Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy
im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich
w Bydgoszczy

Wydział Inżynierii Mechanicznej

Laboratorium Metrologii

„Pomiar kół zębatych.”

Piotr Wiśniewski

Janusz Zielony
Grupa `B'

Semestr III
Studia dzienne inżynierskie

1. Przedmiot mierzony.

2. Sposób pomiaru.

Koła zębate są elementami maszyn o skomplikowanym kształcie i dlatego określenie pomiar kół zębatych traktować należy ogólnie. W warunkach produkcyjnych sprawdzenie i pomiary kół zębatych dokonuje się zwykle etapami :

• sprawdzenie i pomiary półfabrykatu ;

• sprawdzenie i pomiary nacinanego wieńca zębatego ;

• pomiary szczegółowe elementów uzębienia koła oraz sprawdzenie współpracy kół zębatych.

Sprawdzenie półfabrykatu polega na kontroli wymiarów oraz błędów położenia powierzchni półfabrykatu ( wstępnie obrobionego koła ). Sprawdza się wymiary zewnętrzne - średnicę powierzchni wierzchołkowej i szerokość koła.

Sprawdzenie naciętego wieńca zębatego polega na przeprowadzeniu identyfikacji uzębienia oraz oględzin zewnętrznych wieńca. Wstępna identyfikacja uzębienia polega na określeniu podstawowych wielkości koła zębatego, tj. średnicy podziałowej i modułu.

W celu przeprowadzenia wstępnej identyfikacji należy :

1. policzyć ilość zębów koła zębatego ;

2. zmierzyć średnicę wierzchołkową ;

3. wyznaczyć moduł koła zębatego ;

4. ustalić znormalizowaną wartość modułu.

3. Przyrządy pomiarowe.

1. Suwmiarka modułowa:

Suwmiarka modułowa jest

jak gdyby połączeniem pod kątem prostym dwóch suwmiarek typu MAJd.

b. Mikrometr do kół zębatych:

Zwany również potocznie mikrometrem talerzowym z tej racji , że zarówno wrzeciono jaki kowadełko są specjalnie ukształtowane ( zakończone talerzykami), aby można było je włożyć między zęby mierzonego koła.

Schemat pomiaru przedstawia poniższy rysunek:

c. Urządzenie do pomiaru kół zębatych:

1. płyta podstawy 2. wspornik 3. sanie krzyżowe 4. kolumna

5. stolik pomiarowy 6. kły do mocowania mierzonego koła 7. czujniki dźwiękowo-zębate 8. urządzenie blokujące obrót mierzonego koła 9. śruby mocujące wspornik 10 pokrętło przeuwu sań krzyżowych 11. pokrętło regulacyjne przesuwu stolika 12. pokrętło przesuwu kolumny 13. zacisk blokujący 14. pokrętło regulacji przesuwu czujnika 15. przystawka do pomiaru bicia 16. pokrętło regulacji przesuwu trzpienia z końcówkami pomiarowymi 17 podziałka kąta nachylenia wspornika 18. śruby bolkujące przesów sań krzyżowych 19. pokrętło przesuwu sań krzyżowych.

Urządzenie do pomiaru kół zębatych umożliwia przeprowadzenie pomiarów następujących parametrów kół zębatych:

• równomierności podziałki obwodowej t_o,

• równomierności podziałki przyporu t_p,

• grubości zęba na średnicy podziałowej,

• bicia uzębienia,

• luzu międzyzębnego.

4. Wnioski i spostrzeżenia.

Wyznaczaliśmy wymiary kół zębatych za pomocą przyrządów zaprojektowanych do tego celu. Niestety odczyt niektórych wartości był utrudniony ze względu na zużycie przyrządu pomiarowego (np. suwmiarki modułowej). Ćwiczenie wymagało wykorzystania wielu wzorów oraz umiejętności obsługi mikrometru , suwmiarki modułowej, urządzenia do pomiaru kół zębatych, które wykazywało niezwykłą precyzje pomiaru przy określaniu bicia uzębienia. Określenie wszystkich wartości koła zębatego jest pracochłonne i wymagające od mierzącego dużej dokładności.

---