, gleba);

2. ZLOKALIZOWANE - występujące w określonych miejscach powierzchni (wody, kopaliny)

Ta klasyfikacja zmienia się w czasie. Obecnie powietrze nie jest ubikwitetem.

POTENCJAŁ - na niego składa się pojemność środowiska. Zasoby i pojemność tworzą potencjał środowiska

POJEMNOŚĆ ŚRODOWISKA - zdolność środowiska do ponoszenia obciążeń antropogenicznych, oznacza ile środowisko jest w stanie wchłonąć zanieczyszczeń.

II ZMIENNOŚĆ ŚRODOWISKA- oznacza przemiany, które w środowisku się dokonują i mogą mieć charakter:

1. długookresowy - dotyczy kształtowania środowiska w długim czasie np. ruchy górotwórcze, topnienie lodowców;

2. cykliczny - wynikają z ruchów ziemi (obrotowy - zmiana dnia; - obiegowy - zmiana pór roku);

3. incydentalny - sporadyczny - pojawia się w nieokreślonych ramach czasu np. trzęsienia ziemi, wybuchy wulkanów

ROLA ŚRODOWISKA

Rola środowiska przyrodniczego dla rozwoju społecznego była różna i były różne poglądy na tę rolę. Najpierw by:

ł klimat - strefa klimatu umiarkowanego;

• woda i dostęp do wody ;

• gęstość zaludnienia;

• ukształtowanie środowiska;

• gleba;

• surowce mineralne w XIX w.;

• urbanizacja;

• miejsca pracy.

POGLĄDY NA ROLĘ ŚRODOWISKA W GOSPODARCE:

1. DETERMINIZM - człowiek jest całkowicie uzależniony od środowiska przyrodniczego;

2. INDETERMINIZM- rozwinął się w XIX wieku, gdy nastąpiła rewolucja przemysłowa. Mówił, ani że człowiek, ani gospodarka nie są w żadnym stopniu zależne od środowiska.

3. POSYBILIZM - twierdził, że środowisko stwarza warunki, w których żyje i gospodaruje człowiek. To człowiek decyduje o tym, które elementy i jak są wykorzystywane,

Wszystkie elementy są ze sobą wzajemnie powiązane. Nie możemy naruszyć czy zmienić 1 elementu, by nie naruszyć drugiego elementu.

ZMIANY

KOPALNIA WĘGLA BRUNATNEGO

ZMIANY W SRODOWISKU PRZYRODNICZYM	ZMIANY W ŚRODOWISKU ANDROPOGENICZNYM
zmienia się budowa geologiczna; zmienia się ukształtowanie terenu; obniżenie poziomu wód gruntowych; - zanik wód podziemnych hydrosfera która powoduje zmiany fauny i flory; zmienia się gleba; zmiany mikroklimatu	a)zmienia się ludność; struktura wieku; struktura płci; przyrost naturalny; wykształcenia; zatrudnienia b) infrastruktura: budowa dróg; budowa mieszkań; struktura użytkowa ziemi

Są wielopoziomowe i są ze sobą ściśle związane

ETAPY ZMIAN WZAJEMNYCH RELACJI MIĘDZY CZŁOWIEKIEM A ŚRODOWISKIEM

1. SPOŁECZNOŚCI PIERWOTNE:

1. wczesna społeczność pierwotna - rozpoczęła się w momencie pojawienia się człowieka w środowisku. Funkcjonowała tak jak środowisko. Głównym ich zadaniem było przetrwanie w środowisku. Ważnym elementem w tym systemie było środowisko;

2. późna społeczność pierwotna - rozpoczęła się, gdy człowiek zaczął oprawiać ziemię i zakładać osady. Na tym etapie dominuje środowisko, ale wpływ człowieka na środowisko nieco się zmienia.

2. SPOŁECZNOŚĆ WSPÓŁCZESNA - związany z rozwojem przemysłu. Dominantem jest człowiek. Jego wpływ na środowisko zaczyna zdecydowanie przekraczać oddziaływanie środowiska na człowieka. Wpływ człowieka przejawia się na dwóch płaszczyznach:

I płaszczyznato korzystanie ze środowiska- zasobów środowiska ;

II płaszczyzna to zanieczyszczenia emitowane do środowiska w związku z urbanizacją, rozwojem przemysłu.

3. ETAP- WSPÓŁPRACA Z PRZYRODĄ- społeczeństwo zaczęło zdawać sobie sprawę, że środowisko nie jest nie ograniczone.

W 1968r. na forum ONZ sekretarz generalny Utant wygłosił raport o stanie świata. Miał charakter uświadamiający, uświadomił wszystkim państwom należącym do ONZ , że kwestie środowiskowe są bardzo ważne i należy natychmiast zmienić swe postępowanie w stosunku do środowiska bo nie będziemy mieli jak funkcjonować.

Poprzedni sekretarze starali się zachować neutralność ONZ.

Raport Utanta spowodował rozwój idei ochrony środowiska przyrodniczego i nauk zajmujących się ochroną środowiska a gospodarką. Są 3 takie nauki:

1. EKOLOGIA - nauka biologiczna badająca podstawy warunków funkcjonowania organizmów żywych w środowisku .(biologiczne funkcjonowanie organizmów żywych)

2. SOZOLOGIA - zajmuje się badaniem przyrodniczych podstaw i ochrony kształtowania środowiska życia człowieka; (najszerszy ogólnik relacji ochrony środowiska)

3. OCHRONA ŚRODOWISKA - nauka zajmująca się praktycznym zastosowaniem zabiegów technicznych i materialnych zmierzających do utrzymania środowiska we właściwym stanie (jak np. oczyszczać ścieki ,jak budować oczyszczalnie ścieków)

RÓWNOWAGA EKOLOGICZNA- polega na tym, że wszystkie elementy środowiskowe funkcjonują normalnie.

4. ETAP KIEROWANIA PRZYRODĄ- kiedy człowiek będzie mógł kierować procesami przyrodniczymi w tym kierunku, w którym jest mu potrzebny.

POZIOMY INTEGRACJI CZŁOWIEKA W ŚRODOWISKO

1. BRAK INGERENCJI - w żaden sposób nie można naruszyć środowiska (gdy człowieka w nim nie ma)

2. NARUSZENIE ŚRODOWISKA- następuje zmiana w środowisku przyrodniczym ustępująca natychmiast i całkowicie po ustaniu ingerencji człowieka.

3. USZKODZENIE ŚRODOWISKA - zmiana, która powoduje zmianę, która po ustaniu ingerencji człowieka następuje zmiana w systemie pierwotnym.

4. DEWASTACJA ŚRODOWISKA - powodujemy w środowisku na tyle silna zmiana, że nie jest możliwa odbudowa pierwotnego systemu. Odbudowuje się nowy typ biologiczny.

5. PRZEMIANA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO W ŚRODOWISKO ANTROPOGENICZNE- zabudowujemy obszar przyrodniczy, którego nigdy się nie odtworzy.

ŹRÓDŁA ZAGROŻEŃ ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO

1. ŹRÓDŁA O CHARAKTERZE NATURALNYM:

- trzęsienia ziemi;

• wybuchy wulkanu;

2. O CHARAKTERZE SZTUCZNYM - te, które spowodował człowiek

ŹRÓDŁA ZAGROŻEŃ WG UTANTA

1. DEMOGRAFICZNE- dotyczy wzrostu liczby ludności i zagrożeń z tym związanych;

2. EKONOMICZNE;

3. SPOŁECZNO-KULTUROWE

TRZY FAZY ROZWOJU SPOŁECZEŃSTWA

1. MŁODOŚĆ (krótki okres życia)

2. DOJRZAŁOŚĆ (ograniczona liczba zgonów)

3. PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI, KULTURY, MEDYCYNY (spada liczba urodzeń)

MOŻLIWOŚCI OGRANICZENIA PRZYROSTU

• podniesienie świadomości;

• zmiana przyzwyczajeń kulturowych

SKUTKI WZROSTU LICZBY LUDNOŚCI:

• bardzo szybkie wykorzystanie zasobów;

• zmniejszenie przestrzeni;

• zanieczyszczenie środowiska;

• problemy urbanizacji (duże miasta)

1

1

---