ELMAR R.GRUBER

TAJNY ŚWIAT PARAPSYCHOLOGII
(Die PSI-Protokolle. / wyd. orygin.: 1998)

	Thomasowi, Marco i Olivierowi

Podziękowania

Podczas sporządzania rękopisu tej książki wiele osób udzieliło mi wsparcia, a ich cenne wskazówki stanowiły znaczącą pomoc w mojej pracy. Moje szczególne podziękowania należą się doktorowi Deanowi Radinowi, prof. Dickowi Biermanowi oraz Jameso-wi Spottiswoode'owi, którzy udostępnili mi swoje najnowsze i niepublikowane jeszcze prace. Wielu kolegów z innych krajów poświęciło mi swój czas i podzieliło się wiedzą w licznych dyskusjach dotyczących najważniejszych, przeprowadzonych przez nich doświadczeń i badań psi. Osoby, którym chciałbym tutaj serdecznie podziękować, to: Carlos Alvarado, doktor Richard Broughton, doktor Keith Harary, doktor Kimiko Kawano, Hideyuki Kokubo, Hong Zhang, doktor Stanley Krippner, prof. Andrei Lee, Li Zhi Nan, prof. Oshio Machi, Leszek Matela, doktor Edwin May, prof. Robert Morris, Alejandro Parra, Tom Porter, doktor Hal Puthoff, Yoichiro Sako, Paul Smith, doktor Tonu Soidla, Ingo Swann, prof. Charles Tart, doktor Wei Nengrun, doktor Mikio Yamamoto.

Jestem również zobowiązany do złożenia podziękowań wydawcom czasopism “Journal of Parapsychology" (doktorowi Johnowi Palmerowi) oraz “Journal of Scientific Exploration" (Marshowi Simsowi), który zezwolili mi na publikację ilustracji z prac Jamesa Spottiswoode'a, a także wydawcy “Journal of the International Society of Life Information Science" (doktorowi Mikio Yamamoto), który umożliwił mi wykorzystanie zdjęcia termograficznego pochodzącego z jednego z eksperymentów z użyciem Qigong.

Szczególne podziękowania należą się mój emu przyjacielowi Marco, który swoimi cennymi pomysłami i radami przyczynił się do sporządzenia rękopisu. Moja żona Dagmar, jak zwykle w takich przypadkach, potrafiła nie tylko dostarczyć ważnych wskazówek dotyczących treści książki, ale również tak perfekcyjnie zorganizować moje codzienne życie, że w odpowiednim czasie mogłem przygotować ten rękopis. Serdecznie dziękuję również Hannah i Clausowi Samtlebenom oraz Clausowi Vesterowi za ich uważną korektę.

Prolog

Spotkania z niewytłumaczalnymi zjawiskami od zawsze uskrzydlały fantazję człowieka. Ze wszystkich epok, kultur i ze wszystkich warstw społecznych pochodzą informacje o nadzwyczajnych anomaliach, które mają związek z ludzką świadomością; anomaliach, które w popularnym rozumieniu kojarzone są z wyrażeniami “nadprzyrodzony", “paranormalny", “mistyczny", “duchowy". Stanowią one nierozłączny składnik ludzkiego doświadczenia.

Nauka, która zajęła się studiami nad tym zjawiskiem, musiała stoczyć długą walkę z łatwowiernymi zwolennikami wszystkiego, co “nadzmysłowe", oraz walkę z tymi, którzy bez sprawdzenia zaprzeczają wszystkiemu, co paranormalne. Przetrwała konfrontacje i zamierza zająć bezsporne miejsce w obrębie nowej nauki o świadomości - ostatnim niezbadanym terytorium naszego poznania.

Nie słyszałeś jeszcze nigdy o AC, AMP, polu całości czy też DMILS? A może nie słyszałeś też o AFMK lub CRV? Prawdopodobnie nie zwróciłeś uwagi, jak w ciągu ostatnich lat rozwinęły się badania naukowe w dziedzinie zjawisk paranormalnych. Tego faktu nie zauważyło wiele osób, ponieważ badania psi w znacznym stopniu były utajnione. Może dzięki temu osiągnęły swoje trzecie i decydujące stadium historyczne.

Początkowo parapsychologia była terenem działania dyletantów. Później - w epoce wielkich pionierów - postarano się, aby przynajmniej częściowo została uznana przez nauki ścisłe. Mimo to pewną istotną część badań nadal przeprowadzali zainteresowani niefachowcy. Od około dwudziestu lat badaniami psi zajęły się osoby z gruntownym i odpowiednim wykształceniem. Obecnie badacze posługują się skomplikowanymi teoriami przyrodniczymi oraz podejmują eksperymenty niezrozumiałe dla laika. Należy tylko żałować, że nie traktowano parapsychologii poważnie, była bowiem wykorzystywana przez dziennikarzy jako źródło taniej sensacji.

Rozwój parapsychologii stanowił w zasadzie początek przełomu. Nie nastąpił dzięki niewątpliwym udokumentowanym nadzwyczajnym osiągnięciom osób uzdolnionych para-psychologicznie, lecz polegał na zmianie stylu, wytyczeniu innych, niż można się było spodziewać, szlaków poszukiwań naukowych, które dążyły do rozwikłania zagadki współdziałania umysłu i materii na najniższym poziomie.

W ostatnich latach przełom ten rzeczywiście nastąpił - niezauważony przez wielu. Ironicznie określanie istniejących badań parapsychologicznych mianem pseudonauki należy już do przeszłości.

Minęła era pionierów parapsychologii, silnych osobowości takich jak: Joseph Banks Rhine (1895-1980), twórca badań ilościowo-statystycznych we własnym Instytucie Parapsychologii (Instytute for Parapsychology) w Durham w Północnej Karolinie; Holender Wilhelm H.C. Tenhaeff (1894-1981), który łączył ze sobą psychologię głęboką i parapsychologię; żona Rhine'a - Louisa Ella Rhine (l 890-1983), wniosła duże zasługi dla analizy przypadków spontanicznych; wreszcie nestor niemieckiej parapsychologii - Hans Bender (1907-1991), założyciel Instytutu Obszarów Granicznych Psychologii i Psychohigieny (Institut fur Grenzgebiete der Psychologie und Psychohygiene) we Fryburgu; na końcu największy włoski parapsycholog i psychoanalityk Emilio Servadio (1904-1995). Ich badania cieszyły się rozgłosem zarówno w kraju, jak i poza jego granicami. Pozostawili po sobie pustkę, brakuje ich niepowtarzalności i zaangażowania. Laboratoria jednak nie opustoszały. Tam właśnie odbywa się przełomowa przemiana, umożliwiająca najbardziej pomysłowym badaczom parapsychologii zwrócenie uwagi na ostatnie granice wysokiej technologii - maszynę przyszłości, reagującą na bezpośrednie oddziaływanie między świadomością! materią.

Tymczasem nauki uniwersyteckie darzą szacunkiem parapsychologię, a czasopisma fachowe coraz chętniej zamieszczają na swoich łamach nowatorskie artykuły parapsy-chologiczne. Można je znaleźć w takich renomowanych czasopismach, jak “Foundations of Physics", “Physical Review", “American Psychologist", “Psychological Bulletin", “Statistical Sciense", “Brain and Behavioral Sciences" czy “Perceptual and Motor Skills". Przedstawiaj ą one sukcesy nowych badań parapsychologicznych i proponują włączenie ich do świata nauki. Dowodami dokumentującymi ten trend są także zmienne nastawienia najbardziej znanych krytyków. Musieli bowiem oni uznać, że doświadczenia osiągnęły wysoką jakość, a ich wyników nie da się już po prostu zlekceważyć.

Z punktu widzenia naukowców nowoczesna parapsychologia nie musi już przedkładać dowodów na istnienie zjawisk, które bada. Może się teraz całkowicie poświęcić problemowi ich rozumienia, zaszeregowania i wykorzystania. Dla parapsychologów, którzy musieli dowodzić prawa do istnienia swoich badań, jest to równoznaczne ze zmianą orbitalu kwantowego. Całą energię mogą teraz skierować na zrozumienie zjawisk.

Zajmująca się statystyką Jessica Utts, profesor na Uniwersytecie Kalifornijskim, stwierdza w swojej oficjalnej ekspertyzie dotyczącej nowoczesnych badań psi: “Statystyczne wyniki opiniowanych studiów znajdują się daleko poza tym, czego oczekuje się od wartości przypadkowych. Można jednoznacznie odrzucić argumenty twierdzące, że dane rezultaty mogą opierać się na metodycznych błędach poczynionych podczas doświadczeń... Zaleca się, aby doświadczenia wykonywane w przyszłości koncentrowały się na zrozumieniu działania danego zjawiska i możliwości jego maksymalnego wykorzystania. Nie uzyska się wielu korzyści z dalszego ustawiania doświadczeń dostarczających wyłącznie dowodów."¹

Rozwój parapsychologii nie jest jeszcze zauważany przez znaczną część ludności, dużą popularnością cieszą się natomiast zjawiska nadzwyczajne i niesamowite. Stacje telewizyjne prześcigają się nawzajem w przedstawianiu zjawisk fantastycznych - historii z pogranicza faktów i fikcji. Podsycane są obawy i nadzieje na istnienie nadzwyczajnych zdolności paranormalnych. Zjawiska nadzwyczajne występują w rzeczywistości - jednak prawie nigdy w formie widocznych fenomenów - zazwyczaj niespostrzeżenie, jako cicha, niewidoczna wymiana między świadomością i materią. Wydaje się, że to niewiele, a jednak jej ranga porównywalna jest z rewolucją w naszym pojmowaniu świadomości i jej oddziaływania w świecie. To, co uważamy za przypadek, w rzeczywistości nie jest przypadkowe. Przypadek ma bowiem ukrytą organizację, która nosi nazwę psi. Psi to jeden z przejawów tego, w jaki sposób zorganizowana jest przyroda.

W tej książce chciałbym przedstawić nowe enklawy stworzone przez parapsychologię. Pokazać laboratoria twórczych naukowców, ich kompleksowe doświadczenia, sposób myślenia i znaczenie rezultatów, jakie uzyskali. To, dlaczego wyniki te stanowią taką sensację, mogli dotychczas docenić i zrozumieć jedynie fachowcy, obserwowane efekty są bowiem niewielkie w porównaniu z wywierającymi głębokie wrażenie przypadkami, które przyczyniły się do wątpliwej popularności parapsychologii. A jednak: podczas gdy oczywistość przemawiająca na korzyść wspaniałych przypadków znika, a wiele zadziwiających zjawisk znajduje naturalne wytłumaczenie, to istniej ą niewidoczne efekty niepodważalnych badań laboratoryjnych - prawie niezauważalne, anomalne wpływy na urządzenia elektroniczne i układy żywe, które umożliwiły pojawienie się czynnika psi jako faktu potwierdzonego w sposób naukowy.

Tajny świat parapsychologii jest najmłodszym, ciekawym, ale nadal nieznanym wynikiem badań empirycznych. Przedstawiam tutaj nie tylko amerykańskie i europejskie laboratoria badawcze, ale również zamknięty do tej pory świat rosyjskich, chińskich i japońskich badań parapsychologicznych.

Protokoły psi są projektami badawczymi objętymi najwyższą tajemnicą, które zostały zainicjalizowane przez CIA na początku lat 70. To tajny program rządu Stanów Zjednoczonych, który w ciągu 23 lat pochłonął ponad 20 milionów dolarów. Prace wykonywane były przez przede wszystkim fizyków. Stworzyli w swoich laboratoriach liczne układy, które wprowadziły istotne innowacje do badań psi.

Ich praca miała jednocześnie naturę czysto pragmatyczną: psi miało zostać zastosowane do celów szpiegowskich pro wadzących do uzyskania gotowości bojowej. Obecnie udostępniono część wówczas tajnych dokumentów. Pokazują one, jak wielkiego znaczenia nabrały badania nad psi w pokazach siły między mocarstwami. Przedstawiaj ą również sukcesy i granice zastosowania psi.

Od kiedy zacząłem działać jako badacz psi, zaprzyjaźniłem się ze wszystkimi naukowcami, którzy kierowali tajnym projektem psi, oraz z wieloma osobami o zdolnościach paranormalnych, uczestniczącymi w eksperymentach. Jest to przyjaźń, która umożliwiła mi udokumentowanie prawdziwej historii szpiegów psi, ich wzlotów, sukcesów i upadków.

Do zmienionego obrazu badań psi należą nowe wyrażenia, których używam w mojej książce na zmianę z terminami dotychczas stosowanymi. Nowe terminy i koncepcje zostaną wyjaśnione w momencie, gdy będzie o nich mowa. Niektóre, te często powtarzające się, wymagają jednak krótkiego wytłumaczenia.

Psi jest zbiorowym określeniem wszystkich zjawisk paranormalnych. Obejmuje postrzeganie pozazmysłowe i psychokinezę. W przypadku postrzegania pozazmysłowego (AS W) informacje uzyskiwane są w sposób niewytłumaczalny. Psychokineza (PK) oznacza wywieranie wpływu na świat materialny w sposób niewytłumaczalny. Postrzeganie pozazmysłowe obejmuje telepatię (wymianę informacji między ludźmi bez środków pomocniczych w normalnym znaczeniu), jasnowidzenie (uzyskiwanie informacji o oddalonych obiektach i sytuacjach bez pośrednictwa w normalnym znaczeniu) oraz prekognicję (wiedza o przyszłych wydarzeniach bez pozyskiwania informacji na normalnej drodze).

Sama parapsychologia określana jest jako nauka o “anomalnych zjawiskach mentalnych" (AMP). Postrzeganie pozazmysłowe nazywa się “kognicją anomalną" (AC). Ponieważ w badaniach laboratoryjnych nad psychokinezą uczeni koncentrują się na mikroefektach w tak zwanym układzie stochastycznym (przypadkowym), preferowane są dwa terminy określające takie działania: “anomalna perturbacja" (AP) lub “interakcja świadomości i materii" (BMI). Zjawiska psi określane sąjako “anomalne", ponieważ stanowią anomalie w naszym współczesnym, naukowym i psychologicznym pojmowaniu świata. Anomaliami są zjawiska (jeszcze) niewytłumaczone, ale całkowicie realne. Zjawiska anomalne nie mają nic wspólnego ze zjawiskami anormalnymi lub nienormalnymi, gdyż te dwa wyrażenia wskazują na zachowanie odbiegające od przyjętych norm, także w znaczeniu patologicznym.

W języku potocznym w Stanach Zjednoczonych nowe słowo “Remote Viewing" (RV) w ciągu kilku lat wyparło stare określenie “postrzeganie pozazmysłowe". Remote Viewing oznacza “dalekie widzenie" lub “dalekie postrzeganie". Określenie to pozostawiam w oryginale, ponieważ wydaje się, że wejdzie ono na stałe do terminologii międzynarodowej.

Kognicją anomalna jest badana doświadczalnie za pomocą dwóch metod. Jedna z nich została nazwana “metodą wyboru wymuszonego" (forcedchoice). Polega ona na “odgadnięciu" aktualnego obrazu ze znanych wcześniej obrazów docelowych, które ułożono w przypadkowej kolejności. Pierwotną formę tego testu wprowadził J.B. Rhine w latach 30. w Durham w Pomocnej Karolinie. Używał on do gry kart symbolizujących krzyż, koło, linie faliste, kwadrat i gwiazdę. Wśród 25 rozłożonych kart za każdym razem znajdowało się 5 z tych symboli. Osoby biorące udział w doświadczeniu miały “odgadnąć" położenie kart. Jeżeli po wyeliminowaniu czynnika przypadku udało im się wymienić właściwe karty, stanowiło to wskazówkę o ich możliwościach paranormalnych.

“Metoda swobodnych odpowiedzi" (free-responce) polega na pracy z nieznanymi dotychczas obrazami, obiektami i miejscami docelowymi. W dowolnych wypowiedziach osoby poddawane doświadczeniu maj ą możliwość przedstawienia swoich wrażeń dotyczących celu.

W ostatnich latach naukowcy skłaniają się coraz bardziej ku metodzie swobodnych odpowiedzi. Dzięki niej można lepiej poznawać mechanizmy psi.

W przypadku doświadczeń podlegających analizie statystycznej najpierw stwierdza się, czy w ogóle istnieje poszukiwany efekt. W tym celu sprawdza się, czy wynik jest “istotny". Istotność j est charakterystyką wyniku, który osiągnął pewną wartość progową powyżej lub poniżeń oczekiwań wartości losowych. W takim przypadku wychodzi się z założenia, że wynik taki nie może już nastąpić w sposób przypadkowy, lecz na podstawie wielkości oddziaływania. O wyniku istotnym statystycznie mówi się zazwyczaj wówczas, gdy z 95% pewnością można stwierdzić, że obserwowana wartość odzwierciedla prawdziwe, kryjące się za nią oddziaływanie.

Porównanie stosunków dwóch wielkości umożliwia uzyskanie ich korelacji. Korelacja podaje rozmiar zależności. Wysokie korelacje oznaczają ścisłą zależność. Wzrost wielkości mierzonej i równoczesny wzrost wielkości porównywanej uznaje się za korelację dodatnią. Wysoka korelacja ujemna także odzwierciedla systematyczną zależność dwóch wielkości mierzonych. W takim przypadku jedna wielkość wzrasta, podczas gdy druga ulega zmniejszeniu. Korelacja ujemna istnieje na przykład pomiędzy wiekiem i zdolnością reakcji: wraz z wiekiem spada zdolność reakcji.

Jeżeli w tej książce będzie mowa o “sygnałach psi" czy “radarze psi" to będą to obrazowe określenia procesów, których natura okryta jest jeszcze głęboką tajemnicą; jeśli natomiast będzie mowa o “świadomości", to nie będzie ona rozumiana jako przeciwieństwo nieświadomych procesów psychicznych, lecz jako całokształt duchowo-psychicznych sposobów wyrażania się człowieka.

Część l
Wywiad i parapsychologia: Historia Remote Viewing i szpiegów psi

“Nigdy nie miałem ochoty na prowadzenie dyskusji ze sceptykami,
ponieważ ktoś, kto nie wierzył w Remote Viewing,
nie wypełniał swoich zadań.
Nie wiedzieliśmy, jak to wytłumaczyć,
ale byliśmy bardzo zainteresowani nie tyle wyjaśnianiem,
co zastosowaniem tego w praktyce"².
Generał-major Ed Thompson

Uzbrojenie paranormalne

Okultystyczne podłoże prowadzenia wojen

W Menlo Park, na południe od San Francisco, w Dolinie Krzemowej, gdzie komputerowe i software 'owe firmy o legendarnych już nazwach urzeczywistniały marzenia amerykańskie w formie dostosowanej do czasu, znajduje się instytut badawczy, który poszukuje równego sobie: Instytut Badawczy Stanford (Stanford Research Institute), czyli SRI International. W swoich laboratoriach wyposażonych w najnowocześniejsze i najdroższe urządzenia analityczne 2700 naukowców gotowych jest do przeprowadzenia badań zleconych. Roi się tam od zdobywców Nagrody Nobla i znanych nazwisk. SRI pracuje dla rządów i przedsiębiorstw z całego świata, ma swoje przedstawicielstwa w Stanach Zjednoczonych, Europie i Azji. SRI oferuje wszystko; począwszy od podstawowych badań przyrodniczych aż do strategicznego doradztwa dla rządów i przemysłu rozwiniętego technologicznie.

Dochody tego “Think Tank" osiągnęły w 1995 roku 320 milionów dolarów. Połowa tej sumy pochodziła z kas rządowych. Tradycyjnie już do głównych źródeł wpływów zalicza się wojskowe badania zlecone: rozwój nowych rodzajów broni i skomplikowanych technologicznie urządzeń używanych do celów wojskowych. Pod taką wizytówką gospodarki amerykańskiej kryje się popyt na badania, których głównym celem jest zastosowanie w praktyce teorii. I brak tutaj miejsca dla fantastów.

Nikt nie przypuszczał, że SRI stanie się laboratorium badawczym dla dziedziny, której nie wszyscy chcą przyznać status nauki, jaką jest parapsychologia. A mimo to, przez ponad ćwierć wieku, za zamkniętymi bramami Instytutu Badawczego Stanford prowadzono badania z dziedziny parapsychologii. Nie chodziło tutaj o znalezienie odpowiedzi na pytanie, czy psi w ogóle istnieje, lecz o rozwiązanie problemu, w jaki sposób umożliwić jego zastosowanie. Dokładniej mówiąc - zastosowanie do celów militarnych. Aby za pomocąvvv spojrzeć za żelazną kurtynę.

Robert Gates, były dyrektor CIA, 28 listopada 1995 roku w amerykańskiej telewizji ABC, w programie Nightline przyznał przed milionową publicznością, że w 1972 roku jego władze powołały w SRI program badawczy psi. Chodziło rzekomo o analizę paranormalnego potencjału, jakim dysponują Sowieci, i doścignięcie ich w tej dziedzinie. Twierdzi się, że program ten nie jest kontynuowany.

Od tej pory świat obiegają sensacyjne i paranoidalne historie. Współpracownicy, biorący dawniej udział w projekcie, sprzedają się skutecznie jako obiekt reklam, a same badania nad psi podwójnie zepchnięto w mrok: po pierwsze z powodu zarzutu prowadzenia badań do celów militarnych, po drugie z powodu złośliwych uwag, że badania te nie przyniosły żadnych konkretnych rezultatów. Z jakiego bowiem innego powodu służby bezpieczeństwa zamknęłyby dostęp do akt psi?

Dlaczego więc to zrobiły?

O programie Instytutu Badawczego Stanford dotyczącym badań psi dla służb wywiadowczych i militarnych krąży wiele mitów i legend. Zalicza się go jednak do najciekawszych fragmentów historii nauki o “anomalnych zjawiskach mentalnych", które do tej pory określano nazwą parapsychologii.

Jakkolwiek jest, warto przyjrzeć się programowi owianemu legendą, chociażby dlatego że przeprowadzono go wówczas, gdy w starej nauce o parapsychologii nastąpił przełom, a ona sama zyskała nowy wizerunek. Nie można nie doceniać wkładu w tę przemianę, jaki wniosły badania prowadzone w SRI.

Od zarania dziejów wojskowi w swoim strategicznym myśleniu zostawiali miejsce dla jasnowidzenia i prekognicji. Już w czasach antycznych do rangi mitycznych pierwowzorów wynoszono proroków stojących po stronie wielkich dowódców. W Iliadzie Homera wielki prorok Kalchas prowadzi okręty achajskie do Troi. Jak Heleniusz po stronie Trojan słyszy on “głosy nieśmiertelnych bogów". W sposób bardziej zwyczajny (również w wymiarze “ziemskim") odbywało się to w następnych stuleciach. Ale dopiero kilkadziesiąt lat temu połączenie mitologii ludowej i astrologicznych fascynacji nazistów utworzyło podstawę do okultystycznego prowadzenia wojny. Na wiosnę 1942 roku Ministerstwo Wojny w wątpliwej jakości “instytucie wahadełkowym" w Berlinie na ulicy Admirała von Schroedera zgromadziło grupę fanatyków, wahadełkowców, różdżkarzy, astrologów, jasnowidzów oraz sensytywnych. Chciano dorównać Anglikom, którzy rzekomo wykorzystywali wahadełkowców do wykrywania pozycji niemieckich łodzi podwodnych. Pewien kapitan korwety w Ministerstwie Marynarki Wojennej, przekonany o istnieniu możliwości wejścia wahadełkiem w rezonans z określonymi promieniami, wbił sobie do głowy, że wynajdzie odpowiednią technikę wahadełkową, która doprowadzi do osiągnięcia celu. “Promieniowanie" kadłubów łodzi podwodnych należało radiestetycznie stwierdzić na mapach morskich. To, w jaki sposób odbywały się takie posiedzenia w nazistowskich Niemczech, należy do błazeńskich aspektów historii kultury. Na pewno istniały sztywne przepisy określające rodzaj ubioru, sposób siedzenia i trzymania wahadełka. Gdy nie uzyskano żadnych rezultatów, zaczęto układać mapy morskie na płytach miedzianych z bezsensowną nadzieją uzyskania magiczno-fizycznego wzmocnienia spodziewanego efektu³.

Dwadzieścia lat później zapanowało w Stanach Zjednoczonych przekonanie, jakoby podobne działania były podejmowane za żelazną kurtyną, i zaczęto obawiać się zagrożenia bezpieczeństwa narodowego. Psi na usługach sowieckich wojsk. Jak to wszystko pogodzić?

Badania parapsychologiczne uwarunkowane ideologicznie przez dziesiątki lat szły w dawnym Związku Radzieckim zupełnie innymi drogami niż na Zachodzie. Materialistyczne spojrzenie na świat nie pozostawiało przestrzeni dla wymiaru umysłowego, który śledzi parapsychologia. Ponadto w Związku Radzieckim została ona uznana znacznie wcześniej . Już w 1922 roku Rosyjski Kongres Towarzystwa Naturalistów przedłożył pozytywną opinię ekspertów dotyczącą prac naukowych z omawianej dziedziny, autorstwa niejakiego Bernarda Każyńskiego. Nie można przecenić znaczenia tego faktu. W Stanach Zjednoczonych byłoby to równoznaczne z uznaniem badań parapsychologicznych przez Amerykański Instytut Zdrowia Psychicznego (American Institute of Mental Health), co nawet dzisiaj jest jeszcze absolutnym nieprawdopodobieństwem.

W 1919 roku Każyński doświadczył decydującego paranormalnego przeżycia w związku ze śmiercią swojego przyjaciela. Skłoniło go ono do poświęcenia się badaniom ludzkiego układu nerwowego i poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób można reagować na bodźce, które nie są percypowane przez znane do tej pory zmysły. Był to początek programu badawczego, który istotnie różnił się w swoim układzie od zachodnich tradycji parapsychologicznych. O ile w rozumieniu badaczy zachodnich psi stanowiła cechę w dużym stopniu wytłumaczalną w świetle psychologii, o tyle Każyński wierzył, że musi tutaj istnieć czynnik biologiczny, nieznany zmysł, a przynajmniej predyspozycja w strukturze organizmu⁴.

Pogląd Każyńskiego doprowadził w dawnym Związku Radzieckim do powstania kierunku badawczego zorientowanego neurofizjologicznie i biologicznie. Najbardziej znanym przedstawicielem tego nurtu stał się Leonid Wasiljew. W swoich książkach, artykułach i wykładach zawarł ideologiczną podstawę dla sowieckich badań parapsychologicznych⁵. Jego teza brzmiała: Eksperymentalne czynniki telepatii należy badać, opierając się na założeniu fizjologicznym, a więc materialnym. Dzięki temu nie będzie istniała możliwość wykorzystania ich przez zwolenników “zabobonów religijnych", czyli idealistycznego punktu widzenia.

W tym czasie, wykorzystując “sugestię mentalną", podjął elegancką próbę dowiedzenia, że nawet przy zastosowaniu osłony przed znanymi promieniami elektromagnetycznymi istnieje możliwość telepatycznego oddziaływania na ludzi na duże odległości. Wpływ na odległość - taki przykładowy pogląd jest dotąd najważniejszym tematem rosyjskich badań naukowych i powodem, który zmusił Amerykanów do zainicjowania długo oczekiwanej analizy potencjalnego zagrożenia.

Jednakże dopiero pod koniec lat 60. amerykańskie służby wywiadowcze przejęły się tą kwestią naprawdę. Głębokie zdumienie wywołał zakres sowieckich badań naukowych, zwłaszcza że do tej pory przypuszczano, iż w ramach oficjalnej doktryny materialistycznej nie było miejsca dla zjawisk nadprzyrodzonych. Nie domyślano się, że związane z tym badania zupełnie nie stały w sprzeczności z poglądami materialistycznymi, gdyż były prowadzone na płaszczyźnie nauk przyrodniczych, a szczególnie biologicznych.

Rywalizacja potęg światowych w dziedzinie psi

Można powiedzieć, że wcześniej służby wywiadowcze w Stanach Zjednoczonych tylko przelotnie interesowały się zastosowaniem psi. Publicznie nie uznano jednak, że trzeba było prowadzić badania w tym zakresie. W 1981 roku, dzięki Ustawie o wolności informacji (FOIA, Freedom of Information Act), każdy mógł uzyskać wgląd do tajnych akt, z których wynika, że już kilka lat po zakończeniu drugiej wojny światowej CIA przedstawiło propozycję badań postrzegania pozazmysłowego. W memorandum z 7 stycznia 1952 roku można przeczytać: “Jeżeli - a wydaje nam się to obecnie udowodnione ponad wszelką wątpliwość - niektóre osoby wykazują pewną zdolność postrzegania pozazmysłowego, to fakt ten oraz wynikający z niego konsekwentny rozwój mają duże znaczenie dla profesjonalnych służb wywiadowczych"⁶.

Nie wiadomo, czy urzeczywistniono wówczas projekt z 1952 roku. Faktem jest, że w tym właśnie roku najbardziej znaczący amerykański parapsycholog J.B. Rhine wyjechał do Europy wraz ze swoim zastępcą Johnem Gaitherem Prattem (1910-1979) na tajne zlecenie rządu Stanów Zjednoczonych. Z ramienia partii towarzyszył im Richard Lowrie, kierownik projektu laboratorium badawczo-rozwojowego w Amerykańskim Korpusie Inżynieryjnym (US Corps of Engineers) w Forcie Belvoir w Wirginii, który kierował tym właśnie projektem. Delegacja miała zbadać możliwości pozazmysłowych zdolności zwierząt oraz ich konkretnych zastosowań do celów militarnych. Także w 1952 roku lekarz Andrija Puharich (1918-1995) na tajnym spotkaniu w Pentagonie wygłosił odczyt pod tytułem Opinia o możliwości zastosowania postrzegania pozazmysłowego do psychologicznego prowadzenia wojny.

Rok później w Centrum Chemicznym Armii wygłosił on odczyty o telepatii w związku z bronią powietrzną oraz o biologicznych podłożach postrzegania pozazmysłowego. Spojrzenie na świat Puharicha było mieszaniną parapsychologii, okultyzmu i science fic-tion. Za pośrednictwem medium kontaktował się z “Dziewiątką" - rzekomo najwyższymi duchami wszechświata. W swojej książce The sacred mushroom⁷ zdradza tezę, jakoby substancje wykazujące działanie psychoaktywne, które są składnikami pewnych gatunków grzybów, stanowiły “klucz do wieczności". Rozgłos przyniosło mu w latach 70. “odkrycie" Uri Gellera.

Były pracownik CIA Victor Marchetti opowiada niewiarygodnie brzmiące historie z lat 60. Pułkownik Oleg Penkowski był najwartościowszym kontaktem CIA po drugiej stronie - na Wschodzie. W 1963 został oskarżony o zdradę stanu i stracony. Według Marchettiego CIA nie powstrzymała się od dalszych prób nawiązania kontaktu z pułkownikiem Penkowskim - tym razem naprawdę “po drugiej stronie" - przy pomocy medium, którego zadaniem było wydobycie tajnych informacji od nieżyjącego agenta. Merchetti zauważył, że szefowie służb wywiadowczych nie widzieli powodu, by nie korzystać z takiego - nawet dla parapsychologów - bezwartościowego sposobu pozyskiwania informacji.

Około roku 1967 Amerykanie dowiedzieli się, że Sowieci finansują 14 instytutów badawczych, które maj ą na celu pchnięcie do przodu badań parapsyetiologicznych. Cóż więc mogło skłonić stronę przeciwną do intensywnego wspierania tego rodzaju niepewnej dziedziny wiedzy? Zabrzmi to może jak ironia losu - powodem była bowiem... kaczka dziennikarska!

Amerykański “Nautilus" był pierwszą na świecie łodzią podwodną z napędem atomowym. Podczas jego pierwszej podróży w 1959 roku pod pokrywą lodową bieguna pomocnego przeprowadzono - jak podają źródła francuskie - skuteczne doświadczenia telepatyczne z kartami pomiędzy jednym z członków załogi oraz centrum badawczym Westinghouse Electric Corporation w Friendship, Maryland. Wiadomo było, że Westing-house zleciło przeprowadzenie prób telepatycznych oraz że Bell Telephone Laboratories myślały o takich eksperymentach, ale ponownie je odrzuciły. Komunikacja z zanurzonymi łodziami podwodnymi stanowi nierozwiązywalny problem dla współczesnej techniki przekazywania informacji. Pewien pomysłowy dziennikarz połączył więc po prostu te dwa nie mające ze sobą związku wydarzenia i na ich podstawie stworzył emocjonującą historię. Puszczona przez niego kaczka dziennikarska wy wołała jedną z najbardziej osobliwych reakcji łańcuchowych we współczesnej historii.

Wasiljew mówił biegle po francusku. Jego kontakty z Zachodem odbywały się przede wszystkim przez Międzynarodowy Instytut Metapsychiki (Institut Metapsichique International) w Paryżu.

Raphael Kherumian, znany członek instytutu, zebrał sprawozdania z prasy francuskiej opisujące rzekomy eksperyment z “Nautilusem" i posłał je swojemu przyjacielowi Wasiljewowi. Sowieci, zaszokowani olbrzymim krokiem naprzód, jaki uczynili Amerykanie, podjęli natychmiast nadzwyczajne działania mające na celu uruchomienie badań nad psi, umożliwiających wykorzystanie jej do celów militarnych.

Na konferencji w Moskwie w 1968 roku pokazano zachodnim naukowcom wyniki badań. Zaprezentowano im sensacyjne eksperymenty psychokinetyczne Niny Kułaginy i pozwolono jej nawet na “przemycenie" na Zachód filmu przedstawiającego te doświadczenia⁸. Rosyjski parapsycholog Edward Numow poinformował uczestników kongresu, jakoby Armia Czerwona skutecznie “powtórzyła" eksperyment “Nautilusa". Te oraz inne, jeszcze trudniejsze do sprawdzenia, lecz za to spektakularne historie zostały zebrane przez Sheilę Ostrander i Lynn Schroeder w książce⁹, która spowodowała, że temat postępów nad badaniami psi prowadzonymi przez Sowietów, stał się dla Amerykanów drażliwy. Aż do schyłku lat 60. służby wywiadowcze okresowo śledziły prace parapsychologów. Swoje oceny opierały jednak na analizach osób nie związanych z parapsychologią i nastawionych sceptycznie, stale więc odradzały zajęcie się tak niepewną dziedziną wiedzy.

Gdy w 1969 roku pewien radziecki naukowiec na podejrzanej konferencj i w kalifornijskim Big Sur wygłosił odczyt o badaniach z pogranicza nauk prowadzonych w jego kraju, rozległy się dzwony bijące na alarm. Nagle dostrzeżono potrzebę prowadzenia badań “sugestii mentalnej" i “wpływu na odległość" w powiązaniu z “telepatycznąkontrolą na odległość" i osłabieniem mózgu; do strachu przed wrogim supermocarstwem dodano nowe konkretne zagrożenie - “atak mentalny".

Nowe spostrzeżenia dotyczące dalszego rozwoju w dziedzinie stosowanych badań nad psi w Związku Radzieckim wstrząsnęły służbami informacyjnymi w Stanach Zjednoczonych. Praktycznie w ciągu jednej nocy nastąpił radykalny zwrot. Od tej pory usiłowano sprostać konkurencji Rosjan w dziedzinie ich rzekomego postępu¹⁰.

Tym, co przekonało wojskowych w Stanach Zjednoczonych o konieczności prowadzenia badań parapsychologicznych, były nie tylko same pogłoski o “postępach" strony przeciwnej w tej dziedzinie. Decydujący był również fakt, że badania nad psi nie są bardzo drogie. W porównaniu z kosztami arsenału broni, psi jest prawie śmiesznie tania. A jeżeli wrogie supermocarstwa rzeczywiście są w stanie telepatycznie oddziaływać na duże odległości na personel obsługujący wyrzutnię rakiet międzykontynentalnych, jak podaje raport DIA (Defence Intelligence Agency, Tajna Służba Armii USA), to tym bardziej konieczna stała się ochrona tak drogiego sprzętu za pomocą tanich środków zapobiegawczych. DIA wiedziała bowiem, że “najważniejsza siła napędowa kryjąca się za radzieckimi działaniami dążącymi do zużytkowania możliwości komunikacji telepatycznej, telekinezy i bioniki pochodzi z armii radzieckiej i KGB"¹¹. Sprawozdanie kończy się stwierdzeniem, że wiedza Rosjan na tym polu jest rzekomo mniejsza niż Amerykanów.

Raport z 1972 roku jednoznacznie przedstawia pewną wywierającą duże wrażenie osobliwość. Maluje on - zadziwiające w swej naiwności - scenariusze wyimaginowanych ataków radzieckiej armii jasnowidzów i psychokinetyków. W dalszej jego części podano:

“Wcześniej czy później wysiłki Sowietów w dziedzinie badań parapsychologicznych umożliwią im urzeczywistnienie niektórych z niżej wymienionych punktów: a) poznanie zawartości ściśle tajnych dokumentów USA o ruchach naszych drużyn i okrętów, miejsc i celów naszych instalacji militarnych; b) poznanie myśli naszych najważniejszych przywódców wojskowych i cywilnych USA; c) próba bezpośredniego zdalnego uśmiercenia wszystkich urzędników Stanów Zjednoczonych; d) zdalne wyłączenie z gry wyposażenia wojskowego USA wszelkiego rodzaju, włącznie z samolotami".

Takie stwierdzenia musiały przerazić każdego - z wyjątkiem parapsychologów. Oni wiedzieli, że taki scenariusz nadawał się jedynie do powieści science fiction. Wyniki laboratoryjne wydobywały bowiem na światło dzienne zupełnie inny obraz parapsychologii. Psi jest łatwo ulegającym zakłóceniom, bardzo słabym sygnałem, którego kontrolowane zastosowanie wydaje się możliwe tylko wówczas, jeśli uwzględni się bardzo duży błąd. Taka ocena położenia, jaką przedstawiono w raporcie DIA, mogła jedynie stanowić pomoc w przyspieszeniu podjęcia decyzji na wysokim szczeblu politycznym. Należy zadać sobie również poważne pytanie, czy parapsycholodzy amerykańscy nie podsycali umiejętnie pogłosek o radzieckich sukcesach w dziedzinie psi po to, aby zyskać dofinansowanie swoich badań.

Amerykańskie kręgi rządowe żywiły wówczas nadzieję na uzyskanie możliwości zastosowania zdolności paranormalnych do celów wojskowych. Jak dalece złudna to wiara, wiadomo już od czasów okultystycznych gier Wehrmachtu. Jednakże pragmatyczny sposób myślenia w Stanach Zjednoczonych postępował do przodu ramię w ramię z bezbronną naiwnością. Od pierwszych dni zimnej wojny przeważało życzenie, aby zawsze być o krok przed armią radziecką. Możliwość przemienienia pragnienia w czyn pojawiła się w 1972 roku. Jej wynikiem był trwający 23 lata program badawczy i użytkowy, który śledził możliwości zasięgu anomalnego przekazywania informacji w dziedzinie wojskowości. Jest to szpiegowska historia psi w epoce wysokiej technologii. Historia Remote Viewing.

Remote Viewing

Międzykontynentalne postrzeganie na odległość: Rzym - Detroit

Było to pewnego wietrznego, chłodnego wieczoru listopadowego w Rzymie; po raz szósty miałem odwiedzić miejsce, które zostało wybrane w sposób przypadkowy. Tym razem na kartce papieru w zapieczętowanej kopercie było napisane: “lotnisko Fiumicino". Miałemjeszcze wystarczającą ilość czasu, a z wycieczek, które organizowaliśmy z przyjaciółmi w tej okolicy, wiedziałem, że w pobliżu lotniska znajdowały się wzgórza, z których mogłem dobrze obserwować obiekt. Nic więcej nie miałem do roboty. O umówionej porze, o godzinie 17.00, miałem tylko być na miejscu i przez kwadrans rozglądać się wokół siebie. Dokładnie tam, gdzie stałem, zauważyłem dziury w podłożu, prawdopodobnie pozostałość po okradających groby, którzy poszukiwali znalezisk archeologicznych w pobliżu wykopalisk rzymskich i etruskich. W tle widać było pasy do lądowania i budynek lotniska.

W tym samym czasie moja amerykańska koleżanka Marylin Schlitz siedziała wygodnie w swoim mieszkaniu. Była godzina 11.00, Marylin znajdowała się w odległości ponad 8000 kilometrów ode mnie, w Detroit. Marylin zrelaksowała się i zaczęła mówić: “Pas do lądowania? Czerwone światła. Silne działanie głębi... Dziura w podłożu, rzecz w kształcie świecy. Kwiat - może nieprawdziwy... na zewnątrz. Widzę ciemne niebo. Wietrznie i chłodno. Coś leci do góry".

Na końcu napisała streszczenie swoich wyobrażeń: “Wrażenia, które miałam, pochodziły z obiektu zewnętrznego, a Elmar znajdował się - nie wiem, czy “instytucja" jest tutaj właściwym słowem - w miejscu, które nie było prywatnym domem, lecz kompleksem publicznym. Stał w pewnym oddaleniu od tej struktury, lecz mógł j ą widzieć. Może był na parkingu lub na polu, które w jakiś sposób wiązało się ze strukturą identyfikującą to miejsce. Chciałabym powiedzieć, że to było lotnisko, ale wydaje mi się to zbyt specyficzne. Odbywały się tam ważne czynności i byli tam ludzie, ale nie w pobliżu Elmara".

Remote Viewing lub w skrócie RV określane również jako “zdalne postrzeganie" uznano za ostatni krzyk mody w parapsychologii. Doświadczenia odbywały się według prostego schematu: jedna osoba poddawana doświadczeniu pozostawała w laboratorium, a druga udawała siew losowo wybrane miejsce. Osoba przebywająca w wybranym miejscu przez 15 minut poddawała się działaniu wrażeń. W tym samym czasie współpracownik pozostający w laboratorium próbował opisać miejsce docelowe.

Po kilku próbach tego rodzaju eksperci ze spisanymi protokołami udawali się na miejsce docelowe oraz na wszystkie inne możliwe, ale nie wybrane miejsca, nie wiedząc jednak, które z tych miejsc stanowiło cel posiedzenia. Porównywali wypowiedzi z poszczególnymi miejscami i tworzyli szeregi protokołów zróżnicowanych według stopnia zgodności. Następnie poddawano je ocenie i określano stopień podobieństwa, przy czym ocenie podlegały oczywiście także takie przypadki, przy których nie istniała możliwość stwierdzenia żadnych zgodności.

Była to jedna z kilku transkontynentalnych prób Remote Viewing, a eksperyment z rzymskim lotniskiem był tak zwanym “bezpośrednim celnym trafieniem". Sama Marylin Schlitz oraz eksperci jednomyślnie na pierwszym miejscu przyporządkowali lotnisko do wypowiedzi z tej próby. Tak samo dokładnie opisywała Marylin Schlitz inne miejsca docelowe; analiza statystyczna wykazała, że prawdopodobieństwo przypadkowego otrzymania takich wyników wynosi 1 do 200 000¹².

Remote Viewing było odpowiedzią Stanów Zjednoczonych na radzieckie zagrożenie psi. Test projektowano od 1972 roku w SRI, korzystając ze środków finansowych CIA, i doskonalono go przez lata w żmudnych pracach dotyczących drobiazgów. Głównąposta-ciątych badań był artysta z Nowego Jorku i osoba uzdolniona paranormalnie - Ingo Swann.

Ingo Swann

Swann urodził się w 1933 roku w Telluride, Colorado. Jako dziecko doświadczył wielu przeżyć paranormalnych. Studiował biologię i sztukę, nie mógł jednak kontynuować studiów i zaciągnął się do armii. W czasie szkolenia w Forcie Knox, Kenntucky, przeczytał książkę Aldousa Huxleya Pforten der Wahrnehmung [Wrota postrzegania (przyp. tłum.)], która w przyszłości miała stale wywierać wpływ na jego życie. Książka Huxleya uważana była za biblię kultury alternatywnej, jeden z wyzwalaczy rozpoczynającej się konfrontacji z doświadczeniami narkotycznymi i mistyką. Swannjako wojskowy był w Korei i na Dalekim Wschodzie aż do roku 1958, kiedy to podjął decyzję o powrocie do Nowego Jorku i rozpoczęciu kariery artysty. Przez dziesięć lat pracował w Organizacji Narodów Zjednoczonych. W tym czasie intensywnie zajmował się socjologią. Zainteresował się tą dziedziną wiedzy dzięki maksymie Huxleya, która brzmiała: “Wrota postrzegania u człowieka mogą być otwarte lub zamknięte. Mogą go dopuścić do obszarów doświadczeń międzyludzkich i jego potencjału artystycznego lub trzymać z daleka od nich". Swann interesował się “wrotami postrzegania", badał pod tym względem struktury społeczne. Jakie warunki socjalne umożliwiają powstanie twórczego społeczeństwa “otwartych drzwi", a jakie społeczeństwa stłumionego i zamkniętego?

Pod koniec lat 60., dzięki znajomości z artystką Buell Mullen, wszedł w kręgi wytwornego towarzystwa nowojorskiego, gdzie w celach rozrywkowych organizowano spotkania z sensytywnymi i mediami. Mullen pochodziła z bardzo zamożnej rodziny nowojorskiej i organizowała między innymi spotkania z mediami dla chińskiego polityka Czang Kajszeka, zbiegłego w 1949 roku do Tajwanu.

Podczas pewnego obiadu Swann dowiedział się od żony dziekana Wydziału Technicznego na Uniwersytecie Columbia, która “gromadziła" przede wszystkim angielskie media, że dwie główne brytyjskie organizacje służb wywiadowczych MI 5 oraz MI 6 czasami pracuj ą z osobami o uzdolnieniach paranormalnych. Do tej pory Swann nigdy nie myślał, że sam może być osobą obdarzoną nadzwyczajną wrażliwością lub wykazującą uzdolnienia paranormalne. Miał własne doświadczenia w tej dziedzinie, ale ani ich, ani siebie nie uważał za coś szczególnego. Nigdy nie przyszło mu też do głowy, że tajne służby mogłyby interesować się psi.

Jednym z mężczyzn, których Swann poznał na przyjęciach, był John Wingate, profesor na Uniwersytecie w Nowym Jorku. Był on członkiem rady Amerykańskiego Towarzystwa Badań Parapsychicznych (ASPR, American Society for Psychical Research), najstarszego, założonego w 1885 roku związku parapsychologicznego oraz instytucji badawczej w USA. Wingate w 1971 roku wprowadził Swanna do ASPR i dzięki temu pośrednio przyczynił się do zainicjowania badań Remote Viewing.

Innym człowiekiem, który miał wpłynąć na życie Swanna, był Cleve Backster, ekspert od wykrywaczy kłamstw (poligrafów). Backster zdobył światową sławę dzięki próbom, podczas których miał dowieść istnienia rzekomego postrzegania pierwotnego u roślin (efekt Backstera): rośliny podłączone do poligrafii wykazuj ą reakcje “emocjonalne" na negatywne myśli ludzkie lub na zabijanie raków, które wrzucano do gotującej się wody. Mimo ogromnego rozpowszechnienia pomysły te nigdy nie zostały uznane przez wspólnotę parapsychologów.

Backster przeprowadził ze Swannem - którego w tym czasie polecali różni protektorzy jako osobę uzdolnioną paranormalnie - kilka testów z wykorzystaniem roślin oraz eksperymenty psychokinetyczne. Backster był głęboko poruszony. Sukcesy Swanna szybko obiegły świat nauki i wreszcie do testów zaprosili go znani parapsycholodzy i współpracownicy Amerykańskiego Towarzystwa Badań Parapsychicznych - Gertrudę Schmeidler, profesor na Uniwersytecie Miejskim w Nowym Jorku, oraz Karlis Osis, dyrektor badań w ASPR.

Podczas eksperymentów Gertrudy Schmeidler Swann miał wywołać wahania temperatury w delikatnych instrumentach pomiarowych¹³. Niektóre z urządzeń do pomiaru temperatury leżały na wierzchu, inne znajdowały się w zamkniętych termosach. Rejestrowane przez nie wahania były stale zapisywane przez miernik wskazówkowy. Podczas wykonywania testów Swann nie mógł opuszczać swojego miejsca i podczas każdej próby miał skoncentrować się na jednym urządzeniu. Pomiędzy poszczególnymi próbami następowały 45 sekundowe przerwy na odprężenie.

Pewna szczególnie wyraźna zmiana temperatury nastąpiła podczas jednej z takich przerw relaksacyjnych. Swann zastanawiał się, gdzie dokładnie mógłby być umieszczony przyrząd pomiarowy. W tym momencie asystent Larry Lewis, który w sąsiednim laboratorium obserwował wychylenia wskazówki, wpadł biegiem do laboratorium. Był przekonany, że jeden z termosów został otwarty, ponieważ urządzenie pomiarowe przez 30 sekund pokazywało stałą zmianę o prawie 1°C. Zobaczył, że Schmeidler i Swann siedzą wygodnie w fotelach. Nikt nie dotykał żadnego termosu. Tak charaktery styczną reakcję wykazał właśnie ten instrument, o którym rozmyślał Swann.

Ten eksperyment potwierdził obserwację, że efekty psi pojawiają się często podczas testów w momencie, gdy osłabieniu ulega koncentracja i wysiłek woli prowadzące do osiągnięcia pozytywnego rezultatu i gdy osoba poddana doświadczeniu odpręża się. Taki efekt nosi nazwę relase of effort (“osłabienie wysiłku"). Prawdopodobnie nadmierny wysiłek umysłowy hamuje swobodny przepływ psi.

Te nadzwyczaj owocne eksperymenty spowodowały nieoczekiwane zainteresowanie mediów, które wykorzystywały panujące wówczas obawy: jeżeli Swann jest w stanie wpływać na przyrząd do pomiaru temperatury, to dlaczego nie mógłby odpalić bomby atomowej? Swann próbował uniknąć tak nagłego zainteresowania publiczności jego osobą. Był raczej zainteresowany efektami, jakie uzyskał w doświadczeniach. Skoncentrował się na prowadzeniu prób z Clevem Backsterem. Udało mu się wpłynąć na komórki w kropli krwi, którą mu pobrano. Wyizolowane komórki reagowały zmianą potencjału w momencie, gdy Swann się na nich koncentrował. Backster, który jako główny ekspert w dziedzinie wykrywania kłamstw znał wielu przedstawicieli władzy wykonawczej i służb wywiadowczych, sucho stwierdzał: “Zrobiłeś właśnie to, nad czym Sowieci pracują już od dawna: samodzielnie przeniknąłeś przez umysł do ciała innego człowieka" ¹⁴.

Po tamtej stronie ciała czy po tamtej stronie zmysłów

Karlis Osis pracujący w Amerykańskim Towarzystwie Badań Parapsychicznych zajmował się wrażeniami zachodzącymi poza ciałem (międzynarodowy skrót to OBE, pochodzący od out-of-the-body experiences), a Ingo Swann miał brać udział w wykonywanych tam eksperymentach. Swanna, który nigdy wcześniej nie doświadczył OBE, zaproszono do świadomego wywołania takich przeżyć. W niepozornym pomieszczeniu znajdowała się zasłonięta galeria, w której zgromadzono obrazy, liczby i rysunki. Podłączone do urządzeń pomiarowych osoby mogły zobaczyć te zakryte przed ich oczami przedmioty tylko wtedy, gdy potrafiły zajrzeć pod przykrycie w przeżyciu pozacielesnym.

W tym pomieszczeniu rozpoczęła się historia Remote Viewing. Swann nie miał pojęcia, jak wywołać OBE. Mimo to jego pierwsza próba zakończyła się sukcesem, także bez OBE. Strzały w dziesiątkę stawały się jednak z biegiem czasu coraz rzadsze. Wynik ten przygnębiał go, gdyż podczas testów z Backsterem zauważył, że w trakcie eksperymentów uzyskiwał raczej coraz lepsze efekty paranormalne. Skoncentrował się więc na sobie, czego skutkiem było odkrycie problemu: swoje wrażenia dotyczące obrazów docelowych musiał nagrywać na taśmie, mówiąc do mikrofonu. Wymagało to, aby przestał “widzieć", ponieważ musiał się zastanowić, w jaki sposób wypowiedzieć to, co sądził, że “widzi". Obrazowe wrażenia pochodzące z jego prawej półkuli wpadały w konflikt z analityczną pracą lewej półkuli - wypowiedzią słowną. Przyczyniały się do tego bezsensowne najczęściej obrazy docelowe, które wywoływały dodatkowy chaos w rozpoznającym je umyśle.

Swann zaproponował, aby nie werbalizować jego spostrzeżeń, lecz po prostuje szkicować. Zmiana spowodowała cud: Ingo tworzył rysunki, nie mając pojęcia o tym, co miałyby oznaczać, lecz zgodność z “bezsensownymi" obrazami docelowymi była zadziwiająca. Na tej płaszczyźnie Ingo Swann mógł również lepiej zaszeregować swoje czynności. Nie uznawał ich za OBE czy też zdolność paranormalną, lecz za nieznany, biologicznie uwarunkowany rodzaj postrzegania. Całym jego zadaniem było postrzeganie. Podczas eksperymentu przeprowadzonego 24 listopada 1971 roku udało mu się dokładnie odtworzyć kilka przedmiotów docelowych, jakieś koło i coś, co określił jako TU lub UT. Gdyby to było “UT" połączone małą kreską, wówczas mogłoby wyglądać jak leżące 5. Na platformie rzeczywiście znajdowało się koło, a w nim duże 5. Wszyscy w ASPR byli poruszeni, tylko Swann wydawał się niezadowolony. Miał uczucie, że mógł zidentyfikować 5. Sądził, że ponadzmysłowy system postrzegania funkcjonował zgodnie z pewnymi zasadami i własną logiką. Przede wszystkim działał on poniżej płaszczyzny świadomej kontroli, na bazie podprogowej. Konieczne stało się odkrycie, jaki wzajemny stosunek łączy kognitywny, świadomy umysł z utajonym systemem postrzegania psi i w jaki sposób można poprawić taką współpracę.

Podczas oczekiwania na seans eksperymentalny ponownie miał miejsce efekt, który należało przypisać opadaniu napięcia. Świadomość Swanna odnalazła się niespodziewanie na ulicy. “Zobaczył" przechodzącą kobietę, ubraną w śmieszny, pomarańczowy płaszcz przeciwdeszczowy. Był tak zaskoczony wrażeniem tego rodzaju, że natychmiast postanowił je sprawdzić. Zerwał sobie z głowy elektrody do analizy elektroencefalograficznej i wraz z asystentką Janett Mitchell wypadł na ulicę. Zdążyli jeszcze zobaczyć osobę w pomarańczowym płaszczu przeciwdeszczowym skręcającą na rogu Central Park West.

Swann, który ciągle jeszcze nie wiedział, czy było to doświadczenie pozacielesne, czy też po prostu “widział" odległe rzeczy, opracował wraz z Janett Mitchell własny eksperyment. Ktoś miał przygotować serię zapieczętowanych kopert zawierających nazwy znanych miast w Stanach Zjednoczonych. Oprócz tego miał zostać podany numer telefonu lokalnej stacji meteorologicznej. Jego celem było opisanie pogody panującej w danym miejscu. Zaraz po tym Janett miała zadzwonić do służb meteorologicznych i dowiedzieć się o stan pogody, jaka rzeczy wiście by ław danym rejonie.

Po posiedzeniach obejmujących ćwiczenia wstępne do eksperymentów OBE, 8 grudnia 1971 roku, Swann usłyszał z głośnika głos Janett: “Ingo, mam kopertę. Powiadom mnie, gdy będziesz gotów". Otworzyła kopertę, którą otrzymała od pracownicy Amerykańskiego Towarzystwa Badań Parapsychicznych Very Feldman: “Celem jest Tucson, Arizona".

“Wówczas wydarzyło się coś cudownego i magicznego - przypomina sobie Swann. - Oczywiście nie miałem pojęcia, w jaki sposób «wydostać się» z tego obrzydliwego laboratorium w Nowym Jorku do Tucson. Gdy usłyszałem słowo «Tucson», w głowie błysnął mi obraz gorącej pustyni. Później, przez ułamek sekundy miałem wrażenie poruszania się. Pewna część mojej głowy lub mózgu, a może umysłu wyłączyła się - i byłem tam! Świst, trzask, huk! Wiele lat później nazwałem ten proces «bezpośrednim przeniesieniem spostrzeżeń»".

Wszystko stało się tak szybko, że Swann zaczął natychmiast mówić: “ Znajduję się ponad mokrą autostradą, jest zimno. Wieje silny wiatr, pada ulewny deszcz. To prawdziwa burza deszczowa!"¹⁵ Swann odpowiedział bardzo dokładnie. Tucson przeżyło burzę i deszcz, a temperatura była bliska zeru, co było tam rzeczą całkowicie niespotykaną.

W celu opisania tego doświadczenia Swann zaproponował badaczom z Amerykańskiego Towarzystwa Badań Parapsychicznych określenie Remote Sensing (“zdalne odczuwanie").

Zamieszanie w Amerykańskim Towarzystwie Badań Parapsychicznych

Później wydarzyło się kilka rzeczy, które obrzydziły mu pracę w ASPR. Na początku 1972 roku w instytucie odwiedziło Swanna dwóch nieznajomych. Nikt nie wiedział, kim byli, ale wkrótce rozeszły się pogłoski, jakoby Ingo Swann jest obserwowany przez CIA. Samo spotkanie okazało się dla Swanna mniej nieprzyjemne niż intrygi w szacownym ASPR. W 1967 roku Ingo Swann, poszukując żywych tradycji ezoterycznych, nawiązał kontakt ze Scientology [ruch o charakterze religijnym, którego zwolennicy twierdzą, że są w posiadaniu naukowej teorii dotyczącej wiedzy, a przez to klucza (możliwego do zdobycia za pomocą pewnych technik psychoterapeutycznych) do uzyskania pełnego zdrowia psychicznego i duchowego (przyp. tłum.)]. W latach 60. Scientology była związkiem dużo mniej kontrowersyjnym niż obecnie. Do podstawowych założeń Scientology należała teza, że człowiek ma wrodzone “zdolności". Na kursach organizowanych przez Scientology uczono techniki podnoszenia własnego ukrytego potencjału paranormalnego: zresztą jednej z wielu metod, które zostały wystawione na sprzedaż na warsztatach i seminariach w okresie zachwytu kulturą alternatywną, magią i psi. W tych latach wiele osób zbliżyło się do Scientology, nie mając zbyt wielkiego pojęcia o podstawach ideologicznych jej twórcy i nie interesując się nimi. Ich celem było wyuczenie się psychotechnik, nic poza tym. Nie inaczej stało się z Ingo Swannem. Odbywał kursy u scientologów, podobnie jak seminaria u “różokrzyżowców" [tajne stowarzyszenie okultystyczne, którego godłem był krzyż z różami (przyp. tłum.)], oraz w innych grupach okultystycznych, nigdy jednak nie stał się zwolennikiem kościoła scientologicznego.

W lutym 1972 roku pojawiła się pogłoska, jakoby Swann był szpiegiem założyciela Scientology L. Rona Hubbarda i miał zostać usunięty z Amerykańskiego Towarzystwa Badań Parapsychicznych. Tak przynajmniej poinformował go jeden z członków zarządu. Jak się okazało, w ASPR od dawna wiedziano o jego zainteresowaniu Scientology. Tajemniczość wokół tej sprawy wydawała się powodem ukierunkowanego rozpuszczania pogłosek mających na celu storpedowanie prób z doświadczeniami pozacielesnymi.

Bomba wybuchła, gdy miało dojść do publikacji wyników formalnych prób z OBE. Komitet “Journal" - uznanego czasopisma fachowego towarzystwa ASPR - odrzucił sprawozdanie. Nie dlatego że badaniom można było coś zarzucić ani też z powodu niedokładnego przeprowadzenia eksperymentów. Wręcz przeciwnie, wyniki były zbyt dobre dla komitetu! Musiało czaić się w nich coś niedobrego. To był skandal! Karlis Osis, dyrektor badań, nic nie rozumiał; Janett Mitchell rozgniewała się do tego stopnia, że spowodowała wydrukowanie wyników przynajmniej w “Newsletter" - piśmie Amerykańskiego Towarzystwa Badań Parapsychicznych. Publikacja ta nie mogła oczywiście konkurować z publikacją w czasopiśmie fachowym, którego artykuły musiały wyjść zwycięsko z potyczek z opiniami kolegów. Przewodniczącym komitetu publikacyjnego był John Gaither Pratt. Swann przypuszczał, że to właśnie on zainicjował spisek. Pratt był rzekomo przekonany, że w parapsychologii nie są możliwe eksperymenty powtarzalne. Właśnie takie, jakie udały się Swannowi z Backsterem, Gertrudę Schmeidler i Karlisem Osisem¹⁶.

Swann sądził, że nadszedł koniec jego kariery człowieka sensytywnego. W takiej przygnębiającej sytuacji Backster dał mu do przeczytania artykuł pióra pewnego fizyka. Dotyczył on wniosku o środki finansowe na badania procesów kwantowo-biologicznych, między innymi anomalnej wymiany informacji pomiędzy świadomością i materią. Autorem tekstu był ekspert w dziedzinie laserów Harold Hal Puthoff z Instytutu Badawczego Stanford. Puthoff rozdał wniosek kolegom w nadziei obudzenia zainteresowania planowanymi badaniami.

Swann był pod silnym wrażeniem. Ponieważ Puthoff zajmował się tachionami - cząsteczkami poruszającymi się z prędkością większą niż prędkość światła - Swann miał nadzieję, że otrzyma wyjaśnienie swoich superszybkich kontaktów psi. Puthoff nie udzielił mu spodziewanej odpowiedzi. Z tego powodu zaprosił go do SRI.

Hal Puthoff i magnetometr

Na wydziale fizyki Uniwersytetu Stanford stał magnetometr używany do stwierdzania kwarków, osłonięty zgodnie ze wszystkimi prawidłami sztuki. W tym czasie było to najbardziej zaawansowane urządzenie w swoim rodzaju. Sam aparat osłonięty był płaszczem betonowym i znajdował się poniżej pomieszczenia piwnicznego, w którym rejestrowano jego reakcje. Jeszcze przed przybyciem Ingo Swanna do Kalifornii Hal Puthoff załatwił dla nich dostęp do tego urządzenia. Magnetometr działał bez zarzutu. Pod czujnym spojrzeniem znanych fizyków uniwersyteckich, jak Arthur Habbard i Marshal Lee, Swannowi udało siew niewytłumaczalny, prawdopodobnie psychokinetyczny sposób zdalnie zadziałać na magnetometr. W momencie gdy Swann sporządzał poprawny szkic - nigdy wcześniej nie opublikowany - mechanizmu wewnętrznego urządzenia, nagłe niewytłumaczalne wychylenie wskazówki przerwało równomierną, matematycznie dokładną falę sinusoidalną rejestrowaną przez pisak. Fotokopie tego robiącego duże wrażenie wyniku eksperymentu Puthoff przesłał swoim kolegom. Kilka tygodni później przed drzwiami Puthoffa pojawiło się dwóch panów z CIA.

Urzędnicy CIA poprosili o wykonanie kilku doświadczeń badawczych z udziałem Ingo Swanna i obiecali środki finansowe na badania, jeśli eksperymenty zakończą się z pozytywnym skutkiem. Badania przebiegły pomyślnie i Ken Kress z Biura Problemów Technicznych (OTS, Office of Technical Service) w CIA postarał się o pieniądze dla Puthoffa na pierwszy, wyznaczony na osiem miesięcy program badawczy.

Hal Puthoff okazał się naukowcem bez skazy. Pieniądze zostały niewątpliwie dobrze ulokowane. Puthoff uchodził za geniusza. Mając 33 lata, opatentował swój wynalazek - laser ustawiamy na podczerwień i był współautorem uznanego podręcznika do fizyki Fundamentals of Quantum Electronics (Podstawy elektroniki kwantowej). Na początku lat 60. Puthoff odbył służbę wojskową jako oficer marynarki i wreszcie jako pracownik cywilny w Narodowej Agencji Bezpieczeństwa (NSA). W armii pracował nad Projektem “Światło", w ramach którego zajmował się badaniem optyki światłowodów, laserów i komputerów dużej mocy. Miał konieczne zezwolenie na wgląd do tajnych dokumentów. Dla ludzi z CIA był więc jednocześnie kolegą, z którym można otwarcie rozmawiać. Idealnie nadawał się więc do tajnego projektu psi.

Przyczyną, dla której Puthoff zdecydował się na współpracę z CIA, był pogląd, że wojny prawie we wszystkich przypadkach są wynikiem nieudanej działalności szpiegowskiej. Uważał on, że najsilniejszą bronią, jaką dysponuje pokój, jest dobra praca szpiegowska.

Niestety, Puthoff niezbyt dobrze dobrał swoich współpracowników. Russell Targ, także fizyk z dziedziny laserów, nie był ucieleśnieniem etycznego naukowca. Wydawał się żyjącym wcieleniem “szalonego profesora". Nie był jednak tak daleki od spraw ziemskich, jak to pozornie wyglądało.

Z inicjatywy Swanna w pierwszych tygodniach kontynuowano w Instytucie Badawczym Stanford jego próby postrzegania odległych celów rozpoczęte w Amerykańskim Towarzystwie Badań Parapsychicznych w Nowym Jorku. Pod koniec lutego 1972 roku Swann przeprowadził w Nowym Jorku eksperyment z “nadajnikiem". Vera Feldman udała się do nieznanej miejscowości i co pięć minut przemieszczała się z miejsca na miejsce. Swann, podłączony w ASPR do elektroencefalografii, opisywał te miejsca. Vera Feldman znajdowała się Museum of Natural History, a wrażenia Ingo Swanna okazały się zadziwiająco poprawne.

W SRI metodycznie poprawiano protokół służący tego rodzaju badaniom, które otrzymały swoją nazwę: “Remote Viewing". Nie mówiono tutaj o “nadajniku", jak podczas wcześniejszych prób telepatycznych, lecz o outbound experimenter, co oznaczało “kierownik badań w akcji zewnętrznej", jako że w próbie zawsze brał udział naukowiec zaangażowany w całokształt eksperymentu, który odwiedzał przypadkowo wybrane miejsce. Zrezygnowano także z określenia “ogólne postrzeganie pozazmysłowe", ponieważ nie dało się rozróżnić, czy wrażenia przekazywane przez Swanna były natury telepatycznej (a więc pochodziły ze świadomości kierownika badań w akcji zewnętrznej), czy też podstawą ich było jasnowidzenie i bezpośrednie sprowadzenie z poszczególnych miejsc. Nowe wyrażenie “Remote Viewing" stanowiło określenie dla nowo uzyskanej samoświadomości. W Instytucie Badawczym Stanford nie poświęcano uwagi historii parapsychologii, wcześniejsze doświadczenia i koncepcje nie cieszyły się popularnością. Puthoff i jego zespół zamierzali ponownie odkryć parapsychologię.

I w pewnym sensie udało im się. Wyrażenie “Remote Viewing" i jego skrót na trwale zakorzeniły siew obszarze anglojęzycznym i wyparły dotychczasowe określenia telephaty (telepatia), clairvoyance (jasnowidzenie) i precognition (prekognicja).

Instytut Badawczy Stanford i Centralna Agencja Wywiadowcza

Remote Viewing według współrzędnych

Remote Viewing, do którego potrzebny był kierownik badań w akcji zewnętrznej, nie nadawało się oczywiście do celów wywiadowczych. Aby zapewnić sobie przychylność zleceniodawcy na dłuższy czas, należało znaleźć możliwość osiągania dobrych rezultatów bez wysyłania jakiejś osoby do wybranego miejsca. W jaki jednak sposób osoba uzdolniona paranormalnie może ustawić swoje wewnętrzne anteny na miejsce docelowe? Wydawało się to względnie proste - mówiąc w sposób psychologiczny - jeśli wykorzystało się pośrednictwo innego człowieka. Osoba w danym miejscu służyła jednocześnie jako poruszająca się latarnia świetlna, do której istniało bezpośrednie odniesienie. ,Radarpsf' do celów szpiegowskich musiał być ustawiany precyzyjnie także bez światła sygnalizacyjnego.

Swann dyskutował o tym problemie z każdym, kogo spotkał, aż do chwili, gdy Jacques Vallee, znany badacz UFO, wpadł na genialny pomysł. Wymyślił, że należałoby znaleźć jakiś “adres", pod który można by dokładnie skierować kanał anomalnego postrzegania. Pewnego wieczoru, na basenie kompleksu apartamentów w Mountain View, gdzie Swann wynajął sobie mieszkanie, przyszedł mu do głowy pomysł: “Spróbuj ze współrzędnymi".

Współrzędne można przecież podać tak dokładnie, że nawet doskonały geograf nie mógłby równie poprawnie wymienić stopnia długości i szerokości geograficznej dla każdej miejscowości, nie wspominając już o ich dokładnym opisie. Następnego ranka Swann dumnie zaprezentował swój pomysł w SRI. Puthoff i Targ jednomyślnie stwierdzili, że był to najśmieszniejszy pomysł, jaki kiedykolwiek słyszeli. Po pewnym czasie musieli jednak gruntownie zrewidować swój pogląd. Pierwszych sto testów próbnych z zadanymi współrzędnymi przeprowadzonych z udziałem Swanna nie obiecywało zbyt wiele. Z czasem wyniki okazały się coraz lepsze.

Stanford Research Intitute, Menlo Park, Kalifornia, 3 maja 1973: Ingo oddycha spokojnie i powoli. Jest gotowy. Hal Puthoff odczytuje mu współrzędne: “2 stopnie szerokości geograficznej południowej, 34 stopnie długości geograficznej zachodniej". Odpowiedź Swanna pada jak wystrzał z pistoletu: “Pierwsze wrażenie unoszenia się nad wodą i wylądowania na lądzie. Jezioro na zachodzie".

Celem było jezioro Wiktorii i w związku z tym Swann powinien znaleźć się na wodzie, a nie na lądzie. Na liście dokładności trafień Puthoff i Targ oznaczyli ten wynik jako nietrafiony. Swann jest niezadowolony, ponieważ jego wrażenie było bardzo żywe. Przekonuje Puthoffa, żeby zdobył dokładniejszą mapę. Wspólnie jadą do miasta i kupują Atlas świata “Timesa". Sprawdzają i okazuje się, że dokładnie w miejscu, które określają współrzędne, w południowo-zachodniej części jeziora, znajduje się wyspa Ukerewe. Większa część jeziora znajduje się po stronie zachodniej. Jednoznaczne celne trafienie, a przy okazji zdumiewający dowód, jak dokładnie może funkcjonować Remote Viewing.

Stanford Research Intitute, Menlo Park, Kalifornia, 29 maja 1973: Jeden z urzędników CIA, znany jako “prowokator ze Wschodniego Wybrzeża", który później występował wyłącznie pod pseudonimem Richard Kennett, wysyła współrzędne do Puthoffa. W tym czasie zleceniodawcy uznali pomysł ze współrzędnymi za godny zbadania. Należało sprawdzić dokładność tego procesu. Swann z detalami opisuje zabudowania wojskowe z obszernymi obiektami podziemnymi.

Kilka dni później do Puthoffa dzwoni niejaki Patrick “Pat" Price. Słyszał o badaniach w SRI i chciał sprawdzić swoje zdolności. Mało było zawodów, których “Pat" nie wykonywał w swoim życiu. W latach 50. przez krótki czas pracował jako komisarz policji i zastępca burmistrza w Burbank, na przedmieściach Los Angeles. Już wówczas - jak opowiadał Puthoffowi - intuicja miała mu pomagać w rozwiązywaniu trudnych przypadków.

Puthoff spontanicznie odczytuje mu współrzędne podane przez Kennetta. Ku jego zaskoczeniu Price trzy dni później przekazuje badaczom z Instytutu Badawczego Stanford pięciostronicowy rękopis z nadzwyczaj szczegółowymi danymi dotyczącymi obiektu wojskowego, które pokrywają się z wypowiedziami Ingo Swanna. Protokół Price'a jest tak bardzo interesujący, że Puthoff natychmiast dzwoni do Price'a i prosi go, aby “spojrzał" do wnętrza opisanych obiektów podziemnych i sprawdził biurka oraz “przeczytał" tabliczki z nazwiskami i kryptonimami. W jego opinii Price jest uzdolniony do tego stopnia, że takie zadanie nie może być dla niego zbyt trudne.

Znów upływa kilka dni. Następnie Price przekazuje listę z nazwiskami, które - jak twierdzi - w paranormalny sposób zauważył na segregatorach, wreszcie nagłówki papierów, które oczywiście zawieraj ą kryptonimy.

Sam Richard Kennett nie wiedział, co znajduje się w miejscu oznaczonym przez podane współrzędne. Otrzymał je od swojego przyjaciela, urzędnika CIA. Ten zaś zgotował Kennettowi gorzkie rozczarowanie. Pod tymi współrzędnymi krył się jego domek letni w Blue Ridge Mountains w Zachodniej Wirginii!

Czyżby to był typowy przykład kompromitacji sensytywnych w SRI? Kennett nie zadowolił się tym. Dlaczego Swann i Price opisali tę samą instytucję wojskową? Kennett pojechał do domku swego przyjaciela i przeprowadził inspekcję okolicy. Wkrótce stanął na końcu nieutwardzonej drogi przed szyldem z godłem wojskowym, który zabraniał wstępu cywilom. W tle rozpoznał obiekty satelitarne - niewątpliwie były to tajne zabudowania wojskowe! Prawdopodobnie “radary psi" Swanna i Price'a uważały, że te obiekty są dużo bardziej interesujące niż jakiś domek letni.

Kennett pokazał wypowiedzi Swanna i Puthoffa jednemu ze współpracowników CIA, który miał informacje na temat tej właśnie bazy wojskowej. W rezultacie Kennett, Puthoff i Targ stanęli przed komisją służb bezpieczeństwa, gdyż wywiad przypuszczał, że zdradzone zostały tajne informacje. W tym właśnie miejscu marynarka wojenna USA miała tajną bazę wojskową z obszernymi obiektami podziemnymi podlegającymi kierownictwu NSA. Do jej zadań należał nadzór nad amerykańskimi satelitami szpiegowskimi.

Wynik ten na pierwszy rzut oka wywiera ogromne wrażenie. Jeżeli jednak dokładniej przyjrzeć się temu przypadkowi, można oczywiście stwierdzić, że w ciągu trzech dni, które upłynęły do chwili oddania protokołu, Price miał wystarczająco dużo czasu na zdobycie informacji. Współrzędne były znane przed opisaniem jego rzekomych wrażeń, mógł więc przejrzeć szczegółowe mapy i w ten sposób wybadać dany teren, mógł skorzystać ze swoich kontaktów, mógł nawet polecieć do Zachodniej Wirginii i spokojnie obejrzeć sobie okolicę. Nazwiska i kryptonimy mógł wymyślić, gdyż można się było spodziewać, że wywiad nie potwierdzi ani nie zdementuje takich danych.

Nie chcę tutaj twierdzić, że coś takiego zdarzyło się naprawdę. Zgodnie z tym wszystkim, czego dowiedziałem się od Puthoffa i Price'a, jest to raczej nieprawdopodobne. Chciałbym tylko pokazać, jak wiele wypowiedzi, które nie podlegaj ą ostrej kontroli, jest bezużytecznych dla naszego zrozumienia procesu psi. Nie da się bowiem wyjaśnić wszelkich wątpliwości co do ich źródeł.

Wypadki te wystarczyły jednak do przekonania zleceniodawców badań w SRI, jak duże jest znaczenie badania Remote Viewing.

Stanford Research Intitute, Menlo Park, Kalifornia, 21 lipca 1973: Pierwszy oficjalny eksperyment Remote Viewing ze współrzędnymi wykonywany dla CIA. Wszelkiego rodzaju środki ostrożności. Bezpośrednio przed rozpoczęciem próby jeden z urzędników CIA przekazuje zapieczętowaną kopertę. Puthoff otwiera ją i czyta: “49 stopni, 20 minut szerokości geograficznej południowej, 70 stopni, 14 minut długości geograficznej wschodniej".

Swann zaczyna bardzo dokładnie określać wyspę, przedstawia budowle oraz obiekt, który sprawia wrażenie stacji meteorologicznej. Nagle opisuje pewien rodzaj obiektu wojskowego i podaje do protokołu: “Czy chodzi o dawną bazę rakiet «Nike»?"

To mu jednak nie wystarcza. Wrażenia są tak wyraźne, że chce sporządzić rysunek. Jego ręka porusza się szybko po papierze, automatycznie jak w transie. Puthoff stale musi podsuwać Swannowi nowe kartki, ponieważ ten zapełnia kolejne strony. Aby przedstawić całą wyspę, trzeba w końcu skleić ze sobą osiem kartek. Szkic przedstawia silnie pofałdowaną linię brzegową z licznymi zatokami i cyplami.

Anonimowy człowiek z CIA, który zajmował się analizą eksperymentów, był zaskoczony: dane Swanna okazały się poprawne we wszystkich szczegółach. Dotyczyły małej wyspy Kerguelen w południowej części Oceanu Indyjskiego pozostającej w administracji francuskiej. Rysunek Swanna nadzwyczaj dokładnie zgadzał się z linią brzegową wyspy. Francuzi wraz z Rosjanami prowadzili na Kerguelen tajną stację meteorologiczną. Nikt nie wiedział, z jakiego powodu stacja meteorologiczna jest tajna. Faktem jest, że właściciele wywęszyli eksperyment, ponieważ nie podlegał on tajemnicy wojskowej i pewne informacje wydostały się na światło dzienne. Sowieci i Francuzi zaprotestowali w kancelarii państwowej - naturalnie nieoficjalnie - z powodu “paranormalnego szpiegostwa" na ich konspiracyjnej wyspie!

Pozdrowienia od Jowisza

Ingo Swann dowiódł swoich uzdolnień paranormalnych w pewnym interesującym doświadczeniu. Zaproponował “odwiedzenie" za pomocą Remote Viewing planety Jowisz przed pojawieniem się tam przelatujących obok sond “Pioneer" 10 i 11 NASA 1973 i 1974 i przesłaniem zdjęć na Ziemię. Chciał się przekonać, czy RV będzie działać także na nietypowej odległości, czy tworzenie obrazowych wyobrażeń będzie trwało dłużej niż zazwyczaj i czy istnieje możliwość weryfikacji odczuć za pomocą zdjęć wykonanych przez sondy.

Eksperyment miał miejsce 27 kwietnia 1973 roku. “Pioneer" 10 był właśnie w drodze do tej odległej planety, ale jeszcze zbyt daleko, by transmitować zdjęcia na Ziemię. Swann notował swoje wrażenia. Dziesięć kopii przekazano naukowcom, którzy byli znani ze swojej uczciwości, a dwie astrofizykom ze znanych Jet Propulsion Laboratories. Wszyscy przyjęli rysunki Swanna. Dwie kolejne kopie, z których jedną przesłano do znanego amerykańskiego astronoma, a drugą do słynnego autora książek popularnonaukowych, zostały odesłane z powrotem. Jeden z adresatów nie mógł się powstrzymać od dołączenia listu wyśmiewającego eksperyment.

Krytycy zazwyczaj zarzucali parapsychologom, że przed weryfikacją zawartości swoich danych nie dają ich sceptykom na przechowanie. Swann i badacze z Instytutu Badawczego Stanford pomyśleli także o tym. Zatelefonowali do dwóch znanych “sceptyków" - tak nazywali się samowolni obrońcy rozsądku i bojownicy występujący przeciwko temu, co uważali za zabobony - ich również poprosili o przechowanie kopii nieprzetworzonych danych. Obydwaj odmówili. Taki sposób postępowania ma sens tylko wtedy, gdy istnieje uzasadniona obawa, że dane te rzeczywiście mogłyby okazać się niewytłumaczalne i wspomniani “sceptycy" - oczywiście wbrew swoim niezmiennym uprzedzeniom - mogliby stać się koronnymi świadkami realności wrażeń paranormalnych.

Wiele dalszych kopii przesłano do kilku naukowców w SRI oraz w Sillicon Valley. Jedną z kopii dostarczono do rąk pewnego dziennikarza z San Francisco, który szybko j ą opublikował.

Co spostrzegł Swann? Eksperyment nr 46 rozpoczął się o godzinie 18.00 czasu miejscowego. Cztery minuty później Swann zaczął mówić: “Jest to duża planeta z pasami. Mam nadzieję, że to Jowisz". Z przykrością zauważył pierścień wokół planety i zastanawiał się, czy Remote Viewing przez pomyłkę nie przedsięwzięło podróży na Saturna. Na astronomach, którym Swann pokazał swoje szkice i notatki, nie uczyniło to dużego wrażenia i potraktowali to zjawisko z uśmiechem - aż do 1979 roku, kiedy to sondy “Voyager" l i 2 przekazały na Ziemię swoje zdjęcia. W sześć lat po doświadczeniu wybuchła olbrzymia sensacja: na zdjęciach wykonanych przez sondy - w rzeczywistości i w pełni niespodziewanie dla świata nauki - widoczny był pierścień wokół Jowisza! Spostrzeżenia Swanna zostały opublikowane przez Puthoffa i Targa w 1977 roku, jeszcze przed odkryciem pierścienia wokół Jowisza.

Wynik uczynił na astrofizykach tak duże wrażenie, że Beverly Humprey, asystentka naukowa zajmująca się problemami statystycznymi w Radio Phisics Laboratory w SRI, sporządziła oficjalne sprawozdanie pod tytułem Badanie planety Jowisz przez Remote Viewing Swanna¹⁸. Z nieopracowanych danych Swanna obejmujących cztery strony powstała 300-stronicowa relacja naukowa - tak różnorodne były bowiem wskazówki oraz ich potwierdzenia.

Oto niektóre wypowiedzi Swanna: “Myślę, że planeta musi mieć ekstremalnie duży płaszcz wodorowy. Gdyby sonda kosmiczna weszła z nią w kontakt, to prawdopodobnie w odległości od 128 000 do 192 000 kilometrów poza powierzchnią planety".

W czasopiśmie “Scientific American" z września 1973 roku można było przeczytać następującą notatkę o planecie Jowisz: “Ponad hipotetycznym centrum znajduje się warstwa, w której najliczniejszym pierwiastkiem jest wodór... Zewnętrzna warstwa rozpościera się do około 70 000 kilometrów i składa się głównie z ciekłego wodoru w formie molekularnej".

Swann podał również do protokołu: “Czyżbyśmy mieli tutaj do czynienia z inwersją termiczną? Założę się, że tak".

W czasopiśmie fachowym “Science" z maja 1975 można było przeczytać: “Szczególnie występowanie inwersji w temperaturze 260°K jest zadziwiająco podobne do profilu wejściowego «Pioneera» 10..."

W odniesieniu do pierścieni Swann powiedział: “Bardzo wysoko w atmosferze znajdują się słabo świecące kryształy, być może są to pasma takie jak pasma kryształów, może jak pierścienie wokół Saturna, ale nie tak bardzo na zewnątrz jak u Saturna, bardzo blisko w obrębie atmosfery. Założę się, że odbijają fale radiowe. Czy jest to możliwe, gdyby mieć chmurę krystaliczną, która byłaby napromieniowana falami radiowymi?"

W czasopiśmie “Times" z 19 marca 1979 roku napisano: “Robot, który dotarł do chmur Jowisza na odległość 278 000 km, musiał przetrzymać silne promieniowanie, zagłębił się daleko we wstrząsaną burzami warstwę chmur i pozwolił ujrzeć nadzwyczajne obrazy wielkich księżyców Jowisza. Jednocześnie ujawnił to, co było najbardziej niespodziewane, a mianowicie obecność płaskiego pierścienia wokół tej dużej planety. Jak wyraził się astronom Bradford Smith z Uniwersytetu w Arizonie: “Stoimy z otwartymi ustami i nie możemy uwolnić się od tego widoku".

Wysoko postawiony współpracownik NASA chciał koniecznie uzyskać kopię raportu o Remote Viewing Swanna dotyczącego Jowisza, oczywiście tylko nieoficjalnie i z zastrzeżeniem, że wyprze się wszystkiego, jeśli zostanie podane jego nazwisko. Sprawozdanie zaoferowano także głównej organizacji sceptyków w USA - CSICOP (Committee for the Scientific Investigation of the Claims of the Paranormal, “Komitet Badań Naukowych Twierdzeń Dotyczących Zjawisk Paranormalnych"), która jest uważana za policję strzegącą prawa i porządku w nauce. Prawo i porządek są w CSICOP równoznaczne z naiwnymi i dalece przesadzonymi wyobrażeniami o tym, co wolno, a czego nie wolno. W imię CSICOP nie może być mowy o “badaniach naukowych", raczej o kampaniach przeciwko temu, co CSICOP uznało za zabobon.

Badacze psi sami mają dosyć walki z przesądnymi postawami łatwowiernych okultystów, gdyż ich praca nie ma związku z takimi nastawieniami. Jest to wolne od przesądów zgłębianie anomalnych zjawisk mentalnych przy zastosowaniu istniejących metod nauk empirycznych. Nic poza tym.

Hal Puthoff i Ingo Swann mieli możliwość osobiście doświadczyć, co w rzeczywistości oznacza w CSICOP pozbawione przesądów “badanie naukowe". Osoby odpowiedzialne w CSICOP odmówiły przyjęcia oficjalnego sprawozdania z Remote Viewing Jowisza. Sceptycy nadal zamykali oczy na zbyt przekonujące dowody.

Ten przypadek oraz przypadki astronoma i dumnego autora książek pokazują, jak niewiele zmieniło się od czasów Galileusza (1564-1642). Porównanie to okazuje się podwójnie słuszne. Galileusz skonstruował na sposób holenderski lunetę, dzięki której odkrył fazy Wenus, cztery pierwsze księżyce Jowisza oraz pierścienie Saturna. Jednak naukowcy, którym chciał przedstawić swoje odkrycie, odmówili patrzenia przez jego lunetę. Dla ratowania swojego geocentrycznego obrazu świata nie chcieli przyjąć do wiadomości nowych odkryć. Z tego samego powodu sceptycy odmówili spojrzenia przez lunetę psi skonstruowaną przez Swanna.

SCANATE i współrzędne sexy

Po pierwszych próbach pilotażowych rozpoczęły się poważne działania. Powołano do życia projekt SCANATE (Scanning by Coordinate, “Skanowanie za pomocą współrzędnych"), finansowany przez wywiad CIA. Trwał od roku 1973 do 1975. Współrzędne wybierał pewien współpracownik NSA i poprzez wybraną osobę z CIA przekazywał je do Instytutu Badawczego Stanford.

O współrzędnych “sexy" mówiło się w SRI wówczas, gdy zadaniem było namierzenie miejsc docelowych, które miały znaczenie dla operacji wywiadowczych, a więc wówczas gdy do działania mieli włączyć się Remote Viewerowie w SRI, pracujący jako szpiedzy psi.

Od pewnego czasu CIA podejrzewało, że na skraju miasta Semipałatyńsk w najbardziej wysuniętej na wschód części Kazachstanu znajduje się tajny sowiecki obiekt, w którym odbywają się podziemne próby atomowe. Pomiędzy pracownikami wywiadu obiekt ten był znany jako URDF-3 (Unidentified Research and Development Facility, “Niezidentyfikowany Obiekt Badawczo-Rozwojowy numer 3"). Siły powietrzne używały innego żartobliwego określenia: PNUTS, co oznaczało Probable Nuclear Underground Test Site (“Prawdopodobnie Podziemny Obiekt do Testów Atomowych"). Nie wiedziano jednaknic dokładniej na ten temat.

W1973 roku Puthoffowi przekazano w zapieczętowanej kopercie współrzędne “sexy" dla tego obiektu roboczego. Pat Price natychmiast naszkicował budowle przemysłowe, włącznie z żurawiem do zadań specjalnych o wysokości kilku pięter, poruszającym się po szynach na kołach przekraczających wielkością wzrost człowieka (zdjęcie 8). Pracownicy CIA byli zaskoczeni. Dzięki “dotychczasowej" działalności agentów znano bowiem przybliżony wygląd tego urządzenia. Rysunek grafika z CIA wykazywał zadziwiającą zgodność z wrażeniami Price'a (zdjęcie 9).

W kolejnej fazie eksperymentu Price uszczegółowił swoje spostrzeżenia intuicyjne. Zobaczył szereg potężnych cylindrów gazowych (rys. 1), które później stwierdzono również na zdjęciach satelitarnych. W trzeciej fazie Price opisał szczegóły technologiczne obiektu, które dostarczyły jednoznacznych wskazówek, że jest to radzieckie laboratorium badawczo-rozwojowe - informacji, które nie byłe znane CIA, ale jednocześnie potwierdzały obawy jej pracowników.

Rys. 1. Rysunek Pata Price'a przedstawiający cylinder gazowy

Price opisał między innymi duże pomieszczenie, w którym ludzie zajęci byli konstruowaniem olbrzymich metalowych kuł o średnicy około 18 metrów. Przypuszczał, że kule miały wychwytywać i gromadzić energię pochodzącą z jądrowego materiału wybuchowego (rys. 2). Price opisał ten proces jako nowy rodzaj techniki spawania. Dopiero później, w 1974 lub 1975 roku, pewnemu amerykańskiemu satelicie szpiegowskiemu udało się sfotografować gotowe kule stalowe znajdujące się na zewnątrz budynku. Fachowcy od analiz fotograficznych ocenili średnicę tych nietypowych kuł dokładnie na 18 metrów. Później stwierdzono także, że ich spojenia wykonano, stosując pewnego rodzaju nową technikę spawalniczą. Stalowe kule z Semipałatyńska bardzo zaniepokoiły amerykańskie służby wywiadowcze. Pewnemu reporterowi z czasopisma “Aviation Week" udało się dotrzeć do tych informacji. W 1977 roku opublikował on alarmujący artykuł o broni wykorzystującej promieniowanie, którą od dziesięciu lat konstruuje się w obiekcie w Semipałatyńsku.

Rys. 2. Szkic Pata Price'a przedstawiający stalowe kule

Price zmarł w 1975 roku, nie wiedząc nic o swoim wielkim sukcesie. Dopiero wiele lat później badacze z Instytutu Stanford otrzymali potwierdzające informacje od swojego klienta. Russel Targ pamięta swoje rozczarowanie, gdy dowiedział się, że CIA opatrzyła protokół z tego badania pieczęcią o następującym brzmieniu: EXEMP FROM AUTOMATIC DECLESSIFICATION, co oznaczało, że nawet po upływie 20 lat wyniki badań nie mogą zostać podane do wiadomości publicznej. W maju 1994 roku, 21 lat po tym nadzwyczajnym eksperymencie, Targ zażądał wydania materiałów.

Gdy przez rok nic się nie wydarzyło, włączył do sprawy dwóch waszyngtońskich prawników, dwóch kongresmanów oraz senatora, co zaowocowało wydaniem mu żądanych dokumentów 11 sierpnia 1995 roku. Z wypowiedzi Targa: “Zatem jestem wreszcie w stanie podziękować CIA za jej hojne wsparcie w badaniach, bez konieczności pójścia do więzienia, ponieważ jednym tchem wymieniam postrzeganie pozazmysłowe i CIA"¹⁹.

Anomalny przekaz informacji

Pod koniec 1974 roku zakończył się kontrakt CIA na SCANATE. Dla Puthoffa i Targa związek ze służbami wywiadowczymi wydawał się krótkim epizodem w ich karierze. Jednak autor bestsellerów Richard Bach (m. in. Mewa Jonatan) nie pozwolił na wygaśnięcie prac, przekazując darowiznę w wysokości 40 000 dolarów. Pojawił się niewielki kontrakt z Biurem Badań Marynarki Wojennej (ONR, Office of Naval Research). Dotyczył lokalizacji łodzi podwodnych i innych celów wojskowych.

Chodziło w nim również o transmisje telepatyczne. Ich powstawanie miało być związane z elektryczną aktywnością mózgu. Osoba biorąca udział w doświadczeniu - która w próbach wstępnych wykazała, że poprzez ćwiczenia koncentracyjne jest w stanie wytworzyć j ednorodną elektryczną aktywność mózgową - służyła podczas takiego badania jako telepatyczny odbiorca. Taka osoba potrafiła nie tylko spowodować pojawienie się fal alfa na EEG (elektroencefalogramie) - co wskazuje na stan głębokiego odprężenia - ale potrafiła również wywołać bardzo podobne częstotliwości elektryczne zarówno w prawej, jak i w lewej półkuli mózgowej. W normalnym przypadku rytm alfa przerywany jest w tylnej części mózgu (w tak zwanej okolicy potylicznej) z powodu percypowania błysków światła. Jest to związane z faktem, że rejon potyliczny stanowi pierwotny obszar projekcyjny dla wrażeń optycznych. W chwili pojawienia się bodźców optycznych przerywany jest wewnętrzny stan odprężenia. Skutkiem tego jest wystąpienie w tym rejonie szybszego przebiegu fal (fale beta²¹).

Podczas takiego doświadczenia telepatyczny odbiorca siedział w zaciemnionym pomieszczeniu; jego jednym zadaniem było odprężenie się i próba wytworzenia możliwie jednorodnego rytmu alfa. W tym czasie druga osoba - telepatyczny nadawca - znajdowała się w innym pomieszczeniu. Od czasu do czasu nadawca mógł zobaczyć błyski świetlne. Późniejsza analiza wzoru EEG odbiorcy, który w rzeczywistości nigdy nie był wystawiony na działanie błysków świetlnych, wykazała, że kiedy nadawano błyski świetlne, jakim poddany był nadawca, EEG odbiorcy wykazywał niewytłumaczalną częściową blokadę fal alfa w okolicy potylicznej²². Uzyskany efekt nie był tak silny, jak spodziewali się badacze, ale pomimo to istniał związek pomiędzy okresami błysków i miejscowym tłumieniem fal alfa, które mogło nastąpić tylko na skutek anomalnego przekazu informacji.

Kalifornijskie wyniki i niestrudzone prezentacje prac przez Puthoffa w Waszyngtonie przyniosły wreszcie pożądany skutek. W drugiej połowie lat 70. zaczęły płynąć pieniądze z nowych kanałów rządowych. Tajna Służba Armii USA - DIA, siły powietrzne i wiele innych instytucji zleciły zespołowi dalsze prace. Najważniejszą postacią był Jack Vorona, dawniej fizyk atomowy i kierownik technicznego dyrektoratu DIA. Vorona, wspaniały naukowiec, zachwycał się pracami Hala Puthoffa.

Badania kontynuowano dzięki jego odwadze politycznej i wpływom w Waszyngtonie. Puthoff mógł liczyć na budżet roczny w wysokości prawie miliona dolarów. Ingo Swann został ponownie wezwany do Kalifornii, rozgościł się tutaj na trzecim piętrze budynku 44. Instytutu Badawczego Stanford, gdzie gęsty dym z cygar dawał znać o jego obecności. Do zespołu został powołany fizyk Edvin May, co jak wkrótce się okazało, było doskonałym posunięciem. Jim Sayler jako stały reprezentant DIA ulokował się w przyczepie samochodowej. Siedział tam przy zabezpieczonym przed podsłuchem telefonie i urządzeniu faksującym i przekazywał zespołowi Remote Viewing tak zwane zadania “operacyjne" - czyli zadania, które nie polegały już na wykonywaniu doświadczeń, lecz na pozyskiwaniu informacji o nieznanych obiektach wrogich narodów, których treść stanowiła część ogólnego planu zdobywania informacji za pomocą działalności agentów. Sprawy przybrały poważny obrót. Można było rozpocząć działalność szpiegowską psi.

Blaski i cienie badań

Zespół badawczy z Instytutu Badawczego Stanford zaczął rozglądać się za innymi osobami wykazującymi uzdolnienia psi. Do grupy dołączyła wkrótce Hella Hammid, fotograf niemieckiego pochodzenia, Keith Harary, badacz psi o uzdolnieniach paranormalnych, oraz Gary Langford, ekspert w dziedzinie komputerów w SR1. Wraz ze Swannem i Price'em badali proces Remote Viewing w licznych zaskakujących testach. Również po osiągnięciu wielkich sukcesów operacyjnych, jak w przypadku Semipałatyńska, szczególną uwagę w SRI poświęcano badaniom. Ustawiano wszelkiego rodzaju doświadczenia zarówno z osobami zgłaszającymi się do eksperymentów na ochotnika, jak i z zespołem osób o stwierdzonych uzdolnieniach psi. Puthoffa i Targa stale zadziwiała jakość wyników, szczególnie tych uzyskanych od grupy osób uzdolnionych.

Pewnego razu obiektem celowym dla doświadczenia RV był most dla pieszych nad autostradą o bardzo charakterystycznym wyglądzie (zdjęcia 1 i 2). Jak długa, smukła rura wije się on przez płaski krajobraz. Wygląd rury nadaje mu druciana siatka o wąskich oczkach otaczająca go na całej długości.

Hella Hammid narysowała koncentryczne kwadraty, które przypominają spojrzenie do drucianego tunelu - dokładny obraz widziany z miejsca wejścia na most, gdy przechodzień patrzy przed siebie do tunelu na drogę, którą ma pokonać (rys. 3). Hella uczyniła także uwagę: “Pewien rodzaj ukośnej, podłużnej rynny na górze, w powietrzu".

Rys. 3. Rysunek wrażeń Remote Viewing Helli Hammid odnoszący się do obiektu celowego “most dla pieszych"

Keith Harary sporządził kilka rysunków, które zawsze wysuwały na pierwszy plan siatkę drucianą (rys. 4). Napisał również: “Skrzyżowany metal, podobny do mostu... , coś, na co wchodzą ludzie..., most dla pieszych". Na jednym arkuszu narysował płot z siatki i samochody, na innym ponownie tę plecionkę i pod spodem następujące słowa: “Ogromny płot z metalu?" Na kolejnym rysunku wyraźnie widać rurę z siatką. Do rysunku dołączona jest uwaga: “Most z metalu".

Rys. 4. Rysunek wrażeń Remote Viewing Keith Harary'ego odnoszący się do obiektu celowego “most dla pieszych"

Dla naukowca praca z osobami uzdolnionymi paranormalnie nie jest łatwa i na odwrót. Primadonny spotyka się w obydwóch obozach, a pomysły wielokrotnie odbiegają znacznie od tego, co opłaca się badać. Decyzję można zazwyczaj bez obawy pozostawić fachowcom-naukowcom. Jednak w dziedzinie anomalnych zjawisk mentalnych, w której istnieje jeszcze tak mało pewnych faktów, nie zostało do tej pory rozstrzygnięte, kogo uważać za fachowca. Czy jest to naukowiec, który ma najlepsze kwalifikacje, aby wiedzieć, w jaki sposób ustawić metodycznie poprawny eksperyment prowadzący do znalezienia odpowiedzi na pytanie? Czy też człowiek sensytywny, posiadający naturalny dostęp do świata zjawisk paranormalnych i dzięki temu mogący znaleźć się jednorazowo w położeniu, które umożliwi mu rozpoznanie mechanizmów odgrywających decydującą rolę w sposobie funkcjonowania psi? Podobne problemy stale towarzyszą badaniom prowadzonym w SRI i częściowo utrudniają lepsze wykorzystanie danych empirycznych.

Wyraźnym dowodem tego jest pewien przykład. W czasie trwania badań chciano zgłębić tajemnicę anomalnego pozyskiwania informacji poprzez głębokie spojrzenie do wnętrza mózgu osób wykazujących uzdolnienia do Remote Viewing. Małą grupę osób z takimi zdolnościami umieszczono w obiekcie, wokół którego w kręgach wojskowych panuje prawie mityczna aura - w Narodowym Laboratorium w Los Alamos (Los Alamos National Laboratory) w Nowym Meksyku. Obok Laboratorium Lawrence Livermore'a (Lawrence Livermore Laboratory) w Kalifornii uznaje sieje za amerykański numer jeden w badaniach i rozwoju broni jądrowej. Sądzono, że tam właśnie znajdowało się urządzenie niezbędne do tego rodzaju badań. Aparatem tym był najwyższej jakości high-tech-EEG, tak zwany magnetoencefalograf (MEG). Jest on w stanie znacznie dokładniej niż EEG przedstawić zmiany aktywności mózgu, ponieważ pole magnetyczne przenika przez skórę pokrywającą mózg, pokrywę czaszki oraz skórę głowy, nie niszcząc ich.

Keith Harary źle wspomina ten szereg drogich prób wykonanych w Narodowym Laboratorium w Los Alamos. Powiedział do mnie, że “zaprzepaszczono tam jedną z licznych szans". Ed May i jego współpracownicy wymyślili eksperyment, który w swojej strukturze był bardzo podobny do doświadczenia Puthoffa dotyczącego telepatycznego przekazywania błysków świetlnych, które to doświadczenie z powodzeniem powtórzyli już May z Targiem i Puthoffem²³. Przed rozpoczęciem właściwego Remote Viewing należało wywołać w mózgu fale alfa. Wie to Harary i każdy, kto przeszedł już tak zwany trening alfa biologicznego sprzężenia zwrotnego (Biofeedback-Alphatraining). Keith Harary wyjaśnił mi: “Kto jest w stanie z pewnością powiedzieć, że stanem poszukiwanym dla Remote Viewing jest stan alfa? Przy takim założeniu wyniki są spychane w pewnym określonym kierunku. Bardziej poprawny byłby przypadek, gdyby na podstawie psi zwracać uwagę na związane z nią fale mózgowe". Protokół badań przewidywał rejestrowanie błysków świetlnych przez komputer umieszczony na końcu hali. Osoby wykazujące Remote Viewing miały nawiązać zdalny kontakt anomalny z komputerem i ustawioną przed nim kierowniczką badania. Spodziewano się przy tym, że na ich elektroencefalogramie zostanie stłumiony wzór błysków świetlnych. W komputerze nie istniały żadne obrazy celowe do odtworzenia przez osoby biorące udział w doświadczeniu. Tak więc nie można było dowiedzieć się - jak twierdzi Harary - czy w ogóle nawiązano kontakt z komputerem. Pod koniec tego pompatycznego eksperymentu May podobno zauważył, że dane zostały źle wpisane.

Aby ratować honor Eda Maya, który jest naprawdę pełnym inwencji i inteligentnym naukowcem, należy stwierdzić, że krytykę Harary'ego można prawdopodobnie wytłumaczyć rozczarowaniem biorącym się stąd, iż taki długo przygotowywany eksperyment wykorzystujący doskonałą aparaturę nie przyniósł żadnych nowych odpowiedzi. Taki już jest los każdego badania, które porusza się śladami trudnego do stwierdzenia zjawiska. Wytworzenie rytmu alfa w mózgu było o tyle decydujące, że błyski świetlne powodują blokadę tego rytmu. Brak fal alfa w tych okresach, w których w drugim pomieszczeniu pojawiały się błyski świetlne, mógłby służyć jako dowód na anomalne przekazywanie informacji. Poprawne odtworzenie obrazu docelowego w “miejscu kontaktu" nie jest miarodajne dla takiej próby. Nie chodzi tu bowiem o świadomą reprodukcję wrażeń, psi, lecz o nieświadome anomalne przyjmowanie informacji, możliwe do zarejestrowania w sposób wyłącznie fizjologiczny.

Badania przeprowadzone w Los Alamos z użyciem magnetoencefalografu były rzeczywiście doskonałe technicznie²⁴. Początkowych dobrych rezultatów nie można jednak było, niestety, powtórzyć, a pomimo poparcia eksperymentu jeszcze w zalążku poprzez wysoko znaczące gremium obserwatorów, do którego należało dwóch zdobywców Nagrody Nobla, stwierdzono niewielki błąd w strukturze testu, który spowodował bezużyteczność danych.

Tymczasem Harary zadawał sobie pytanie, dlaczego bada się możliwość nieświadomego anomalnego pozyskiwania informacji, podczas gdy chodzi o wykrycie mechanizmu działania Remote Viewing, a samo RV jest przecież zdolnością do świadomego przekazywania wrażeń psi.

Podane przykłady ilustrują, jak daleko odeszły od siebie wyobrażenia osób uzdolnionych paranormalnie i naukowców o tym, co właściwie należy zbadać. Dla Maya najważniejsze było wyśledzenie fundamentalnego procesu, którego poznanie mogłoby mieć znaczenie również dla naszego zrozumienia innych form kognicji anomalnej. Człowiekowi ze zdolnościami paranormalnymi, jakim był Harary, badanie sposobu działania psi w doświadczeniach innych niż “bliskie życiu" wydawało się marnowaniem czasu.

Podsumowujące studia nad pracami z lat 1973-1988 wykazują, że w Instytucie Badawczym Stanford mimo wszystko przeprowadzono w dużej części skuteczne badania. W tym czasie wykonano w sumie 154 eksperymenty dotyczące kognicji anomalnej obejmujące ponad 26 000 pojedynczych testów, realizowanych przez 227 osób doświadczalnych. Prawie 20 000 pojedynczych testów przeprowadzono metodą wyboru wymuszonego (forcedchoice), podczas której osoba biorąca udział w doświadczeniu znała symbole doświadczalne, a jej zadaniem, było “odgadnięcie" ich przypadkowego położenia. Ponad 1000 prób odbyło się przy użyciu metody dowolnych wypowiedzi (free-responce), a więc swobodnego opisu nieznanego obiektu celowego; były to testy Remote Viewing. Sześcioro najbardziej uzdolnionych Remote Viewerów odbyło 196 posiedzeń.

Wyniki statystyczne okazały się przygniatające do tego stopnia, że otrzymanych rezultatów nie można uznać za dzieło przypadku. Gdyby w grę wchodziła przypadkowość, to taki wynik pojawiłby się tylko raz na 10²⁰ (liczba z 20 zerami) przypadków, a więc tylko raz na ponad trylion przypadków!

Szpiedzy psi z Fortu Meade

Kryptonim GONDOLA WISH

Gdy w drugiej połowie lat 70. w Instytucie Badawczym Stanford nastąpił rozkwit badań, w kręgach wojskowych zaczęły szerzyć się pogłoski o odkryciu możliwości zastosowania psi do pozyskiwania informacji do celów wywiadowczych. Podporucznik Frede-rick Holmes “Skip" Atwater z Wydziału Wykorzystywania Systemów w Armii (SED, System Exploitation Detachment)²⁵ w Forcie Meade, Maryland, pierwszy wykazał duże zainteresowanie tym projektem. Zadawał sobie pytanie, dlaczego taką pracą mieliby się zajmować tylko naukowcy. Czy jest coś, co przemawia przeciwko bezpośredniemu zastosowaniu nowoczesnych metod szpiegowskich w jednym z wydziałów wojskowych?

Atwater przedstawił propozycję stworzenia małej grupy eksperymentalnej złożonej z osób o uzdolnieniach paranormalnych. Miała ona zostać powołana jako druga jednostka - oprócz cywilnej grupy w SRI na Zachodnim Wybrzeżu USA - stanowiąca wojskową grupę specjalną do celów operacyjnych na Wschodnim Wybrzeżu. Pomysł został zaakceptowany przez generała-majora Edmunda Thompsona, zastępcę szefa sztabu do spraw informacyjnych, i powołany do życia jako projekt zaopatrzony kryptonimem GONDOLA WISH.

Atwater oraz kapitan-pułkownik Murray “Scotty" Wart, ponury osobnik, który zamiast Atwatera został mianowany komendantem wydziału, odwiedzili Puthoffa i Targa w Instytucie Stanford. Ich zamiarem było zasięgnięcie informacji, w jaki sposób można z własnych szeregów wyłowić potencjalnych kandydatów do Remote Viewing. Naukowcy poradzili im, aby w prostych eksperymentach RV przetestować możliwie dużo osób, a następnie pracować dalej z najlepszymi spośród nich. Był to nadzwyczaj niepożądany sposób postępowania. Ostatecznie projekt GONDOLA WISH miał pozostać tajny. Należało znaleźć taki sposób wyboru kandydatów, który umożliwiłby zachowanie przedsięwzięcia w tajemnicy przed całą armią. Tak więc zadanie okazało się o wiele trudniejsze.

Do tej pory badacze nie zwracali większej uwagi na parametry medyczne i psychologiczne, którymi mogłyby charakteryzować się osoby biorące udział w doświadczeniach. Związane z tym wyniki badań psi były częściowo sprzeczne, a przynajmniej niejednoznaczne. Z tego powodu badacze zaproponowali skoncentrowanie się na osobach mających talent artystyczny, dysponujących wyobraźnią przestrzenno-wizualną i uznanych za twórcze. Uchwycenie wrażeń psi wydawało się zdolnością bardzo podobną do umiejętności dokładnego przekazywania przełomie dostrzeżonych obrazów. Do Remote Viewing powinni nadawać się ludzie wykazujący właśnie takie kwalifikacje. Za najbardziej obiecujących kandydatów uważano osoby, które miały już na swoim koncie pewne doświadczenia paranormalne.

Atwater i Watt rozpoczęli zbieranie rekrutów od rozpytywania komendantów IN-SCOM (Intelligence and Security Command, Dowództwo Armii ds. Informacyjnych i Zabezpieczających) w Forcie Meade i w kwaterze głównej w Arlington Hali w północnej Wirginii o współpracowników odpowiadających podanemu opisowi. Kryteria podane przez SRI przedłożyli również kierownikom biura Narodowego Centrum Interpretacji Fotograficznych (NPIC, National Photogaphic Interpretation Center) podlegających armii. Przypuszczali bowiem, że pomiędzy osobami interpretującymi zdjęcia mogą znajdować się osoby z odpowiednimi zdolnościami wizualnymi. Jak się okazało, ich przypuszczenia były słuszne. Wśród kandydatów zaproszonych do Fortu Meade, którym powiedziano tylko, że chodzi o pewną ankietę dotyczącą psi w wojsku przy gotowaną przez INSCOM, znajdował się Mel Riley, fachowiec w dziedzinie interpretacji fotograficznych z pewną “przeszłością paranormalną". W czasie pełnienia przez niego służby wielokrotnie zauważano, że dysponował nadzwyczajną intuicją, która podpowiadała mu, dokąd należy wysłać samoloty zwiadowcze lub gdzie skierować kamery. Jako interpretator zdjęć potrafił na nich rozpoznać rzeczy, których nikt inny nie był w stanie spostrzec. Pewnego razu udało mu się odkryć część radzieckiego działa na fotografii zwiadowczej przedstawiającej wschodnioniemiecki obiekt przemysłowy, w którym służby wywiadowcze nie spodziewały się znaleźć instalacji militarnych. Same zdolności obserwacyjne Rileya nie były tutaj jednak najbardziej zadziwiające: problematyczna broń była ukryta w jednym z planów na zdjęciu, a przez to niemożliwa do identyfikacji na podstawie przedłożonej fotografii. Riley naszkicował swoje “spostrzeżenia", a dokładne zdjęcia satelitarne potwierdziły jego wrażenia. Prawdopodobnie Riley stale nieświadomie używał psi podczas wykonywania rutynowych czynności wojskowych.

Do realizacji projektu GONDOLA WISH przystąpiono z niewielką grupą bardzo obiecujących żołnierzy i cywilów pracujących w armii. Było to przedsięwzięcie, które musiało zadowolić się bardzo małym budżetem i przed którym piętrzyły się liczne przeszkody. Po przeprowadzeniu niewielkiej jeszcze liczby prób ćwiczeniowych głównodowodzący zarządzili pewne dziwne badanie. Ludzie odpowiedziami za projekt odrzucili go, ponieważ nie wiedzieli, co stanie się z osobami biorącymi udział w doświadczeniu. Remote Viewing zaszeregowano bowiem jako human use experimentation (“doświadczenia na ludziach"), a Stany Zjednoczone miały już na swoim koncie pewną niechlubną historię w tej dziedzinie.

Od połowy lat 70. przesłuchania w Kongresie USA były stałym źródłem negatywnych tytułów w gazetach. Poznano już wówczas około 200 tajnych programów badawczych, które CIA prowadziła w latach 50. i 60. pod kryptonimem MKULTRA. Opinia publiczna widziała w programie MKULTRA potwierdzenie swoich najgorszych obaw: CIA eksperymentuje na ludziach, manipuluje świadomością i przeprowadza “pranie mózgu". Znany stał się narkotyk o nazwie LSD oraz różne “narkotyki prawdy", które żołnierze przyjmowali, nic o tym nie wiedząc. Pewnej grupie osób przez 77 dni podawano bez przerwy LSD w celu stwierdzenia, czy można poddać ich “praniu mózgu". Istnieje pogłoska, że podwójni agenci radzieccy umarli na skutek działania narkotyków eksperymentalnych. Projekt nr 136 wchodzący w skład programu MKULTRA zajmował się możliwościami zastosowania psi. Nic jednak nie wiadomo o treści tych eksperymentów. Gdy w 1972 roku Hal Puthoff otrzymał pierwsze pieniądze od CIA, Sidney Gottlieb był nadal kierownikiem Wydziału Służb Technicznych (TSD, Technical Services Division) w CIA. Gottlieb był uważany za jedną z kluczowych postaci skandalu MKULTRA.

Służby informacyjne musiały mieć się na baczności. Wszystkie projekty, przy których podejrzewano, że mają coś wspólnego z manipulowaniem świadomością lub “praniem mózgu", poddawano nadzwyczaj skrupulatnym badaniom. Na skandal nie mógł sobie pozwolić nikt, kto chciał twardo siedzieć na stołku władzy wojskowej. Należało więc wstrzymać krytyczne projekty lub bardziej je utajnić.

Studiom nad telepatycznym przenoszeniem błysków świetlnych, prowadzonym dla ONR w Instytucie Badawczym Stanford, nadano rzekomo niedwuznaczny tytuł: Postrzeganie oddalonych źródeł elektromagnetycznych (korelata fizjologiczna). W 1976 roku Sam Koslov, naukowy asystent marynarki wojennej, wstrzymał wspomniany projekt badawczy ze względu na jego tytuł. Koslov przypuszczał, że są to badania polegające na elektromagnetycznej manipulacji świadomością, i przystąpił do analizy dokumentacji. Jego zdumienie musiało być jeszcze większe, gdy stwierdził, że eksperymenty dotyczą parapsychologii. Nakazał wstrzymanie projektu²⁶.

Remote Viewerowie biorący udział w GONDOLA WISH i w projektach w SRI podpisywali oświadczenie o wyrażeniu zgody. Program musiał być zaaprobowany przez lekarzy, włącznie z “głównym chirurgiem armii". Taki proces trwał kilka miesięcy. Po upływie tego czasu ustalono skład pierwszego zespołu z Fortu Meade. Należało do niego sześcioro Remote Viewerów: Mel Riley, Joe McMoneagle, Ken Bell, Fernand, "Fern" Gauvin, Nancy Stern i Hartleigh Trent.

Wielu obiecujących rekrutów wysłano do SRI w celu wykonania testów. Przez kilka tygodni musieli przeprowadzać wiele klasycznych doświadczeń RV, przy udziale i bez “nadawców sygnału" w miejscach docelowych. Po uzyskaniu wystarczającej liczby danych Puthoff i Targ odesłali żołnierzy do Marylandu z uwagą dla przełożonych, że dokonali doskonałego wyboru - wszystkie osoby nadawały się do celów operacyjnych jako szpiedzy psi.

Szpiegostwo przeciwko własnemu narodowi

Siłą napędzającą prace nad psi w Forcie Meade był niewątpliwie generał-major Ed Thompson. W 1978 roku wraz z komendantem INSCOM-u udało mu się zmienić pole działania programu GONDOLA WISH. Projekt otrzymał z Pentagonu inny kryptonim - GRILL FLAME - który obejmował eksperymenty naukowe w SRI i praktyczne (operacyjne) akcje w Forcie Meade. Teraz popłynęły również pieniądze z kas rządowych, które umożliwiły zatrudnienie w pełnym wymiarze czasu trzech szpiegów psi w Forcie Meade. Byli to: Mel Riley, Joe McMoneagle oraz Ken Bell.

Utworzona w ten sposób "jednostka operacyjna" w Forcie Meade na początku otrzymywała misje głównie z Ministerstwa Obrony, a później od różnych organizacji wywiadowczych. Zwracano się do niej przeważnie wtedy, gdy dotychczasowy sposób zdobywania informacji nie przynosił spodziewanych efektów.

Wojskowi jasnowidze zostali umieszczeni w dwóch prostych, niepozornych budynkach, o numerach 2560 i 2561 przy ulicy Llewellyn Street, położonych z daleka od innych obiektów w Forcie Meade, w niewielkiej odległości od kliniki wojskowej Kimbourgh (fot. 12). W takim względnym odosobnieniu, mając zapewniony spokój, Jednostka operacyjna" mogła z dużym entuzjazmem przystąpić do wykonywania zadań.

Pierwszym zadaniem Remote Viewerów w Forcie Meade nie było wykrywanie wrogich obiektów, lecz przede wszystkim wyśledzenie własnych tajnych urządzeń amerykańskich. Szpiedzy przeciwko własnemu narodowi? W Forcie Meade istniał pewien wydział o nazwie Grupa Zabezpieczająca do Działań Praktycznych (Operations Security Group), zwana w skrócie opsec. Wydział ten miał chronić tajne instytucje amerykańskie przed obcym szpiegostwem. Jedno z głównych zadań grupy opsec polegało na szpiegowaniu tych właśnie obiektów, co miało na celu wykrycie możliwych braków w zabezpieczeniach. Misja ta idealnie nadawała się do sprawdzenia efektywności szpiegowania przy wykorzystaniu psi, ponieważ wszystkie dane uzyskane poprzez RV mogły zostać natychmiast skonfrontowane z rzeczywistością. W przypadku powodzenia przełożeni mogliby natychmiast otrzymać wskazówki, z czym muszą się liczyć, jeżeli Rosjanie rzeczywiście wykorzystuj ą do swoich akcji szpiegów psi.

Pewnego dnia Skip Atwater otrzymał fotografię jakiegoś hangaru dla samolotów. Zadaniem Remote Viewerów było uzyskanie informacji o tym, co znajdowało się w środku²⁷. Zleceniodawcy próbowali skierować ich na fałszywy trop. W hangarze schowali bowiem nowy model czołgu XM-1 znajdujący się w fazie rozwoju. Joe McMoneagle opisał najpierw jakiś przyrząd, wyglądający jak klawiatura podłączona do komputera. Zobaczył układ optyczny i duże granaty. Na końcu ujrzał strukturę, której nie potrafił dokładnie opisać, ale umiał narysować. Był to dokładnie odwzorowany rysunek czołgu, włącznie z ładownicą amunicji, zamknięciami wieży czołgu, zamontowaniem osłony głównej, różnymi rodzajami broni wysokiej technologii oraz schematem układu celownika laserowego. Osoby odpowiedzialne za utrzymanie w tajemnicy programu rozwoju XM-1 zbladły, gdy zobaczyły wykonany rysunek. Gdyby McMoneagle był sowieckim agentem psi, mieliby się z pyszna.

Następnego mistrzowskiego posunięcia dokonał Mel Riley podczas wykonywania jednego z zadań opsec. Atwater otrzymał pewną fotografię, która była do tego stopnia nieostra, że nawet przy najlepszych chęciach nikt nie był w stanie powiedzieć, co przedstawia. Mogło się tam znajdować wszystko. Riley miał wrażenie, że jest to dziwny obiekt ze skrzydłami, takimi jak u nietoperza, z kopulastym kokpitem, coś takiego jak w samolocie jumbojet. Wydawało mu się, że ta latająca maszyna jest sterowana za pomocą lin. Podczas dokładniejszej inspekcji nie zobaczył nic poza światłem. Miał wrażenie, że jest to zabawka, najbardziej szalona rzecz, jaką kiedykolwiek widział.

Po otrzymaniu danych od Atwatera oficerowie sił powietrznych stali się dziwnie nerwowi i niezwłocznie zażądali zwrotu nieostrego zdjęcia, a następnie wydali rozkaz, aby tego obiektu nie brać już na cel Remote Viewing. Teraz mogli się już tylko modlić, aby strona przeciwna nie dysponowała osobami o podobnych uzdolnieniach. Oczywiście ani Atwater, ani Riley nie dowiedzieli się, czym była szara plama na zdjęciu. Rozwiązanie pojawiło się dopiero kilka lat później, gdy po raz pierwszy zaprezentowano długo skrywaną tajną broń Amerykanów - bombowiec B-2 “Stealth". Swoim wyglądem dokładnie odpowiadał opisowi podanemu przez Rileya. Okazało się, że jedną ze zmian wykonanych przez inżynierów były światłowody zastosowane zamiast elektromechanicznych lub hydraulicznych kabli kontrolnych, mające na celu zmniejszenie wykrywalności samolotu na radarach.

Nie należy poddawać się iluzji, że taka rewelacyjna działalność psi należy do codziennych czynności w Menlo Park lub Forcie Meade. Wręcz przeciwnie. Przeprowadzano tysiące posiedzeń, z których tylko w kilku przypadkach uzyskano tego rodzaju zgodność z celem. Były oczywiście powody, aby przypuszczać, że takie wyniki da się poprawić. Wyłoniono już najlepszych Remote Viewerów i znano ich upodobania. Znano także warunki, które mogłyby im ułatwić osiągnięcie dobrych rezultatów. W Instytucie Stanford opracowano metodę umożliwiającą lepsze wykrywanie sygnału, tak zwaną technikę przyzwolenia. Polegała ona na porównywaniu wyników uzyskanych przez różnych Remote Viewerów dotyczących jednego tematu. Podawano im pokrywające się cechy, a ci próbowali ponownie okrążyć cel na podstawie przefiltrowanych informacji.

Wyniki uzyskane podczas każdej akcji zakończonej sukcesem Jednostki operacyjnej" należało interpretować z wielką ostrożnością. Remote Viewerowie byli związani z armią. Większość z nich rekrutowała się z różnych wydziałów służb specjalnych i miała dostęp do różnych dokumentów, z których część została objęta wysokim stopniem utajnienia. Byli w stanie zasięgnąć informacji o tajnych projektach. Ze względu na wykonywaną działalność wiedzieli o licznych objętych tajemnicą operacjach, w wielu z nich sami brali udział. Nieprawdopodobieństwem jest sądzić, że takie informacje zniknęły, jak ręką odjął, a osoby te stały się doskonałymi uczestnikami doświadczeń - niewinnymi, nic nie-wiedzącymi, uduchowionymi maszynami do pozyskiwania informacji.

Należy raczej wyjść z założenia, że współpracownicy z Fortu Meade, w przeciwieństwie do grupy z SRI, znali palące problemy służb bezpieczeństwa, ponieważ byli obeznani z ich aktualnymi działaniami. No i oczywiście nie żyli przecież w izolacji w budynku nr 2560. Ich naturalnym otoczeniem była centrala dowództwa wojskowego i biura służb informacyjnych. Dla współpracowników GRIL FLAME nie stanowiło z pewnością problemu znalezienie wytłumaczenia dla opsec tasking (postawienie problemu w odniesieniu do tajnych projektów USA), które pochodziło od sił powietrznych, nawet jeśli zlecenie zostało przedstawione w formie nieostrego zdjęcia. Na pewno wiedzieli o konstruowaniu nowej cudownej broni - bombowca “Stealth". Nie musieli nic wiedzieć o szczegółach, na podstawie pogłosek i opowieści osób zaangażowanych nie było trudno opisać możliwy obiekt docelowy.

Mimo wszystko istnieje jednak wystarczająca liczba doskonałych opisów, nieznanych z pogłosek ani niemożliwych do wykrycia przy użyciu dotychczas stosowanych środków obiektów.

Wyniki na osiem martini

Podczas programu “Nigtline" transmitowanego 28 listopada 1995 roku w amerykańskiej stacji telewizyjnej ABC, gdy cały naród dowiedział się o aferze psi CIA, wydarzył się zabawny incydent. Świadczy on o jakości omawianych prac. Podczas wywiadu telewizyjnego pewien anonimowy współpracownik służb wywiadowczych rozwiał wszystkie wątpliwości, opowiadając dowcip o osobach zaangażowanych w projekt: “Jeżeli chcecie porozmawiać o wynikach na osiem martini, to nie podejmę tematu".

Cóż to, na Boga, są te “wyniki na osiem martini"? Jest to pewne grubiańskie określenie, używane przez służby wywiadowcze, dotyczące rezultatów Remote Viewing, które były do tego stopnia dobre, że pod stopami osoby, która je współtworzyła, zaczął się zapadać grunt. Aby ponownie przyjść do siebie, nie pozostawało jej bowiem nic innego, jak udać się do najbliższego baru i wypić osiem lampek martini. W uzyskiwaniu wyników na osiem martini nadzwyczaj dobrzy byli przede wszystkim Price w Instytucie Badawczym Stanford oraz McMoneagle w Forcie Meade.

W 1974 roku z usług Pata Price'a skorzystała policja, poszukując porwanej Party Hearst, córki magnata prasowego Randolpha Hearsta. Price natychmiast odczuł, że nie chodzi tutaj o pieniądze, lecz o sprawy polityczne. Ze zwykłej góry zdjęć podejrzanych osób wyciągnął trzy fotografie. Kiedy oglądał jedno ze zdjęć, w jego umyśle pojawiło się hiszpańskie słowo lobo, co znaczy “wilk". Dwa dni później policja otrzymała pierwszy komunikat od Symbionese Liberation Army - tak nazywali się terroryści. Wszyscy trzej podejrzani wybrani przez Price'a należeli do tej organizacji. Jednym z nich był osobnik z Berkeley, który wycofał się z normalnego życia. Jego nazwisko brzmiało William Wolfe, a przydomek “Willie the Wolf' - to właśnie był lobo.

Pierwsze z zadań szpiegowskich, które przydzielono trzem wybranym Remote Viewerom w Forcie Meade i które dotyczyło wrogiego kraju, zleciło lotnictwo. Po wykonaniu przez Rileya specjalnych ćwiczeń relaksacyjnych Atwater, który służył jako rozmówca, lakonicznie poinformował swojego Remote Viewera: “Celem jest pewien obiekt. Proszę opisać mi swoje wrażenia".

Mel Riley zobaczył najpierw metal, druty, elektronikę, a następnie jajko stalowe z “żółtkiem" wykonanym z trytu. Na końcu miał wrażenie, że widzi piłkę do baseballu, z której końców wystawały dwa lejki z klepsydrą na boku. McMoneagle także spostrzegł w centrum obiektu coś na kształt zegara piaskowego. Taki niepowtarzalny szczegół opisał również Ken Bell. Uczyniło to wyraźne wrażenie na zleceniodawcach z wojsk lotniczych, którzy jednak odmówili Atwaterowi podania informacji na temat tej części składowej obiektu, ponieważ stopień jego utajnienia obejmował także niestrategiczne informacje o budowie broni nuklearnej. Atwater mógł się jedynie dowiedzieć, że chodziło o bombę atomową skonstruowaną przez Chińczyków, Amerykanie zaś byli do tej pory przekonani, że Chińczycy nie są w stanie wbudować do swojej konstrukcji szczegółowych elementów technicznych przypominających z wyglądu klepsydrę.

Air Force chciała się dowiedzieć od Remote Viewerów szczegółów dotyczących pewnego wydarzenia, które miało związek z tym obiektem. Atwater odczytał swoim szpiegom psi współrzędne miejsca, w którym przebiegło zdarzenie. Riley dostrzegł obrazy pustyni oraz wiele koncentrycznych pierścieni wokół centralnie położonej wieży. Następnie zobaczył samolot zrzucający bombę. Nic się jednak nie wydarzyło. Natomiast Joe McMoneagle przeżył potężną eksplozję, ale wyraził opinię, że zrzut bomby zakończył się niepowodzeniem. Bomba atomowej nie została zdetonowana.

Użyto tutaj pomocy Remote Viewerów, ponieważ w tym czasie samoloty zwiadowcze nie były w stanie stwierdzić eksplozji jądrowej na terenie prób wykonywanych przez Chińczyków koło Lop Nor. Później podano, że szpiedzy psi poprawnie podali swoje spostrzeżenia. Spadochron bomby nie otworzył się, sama bomba wkręciła się w ziemię, a zapalniki detonacyjne nie zadziałały. Huk był straszliwy, ale eksplozja atomowa nie nastąpiła.

Joe McMoneagle

W Forcie Meade okazało się wkrótce, że Joe McMoneagle, podobnie jak Pat Price w SRI, odznacza się nadzwyczajnymi uzdolnieniami. Joe McMoneagle był również jedynym Remote Viewerem, który od początku programu INSCOM - GRILL FLAME stale uczestniczył w projektach psi aż do ich zakończenia w 1995 roku. W Forcie Meade, gdzie wszystko było zabezpieczone kryptonimami i objęte ostrą dyscypliną wojskową, stał się jedynie numerem na arkuszach protokołów: Remote Viewing nr 001/372.

Joseph McMoneagle urodził się w 1946 roku w Miami na Florydzie. Dobrowolnie wstąpił do armii i został wybrany przez Agencję Bezpieczeństwa do operacji wywiadowczych. W 1978 roku w Arlington, Wirginia, wyznaczono go do INSCOM-u. Szczytem jego kariery było mianowanie na oficera łącznościowego do projektów specjalnych (Special Projects Intelligence Officer) w 902. grupie informacyjnej wojska, o zasięgu prowadzonych akcji od Wysp Bahama aż do Kambodży i Wietnamu. Jego zadanie polegało między innymi na lokalizowaniu przekazów informacji ze strony wroga.

W 1970 roku służył w grupie, która stacjonowała na południu Niemiec. Podczas pewnej wizyty w restauracji w Austrii poczuł, że kręci mu się w głowie. Wyszedł na zewnętrz, aby zaczerpnąć świeżego powietrza. Tutaj zasłabł nagle na ulicy i zachłysnął się językiem. Groziło mu uduszenie. Przyjaciele zanieśli go do samochodu, przywieźli przez granicę do Niemiec i odstawili do szpitala. W momencie przybycia ustała akcja serca. W tym czasie przeżył doświadczenie pozacielesne (OBE), podczas którego obserwował całą sytuację z pewnego punktu powyżej. Najpierw zobaczył, jak udzielano mu pierwszej pomocy. Później miał wrażenie, że wpadł tyłem do jakiegoś tunelu. Widział swoje życie przesuwające się jak na przyspieszonym filmie przed jakąś duchową istotą, która promieniowała miłością.

Gdy odczuł gorąco na swoim karku i odwrócił się, aby zobaczyć, co jest tego powodem, poczuł, że otacza go promieniujące białe światło, które zidentyfikował jako Boga. Światło nakazało mu powrót do własnego ciała, mimo iż nie miał na to ochoty.

Po wyjściu ze stanu śmierci klinicznej McMoneagle opowiadał wszystkim o rym wspaniałym białym świetle. Jego przełożeni potraktowali te historie o Bogu i białym świetle jako skutek uszkodzenia mózgu i umieścili go na obserwacji w domu dla rekonwalescentów. McMoneagle nie odniósł jednak uszkodzeń mózgu. Zauważył później, że dużo lepiej jest nie poruszać tematu Boga i białego światła. Jego stary obraz świata załamał się jednak na zawsze. Później często przeżywał spontaniczne OBE i natchnienia, które okazały się prawdziwe.

W 1978 po powrocie do Stanów natrafił na artykuł Puthoffa i Targa o Remote Viewing²⁸. Skontaktował się Puthoffem i został przyjęty do pierwszego zespołu psi w Forcie Meade. O nadzwyczajnych zdolnościach Joe McMoneagle'a świadczy zadanie, które przydzielono mu we wrześniu 1979 roku. W paranormalny sposób miał zlustrować pewną olbrzymią budowlę w północnej części Związku Radzieckiego²⁹. Do dyspozycji miał zdjęcie satelitarne, przybliżające nieco tę konstrukcję. Rada Bezpieczeństwa Narodowego nie miała pojęcia, co się dzieje w badanym obiekcie. Wyłącznie na podstawie współrzędnych McMoneagle opisał duże budynki i kominy znajdujące się w pobliżu morza. Zleceniodawcy byli przekonani o nieomylności McMoneagle'a. Pokazali mu więc zdjęcie satelitarne i poprosili o “spojrzenie" do wnętrza budynku. Joe opisał i naszkicował olbrzymią, nowoczesną łódź podwodną, która prawdopodobnie znajdowała się w budynku. Twierdził, że była dużo większa niż największe znane dotychczas radzieckie łodzie podwodne. Łódź na jego rysunku miała długi płaski pokład tylny oraz wyrzutnie ustawione pod nietypowym kątem, przeznaczone dla 18 lub 20 rakiet. Powiedział również, że opisywana łódź podwodna ma nowy mechanizm napędowy.

Rada Bezpieczeństwa Narodowego była przekonana, że McMoneagle się pomylił. Nie mogła istnieć tak nietypowa i odbiegająca od standardów łódź podwodna, o której służby wywiadowcze nie miałyby pojęcia. I na pewno nie konstruowano by jej w budynku, który znajdował się sto metrów od wody. Joe McMoneagle obstawał jednak przy swoich spostrzeżeniach. Przepowiedział także, że za cztery miesiące Rosjanie użyją środków wybuchowych i w ten sposób utworzą kanał do morza, którym zostanie spuszczona łódź podwodna. Cztery miesiące później, w lutym 1980, satelity szpiegowskie wykonały zdjęcia największej na świecie łodzi podwodnej, o nazwie “Typhoon", która została spuszczona do morza sztucznym kanałem. Na fotografiach można było wyraźnie rozpoznać szeroki płaski pokład tylny i 20 wyrzutni rakietowych.

Wywiadowcy radzieccy w Instytucie Badawczym Stanford

Tymczasem w Instytucie Badawczym Stanford w Kalifornii zgromadzono liczne dane dotyczące Remote Viewing, a Ingo Swann rozpoczął opracowywanie systemu, który miał umożliwić osiąganie lepszych wyników. Operacja nie była jednak objęta tak wielką tajemnicą, jak w przypadku wojska w Marylandzie. O tajnych zadaniach nie mówiło się powszechnie, ale generalnie wiadomo było, w jakim celu Puthoff i jego zespół otrzymywał pieniądze.

Gdy w połowie lat 70. odwiedziłem Russela Targa w jego domu w Pało Alto, było już wiadomo, że “tajny" program psi w SRI jest jedną z najgorzej strzeżonych tajemnic. Już wtedy wiele faktów przeciekało do wiadomości publicznej, nie istniały więc powody, aby sowieckie służby wywiadowcze nie miały równie dobrych informacji.

W Instytucie Stanford zaczęto więc słusznie się obawiać, że Rosjanie mogą zwerbować paranormalnie uzdolnionych agentów do infiltracji programu prowadzonego w SRI. W ten sposób mogliby upiec dwie pieczenie przy jednym ogniu. Dowiedzieliby się z pierwszej ręki o postępach Amerykanów i jednocześnie mogliby zadać im ostateczny cios psi na własnym terenie.

Druga strona nie sprawiała jednak wrażenia szczególnie wystraszonej zagrożeniem ze strony amerykańskiego psi. Najpóźniej po pierwszych publikacjach Puthoffa i Targa w znanych czasopismach przyrodniczych³⁰ na forum międzynarodowym udostępniono informacje dotyczące podstawowego protokołu Remote Viewing. Szczególny incydent wydarzył się, gdy taki artykuł należało przetłumaczyć do rosyjskiego wydania “Proceedings" Instytutu Inżynierii Elektrycznej i Elektronicznej (IEEE, Institut of Electrical and Electronics Engineers), najważniejszego czasopisma techniczno-naukowego. Wydawcy odmawiali wydrukowania artykułu bez umieszczenia w nim dodatkowych informacji. Prawdopodobnie otrzymali zlecenie z góry, aby wyciągnąć możliwie dużo informacji od naukowców amerykańskich. Puthoff i Targ odmawiali. Po długich zmaganiach nadąsani Rosjanie opublikowali wreszcie sporny artykuł.

Kolejny bezpardonowy cios w serce laboratorium SRI nadszedł z konsulatu radzieckiego w San Francisco. Wicekonsul Oleg Sidorenko wysłał na zwiady kosmonautę Vitalija Sewastijanowa, który miał rzekomo porozmawiać z badaczami z Instytutu Stanford o paranormalnych przeżyciach podczas lotów w kosmos. Trzecim człowiekiem był Lew Lupiczew, kierownik Instytutu Problemów Kontroli Radzieckiej Akademii Nauk, jednej z państwowych instytucji badających “psychotronikę", jak Rosjanie nazywali parapsychologię.

Uprzedzeni o wszystkim naukowcy przyjęli tę niewielką delegację w jadalni SRI. Pomieszczenia laboratoryjne pozostały dla nich niedostępne. Mimo to zwiadowcy próbowali uzyskać możliwie dużo danych. Interesowały ich szczególnie informacje, czy istnieje możliwość ochrony celów przed dostępem Remote Viewing, sposób wyszukiwania dobrych Remote Viewerów oraz stopień dokładności pozyskiwania informacji na drodze anomalnej. Sowieccy goście byli prawdopodobnie głęboko poruszeni tym, co usłyszeli. Wiele prób pilotażowych nie podlegało tajemnicy. Puthoff i Targ, a później Targ i Harary opublikowali je w powszechnie dostępnych książkach³¹. Między innymi takie niesamowite próby, jak poprawny przekaz mikropunktów. Mikropunkty są formą przekazywania informacji używaną na co dzień przez agentów. Polega ona na pomniejszaniu zdjęć budynków, dokumentów oraz innych przedmiotów do wielkości punktu, który umieszcza się następnie w zwykłym liście jako kropkę w zdaniu. Odczytanie takiego mikropunktu możliwe jest poprzez jego powiększenie. Remote Viewerowie nie potrzebuj ą jednak żadnych skomplikowanych powiększalników - RV wystarcza do odczytania treści mikropunktu. Podczas testów wykonywanych na duże odległości oraz podczas prób postrzegania zdarzeń, które wydarzą się w przyszłości, naukowcy udowodnili, że pozyskiwanie informacji w drodze anomalnej nie podlega ograniczeniom zmysłowego przenoszenia bodźców zarówno w odniesieniu do składników przestrzennych i czasowych, jak również do rozwiązywania wzorów.

System Remote Viewing Swanna

Szum mentalny i nawarstwienie analityczne

Możliwości nasilenia odbioru informacji psi były ograniczone, ponieważ trudno je w ogóle zidentyfikować. Nie istniało żadne kryterium, które umożliwiałoby Remote Viewerowi odszukanie granicy między światem czystej fantazji a wrażeniami paranormalnymi. Dlatego też Swann potraktował ten problem z innej strony. Psi można pojmować jako bardzo słaby i łatwo podatny na zakłócenia sygnał, który jest umiejscowiony w różnorodnych źródłach sygnału. Jeżeli nie można nasilić sygnału psi, to może dałoby się wykryć i osłabić źródła zakłóceniowe.

Psi umieszczona jest w morzu “szumów mentalnych", podobnie jak słaba radiostacja, której nie sposób wykryć pośród szumów akustycznych. Jeden ze składników, który przebija się spośród szumów za pomocą sygnału, Swann nazwał “nawarstwieniem analitycznym". Podczas wszystkich operacji analitycznych wykonywanych przez umysł należy porządkować oraz interpretować szumy w odniesieniu do znanego wzoru. Jest to zrozumiałe, gdyż w taki właśnie sposób pracuje nasz system ponownego rozpoznawania. Nowe wrażenia porównywane są w pamięci ze znanymi już wzorami, a następnie odpowiednio szeregowane. Jeżeli wyobrażenie jest niewyraźne, np. gdy spostrzegamy cień sylwetki w gęstej mgle, to system dysponuje wieloma możliwościami skojarzenia takich nielicznych sygnałów, zawierających niewiele informacji, ze znanym sobie obrazem. Może to być krowa pasąca się na łące, szopa, a może po prostu samochód lub jakaś skała, przedmiot mniejszy lub dużo większy, ponieważ nie da się także oszacować odległości. System porównujący w naszym mózgu zajmuje się analizowaniem danego przedmiotu pod względem różnych możliwości.

Można posłużyć się także innym przykładem. Aby wrażenie mogło dojść do świadomości, musi mieć określoną intensywność i trwać jakiś czas. Musi też istnieć pewien stopień koncentracji. Bodźce zmysłowe wykazuj ą niejednokrotnie wystarczające nasilenie, lecz jeśli człowiek jest w tym momencie zajęty czymś innym, wypiera takie bodźce ze swojej świadomości. Istnieją impulsy, których nie jesteśmy w stanie świadomie zarejestrować nawet przy silnej koncentracji uwagi, ponieważ ich nasilenie i czas trwania nie przekracza krytycznej wartości progowej. Mimo to wiele z podniet rejestrowanych jest poniżej granicy świadomości. Noszą one nazwę bodźców “podprogowych". Obrazy pokazywane przez czas krótszy niż trzy milisekundy, co jest przyczyną niemożności ich świadomego spostrzegania, uważane są za podprogowe bodźce wizualne. Podprogowe bodźce wizualne można niekiedy fragmentarycznie przesunąć do świadomości, ponieważ człowiek przypomina sobie formy, barwy, uczucia. Czasami udaje się sporządzić niewyraźne szkice, choć człowiek nie wie jednocześnie, o co chodzi.

W podobny sposób Swann pojmuje paranormalny system postrzegania. Praca Remote Viewera w dużym stopniu przypomina próbę przeniesienia do świadomości wrażenia odebranego w sposób podprogowy. Musi ono stale wysyłać bardzo słabe sygnały w morzu gęstej mgły. Automatyczne działanie analityczne naszej świadomości zapobiega dokładnemu rozpoznaniu właściwości strukturalnych danego spostrzeżenia. Jeżeli nie uda się rozpoznać sygnału, to może uda się bliżej określić czynniki zakłócające. Swann skoncentrował się więc na pracy analitycznej. Po dokonaniu spostrzeżenia, że obraz docelowy podlega analizie, należy przelać go na papier. W ten sposób można pozbyć się szumów w głowie i w konsekwencji poświęcić właściwemu celowi.

Dokładne obserwacje Swanna opierające się na niezliczonych seansach RV umożliwiły mu dokładniejsze zdefiniowanie roli nawarstwienia analitycznego. Jeżeli podczas posiedzenia wstąpiło ono zbyt wcześnie, to przemawiało wówczas za zbyt aktywną pracą umysłu, prowadzącą do przełożenia znaczenia na wzór szumów. Jeżeli natomiast pojawiało się w obrazie zbyt późno, w czasie gdy odkryto już wiele szczegółów danego celu, mogło stanowić poprawne analitycznie rozumowanie. Chodziło bowiem o znalezienie metody umożliwiającej oddzielenie informacji psi, które osoba postrzegająca odbierała jako słaby sygnał w morzu szumów mentalnych, bez wpadania zbyt wcześnie w sidła nawarstwienia analitycznego.

Jednym z najszczęśliwszych przypadków w najnowszej historii badań było uzyskanie przez taką osobę jak Swann możliwości całkowitego poświęcenia się rozwiązaniu tego zadania za pieniądze służb informacyjnych. Jeśli można wierzyć Ingo Swannowi, to problem został rozwiązany. W 1983 roku nastąpił przełom. Swann opracował bowiem dokładny model obrazujący sposób przekazywania informacji docelowych z podświadomości do świadomości. Jego model składał się z dokładnych instrukcji. Swann twierdził, że każdy, kto ich przestrzega, jest w stanie trenować i stosować istniejące, w jego opinii, biologiczne zdolności do Remote Viewing.

Uważa także, iż odkrył, że podstawą procesu anomalnego pozyskiwania informacji jest pewna naturalna struktura. Śledząc tę strukturę, człowiek porusza się wzdłuż “linii sygnału", która prowadzi go do poprawnej identyfikacji obiektu docelowego. W parapsychologii przez długi czas panował pogląd, że osoby o uzdolnieniach paranormalnych potrzebują czasu do “zebrania" informacji pozazmysłowych. Opinia taka wywodzi się z czasów seansów medialnych, podczas których wypowiedzi mediów pojawiały się bardzo powoli i po długim czasie oczekiwania. Ingo Swann twierdził natomiast, że była to jedynie kwestia koncentracji. Po ustawieniu się na cel pojawiały się również wrażenia - i to natychmiast. Ten fakt zafascynował go. Pytanie, w jaki sposób możliwe jest błyskawiczne pojawianie się anomalnych informacji, sprowadził go do Puthoffa oraz Instytutu Badawczego Stanford. Teraz nie pytał już dlaczego, lecz próbował spożytkować tę poznaną właściwość badanego procesu. Swann odkrył, że nieuświadomioną jeszcze informację psi najlepiej na początku ująć w sposób kinestetyczny. Daje o sobie znać mimowolnymi ruchami ciała. Niekiedy można natychmiast sporządzić szkic, jeszcze przed pojawieniem się samego wrażenia wizualnego.

Poszczególne stadia Coordinate Remote Viewing

Swann wychodził początkowo z założenia, że Remote Viewing należy przeprowadzać wyłącznie z zastosowaniem opracowanej przez niego metody współrzędnych.

Taki uznany sposób postępowania otrzymał skrót CRV (Coordinate Remote Viewing)³². Sprzeciw w stosunku do niego był równoznaczny z bezczeszczeniem grobów.

Swann rozróżniał cztery stadia procesu Remote Viewing. Stadium pierwsze rozpoczynało się natychmiast po podaniu współrzędnych. Osoba postrzegająca powinna natychmiast pozwolić swojej ręce dowolnie pracować i sporządzać szkice. Często składają się one z kilku tylko linii pociągniętych automatycznie, bez współdziałania świadomości. Ingo Swann, znany ze swego zamiłowania do neologizmów, nadał takim obrazom nazwę “ideogramy". To stadium mogłoby również stanowić wyjaśnienie, dlaczego media preferowały automatyczne pisanie i rysowanie. Swann uważał, że automatyczne szkice robione na początku posiedzenia były najważniejszą przesłanką, iż Remote Viewing odniesie sukces. Szkic ustala równocześnie “linię sygnału", którą należy podążać, posługując się innymi technikami.

Podczas drugiego stadium następują pojedyncze wrażeniu czuciowe typu “chłodno", “niebieski", “biały", “cicho", “zapach drewna". Gdy pojawiało się konkretne wyrażenie, na przykład “piła mechaniczna", Swann przerywał i “piłę mechaniczną" kazał zanotować na swoim arkuszu jako “nawarstwienie analityczne" (w skrócie AOL dla Analytical Overlay). Takie przerwy pokazują, jak duże znaczenie dla Remote Viewing ma obecność wyszkolonego rozmówcy. Jego zadaniem jest takie kierowanie Remote Viewerem, aby odpowiednio do poszczególnych faz przekazywał tylko istotne wiadomości, a nie zagubił się wśród swoich wspomnień i fantazji.

Świadczy o tym następujący przykład: Joe McMoneagle podczas swojego pobytu treningowego w Instytucie Stanford miał opisać pewien cel znajdujący się w okolicy San Francisco. Był to plac zabaw dla dzieci z huśtawkami w kształcie dinozaurów wykonanymi z rur. McMoneagle naszkicował kontury dinozaurów i powiedział: “Hę, to przypomina tę starą zabawę, w której należało połączyć ze sobą poszczególne punkty. To sprawia większą przyjemność niż beczka pełna małp". ("More fun than a barrel of monkeys" jest potocznym określeniem czegoś, co sprawia dużą przyjemność). Rozmówca skłonił McMoneagle^ do zanotowania tego zdania. Jak się później okazało, na środku tego placu zabaw znajdowała się grupa żelaznych prętów, ukształtowanych w formie beczki na podobieństwo małp o splątanych ramionach!

Przykład pokazuje, jak ważne jest zwracanie uwagi na wrażenia mało istotne, a nawet na spontaniczne wypowiedzi, na wszystkie możliwości, które podświadomość wykorzystuje w celu przeniesienia informacji psi do świadomości.

Swann odkrył, że w tym stadium często pojawiają się wrażenia zabarwione emocjonalnie. Mogą one wprawdzie wykazywać związek z obiektem docelowym, ale często są również nagromadzeniami normalnych czynności odbywających się w świadomości. Dlatego należy je zapisać i oznaczyć jako El, czyli Emotional Impact.

Stadium trzecie obwieszczają zazwyczaj wrażenia wymiarów, jak “olbrzymi", “malutki", “ciężki", “lekki jak piórko" i inne. Teraz można dać upust pragnieniu sporządzenia dokładnych rysunków. Niekiedy zapełniano rysunkami jedną kartkę po drugiej i musiano zapisywać liczne nawarstwienia analityczne dotyczące tego, co mogły przedstawiać rysunki.

Po roku ciężkiej pracy nad sobą samym Swann opracował technikę, dzięki której można było zdobywać dalsze szczegóły informacyjne. Odkryto czwarte stadium procesu. Polegało ono na sporządzaniu listy kontrolnej z danych pochodzących z pierwszych trzech faz procesu. Poszczególne wypowiedzi, wrażenia, informacje o wymiarach, nawarstwienia analityczne i wrażenia emocjonalne zapisywano jako tytuły na kartkach papieru wraz z dwiema kategoriami “uchwytne" (jak “drewno", “metal", “skóra") oraz “nieuchwytne" (na przykład “możliwe do użycia", “prywatne"). Remote Viewer zakreślał następnie wszystkie elementy znajdujące się na liście, które mogły według niego mieć związek z obiektem docelowym. Działanie takie czasem przeradzało siew długotrwałe przedsięwzięcie, podczas którego pewne elementy zakreślano kilkakrotnie i do świadomości przeskakiwały dodatkowe informacje. Był to proces, który często wielokrotnie powtarzano.

Pod koniec z poszczególnych fragmentarycznych informacji dało się już ułożyć obraz całościowy, ostateczny rysunek i wypowiedź, które umożliwiały względnie dokładny opis obiektu docelowego.

System Swanna stał się z czasem jeszcze bardziej osobliwy i osiągnął na koniec siedem stadiów. W ostatniej fazie próbowano nawet przekazać nazwę obiektu docelowego, wykorzystując wrażenia fonetyczne. Swann przestał jednak wymyślać dalsze stadia.

Bunt Remote Viewerów

System Swanna sprawia wrażenie trudnego do strawienia. Wykazuje tendencje do pedantyzmu, a jego nadzwyczaj sztywna struktura wyraźnie kontrastuje z różnorodnością, z jaką rozmaite osobowości odbierają wrażenia paranormalne.

Zleceniodawcom projektu GRILL FLAME kompleksowa technika Swanna, naszpikowana fachowymi wyrażeniami high-tech przypominającymi neologizmy, wydała się tym, czego szukali: narzędziem dydaktycznym, umożliwiającym wyuczenie się Remote Viewing. Nie wszyscy oczywiście podzielali ten entuzjazm. Nie byli nią zachwyceni sprawdzeni już Remote Viewerowie, tacy jak Hella Hammid, Gary Langford i Keith Harary. Z jednej strony nie wyrażali opinii, że z techniki współrzędnych należy uczynić dogmat. Wręcz przeciwnie. Uważali, że taki sposób postępowania okrył niesławą Remote Viewing i sam w sobie stworzył źródło nawarstwień analitycznych. Każda osoba z dobrą do pewnego stopnia znajomością geografii mogła na podstawie uzyskanych współrzędnych podać przybliżoną pozycję obiektu docelowego i musiała szybko walczyć z fantazjami dotyczącymi możliwego miejsca docelowego - busz afrykański, krajobraz górski Andów, stepy australijskie, antarktyczny ocean lodowy itp. - które znacznie utrudniały rozpoznawanie sygnałów psi.

Z drugiej strony powstała kuriozalna sytuacja z powodu prekursorskiej pozycji Swanna. Aby zostać przyjętym do jego programu, Langford i reszta musieli odbyć niezliczone posiedzenia treningowe. W ten sposób poszukiwano osób o nadzwyczajnych uzdolnieniach do Remote Viewing. Po pozytywnym przebyciu treningu Swanna okazało się, że maj ą dobre osiągnięcia. Dla wielu osób oznaczało to prawdziwe marnotrawstwo czasu, ponieważ osiągnięć w żaden sposób nie dało się wytłumaczyć za pomocą nietypowych metod Swanna. Podczas sesji treningowych Remote Viewerowie wielokrotnie demonstrowali swoje sukcesy w Remote Viewing. Po pewnym czasie poproszono Hellę Hammid, Gary'ego Langforda oraz Keitha Herary'ego o ocenę metod treningowych Swanna. Doszli oni do wniosku, że techniki Swanna mogą stanowić pomoc dla niektórych ludzi, ale nie są nieodzowne. Uważali je za zbyt sztywne i ograniczone. Dla Ingo Swanna było to równoznaczne ze zdradą stanu. Od tej chwili Swann przestał być życzliwy w stosunku do Remote Viewerów w SRI.

Rozwojowi Remote Viewing towarzyszył jednocześnie całkiem inny problem. Wiele zjawisk, sprawdzanych i stosowanych z wielkim entuzjazmem jako nowości, prawdopodobnie było znanych już znacznie wcześniej. Osoby poddające się doświadczeniom przystąpiły do poznawania problemu bez wystarczającej wiedzy o historii parapsychologii, co może stanowić zarówno wadę, jak i zaletę - a może to i to. Zaletą jest zajmowanie się starymi problemami bez obciążenia historycznego, a przez to możliwość znalezienia nowych rozwiązań. Wadą natomiast fakt, że za sukces poczytywano sobie odkrycie rzeczy, które w rzeczywistości znane były już od dawna.

“Słońce Waterloo"

Od 1909 roku francuski chemik Renę Warcollier, początkowo prywatnie, a później jako dyrektor Instytutu Metapsychiki (Institut Metapsichique) w Paryżu, prowadził interesujące doświadczenia w dziedzinie telepatii i jasnowidzenia³³. Podczas prób telepatycznych pełnił zazwyczaj funkcję nadawcy, to znaczy koncentrował się na pewnym obrazie, który następnie próbował telepatycznie przekazać jednemu lub kilku percypantom (odbiorcom). Pewnego razu przypatrywał się indyjskiej lub tybetańskiej mandali [mandala - tajemny diagram mnichów tybetańskich służący jako pomoc do medytacji (przyp. tłum.)] ze świecą w środku. Od płomienia, w głąb czerwonego tła, rozchodziły się liczne maleńkie dzwoneczki i delikatne ślimakowate twory, na których Warcollier szczególnie się skoncentrował. Jedna z percypantek podała do protokołu: “Czerwony materiał, przetykany srebrem, lśniący, coś jedwabistego, bardzo giętkiego jak czarny ślimak, co porusza się ruchem falistym. Wrażenie wdzięku. Jakiś fakir lub hindus trzymający węża. Scena w Indiach, może muzykanci lub tancerze z małymi dzwoneczkami na stopach".

Warcollier odkrył już wówczas, że odbiorcy zbliżali się coraz bardziej do właściwego znaczenia obrazu, posługując się pewnym systemem. Zauważył, że każda informacja nadchodzi we fragmentach oraz że często pierwsze pojawiają się elementy kinestetyczne. Takie dynamiczne aspekty pojawiają się szybciej niż obrazy statyczne. Później doszedł do wniosku, że sporządzanie rysunków jest znacznie bardziej pomocne niż opisy werbalne, ponieważ wrażenia pozazmysłowe są przetwarzane poniżej płaszczyzny mowy.

Podczas Remote Viewing pracowano później z maksymalnie jedną osobą w miejscu docelowym, co miało wyeliminować telepatię. Mimo to często obserwowano jednak zjawisko, któremu Ingo Swann nadał nazwę nawarstwienie telepatyczne (Telepathic Overline); jest to przyswajanie elementów, które niekoniecznie mają związek z obiektem docelowym, lecz wywodzą się z myśli i odczuć eksperymentatora.

Warcollier przyglądał się pewnego razu totemowi indiańskiemu. Był błędnie przekonany, iż totem jest pracą wykonaną przez Murzynów. Jedna z odbiorczyń wypowiedziała charakterystyczne słowa: “murzyński bębenek".

Innym razem Warcolłier obserwował zdjęcie grupy żołnierzy z czasów I wojny światowej, do której sam także należał. Podczas pierwszej próby przekazu telepatycznego, gdy przyglądał się żołnierzom z nasadzonymi na broń bagnetami, myślał o okopach wojennych, drucie stalowym i monotonnym, białym krajobrazie wapiennym Champagne pouilleuse - pełnej pyłów Szampanii, gdzie zostało wykonane to zdjęcie. Tych obrazów nie dało się jednak dostrzec na zdjęciu, które było jedynie pozowaną fotografią grupową kompanii. W próbie brało udział kilka percypantek. Jedna z nich opisała następujące wrażenie: “Szczęk broni, wrażenie siły, walki, ostrych rzeczy, które rozdzierają i rozszarpują, z tyłu wielokątna siatka druciana". Inna podała do protokołu: “Słońce Waterloo, pole bitwy, miecz, strzelby, martwe konie, scena śmierci. Wzgórza w śniegu, biały krajobraz z czarnymi punktami (ludzie?)". Ten opis dokładnie odpowiadał myślom nadawcy, czyli Warcolliera, dotyczącym Champagne pouilleuse. Obydwa przypadki jednoznacznie wykazują nawarstwienie telepatyczne, zgodnie z terminologią Swanna.

W Instytucie Badawczym Stanford dokonano kolejnego odkrycia: treści pozazmysłowe często są źle oceniane. Ujmuje się właściwe formy podstawowe - mogą one zostać przekazane za pomocą rysunku - ale przypisuje im się błędne znaczenie. Słowami Ingo Swanna: “Nawarstwiają się analitycznie".

Ta właściwość w szczególny sposób charakteryzowała próby telepatyczne, które w latach 20. wykonywał pisarz amerykański Upton Sinclair wraz ze swoją żoną, panią Mary Craig³⁴. Będąc telepatycznym nadawcą, sporządził prosty rysunek. Jego żona, znajdująca się w dużej odległości od niego, miała odtworzyć ten rysunek. Percypantka dokładnie przekazała schematyczny obraz haka, ale jako część okularów lub nożyczek. Obrazem docelowym był renifer, a Craig Sinclair ujęła z niego tylko kształt poroża; twór ten uznała jednak za gałązkę ostrokrzewu.

Ze sposobu mówienia w dzisiejszych czasach możemy wywnioskować, że błędna ocena podczas tej próby wskazuje na nawarstwienie analityczne wywołane przez szumy mentalne, które zostały spowodowane wspomnieniami z wczesnego dzieciństwa odbiorczym: Craig Sinclair spędzała często święta Bożego Narodzenia w okolicy, gdzie ostrokrzewu używano jako ozdób świątecznych oraz gdzie hodowano renifery, które wywierały na niej wielkie wrażenie. Informacje psi stopiły się prawdopodobnie w głębokich warstwach psychiki z uczuciowo zapamiętanymi przeżyciami i przedostały się do świadomości w formie zagęszczonej marzeniami.

Kolejny przykład niedoceniania znaczenia obrazowych informacji psi pochodzi również z doświadczeń Warcolliera. Obrazem docelowym była kartka pocztowa, przedstawiająca intensywnie niebieskie jezioro z małą wysepką i czterema łodziami z trójkątnymi żaglami. Percypantka odebrała: “Bardzo niebieskie jezioro. Uczucie spokoju, nieskończoności, płaska powierzchnia, niedomknięta dziura pośrodku, śnieg, pokrywa śnieżna". Wyspa została zinterpretowana jako dziura, a chmury jako śnieg.

Jak widać, już od dawna wiedziano, że kognicja anomalna jest procesem wysoce skomplikowanym, podczas którego z sygnałem psi interferują skojarzenia, wzory, według których następuje uczenie się i odkładanie w pamięci, emocje, samopoczucie w danym momencie i wiele innych. Warcołlier i znany psycholog amerykański Gardner Murphy podczas analiz procesu komunikacji telepatycznej wysunęli na pierwszy plan przede wszystkim zjawiska rozdrabniania (fragmentacji), powtarzania i spajania. Zauważyli, że w rozproszonym materiale powtarzają się często znaczące elementy, tak jakby poprzez to właśnie nadawano im specjalną rangę. Na końcu świadomość podejmuje próbę spojenia szczegółów i stworzenia z nich - mniej lub bardziej szczęśliwie - jakiegoś kształtu. Podczas takich opisów mimowolnie przy chodzą na myśl fazy procesu Remote Viewing opracowane przez Swanna włącznie z jego listą kontrolną dotyczącą stadium czwartego.

Współrzędne wydawały sienie mieć w rzeczywistości żadnego znaczenia dla jakości Remote Viewing. Gdy Puthoff za pomocą pewnego algorytmu kryptograficznego przekształcił je w niezrozumiały kod, który odczytał następnie Remote Viewerowi, nie nastąpił spadek jakości jego pracy. Jeden z buntowników, Keith Harary, zaproponował nawet, aby nie podawać żadnych danych. Obraz docelowy znajdował się w zamkniętej kopercie w bezpiecznym miejscu. Puthoff wchodził do pomieszczenia, w którym odbywały się próby, i mówił tylko: “Cel". Dane Harary'ego wykazywały dokładną zgodność. Prawdopodobnie paranormalny proces postrzegania skierowany jest na cel i nie musi być na niego kierowany za pomocą jakiegoś “kosmicznego adresu".

Intelektualne dyskusje w SRI zaostrzyły się we wczesnych latach 80. Istniała groźba, że badania zmienią się w kult osobowości, które dążyły do zabezpieczenia swojego terytorium.

W każdym konwentyklu badaczy psi, jaki powstał w Instytucie Badawczym Stan-ford, roszczenia protagonistów uniemożliwiały kontynuację sensownej oraz innowacyjnej pracy. Ingo Swann rościł sobie pretensje do tytułu przywódcy jako guru od psi, Ed May chciał realizować własne projekty badawcze, a Russell Targ pragnął zyskać sławę.

Wśród takich osobowości znalazł się jeden naukowiec, którego inicjatywa dała początek wszystkiemu i którego integracja nigdy nie została podana w wątpliwość - Hal Puthoff. Po powrocie z podróży badawczej do Chin stanął w obliczu prawdziwej katastrofy spowodowanej przez Russella Targa, który miał sporządzać raporty o poszczególnych próbach. Badanie i sprawozdanie Targa było do tego stopnia nieprzygotowane, że DIA po prostu wyrzuciła go z pracy.

Pamiętam jeszcze, jak Russell Targ występował wtedy na kongresach psi jako apostoł moralności i oznajmiał wszem i wobec, że zrezygnował z projektu ze względów etycznych. Psi miała być wykorzystywana w SRI do celów militarnych - celu, którego on sam nie mógłby popierać.

Puthoff przedstawiony został jako ten zły, który w dalszym ciągu w nieodpowiedzialny sposób bratał się z wojskiem. Czarny magik w nowoczesnym laboratorium high-tech. O tym, jak fałszywe były to opinie, wiedzieli tylko nieliczni, którzy wystarczająco dobrze znali Puthoffa i Targa. Dopiero wiele lat później okazało się, że Targ, podobnie jak wiele innych osób biorących udział w projekcie jako badacze lub osoby poddające się doświadczeniom, cierpiał na manię wielkości i opanowany był drobnomieszczańskimi nadziejami o wielkiej sławie. Bądź co bądź chodziło o nauczenie pokory wrogów narodu na całym świecie. Praca naukowa została zepchnięta na dalszy plan, a pierwsze miejsce zajęła własna korzyść.

Hella Hammid i Keith Harary wyciągnęli konsekwencje i opuścili laboratorium. Przez pewien czas Harary tworzył zespół z Targiem. Podróżowali do Związku Radzieckiego, napisali popularną książkę i urzeczywistniali marzenia każdego maklera giełdowego - za pomocą wygwizdanej techniki Remote Viewing przepowiadali poprawnie ruchy cen srebra na terminowej giełdzie towarowej. Taki mezalians, szybciej niż przypuszczano, zakończył się zarządzeniami prowizorycznymi i postępowaniem sądowym. Wygląda na to, że blask i chwała nikomu nie wyszły na dobre.

Szpiegowie psi w akcji

Ładowanie frontalne

Z biegiem czasu wydział w Forcie Meade opracował swój własny protokół z posiedzeń, w przypadku których postępowano według dwóch metod: CRV opracowanego w Instytucie Badawczym Stanford przez Swanna oraz opartej na technikach relaksacyjnych i medytacyjnych metody nazwanej “rozszerzone Remote Viewing" (ERY). Ten rodzaj posiedzeń cieszył się pozytywną opinią zespołu, chociaż naukowcy w SRI prawdopodobnie sprzeciwialiby się mu. Mimo że ich badania miały ostatecznie służyć zastosowaniu w działalności informacyjnej, stale musieli pilnować, aby rozważania pragmatyczne podporządkować wymaganiom naukowym. W badaniach psi wiąże się z tym przede wszystkim rygorystyczna kontrola braków ^ strukturze prób, które mogłyby umożliwiać uczestnikom pozyskiwanie informacji na dotychczasowej drodze za pośrednictwem zmysłów.

Militarna grupa Skipa Atwatera w sposób bardziej naturalny doszła do rozwiązania problemów. Ludzie ci nie orientowali się dobrze w dziedzinie parapsychologii, nie były im też bliskie wysokie wymagania metodyczne, jakie stawia się w tym zawodzie. W końcu także sami parapsychologowie wiedzieli żałośnie mało o funkcjonowaniu psi. Gdy Atwaterowi wydawało się, że jeden z jego Remote Viewerów umiejscowił cel, nie podając specyficznych szczegółów, wówczas pomagał mu, podając dodatkowe informacje. W jednostce mówiło się w żargonie wojskowym o “ładowaniu frontalnym" (front loading) przez rozmówcę.

Przykładowo, jeżeli celem był obiekt przemysłowy w Nowosybirsku, a Remote Viewer przekazywał wrażenia o ścieżkach przebiegających przez tajgę, Skip Atwater nie naciskał dalej. Ta próba nie powiodła się, istniało przecież wiele posiedzeń, których rezultaty okazały się bezużyteczne. Jeżeli natomiast Remote Viewer opisywał kompleks przemysłowy i robotników porozumiewających się jakimś języku słowiańskim, to mogło się przydarzyć, że Atwater wyskakiwał i pokazywał mu zdjęcie satelitarne obiektu celowego. “To jest ta fabryka, wejdź do środka i opisz pomieszczenia" lub “Gdzieś w tej fabryce pracuje człowiek o nazwisku Anatolij Duroszkin. Spróbuj opisać jego otoczenie w chwili obecnej". Taka naiwna metoda postępowania, wychodząca z założenia, że dzięki “kotwicy" - obrazu, osoby, szczegółu w miejscu docelowym - można częściowo ustawić “radar psi", okazywała się często zadziwiająco skuteczna. Sprawiało to niekiedy wrażenie, jakby poprzez te informacje dodatkowe udawało się uzyskać bezpośrednie anomalne połączenie z celem. Natychmiast pojawiały się szczegółowe wrażenia obrazowe.

Telepatyczne przesłuchanie

System “ładowania frontalnego" przyjmował niekiedy zastanawiające rozmiary, szczególnie wtedy, gdy rozmówca chciał otrzymać konkretny wynik lub potwierdzić swoją ulubioną hipotezę. Pod koniec prac w Forcie Meade stało się to powodem bardzo szybkiego spadku jakości pracy.

Jednostka psi opracowała również kuriozalną pseudotelepatyczną sztukę wypytywania poszczególnych mediów o informacje, w chwili gdy ludzie ci służyli jako osoby docelowe w projekcie szpiegowskim psi. Na podstawie protokołów z takich posiedzeń nawet życzliwi grupie obserwatorzy czuli się zmuszeni do zadawania pytań, czy przypadkiem już od dawna sprawy nie rozmijają się z celem i czy Remote Viewerowie nie stanowią przypadku dla psychiatry.

Należy uprzytomnić sobie następującą rzecz: jakiś Remote Viewer “kontaktuje się" ze szpiegiem strony przeciwnej i rozpoczyna z nim konwersację telepatyczną, podczas której próbuje wydobyć od niego powierzone mu zadania i tajemnice! Nie sądzę, aby Puthoff i Targ mimo możliwości przeżycia i udokumentowania nadzwyczajnych działań psi uważali taki sposób postępowania za możliwy do zastosowania w praktyce, nie mówiąc już o odnoszeniu sukcesów. Natomiast w Forcie Meade panowały inne opinie, a zleceniodawcom było całkowicie obojętne, w jaki sposób uzyskają informacje. Ekipa szpiegów psi stanowiła dla nich jedynie pragmatyczny punkt widzenia. Jeśli ci ludzie dysponują już takimi szczególnymi zdolnościami, to dlaczego nie wykorzystywać tego źródła, dopóki nie wyschnie.

Jeden z najbardziej szalonych przypadków tego rodzaju pojawił się w aktach o najwyższym stopniu utajnienia w 1980 roku. Norm Everheart (pseudonim), specjalista od operacji technicznych w CIA, przybył do Fortu Meade z fotografią przedstawiającą mężczyznę wyglądającego na cudzoziemca. Przypuszczano, że został on przerzucony przez KGB do Skandynawii i znajduje się obecnie w Republice Południowej Afryki ze skandynawskim paszportem. Śledzili go agenci kontrwywiadu CIA. Ostrzeżono Afrykańczyków, prosząc ich jednocześnie, aby pozwolono mu swobodnie działać, dzięki czemu będzie można wykryć jego zlecenia. Niestety Afrykańczycy uznali, że najlepiej natychmiast zaaresztować szpiega. Zrobili to prawdopodobnie z obawy, że ich własne tajemnice państwowe przedostaną się do wiadomości publicznej. Śledztwo w więzieniu w Kapsztadzie utknęło w martwym punkcie. Nic nie dało się z podejrzanego wyciągnąć.

Dla CIA palącym problemem stało się uzyskanie odpowiedzi na pewne pytanie. Wiedziano, że szpieg KGB otrzymywał swoje instrukcje prawdopodobnie przez odbiornik krótkofalowy w postaci zakodowanych wiadomości. W jaki sposób rozkodowuje swoje zlecenia? Zdecydowano dać szansę szpiegom psi w Forcie Meade.

W grupie operacyjnej był Ken Bell, specjalista od ludzi. Zawsze gdy chodziło o osoby w wyjątkowych położeniach lub osoby zaginione, o ich myśli i zamiary, do akcji przystępował ten właśnie człowiek. Bell spojrzał na zdjęcie, a następnie zrelaksował się za pomocą ćwiczonej przez długi czas techniki aż do momentu wejścia w stan zbliżony do transu. Opisał mężczyznę znajdującego się na drugim piętrze jakiegoś budynku w mieście nad morzem. Człowiek ten był dziwnie ubrany, w coś przypominającego szarą piżamę. Ubranie więzienne. Był przesłuchiwany przez dwóch mężczyzn w niezrozumiałym języku. Bell miał wrażenie, jakby ten człowiek rozmawiał w duchu sam ze sobą i był przekonany, że nigdy nie zdradzi swoich informacji.

W tym momencie Skip Atwater zaproponował spokojnym głosem, aby Ken Bell porozmawiał telepatycznie z agentem KGB i wydobył od niego informacje. Dla Bella nie było to nic nowego. Spróbował zgodnie ze wszystkimi regułami sztuki. Mężczyzna okazał się niezłomny.

Myli się ktoś, kto przypuszcza, że takiego twardego człowieka z CIA, jakim był Norm Everheart, ubawiło lub zniechęciło to osobliwe przedstawienie, opierające się na próbie nawiązania kontaktu telepatycznego z agentem KGB. Był oczywiście rozczarowany, gdyż po poprawnym opisie przesłuchania w więzieniu spodziewał się czegoś więcej - wyjaśnienia tej małej zagadki, która mogła jednakże przekształcić się w rozwiązanie ogromnego problemu: w jaki sposób uzyskać informacje od wrogich agentów bez konieczności spojrzenia im w twarz - ściągając je telepatycznie! Ogrom skutków, jakie niosłoby to za sobą, przekracza możliwości wyobraźni. Tysiące bezrobotnych agentów i wszelakich grup RV, gdzie kohorty jasnowidzów pospiesznie dyktują do mikrofonów zamiary wojskowych i politycznych przywódców wrogich narodów.

Everheart zrozumiał, że nie jest to takie proste. Nie poddawał się jednak. Po krótkiej rozmowie przez zabezpieczoną linię telefoniczną wyznaczył ponowne posiedzenie z Ke-nem Bellem. W formie “ładowania frontalnego" dostarczył Bellowi cennych informacji, na które ten mógł się wewnętrznie nakierować - imiona syna i córki człowieka z KGB. Wówczas ta pozorna (lub pozorowana) komunikacja telepatyczna stała się jeszcze dziwniejsza; z pewnością było to jedno z najbardziej niedorzecznych przesłuchań w kronikach dochodzeniowych służb informacyjnych. Bell przesłał telepatyczną wiadomość: “Tęskni za tobą twój syn Siergiej, a twoja córka Swietłana chciałaby wiedzieć, kiedy wrócisz do domu".

Twardy jak stal szpieg rosyjski rzekomo zaczął mięknąć, wyglądał jak półtora nieszczęścia, niczym ze sceny z podrzędnego thrillera szpiegowskiego - James Bond z wilgotnymi oczami, który mamrotał smutno: “Siergiej chciałby pojeździć ze mną na nartach. Obiecałem mu to". A Bell drążył dalej: “Tak, obiecałeś mu. Musisz szybko wracać do domu".

“To miało być moje ostatnie zlecenie". Odpowiedziało coś w świadomości cicho leżącego Remote Viewera Kena Bella. Ten powoli posuwał się naprzód i stwierdził, że człowiek z KBG miał przy sobie kalkulator.

Gdy Mel Riley podczas próby z tym samym mężczyzną również poinformował o kalkulatorze, Everheart był pewien, że odkrył narzędzie do dekodowania wiadomości. Wiedziano, że do kodowania i rozkodowania agenci KGB używaj ą kalkulatorów. Niektóre z nich były jednocześnie wyposażone w specjalne mikroukłady kryptograficzne. Po skontaktowaniu się z RPA okazało się, że jeden z urzędników przesłuchujących nieznajomego znalazł przy nim kalkulator, który zabrał ze sobą do domu. Mimo że nigdy nie udowodniono, iż do dekodowania wiadomości używano kalkulatorów, Everheart był pewny, że przedmiot ten służył właśnie do tego celu.

W Forcie Meade szybko wykrystalizowały się preferencje Remote Viewerów. Ken Bell był specjalistą od “przypadków ludzkich", artystyczne uzdolnienia Mela Rileya umożliwiały mu przekazywanie wrażeń za pomocą precyzyjnych rysunków, Hartley Trent był w stanie dokładnie spenetrować cel, a Joe McMoneagle potrafił sporządzać zadziwiająco zgodne szkice celów technologicznych. McMoneagle rozwinął w sobie na przykład umiejętność rozpoznawania w zielonych oparach materiałów radioaktywnych lub rozszczepialnych; pojawienie się pomarańczowego płomienia oznaczało zazwyczaj promieniowanie o częstotliwości fal radiowych.

Wszyscy Remote Viewerowie mieli problemy z liczbami. Wyjątek stanowił Pat Price, ale Pat pod wieloma względami stanowił przypadek wyjątkowy. Przypuszczano, że problem pozazmysłowego postrzegania liczb ma związek ze sposobem przetwarzania danych psi w mózgu.

Antyterrorystyczna brygada psi

Hitler 27 lipca 1943 roku wydał rozkaz uwolnienia Mussoliniego. Powołano do życia “operację Alarich", wywiad nie był jednak w stanie dostarczyć informacji, gdzie Duce przebywa. Walter Schellenberg, szef wywiadu zagranicznego w Głównym Urzędzie Bezpieczeństwa Rzeszy i jeden z ważniejszych współpracowników Himmlera, pisze w swoich pamiętnikach: “W tej sytuacji Himmler ponownie wykorzystał jedną ze swoich manii okultystycznych - tym razem nawet z pewnym powodzeniem. Nakazał zwołać kilku “przedstawicieli nauk okultystycznych" aresztowanych przez Rudolfa Hessa po nalocie na Anglię i umieścił ich w willi nad jeziorem Wannsee w miejscowości o nazwie Klausur. Byli to jasnowidze, astrologowie i wahadełkowcy, którzy mieli wyczarować miejsce pobytu zaginionego księcia. Seanse kosztowały nas niezły worek pieniędzy, ponieważ zapotrzebowanie “naukowców" na dobre jedzenie, picie i tytoń było nadzwyczaj duże. Ale oto spójrzcie - “mistrz gwiezdnego wahadełka" stwierdził po pewnym czasie, że Mussolini musi się znajdować na wyspie położonej na zachód od Neapolu. Rzeczywiście, księcia umieszczono najpierw na jednej z opisanych przez niego małych wysp Ponza"³⁵.

W rzeczywistości wojskowym już od dawna chodziło o wykorzystanie wszystkich możliwości wykrycia nieznanego miejsca pobytu danej osoby. Podobnie było w Forcie Meade. Wkrótce stwierdzono tam jednak, że za pomocą RV trudniej jest zlokalizować cele ruchome. Poszukiwania zaginionych przedmiotów i osób okazały się wielkim wyzwaniem dla zespołu. Wielu Remote Viewerów uważało, że łatwiej jest penetrować cele nieruchome, które można badać po uzyskaniu “połączenia". W przypadku obiektów znajdujących się w nieznanych miejscach lub celów ruchomych agenci GRILL FLAME gubili się często we własnych szumach mentalnych.

Dodatkowy problem stanowili sami zleceniodawcy, którzy nie mieli pojęcia o sposobie działania psi. Z powodu konieczności utrzymania tajemnicy Remote Viewerom często nie mówiono, czy ich wizje są zgodne z prawdą. Badania parapsychologiczne rzeczywiście wykazały, że feedback - komunikat zwrotny o powodzeniu lub niepowodzeniu - stanowi istotny składnik dobrych i stabilnych osiągnięć psi. Remote Viewerowie w Forcie Meade musieli nie tylko stale dokonywać takich osiągnięć, ale również tolerować pokerowe twarze swoich zleceniodawców, którzy wycofywali się bez poklepywania po plecach, nawet wtedy, gdy szpiedzy psi trafili w czarny krążek. Ciężkie życie, które widocznie nie odstraszało McMoneagle'a i spółki.

Poniższy przykład uwypukla dysproporcje między takimi niefachowymi roszczeniami wojska oraz żądanymi i oczekiwanymi świadczeniami. Po przejęciu władzy przez fundamentalistów w Iranie i ucieczce szacha pewna rozgniewana grupa fanatyków religijnych zajęła w listopadzie 1979 roku ambasadę amerykańską w Teheranie, a jej pracownicy stali się zakładnikami. Domagali się powrotu szacha, którego chcieli wymienić na zakładników. Prezydent Jimmy Carter nakazał zamrożenie irańskich pieniędzy w bankach amerykańskich i wstrzymał import ropy z Iranu. Rada Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych potępiła tę irańską akcję terrorystyczną. Żadne z tych przedsięwzięć ani też włączenie się Trybunału Międzynarodowego nie przyniosło zmian w krytycznej sytuacji. W porównaniu z kryzysem zakładników wszystkie inne palące problemy polityki światowej, jak inwazja Sowietów w Afganistanie, wydawały się mieć drugorzędne znaczenie. Carter musiał działać szybko, ponieważ jego współobywatele czuli się osobiście upokorzeni pojmaniem zakładników.

Pod koniec 1979 i na początku 1980 roku zespół psi w Forcie Meade miał do wykonania tylko jedno zadanie, za to w setkach prób: wykrycie miejsca przetrzymywania zakładników, opisanie budynków, w których się znajdują, przekazanie informacji o ich stanie fizycznym i psychicznym oraz scharakteryzowanie porywaczy. Zleceniodawcą było amerykańskie Ministerstwo Obrony i Rada Bezpieczeństwa Narodowego. Każdego dnia te same zadania. W telewizji codziennie można było oglądać sprawozdania, które stopniowo mieszały się z wrażeniami Remote Viewerów.

Jake Stewart z Rady Bezpieczeństwa Narodowego włączył do poszukiwań nawet Keitha Harary'ego z SRI w Kalifornii. Keith, podobnie jak Ken Bell, potrafił nadzwyczaj dobrze “celować" w osoby za pomocą RV. Stewart chciał uzyskać od Harary'ego informacje poprzez zakładnika Richarda Queena, mężczyznę cierpiącego na początkowe stadium stwardnienia rozsianego. Nikt w SRI nie wiedział, kim była osoba docelowa. Puthoff dowiedział się jedynie, że istnieje osoba docelowa. Harary opisał szczupłego, brodatego mężczyznę przetrzymywanego w spartańskich warunkach. Człowiek ten miał problemy zdrowotne, nudności i poważne dolegliwości nerwowe, jedna połowa jego ciała miała być praktycznie sparaliżowana. Harary zobaczył ludzi wokół tego mężczyzny i miał wrażenie, że za dzień lub dwa odbędzie on podróż samolotem.

Puthoff i Harary sądzili, że chodzi tutaj o głowę państwa, zwłaszcza że Jake Stewart nalegał na pilne załatwienie sprawy. Harary bez wątpienia jednoznacznie trafił w osobę docelową. Co jednak miał oznaczać samolot? Przekonano się o tym dwa dni później. Z obawy przed śmiercią Richarda Queena porywacze wsadzili go do samolotu lecącego do USA. Konsylium lekarzy potwierdziło dane o stanie zdrowia zakładnika. Richard Queen wpadł we wściekłość, gdy później odczytano mu protokół z posiedzenia Remote Viewing z Keithem Hararym, nie mówiąc mu, skąd pochodzą informacje. Był przekonany, że wśród irańskich terrorystów musiał znajdować się amerykański szpieg, który tak szczegółowo poinformował władze amerykańskie o jego stanie zdrowia.

Sukcesowi Harary'ego sprzyjał z pewnością fakt, że musiał penetrować tylko jeden pojedynczy cel w związku z porwaniem zakładników, nie wiedząc jednocześnie, o co chodzi. Całkiem inaczej sprawa miała się w Forcie Meade. Gdy zespół był już wystarczająco zdenerwowany wielokrotnymi powtórkami, nagle otrzymał od Scotty'ego Warta rozkaz spakowania walizek. Ich podróż zakończyła się w niewielkiej odległości od Fortu Meade. Grupka została umieszczona w motelu w Laurel. Każdy miał własny pokój, istniało także pomieszczenie do wspólnych spotkań. Po co ta dziwna przeprowadzka? Watt z poważną miną wyjaśnił, że rozpoczęła się tajna akcja uwalniania zakładników. Zadaniem Remote Viewerów było “towarzyszenie" jej. Zostali przeniesieni do motelu, aby nie narażać projektu na niebezpieczeństwo oraz ochronić ich przed dalszymi informacjami podawanymi przez telewizję. Tak więc ta mała, dawniej entuzjastycznie nastawiona grupa została zapędzona do bezustannej obserwacji akcji irańskiej poprzez działanie psi. Niedorzeczny pomysł, który mógł powstać tylko na skutek groteskowych wyobrażeń o możliwościach operacyjnych takich uzdolnień.

Operacja ta nie przyniosła nic poza całkowitym obciążeniem psychicznym Remote Viewerów. Podobnie niewiele przyniosła zakończona fiaskiem akcja, która miała na celu uwolnienie zakładników: Dwa samoloty zderzyły się ze sobą, zginęło osiem osób, byli liczni ranni. “Klauzura irańska" grupy GRILL FLAME pociągnęła za sobą poważne załamania psychiczne. Jako pierwsi poddali się Nancy Stern i Fern Gauvin. Remote Viewing już nigdy nie miało pojawić się w ich języku.

Dla pozostałych współpracowników koszmar nie skończył się jeszcze przez długi czas. Wynikiem nieudanej próby uwolnienia zakładników było rozdzielenie osób porwanych i całkowite zgubienie ich śladów. Nowe zadanie dla Remote Viewerów. Na rozkaz z góry najprawdopodobniej ponownie zastosowano niepoprawnie tę technikę, a w budynku nr 2560 na Llewellyn Street każdy przecież wiedział, że osiągnięcie czegoś niemożliwego może udać się tylko podczas prób wolnych od strachu. W końcu prezydent Carter przestraszył się powtórnego popełnienia tego samego błędu i zrezygnował z zaplanowanej drugiej akcji.

Zabawy z rakietami w kulkę ukrytą pod kubkiem

Jeden z wielkich momentów operacyjnego zastosowania Remote Viewing miał miejsce w maju 1978 roku. Gdzieś w Zairze rozbił się radziecki bombowiec “Tupolew-22". Rozpoczął się wyścig do wraku. Gdyby Amerykanie dotarli do niego przed Rosjanami, mogliby uzyskać bezcenny wgląd w stan techniki informacyjnej Sowietów. Puthoff otrzymał z Pentagonu zlecenie na poszukiwania przy wykorzystaniu psi. Wydawało się, że Gary Langford odbiera najbardziej interesujące wrażenia. Zobaczył rzekę w dżungli, z której wystawał ogon samolotu. Następnie opisał okolicę, topografię i drogi.

Poprzez europejskie przedstawicielstwo CIA przekazano te informacje do Kinszasy. Jak to często bywa w przypadku takich operacji, źródło informacji należało przemilczeć, aby wskazówką o psi nie wymagać zbyt wiele od dowództwa akcji.

Innym znaczącym problemem przy celach militarnych okazał się łańcuch rozkazów. Ciągły obieg pomiędzy jednostkami na miejscu, które w spokoju chciały sprostać swojej pracy, a agentami siedzącymi za biurkami gdzieś w Stanach Zjednoczonych, którzy przekazują swoje tajne informacje. Szef akcji w Zairze zażądał dokładniejszych danych i wyruszył ze swoją grupą na poszukiwania do buszu.

Dale Graff, fizyk pracujący w lotnictwie, który wykazywał duże zainteresowanie działaniami zespołu Puthoffa, pracował czasami wspólnie ze swoją żoną, Frances Bryan, która znała się dobrze na Remote Viewing. Ją także poprosił o poszukanie wraku. Frances sporządziła dokładny szkic okolicy, którąjuż wcześniej opisał Langford. Rysunek był tak dokładny, że teren ten odnaleziono na mapie. Gdy współrzędne dotarły do Zairu, zespół był już w drodze. Grupa odkryła “Tupolewa-22" dzięki temu, że w czasie swoich poszukiwań napotkali tubylców, którzy zajmowali się zbieraniem części pochodzących z wraku. Samolot znajdował się w odległości nie większej niż pięć kilometrów od miejsca, które opisali Langford i Bryan. Zdjęcie, które przekazywano sobie później w SRI, było źródłem zdziwienia dla naukowców i osób biorących udział w doświadczeniu. Szkic Lang-forda do tego stopnia zgadzał się z fotografią, że wyglądał jak jej kopia.

W rezultacie Dale Graff został jednym z czołowych kontaktów DIA z projektu Remote Viewing. W 1979 roku Puthoffowi powierzono zadanie specjalne o szczególnym znaczeniu dla bezpieczeństwa narodowego. Siły powietrzne opracowały nowy typ rakiety międzykontynentalnej MX i poszukiwały miejsca ukrycia dla rakiety, które utrudniłoby Sowietom zniszczenie jej za pierwszym razem. Na pustyniach stanów Utah i Nevada każda rakieta MX miała być połączona z drogą szynową o długości 50 kilometrów, na której usytuowano 23 “garaże". Po torach przez cały czas kursował specjalny zamaskowany pojazd, przewożący rakiety z jednego garażu do drugiego. Uniemożliwiało to satelitom szpiegowskim odkrycie silosu, w którym naprawdę znajdowała się rakieta MX. Zgodnie z koncepcją wojny jądrowej, która przewiduj e dwa pierwsze uderzenia na amerykańską rakietę międzykontynentalną, oznaczało to 46 rakiet na jednym odcinku szynowym. Innymi słowy: 46 pierwszych uderzeń wroga w celu wyeliminowania jednej MX amerykańskich sił zbrojnych. Czy istniała jeszcze jakaś nieuwzględniona możliwość, dzięki której Sowieci byliby w stanie odkryć, gdzie znajdują się rakiety? A może ten kosztowny scenariusz potrafili przechytrzyć dzięki Remote Viewing? Problemem tym miała się zająć grupa w Instytucie Badawczym Stanford.

Charles Tart, profesor psychologii na Uniwersytecie Kalifornijskim w Davis i jeden z najbardziej produktywnych parapsychologów, zakończył właśnie badania, których celem było wyłonienie spośród 2000 osób poddanych doświadczeniu tych o szczególnych uzdolnieniach psi. Z dziesięcioma najlepszymi osobami przeprowadził właściwy eksperyment, który do pewnego stopnia stanowił kopię gry w garaże prowadzonej przez wojsko³⁶. Doświadczenie opiera się na grze w kulkę i kubek, która w miejscach licznie odwiedzanych przez turystów jest sposobem na wyciąganie pieniędzy z ich kieszeni. Kulkę ukrywa się pod jednym z trzech kubków, które znaj duj ą się w ciągłym ruchu przesuwane sprytnymi palcami gracza. Wygrywa ten, kto wskaże kubek, pod którym właśnie znajduje się kulka.

Charles Tart miał dziesięć wirtualnych kubków, istniejących tylko na ekranie komputera. Kubki zewnętrznie nie różniły się między sobą. Po każdym wskazaniu kubka przez gracza komputer aranżował grę na nowo i zapamiętywał poszczególne kubki oznaczone niewidzialnymi dla gracza liczbami. Kulka znajdowała się pod jednym z dziesięciu kubków wirtualnych. Ideą takiej gry w psi było sprawdzenie, czy przy pomocy jasno widzącego psi kubek docelowy - ten z kulką- będzie statystycznie istotnie częściej wybierany niż pozostałe. Gra opierała się na protokole, który próbował korygować błędy. Nieważne było pojedyncze trafienie, lecz procentowo wyższa liczba wskazań obiektu docelowego, które później oceniano ogólnie jako celne trafienia.

Podczas prób z przypadkowymi osobami kubek z kulką wybrano poprawnie w około 10% przypadków. Osoby o specjalnych uzdolnieniach mogły pochwalić się znacznie lepszymi wynikami. Jedna z kobiet osiągnęła średnio 25% trafień. Taka nadwyżka procentowa umożliwiała Tartowi zawsze poprawną identyfikację kubka z kulką w 20 następujących po sobie grach tego rodzaju.

Wyobraźmy sobie teraz radzieckich Remote Viewerów podobnych do najlepszych ludzi Tarta, którzy rozgrywają taką samą grę z garażami rakiet MX, w której przy niewielkim wysiłku odgadują pozycję rakiety międzykontynentalnej z 80% dokładnością. Nie wiemy oczywiście, czy jakość psi przy wielokrotnym zastosowaniu może być tak samo wysoka oraz czy można liczyć na taką samą dokładność w przypadku zastosowań do celów operacyjnych, które przed psychiczną stabilnością stawiaj ą zupełnie inne wymagania niż laboratoryjna próba bez konsekwencji.

Wyniki badań Tarta musiały uczynić głębokie wrażenie na osobach odpowiedzialnych w Pentagonie. Następca Cartera, prezydent Ronald Reagan, zdecydował nie podejmować gry w kubki z rakietami MX. Była to decyzja, której podłożem stały się nie tylko problemy budżetowe, ale również strach przed, jednostkami psi" w Armii Czerwonej.

W czasie mojej krótkiej korespondencji z Charlesem Tartem dotyczącej jego badań zdradził mi następującą rzecz: “Cieszę się, że ta praca jest znana. Za jedno z największych osiągnięć mojego życia uważam to, że moja praca przyczyniła się do skreślenia tego niewiarygodnie drogiego i destrukcyjnego systemu rakiet. Z powodów bezpieczeństwa nigdy nie wolno mi było o tym mówić".

“Generał-zginacz łyżek"

Gdy w 1981 roku generał-mąjor Thompson obejmował nowe stanowisko, w Fort Meade obawiano się, że nadciąga zmierzch epoki Remote Viewerów. Jego następca generał-mąjor William Odom nie wykazywał zainteresowania jednostką i przekazał jaw kompetencje INSCOM-u. Tam otrzymali niespodziewane wsparcie ze strony nowego szefa INSCOM-u generała-majora Alberta Stubblebine'a. Mimo że Stubblebine ze względu na swoje nadzwyczajne podobieństwo do aktora Lee Marvina musiał uchodzić za pierwowzór bezwzględnego wojskowego, wierzył we wszystko, co wiązało się z psi. Wspólnie z pułkownikiem INSCOM-u Johnem Alexandrem generał-major Stubblebine organizował tak zwane “spotkania zginaczy łyżek". Osoby biorące udział w takich spotkaniach miały dokonywać tego, co we wszystkich swoich występach demonstrował izraelski gwiazdor psi Uri Geller - rzekomo paranormalnego zginania sztućców³⁷. Nadzwyczajna wiara w psi przyczyniła się do nadania Stubblebineowi przydomka “generał-zginacz łyżek".

Stubblebine pojawił się akurat we właściwym czasie w Forcie Meade, jego zamiarem było bowiem dokonanie wielkich rzeczy. Nie wystarczało mu samo Remote Viewing. Z misjonarską żarliwością chciał pchnąć do przodu badania psi i zastosować je do zadań wojskowych we wszystkich dziedzinach. Stubblebine'a interesowała przede wszystkim psychokineza (PK), z tego też powodu podczas - “spotkań zginaczy łyżek", które organizował, szukał osób o odpowiednich zdolnościach psychokinetycznych. Zanudzał Hala Puthoffa i Eda Maya wizjami eksperymentów psychokinetycznych przeprowadzanych również w Instytucie Badawczym Stanford i uruchomił swoje kontakty polityczne, mające na celu doprowadzenie programu psi do rozkwitu.

Jest rzeczą zrozumiałą, że psychokinezę poddaje się gruntownym badaniom, zwłaszcza że nie można być pewnym, czy doświadczenie zdalnego oddziaływania na osoby należy sprowadzić do zjawiska telepatycznego czy też psychokinetycznego. Swann dowiódł już w ASPR w Nowym Jorku, że ma zdolności psychokinetyczne i właściwie nikt nie wiedział, czy Remote Viewing wykazuje również aspekt fizyczny - psychokinetyczny. Taką interpretację podsuwa doświadczenie S wanna z magnetometrem wykonane na Uniwersytecie Stanford. W jednym ze swoich raportów, odtajnionych przez służby wywiadowcze dopiero w ostatnim czasie, Puthoff i Targ opisuj ą inny eksperyment, który miał umożliwić stwierdzenie, czy kanał Remote Viewing wykazuje aspekty bilateralne, tzn. czy możliwe jest przekazywanie energii jakiegoś osobnika do oddalonego miejsca³⁸. Także do tego doświadczenia wybrano magnetometr jako obiekt docelowy. Urządzenie znajdowało siew oddzielnym laboratorium. W dziesięciu 50-sekundowych próbach obserwator próbował uchwycić obiekt docelowy wyłącznie przy pomocy RV. W tych okresach magnetometr wykazywał reakcje istotne statystycznie. Badacze słusznie uznali nadzwyczajne znaczenie tego odkrycia. Zakłócenia w pracy delikatnego urządzenia podczas Remote Viewing oznaczają, że kognicja anomalna i psychokineza opierają się na wspólnym procesie.

Palącym problemem dla Stubblebine'a stało się kontynuowanie badań. Kilku członków izby niższej w Kongresie Stanów Zjednoczonych oraz senatorów, między innymi politycy z partii demokratów Charlie Rosę i Clairborne Pełł, obiecali Stubblebine'owi swoją pomoc. Pełł zatrudnił nawet pracownika na pełny etat, C.B. Scotta Jonesa, którego jedynym zadaniem było informowanie go o postępach w badaniach parapsychologicznych. Utrzymywał kontakt z szerokim kręgiem osób uzdolnionych paranormalnie i samozwańczych jasnowidzów, którzy od czasu do czasu podejmowali się wykonywania zadań operacyjnych dla współpracowników wywiadu.

Pierwotne centra - pełniące funkcje przeważnie badawcze w Menlo Park i w dużej mierze do zastosowań praktycznych w Fort Meade - były stopniowo wzbogacane przez usługi niezrzeszonych współpracowników odpsi. Duże zainteresowanie psi okazywane na najwyższych stanowiskach uskrzydlało wszystkich współpracowników do przełamania swojej powściągliwości i otwarcia bram na okultystyczne powiązania wszelkiego rodzaju.

Z takim poparciem Stubblebine rozpoczął gromadzenie rekrutów psi. Takich jak na przykład Teksańczyk Leonard “Lyn" Buchanan, który swoich pierwszych przeżyć paranormalnych doświadczył, mając 12 lat. Buchanan przybył do INSCOM-u jako lingwista. Kiedy stacjonował w Augsburgu, zaszło dziwne zjawisko: miał rzekomo sparaliżować komputer w sposób mentalny. Idealny współpracownik dla “generała-zginacza łyżek". Innym nowym współpracownikiem był Paul Smith, oficer armii pracujący w służbach informacyjnych, który okazał się uzdolnionym Remote Viewerem, oraz Tom Nance, najlepszy uczeń Swanna. Byli również tacy, którzy za wszelką cenę chcieli dostać się do jednostki. Należał do nich Edward Dames. Obarczony zadaniami wywiadowczymi spędził pewien czas na Dalekim Wschodzie, a następnie został oddelegowany do Niemiec, miał wywoływać zakłócenia elektroniczne w komunikacji radzieckiej i czeskiej. Jego jednostka w 1981 roku otrzymała zadanie rozszyfrowania elementów wchodzących w skład broni biologicznej Sowietów. Niemożliwością było dotarcie do takich informacji, wpadł więc na pomysł, aby zwrócić się z tym o pomoc do osób uzdolnionych paranormalnie. Odkrył przy tym, że armia już od pewnego czasu zajmuje się tą dziedziną. Dames uczynił wszystko, aby zostać przyjętym do programu RV. Jego wysiłek opłacił się.

“Nowe pole walki mentalnej"

W 1981 roku Remote Viewerom w Instytucie Badawczym Stanford i w Fort Meade powierzono zadanie wykrycia miejsca pobytu jednego z najbardziej niebezpiecznych terrorystów - Carlosa. Obawiano się, że Carlos znajduje się na terenie Stanów Zjednoczonych. Podczas licznych posiedzeń Gary Langford opisał niebieskiego busa z charakterystycznymi oznaczeniami na bokach, prowadzonego przez terrorystę o wyglądzie południowca. W busie znajdował się wysoki rangą urzędnik USA w roli zakładnika. Langford miał wrażenie, że ta odebrana przez niego wizja jest nieunikniona i że wkrótce się to wydarzy. Wypowiedź ta wydała się Puthoffowi dziwna, gdyż kontrastowała ze wszystkim, czego Langford dowiedział się do tej pory o Carlosie. Kilka dni później włoskie Czerwone Brygady uprowadziły w Weronie generała NATO Jamesa Doziera. Porwania dokonano niebieskim busem z białymi oznaczeniami na bokach.

Służby informacyjne podjęły olbrzymi wysiłek zmierzający do uwolnienia generała. Nikt nie chciał ponownie dopuścić do katastrofy, przypominającej tę, jaka wydarzyła się kilka lat wcześniej; po podobnym uprowadzeniu przywódcy chrześcijańskich demokratów we Włoszech, Aldo Moro, kiedy to zwłoki zastrzelonego polityka znaleziono w bagażniku samochodu Czerwonych Brygad.

Langford został wezwany do Pentagonu, aby dalszymi informacjami psi dotyczącymi tego przypadku wywrzeć wrażenie na wysokich rangą urzędnikach w Ministerstwie Obrony. Ponownie wypłynął problem z odnajdywaniem celów ruchomych. Dane nie były wystarczająco dokładne, aby wskazać miejsce pobytu generała Doziera. Służby wywiadowcze błądziły we mgle, angażując na oślep Jasnowidzów", których praca krzyżowała się z działalnością wyszkolonych szpiegów psi, co powodowało wpadanie w kolejne tarapaty, których koniecznie trzeba było uniknąć. Jeden z nich poleciał nawet do Vicenzy, aby z miejsca zdarzenia podawać wytyczne dla poszukiwaczy. Nie miał jednak nic lepszego do roboty niż wahadełkowcy podczas “akcji Alarich" - zażądał specjalnego traktowania w sprawach pożywienia i zakwaterowania. Wreszcie puścił w obieg kilka niejasnych informacji. Opis zagrody wiejskiej w okolicy mógł pasować do tysięcy budynków. Mimo to karabinierzy przypuścili szturm na dom wskazany przez samozwańczego jasnowidza. Zamiast terrorystów i generała NATO znaleźli tam tylko śmiertelnie przerażoną włoską rodzinę³⁹.

W tym czasie McMoneagle opisywał w Fort Meade pewne mieszkanie na drugim piętrze jakiegoś domu w Padwie, narysował grzejnik na ścianie i charakterystyczną fasadę sklepu znajdującego się na dole. Tymczasem kierownictwo operacji we Włoszech nie chciało słyszeć już nic więcej o psi. Udało im się zaaresztować kilku terrorystów. Zdradzili oni położenie “więzienia ludowego", w którym przetrzymywano Doziera. Gdy tym razem przypuszczono szturm na właściwe mieszkanie i uwolniono Doziera, okazało się, że jest to właśnie to mieszkanie na drugim piętrze, które poprawnie opisał McMoneagle. Na ścianie znajdował się grzejnik, a poniżej sklep z charakterystyczną fasadą.

Stubblebine nie dał się zbić z tropu takimi ekscesami. Wręcz przeciwnie, stworzył wiele projektów psi, zmienione stany świadomości, techniki wizualizacji oraz inne, które z wielkim entuzjazmem koordynował jego współpracownik John Alexander. Przed wstąpieniem do INSCOM-u John Alexander opublikował w 1980 roku artykuł w “Military Review" pod tytułem Nowe pole walki mentalnej, w którym omawiał możliwość wpływu telepatii na elektryczną aktywność mózgu⁴⁰. Alexander twierdził, że Rosjanie posiadają “broń psi o udowodnionej zdolności zabijania. Największe niebezpieczeństwo, jakie ze sobą niosła, to trudności z jej lokalizacją, ponieważ źródło jej energii stanowił jeden człowiek. W 1983 roku Alexander powołał do życia projekt Jedi (wzorując się na filmowych postaciach “rycerzy Jedi" z Gwiezdnych wojen). Celem tego projektu było osiągnięcie największych dokonań fizycznych, psychicznych i paranormalnych w sposób niekonwencjonalny.

W czasie swoich licznych czynności Stubblebine i Alexander poruszali się niewątpliwie po cienkim lodzie. Zacierały się granice pomiędzy próbą zastosowania psi w rozsądnych ramach a wyobrażeniem o możliwości wytrenowania nadzwyczajnych zdolności u człowieka przyszłości. Idee nowego kierownictwa INSCOM-u obracały się w podejrzanej bliskości koncepcji Fryderyka Nietzschego, które sformułował w uwagach do Tako rzecze Zaratustrą: “Naszą istotą jest stworzenie istoty wyższej, niż jesteśmy sami. Stworzenie czegoś przewyższającego nas samych!"⁴¹ Entuzjazm, który nas ogarnia, nie wypiera się własnych korzeni: bagna nowej fali powstałego z nieprzemyślanego okultyzmu i złudnej nadziei przynależenia do tego właśnie pokolenia, które dokonało przeskoku na wyższy stopień ewolucji⁴². W książce napisanej wspólnie z dwoma innymi autorami John Alexander stwierdził: “Zadaniem tej książki jest wyważenie drzwi do owych nadzwyczajnych potencjałów ludzkich, które istnieją w każdym z nas. Aby to uczynić, musimy, podobnie jak rządy całego świata, spojrzeć na niekonwencjonalne metody oddziaływania na rzeczywistość. Musimy zwiększyć ludzką świadomość potencjalnej siły drzemiącej w indywidualnym układzie ciała i umysłu - siły manipulowania rzeczywistością. Musimy chcieć przejąć kontrolę nad naszą przeszłością, teraźniejszością i wreszcie nad naszą przyszłością"⁴³.

Stubblebine i Alexander mieli z pewnością ochotę zwiększyć “potencjalną siłę drzemiącą w indywidualnym układzie ciała i umysłu". Za pomocą oddziału Remote Viewing w Forcie Meade chcieli zapoczątkować wiele ambitnych projektów. Stubblebine wydzielił grupę RV jako formalny podwydział INSCOM-u (Detachment G), ponadto przydzielił jej nowy kryptonim CENTER LANE i podporządkował j ą bezpośrednio swojemu biuru.

Nowych rekrutów wysyłano na szkolenie do Ingo Swanna w Instytucie Badawczym Stanford, a później do Nowego Jorku - rodzinnego miasta Swanna - dokąd przeniósł swoją szkołę treningową. Stubblebine miał wielkie zamiary w stosunku do swoich szpiegów psi. Z tego powodu wysłano ich także do instytutu pewnego człowieka, po którym Stubblebine wiele obiecywał sobie w odniesieniu do swojego programu urzeczywistniania ukrytych potencjałów ludzkich - do Instytutu Monroego. Można tutaj było ćwiczyć doznawanie wrażeń pozacielesnych i różnorodne zmiany stanów świadomości.

Fale mózgowe i doświadczenia pozacielesne

Przyłączenie elektrod na powierzchni głowy umożliwia rejestrację zmian potencjałów elektrycznych. Są to elektryczne reakcje miliardów komórek nerwowych. W ciągu ostatnich dziesięcioleci, okresu ciągłego ulepszania metod zapisujących i analitycznych, okazało się, że elektryczna aktywność mózgu rejestrowana na głowie - tak zwany elektroencefalogram (EEG) - umożliwia dobre przyporządkowanie jej do poszczególnych stanów świadomości.

Na jawie można zaobserwować różne stany czuwania. Idą one w parze z nieregularnym wzorem amplitudy od 10 do 20 mV (mikrovoltów) oraz częstotliwością od 10 do 40 Hz (hertzów)⁴⁴. Stanowi zrelaksowanej uwagi towarzyszy tak zwany rytm alfa. Fale alfa charakteryzują się względnie regularnym przebiegiem i częstotliwością od około 8 do 13 Hz. Rozpadanie się rytmu alfa i pojawianie się fal wolniejszych (fale tetra, od 4 do 8 Hz) oznacza zazwyczaj stan senności. Osoba śpi, gdy pojawiają się tak zwane wrzeciona senne. Wrzeciona senne są krótkimi uderzeniami fali o częstotliwości około 14 Hz, rozpoczynającymi się niską amplitudą, które w obrębie kilku cykli podnoszą się na około od 30 do 40 mV, a następnie opadają. Rozróżnia się kilka faz snu, między innymi różne fazy marzeń sennych. Podczas pozbawionego marzeń snu głębokiego pojawiają się nadzwyczaj wolne fale delta (1 Hz lub mniej) o wysokiej amplitudzie (1 00 mV lub więcej).

Psycholog i parapsycholog Charles Tart miał w 1965 roku możliwość wykonania zapisu EEG u człowieka, który twierdził, że jest w stanie świadomie wywołać doświadczenia pozacielesne (OBE). Osobą, która poddała się doświadczeniu, był niejaki Robert Monroe⁴⁵, znany producent programów radiowych. Monroe informował o przeżyciach pozacielesnych w stanie podobnym do snu. W czasie prób, podczas których Monroe usiłował wywołać OBE, Targ odkrył u niego silną zmienność we wzorze EEG fal. Fale alfa nie tylko przewyższały całe spektrum pomiędzy 8 a 13 Hz, ale jednocześnie wykazywały nadzwyczajną amplitudę sięgającą od 40 do 100 mV. Anomalne było także natężanie fal tetra podczas snu. Tart nigdy wcześniej nie widział wrzecion sennych, które przekraczałyby 50 mV. Na elektroencefalogramie Monroego umiejscowione były pomiędzy 150 a 200 mV. I do tego jeszcze Tart nie był w stanie wykryć żadnych fal delta podczas snu.

Monroe zawsze przez dłuższy czas znajdował się w stanie czuwania sennego. Wydawało się, że także inne osoby biorące udział w doświadczeniach Charlesa Tarta, które informowały o spontanicznych przeżyciach pozacielesnych podczas snu, doznawały tych wrażeń podczas stanu granicznego. Rzeczywiście, osoby często doświadczające OBE informowały o tym, że źle śpią. Często znajdują się w stanie pośrednim, w którym pojawiają się tak zwane halucynacje hipnagogiczne. Są to obrazy przypominające marzenia senne o dużym ożywieniu, którym towarzyszy przekonanie, że dzieją się na jawie. Taki stan nie podlega zazwyczaj naszej kontroli. Człowiek jest senny i zauważa pojawianie się ciągu obrazów. Wkrótce po tym zasypia. W literaturze okultystycznej od dawna dyskutuje się o technikach umożliwiających poddanie takiego stanu pośredniego świadomej kontroli. Tradycyjnie pojmuje się go jako ów stan graniczny, który skrywa najbogatszy potencjał dla przeżyć paranormalnych.

W późniejszych latach Monroe napisał rozmaite książki o swoich przeżyciach i cały swój czas poświęcił studiom nad doznaniami pozacielesnymi⁴⁶. W 1974 roku założył Monroe Institut, który przed kilkoma laty przeniósł się w cudowną okolicę u stóp gór Blue Ridge Mountains w Faber, w Wirginii. Monroe kierował instytutem aż do swojej śmierci w 1995 roku.

W inną rzeczywistość za pomocą hemi-sync

Od początków swego istnienia instytut utrzymywał ścisłe kontakty z organizacjami rządowymi i Ministerstwem Obrony. Stubblebine, który sam odbył niezliczone kursy, wybrał ten właśnie instytut w celu przeprowadzenia tajnych badań dla INSCOM-u. Miały one udowodnić, czy za pomocą opracowanej przez Monroego techniki hemi-sync można poprawić koncentrację i sprawność żołnierzy⁴⁷. Hemi-sync pracuje, wykorzystując różne rodzaje stymulacji binauralnej [binauralis (lać.) - obuuszny, wykorzystujący dwoje uszu (przyp. tłum.)]. Do obu uszu dostarczane sąprzez słuchawki tony o lekko różniącej się od siebie częstotliwości, które postrzegane są jako pojedynczy ton o częstotliwości pomiędzy tymi dwoma poszczególnymi tonami. Fale mózgowe powinny się ustawić na taką właśnie częstotliwość. Według badań przeprowadzonych przez Narodowy Komitet Badawczy (National Research Counsil) metoda wykazuje efektywność przy poprawie sprawności uczenia się⁴⁸.

W Instytucie Monroego kształcono także Remote Viewerów z Fort Meade, ponieważ Stubblebine nie zadowolił się samą tylko metodą Swanna. Pragnął, aby jego szpiedzy psi wykształcili równocześnie inne zdolności paranormalne. Ich zadaniem było opanowanie kontrolowanego wywoływania wrażeń pozacielesnych. Pasma hemi-sync stosowano później podczas “fazy ochładzania" przed seansem EV, w celu łatwiejszego wywołania stanu odprężenia⁴⁹.

Joe McMoneagle spędził sam 14 miesięcy w instytucie Monorego, gdzie za pomocą pasm hemi-sync uczył się możliwości kontrolowania swoich spontanicznych przeżyć pozacielesnych. W rzeczywistości miało miejsce nieprzewidziane zjawisko. Im bardziej kontrolował swoje OBE, tym mniejsze stawały się jego zdolności Remote Viewing. Jak już wcześniej przypuszczali Swann i Harary, OBE i RV są zjawiskami niezależnymi od siebie. McMoneagle zdecydował się więc na przerwanie treningu doświadczań pozacielesnych, gdyż uważał, że Remote Viewing jest ważniejsze i znacznie bardziej interesujące.

Podczas pobytu w instytucie Monroego McMoneagle nie próżnował. Przeprowadzał tam testy z Remote Viewing. Pewnego dnia zamknięto go w pomieszczeniu badawczym pozbawionym okien, aby nie widział, kto przyniesie dane o obiektach docelowych. Był to jeden z pracowników NASA, który dostarczył kilka kopert zawierających współrzędne. Na początku posiedzenia odczytano McMoneagle'owi odpowiednie współrzędne. Jego pierwsze wrażenie dotyczyło piramidy. Przypuszczał, że miejsce docelowe znajduje się w Egipcie, aczkolwiek był nieco speszony, ponieważ opisywał korytarze i pomieszczenia, o których wiedział, że nie są typowe dla wnętrz piramid egipskich. W taki sposób scharakteryzował wszystkie miejsca docelowe. Pierwszych sześć było poprawnych, przy siódmym zmęczył się i nie trafił.

Wszyscy sądzili, że chodziło o pewne struktury archeologiczne. Po zakończeniu próby pytano McMoneagle'a o wrażenia dotyczące cywilizacji, która zbudowała opisywane monumenty. McMoneagle był zdania, że powstały one w czasach, gdy istoty ludzkie swój ą wielkością znacznie przewyższały dzisiejszych ludzi, a ich cywilizacja jakoby była znacznie starsza od naszej.

Współpracownik NASA był ogromnie zaskoczony, że McMoneagle potrafił podać tak dokładne dane dotyczące sześciu pierwszych miejsc docelowych. Tylko on wiedział, co znajduje się w tych miejscach, i wiedzę tę zatrzymał dla siebie.

Pięć miesięcy później zespół Monroego otrzymał polecenie telefoniczne z NASA. Zapowiedziano, że następna misja na Marsa obierze za cel współrzędne opisane przez McMoneagle'a. Niestety, misja ta się nie powiodła. Po pewnym czasie furorę zrobiły zdjęcia tak zwanych piramid na Marsie. McMoneagle jest przekonany, że nie są to naturalne formacje, lecz że służyły nieznanej cywilizacji jako stacja pośrednia.

McMoneagle nie chce się jednak wypowiadać definitywnie, ponieważ zdaje sobie sprawę, że podczas Remote Viewing praktycznie niemożliwe jest odróżnienie realiów od wyobraźni. Bardzo rzadko doświadcza przy tym przeżyć “aha". Najczęściej wtedy, gdy bardzo długo pracuje nad celem i nagle pojawia się w jego świadomości coś takiego, że wie wszystko, co można wiedzieć o danym celu. “To jest jak orgazm" - powiedział krótko podczas jednego z wywiadów. W takich nadzwyczaj rzadkich przypadkach potrafi dokładnie odróżnić rzeczywistość od koncepcji rzeczywistości.

Upadek grupy Remote Viewing

O czarownicach, Channelingu i zjawiskach pozaziemskich

W 1985 roku armia przestała finansować jednostkę Remote Viewing, zastąpiła ją wówczas Defence Intelligence Agency (DIA), prawdopodobnie dzięki Jackowi Voronie. Vorona wraz z Halem Puthoffem po ciągnącym się tygodniami szlifowaniu klamek w Białym Domu, FBI, urzędach celnych, straży nadbrzeżnej zapewnił ciągłość badań w Instytucie Badawczym Stanford na następne pięć lat. Dziesięć milionów dolarów wyłożył jeden z ważniejszych wydziałów w Pentagonie, którego nazwa do dziś pozostaje tajemnicą. Z tych pieniędzy skorzystał przede wszystkim Ed May. Puthoff od dawna wewnętrznie nastawiony był na coś innego. Chciał wreszcie wpaść na trop tajemnicy, o której już od pewnego czasu dyskutowano w kręgach fizyków - fascynowała go energia z próżni, energia z niczego. Technologia przyszłości, która w istocie jest muzyką przyszłości. To właśnie dziedzina, której Puthoff pragnął poświęcić swoje zdolności intelektualne. Wkrótce po zapewnieniu pieniędzy na badania dla SRI opuścił laboratorium, które właśnie jemu zawdzięcza swój historyczny rozgłos. Zastąpił go Ed May, który położył nacisk na szczegółowe badania. Ponieważ błogosławieństwo finansowe zbiegło się z odejściem Puthoffa, lwia część etatu badawczego, ponad 70%, przypadła Edowi Mayowi. W rzeczywistości badania Eda Maya stanowią 85% wszystkich danych, jakie zostały zgromadzone podczas 23 lat trwania projektów badawczych.

Mimo to May nie mógł wybierać celów badawczych bez ograniczeń. We wczesnych latach 90. Dale Graff, który awansował na kierownika wydziału i szefa projektu jednostki operacyjnej" w Fort Meade, był ściśle związany z procesem przydzielania zleceń grupie badawczej Maya. Zarówno jemu, jak i Mayowi stale piętrzono niepokonane przeszkody natury biurokratycznej, a duże wpływy polityczne określały kierunek eksperymentów. Odbiegały zarówno od tego, czego pragnął May, jak i od wyobrażeń nastawionej na cele praktyczne “grupy zadaniowej" w Fort Meade.

Gdy w lecie 1986 roku do Jednostki operacyjnej" powrócił Mel Riley, zdumiał się tym, co zobaczył. Nie była to już zaprzysiężona grupa mająca wizję dalszego rozwijania techniki mentalnej zgodnie ze wszystkimi regułami sztuki i chcąca wnieść swój wkład w przysparzanie chwały ojczyźnie, lecz karykatura zespołu, do którego kiedyś należał. Do grupy przeniknęli protegowani Stubblebine'a, którzy nie tylko nie przeszli szkolenia Swanna, ale nawet się tym nie interesowali. Między nimi były trzy kobiety, znane jako “czarownice". Jedna z nich czytała z linii rąk, inna wpadała w trans podczas posiedzeń, tak jak podczas seansów spirytystycznych, a trzecia układała pasjanse z kart i “stanowiła kanał" dla informacji, to znaczy otrzymywała je jako “natchnienie od duchów".

W takim jarmarcznym kramie nie zmieniło się nic nawet po ponownej roszadzie we władzach. Gdy syn pewnego generała dostał pomieszania zmysłów po zastosowaniu pasma hemi-sync i musiał udać się na obserwację psychiatryczną, a sam Stubblebine poinformował o osobliwych przeżyciach wizjonerskich, pozbawiono go władzy nad zespołem Remote Viewing. Ta mała grupa podlegała teraz bezpośrednio DIA. Należało oczywiście wymyślić nowy kryptonim. CENTER LANE zastąpiono nazwą SUN STREAK. Ze starej obsady pozostał tylko Skip Atwater i Fern Gauvin. Udręczony Ed Dames, który sam bardzo chciał zostać Remote Viewerem, mógł pracować jedynie jako rozmówca.

Rok później Atwater opuścił grupę i został kierownikiem badań w Instytucie Monroego. Morale drużyny spadało w oczach. Górę wzięła zazdrość o drobnostki, zapanował istny chaos. “Duchy" dały o sobie znać natychmiast po wejściu w trans nowej członkini grupy, Angeli Dellafiora. Byli to jakiś “Maurice" i “Georg", a także “doktor Einstein". Duchy zamanifestowały swoją obecność poprzez automatyczne pisanie.

Aby nadać temu rodzajowi anomalnego pozyskiwania informacji pozory naukowości, potraktowano go jako hybrydową formę Remote Viewing i określono neologizmem WRV (Written Remote Viewing, Pisemne Remote Viewing). W opiniach przekazanych z pierwszej ręki wyniki tej grupy były bardzo skromne i pozostawały daleko w tyle za procesem RV opracowanym w SRI.

Angela Dellafiora dokonywała niekiedy znacząco celnego trafienia w transie. W styczniu 1989 roku pytanie dotyczyło reakcji Libii na stwierdzenie USA, że w miejscu o nazwie Rabta produkuj e się broń chemiczną. W odpowiedzi Dellafiora napisała automatycznie, że okręt o nazwie “Pauta" lub “Pouta" przybędzie do Trypolisu, aby przewieźć chemikalia do portu we wschodniej części Libii. I rzeczywiście, do Trypolisu zawinął okręt o nazwie “Batato", na który załadowano nieznanego rodzaju towary i przewieziono je do pewnego portu we wschodniej Libii.

W zespole dochodziło jednak do ostrych konfrontacji z innymi Remote Viewerami, szczególnie z Edem Damesem. Na przeciwstawnych biegunach znajdował się kontrolowany przez mężczyzn system RV najnowszej techniki Ingo Swanna oraz dawno pokonana okultystyczna metoda seansów medialnych. Wewnątrz zamku rycerzy odnowy duchowej ludzkości swoje odrodzenie świętowało magiczo-mityczne bagno pierwotne.

W lutym 1988 roku, gdy DIA chciało dowiedzieć się, w którym miejscu w Libanie przetrzymywany jest pułkownik marynarki William Higgins, wyszkoleni przez Swanna Remote Viewerowie wskazali charakterystyczny budynek w jednej z wiosek na południu Libanu. Dellafiora natomiast napisała automatycznie, że jest schowany pod jakimś polem. Wkrótce potem Remote Viewerowie odebrali wrażenia, że pułkownik Higgins jest martwy. W przeciwieństwie do tego Dellafiora widziała go żywego i napisała, że wkrótce zostanie zwolniony.

Higgins nie został zwolniony. Niedługo potem znaleziono jego skatowane ciało. Zwolniony zakładnik potwierdził, że w owym czasie Higgins był prawdopodobnie przetrzymywany w budynku opisanym przez obserwatorów.

Dames, Smith i inni rekruci Remote Viewing przeszli poprawne szkolenie Swanna i otrzymali ostatnie szlify w Instytucie Monroego. Dosyć już mieli rzężących “czarownic" (które “pośredniczyły" pomiędzy duchami), piszących automatycznie, czytających z linii rąk oraz pragnących konsultacji członków Kongresu i wysokich rangą oficerów. Jedna z “czarownic", Robin Dahlgren, przepełniła kielich goryczy. Jednak niezależnie od tego, jak marne wyniki uzyskiwała, nie można było usunąć jej z jednostki. Dahlgren miała romans z człowiekiem o wielkich wpływach politycznych, Dickiem D'Amoto, najbliższym współpracownikiem senatora Roberta Byrda.

Również Dames, któremu zezwolono wyłącznie na pełnienie roli rozmówcy, stale myślał o powiększeniu swoich wpływów i we właściwy dla siebie sposób przyczynił się do szybkiego obniżenia lotów SUN STREAK. Naprawdę interesujące zlecenia zdarzały się rzadko. Dames, chcąc jak nąjgorliwiej sprostać swoim obowiązkom szpiega psi, wypełniał puste godziny odgadywaniem celów, które sam wybierał. Niewiele z nich znajdowało się na naszej planecie. Dames bez skrępowania folgował swoim pozaziemskim zainteresowaniom. Sugerował, aby obserwatorzy spoglądali w przyszłość albo przypatrywali się przeszłości i jako naoczni świadkowie przeżywali wielkie momenty historyczne, jak ukrzyżowanie Jezusa czy bitwa pod Waterloo. Mogli być także obecni podczas objawienia Marii Panny w Fatimie i w paranormalny sposób zgłębiać tajemnicę potwora z Loch Ness. Podczas swoich fantastycznych podróży do świata mitów i legend Remote Viewerowie potwierdzili to, co Ed Dames przypuszczał już od dłuższego czasu: Atlantyda leży w Peru - na dnie jeziora Titicaca. Ed Dames bez wątpienia znacznie bardziej niż “czarownice" otwierał drzwi spekulacjom, a Remote Viewerowie chętnie przekraczali “wrota postrzegania", całkowicie odmienne od tych, jakie miał na myśli Ingo Swann. Tej klasy danych nie dało się sprawdzić. Dames uważał jednak, że, jego" zespół podawał poprawne spostrzeżenia, gdyż potwierdzały one jego własne wytłumaczenia dotyczące tajemniczych celów. Zapomniał, że stale dostarczał Remote Viewerom odpowiednich porcji “ładowania frontalnego", dzięki którym mieli uzyskać odpowiednie rezultaty.

“Psychic Warrior"
[Psychic Warrior (ang.) - psychiczny żołnierz (przyp. tłum.)]

Wojskowy wydział psi, który rozpoczął pracę z wielkimi ambicjami i wykazywał się interesującymi wynikami, przeżył upadek na miarę Mefistofelesa - “w morze iluzji". Nikt nie symbolizuje tego lepiej niż David Morehouse. Kapitan Morehouse był przez dwa lata członkiem zespołu SUN STREAK, Remote Viewerem bez większych sukcesów. Natomiast zamierzał znacznie lepiej sprzedać swoją historię jako szpieg psi. Wraz z Davesem, który porzucił służbę wojskową i w 1989 roku otworzył firmę doradczą o nazwie PsiTech bazującą na Remote Viewing, stworzył zespół, którego zamiarem było wydanie bestsellera i przynajmniej w taki sposób zyskanie przysługującego im, jak sądzili, uznania. Zaangażowali profesjonalnego autora i sprzedali swoje prawa, biorąc zadatek w wysokości 100 000 dolarów. Mimo że Morehouse nadal służył w armii, nie wahał się ani chwili, czy pisać książkę o projekcie wojskowym, który był objęty ścisłą tajemnicą. INSCOM zwietrzył plan i Morehouse'owi groziło zwolnienie w trybie natychmiastowym. Na domiar nieszczęścia żona jednego z kolegów złożyła u jego przełożonych skargę o molestowanie seksualne. Rezultatem było dochodzenie wewnętrzne.

Morehouse okazał się na tyle przebiegły, że poddał się leczeniu psychiatrycznemu w szpitalu wojskowym Walter Reed Armee Hospital w Waszyngtonie. Udawał osobę owładniętą depresją, próbującą popełnić samobójstwo, mówił, że dręczą go wizje aniołów. Winą za to obarczał Remote Viewing, które rzekomo całkowicie zmieniło jego życie i zagroziło szaleństwem. Tymczasem jego agentka literacka rozpowiadała wszem i wobec, jakoby Morehouse i ona sama byli molestowani i zastraszani przez pracowników tajnych służb. Wkrótce po zwolnieniu z kliniki prawnicy Morehouse'a zażądali wglądu w tajny program w celu zapoznania się z niebezpiecznymi metodami, które wyprowadziły ich klienta z równowagi. Wojsko znalazło się w potrzasku. Nie mogło ryzykować procesu, aby nie spowodować zagrożenia tajnych operacji. W okolicznościach, które nie miały nic wspólnego z honorem, strony polubownie zgodziły się na dymisję Davida Morehouse'a. Ten ostatni utracił wprawdzie prawo do emerytury, ale dzięki temu mógł się niezobowiązująco poświęcić pisarskiej gloryfikacji samego siebie. Pierwsze wydawnictwo rozmyśliło się i zrezygnowało z publikacji, ale inne wydało w 1996 roku książkę Morehouse'a pod krzykliwym tytułem Psychic Warrior⁵⁰. Morehouse sprzedał w Hollywood swoje prawa do filmu za 300 000 dolarów. Nic dziwnego, przecież przebiegły autor, który przed swoim przybyciem do Fort Meade nigdy nie słyszał o psi, jawił się w swych opowieściach jako paranormalny heros, Rambo na mentalnym polu bitwy. Zaskoczonych czytelników informował, że w 1987 roku, podczas akcji wojskowej w Jordanii został trafiony kulą w głowę. Od tej pory nawiedzały go wizje i stale doświadczał przeżyć paranormalnych. Twierdził, że został zwolniony ze służby, kiedy odmówił wykorzystania psi jako broni. Na zlecenie Pentagonu miał rzekomo wysyłać “złośliwe fale mózgowe" wrogom państwa, między innymi Saddamowi Hussajnowi, aby wywołać zamęt i dezorientację u osób docelowych, a nawet doprowadzić je do śmierci. Remote Viewing spadło tutaj do poziomu nonsensu.

STAR GATE i koniec szpiegów psi

W 1991 roku Ed May przeniósł laboratorium z Instytutu Badawczego Stanford do nowego miejsca, które znajdowało się kilka przecznic dalej, do Laboratorium Nauk Kognitywnych (CSL, Cognitive Sciences Laboratory) znajdującego siew Międzynarodowej Korporacji Procedur Naukowych (SAIC, Science Applications International Corporation). Jest to duży instytut badawczy, który wiele swoich zleceń otrzymuje również od Ministerstwa Obrony⁵¹.

Od momentu odejścia Puthoffa badania naukowe podejmowano przede wszystkim w Instytucie Badawczym Stanford, a później w Międzynarodowym Przedsiębiorstwie Procedur Naukowych (SAIC). Po wcześniejszych ustaleniach grupa badawcza próbowała na miarę swoich możliwości wspierać zorientowaną na cele praktyczne pracę w Fort Meade, a nowe odkrycia dostarczała bezpośrednio do zleceniodawców. Ci jednak niewiele się o nie troszczyli. Niektórzy osiedli wygodnie na swoich dobrze płatnych stanowiskach, a inni do tego stopnia obrośli w piórka, że pragnęli przeforsować swoje własne wyobrażenia o szpiegostwie psi. Nieszczęsne pisemne Remote Viewing (WRV) i jego powrót do korzeni okultystycznego prowadzenia wojny oraz dziwaczne ekscesy, jak nadzwyczajna historia Davida Morehouse'a, pokazują, do czego to doprowadziło.

Projekt, który przestał być popularny, był traktowany jak bezpański pies. W 1994 roku DIA po raz kolejny zmieniło zakres zadań i kryptonim; powstał program o nowej nazwie STAR GATE. Popierana przez stanowiska rządowe przygoda z Remote Viewing miała jednak przetrwać jeszcze tylko rok. Koło zamknęło się w 1995 roku, kiedy DIA z powrotem podsunęło ten projekt CIA. Służby wywiadowcze umyły ręce i stwierdziły, że nigdy nie miały nic wspólnego z Remote Viewing.

Kongres Stanów Zjednoczonych zobowiązał CIA do przejęcia odpowiedzialności za tajny projekt psi. Przed zastosowaniem się do tego polecenia CIA zażądało przeanalizowania projektu przez Amerykańskie Instytuty Badawcze (AIR, American Intitutes for Research) w Waszyngtonie. Opinia była negatywna. CIA podało do publicznej wiadomości informacje o istnieniu programu i zamiarze zrezygnowania z niego. Pod koniec 1995 roku oficjalnie uznano, że program został zakończony. Nadal jednak nawet sama CIA decydowała się na wypowiedzi, iż będzie czasem współpracować z prywatnymi zleceniodawcami. Wybór jest duży, zwłaszcza że wielu wcześniejszych Remote Viewerów kieruje dzisiaj prywatnymi firmami, oferującymi Remote Viewing licznym klientom.

Jak to możliwe, że Amerykańskie Instytuty Badawcze doszły do negatywnych wyników, po wyraźnych sukcesach i postępach dokonanych przez grupę Remote Viewing w pracy nad metodami? Odpowiedź jest prosta, aczkolwiek przerażająca. Jednym z ekspertów był Ray Hyman z Uniwersytetu Oregon w Eugene, jeden z najbardziej cenionych psychologów w kraju i jednocześnie zdeklarowany od wielu lat i zacięty przeciwnik parapsychologii⁵². Materiał, którym dysponował, pochodził wyłącznie z dwóch ostatnich lat projektu SUN STREAK i STAR GATE, czasu “czarownic", wycieczek RV na Marsa i ekspedycji w poszukiwaniu Arki Przymierza.

Podczas długiego okresu finansowania przez służby wywiadowcze i korzystania przez nie z pomocy psi, w szufladach biurek nagromadziły się niezliczone stosy dokumentów. Wydanie stosownej opinii o projekcie wymagałoby przestudiowania przez AIR tysięcy stron akt i przesłuchania nieprzebranych rzesz współpracowników. Zadowolono się więc krótkim wywiadem z trzema pozostałymi Remote Viewerami, rozmową z kierownikiem projektu i analizą trzech niewielkich projektów, które były prowadzone przez mniej więcej rok pod koniec istnienia STAR GATE. Wyniki z ostatniego roku - i do tego z epoki upadku - miały świadczyć o całokształcie działań, jakie podejmowano w okresie ponad 20 lat!

Amerykańskie Instytuty Badawcze przeprowadziły z trzema Remote Viewerami pewien test wątpliwej jakości: dwoje z nich korzystało ze spornej metody WRV, czyli automatycznego pisania; jedna z “czarownic" zadawała pytania swoim kartom do pasjansa, jak wróżka na jarmarku. Trzeci Remote Viewer był do tego stopnia zgnębiony przez swojego przełożonego, że jedynie w cyniczny sposób był w stanie wyrażać się o programie. Dostępne w aktach opisy programów wykonywanych dla służb wywiadowczych pokazują, jak bardzo podupadło Remote Viewing w Fort Meade. Na porządku dziennym było dalekosiężne “ładowanie frontalne".

Na skutek takiego całkowicie niewystarczającego badania projektu AIR doszły do nieuzasadnionego wniosku, że Remote Viewing nigdy nie wykazało się przydatnością do celów wywiadowczych. Gdyby Amerykańskie Instytuty Badawcze zadały sobie trud dokładnego przeczytania wszystkich dokumentów, to w szufladach znalazłyby opinie zleceniodawców z lat poprzednich, z Secret Service (wywiad), z NSA, różnych organizacji wojskowych, a nawet z CIA, które niekiedy w żarliwych słowach opisywały przydatność RV jako narzędzia do zdobywania informacji.

Nie wszystkie opinie były oczywiście pozytywne, sukcesów było jednak więcej niż niepowodzeń. Tylko w ten sposób można wytłumaczyć, dlaczego ta metoda cieszyła się przez lata dużą popularnością wśród służb bezpieczeństwa.

Należy zadać sobie pytanie, czy raport AIR należało podać do wiadomości publicznej. Mądre posunięcie wywiadu? Czyżby zamknięto rozdział Remote Viewing coram publico, aby w ciszy komnat kontynuować jego pisanie?

Przez kilka miesięcy w internecie zwracał na siebie uwagę pewien “Mr. X" przeprowadzający inwentaryzację projektów RV i analiz wykonanych przez Amerykańskie Instytuty Badawcze⁵³. Pod pseudonimem, który z powodu wspomnianych zainteresowań najbardziej adekwatnie można opatrzyć francuskim wyrażeniem nom-de-guerre, kryje się Paul Smith, od 1983 do 1990 roku członek zespołu RV w Fort Meade. Był jednym z nielicznych wybrańców, którzy w 1984 roku zostali wytrenowani przez Ingo Swanna w Remote Viewing według współrzędnych (CRV). Smith był również głównym autorem podręcznika treningowego dla Remote Viewerów i został nauczycielem teorii w dziedzinie kształcenia w tej technice.

W swoich opiniach, opublikowanych początkowo pod pseudonimem, Smith wyraźnie zaznacza, że raport AIR nie jest żadnym manewrem służb wywiadowczych. Twierdzi, że program zmarł śmiercią naturalną i nie zajmował się nim nikt ze służb informacyjnych. Opiniodawcy przeanalizowali jedynie wyniki, które nie usprawiedliwiały dalszego wspierania programu. W materiale przekazanym Amerykańskim Instytutom Badawczym znajdowało się między innymi 19 paczek zawierających sprawozdania, zalecenia oraz zbiór instrukcji wykonanych w SRI i SAIC i przekazanych menedżerom “programu operacyjnego" w latach 1988-1994. Paczki nie zostały nigdy otwarte! Ile można się było nauczyć z tej olbrzymiej liczby danych z Fort Meade, pozostaje - na razie - tajemnicą. Akta kryją dokładne opisy tysięcy posiedzeń RV - tych przeprowadzonych w celach treningowych, jak i tych, które miały miejsce podczas czynnych operacji.

Drugim opiniodawcą zaproszonym przez AIR była Jessica Utts zajmująca się statystyką na Uniwersytecie Kalifornijskim w Davis. Pierwotnie uważana była za sceptyka, ale podczas prac do tego stopnia przekonała się o wysokiej jakości wyników badań, że obecnie jest jednym z najważniejszych metodologicznych filarów parapsychologii. W swojej analizie skoncentrowała się na pracach naukowych, które zostały wykonane w SRI i w SAIC, i uzyskała bardzo pozytywne wyniki⁵⁴.

Stworzyła następujący katalog wniosków o eksperymentach z Remote Viewing: 1. Remote Viewing, swobodny opis nieznanych celów, przynosi większe sukcesy niż “odgadywanie" z ograniczonej liczby symboli docelowych. 2. Osiągnięcia grupy złożonej z sześciu Remote Viewerów wielokrotnie przewyższały dokonania nie wyselekcjonowanych ochotników. 3. Z przeprowadzonych badań masowych wynika, że w przybliżeniu 1% ochotników wykazał niezmienne niecodzienne osiągnięcia w testach. Remote Viewing jest zdolnością, która u różnych osób występuje w różnym nasileniu, podobnie jak talenty sportowe lub muzyczne. 4. Ani ćwiczenia, ani różnorodność metod treningowych nie prowadziły do ogólnej poprawy sprawności RV. Wydaje się, że łatwiej jest znaleźć dobrych Remote Viewerów, niż ich wytrenować. 5. Nie jest jasne, czy istnieje konieczność stosowania feedbecku - komunikatu zwrotnego o powodzeniu bądź niepowodzeniu. Wydaje się jednak, że stanowi on pomoc psychologiczną. 6. Duża odległość pomiędzy celem a osobą poddaną doświadczeniu nie wpływa ujemnie na dokonania. 7. Na osiągnięcia nie wpływa ekranizacja elektromagnetyczna. 8. Istnieje przytłaczający materiał dowodowy dotyczący faktu, że równie skutecznie można przeprowadzić prekognitywne Remote Viewing, podczas którego cel zostaje wybrany przez osobę poddaną doświadczeniu dopiero po podaniu opisu. 9. Nie istnieją wzmianki potwierdzające istnienie anomalnej perturbacji (psychokinezy), czyli psychicznej interakcji ze środowiskiem w drodze mentalnej⁵⁵.

Wreszcie nawet sam wielki krytyk parapsychologii, jakim był Ray Hyman, musiał na podstawie wyników badań uczynić ustępstwo. Zdanie wypowiedziane przez niego należy uznać za małą sensację: “Odchylenia statystyczne od wartości przypadkowych wydają się zbyt duże i zgodne ze sobą, aby móc przypisać im jakąś przypadkowość statystyczną... Skłaniam się do zdania profesor Utts, że podczas tych doświadczeń występują realne zjawiska. Podczas tych testów pojawiało się coś innego niż przypadkowe odchylenie od hipotezy zerowej"⁵⁶.

Powrót Remote Viewerów

Najbardziej zatwardziali Remote Viewerowie wyruszyli spośród gruzów na poszukiwanie nowych przygód. Po zakończeniu kariery wojskowej niektórzy z nich przystąpili do odgrzebywania mitów RV - i swoich własnych.

Najlepszy z Remote Viewerów, Joe McMoneagle, na szczęście nie porzucił badań. Nadal pracuje z Edem Mayem w jego Laboratorium Nauk Kognitywnych oraz nad książką, której tytuł roboczy brzmi Oczekiwania dotyczące roku 3000. Współpracuje również z Deanem Radinem w jego studiach prowadzonych na Uniwersytecie Nevada w Las Vegas, oferując mu swoje uzdolnienia paranormalne. Odgrywa tutaj ważną rolę w rozwoju technologii przyszłości.

Kiedy McMoneagle żegnał się z wojskiem, uznano jego nadzwyczajne zasługi jako Remote Viewera. Oczywiście w zawoalowany sposób. Oprócz wszystkich znanych hymnów pochwalnych, jakie towarzyszą pożegnaniom zasłużonych oficerów, charakterystyczne są słowa, jakimi opatrzono go na dalszą drogę, kiedy przyznawano mu order zasługi Legion of Merit za wspaniałe osiągnięcia w działalności służb informacyjnych. W akcie nadania uznano, że McMoneagle jest jednym z “najbardziej oryginalnych strategów i motorów napędowych niezwykłego projektu służb informacyjnych, który zrewolucjonizował prace szpiegowskie". W dalszym ciągu aktu nadania napisano, że swoje talenty i zdolności zademonstrował w ponad 200 misjach wykonywanych na zlecenia najwyższych urzędów służb informacyjnych. W ostatnim czasie był oficerem służb wywiadowczych do projektów specjalnych (Special Projects Intelligence Officer). W tej roli używał swoich zdolności i wiedzy fachowej do “zdobywania istotnych elementów wywiadowczych zawierających decydujące informacje, których nie dało się pozyskać innymi sposobami"⁵⁷.

McMoneagle oferuje obecnie swoje usługi jako Remote Viewer we własnej firmie Intelligence Applications. Nie ustępująmu inne osoby z dawnego zespołu. Lyn Buchanan zakończył swoją służbę w 1992 roku i założył w Mechanicsville, Maryland, firmę P>S>I: Problems>Solutions>Innovations, świadczącą usługi w dziedzinie treningu i analizy danych z CRV (Controlled Remote Viewing).

Również Paul Smith oferuje swoje usługi jako wolny Remote Viewer i doradca RV we własnej firmie, Remote Viewing Instructional Servieces, Inc.

Ed Dames założył PsiTech w Albuquerque, a później przeprowadził się do Beverly Hills. Jego uczeń Courtney Brown, profesor nauk politycznych na Uniwersytecie Emory w Atlancie, usamodzielnił się w 1995 roku w Farsight Institute, gdzie - jak niesie zaskakująca pogłoska- oferuje SRV (Scientific Remote Viewing, Naukowe Remote Viewing)⁵⁸.

Każdy z nich przecenia możliwości wytrenowania i praktycznego zastosowania psi. Słuchając Eda Damesa, można rzeczywiście nabrać przypuszczeń, że badacze psi mogliby właściwie zamknąć swoje laboratoria. Ukierunkowane zastosowanie postrzegania poza-zmysłowego stało się rzeczywistością. Dames twierdzi, że Remote Viewing osiągnęło w PsiTech 100% trafień. W broszurce o jego firmie można przeczytać: “Od 1983 roku, kiedy pan Dames rozpoczął trenowanie i stosowanie tych niewiarygodnych uzdolnień, do tego stopnia udoskonalił metody Remote Viewing za pomocą protokołu treningu i użycia Technical Remote Viewing (TRY), że swoim komercyjnym klientom gwarantuje unikatowy 100% sukces".

Jedyne, co można w 100% zagwarantować po przeczytaniu tego tekstu, to bezsensowność takiej wypowiedzi. Ale w końcu Dames chce coś sprzedać i to za całkiem spore pieniądze. Tygodniowy kurs szkoleniowy kosztuje 4500 dolarów. Takie niepoważne szkolenia można przejść także w Niemczech. Tego rodzaju oferty i obietnice dyskredytują, niestety, Remote Viewing i badania nad psi.

Zadajemy sobie naturalnie pytanie, dlaczego PsiTech nie osiągnęło jeszcze górnolotnych celów, które obiecywał Dames - jak na przykład odkrycie pierwotnego pochodzenia wirusa AIDS. 100% skuteczność jego zespołu, który jakoby stosuje RV z “wojskową" dokładnością, ogranicza się do samochwalczych triumfów. Metody są oczywiście ściśle tajne i nie możemy oczekiwać co do nich zarówno potwierdzeń, jak i dementi.

Tymczasem Dames z lękiem przejął firmę na własność i przepowiedział wielkie katastrofy w 1989 roku. Nikogo nie musi to jednak niepokoić. Kilka lat wcześniej zapowiedział, że w 1993 roku nastąpi publiczny kontakt z obcymi w Chaco Canyon.

Niewątpliwie PsiTech nie miała już do stracenia ani reputacji, ani też rzekomych wysoko postawionych klientów. Ron Randolphi, naukowiec z CIA, który w epoce SUN STREAK i STAR GATE miał analizować nowe i egzotyczne technologie, ze śmiechem wyraża się o firmie Damesa: “Jedynym liczącym się klientem, jakiego kiedykolwiek miał PsiTech, był pewien bogaty człowiek z Baltimore, Dań Smith. Zapłacił 3000 dolarów, aby móc zdalnie spostrzec koło powstające z ziarna!"

Ten, kto wydaje dużo pieniędzy na jakiś kurs w PsiTech, sam ponosi za to winę. Analogiczne bardzo dokładne szkolenie w dziedzinie TRY - jak twierdzi Dames - określane skrótem SRY, można odbyć również u jego ucznia Courtneya Browna na kursie korespondencyjnym. Na internetowych stronach Farsight Intitute istnieje możliwość zapoznania się z jego podręcznikiem do Naukowego Remote Viewing⁵⁹.

Obietnice, jakie czyni czarodziejski uczeń, brzmią nie mniej zadziwiająco niż te, które daje jego mistrz. Zgodnie z nimi SRY pozwala każdemu na “niewiarygodnie precyzyjne wyodrębnienie informacji z odległych miejsc, z przeszłości i przyszłości".

“Scenariusz Browna bazuje w znacznej mierze na systemie Ingo Swanna. Autor rozróżnił tutaj pięć faz: 1. Ideogramy i rozpoznawanie prymitywnych cech charakterystycznych celu. 2. Wykorzystanie wszystkich zmysłów, postrzeganie pierwszych oznak wymiarów. 3. Wykonanie pierwszego rysunku celu. 4. “Intymny kontakt" potrzebny do rozwiązania problemu RV, “całkowitą kontrolę oddaje się umysłowi podprzestrzennemu (subspace mind), zezwalając mu na skierowanie informacji do umysłu świadomego" (cokolwiek by to mogło oznaczać). 5. Kierowane badanie celu przy wykorzystaniu sześciu technik specjalistycznych, mające spowodować osiągnięcie drastycznego wzrostu liczby informacji.

“Podczas fazy czwartej tworzy się kompletną macierz zawierającą dziewięć kolumn dla każdego “typu danych", od danych zmysłowych (S) do danych emocjonalnych (E). Teraz nadchodzi najciekawszy moment. Brown uświadamia nam, że rzadko uzyskujemy coś, o co nie pytamy. Przy Remote Viewing dzieje się rzekomo tak samo.

Pytanie polega na naprowadzeniu pisaka na kolumnę zawierającą typ danych, jakie chce się uzyskać w sposób paranormalny. Ze względu na wielką delikatność tego procesu należy bardzo ostrożnie dotknąć papieru czubkiem pisaka i przez około sekundę utrzymywać kontakt z papierem. Wrażenia pojawiają się zaraz potem. Zbyt krótki kontakt nie zezwala na wystarczająco głębokie postrzeganie, zbyt długi natomiast powoduje interferowanie świadomego umysłu.

Czubek pisaka na dziewiczej tabeli jako włącznik umysłu dla informacji psi! Do czego doprowadzono tak wysoce interesujący proces jak Remote Viewing?! Instrukcje są dużo bardziej skostniałe i “szalone" niż podczas jakichkolwiek posiedzeń Wehrmachtu odbywających się z niemiecką dokładnością.

Część II
Aktualne badania nad psi: W drodze do nowego zrozumienia świata

“Usiądź przed faktami jak małe dziecko.
Bądź przygotowany na zmianę każdej ukształtowanej wcześniej opinii.
Pokornie postępuj w otchłanie, w które kieruje cię Natura, albo niczego sienie nauczysz".
Thomas Huxley

“Wierzę w naukę i ufam
w to, że nauka, która śmiało zastanawia się nad
początkami wszechświata, nad właściwościami
materii w 10³³ sekund po Wielkim Wybuchu, nad
zasadami ludzkimi, niestałością kwantów i równoległymi
wszechświatami, potrafi dać sobie radę
z implikacjami spostrzeżeń parapsychologicznych,
czymkolwiek się one skończą. Dla nauki nie istnieje
niebezpieczeństwo konfrontacji z takimi treściami.
Dzięki nim może się tylko wzbogacić".
Charles Honorton

Parapsychologia w Rosji: Legenda i rzeczywistość

Dziwny przypadek Roberta Totha

Od kiedy Gorbaczow zapoczątkował “politykę głasnostii", a tak naprawdę dopiero po upadku Związku Radzieckiego i paktu warszawskiego, finansowani przez CIA naukowcy z krajów zachodnich zaczęli poszukiwać kontaktu ze swoimi kolegami “po tamtej stronie". Ed May i parapsycholog Larissa Vilenskaya, która przed laty wyemigrowała do Stanów Zjednoczonych, wspólnie udali się do Rosji i na Ukrainę, aby sporządzić szczegółowy obraz stanu oficjalnych i nieoficjalnych badań nad psi. Ed May, jak mi niedawno opowiadał, spotkał tam wówczas rosyjskich kolegów, którzy prowadzili dla sowieckich służb wywiadowczych badania porównywalne do jego własnych. Obecnie May i nieznani jeszcze rosyjscy badacze są w fazie wymiany doświadczeń.

Czyżby wysiłki Amerykanów w dziedzinie parapsychologii, zmierzające do odtworzenia równowagi pomiędzy supermocarstwami, były tylko próbą kontynuacji pościgu za jakąś chimerą? Wydaj e się, że nigdy nie istniała ta groźna sytuacja, na którą zareagowano programem Remote Viewing. Nic poza gorącą atmosferą po obydwóch stronach? A może parapsychologowie z tej i z tamtej strony zawdzięczają więcej, niż przypuszczaj ą, dziennikarzom odpowiedzialnym za propagowanie legendy “Nautilusa"? Do tamtej pory nieliczne wówczas instytuty badawcze wiodły naprawdę mamy żywot. W Związku Radzieckim ta wiadomość niewątpliwie wywołała pewne zamieszanie i ożywienie, które doprowadziło do szeroko zakrojonych badań hojnie finansowanych przez rząd. Były to jednak pierwsze kroki na terytorium, które z wielkim oporem poddawało się uporządkowanym badaniom naukowym. Nie istniało nic, co mogłoby przysporzyć bezsennych nocy politycznym przywódcom krajów nieprzyjacielskich. Zawsze najbardziej niepokoi to, o czym wie się najmniej. To wystarczyło, aby również w Stanach Zjednoczonych postawić na nogi projekt badawczy i praktyczny, finansowany z pieniędzy podatników, o jakim instytuty parapsychologiczne mogły tylko marzyć.

Tak więc tajne badania rozpoczęły się zarówno w Związku Radzieckim, jak i USA od niczego. Mimo to wkrótce pojawiły się bezsprzeczne rezultaty, które obie strony musiały przyjąć całkowicie poważnie. Naukowcy osiągnęli ten stan, któremu mieli przeciwdziałać.

Na początku lat 70. Puthoff i Swann podczas pierwszego Międzynarodowego Kongresu Badań Psychotronicznych w Pradze¹ wysondowali, jakie postępy poczynili badacze w bloku wschodnim. Wkrótce potem w kręgach służb wywiadowczych krążyło sprawozdanie przedstawiające niebezpieczeństwa, jakie wiążą się z sowieckimi i czechosłowackimi badaniami parapsychologicznymi². Czy Rosjanie tymczasem rzeczywiście osiągnęli swój cel i anomalne oddziaływanie ludzi na odległość doprowadzili do gotowości operacyjnej?

Wydarzenie z 11 czerwca 1977 roku rzuca słabe światło na tę nieklarowną sytuację. W tym dniu aresztowano w Moskwie korespondenta gazety “Los Angeles Times" Roberta Tohta. Oskarżono go o przyjęcie nielegalnych papierów kryjących w sobie “tajemnice państwowe". Dokumenty przekazał mu rosyjski biofizyk Walerij Petukow. Zdradzał w nich skomplikowaną teorię, według której podczas podziału żywej komórki emitowane są pewne jej cząsteczki posiadające możliwość transportu informacji. Opisując ich funkcję, można analogicznie wytłumaczyć telepatię i zjawiska pokrewne. Petukow był kierownikiem laboratorium biofizyki w Instytucie Badań Medycznych i Biologicznych, który pozostawał pod kontrolą państwa.

Toth został przesłuchany i powiadomiony, że dokumenty zawierają tajny materiał o badaniach parapsychologicznych pochodzących z naukowego laboratorium państwa radzieckiego. Wkrótce potem Toth mógł opuścić kraj. Jego historia obiegła prasę amerykańską, szybko jednak została zapomniana. Natomiast służby wywiadowcze USA były zdania, że Toth miał możliwość pobieżnego spojrzenia na czubek góry lodowej tajnych badań sowieckich nad psi.

Należy oczywiście zadać sobie pytanie, czy nieudana próba przekazania papierów nie została zainscenizowana przez KGB. Podejrzanie brzmi potwierdzenie KGB, że w Związku Radzieckim istniały “ściśle tajne badania nadpsf prowadzące do ważnych stwierdzeń biologicznych. Po co więc wszystkie te działania, skoro Rosjanom zależało na utrzymaniu tego rodzaju badań w tajemnicy? Trudno się pozbyć wrażenia, że w tej grze siłowej Sowieci próbowali dezinformować Amerykanów, którzy od kilku lat prowadzili w Instytucie Badawczym Stanford skuteczne badania nad psi zalecone przez rząd. A może chcieli tylko sprawić wrażenie, że w tej dziedzinie są dalej, niż sądzą Amerykanie? W końcu nikt już nie wiedział naprawdę, czy “obydwie strony prowadzą tylko jakąś grę, czy też naprawdę coś się wydarzyło w dziedzinie postrzegania pozazmysłowego"³.

Sowietom odpowiadała widocznie sytuacja, w której na Zachodzie wiedziano, że badania nad psi są prowadzone przy drzwiach zamkniętych. W czasopismach o szerokim zasięgu dopuszczano do publikacji coraz więcej wypowiedzi, w których ograniczenia ideologiczne dozwolonego sposobu myślenia elegancko zwracano przeciwko sobie samym, co miało otworzyć parapsychologii drogę na zewnątrz. Jedną z osób, która potrafiła spożytkować ten dialektyczny trik na korzyść parapsychologii, był autor artykułów naukowych Leonid Fillipow. W ateistycznym czasopiśmie “Nauka i religia" w następujących słowach skrytykował niezmienne stanowisko matematyka Aleksandra Kitajgorodskiego występującego przeciwko psi:

“Co stanie się jednak, jeśli zjawiska telepatyczne związane są z pewnymi, do chwili obecnej nieodkrytymi jeszcze, prawami nie łamiącymi jednocześnie znanych dotychczas reguł, zgodnie z którymi zachowują się elektrony? Negowanie a priori możliwości istnienia telepatii oraz innych nieznanych jeszcze nauce procesów oznaczałaby odrzucenie idei Lenina, że nasza znajomość pracy na każdym osiągniętym poziomie rozwoju naukowego nadal pozostaje niepełna"⁴.

Oddziaływanie na odległość - odpowiedź Moskwy na Remote Viewing

W taki sposób doszło do sytuacji, w której oprócz badań prowadzonych za zamkniętymi drzwiami, mogła istnieć oficjalna parapsychologia, oczywiście bez przywilej ów i środków finansowych, jakimi dysponowali badacze instytucji kontrolowanych przez państwo. Doświadczenia nad zastosowaniem psi do celów wojskowych prowadzano w Moskwie w dobrze strzeżonym obiekcie wojskowym, w Instytucie Problemów Przekazywania Informacji. Była to jednak tylko niewielka filia. Centrum badań znajdowało się w zachodniej Syberii u podnóża gór Ałtaj. Tam, w środku pionierskiego miasta Nowosybirsk, komuniści urzeczywistniali swoje wyobrażenia o scentralizowanych badaniach i urządzili “akademickij gorodok" - “miasto nauki". W jednym z około 40 kompleksów, w Instytucie Automatyzacji i Elektrometrii, znajdował się zagadkowy Wydział Specjalny nr 8, a dostęp do niego był zabezpieczony kodem. W Wydziale Specjalnym nr 8 60 badaczy ze wszystkich części Związku Radzieckiego prowadziło prace naukowe nad telepatią i oddziaływaniem na odległość. Badaniom tym nadano wspólną nazwę: “biokomunikacja". Jeden z uczonych, który w 1977 roku wyemigrował do Francji, opowiadał o okrutnych próbach, jakie były prowadzane w Wydziale Specjalnym nr 8. Wywoływano wstrząsy elektryczne u małych kotków, a u ich matek badano możliwość stwierdzenia impulsu telepatycznego za pomocą elektrod wprowadzonych do mózgu. Ponadto wymyślono doświadczenie, które polegało na zabieraniu królików do łodzi podwodnej. Głęboko pod powierzchnią morza zwierzęta zabijano, a na lądzie rejestrowano w tym czasie prądy mózgowe i częstotliwość bicia serca u matki.

Stern informował o różnorodnych eksperymentach z biofotonami. Fotony to fizycznie najmniejsze jednostki światła o silnie koherentnej długości fali. Chodzi tutaj o bardzo zogniskowaną wiązkę światła, porównywalną do promienia lasera, który jest w stanie przenosić informacje także na niższym poziomie energetycznym. Takimi właśnie jednostkami świetlnymi są biofotony wysyłane przez żywe komórki.

Uczeni radzieccy chcieli stwierdzić, jaką rolę pełnią fotony w przekazywaniu informacji na płaszczyźnie komórkowej. Na przykład oddzielano przegrodą z szyby bakterie, aby stwierdzić, czy śmiertelna choroba może być przenoszona do innych komórek wyłącznie za pomocą fotonów. Jedna z grup badawczych miała podobno uzyskać dowód na anomalne przenoszenie infekcji do zamkniętej kultury komórek⁵.

Nowe stosunki władzy panujące w Kremlu spowodowały zamknięcie Wydziału Specjalnego nr 8 już w 1969 roku.

Mniej więcej w tym samym czasie KGB i GRU - wywiad wojskowy - przejęły kontrolę nad badaniami parapsychologicznymi. W całym kraju szukano osób wykazujących uzdolnienia psi, jeśli można wierzyć pogłoskom, Rosjanie znaleźli swojego Ingo Swanna i Pata Price'a - gdzieś w syberyjskich wioskach lub w kręgach elit akademickich. Nawet mongolscy mistrzowie sztuk walki, mnichowie i szamani tybetańscy z regionów Azji Centralnej mieli rzekomo przybyć do laboratoriów, aby wykazać swoje zdolności oddziaływania na odległość. Nie musiano sięgać daleko, gdyż Nowosybirsk ze swoimi pracowniami znajdował się pośrodku regionu gęsto zasiedlonego przez grupy narodowościowe o tradycjach szamańskich.

V.P. Leutin, badacz z Leningradu, prowadził wówczas eksperymenty polegające na rejestrowaniu wzoru EEG pewnych ludzi, podczas gdy w oddalonym pomieszczeniu palce innych osób poddawano “stymulacji elektrycznej". Palce były drażnione impulsami prądowymi o różnym nasileniu, które zależało od granicy bólu osoby testowanej. Leutin stwierdził istnienie znaczącej korelacji pomiędzy wstrząsem elektrycznym u nadawcy i wzorem EEG u odbiorcy. Nie podano jednak, jakiego rodzaju był ten niezwykły związek.

To, co najbardziej rzuca się w oczy osobie stojącej na zewnątrz, to wybór wstrząsu elektrycznego w pobliżu granicy bólu jako środowiska badania możliwości anomalnego transferu informacji. Dowiedzieliśmy się wcześniej, że w Instytucie Badawczym Stanford stosowano błyski światła; istnieje całe mnóstwo możliwości znalezienia odpowiednich bodźców fizjologicznych znacznie mniej brutalnych.

Z tych nielicznych przykładów można wywnioskować, że badania radzieckie nie były raczej delikatnej natury. Eksperymentatorzy dążyli niewątpliwie do uzyskania możliwie silnych reakcji anomalnych i dlatego wybierali intensywne bodźce fizjologiczne. Z drugiej strony instytuty kontrolowane przez tajne służby nie musiały się obawiać publicznych dyskusji, które mogłyby doprowadzić do kontroli, tak jak w przypadku skandalu z MKUL-TRA w Stanach Zjednoczonych. “Wolność badań" w erze ZSRR nadała psychotronice postać demoniczną. Wszelkiego rodzaju oddziaływanie na odległość - oto zdeklarowany cel tajnych badań nad psi w Rosji.

Badacze radzieccy twierdzą, że emocje negatywne dają się łatwiej przekazywać na drodze telepatycznej i wydobywają na światło dzienne bardziej dramatyczne rezultaty. Z tego właśnie powodu musiano rzekomo przerwać test wykonywany na aktorze Karolu Nikołajewie, ponieważ lekarze obserwujący jego EEG zarejestrowali tak drastyczne zmiany, iż obawiali się o zdrowie odbiorcy. Co takiego się zdarzyło? Przyjaciel Nikołajewa Jurij Kamieński zdecydował, że zamiast obrazów, jak podczas wcześniejszych prób, będzie przekazywał emocje. Wyobraził sobie żywo, że dusi Nikołajewa i ten nie może złapać tchu.

Ulubionym eksperymentem osób o najwyższych uzdolnieniach paranormalnych w dawnym Związku Radzieckim była, jak się wydaje, demonstracja zatrzymywania pracy serca żaby. Wyizolowane serce żaby umieszczone w płynie fizjologicznym uderza jeszcze normalnie przez 30 do 40 minut, czasami nawet dłużej. Można je ponownie uruchomić za pomocąbodźców elektrycznych. Nina Kułagina - znana jako medium psychokinetyczne - zatrzymała takie serce po 40 sekundach z odległości metra. Doświadczenie wykonano pod czujnym okiem Gienadija Siergiejewa. Stymulacja elektryczna nie spowodowała ponownego bicia serca. Badanie patologiczne wykazało, że zostało ono jakoby rozszarpane.

Siergiejew i jego koledzy stwierdzili, że do doświadczenia, podczas którego ilość uderzeń serca odbiorcy można telepatycznie wyrównać z częstością uderzeń serca nadawcy, najlepiej nadają się osoby z problemami sercowymi. Siergiejew polecił Ninie Kułaginie oddziaływać również na funkcje życiowe myszy. Pod jej ręką stawały się niezdolne do ruchu, jakby były martwe. Kiedy Kułagina zabierała rękę, znowu poruszały się normalnie.

Paranormalne konie trojańskie

W latach 70. Instytuty Popowa w całym kraju zostały skłonione przez KGB do otwarcia “bioelektronicznych" - a więc parapsychologicznych - laboratoriów badawczych; w Leningradzie, Kijowie, Ałma Acie, Kisziniewie, Taganrogu, Mińsku i Tallinie. Kontrola KGB nad badaniami psi nie musi być postrzegana jako działanie czarnej władzy, podkreśla Martin Ebon - najlepszy znawca związków pomiędzy psi i KGB w dawnym Związku Radzieckim⁶. KGB stanowiło nierozłączną część sowieckiego dnia codziennego. Jego włączenie się do badań nad psi wskazuje na zwiększone zainteresowanie możliwością wykorzystania potencjału paranormalnego. Martin Ebon policzył, że w 1983 roku kontrolowane badania nad psi odbywały się w nie mniej niż 29 instytutach.

Jedna z obaw, o której poważnie dyskutowano w USA, przypomina stare wyobrażenia magiczne. Przypuszczano, że Sowieci nasycali prezenty dla zachodnich dyplomatów i polityków “negatywną energią psi" (cokolwiek by to mogło oznaczać). Te z kolei powoli promieniowały, co miało prowadzić do uszkodzeń neurologicznych. Takie fantastyczne obawy dotarły wraz z nowiną o generatorze psychotronowym, który jakoby został wynaleziony przez czeskiego inżyniera Roberta Pawlitę w latach 60. Te małe fantazyjne aparaty, wyglądające jak konstruktywistyczne plastiki, sprawiały wrażenie całkowicie nieprzydatnych do czegokolwiek. Ich wynalazca twierdził, że mogą magazynować, wzmacniać i oddawać energię psychotronową. Pod pojęciem energii psychotronowej (lub bioplazmatycznej) badacze w bloku wschodnim rozumieli formę energii, jaką dysponuje człowiek, która ma wywoływać zjawiska psi. W Stanach Zjednoczonych nie istniało żadne urządzenie techniczne, które w jakikolwiek sposób byłoby w stanie zmierzyć “energię psi", nie mówiąc już ojej akumulowaniu i wzmacnianiu. Amerykańskim agentom służb wywiadowczych wierzącym w technikę, pogłoski o ślicznych zabawkach Pawlity wystarczyły, aby powzięli obawy, że Rosjanie ponownie wysunęli się na prowadzenie i nosili się z różnymi okropnymi zamiarami realizowanymi za pomocą niewidocznych i niemożliwych do zmierzenia promieni. Tymczasem badacze psi na Zachodzie nie kłopotali się generatorem psychotronowym. Gdyby psi nadawała się do wykorzystania w tego rodzaju urządzeniach technicznych, to generatory takie istniałyby już od dawna.

Jeśli więc prezenty nie były skażone chorobotwórczą energią psychotronową, to - jak przypuszczał zespół Remote Viewing z Fort Meade - mogły zostać użyte jako konie trojańskie. Wychodzono z założenia, że przed wręczeniem prezentów gościom z Zachodu radzieccy Remote Viewerowie zapamiętywali je sobie. Później byli w stanie namierzyć miejsce, w którym znajduje się prezent, jak za pomocą radiopelengatora, i bezwstydnie oglądać je przez psi.

Skip Atwater, który dzięki osiągnięciom swojej małej grupy był gotów uwierzyć w wiele rzeczy, napisał zupełnie poważny raport, w którym zalecał politykom, aby nie stawiać prezentów otrzymanych z krajów komunistycznych w domu na telewizorze, lecz najlepiej umieścić je w piwnicy, gdziekolwiek tam, gdzie człowiek nie styka się z nimi. Samowar od Breżniewa na kredensie w Okrągłej Sali Białego Domu? Katastrofa!

W swoich zaleceniach Atwater posunął się jeszcze dalej, co świadczy o bardzo poważnym traktowaniu przez niego pracy z opsec. Stało się jasne, że nie ma możliwości ochronienia się przed Remote Viewing. Żaden z tajnych projektów nie jest w stanie ukryć się przed wewnętrznym okiem szpiega psi. Należało więc opracować techniki gwarantujące obraz wrogim Remote Viewerom. Atwater zaproponował, aby w strategicznych obiektach umieszczać absurdalne przedmioty: na przykład olbrzymie balony z myszką Miki w silosach rakiet międzykontynentalnych. Gdyby rosyjski Remote Viewer odnalazł cel, a później poinformował o obrazku z filmów rysunkowych mającym wielkie okrągłe uszy, to jego zleceniodawcy z pewnością pomyśleliby, że ich “radar psi" zlokalizował obiekt całkowicie nieistotny. Armia Stanów Zjednoczonych nie chciała się jednak kierować taką logiką.

Tego rodzaju obawy oraz projekty technicznego spożytkowania i wzmocnienia psi spowodowały rozprzestrzenienie się na Zachodzie pomysłu, że Rosjanie są obecnie w posiadaniu “broni psi'. Niewątpliwie brzmiało to nadzwyczaj niebezpiecznie. Tak naprawdę nikt jednak nie wiedział, co taka broń miałaby robić. Martin Ebon potrafił udowodnić, że sowieckie badania nad psi są całkowicie realne i zorientowane na zastosowania praktyczne, ale rzekomo pozostają daleko w tyle za ich zachodnimi odpowiednikami i nie może być mowy o realnie istniejącej “broni psi"⁷. Niemniej jednak rząd Stanów Zjednoczonych, jak widzieliśmy, dał się przekonać lobby “wojny psi". W ten sposób powstała paradoksalna sytuacja, w której państwo amerykańskie nadał finansowało programy badawcze dotyczące psi na podstawie - jak już dzisiaj wiemy - błędnych ocen radzieckich sukcesów w tej dziedzinie.

Obecnie można już z dużą dozą pewności stwierdzić, na czym miała polegać “broń psi". Chodziło o wywieranie wpływu na człowieka przez fale elektromagnetyczne - mikrofale oraz fale o ekstremalnie niskiej częstotliwości (ELF). Mogą one wykazywać niszczące działanie na organizm ludzki, a więc stanowią realne niebezpieczeństwo. Poza pewnymi tajemniczymi aluzjami broń ta nie ma jednak nic wspólnego z psi.

Cienie z przeszłości - nowe badania nad psi w Rosji

Dziekanem rosyjskiej parapsychologii jest Aleksander Dubrow z Biblioteki Nauk Przyrodniczych Rosyjskiej Akademii Nauk w Moskwie. Jest on uważany za rzecznika nowego kierunku, bardziej za teoretyka niż empiryka. Od 20 lat wyznaje powracający często na Zachodzie pogląd, że w naukach przyrodniczych następuj e ciągła zmiana paradygmatów, w następstwie której także parapsychologia znajdzie swoje miejsce w nowej strukturze. Dubrow uważa zjawiska psi i fizykę świadomości za procesy kwantowo-mechaniczne, a człowieka za “podmiot kwantowy", są to problemy z ożywieniem dyskutowane w nowoczesnych badaniach nad świadomością. Zaleca, nauce badania nad fizyczną stroną psi oraz psychofizyką zmienionych stanów świadomości, co umożliwi lepsze zrozumienie psi⁸.

To, co brzmi rozsądnie, “nowocześnie", prawie “po zachodniemu", jeszcze nie stanowi programu. Jest pragnieniem, może wytyczną. Rosyjskie badania nad psi muszą pozbyć się jeszcze wielu starych skorup, aby odnaleźć swoje własne oblicze, wolne od nacisków ideologicznych i dyrektyw politycznych. Problemu tego nie załatwi się, tworząc nowe pojęcia i stowarzyszenia. W centrum uwagi wielu nowych prac nadal znajduje się oddziaływanie na odległość i studium pól energetycznych człowieka. W tym znaczeniu mówi się obecnie w Rosji o “polach energo-informacyjnych". Również dobre stare postrzeganie pozazmysłowe, na Zachodzie przekształcone w tym czasie w “kognicję anomalną", w Rosji traktuję się jako kategorię pochodzenia biologiczno-fizycznego. Anomalny transfer informacji nosi tutaj nazwę wymiany poprzez “kanały energo-informacyjne". Jednym z nowych związków, wspierającym badania w tej dziedzinie, jest noszący adekwatną nazwę Komitet Badań Naturalnych Procesów Energo-informacyjnych. Anomalne zjawiska mentalne uważane są za nowy trend naukowy badań nad procesem “leczenia" określany terminem “bioenergetyka"⁹. Oficjalne organizacje medyczne zatrudniają utalentowanych uzdrowicieli. Powstał także związek zrzeszający uzdrowicieli rosyjskich. Na licznych konferencjach uwyraźnia się duże zainteresowanie tą tematyką, a także przerażające różnice w jakości prac z omawianej dziedziny. Rosja z pewnością znaj duje się w fazie przełomu również i w tym zakresie.

Pozostaje mieć nadzieję, że taka zmiana będzie prowadzić do pozytywnie skierowanych eksperymentów. Ze względu na długą tradycję badań w dziedzinie oddziaływania na odległość nauka rosyjska wnosi bezcenny bagaż doświadczeń, który może okazać się znaczącą zdobyczą w rozwiązywaniu palących problemów w leczeniu chorób. Przedstawiam tutaj przegląd najlepszych i najważniejszych aktualnych przedsięwzięć badawczych, który umożliwia wgląd w rosyjskie badania nad psi, zawieszone pomiędzy starymi i nowymi paradygmatami.

W laboratorium Towarzystwa Radioelektroniki i Komunikacji im. A.S. Popowa w Moskwie Anatolij Arlaszin przeprowadził niedawno eksperyment, podczas którego celem wyszkolonych osób o uzdolnieniach paranormalnych było zdalne wywołanie zakłóceń procesów mentalnych u innych osób¹⁰. Studenci, którzy zgłosili się na ochotnika, nie wiedzieli, na czym ma polegać doświadczenie. Ich zadanie sprowadzało się wyłącznie do rozwiązywania problemów matematycznych z zamkniętymi oczami, bez pomocy papieru i ołówka. "Zaburzenie" umysłowe miała wywołać grupa sensytywnych wyszkolona w specjalnych technikach wyobrażania. Studentów zaprowadzono najpierw do pomieszczenia, w którym znajdowały się osoby o uzdolnieniach paranormalnych, i poproszono o podanie odpowiedzi na kilka pytań. W rzeczywistości chodziło wyłącznie o to, aby umożliwić osobom oddziałującym osobiste poznanie grupy docelowej, potrzebne dla nawiązania z nimi kontaktu.

Podczas fazy eksperymentalnej sensytywni próbowali duchowo bombardować studentów szeregiem liczb. Jednocześnie próbowali przesłać im uczucia paniki, niepewności i braku wiary w siebie. Podczas testu osoby oddziałujące i osoby biorące udział w doświadczeniu znajdowały się w oddzielnych pomieszczeniach. Studenci byli przydzielani do grup w sposób przypadkowy. W pierwszej grupie zakłócenia mentalne wywoływano podczas rozwiązywania pierwszych trzech problemów, w drugiej grupie - podczas rozwiązywania trzech ostatnich, a w trzeciej grupie - podczas zmagania się z zadaniami nr 2, 4 i 6. Grupa czwarta stanowiła grupę kontrolną. Nie wywoływano u niej zakłóceń umysłowych.

W przypadku studentów rozwiązujących trzy pierwsze zadania pod wpływem zakłóceń mentalnych okazało się, że potrzebowali oni znacznie dłuższego czasu niż ci, którzy nie byli odwodzeni od wykonywania zadań w sposób mentalny. Rozwiązywanie problemów z obliczeniami wykonywanymi w pamięci trwało u nich o 42% dłużej. Charakterystyczny był fakt, że dwie osoby oddziałujące były w stanie wywołać szczególnie silne efekty. Byli to Ludmiła Korabielnikowa i Karol Nikołajew, których poznaliśmy już wcześniej podczas dramatycznych doświadczeń z duszeniem w myślach. Pod ich mentalnym wpływem czas rozwiązywania zadań rachunkowych wydłużył się o 71,6%.

Wywoływanie zaburzeń umysłowych podczas rozwiązywania trzech ostatnich zadań nadal znacznie wydłużało czas uzyskiwania wyniku, ale tylko o około 21%. Taki wynik jest w interesujący sposób podobny do efektów uzyskiwanych poprzez “normalne" zaburzenia przy zadaniach umysłowych. Gdy ktoś nastawi się na pracę wymagającą koncentracji, to każde odwrócenie uwagi niekorzystnie wpływa na sprawność, a przez to na szybkość rozwiązywania zadań. Reakcją na pojawienie się zakłócenia podczas znacznie zaawansowanej już pracy jest natomiast nasilenie koncentracji¹¹.

Tego rodzaju doświadczenia przypominaj ą raporty, według których procesy myślowe zachodnich dyplomatów i wysokich rangą polityków podczas spotkań na szczycie miały być rzekomo zakłócane przez sowieckich ludzi o uzdolnieniach paranormalnych. Andriej Lee, dyrektor moskiewskiej Fundacji Parapsychologii Leonida L.Wasiljewa, jest jednym z najbardziej pracowitych badaczy nowej parapsychologii w Rosji. Zajmuje się badaniem zmienionych stanów świadomości pod wpływem pól magnetycznych, elektromagnetycznych i akustycznych, dzięki którym ma nastąpić podniesienie efektywności anomalnego przekazywania informacji.

Oddziaływania mentalne bada obecnie również Jurij Dolin zaliczający się do najbardziej starannych badaczy w dziedzinie nowej parapsychologii rosyjskiej. Podczas jednego z doświadczeń osoby biorące w nim udział miały telepatycznie wprowadzać inne osoby znajdujące się w oddzielnym pomieszczeniu w na przemian po sobie następujące stany aktywności i relaksu¹². Osoba poddawana wpływom znajdowała się ciemnym, odizolowanym akustycznie i elektrycznie pomieszczeniu laboratoryjnym. Jej EEG było rejestrowane w sposób ciągły, a ona sama nie wiedziała, czy dany fragment eksperymentu stanowi okres kontrolny, czy też jeden z etapów próby właściwej.

Dolin chciał stwierdzić, czy wydany w myślach rozkaz aktywacji przejawi się stłumieniem fal alfa i na odwrót, czy mentalna sugestia relaksu spowoduje nasilenie fal alfa.

Podczas fazy aktywacji zaznaczył się istotny spadek fal alfa zarówno w lewej, jak i w prawej półkuli. W fazie relaksu zarejestrowano nasilenie częstotliwości fal alfa w obu półkulach.

We współczesnych badaniach postrzegania pozazmysłowego w państwach powstałych po upadku Związku Radzieckiego charakterystyczna jest silna preferencja modelu wpływu. Badacze wykazują wyraźną tendencję do redukowania prawie wszystkich zjawisk paranormalnych do poziomu psychokinezy. Wynika z tego, że podczas testów telepatycznych Rosjanie koncentrują się przede wszystkim na nadawcy, a nie na odbiorcy. Odpowiednio do tego nadawcę określają mianem “induktora" - traktują go więc jako podmiot aktywnie wywołujący efekt. W parapsychologii krajów zachodnich uwaga spoczywa na odbiorcy. Można to zaobserwować, śledząc ewolucję procesu Remote Viewing. RV rozpoczął się najpierw jako klasyczny eksperyment telepatyczny, podczas którego funkcję nadawcy pełnił “kierownik badań w akcji zewnętrznej". Stopniowo coraz bardziej rezygnowano z nadawcy, przechodząc do rozpatrywania procesu kognicji anomalnej z płaszczyzny odbierania informacji, a nie ich przekazywania.

Układy żywe jako obiekty docelowe

Psychokinetyczne oddziaływanie układów żywych na odległość bazuje na “klasycznej" tradycji rosyjskiej. Mówi się tu również o Bio-PK (czyli psychokinezie wywieranej na układy biologiczne). Orientacja ta nie jest jednak uważana za badanie możliwości paranormalnego leczenia. Jest ona dużo bardziej pomyślana jako badanie podstawowe. W centrum uwagi znajduje się pytanie, w jaki sposób różne układy żywe reagują na wpływy mentalne. Dużo intensywniej niż na Zachodzie poszukuje się tutaj detektorów psi w organizmach żywych, opierając się na założeniu, że psi jest pierwotnym mechanizmem biologicznym, który lepiej “odwzorowuje się" w układach żywych niż w innych układach materialnych.

Gieorgij Gurtowoj, kierownik moskiewskiego Laboratorium ds. Zastosowań Izototopów w Okulistyce, oraz fizyk Aleksander Parkchomow oddali się przede wszystkim badaniom wpływów na odległość w układach fizycznych wywołujących wahania przypadkowe. Podczas takich prac badawczych wywoływali w swoich urządzeniach mikroefekty psychokinetyczne (mikro-PK) nawet na odległość dzielącą Moskwę od Nowosybirska (prawie 3000 km). Ci dwaj naukowcy pracują także nad systemami żywymi, wykorzystując je jako cel anomalnego oddziaływania na odległość; układem biologicznym jest tutaj pewien gatunek ryb (Gnathonemus Petersii). Ryby te wykorzystują do orientacji sygnały elektryczne wysyłane jako impulsy. Osobom uzdolnionym parapsychologicznie udało się prawdopodobnie spowolnić ciąg impulsów emitowanych przez ryby.

Biolodzy rosyjscy Tatiana Krendelewa i Siergiej Pogosjan z Wydziału Biofizyki Uniwersytetu Moskiewskiego przeprowadzili na początku lat 90. wiele ciekawych doświadczeń dotyczących mentalnego oddziaływania na układy żywe. Podczas jednego z kompleksowych eksperymentów uzdrowicielowi Igorowi Werbickiemu, wykazującemu zdolności parapsyetiologiczne, udało się podnieść zdolność pewnych komórek do reakcji na środek stymulujący aktywność komórkową (latex). Efekt ten został osiągnięty dzięki zwiększeniu produkcji aktywnych form tlenu.

Siergiej Szperański, toksykolog z Nowosybirska, odpowiedzialny jest za wiele interesujących prób psi wykonywanych na zwierzętach. Podczas jednego z doświadczeń rozdzielono myszy trzymane do tej pory we wspólnej klatce. Jedną z grup odżywiano normalnie, podczas gdy drugą poddano głodówce. W niewytłumaczalny sposób normalnie żywione myszy zaczęły jeść więcej niż poprzednio i znacznie przybrały na wadze.

Szperański twierdzi, że test odzwierciedla naturalną sytuację, w której część populacji czuje, że druga połowa cierpi z głodu, co na skutek przekazywania psi prowadzi do zachowania kompensacyjnego, przejawiającego się zwiększoną ilością pochłanianego pożywienia. Na podstawie takich doświadczeń Szperański doszedł do wniosku, że telepatia pełni podstawową funkcję biologiczną w zaspokajaniu pierwotnych potrzeb podtrzymujących funkcje życiowe. Głodujące myszy automatycznie wysyłają sygnał oznaczający Jedzenia jest mało", to wywołuje reakcję myszy bezproblemowo znajdujących jedzenie, jedzą one teraz znacznie więcej, niż potrzebują. Celem jest sporządzenie zapasów.

Sir Alister Hardy, słynny biolog brytyjski z Uniwersytetu w Oxfordzie, wyznawał już wcześniej pogląd, że telepatyczna komunikacja pomiędzy zwierzętami może mieć wpływ na ewolucję i adaptację. Twierdził, że przyzwyczajenia zwierzęce mogą rozprzestrzeniać się poprzez procesy “podobne do telepatii", a “paranormalna pula egzystencyjna" może funkcjonować wśród osobników jednego gatunku na zasadzie podobnej do telepatii. Na jego przemyśleniach opieraj ą się najmłodsze, kontrowersyjne tezy angielskiego biologa Ruperta Sheldrake'a, który sugeruje istnienie “pól morfogenetycznych", w obrębie których pomiędzy osobnikami jednego gatunku występują zjawiska nielokalne - nieznane formy komunikacji w czasie i przestrzeni - zachodzące dzięki tajemniczemu "rezonansowi morficznemu"¹³.

Siergiej Szperański wraz z inżynierem elektrykiem Leonidem Porwinem podjął kolejny eksperyment, podczas którego zamierzano oddziaływać na zachowania pokarmowe myszy z odległości prawie 3000 km (pomiędzy Moskwą a Nowosybirskiem). W Nowosybirsku znajdowało się 5 doświadczalnych grup myszy oraz 5 grup kontrolnych, sam Porwin natomiast przebywał w Moskwie, gdzie otrzymał zdjęcia myszy. Najpierw przetrzymano myszy przez 18 godzin bez pokarmu, potem podano im obfite pożywienie i wodę. Porwin wybrał jedno ze zdjęć i zgodnie z protokołem przypadkowości skoncentrował się na spowodowaniu u “swoich" myszy przybrania na wadze lub utraty ciężaru ciała. Wyniki 70 pojedynczych prób wykazały statystycznie istotną zgodność z intencjami Porwina.

Na Wydziale Fizjologii Zwierząt i Człowieka na Uniwersytecie w Simferopolu Natalia Iwanowa wykonywała próby, w których jako obiekty docelowe wykorzystywała zwierzęta laboratoryjne¹⁴. Iwanowa interesuje się kompleksowymi wzorami oddziaływań socjalnych u szczurów oraz możliwością wpływania na nie poprzez zamiary sensytywnego obserwatora. W normalnych warunkach w grupie sześciu szczurów jedno ze zwierząt przejmuje rolę dominanta, dwoje lub troje zwierząt wykazuje podporządkowanie, a reszta pozostaje bierna. Jeżeli pojedyncze zwierzęta usunie się z grupy po wykształceniu się w niej struktury społecznej i przetrzymuje przez pewien czas w izolacji socjalnej, to później walczą one o odzyskanie swojego terytorium. Ujawnia się przy tym zjawisko znane w biologii: zwierzęta dominujące pozostają dominantami, a osobniki podporządkowane utrzymują s woj ą rangę podporządkowania. Ich zachowania socjalne nasilają się zapewne na skutek izolacji społecznej.

Zgodnie z takim modelem kontrolnym Iwanowa badała trzy modele testowe: wpływ pól magnetycznych, wpływ intencji obserwatora oraz wpływ pola magnetycznego i jednoczesnych intencji obserwatora. Z odległości około czterech metrów obserwator, wysyłając pozytywne emocje, miał spróbować wywołać efekt stymulujący. Pod wpływem pola magnetycznego osobniki podporządkowane stały się dominujące, znacznie wzrosła także agresja pozostałych zwierząt. Pod wpływem obserwatora znikła hierarchia w strukturze socjalnej. Nie dało się rozróżnić zwierząt dominujących i podporządkowanych. Pod wspólnym oddziaływaniem pola magnetycznego i obserwatora zwierzęta zachowywały się tak jak pod wyłącznym wpływem obserwatora, to znaczy likwidacji uległy różnice socjalne.

Może dałoby się interpretować powyższe wyniki, wychodząc z założenia, że poszukiwano możliwości przeciwdziałania ewentualnym szkodliwym lub niszczącym wpływom pól elektromagnetycznych za pomocą ukierunkowanych efektów mentalnych. W pewnym stopniu udało się. Wykazało to biochemiczne badanie zwierząt doświadczalnych.

U zwierząt wystawionych na działanie pól magnetycznych wystąpiły, odpowiednio do ich zachowania, podwyższone wartości noradrenaliny i dopaminy w mózgu; są to hormony, tak zwane neurotransmitery, stanowiące podstawowy i regulujący czynnik w zachowaniu zwierząt i ludzi. Podwyższenie wartości tych dwóch substancji wywołuje zwiększoną agresję. Ciekawy jest fakt, że zwierzęta dominujące, które poddano oddziaływaniu osoby o uzdolnieniach paranormalnych, nadal wykazują znacznie podniesiony poziom noradrenaliny, ale nie zachowują się już jak dominanci. W przypadku oddziaływania pola magnetycznego i obserwatora, wartości noradrenaliny i dopaminy zawierały się w tym samym rzędzie wielkości, jak pod wpływem samego pola magnetycznego, nie występowała natomiast zwiększona agresja.

Naukowcy wychodzą z założenia, że sensytywni wywierają wpływ podobny do regulacyjnego działania kory mózgowej u człowieka. U osoby, która ma ogólnie podwyższony poziom noradrenaliny, nie prowadzi to do jawnych zachowań agresywnych. Możliwe jest więc anomalne, czysto mentalne wywieranie regulującego i kontrolującego wpływu na zachowanie zwierząt.

Podczas tych badań nie uwzględniono pytania, do jakiego stopnia można sterować zachowaniem w grupie - po dokonaniu izolacji społecznej - poprzez telepatyczną wymianę informacji. Z tego też powodu korzystne byłoby poddanie takiego charakterystycznego układu nowoczesnym badaniom psi, które obejmowałyby analizę opisanego problemu.

Podobne doświadczenia prowadzone są od kilku lat we Francji. Najbardziej pomysłowym eksperymentatorem jest biolog francuski Renę Peoc'h z Saint Jean de Boireau.

Do jednego ze swoich doświadczeń Peoc'h wybrał króliki, ponieważ są to zwierzęta bardzo lękliwe. Sytuacje stresowe można u nich wyraźnie wykazać poprzez pomiary fizjologiczne. Spontaniczne reakcje lękowe występują u królików nawet podczas okresów spoczynku. Przez osiem miesięcy Peoc'h wychowywał w izolacji kilka par królików płci żeńskiej, pochodzących z jednego miotu. Za pomocą fotopletyzmografii rejestrował u nich obwodowe krążenie krwi. Podczas eksperymentu każde zwierzę umieszczano na 16 minut w oddzielnych dźwiękoszczelnych klatkach izolacyjnych. Króliki zachowywały się tutaj dużo spokojniej niż na zewnątrz. Wskaźnikiem spontanicznego napadu strachu po usunięciu zwierzęcia ze znanego mu miejsca była niezwykła zmiana krążenia krwi trwająca przynajmniej 6 sekund. Okazało się, że napady lęku wychowanych razem zwierząt są często bardzo zbliżone do siebie w czasie (w odstępach czasowych do 10 sekund). U dwóch królików, które nie zostały wychowane w tej samej grupie, stany lękowe rzadziej następowały w jednakowych przedziałach czasowych. Rozłożone były w sposób przypadkowy. Efekt statystycznie istotny przemawia za istnieniem anomalnej wymiany informacji pomiędzy zwierzętami wychowanymi razem¹⁵.

Badania psi wykonywane na układach żywych obejmuj ą oczywiście również rośliny. W 1993 roku podczas Międzynarodowego Kongresu Towarzystwa Parapsychologiczne-go w Toronto grupa badawcza Jurija Dolina podała pod dyskusję wyniki, które mogłyby ponownie wywołać debatę nad efektem Backstera (część I, rozdz. 2)¹⁶. Dolin dokonywał zapisów elektrofizjologicznych u sadzonek ogórka, które miały od 7 do 15 dni. Roślina i urządzenie rejestrujące znajdowały się w wypełnionej ziemią metalowej skrzynce. Zadaniem osoby poddanej doświadczeniu będącej w innym pomieszczeniu było nasilanie lub osłabianie fizjologicznej reakcji rośliny na bodziec zewnętrzny. Jako bodziec zewnętrzny wybrano zmianę warunków oświetlenia. Roślinę poddawano działaniu ciemności w odstępach trzyminutowych. Przed każdą próbą osoba biorąca udział w doświadczeniu informowała o swoim zamianę skoncentrowania się na tłumieniu lub wzbudzaniu reakcji. Wyniki porównano z pomiarami kontrolnymi, wówczas osoba biorąca udział w doświadczeniu była nieobecna. Różnice okazały się duże; wystąpił statystycznie istotny efekt, jednoznacznie przemawiający za istnieniem mentalnego oddziaływania na elektrofizyczne reakcje roślin.

Przekonujące było kolejne doświadczenie z tej serii, podczas którego tylko jedną z dwóch roślin, rosnących w odległości 40 cm od siebie, poddawano tego rodzaju wpływom. Udało się udowodnić, że oddziaływanie mentalne może zostać ukierunkowane i prowadzić do uzyskania odpowiedniego efektu wyłącznie u rośliny docelowej.

Wybiórczą dokładność efektów psychokinezy wywieranej na układy biologiczne potwierdza eksperyment doświadczonego radiestety¹⁷ Jewgienija Bondarenki. Na początku lat 90. Bondarenko za pomocą psi lokalizował dla marynarki wojennej w St Petersburgu pozycję okrętów i łodzi podwodnych nieprzyjaciela. Armia rosyjska zorganizowała nawet specjalne kursy różdżkarstwa i posługiwania się wahadełkiem dla żołnierzy. Będąc w marynarce wojennej w St Petersburgu, Bondarenko brał również udział w eksperymentach biologa Jurija Tiagotina. W doświadczeniu złożonym z od 24 do 96 próbek hodowli komórek Bondarence udało się podobno wpłynąć z pewnej odległości na określone, przypadkowo wybrane kultury. Bez zmian pozostały hodowle sąsiednie, znajdujące się w odległości tylko dwóch centymetrów od kultur docelowych.

Przebudzenie duszy

Parapsychologia w krajach powstałych po upadku Związku Radzieckiego ma różne oblicza. Mieliśmy okazję zobaczyć, że jej historyczne korzenie przypisywano światopoglądowi materialistycznemu. Naukowcom chodziło o poznanie zjawisk możliwych do uchwycenia na płaszczyźnie fizycznej i fizjologicznej, z wyłączeniem psychiki i wszelkiego rodzaju związków spirytystycznych. Same badania podporządkowane były aspektom operacyjnym - w jaki sposób można spożytkować ludzkie zasoby oddziaływania anomalnego. Ideałem i wzorem, który próbowały doścignąć najbardziej śmiałe nadzieje, przygodowe spekulacje i najpodlejsze życzenia, było wszelkiego rodzaju oddziaływanie na odległość.

Istnieje również druga potężna tradycja, która chciała działać na terytorium, z którego wywodzi się parapsychologia. Od chwili załamania się nakazanego przez państwo komunizmu zaczęły pojawiać się i nabierać mocy spirytualizm i religia, przewodnie motywy duszy rosyjskiej przez dziesiątki lat spychane w niebyt, które domagają się wyjaśnień dotyczących człowieka i jego pozycji w świecie. Ten właśnie wątek tradycji pojawia się w dziedzinie anomalnych zjawisk mentalnych w połączeniu z psi i psychologią interpersonalną. Błyskawicznie zniknęła obawa przed uduchowieniem nauki. Badacze pochodzący z regionów, które dawniej były chronione żelazną kurtyną przed ciekawskimi spojrzeniami i dekadenckim sposobem życia Zachodu, w dużo większym wymiarze niż ich koledzy z krajów zachodnich rozpoznali i podkreślali wspólną przynależność psychologii interpersonalnej i przeżyć paranormalnych.

Ten tak zwany interpersonalny sposób widzenia obejmuje wszystkie dziedziny, poważnie zajmujące się rozszerzoną rzeczywistością¹⁸. Rzeczywistością wykraczającą poza to coś osobistego - poza doświadczenie rzeczywistości związane z naszym małym osobistym Ja. Dlatego każda orientacja międzyludzka jest związana z wymiarem religijnym; oczywiście z religijnością i duchowością ponadwyznaniową i dającą wyraz dążeniom do rozwoju duchowego własnej duszy. Psychologia interpersonalna posługuje się więc spirytualistycznymi praktykami Wschodu, na przykład medytacją, mającymi na celu stworzenie ram, w obrębie których duchowa istota człowieka może zrzucić swoje zahamowania na drodze do rozkwitu.

Wydaje się, że w państwach powstałych po rozpadzie Związku Radzieckiego taka kolej rzeczy nadeszła we właściwym czasie. Czyż ten olbrzymi kraj nie obejmował licznych kultur, światopoglądów i systemów religijnych? Dzisiaj, kiedy ludzie wracają do starych tradycji, są one ponownie odkrywane, w ich istocie poszukuje się odpowiedzi na pytania dotyczące niepojętych fenomenów istnienia¹⁹. Nowe badania nad psi w Rosji czerpią przede wszystkim z azjatyckich koncepcji religijnych, które mająpomóc w zrozumieniu tajemnic zjawisk pozazmysłowych i psychokinetycznych, a także w znalezieniu nowych, nie stosowanych jeszcze punktów oparcia dla poszukiwań. Z wielkim zachwytem przyjęto więc psychologię interpersonalną jako łącznik pomiędzy nimi, ponieważ wydaje się, że właśnie ona oferuje pełny obraz, w którym istnieje miejsce zarówno dla doświadczeń mistycznych i “przeżyć oświeceniowych", jaki dla przeżyć ponownego narodzenia, doświadczeń w obliczu śmierci oraz pozazmysłowej komunikacji między innymi ludźmi i istotami.

Tendencja ta stała się bardzo wyraźna w kwietniu 1997 roku na międzynarodowej konferencji zatytułowanej Specjalne stany świadomości człowieka: teoretyczne i doświadczalne badania parapsychologiczne odbywającej się w Moskwie. 12 spośród 55 odczytów zajmowało się problemami psychologii interpersonalnej. Wielu prelegentów odwoływało się do treści spirytualistycznych, medytacji i leczenia za pomocą psi. Wprawdzie jakość odczytów była zadziwiająco różna, ale sama konferencja pokazała, z jaką energią dyskutuje się w Rosji o problemach parapsychologii i jak paląca jest potrzeba badań w poszukiwaniu nowego paradygmatu, przewodzącego tej dziedzinie wiedzy. Nowa gwardia wyraźnie zgodziła się na odrzucenie starych więzów ukierunkowanej materialistycznie i biologicznie tradycji, która doprowadziła do budzących obawy programów badających wpływ na odległość. Badacze ci mogą jednocześnie stracić dużo czasu na przejmowanie interpersonalnego sposobu widzenia, a pomimo to odzyskają centralny wymiar religijny w rosyjskiej tradycji.

Należy zwrócić w związku z tym uwagę na fakt, że stara zachodnia szkoła parapsychologiczna pojmowała swoją pracę jako walkę z materializmem. Takie przekonanie wielokrotnie prezentowali najbardziej liczący się pionierzy J.B. Rhine oraz H. Bender. Możliwość udowodnienia rzeczywistości zjawisk paranormalnych była ratunkiem dla duchowego, spirytualistycznego wymiaru człowieka.

Może zabrzmi to paradoksalnie, ale Rhine i Bender bronili się jednocześnie przed mieszaniem psi i religii. Bender chętnie opowiadał o pewnym pouczającym wydarzeniu. Na początku lat 70., gdy Uri Geller wywołał prawdziwą “epidemię zginaczy łyżek", instytut Bendera we Fryburgu, o nazwie Instytut Obszarów Granicznych Parapsychologii i Higieny, przebadał dużą liczbę osób, które były przekonane o swoich umiejętnościach paranormalnego zginania łyżek na podobieństwo Gellera. W sumie badania przyniosły rozczarowanie. Nikt nie był w stanie zademonstrować swoich rzekomych zdolności²⁰. Pewna starsza pani twierdziła, że podczas jednego z telewizyjnych wystąpień Uri Gellera trzymała w ręce dużą chochlę, która zdeformowała się bez jej wiedzy. Podczas dokładniejszego śledztwa kobieta przyznała, że zgięła chochlę siłą swoich mięśni, “żeby Geller miał rację, ponieważ jest w tym coś religijnego".

Tym przykładem Bender ilustrował spięcie, jakiemu - jak sądził - podlega wiele osób w odniesieniu do zjawisk psi: niedopuszczalnemu łączeniu psi i sfery religijnej. Być może związki te są jeszcze ściślejsze, niż sądziła stara elita. W nowej rosyjskiej parapsychologii połączenia takie wydają się całkowicie zrozumiałe.

Argumentów przemawiających na korzyść takiego sposobu pojmowania rzeczy dostarczył ostatnio islandzki parapsycholog Erlendur Haraldsson. Zauważył on, że bardzo religijne osoby oraz te, które wierzą w życie po śmierci, wypadają w testach psi zdecydowanie lepiej niż osoby niewierzące²¹.

W rosyjskich badaniach nad psi zauważa się przemianę, która poprzez powrót do tradycji spirytualnych może prowadzić do powstania nowej orientacji. Sfera duchowości, w której świetle stawia się parapsychologię, zastanawia także badaczy zachodnich. Jednym z największych wyzwań, które stoją przed nauką przyszłości, będzie odnalezienie związków pomiędzy doświadczeniami mistycznymi, dogmatami religijnymi oraz przeżywaniem psi.

Postępując śladami psi, odnosi się wrażenie, że naukowcy pewnego kraju, który był czystą kartą w historii parapsychologii i który, z powodu swojego stanowiska w grze wielkich mocarstw, mógł w najlepszym przypadku uchodzić za kandydata do tajnych badań wojskowych nad psi, mogą wnieść istotny wkład do tego tematu, kraj ten na skutek bezprzykładnej rewolucji kulturalnej sam siebie obrabował z dużej części swojej spuścizny. Mowa tu oczywiście o Chinach. Także tutaj powrót do tradycji przyczynił się do przeżywania przez Azję Wschodnią nieznanego wcześniej zainteresowania zjawiskami anomalnymi.

Bunt psi w Państwie Środka

Nadzwyczajne funkcje organizmu ludzkiego

Mówi się po cichu, że po upadku Związku Radzieckiego w 1989 roku Rosjanie sprzedali swoje tajne protokoły psi jako całościowy pakiet do Japonii, gdy przekazanie takich informacji na czarnym rynku stało się ich szansą gospodarczą. Wewnętrzna pogłoska powiada również, że sprytni Rosjanie upłynnili Chińczykom duplikat tych zapisów²².

Tajemnicą pozostaje na razie odpowiedź na pytanie, czy takie opowieści są tylko czystą fantazją- sam skłaniam się ku tej opinii - czy też amerykańskie służby wywiadowcze widziały w Chinach przyjmowane z powagą zagrożenie w wyścigu o psi. Jest natomiast rzeczą wiadomą, że po przejęciu władzy przez komunistów wątłą roślinkę, jaką była “parapsychologia" w Chinach, uważano za wyplenioną. Czyż można się więc było czegoś obawiać?

Na długo przed rzekomym przekazaniem sowieckich protokołów psi do rąk Chińczyków rozpętała się w Chinach burza okultystyczna, która nie miała sobie równych. 11 marca 1979 roku chiński dziennik “Sechuan Daily" opublikował artykuł o 12-letnim chłopcu Tang Yu²³, który podobno potrafił odczytywać napisy trzymane przy jego uchu. Dwa miesiące później w całych Chinach zaczęły pojawiać się dzieci, które także potrafiły wykonywać tę sztuczkę. Jasnowidzące dzieci wywołały boom podobny do “zginania łyżek" prezentowanego przez Uri Gellera. Trik czy też zjawisko paranormalne?

W październiku 1981 roku parapsycholog Stanley Krippner z Instytutu Saybrooka w San Francisco wraz z kilkoma kolegami zorganizował wyprawę badawczą do Chin. Podróżował z nim również Hal Puthoff. Parapsychologom przedstawiono jasnowidzące dzieci i wyniki eksperymentów, podczas których pojawiały się niewytłumaczalne zjawiska fizyczne. Kawałek papieru ryżowego zapełnionego chińskim pismem obrazkowym umieszczono w nieprzepuszczalnym dla światła pudełku, na filmie o wysokiej czułości. Znajdowały siew nim detektory elektryczno-optyczne, które miały rejestrować pojawienie się impulsów świetlnych (fotonów). W chwili gdy dziecko podejmowało próbę rozpoznania znaków alfabetu - w żargonie Hala Puthoffa - za pomocą Remote Viewing, optyczne detektory rejestrowały impulsy świetlne w zakresie światła podczerwonego i widzialnego. Takie impulsy miały rzekomo wystarczyć do naświetlenia filmu, na którym zostały odwzorowane znaki pisma chińskiego. Dotyczyło te jednak jedynie tych znaków, które dzieci poprawnie rozpoznały²⁴. Obserwacja ta skłoniła Puthoffa do sprawdzenia, czy procesowi Remote Viewing towarzyszą efekty psychokinetyczne.

W szerokich kręgach naukowych na Zachodzie wytężono uwagę, gdy na kongresie Towarzystwa Parapsychologicznego (Parapsychologicał Association) w 1982 w Cambridge dwóch naukowców Chen Hsin i Md Lei z Pekinu wygłosiło referat o niewiarygodnych osiągnięciach chińskich dzieci²⁵. Dzieci potrafiły zadziwiająco dokładnie przekazać liczby, rysunki i szkice znajdujące się na złożonych kartkach zakrytych przed ich oczami, ale trzymanych przez nie przy jednej z części ciała. Chińscy naukowcy nie mówili nigdy ojasnowidzeniu, a umiejętności te przypisywali do rubryki “Nadzwyczajne funkcje ciała ludzkiego" (AFMK). Od tego czasu powyższy termin jest oficjalnie używany przez badaczy psi w Chinach²⁶. Termin ten oznacza jednocześnie nazwę programu: Istniejąrzadko spotykane, nadzwyczajne zjawiska związane ze zdolnościami organizmu ludzkiego oraz mechanizmami przetwarzania centralnego układu nerwowego. Ich poznawanie nie jest niczym innym, jak rozszerzaniem znanych nauk, takich jak medycyna, fizjologia! biologia.

Niedługo po konferencji w Cambridge w Instytucie Nauk Granicznych Psychologii i Psychohigieny we Fryburgu odwiedził nas lekarz i wiceprezydent chińskiego Towarzystwa Parapsychologicznego Wei Nengrun z Uniwersytetu Wuhan. W czasie rozmowy poinformował o niewiarygodnych osiągnięciach. Twierdził, że w ściśle naukowych warunkach niektóre dzieci były w stanie poprawnie odwzorować z trzymanych przy uchu kart, rysunki, liczby i litery w 80% przypadków. Tak wysoki procent trafień przeczy doświadczeniom parapsychologii. Można więc przypuszczać, że podczas opisywanych doświadczeń nie zachowano dostatecznie “szczelnych" warunków i że istniała możliwość zwyczajnego postrzegania za pomocą zmysłów.

W kilku takich demonstracjach przeprowadzonych pod kierownictwem Wei Nengru^ na brał udział niemiecki lekarz Stefan Buchmann. Jako osoby o uzdolnieniach paranormalnych wystąpiły dwie dziewczynki Xiong Jie oraz Li Hong-wu. Dzieci zadziwiły badaczy swoim jasnowidzącym postrzeganiem nie tylko szkiców, liczb, chińskich znaków alfabetu, ale również nieznanych im liter alfabetu łacińskiego. Symbole docelowe rysowano na małych kartkach papieru, które następnie składano tak, żeby uniemożliwić rozpoznanie rysunku i wkładano dziecku pod pachę lub do dołu podkolanowego (fot. 21). Po pewnym czasie Chinki zaczynały rysować swoje spostrzeżenia. Była to niewiarygodna zdolność, która całkowicie przeczyła obserwacjom dokonanym podczas procesu Remote Viewing, że informacje anomalne postrzegane są najczęściej w sposób fragmentaryczny.

Tak więc dziewczynki potrafiły przekazać nie tylko znaki alfabetu, ale również dokładny szkic domu według podanej perspektywy, a także znak “?" oraz łacińskie litery “EKG", które rozpoznały jako “EAG" (rys. 5). Za którymś razem Stefan Buchmann napisał na kartce liczbę 28, kartkę złożył starannie, uważając, aby Xiong Jie nie mogła nic odczytać podczas wkładania papieru do dołu podkolanowego. Po około pięciu minutach narysowała najpierw “2", a następnie “Q". Stefan Buchmann podał później do protokołu: “Mimo że liczba, którą napisałem, nie została poprawnie przekazana, muszę jednak uznać, że miał miejsce proces postrzegania".

Nawet jeśli środki ostrożności podczas takich testów eksperymentalnych nie były idealne, to wkrótce stało się jasne, że Chiny prawdopodobnie dysponują bajecznym arsenałem osób wykazujących uzdolnienia psi. Nic dziwnego. Badania wykonywane masowo w Instytucie Badawczym Stanford wykazały, że około l % ludności posiada nadzwyczajne talenty w dziedzinie psi. 1% to na pozór bardzo niewiele. Ale w populacji obejmującej miliard ludzi, jak to ma miejsce w Chinach, stanowi to bądź co bądź 10 milionów osób o potencjalnych uzdolnieniach parapsychologicznych.

Rys. 5. Symbole docelowe (z prawej) i wrażenia chińskich dziewczynek (z lewej)

Fala zachwytu nadzwyczajnymi funkcjami ciała ludzkiego spowodowała powstawanie licznych grup na wielu uniwersytetach, a nawet w szkołach, których celem były badania nad odkrytym fenomenem. Ponad 500 naukowców podjęło wyzwanie. Jedno z najważniejszych chińskich naukowych czasopism przyrodniczych, “Ziran Zazhi" (Czasopismo Przyrodnicze), porównywalne z uznanym czasopismem zachodnim “Naturę", od początku publikowało liczne artykuły prezentujące badania nadzwyczajnych funkcji ciała ludzkiego. Po stwierdzeniu, że niektóre dzieci są w stanie oddziaływać na małe obiekty fizyczne, do badań tych włączono także psychokinezę. Potrafiły one dokonać rzeczy takich jak zginanie zapałek lub przesuwanie wskazówek zegara. Doniesienia takie przyjmowano początkowo ze sceptycyzmem. Czyż do znanych sztuczek czarodziejskich nie należy tak szybkie i sprytne przestawianie wskazówek zegarka, że nie zauważa tego nawet sam właściciel noszący go na ręce? Sceptycyzm przeradza się jednak w zdumienie, gdy przeczytamy sprawozdania z eksperymentu, jaki przeprowadziła biolog, Zhu YiYi z Szanghaju, biorąca udział w wielu badaniach nadzwyczajnych funkcji ciała ludzkiego. Zhu YiYi została później wydawcą czasopisma fachowego opisującego tego rodzaju doświadczenia: “Osoby biorące udział w doświadczeniu stały tyłem do zegara, a obserwatorzy spoglądali na zegar. Obserwatorzy wyraźnie widzieli ruchy jego wskazówek. Miałam szczęście być obecna podczas kilku takich testów na Uniwersytecie Yun Nan. Może pan sobie wyobrazić moje zaskoczenie, gdy zobaczyłam bardzo szybko obracające się wskazówki zegara, które nie podlegały jakimkolwiek manipulacjom fizycznym"²⁷.

Nie była to jedyna niespodzianka dla pani biolog. Pewnego razu badała 13-letnią dziewczynkę, która twierdziła, że samodzielnie potrafi otwierać drzwi wyłącznie za pomocą siły swoich myśli. Zhu YiYi przywiozła ze sobą kłódkę kupioną w Szanghaju specjalnie do tego testu. Zamknęła drzwi na kłódkę, wyciągnęła klucz i schowała go do kieszeni swojej kurtki, gdzie podczas całego eksperymentu mocno trzymała go w ręce. Po 14 minutach silnej koncentracji, dziewczynka stwierdziła, że zamek jest otwarty. I rzeczywiście tak było, drzwi były otwarte!²⁸

Z powodu wieloletniej izolacji od świata zachodniego naukowcy chińscy stali się samodzielnymi kreatorami parapsychologii. Postanowili ponownie odkryć zjawiska paranormalne. Nie mieli pojęcia o rezultatach uzyskanych w trakcie ożywionych badań psi na Zachodzie w tym stuleciu, co umożliwiło im opracowanie całkowicie samodzielnych metod. Jako detektory stosowali różnorodne narzędzia, potrafili rejestrować emisję modulowanych promieni podczerwonych i fotonów gamma, a ich fizyczne, chemiczne i biologiczne detektory wykrywały niewytłumaczalne emisje. Naukowcy przekonali się wkrótce, jak słabe i niestabilne były zjawiska związane z nadzwyczajnymi funkcjami ciała ludzkiego oraz jak bardzo trudne i wielostronne okazało się poznawanie psi.

Qian Xuesen i rozkwit psi

W takiej fazie zachwytu nad nowym polem badań dalszy los tej młodej jeszcze nauki przypieczętowało pojawienie się Qian Xuesena, “ojca chińskiej technologii kosmicznej". W latach 30. Qian studiował w słynnym Instytucie Technologii w Massachusett (MIT, Massachusetts Institute of Technology) w Bostonie, a następnie w Laboratorium Napędów Odrzutowych (Jet Propulsion Laboratory) w Kalifornijskim Instytucie Technologii (Califomia Institut of Technology), gdzie awansował na stanowisko goddard proffesor of jet propulsion [profesor w dziedzinie napędów odrzutowych (przyp. tłum.)] i stał się jednym z pionierów w dziedzinie budowy rakiet. W 1955 roku Qian złożył wniosek o wydanie zezwolenia na powrót do ojczyzny. Koła dyplomatyczne USA z ciężkim sercem podjęły decyzję o wypuszczeniu tak wielkiego naukowca, wymieniając go na 11 amerykańskich pilotów pojmanych podczas wojny w Korei. Istnieją pogłoski, jakoby rząd amerykański żałował później tego kroku. Sądzono bowiem, że bez Qian Xuesena Chiny nie byłyby w stanie tak szybko wejść do kręgu potęg w dziedzinie badań atomowych i podróży kosmicznych²⁹.

Qian Xuesen zwrócił uwagę na fakt, że zjawiska pozazmysłowe i psychokinetyczne są tylko efektami wtórnymi powodowanymi przez kryjący się za nimi nośnik informacji, a mianowicie energię życiową Qi, co wyjaśnił wydawcom “Ziran Zazhi" podczas prywatnej rozmowy w 1980 roku: “Nikt nigdy nie próbował badać zewnętrznych zdolności ciała ludzkiego. Od tej chwili powinniśmy zacząć wykorzystywać naukę i technikę w celu zbadania potencjału ludzkiego. Dlatego powinniśmy zgłębić tradycyjne chińskie teorie medyczne, Qigong, nadzwyczajne funkcje organizmu ludzkiego i temu podobne. Taka wiedza doprowadzi w końcu do wykształcenia poznanych w ten sposób funkcji nadzwyczajnych"³⁰.

Po takim niezwykle optymistycznym pierwszym publicznym wystąpieniu Qiana doszło do nieprzyjemnego starcia między nim a wiernym programowo socjologiem Yu Guangyuanem, który oprócz piastowania różnych wszechwładnych urzędów zajmował również stanowisko dyrektora Instytutu Marksizmu, Leninizmu i Pamięci Mao Tse-tun-ga. Yu twierdził, że zjawiska paranormalne stanowią zaprzeczenie marksizmu, leninizmu, materializmu dialektycznego oraz współcześnie znanych prawidłowości naukowych, a przez to nie mogą być prawdą. Odmówił również swojego udziału w badaniach nadzwyczajnych funkcji organizmu ludzkiego.

Pojedynki słowne stawały się coraz ostrzejsze. Tymczasem Qian określił ten nowy obszar wiedzy wspólnym terminem “nauki somatyczne" i przepowiedział przełom, który miał doprowadzić do rewolucji w nauce i technice, a przez to całkowicie zmienić przyszłość ludzkości. Zmiana będzie o wiele głębsza niż ta, która została zapoczątkowana przez teorię względności i teorię kwantów³¹.

W państwie podlegającym kontroli centralnej tego rodzaju spory nie są rozstrzygane na płaszczyźnie intelektualnej, lecz poprzez decyzje polityczne. Ponieważ żadna ze stron nie chciała się poddać, przeciwnicy zwrócili się do partii z prośbą o wydanie orzeczenia. 13 maja 1982 roku sekretarz generalny Komunistycznej Partii Chin, Hu Yaobang, podjął decyzję na korzyść Yu, ale wysokie uznanie, jakim cieszył się Qian, spowodowało, że rozstrzygnięcie nastąpiło w sposób dyplomatyczny.

Badania nadzwyczajnych funkcji organizmu ludzkiego zostały zaszeregowane jako oficjalnie nieakceptowana dziedzina wiedzy. Nadal jednak pozwalano małej grupie naukowców na dalsze zgłębianie spornych zjawisk. Zabroniono natomiast wspominania o tych fenomenach w mediach. Uczeni mogli zamieszczać swoje wyniki jedynie w artykułach o obiegu wewnętrznym. W czasopiśmie “Ziran Zazhi" nie można już było znaleźć żadnych prac dotyczących psi, temat ten zniknął z gazet, radia i telewizji. Ludność zapomniała szybko o sprawie lub doszła do błędnego wniosku, że zjawiska psi okazały się zwykłymi oszustwami i dlatego partia zabroniła prowadzenia związanych z nimi badań.

Przez cztery lata te niezliczone, żarliwe i chaotyczne studia, które doprowadziły do zamieszania w kraju, przekształcały się stopniowo w spokojne projekty badawcze prowadzone za zamkniętymi drzwiami nielicznych, wybranych instytutów. Najważniejsze prace badawcze podjęto w Pekinie, w instytucie, który znajduje się pod kontrolą wojska. Nagłe zniknięcie psi z powszechnie dostępnej sceny oraz fakt kontynuowania badań w tajemnicy przez wojsko, skłoniło Amerykanów do przypuszczenia, że obecnie również Chińczycy wkroczyli na drogę wyścigu zbrojeń psi.

Pokonując granicę materii

Instytut Medycyny i Inżynierii Kosmicznej (ISME, Institute of Space Medico-Engineering) mieszczący się na przedmieściach Pekinu jest olbrzymim kompleksem naukowym. W trzech jego wydziałach prowadzone są prace badawcze z zakresu medycyny kosmicznej, układu człowiek-maszyna-środowisko oraz nauki o organizmie ludzkim. ISME jest obiektem wojskowym, a naukowcy chodzą w mundurach. Instytut ten powstał w latach 60., jego pierwotnym przeznaczeniem zaś była pomoc medyczna dla astronautów chińskich. Po odsunięciu na czas nieokreślony obsadzonych już lotów kosmicznych pozostały po nich w pełni wyposażone laboratoria i doświadczeni naukowcy pozbawieni przedmiotu swoich badań. Przy współpracy z wysokim rangą urzędnikiem politycznym i wojskowym o nazwisku Zhang Zhenhuan Qian Xuesenowi udało się umieścić badaczy psi u Chen Hsina, kierownika Instytutu Medycyny i Inżynierii Kosmicznej. W ten sposób prace badawcze nadzwyczajnych funkcji organizmu ludzkiego znalazły schronienie w trzecim wydziale ISME.

W campusie ISME często można było spotkać bardzo sympatycznego młodego człowieka, przystępnego i zawsze skłonnego do żartów. Nie był to ani student, ani naukowiec, lecz zwyczajny robotnik z prowincji Jiangsu - Zhang Baosheng. Ale to już wszystko, co było w nim “zwyczajnego". Znali go prawie wszyscy na uczelni, ale wiele osób w tej okolicy spoglądało na niego z nieufnością. Zhang mieszkał w pięknym, obszernym domu na terenie przemysłowym, miał kolorowy telewizor, odtwarzacz, kamerę wideo itp. Kucharz troszczył się o zaspokojenie jego potrzeb cielesnych, a gdy chciał się zabawić, rozbijał się po ulicach Pekinu amerykańskim krążownikiem szos z umieszczoną na dachu syreną policyjną.

Ten młody człowiek, cieszący się nadzwyczajnymi przywilejami, był cudowną osobą biorącą udział w doświadczeniach badaczy nadzwyczajnych funkcji organizmu ludzkiego. Z publikacji naukowych znany był jedynie jako “Z". Przed oddaniem go do wyłącznej dyspozycji badaczy w Instytucie Medycyny i Inżynierii Kosmicznej 19 naukowców pod kierownictwem Lin Shuhuanga z Wydziału Fizyki Pekińskiego College'u Nauczycielskiego przeprowadziło ze Zhangiem sensacyjne eksperymenty psychokinetyczne: “Z" przesuwał kawałki papieru z identyfikatorami, małe obiekty aktywne chemicznie, a nawet potrafił oznaczać żywe owady przez ściany zamkniętych pojemników!³²

Podczas jednej z prób ze Zhangiem w kolbie szklanej, przewężonej w środku, umieszczono przetworzony chemicznie kawałek papieru. W drugiej połowie kolby znajdowała się chemicznie przetworzona bawełna. W przypadku zetknięcia się bawełny z papierem zaszłaby możliwa do stwierdzenia reakcja chemiczna. Końcówka szklanego pojemnika została nieodwracalnie zapieczętowana specj alnym papierem. Kolba z zawartością ustawiona była przed Zhangiem Baoshengiem przez pięć minut; w tym samym czasie czterech kierowników badań obserwowało jaz różnych stron. Później papier znalazł się na zewnątrz szklanej kolby, która była całkowicie nietknięta, a jej zamknięcie nieuszkodzone. Jak to się stało? - Tego naukowcy nie widzieli. W jednej chwili w kolbie znajdowała się jej zawartość, w następnej papier leżał już na zewnątrz naczynia. Po przeprowadzonej analizie w bawełnie stwierdzono ślady reakcji chemicznej. Badacze przypuszczali, że papier przedostał się na zewnątrz “poprzez" bawełnę.

Podczas innego doświadczenia w zamkniętej kolbie szklanej umieszczono żywego, oznaczonego wcześniej owada. W przypadku otwarcia kolby zostałby przerwany delikatny włos przyklejony po wewnętrznej stronie naczynia. Dwóch kierowników badań ponownie obserwowało Zhanga stojącego obok kolby. Dwie minuty później owad znalazł się na zewnątrz hermetycznie zamkniętego pojemnika i dzielnie piął się po nim do góry.

Pewnego razu wykonano nagranie filmowe takich prób, używając kamery o bardzo dużej szybkości, wykonującej 400 zdjęć na sekundę. Jedno ze zdjęć przedstawia pastylkę, która przemieszcza się przez ścianę hermetycznie zamkniętego pojemnika szklanego³³. Na jednym jedynym zdjęciu widać, jak pastylka wnika w szklaną ścianę, na następnym jedna jej połowa znajduje się na zewnątrz, a druga wewnątrz, natomiast na trzecim pastylka jest na zewnątrz pojemnika. Jeżeli taki efekt można zobaczyć tylko na trzech zdjęciach filmu nagranego z bardzo dużą szybkością, wyjaśnia to fakt, dlaczego kierownicy badań mogli zauważyć przedmioty użyte w doświadczeniu, jedynie wewnątrz i na zewnątrz pojemnika. Oko ludzkie nie potrafi spostrzec procesu o tak dużej szybkości. Niestety, wydaje się, że żaden naukowiec spoza Chin nigdy nie widział tego filmu.

Ważną wskazówką mówiącą o źródłach finansowania badań i należnym im znaczeniu jest przyznanie temu filmowi nagrody drugiego stopnia “za szczególne osiągnięcia naukowe", przydzielonej w 1987 roku przez wojskowy wydział lotów kosmicznych. “Z" nie był jedyną osobą biorącą udział w doświadczeniach w ISME, obdarzoną nadzwyczajnymi zdolnościami, ale z pewnością właśnie on wywoływał najbardziej osobliwe zjawiska.

Naukowcy mieli również możliwość pracy z mężczyzną, który czynił prawdziwe cuda w innej dziedzinie; z człowiekiem o nazwisku Yan Xin. Yan był pewnego rodzaju cudownym uzdrowicielem. Miał rzekomo natychmiast uzdrawiać ludzi nawet po wielokrotnym złamaniu kości, tak że natychmiast mogli wracać do pracy. Odnosił tak wiele sukcesów, że jego pacjenci zaczęli pisać o nim artykuły. Yan stał się znany w całym kraju i zaczął wygłaszać prelekcje przed wielkimi zgromadzeniami. Tłumy licznie wypełniały areny, gdzie gromadziło się do 30 000 osób. Nie były to jednak typowe prelekcje, do jakich jesteśmy przyzwyczajeni. Trwały zazwyczaj bez przerwy od sześciu do czternastu godzin.

Większość ludzi nie opuszczała w tym czasie swoich miejsc, nie zaspokajała potrzeb fizjologicznych, nie jadła. Opowiadano natomiast, że sparaliżowani powstawali ze swoich wózków i ze łzami w oczach przechadzali się dookoła, cukrzycy odczuwali złagodzenie dolegliwości, znikały kamienie żółciowe, nowotwory i ustępowały bóle³⁴. Wszystko to miało być rezultatem zewnętrznego promieniowania Qi. Yan Xin jest mistrzem Qigong.

“Najwyższa technologia" - Oigong

Tradycyjna medycyna chińska zdobyła sobie trwałe miejsce na Zachodzie. 1000-lemi skarb dalekowschodniej wiedzy o leczeniu nie jest jednak wystarczająco znany i znajduje zastosowanie tylko w niewielkim zakresie.

Od czasów dynastii Hana (206 p.n.e. - 220 n.e.) Qigong (wymowa “czi-gung") uważany jest w Chinach za jedną z czterech dużych dziedzin medycyny. Korzeniami Qigong są ćwiczenia duchowo-fizyczne sięgające do praktyk taoistycznych i buddystycznych. Qigong oznacza “pracę lub ćwiczenia z Qi". Qi jest podstawowym pojęciem w tradycyjnej medycynie chińskiej. Oznacza silę natury przepływającą przez wszechświat i człowieka. Jej pojmowanie bardzo przypomina hinduistyczną siłę o nazwie “prana" i grecką, nazywaną “pneuma", które wyrażają fizyczną i duchową energię - siłę podtrzymującą życie i tworzącą kształt, której bezpośrednim wyrazem jest oddech stanowiący pewien rodzaj łącznika pomiędzy światem uchwytnym a niematerialnym.

Poprzez ćwiczenia i koncentrację duchową, której uczy Qigong, Qi stanie się widzialna w organizmie dzięki sile wyobraźni Vi. Jest ona warunkiem do kierowania przepływem Qi w organizmie. Można spowodować krążenie Qi w obrębie pewnych kanałów znajdujących się na różnych stopniach zagłębienia w organizmie. Lub inaczej, Qi kierowana jest do chorych miejsc przez tak zwane meridiany i gromadzona w wybranych punktach. Ćwiczenia ruchowe³⁵ stosowane są przez wielu Chińczyków jako metoda profilaktyczna służąca zachowaniu zdrowia. Dokładność ich wykonania oraz wyobrażenie prądu Qi w organizmie ma pomocniczo oddziaływać na przepływ Qi.

W pojęciu chińskim mistrz Qigong posiada taką kontrolę nad Qi, która pozwala mu na kierowanie nią oraz magazynowanie i wysyłanie j ej. Za pomocą własnej Qi skierowanej na zewnątrz, a poprzez ręce zwróconej na pacjenta - czyli poprzez tak zwaną zewnętrzną emisję Qi (waiqi) - potrafi oddziaływać na choroby ludzi.

Podczas prelekcji o Qigong Yan Xin zadziwił cały kraj swoją zewnętrzną emisją Qi. Nic więc dziwnego, że badacze przywieźli go wkrótce do swoich laboratoriów.

Lu Zuying z Wydziału Chemii i Biologii na Uniwersytecie Qinghua w Pekinie przeprowadził wiele nadzwyczaj ciekawych eksperymentów z Yan Xinem. Podczas jednej z serii prób uczony przygotował różne preparaty biologiczne i chemiczne³⁶. Przez około od 10 do 15 minut mistrz Qigong kierował na nie swoją Qi w formie emisji zewnętrznej. Oddziaływanie na zwykłą wodę z kranu spowodowało drastyczną zmianę w j ej charakterystyce spektralnej. Bezpośrednio po “zadziałaniu" na spektrografie pojawiło się duże wychylenie fali o długości 1970 cm¹, które stopniowo ulegało zmniejszeniu, a po kilku godzinach osiągnęło wartość normalną. Roztwór soli fizjologicznej (0,9%) wykazuje zazwyczaj typowe odchylenie na spektrografie przy długości fali 246 cm¹. Natychmiast po przesłaniu energii odchylenie to zniknęło lub przesunęło się na 237 cm¹.

Oddziaływanie na pięcioprocentowy roztwór glukozy spowodowało zanik charakterystycznego wychylenia oraz intensyfikację innych. Wszystkie efekty ustępowały z czasem i sytuacja powracała do normalnego stanu. Nie ma wątpliwości: struktura cząsteczkowa roztworów została na krótki czas zmieniona przez działanie zewnętrznej Qi.

Najbardziej fantastyczny w tych doświadczeniach jest fakt, że Yan, mistrz Ojgong, wywierał wpływ na związki doświadczalne na dużą odległość - nie z kilku metrów, nie z innego laboratorium, lecz z odległości od 6 do 10 kilometrów! Pomyślne wyniki osiągał nawet na dystansie 2000 kilometrów.

Eksperymenty z Yan Xinem kontynuowano w Instytucie Medycyny i Inżynierii Kosmicznej. Systematycznie badano nowe układy, na które mogła oddziaływać zewnętrzna emisja Qi. Mistrzowi Qigong udało się między innymi zmienić strukturę cząsteczkową różnych substancji, włącznie z łańcuchami aminokwasowymi DNA odpowiedzialnymi za informacje genetyczne oraz okresami połowicznego rozpadu izotopów radioaktywnych, a także płaszczyzną polaryzacji promienia świetlnego emitowanego przez laser helowo-neonowy.

Podczas gdy w spokoju kontynuowano badaniami (nadzwyczajnych funkcji organizmu ludzkiego), Qigong przerodził się wkrótce w ruch dzięki wystąpieniom Yan Xina i innych mistrzów. W tym czasie naukowcy starali się nie łączyć ze sobą. psi i Qigong. Dzięki temu ruch Qigong, w przeciwieństwie do publicznych dyskusji o psi, nie został obłożony klątwą partyjną. Wręcz przeciwnie. Wielu znaczących polityków akceptowało teraz Qigong jako duchową spuściznę swego kraju, a nawet popierało go poprzez publiczne wykonywanie ćwiczeń propagowanych przez ruch psi.

Hu Qiaomu, członek centralnego biura politycznego partii, kompetentny w sprawach propagandy, wypowiedział w 1987 roku następujące słowa: “Każdą jednostkę naszego społeczeństwa powinniśmy pobudzać do zgłębiania wiedzy o Qigong. Myślę, że w tym przypadku chodzi o bardzo podstawowe zjawisko naukowe, a nie o urojony przesąd"³⁷.

Hu Qiaomu wzywał nawet do podjęcia wszelkich wysiłków zmierzających do popularyzacji Qigong. Takie wypowiedzi, wyraźnie kontrastujące z wyrokiem partii z 1982 roku dotyczącym badań nad psi, wyszły jednak na korzyść badaniom nad nadzwyczajnymi funkcjami organizmu ludzkiego. “Nauki somatyczne", które pociągną za sobą rewolucję nie mającą sobie równych - jak przepowiedział Qian Xuesen - obejmują zarówno Qigong, jak i zjawiska wywoływane przez nadzwyczajne funkcje organizmu ludzkiego. Już podczas swojego pierwszego wystąpienia przed członkami partii Qian zwrócił uwagę na hipotezę, że podstaw zjawisk anomalnych należy szukać w Qi. Obecne oficjalne stanowisko zmieniło się do tego stopnia, że psi mogła tylnymi drzwiami powrócić do wielu instytucji badawczych.

W 1987 roku zostało założone Chińskie Towarzystwo Nauk Somatycznych, a “Ziran Zazhi" ponownie rozpoczął publikowanie artykułów, które teraz koncentrowały się prawie wyłącznie na Qigong. Parapsychologia stała się akceptowanym przedmiotem badawczym. W tym samym roku Qian Xuesen został wybrany na przewodniczącego Chińskiego Towarzystwa Nauki i Technologii - które jest m.in. urzędową komisją koordynującą badania naukowe w kraju. Qian osiągnął szczyt władzy i miał bezpośredni wpływ na politykę w stosunku do nauki. Nie zaprzepaścił takiej szansy. Ponieważ był pod wrażeniem doświadczeń wykonywanych z Yan Xinem, udzielił poparcia “naukom somatycznym", wyrażając przekonanie, że: “Qigong chiński jest nowoczesną nauką i technologią-wysoką technologią- absolutnie najwyższą technologią"³⁸.

Jak należy oceniać prowadzone obecnie badania nad psi w Chinach? Czy trzeba obawiać się postępu ze względu na zastosowanie psi w branży wojskowej w Państwie Środka? Nadzwyczajne nakłady na częściowo tajne prace badawcze prowadzone w wielu chińskich miejscowościach są powodem do pojawienia się takich obaw. Czy stanowi to “chińskie wyzwanie" w tej dziedzinie?

W 1995 roku miałem okazję porozmawiać z Li Zhi Nan, głównym przedstawicielem chińskich badań nad psi pobłogosławionych przez czynniki oficjalne. Li Zhi Nan jest generalnym sekretarzem Chińskiego Naukowego Towarzystwa Badawczego ds. Qigong oraz członkiem zarządu Towarzystwa ds. Badania Qigong. Zajmuje czasowe stanowisko profesora na Uniwersytecie Qinghua w Pekinie, jest także starym członkiem kadry z bezpośrednim dojściem do najwyższych polityków w kraju. Jeżeli ktoś w ogóle wie, jak daleko zaszły badania chińskie, to tym człowiekiem jest Li Zhi Nan.

Podczas naszej rozmowy stało się jasne, że praktycznie wszystkie bardzo szeroko zakrojone badania nad psi finansowane przez państwo są tajne. Li wyjaśnił mi, że w Chinach rozróżnia się paranormalne zdolności typu Yang i Vin³⁹. Uzdolnienia typu Yang można nabyć przez ćwiczenia (jak Qigong), natomiast Yin należą do ciemnej sfery, nie podlegającej kontroli - zdolności wrodzonych, medialnych i szamańskich. Przywódcy polityczni nie są całkowicie zgodni co do kierunku marszu - przynajmniej tego oficjalnego. Udało się zapobiec “polowaniom na czarownice" w stosunku do licznie pojawiających się osób o paranormalnych uzdolnieniach Yin, na przykład jasnowidzących dzieci, mimo że niektórzy się ich domagali. Tymczasem podejmowane są nawet gorliwe poszukiwania ludzi ze szczególnymi paranormalnymi zdolnościami Yin. Wyłonione osoby poddawane są-jak wyraził się Li - badaniom “wewnętrznym". Miał na myśli tajne programy badawcze.

Strona rządowa oficjalnie reprezentuje sceptyczny punkt widzenia. A w istocie kładzie silny nacisk na badania AFMK i Qigong. Demonstrowany na zewnątrz obraz sceptycznej propagandy spowodował - jak stwierdził Li - powstanie “analogii do oficjalnie negatywnych wyobrażeń o psi w USA i Rosji". A później zaśmiał się i stwierdził, że świadome tuszowanie naprawdę ważnych treści i przedstawianie ich jako rzeczy nieistotnych wydaje się być i tu, i tam częścią międzynarodowej gry, którą doskonale rozumieją ludzie u władzy, a naród bierze za dobrą monetę.

O tym, do jakiego stopnia poważnie traktuje się te rzeczy w Chinach, świadczy fakt, że w sprawach “nauk somatycznych" kompetentny był do niedawna “tylko" jeden komitet złożony z trzech polityków. Od 1994 roku zajmuje się tym nie mniej niż dziewięciu dyplomatów - co świadczy o dużej randze prowadzonych badań. W ostatnim czasie założono w Pekinie Chińską Akademię Nauk Somatycznych - centrum prac badawczych nad nadzwyczajnymi funkcjami organizmu ludzkiego i Qigong (fot. 37).

Chiny pozostają nadal bardzo restrykcyjne w kwestii dostępu zagranicznych naukowców do projektów i dokumentacji. W 1996 roku odbyły się dwie wielkie konferencje: 3. Światowy Kongres Wymiany Wiedzy o Medycznym Qigong w Pekinie oraz 6. Międzynarodowe Sympozjum Qigong w Szanghaju. W obydwóch kongresach uczestniczyli praktycznie tylko naukowcy chińscy. Możliwość przedstawienia swoich wyników mieli jedynie nieliczni badacze japońscy intensywnie zajmujący się w ostatnich latach pracami nad Qigong.

Kultura zachodnia przeprowadza ostry podział pomiędzy światem materialnym i duchowym zgodnie ze światopoglądem kartezjańskim. Przez długi czas świadomość pojmowano wyłącznie jako zewnętrzny efekt aktywności mózgu, bez własnej siły przyczynowej. Dopiero w ostatnich latach nastawienie to ulega zmianie, także wśród naukowców zajmujących się badaniem pracy mózgu. Badacze zaczynaj ą akceptować pogląd, że świadomość wywiera wewnętrzny wpływ na organizm. Wydaje się również, że powoli pojawia się przekonanie, iż świadomość może poprzez organizm działać na zewnątrz.

Chiński sposób myślenia nigdy nie był obciążony tego rodzaju nastawieniem. Tradycyjnie istnieje tutaj ostra dychotomia pomiędzy światem zewnętrznym i wewnętrznym, ale nie pomiędzy ciałem i duchem. Chińczycy potrafili zachować swój pierwotny światopogląd holistyczny, przejmując jednocześnie z Zachodu arsenał potrzebny do stworzenia empirycznych metod naukowych. Może właśnie tutaj należy szukać przyczyny, dlaczego częstość występowania i natężenie zjawisk psi sąw Chinach większe niż w krajach zachodnich. Poznanie bogatych treści tradycji historycznych w Państwie Środka za pomocą metod naukowych mogłoby umożliwić napływ świeżych idei do poszukiwań w obrębie nauk granicznych.

W tej chwili zalecana jest jeszcze ostrożność w interpretacjach. Częstym problemem pojawiającym się w badaniach prowadzonych w Chinach i państwach powstałych po upadku Związku Radzieckiego są metodyczne niedociągnięcia w eksperymentach. Próby są niejednokrotnie niedostatecznie przygotowane, a ich struktura nieodpowiednio przemyślana, środki ostrożności zaś niewystarczające. Doświadczenia opisywane są w publikacjach w sposób bardzo oszczędny. Różnorodne działania wydają się mało przejrzyste, a wiele rzeczy dzieje się poza kontrolą. Dla obserwatora tej sceny trudność stanowi oddzielenie złudzeń od faktów. Przyczyną jest nadal daleko idący brak uświadomienia sobie tego szczególnego problemu, jaki niesie ze sobą badanie postrzegania pozazmysłowego i psychokinezy. Dopiero po osiągnięciu przez eksperymenty standardów amerykańskich i europejskich protokoły psi z tych krajów można będzie w sposób nieograniczony włączyć do rozważań nad naturą psi. Pozostaje tylko mieć nadzieję, że cel zostanie szybko osiągnięty, gdyż zarówno w Rosji, jak i w Chinach trwają bardzo intensywne prace badawcze, a naukowcy mają do dyspozycji nadzwyczajny zasób osób uzdolnionych para-psychologicznie.

W krajach zachodnich, gdzie nadzwyczajne właściwości psi stanowią raczej rzadkość, nie przespano dwóch ostatnich dziesięcioleci. Parapsychologia, zależna od silnych, możliwych do odtworzenia zjawisk, z konieczności uczyniła cnotę. W dużym stopniu zwróciła się w kierunku badań stanów sprzyjających pojawianiu się psi. Na tej drodze poczyniła znaczące odkrycia i dokonała milowego kroku w dziedzinie akceptacji przez ortodoksyjny świat nauki.

Kognicja anomalna: Śladami zagadki

W polu całości

Marisa leżała całkowicie zrelaksowana na sofie we włoskim stylu i nie miała pojęcia, co dzieje się wokół. Sprawiała wrażenie zamkniętej we własnym świecie. Dochodził do niej jedynie jednostajny szum, przypominający szum morza. Jednak Marisa nie spała i miała otwarte oczy. Dostrzegła otaczającą j ą gęstą, różową mgłę, z której wyłaniały się obrazy jak we śnie. Były to ruchome obrazy o dużej przejrzystości i nasileniu barw. Marisa znajdowała się w “polu całości" [w literaturze można także spotkać nieprzetłumaczany termin ganzfeld, który w bezpośrednim tłumaczeniu oznacza “pole całości" lub “pole całkowite" (przyp. dum.)].

Szum w uszach pochodził ze słuchawek. Oczy miała zakryte połówkami piłeczek do ping-ponga w ten sposób, że zawsze mogła je bezproblemowo otworzyć, natomiast jej pole widzenia pozostawało całkowicie zasłonięte. U góry paliło się czerwone światło, które przez mleczną biel piłeczek ping-pongowych sprawiało wrażenie różowego morza mgły.

Ostrożnie, aby nie zakłócić stanu odprężenia Marisy, poprosiłem, aby opisała swoje wrażenia. “Tutaj jest plaża - powiedziała - długa, jasna plaża... i morze, i promienne niebieskie niebo... " Tak bardzo zatopiła się w swoim świecie z pogranicza snu, że nie zauważyła niepokoju, jaki powstał wokół niej.

Panowała gorączkowa atmosfera studia telewizyjnego stacji RAI w Mailandzie, byliśmy w samym środku audycji transmitowanej na żywo. Notariusz wyciągnął właśnie jedną z czterech dużych zalakowanych kopert, otworzył ją i wyciągnął obrazek, który został następnie pokazany grupie widzów siedzących w studio i milionom przed telewizorami w swoich domach. Było to zdjęcie plaży wypoczynkowej nad Adriatykiem.

To doświadczenie pokazowe miało miejsce w połowie lat 80. Zostałem wówczas zaproszony przez moją włoską koleżankę Paolę Giovetti do uczestniczenia w serii programów telewizyjnych. Chciałem tam zademonstrować jedną z najnowszych - i najskuteczniejszych - technik badań nad psi, tak zwaną metodę poła całości. Było to bardzo delikatne przedsięwzięcie jak wszystkie demonstracje psi* w telewizji. Zjawiska te można łatwo zakłócić i nie da się ich w dowolny sposób powtórzyć. Dodatkowe trudności stwarza napięcie oczekiwania i ograniczenia czasowe programu telewizyjnego. Dochodzi do tego konieczność prezentacji na rozkaz. Trudno sobie wyobrazić gorsze warunki, aby osiągnąć sukces. Mimo wszystko zdecydowałem się jednak przeprowadzić test, ponieważ odgraniczenie od bodźców zmysłowych dawało pewną szansę powodzenia.

Kilka dni przed występem przeprowadziłem z grupą młodych ludzi, od dłuższego czasu regularnie zajmujących się medytacją, próby badawcze wykorzystujące metodę pola całości. Przez 10 do 15 minut znajdowali się w sytuacji pola całości, nie słyszeli nic poza szumami i widzieli tylko przyjemne różowe światło. Jest to sposób na doświadczalne wywołanie stanu poprzedzającego zaśnięcie, podczas którego pojawiają się podobne do snu obrazy, a sama osoba biorąca udział w doświadczeniu znajduje się w stanie “czuwania sennego". W tej fazie występują po pewnym czasie obrazy podobne do marzeń sennych, halucynacje hipnagogiczne, które poznaliśmy już podczas badań wykonywanych przez Tarta, koncentrujących się na doświadczeniach pozacielesnych. W takim stanie człowiek jest szczególnie podamy na odbieranie wrażeń psi. Marisa wykazała duże zdolności postrzegania elementów obrazów, które oglądałem. Mimo wszystko zaskoczyła mnie * jednak tak bardzo udana demonstracja w telewizji.

Doświadczenia z polem całości zadziwiły wielu ludzi. Począwszy od parapsychologów, którzy nie mieli nadziei na tak skuteczną metodę, poprzez naukowców reprezentujących | inne dziedziny, którzy w tej rygorystycznej i zabezpieczonej przed wszelkimi kryjówkami dla narządów zmysłów procedurze zauważyli olbrzymi krok naprzód, a skończywszy wreszcie na pewnej liczbie zatwardziałych krytyków, którzy na podstawie stwierdzonych sukcesów poczuli się zobowiązani do zmiany swojego stanowiska.

Czasopismo naukowe znane ze swego sceptycyzmu - “New Scientist" - zamieściło w wydaniu z 15 maja 1993 roku artykuł wstępny traktujący o eksperymentach z polem całości, prowadzonych na uniwersytecie w Edynburgu: “Parapsychologia od dawna spychana jest na margines jako temat dla szaleńców i oszustów. W chwili obecnej istnieje jednak eksperyment telepatyczny, który spowodował, że nawet sceptycy zaczęli z zakłopotaniem drapać się po głowach". Jak doszło do takiego bezprzykładnego sukcesu?

Telepatia w marzeniach sennych

W latach 60. amerykańskiemu psychologowi Montague Ullman oraz jego kolegom Stanleyowi Krippnerowi i Solowi Feldsteinowi z laboratorium marzeń sennych w Centrum Medycznym Maimonides (Maimonides Medical Center) w Brooklynie udało się wpłynąć na marzenia senne w drodze telepatii. Podczas transmisji obrazów znanych malarzy oraz innych materiałów zespół uzyskał niesamowite wyniki.

Pewnej nocy podczas typowego testu Wiliam Erwin, parapsycholog i znakomity podmiot testów, spał w laboratorium marzeń sennych. Obudzono go po zakończeniu fazy marzeń sennych⁴⁰ i w ten sposób zakończył się etap telepatycznego przekazywania obrazu. Obrazem docelowym było malowidło Maksa Becksmanna Zdjęcie z krzyża. Podczas tej próby chodziło o nasilenie osiągnięć telepatycznych poprzez silne uczestnictwo emocjonalne. Zadaniem nadawcy było nie tylko samo skoncentrowanie się na obrazie, lecz również wyciągnięcie z pudełka małego drewnianego krzyża, obrazu Jezusa, kilku pinezek i czerwonego mazaka (fot. 32). Na kartce papieru zawierającej wytyczne napisano: “Za pomocą pinezek proszę przybić Jezusa do krzyża. Mazakiem proszę namalować krew na j ego ciele".

Obudzony ze snu Erwin opisał najpierw mowę Winstona Churchilla i ceremonialną ofiarę składaną przez pewne plemię tubylców, w której brał udział:

“W sprawie Churchilla istniała pewna okoliczność ceremonialna, we śnie z tubylcami również odbywała się jakaś ceremonia... Mieliśmy zostać ofiarowani czy coś w tym stylu i miało to coś wspólnego ze sprawami politycznymi... Mieliśmy wówczas udawać, że jesteśmy bogami... Gdy patrzyło się na tego tak zwanego króla, przywódcę czy jak go tam zwali tubylcy, miało się wrażenie, jakby się patrzyło na jednego z bożków na totemach. .. Było to coś prymitywnego, coś, co próbowało zniszczyć wszystko, co cywilizowane. .. Wierzyło w autorytet Boga... żaden Bóg nie przemówił. Było to działanie strachu albo idea zrodzona z lęku przed Bogiem, coś, co wydawało się owocem kontroli"⁴¹.

Oprócz wyraźnego związku z obrazem docelowym widać tutaj pewną osobliwość przekazu telepatycznego. Rzeczy sensowne pojawiają się często we śnie wyrażone w niespodziewany, całkowicie nieoczekiwany sposób. Cóż wspólnego miał polityk Winston Churchill z ukrzyżowaniem? Gdyby jednak rozłożyć jego nazwisko na “churchhill" - “wzgórze kościelne" - to wówczas ujawnia się jego symboliczne znaczenie. Churchill był ponadto angielskim premierem i ministrem obrony wielkiej koalicji wojennej w latach 1940--1945, co mogło się również kojarzyć z tematem zabijania i ofiary.

Charles Honorton, mały pucułowaty człowiek o otwartym umyśle, żyjący w czasach nam współczesnych, szukający ciągle nowych wyzwań - przez swoich przyjaciół zwany pieszczotliwie “Chuck" - po przystąpieniu do zespołu Maimonides skierował badania na nowe tory. Honortonowi sprawiało przykrość nieprzesypianie nocy w małym, śmierdzącym laboratorium po to, aby przez długie godziny odgrywać na scenie spektakl z męczącą próbą telepatyczną. Wreszcie sam sposób postępowania był bardzo nieekonomiczny. W pełni wystarczająco i przekonująco udowodniono już przecież możliwość istnienia telepatii we śnie. Honorton poszukiwał teraz stanu podobnego do snu, który dałoby się wytworzyć w sposób sztuczny. Już od dłuższego czasu interesował się stanami sprzyjającymi psi. Sen był jedną z takich form. Nie bez powodu przeważająca część spontanicznych doświadczeń pozazmysłowych miała miejsce właśnie we śnie.

Psi w czyśćcu

Honorton miał dwóch kolegów, których badania szły w tym samym kierunku, psychologów Wiliama Brauda z Uniwersytetu Houston oraz Adriana Parkera z Uniwersytetu w Edynburgu. Wspólnie natknęli się na metodę, która została opracowana we wczesnych latach 60. podczas badań nad doświadczeniami wywoływanymi w sposób eksperymentalny, analogicznymi do przeżyć występujących na krótko przed zaśnięciem⁴². Głównym zadaniem tych studiów było wykrycie, w jaki sposób myśli, uczucia i obrazy pojawiające się w stanie czuwania znajdują drogę ujścia do marzeń sennych występujących podczas snu poprzez hipnagogiczny stan czuwania. W tym celu badacze zastosowali opisane już monotonne szumy, tak zwany biały szmer, oraz przepołowione piłeczki do ping-ponga - takie równomierne pobudzanie zmysłów określili niemieckim słowem ganzfeld (pole całości), ponieważ wytwarza ono jednorodne, wizualne i audytywne pole całościowe.

Może - zastanawiali się Honorton, Braud i Parker - w drodze telepatycznej dałoby się w polu całości przenosić obrazy, podobnie jak podczas snu. Już przy pierwszych próbach zauważyli, że poprzez ujednoliconą w taki sposób symulację zmysłów wzroku i słuchu osoby biorące udział w doświadczeniu szybko osiągały zmianę stanu: uwaga kieruje się wówczas do wnętrza, świat zewnętrzny zatraca się, unoszą się obrazy podobne do marzeń sennych. Ze względu na bogactwo obrazów, uczuć i wolnych skojarzeń jest to stan podwyższonej kreatywności.

Z początku Honorton chętnie pracował, wykorzystując serię przeźroczy dotyczących jednego tematu, co stanowiło przeciwieństwo pojedynczych obrazów. Nadawca znajdujący się w oddalonym pomieszczeniu oglądał serię trójwymiarowych przeźroczy za pomocą binokularowej przeglądarki 3D. Tematem serii przeźroczy podczas jednego z doświadczeń były “Rzadkie monety". Po około 10-, 15-minutowej stymulacji w polu całości odbiorca podał do protokołu: “Koła... ich wielkości nie są jednakowe... jedne są większe, inne całkiem małe - nie większe niż jeden pens... te wszystkie kółka o różnej wielkości... Teraz widzę kolory, szczególnie dwa: złoto i srebro pojawiają się zdecydowanie częściej niż inne".

Podczas innej próby, wykonanej w Instytucie Parapsychologii (Institut for Parapsychology) w Durham, Północna Karolina, obrazem docelowym było zdjęcie z czasopisma “National Geographic". Przedstawiało ono pewien wycinek krajobrazu w Kentucky lub Tennessee z samotną drogą i małą ciężarówką widzianymi z góry.

Kobieta, która brała udział w eksperymencie, w następujących słowach opisała hipnagogiczne obrazy powstałe w jej wyobraźni: “Była tam ulica... nie żwirowa ulica, lecz asfaltowa... to był bardzo ulotny obraz, znajdowałam się wewnątrz samochodu i widziałam tylko lusterko wsteczne". Później powiedziała jeszcze, że miała wrażenie, jakby jechała samochodem przez szeroki, otwarty krajobraz na wsi⁴³.

O tym, jak dobre są to wyniki, można przekonać się na przykładzie obrazów, które nie zostały wybrane w sposób przypadkowy podczas tej próby, był to styl życia dzieci--kwiatów, pewien chiński wielmoża w ornacie oraz samochód na parkingu głęboko zakopany w śniegu. Po zakończonym eksperymencie osoba biorąca udział w doświadczeniu miała uszeregować wszystkie cztery ewentualne obrazy w odpowiedniej kolejności, umieszczając na pierwszym miejscu zdjęcie najbardziej zbliżone do jej wrażeń, a na ostatnim fotografię najmniej odpowiadającą j ej spostrzeżeniom. Bez chwili zastanowienia wyciągnęła zdjęcie z ciężarówką na drodze i powiedziała: “Widziałam to". Bezpośrednie celne trafienie.

Charles Honorton miał to szczęście, że w 1979 roku mógł opuścić małe i niewystarczające laboratorium w Brooklynie i kontynuować swoje przełomowe badania na uniwersytecie o najlepszej renomie. Za pieniądze Jamesa McDonella, pioniera w dziedzinie samolotów, założył na Uniwersytecie w Princeton Psychofizyczne Laboratoria Badawcze (PRL, Psychophysical Research Labolatories). Honorton wraz za swoimi współpracownikami opracował tam skomputeryzowaną, całkowicie automatyczną metodę badań nad polem całości⁴⁴.

Na taśmie wideo nagrano wszystkie możliwe obrazy docelowe. Jednym z nich było zdjęcie wykonane przez fotografa, pozostałe to wideoklipy z filmów, kreskówek oraz reklam telewizyjnych. Fragmenty filmów trwały z reguły krócej niż 60 sekund. Osoby biorące udział w doświadczeniu, które zgłosiły się na ochotnika, zostały przygotowane do pola całości, a następnie zamknięte w akustycznie izolowanym pomieszczeniu. W czasie 30 minut miały po prostu opisywać pojawiające się przed ich okiem wewnętrznym obrazy, komputer wybierał obraz docelowy, automatycznie przewijał taśmę wideo do odpowiedniego miejsca i sześciokrotnie odtwarzał dane zdjęcie lub wideoklip. Nadawca, najczęściej jeden z kierowników doświadczenia, obserwował obraz i próbował telepatycznie przekazać go odbiorcy. Po zakończeniu posiedzenia osobie doświadczalnej w sposób automatyczny wyświetlano obraz docelowy oraz trzy inne, nie wybrane obrazy. Przy pomocy pilota zdalnego sterowania mogła ona bezpośrednio na ekranie pokazać, który obraz jej zdaniem został wybrany. Takie postępowanie do minimum zredukowało kontakt pomiędzy nadawcą a odbiorcą i w idealny sposób wyeliminowało wszystkie możliwości przekazywania informacji w normalnej drodze.

Podczas kongresu Towarzystwa Parapsychologicznego (Parapsychological Association), który odbył się w 1982 roku w Cambridge, Ray Hyman zaprezentował swoje krytyczne stanowisko w stosunku do badań pola całości. Zwrócił uwagę obecnych osób na pewne niedociągnięcia w analizie statystycznej oraz w strukturze metodycznej. Wiele punktów w jego krytyce Honorton uznał za bezpodstawne. W swojej szczegółowej replice Honorton po raz pierwszy zebrał wszystkie przeprowadzone do tej pory badania i doszedł do wniosku, że doświadczenia dostarczyły wystarczających dowodów na rzeczywistość psi⁴⁵. Był to początek wieloletniej konfrontacji między tymi dwoma badaczami, która dzisiaj przeszła już do historii parapsychologii jako “debata Honortona-Hymana". Uporowi tych dwóch stron zawdzięczamy przesunięcie eksperymentów psi na inną płaszczyznę, na której w tym czasie zgromadzono mnóstwo niepodważalnych naukowo dowodów na realność psi.

Aby odrzucić przemyślenia Honortona, krytyk Ray Hyman wykorzystał nową formę kontroli statystycznej, tak zwaną metaanalizę.

Magiczne słowo metaanaliza

Parapsychologia eksperymentalna, podobnie jak wiele innych dziedzin nauki, stale gromadziła badania i eksperymenty. Aby potwierdzić liczne i różnorodne hipotezy, przeprowadzano pojedyncze próby częściowe i do chwili obecnej znaleziono niewiele odpowiedzi na wielkie problemy.

Co można zrobić ze stertą pojedynczych badań, z których każde czegoś dowodzi, ale praktycznie pozostawia jedynie niewielką możliwość porównania z innymi? Dotychczasowa metoda polegała na zestawianiu przeglądu wszystkich prób i znajdowaniu wyrażeń, które umożliwią podsumowanie różnorodnych wyników. Metoda taka jest oczywiście uzależniona od syntetycznej zręczności interpretatora i narażona często na niebezpieczeństwo dopasowywania świadomie lub nieświadomie postawionych hipotez poprzez “sztukę interpretacji". Znany jest przecież fakt, że przekroje poprzeczne w pewnej dziedzinie badawczej wykonane przez różnych interpretatorów doświadczaj ą różnych wykładni.

Dla naukowców opierających swe badania na eksperymentach statystycznych cała ta sytuacja uległa zmianie w 1976 roku, gdy Gene Glass wymyślił metody, za pomocą których wyniki licznych różnorodnych badań mogły zostać wykorzystane zarówno do postawienia problemu, jak i do porównania. Metoda otrzymała nazwę metaanaliza, ponieważ chodzi tutaj o analizę analiz⁴⁶. Zalicza się ona do najważniejszych innowacji, jakie zaszły w naukach w ostatnim czasie. Metaanalizy zrewolucjonizowały podejście nauk do danych. Kontrowersje panujące w naukach znikają po zastosowaniu meta-analizy, ponieważ metody tej nie można ukierunkować zgodnie z powziętymi wcześniej opiniami. Metaanalizy za jednym zamachem doprowadziły do akceptowalności dziedziny badań psi. Były one brakującym elementem w układance z dowodów rozrzuconych na kształt puzzli.

Metaanalizę stosuje się wszędzie tam, gdzie istnieją liczne badania dotyczące jednego problemu, które przyniosły różnorodne wyniki. Za pomocą tej metody można rozstrzygnąć, czy naprawdę istnieje poszukiwane zjawisko oraz stwierdzić jego nasilenie. Meta-analiza umożliwia zestawienie projektów badawczych w grupy oraz ich jednorodne opisanie. W systematyczny sposób kombinuje się wyniki indywidualnych badań dotyczące porównywalnej tematyki. Siła orzeczeń metaanaliz polega na tym, że mogą one podać miarę stałości rezultatów. Dzięki nim można wypowiadać się na temat powtarzalności zjawisk, które podczas pojedynczych badań odzwierciedlają się w sposób słaby i nieistotny statystycznie. A to właśnie jest przypadek eksperymentów psi.

Metaanaliza jest czasochłonnym procesem, nie tylko ze względu na konieczność zmierzenia się z olbrzymią liczbą danych. Na początku należy zestawić ze sobą wszystkie istotne badania dotyczące definiowanego problemu. Nie wszystkie doświadczenia są jednakowo dobrze zaplanowane. Z tego powodu należy ocenić pojedyncze prace, między innymi według stosowanego protokołu prób - a w badaniach nad psi także z uwzględnieniem środków zabezpieczających, takich, które wyeliminowałyby “normalne" oddziaływania - a także według jakości pojedynczych badań itp. W najlepszym przypadku kodowanie takie przejmuje badacz, który nie jest zbyt ściśle związany z daną dziedziną studiów. Dopiero wtedy można porównać badania. Jedno z podstawowych pytań, na które odpowiada metaanaliza, brzmi: Jeżeli wiadomo, że istnieje istotność statystyczna, to jak duże jest nasilenie mierzonego zjawiska? Statystyki testowe z pojedynczych badań przekształcane są za pomocą technik matematycznych w tak zwane nasilenia efektu. Nasilenie efektu oznacza zakres występowania zjawiska w grupie eksperymentów. Obliczenie średniego nasilenia efektu dla pewnej określonej klasy porównywalnych eksperymentów może poinformować badacza o tym, czego się spodziewać w przyszłych próbach.

Nasilenie efektu przedstawia dokładniejszy obraz niezawodności danego zjawiska, kiedy powtarza się kontrolę doświadczalną. Jednakże pojawienie się bardzo małego nasilenia efektu w żadnym przypadku nie oznacza, że dane zjawisko mierzone nie istnieje. Nasilenie efektu należy zawsze rozważać w powiązaniu z obliczoną w tym celu istotnością statystyczną, która podaj e wielkość nieprawdopodobieństwa i uznaje, że wynik-tu: nasilenie efektu dla pewnej grupy doświadczeń - jest dziełem przypadku.

Pomoże to zrozumieć przedstawiony niżej przykład. W połowie lat 80. furorę zrobiło badanie medyczne, podczas którego należało stwierdzić, czy lek o nazwie aspiryna może zapobiegać zawałowi serca. Metaanaliza przeprowadzona dla 25 pojedynczych eksperymentów wykazała wyraźny efekt na korzyść spodziewanego działania aspiryny⁴⁷. Badania przerwano przedwcześnie, ponieważ efekt został zademonstrowany wyraźnie, a osoby prowadzące doświadczenie uważały, że nieetyczne jest dalsze powstrzymywanie grupy kontrolnej od poddania się leczeniu. Spojrzenie na pojedyncze testy daje niespodziewany obraz. Tylko pięć z nich osiągnęło wartość, przy której z 99% pewnością statystyczną można wyjść z założenia, że wynik nie został uzyskany w sposób przypadkowy. Większa część opisywanych badań nie osiągnęła tego przedziału bezpieczeństwa. Gdyby interpretowano tylko te próby pojedyncze, to z pewnością wyciągnięto by wniosek końcowy, że aspiryna nie wykazuje takiego efektu terapeutycznego. Metaanaliza przyniosła jednak całkiem inny obraz i przyczyniła się do chwalebnego przełomu w medycynie: była wysoce istotna statystycznie mimo tego, że nasilenie efektu równe 0,03 stanowiło o wiele mniejszą wartość niż nasilenie efektu zmierzone przy doświadczeniach nad psi.

Studia nad aspiryną pokazuj ą, że nie wolno przeceniać samego znaczenia wartości, jaką wyraża się nasilenie efektu. Nie mówi ona nic o zasięgu i możliwości zastosowania. Robert Rosenthal z Uniwersytetu Harvarda, jeden z czołowych ekspertów w dziedzinie metaanalizy, zauważa to w trafny sposób: “Kontrowersyjne obszary badań charakteryzowane są przez niewielkie efekty, co nie oznacza jednak, że takie efekty nie mają żadnego znaczenia"⁴⁸. Dotyczy to również badań psi.

Wstąpienie na terytorium metaanaliz było dla badań psi porównywalne z odkryciem nowego kontynentu. Od razu nowym światłem rozbłysły badania ukryte we wnętrzach zakurzonych szuflad, udało się rozwikłać powiązania, które w sposób decydujący rozszerzają nasze pojmowanie psi, a także znaleźć punkty zaczepienia dla skutecznych i ekonomicznych badań w przyszłości. Rozwój nowych technik był długo wyczekiwanym szczęśliwym trafem, gdyż parapsychologii groziło rozbicie się o skały problemu powtarzalności. Większość krytyków czyniła zarzut, że stwierdzane przez nią zjawiska nie dają się dowolnie powtórzyć. Metaanalizy tylko potwierdziły, że zjawiska psi można w rzeczywistości przedstawić za pomocą eksperymentów i powtórzyć. Ze względu na ogólną słabość “sygnału psi" nie są one dowolnie powtarzalne w dotychczasowym znaczeniu. Po zastosowaniu narzędzi metaanalizy okazały się jednak trwałymi i mocnymi efektami, których nie da się już usunąć z naszego obrazu świata.

W badaniach indywidualnych zjawisko uważa się za udowodnione, jeśli osiągnie ono istotność statystyczną. W przeciwieństwie do tego metaanaliza opiera się na jednorodnym rozkładzie sprawdzanego zjawiska na liczne próby pojedyncze. Jeżeli istnieje zgodność, to można mówić o powtarzalności efektu. Aby uzyskać jednorodności danych, należy wyłączyć z metaanalizy niektóre badania. Określa sieje mianem “zbiegów", ponieważ dostarczają albo nadzwyczaj dobrych, albo bardzo złych wyników. Przy zastosowaniu metaanaliz w innych dziedzinach badań do uzyskania jednorodnego rozkładu nasilenia efektu konieczne jest często wyłączenie nawet do 45% eksperymentów. W porównaniu z tym dane parapsychologiczne uzyskują konieczną jednorodność bez tak silnych ingerencji.

Inną wielką zaletą metaanaliz jest bardzo dobra możliwość udowodnienia skutków błędów zawartych w strukturze doświadczenia. Dodatkowo można także ująć w sposób liczbowy oddziaływanie wielkości wpływów (zmienne moderacyjne) na zjawisko. Dzięki temu istnieje możliwość zdecydowanej poprawy nowych projektów badań.

Metaanaliza rozwiązuje również inny problem, znany każdemu przedsięwzięciu naukowemu, który bywa chętnie przemilczany: tendencję do publikowania tylko tych wyników, w których naukowcy znaj duj ą potwierdzenie swoich hipotez. To właśnie parapsychologię krytycy często podejrzewają o skrzętne pomijanie i chowanie do kufrów negatywnych wyników testów.

A zatem jeśli ktoś opublikuje jedną pracę eksperymentalną prezentującą pozytywne wyniki, nie można mieć nigdy pewności, jak wiele negatywnych, nigdy nie opublikowanych badań zalega jego szuflady. Podanie ich do wiadomości spowodowałoby konieczność spojrzenia na dane doświadczenie uwieńczone sukcesem przez pryzmat eksperymentów, które zakończyły się fiaskiem, a hipotezy naukowców opierałyby się w znacznym stopniu na niepewnych podstawach.

Robert Rosenthal w znamienny sposób wyraża się o tym “problemie szufladowym", a pewna ważna część metaanalizy ustala, jak duża liczba negatywnych badań dotyczących zakresu studiowanego problemu pozostała teoretycznie nie opublikowana, aby można było ponownie wywołać obserwowany efekt. W przypadku zjawiska słabego i niejednorodnego może się zdarzyć, że już niewielka liczba “przypadków szufladowych" wystarczy, aby zniknęło. Natomiast silny efekt podany zostaje w wątpliwość tylko poprzez ekstremalnie dużą liczbę “przypadków szufladowych"; dotychczas tak dużą, że z czysto czasowych powodów nie dało się ich powtórzyć.

Debata Honortona-Hymana

Ray Hyman, uzbrojony w oręż nowych metod analitycznych, przystąpił do przeprowadzania pierwszych metaanaliz eksperymentów parapsychologicznych. Zajął się materiałem z doświadczeń wykonywanych w polu całości. Jego celem było udowodnienie, że próby prowadzone z takimi sukcesami w polu całości wykażą w rzeczywistości znikomo małe i nieistotne nasilenie efektu. O otwartości parapsychologii naukowej świadczy fakt, że artykuł Hymana został opublikowany w czasopiśmie fachowym “Journal of Parapsychology"⁴⁹. Wniosek końcowy Hymana brzmiał oczywiście tak, jak się tego spodziewano: Pole całości wykazuje niską powtarzalność i nie pozwala na udowodnienie istnienia psi. W swojej analizie Hyman stwierdził wprawdzie wysoką wartość istotności, ale wnioskował, że taki efekt został wywołany przez błąd metodyczny i fałszywą statystykę zastosowaną w badaniach.

Honorton odparował cios i bardzo ostro skrytykował interpretację Hymana⁵⁰. Rozpoczęła się debata Honortona-Hymana, czyli kamień milowy w historii parapsychologii.

Honorton podjął wyzwanie i sam przeprowadził metaanalizę. Doszedł do wniosku, że nie istniej ą powiązania pomiędzy dobrymi wynikami a jakością prac. Wręcz przeciwnie, nasilenie efektu o wysokiej istotności okazało się jednorodne. Wykrył konieczne dowody na powtarzalność anomalnego pozyskiwania informacji w warunkach pola całości, również wtedy, gdy efekt jest słaby.

Temperatura debaty rosła. Wydawcy czasopisma “Journal of Parapsychology" dostrzegli wreszcie owocną konfrontację pomiędzy krytykami i zwolennikami, zupełnie inną niż typowe ciosy poniżej pasa, jakie od lat wymieniały między sobą oba obozy. Zaprosili fachowców, którzy mieli wydać opinie na temat obydwu metaanaliz. Prawie całe grudniowe wydanie gazety z 1986 roku zawiera komentarze wytyczające dalszą drogę rozwoju parapsychologii.

Do najbardziej interesujących stanowisk w debacie zalicza się niewątpliwie opinię znanego eksperta Roberta Rosenthala⁵¹. Jako niezależny naukowiec podjął się wydania wyroku w tym sporze. Jego własna analiza przyniosła wynik identyczny jak wynik Honortona. Średni procent trafień we wszystkich doświadczeniach wyniósł 33%, podczas gdy spodziewana wartość losowa powinna wynosić tylko 25%. Aby zredukować do zera ten nadzwyczaj wyraźny efekt, dla 28 testów poła całości, które poddano metaanalizie, musiałyby istnieć nie mniej niż 423 negatywne “przypadki szufladowe". Nic bardziej absurdalnego.

Spodziewano się, że Hyman i Honorton nie zmienią swoich krytycznych stanowisk. Wówczas wydarzyło sięjednak coś nieoczekiwanego i dotychczas niespotykanego. Skłócone strony usiadły przy jednym stole. Honorton i Hyman wspólnie zredagowali jeden artykuł, słynną A Joint Communique (“Deklarację Wspólną"). Napisano w nim decydujące zdanie: “Zgadzamy się z tym, że w całym zbiorze danych istnieje istotne zjawisko, którego nie da się rozsądnie wytłumaczyć za pomocą selektywnych sprawozdań lub analizy wielokrotnej. Różnimy się stanowiskiem co do stopnia, w jakim to zjawisko stanowi dowód na istnienie psi, ale zgadzamy się co do kwestii, że ostateczne rozstrzygnięcie musi poczekać na wyniki eksperymentów, które zostaną przeprowadzone w przyszłości w warunkach o dużo wyższym standardzie"⁵².

Hyman i Honorton ustalili standard przyszłych badań pola całości, począwszy od wskazówek dotyczących dokumentacji, poprzez metody randomizacji (przypadkowy wybór obiektów docelowych), a skończywszy na protokołach do oceny wypowiedzi. Wspólnie opracowany sposób postępowania doprowadził do reformy testów, które stały się znane pod nazwą autoganzfeld (“zautomatyzowana metoda pola całości").

Przed zamknięciem Psychofizycznych Laboratoriów Badawczych (PRL) Honortona w Princeton w 1989 roku z powodu braku pieniędzy jego zespół zdołał przeprowadzić jeszcze 11 serii eksperymentów obejmujących w sumie 355 posiedzeń, stosując ulepszoną technikę zautomatyzowanego pola całości. Badania uzyskały bardzo wysokie wartości istotności. Wykazały procent trafień w wysokości 34,4%, który przekroczył wartość 33% obliczoną przez Rosenthala dla całości prób.

Jessica Utts zaprezentowała wyniki nowych badań oraz ich porównanie za pomocą metaanalizy w uznanym czasopiśmie fachowym “Statistical Science"⁵³. Teraz nawet Hyman był zaskoczony. Artykuł Jesssiki Utts skomentował następującymi słowami: “Doświadczenia Honortona dały zadziwiające rezultaty. Jeżeli, jak sugeruje Jessica Utts, niezależne laboratoria są w stanie osiągnąć podobne wyniki w takich samych układach i stosując te same ścisłe instrukcje metodyczne, to może rzeczywiście parapsychologia pokonała wreszcie problem swojej ulotności"⁵⁴.

Kilka lat później Hyman napisał w swojej ekspertyzie dotyczącej prób z Remote Viewing: “Chciałbym stwierdzić, iż wierzę, że zarówno eksperymenty SAIC, jak i obecne doświadczenia z polem całości wykazuj ą metodologiczną i statystyczną dokładność, która dalece wykracza poza badania parapsychologiczne prowadzone w przeszłości"⁵⁵.

Takie słowa w ustach zatwardziałego krytyka zabrzmiały jak sygnał. Od tej pory w różnych laboratoriach prowadzi się badania nad polem całości metodą zautomatyzowanego pola całości, w Instytucie Parapsychologii (Institute for Parapsychology) Centrum Badawczego Rhine'a (Rhine Research Center) w Durham oraz w Katedrze Parapsychologii Koestlera (Koestler Lehrstuhl) na Uniwersytecie w Edynburgu⁵⁶. Obydwa laboratoria uzyskały pozytywne rezultaty i miały około 33% trafień. Lody zostały przełamane.

Nieskazitelny metodycznie sposób postępowania Honortona spowodował małe trzęsienie ziemi w obozie sceptycznie nastawionych naukowców. Dwoje naukowców cieszących się dużym szacunkiem w swoich dziedzinach, Jessica Utts oraz parapsycholog i zawodowy magik Daryl Bem z Uniwersytetu Cornella, poczuli się zobligowani do zmiany obozu. Parapsycholodzy nigdy nie stanowili zaprzysiężonego towarzystwa uprzedzonych pseudonaukowców, wręcz przeciwnie - była to mała grupa nadzwyczaj pilnie pracujących indywidualności, których prawdziwym celem - do którego dążono, stosując najlepsze istniejące metody naukowe i możliwie najskuteczniejsze środki ostrożności przeciwko oszustwu, rozczarowaniu i błędnej interpretacji - było uzyskanie odpowiedzi na pytanie, czy psi naprawdę istnieje. Odpowiedzi udzielili w przekonujący sposób Ben i Honorton w artykule zatytułowanym Existiert Psi? (“Czy istnieje psi?")⁵⁷. Zaprezentowali w nim obszerną syntezę wszystkich badań pola całości oraz ich metaanaliz i przekazali do publikacji w uznanym czasopiśmie fachowym “Psychological Bulletin". Mimo że w tym artykule wspominali o udowodnieniu istnienia powtarzalnego anomalnego procesu przenoszenia informacji, wszyscy czterej eksperci, między innymi także Ray Hyman, zalecali im publikację. Wydawca “Psychological Bulletin", Robert Stemberg, napisał do Bema po zaakceptowaniu ich pracy: “Ten artykuł to rewelacja i coś, co wywoła wielkie zainteresowanie... Tak szybkie przyjęcie do druku powinien Pan potraktować jako wskazówkę o znaczeniu tego artykułu dla mnie!"⁵⁸

Na dziewięć dni przed przyjęciem artykułu do publikacji całkowicie nieoczekiwanie zmarł Charles Honorton w wieku 49 lat. Parapsychologia utraciła jeden z najbardziej kreatywnych umysłów. Honorton pozostawił jednak po sobie mnóstwo materiałów badawczych, które być może wskażą parapsychologii drogę do spełnienia marzenia - do “wczesnego wykrywania" osób o uzdolnieniach parapsychologicznych na podstawie cech psychologicznych.

W poszukiwaniu idealnego stanu dla psi

Psychologia anomalnych zjawisk mentalnych

Ambicją Honortona było zastosowanie tak znakomicie skutecznych metod eksperymentalnych pola całości do zgromadzenia możliwie dużej liczby danych o bardzo obiecujących osobach doświadczalnych. Głównym problemem badań parapsychologicznych nadal pozostawała rzadkość występowania zjawiska i trudna reprodukcyjność. Czy istniała możliwość wyszukania uzdolnień psi za pomocą odpowiednich testów i ankiet w powiązaniu z eksperymentami pola całości?

Dane dotyczące cech osobowych wieluset osób biorących udział w doświadczeniach zostały zestawione przez Honortona i jego współpracowników za pomocą uznanego testu osobowości Myers-Briggs Type Indicator (MBTI). Opiera się on na psychologicznym modelu osobowości C.G. Junga. Elementy osobowości przedstawiane są w nim bez aspektów negatywnych. Schemat klasyfikacji MBTI zawiera w sobie cztery wymiary osobowości, wyrażone za pomocąpar typów przeciwstawnych: ekstrawertyczny/intrawertyczny, zmysłowy/intuicyjny, myślący/uczuciowy, oceniający/postrzegający⁵⁹.

Po latach systematycznego gromadzenia danych Honortonowi i jego współpracownikowi Ephraimowi Schechterowi udało się wyodrębnić cztery czynniki, na podstawie których można było prognozować skuteczne osiągnięcia psi w polu całości. Po osobach, u których wykryto wszystkie cztery czynniki, można się spodziewać dobrych wyników w teście^ i prowadzonym w warunkach pola całości. Są to następujące czynniki: 1. Wcześniejsze, często samodzielne doświadczenia psi. 2. Stosowanie technik trenowania świadomości (medytacja, trening relaksacyjny, biofeedback itp.). 3. Osobowości uczuciowe i postrzegające w przeciwieństwie do osobowości myślących i oceniających według MBTI. 4. Wcześniejsze uczestnictwo w eksperymentach psi.

Zgodnie z tą klasyfikacją najlepsze wyniki powinny uzyskiwać osoby spełniające wyżej wymienione cztery warunki. Po przewertowaniu przez badaczy arkuszy danych okazało się, że wśród wielu setek osób, które przetestował Honorton, tylko cztery spełniały przedstawione założenia. Te cztery osoby uzyskiwały niewiarygodny procent sukcesów równy 100⁶⁰.

W przypadku rozpatrywania przez naukowców, z przyczyn praktycznych, tylko trzech pierwszych warunków okazało się, że spełniało je 28 osób. Wszystkie razem uzyskiwały nadal nadzwyczajny poziom sukcesów w wysokości 64%. Pamiętamy, że oczekiwana liczba trafień wynosi 25%, a metaanaliza badań w polu całości przyniosła wynik 33%.

Richard Broughton postanowił ponownie skontrolować doświadczenia z polem całości prowadzone od wielu lat w jego instytucie w Durham zgodnie z modelem trzech czynników. Okazało się, że wymienione czynniki dotyczą również 28 osób, które wspólnie uzyskały odsetek sukcesu równy 43%. Model został więc potwierdzony⁶¹.

Od dziesiątków lat poszukiwania związków pomiędzy cechami osobowości a psi są jedną z najważniejszych dziedzin badań. Fenomenologia doświadczeń psi wskazuje na to, że ludzie o pewnych określonych cechach charakteru częściej niż inni informując doświadczeniach psi. Wielki sukces, jaki odniosła ankieta MBTI przy wyborze osób do eksperymentów z polem całości, jest wskaźnikiem istnienia możliwości wielu jeszcze odkryć na tym polu.

Najsłynniejszy czynnik, decydujący o sukcesie lub niepowodzeniu, nie dotyczy właściwie cech osobowości, lecz nastawienia: czy dane osoby wierzą w psi (są to “owce"), czy też nie (“kozły"). Liczne badania wykazały, że “owce" pozytywnie wypadały w testach psi, podczas gdy “kozły" w pewnej części uzyskiwały niższy procent trafień, niż można było sądzić z przypadku. Zjawisko to znane jest jako psi-missing (“chybienie psF). Wskazuje ono na fakt, że psi jest nieświadomie stosowana do unikania trafień i w ten sposób do potwierdzenia przekonania, że psi nie istnieje. Metaanaliza 73 opublikowanych badań dotyczących efektu “owce"/“kozły" wykazała względnie słabe nasilenie efektu, o wysokiej jednak istotności statystycznej⁶². Oszacowana liczba negatywnych “przypadków szufladowych" koniecznych do przemilczenia zjawiska wynosiła 1726. W ten sposób zjawisko można było uznać za jednoznacznie udowodnione.

Inna stwierdzona podczas wielu badań cecha osobowości wykazująca wpływ na testy psi, to tendencja osób biorących udział w doświadczeniach do ekstrawersji lub introwersji. Ekstrawertycy są uduchowieni, wychodzą poza siebie, w zasadzie nie znają uczucia strachu, natomiast introwertycy są raczej odludkami, pozostają zwróceni na siebie, są często opanowani przez lęki. Przeważająca liczba badań wykazała, że ekstrawertycy uzyskuj ą lepsze rezultaty w testach psi.

Metaanaliza potwierdziła następnie dużą istotność efektu w spodziewanym kierunku⁶³. Nasilenia efektów okazały się jednocześnie niejednorodne. Jest to przeważnie wskazówka o decydującym wpływie innych zmiennych moderacyjnych w poszczególnych próbach. Podczas poszukiwania źródła takiej niejednorodności uzyskano następujący wynik: badania techniki wyboru wymuszonego były statystycznie istotne tylko wtedy, gdy osoby biorące udział w doświadczeniu wypełniały ankietę po teście psi i wiedziały, jak wypadły podczas próby. Natomiast studia nad techniką swobodnych odpowiedzi były istotne wtedy, gdy osoby testowano pojedynczo, mimo tego że ankietę wypełniły przed testem psi.

Analiza ujawniła tutaj, że przy pomiarze psi w zależności od czynnika ekstrawersja/introwersja należy liczyć się z wpływem innych zmiennych moderacyjnych zmieniających wynik. Dopiero metaanaliza potrafiła wyjaśnić wielkość zależności pomiędzy ekstrawersja a dobrymi osiągnięciami psi, która od dawna była traktowana jako pewny wynik badań, a przez to wykazać, że podczas prób prowadzonych metodą wyboru wymuszonego jest tylko artefaktem. Oznacza to, że rzekomy związek nie ma w rzeczywistości nic wspólnego z osiągnięciami psi, lecz należy go odnieść wyłącznie do czynników psychologicznych. Widoczna radość z nadzwyczajnych osiągnięć daje o sobie znać w teście pozytywnym z zasady, a przez to ekstrawertycznym opisie samego siebie w ankiecie. Wszystkie bowiem badania, podczas których ekstrawertycy wypełniali ankietę przed wykonaniem testu, nie wpływały na istotność efektu.

Według metody swobodnych odpowiedzi związek “wysoka celność w teście psi = tendencja do ekstrawertyzmu" u osób testowanych pojedynczo uznano za udowodniony. Badania pola całości zaliczały się do tej kategorii i Honorton kazał wypełniać ankiety przed testem psi. Po uzyskaniu takiego wyniku ponownie prześledził dane dotyczące zautomatyzowanego pola całości. Dane dotyczące cech osobowości ekstrawertycznej istniały w przypadku 221 prób tego typu i w rzeczywistości związek pomiędzy ekstrawertyzmem a osiągnięciami psi w zautomatyzowanym polu całości był bardzo istotny statystycznie. Taki wynik pokazuje, jak bardzo pouczające mogą okazać się metaanalizy, a także to, że stały się niezbędnym narzędziem do interpretacji i tworzenia przyszłych układów badawczych.

Nie da się zaprzeczyć powiązaniu osobowości i psi. W jaki jednak sposób następuje przetwarzanie psi w mózgu? Jakimi fizjologicznymi i neurologicznymi ścieżkami porusza się informacja anomalna? Czy można j ą przy wabić za pomocą odpowiednich środków, jak na przykład zmienione stany świadomości czy też technika samoregulacji?

Przez bramę alfa

Na początku naszego stulecia francuski filozof i laureat Nagrody Nobla Henri Bergson twierdził, że mózg i układ nerwowy posiada dwojaką funkcję⁶⁴. Z jednej strony służy on do przyjmowania i przetwarzania wrażeń zmysłowych, z drugiej zaś działa jak filtr dopuszczający do świadomości tylko niektóre z tych wrażeń. Jesteśmy stale bombardowani wrażeniami zmysłowymi. Świadome rejestrowanie ich wszystkich doprowadziłoby jedynie do zamętu i szybkiego przekroczenia naszych pojemności.

Filtrowa teoria Bergsona wychodzi z założenia, że wybór informacji zmysłowych odbywa się na podstawie kryteriów potrzebnych do przeżycia, a z drugiej strony zależnych od czynników psychologicznych, takich jak nasze motywy. Mechanizm filtracyjny można zilustrować sytuacjami zaczerpniętymi z życia codziennego. Musimy na przykład koniecznie wrzucić list do skrzynki pocztowej, idziemy więc dobrze znaną ulicą, którą przechodziliśmy już tyle razy. Nagle dostrzegamy skrzynkę pocztową, na którą nigdy wcześniej nie zwróciliśmy uwagi. Nasz układ nerwowy reaguje zasadniczo na zmiany. Fakt ten wykorzystano w technice pola całości. Wynikająca stąd teza twierdzi, że nasz układ nerwowy łaknie bodźców, jeżeli pozbawi się go możliwości reagowania na podniety zmysłowe. W taki sposób może powstać wyższa wrażliwość na słabe impulsy anomalne, które zazwyczaj pozostają niezauważone pomiędzy silnymi bodźcami zmysłowymi.

Pole całości jest czasowym punktem końcowym długich poszukiwań w obrębie parapsychologii, poszukiwań idealnego stanu dla anomalnej percepcji informacji. Poszukiwania te nie zakończyły się jeszcze całkowicie. Przy pomocy technik nowoczesnej psychofizjologii jeszcze dokładniej bierze się pod lupę ulotny świat zjawisk paranormalnych.

Ingo Swann i Remote Viewerowie stwierdzili, że rozpoznawanie obiektów lub zawartości świadomości w drodze paranormalnej stanowiło problem stosunku sygnału do szumów. Poziom szumów w procesie psi jest tak wysoki, że sygnał psi gubi się pośród nich. W czasie gdy badania w Rosji szły w kierunku wzmocnienia sygnału poprzez przekazywanie możliwie ostrych i intensywnych bodźców, na Zachodzie obrano inną drogę. Remote Viewerowie próbowali w sposób analityczny przebić się przez szumy, wykorzystując techniki introspekcji. Ponieważ analityczne czynności umysłowe same w sobie stanowią zawsze źródło szumów mentalnych, Honorton i wielu jego kolegów dążyło do stworzenia doskonałych warunków umożliwiających niezakłócone przeniknięcie psi do świadomości.

Poszukiwanie takich “stanów wspomagających psi jest równie stare, jak sama parapsychologia. Lub, inaczej mówiąc, parapsychologia jako nauka istnieje tylko dlatego, że ludzie od początków rozwoju swojej świadomości poszukują takich właśnie warunków. Na początku rozwoju dyscyplin spirytualnych u korzeni wszystkich religii pojawia się życzenie opuszczenia codziennego stanu świadomości. Siłą napędzającą jest tęsknota za właściwym, utraconym stanem świadomości, w którym bogowie prowadzą dialog z ludźmi. Stanem raju, mitycznego początku, złotego wieku - czasem, w którym człowiek nie był jeszcze oddzielony od bogactwa transcendentalności. Z tych pragnień istniejących w głębi własnej duszy narodziły się metody i techniki takiej zmiany świadomości, która ma doprowadzić do objawienia rzeczy, dla których nie ma miejsca w codziennej świadomości zorientowanej na czuwanie. Szamani badali sny, odbywali podróże poza ciało i poruszali się w przestrzeni pomiędzy złudzeniami a rzeczywistością⁶⁵. Ich potomkowie zgłębiali trans i opętanie, jako prorocy otrzymywali natchnienie od Boga lub tworzyli skomplikowane systemy samodyscypliny, dzięki którym spodziewali się osiągnąć sukces. Do tych ostatnich zaliczają się nauki jogi, jakie stworzył w swoim dziele Yogasutra indyjski filozof Patanjali, twórca filozofii jogi.

Patanjali zebrał różnorodne techniki jogi, które były znane w jego czasach⁶⁶ i zaprezentował je na tle metafizyki Samkhya. Zdolności paranormalne pojmował jako zjawiska nieodzownie związane z robieniem postępów w ćwiczeniach medytacyjnych. Trzeci z czterech rozdziałów swojej Yogasutry Patanjali poświęcił głównie klasyfikacji siddhi, sił paranormalnych. Według niego poprzez konsekwentne ćwiczenia medytacyjne można spowodować pojawienie się zjawisk paranormalnych. Osoba ćwicząca może zdobyć wiedzę o poprzednim życiu, poznać myśli oraz wyobrażenia innych, stać się niewidzialną, pokonać głód i pragnienie, doświadczyć spraw przyszłych, ukrytych, wyrafinowanych, oddzielić świadomość od ciała i zagłębić się w inne ciało, zdobyć siłę słonia, wiedzę o świecie i porządku konstelacji, a nawet osiągnąć pełnię doskonałości.

Parapsycholodzy w swoich poszukiwaniach stanów ułatwiających psi zwrócili się naturalnie również ku starym ideom medytacji. Taką orientację sugerowały także informacje osób wykazujących uzdolnienia paranormalne o ich własnych przeżyciach stanu sprzyjającego informacjom psi⁶⁷. Większość sensytywnych opisywała stan, który jest najbardziej zbliżony do medytacji. Za najważniejsze uważali głębokie umysłowe i fizyczne odprężenie oraz uwolnienie się od stresu. Ponadto istotne wydaje się nastawienie ducha na przyjmowanie - w przeciwieństwie do nastawienia aktywnego - którego poszukuje się, odwracając się od świata zewnętrznego. W takim stanie osoba uzdolniona parapsychologicznie musi umieć zmusić ducha do milczenia.

W nowych badaniach cech osobowości i możliwości odbierania psi znaleziono pewien współczynnik osobowości o dużym znaczeniu, bardzo związany z doświadczeniami mistycznymi i paranormalnymi⁶⁸. Współczynnik ten określono terminem “absorpcja". Ludzie, którzy wykazują skłonności do “totalnego" przeżywania epizodów z poświęceniem im całej uwagi, którzy mogą być czymś całkowicie zaabsorbowani, dużo częściej niż inni informują o doświadczeniach paranormalnych oraz o przeżyciach interpersonalnych i mistycznych. Takie osoby potrafią osiągnąć stany głębokiej koncentracji i medytacji.

Badania psi przeprowadzone wśród jogów na Wschodzie oraz w szkołach medytacji na Zachodzie nie przyniosły jednak żadnych nadzwyczajnych rezultatów. Studiów tych nie można przeceniać. Ludzie, którzy uprawiają medytację jako spirytualny proces rozwoju, nie interesują się zbytnio eksperymentalnymi badaniami zjawisk towarzyszących temu procesowi. Badania empiryczne to dla nich bezwartościowa strata czasu. Joginowi indyjskiemu niełatwo jest wytłumaczyć znaczenie eksperymentów, podczas których ma “odgadnąć" przypadkowo wybrane, zakryte przed jego oczami symbole. W takich warunkach trudno oczekiwać dobrych osiągnięć psi. Natomiast doświadczenia wykonywane z osobami pojmującymi medytację jako “ćwiczenia relaksacyjne" nie są w stanie powiedzieć nam nic o związkach pomiędzy psi i medytacją. W najlepszym przypadku mogą udzielić niewielkich wskazówek o tym, czy stany odprężenia mogą wspomagać psi.

Ciekawy jest fakt, że opisy osób o uzdolnieniach paranormalnych dotyczące idealnego “stanu psi" wykazuj ą podobieństwo nie tylko do aforyzmów jogi Patanjali, ale także do introspektywnych wypowiedzi osób biorących udział w doświadczeniach, które są w stanie wywołać najwyższy rytm alfa w mózgu. Obecnie stało się już właściwie frazesem zdanie, że rytm alfa działa wspomagająco na psi. W rzeczywistości jednak sprawa przedstawia się w sposób nieco bardziej skomplikowany.

Fale alfa łączy się ze stanami obniżonej uwagi, osłabieniem procesów myślowych, odprężeniem. EEG osób zaawansowanych w medytacji wykazuje wzrost amplitudy rytmu alfa. Badania laboratoryjne rzeczywistego związku pomiędzy falami alfa i osiągnięciami w testach dotyczących kognicji anomalnej nie wykazały jednoznacznego obrazu. Co więcej, nawet sobie przeczą. Wiele badań zwraca uwagę na pozytywny związek, inne natomiast wykazują efekt odwrotny: gorsze osiągnięcia przy podwyższonej aktywności fal alfa. Prawdopodobnie więc obecność fal alfa nie jest warunkiem koniecznym do stymulacji psi.

W pewnym ciekawym doświadczeniu wykazano, że zwiększone występowanie fal alfa prowadziło do uzyskania lepszych osiągnięć psi tylko wtedy, gdy osoby biorące udział w doświadczeniu jednocześnie potrafiły introspektywnie poprawnie ująć własny stan zgodnie z wynikami pomiarów fizjologicznych⁶⁹. Stan sprzyjający psi nie jest widocznie zależny tylko od występowania fal alfa, lecz także od zdolności wywoływania świadomego odczuwania w stanie odprężenia. Fale alfa mogą wprawdzie służyć jako pewien rodzaj “częstotliwości nośnika" dla psi, ale dopiero wgląd we własny stan wewnętrzny poprzez skierowanie uwagi do wnętrza może doprowadzić do identyfikacji sygnałowej.

Badania amerykańskiego psychofizjologa Edgara Wilsona doprowadziły do powstania nowego, bardzo ciekawego poglądu dotyczącego roli fal alfa w mózgu⁷⁰. Umożliwiają one także fizjologiczny dostęp do problemu zróżnicowania pomiędzy doświadczeniami paranormalnymi oraz interpersonalnymi.

Wilson prowadził swoje badania na uczestnikach kursów Gateway w Instytucie Monroego. Podczas tych seminariów zmienione stany świadomości wywoływane są poprzez pasma hemi-sync, dzięki którym szkolono także szpiegów psi. Jego badania wykazały na początku, że wszystkie formy fal występują najczęściej jednocześnie. Decydująca jest natomiast różnica w gęstości i lokalizacji w obszarach kory mózgowej. Wilsonowi udało się stwierdzić, że intensywne pojawianie się fal alfa prowadziło równocześnie do tłumienia fal o bardzo niskiej częstotliwości (fale delta 0-4 Hz) oraz fal o bardzo wysokiej częstotliwości (fale gamma 30-50 Hz). Ustępowanie fal alfa wiązało się z ponownym pojawianiem się większej ilości fal delta i gamma. Okazało się, że fale delta i gamma odpowiadają stanom doznań interpersonalnych, mistycznych i medytacyjnych. Wilson przypuszczał, że fale alfa stanowią pewien rodzaj “stróża progu" strzegącego wejścia i wyjścia z tych stanów.

Pojawianie się zwiększonej aktywności alfa można porównać do silnika pracującego na jałowym biegu. Mózg znajduje się w stanie gotowości, podczas którego wykazuje zmniejszenie aktywności korowej. W stanach nasilenia fal alfa odbywa się formowanie naszej rzeczywistości czasoprzestrzennej. Po przejściu fazy alfa podczas ćwiczeń medytacyjnych wstępujemy do obszaru bezpośredniego pojmowania rzeczywistości. Przeżywamy to - jak mówi Wilson - co w danej chwili jest tutaj, a nie to, czego oczekujemy, że powinno tu być. Poprzez bramę alfa przemieszczamy się, wychodząc z naszej świadomości czasowej do świadomości “otwierającej przestrzeń".

Możliwe jest więc, że wrażenia psi idą w parze z częstotliwościami alfa, ponieważ w zwielokrotniony sposób przedostają się one do świadomości na granicy pomiędzy stanem uwagi analitycznej (fale beta), a pojmowaniem mistycznym (fale delta i gamma). Psi jest formą zjawiska na granicy, jej korelaty mózgowo-elektryczne odzwierciedlają fazy przejściowe, momenty, w których następuje otwarcie bramy alfa.

Naukowcy z Laboratorium Bioemisji (BioEmissionslabor) Krajowego Instytutu Nauk Radiologicznych (NIRS, National Institute of Radiological Sciences) w Chiba, w Japonii, wyspecjalizowali siew badaniach zjawisk fizjologicznych towarzyszących kognicji anomalnej. Z ich laboratoriów pochodzą przeprowadzone w ostatnich latach liczne i bardzo ciekawe badania, przedstawiające nowe zrozumienie wzorów elektroencefalograficznych oraz innych czynności elektrycznych kory w procesie psi.

Podczas jednego z testów telepatycznych nadawca i odbiorca znajdowali się w oddzielnych pomieszczeniach⁷¹. Zadaniem odbiorcy była nie tylko próba spostrzeżenia treści, które próbował przekazać nadawca, ale również identyfikacja przedziałów czasowych, w których następowała transmisja. Próba wykazała brak możliwości poprawnego odtworzenia treści obrazów. Odbiorca nie był również w stanie podać poprawnych przedziałów czasowych. W przeciwieństwie do tego analiza danych z EEG wykazała, że kognicja anomalna ma związek z postrzeganiem wizualnym, a dokładniej mówiąc z podwyższeniem amplitudy fal alfa w EEG odbiorcy w rejonie obszarów mózgu, w których następuje przetwarzanie wrażeń czuciowych.

Ponadto można było stwierdzić charakterystyczne wzory fal w formie dwóch izolowanych reakcji występujących u odbiorcy. Pierwsza reakcja występuje w regionie potylicznym i ciemieniowym⁷² mózgu i jest wyłączana przez reakcję występującą w rejonie przednim⁷³. Doświadczenia wskazują na to, że odbieranie informacji pozazmysłowych można stwierdzić na podstawie istotnej zmiany fal alfa, nawet wtedy, gdy przekazane treści nie są postrzegane w sposób świadomy.

Podczas jednego z eksperymentów Mikio Yamamoto, mistrz Qigong, miał przekazać odbiorcy Qi. Mistrz Qigong siedział za parawanem oddzielającym go od odbiorcy, a jego ręka była dodatkowo osłonięta metalowym pudełkiem. Odbiorca, odizolowany wizualnie i akustycznie, siedział naprzeciwko mistrza i trzymał rękę nad wspomnianym metalowym pudełkiem. Obie osoby uczestniczące w doświadczeniu podłączone były do urządzeń EEG (fot. 38). Zadaniem odbiorcy było stwierdzenie momentu, w którym mistrz miał mu przekazać Qi. Podczas 20 prób percypantowi nie udało się rozpoznać przedziałów czasowych, w których następowała emisja Qi. Natomiast EEG wykazał, stwierdzoną już podczas eksperymentów dotyczących kognicji anomalnej, statystycznie istotną różnicę w amplitudzie fal alfa pomiędzy czasem, w którym następowała transmisja, a czasem kontrolnym, występującą w rejonach mózgu wykazujących związek z przetwarzaniem wrażeń zmysłowych⁷⁴.

Badania w Laboratorium Bioemisji wskazują na to, iż nie ma możliwości odróżnienia psi od Qi. Mała ilość pojedynczych testów powoduje istnienie dużego deficytu danych dotyczących takich badań. Nie można oczekiwać statystycznie prawdziwych wyników po wykonaniu 20 prób. W przypadku zjawiska tak słabego jak psi podstawowym obowiązkiem jest zebranie możliwie wielu danych. Metaanalizy wykazały, że dopiero przy bardzo dużej liczbie danych można oczekiwać wielkich rezultatów pomimo słabego nasilenia efektu.

Wykonanie wielu pouczających badań dopiero niedawno doprowadziło do udowodnienia hipotezy mówiącej, że przetwarzanie kognicji anomalnej, podobnie jak innych informacji pochodzenia zmysłowego, odbywa się mózgu. Opierają się one na eksperymencie, który ponad 25 lat temu wywołał wielką sensacje w środowisku parapsychologów. Po nieudanej próbie powtórzenia w innym laboratorium doświadczenie to popadło na wiele lat w zapomnienie.

Kompleksowe badania nad ośrodkowo-nerwowymi zjawiskami towarzyszącymi przekazom telepatycznym zostały rozpoczęte na początku lat 70. w Kanadzie przez naukowca kryjącego się pod pseudonimem “D.H. Lloyd". Posługiwał się on metodą tak zwanych potencjałów wywołanych: powtarzający się zapis tego samego bodźca wzrokowego na elektroencefalogramie okolicy potylicznej wykazuje charakterystyczny przebieg krzywej. Potencjał ten nie jest jednak bezpośrednio widoczny z powodu szumów wywoływanych przez aktywność mózgowo-elektryczną. Poszczególne krótkie odcinki EEG należy nakładać na siebie, co umożliwi wyeliminowanie szumów poprzez uśrednienie wszystkich krzywych, a sygnał ujawni się wówczas jako idealna krzywa. Wywołany potencjał będzie wtedy miał zawsze taki sam charakterystyczny przebieg.

Podczas swoich eksperymentów Lloyd postępował w następujący sposób: zadaniem nadawcy było przekazanie obrazu, jaki sobie wymyślił - zawsze po pojawieniu się sygnału świetlnego. Odbiorca znaj dował się w innym pomieszczeniu⁷⁵ i był podłączony do urządzenia EEG, którego wskazania odnośnie do okresów transmisji podlegały późniejszej analizie. Interpretacja osiągniętych wyników wykazała, że można stwierdzić istnienie potencjału wywołanego przez telepatyczną transmisję wyobrażanego obrazu. Oznacza to, że treści przekazanej w sposób telepatyczny towarzyszy jednoznacznie przyporządkowana aktywność mózgowo-elektryczną, podobnie jak w przypadku bodźca postrzeganego zmysłowo.

Kilka lat temu dwóm grupom badawczym, z których jedna pracowała w Stanach Zjednoczonych, a druga w Meksyku⁷⁶, udało się z sukcesem powtórzyć opisane wyżej doświadczenie. W badaniach amerykańskich⁷⁷ podczas przekazywania obrazów docelowych uzyskano pojawienie się w falach mózgowych osoby uzdolnionej paranormalnie potencjałów wywoływanych innych niż w przypadku, gdy nie przekazywano obrazów docelowych.

Również naukowcy japońscy w Laboratorium Bioemisji poszukiwali w obrębie potencjałów wywoływanych takich cech, które umożliwiłyby odróżnienie okresów, kiedy następuje anomalna transmisja informacji, od przerw w przekazie. Bardzo ciekawe w związku z tym jest doświadczenie Hideyuki Kokubo i jego współpracowników. Japońscy naukowcy po raz pierwszy konsekwentnie wprowadzili wówczas w życie środki zapobiegawcze, jakie opracowali Honorton i Hyman w swoim Joint Communique z przeznaczeniem do badań pola całości. To, co badaczom zachodnim wydawało się oczywiste, dla Japończyków stanowiło nowość. Podobnie jak w Chinach i w Związku Radzieckim przez wiele lat z przymrużeniem oka traktowano tam dokładność niezbędną przy badaniu zjawisk paranormalnych. Z tego też powodu wiele doświadczeń należy interpretować z wielką ostrożnością. Tak więc czołowi badacze z omawianej dziedziny śledzili wprawdzie życzliwie badania prowadzone w Rosji i Azji Wschodniej, ale nie włączali uzyskanych w nich wyników do swoich dociekań. Pozostaje życzyć sobie, aby w najbliższej przyszłości fakt ten uległ zmianie.

Podczas eksperymentu Kokubo osoby biorące udział w doświadczeniu musiały zmierzyć się z problemem opartym na Remote Viewing. Ich zadaniem było ustalenie miejsca pobytu osoby docelowej oraz czynności, jakie wykonywała ta osoba w danej chwili⁷⁸. Współpracownicy otrzymali jedynie fotografię szukanej osoby. Doświadczenie trwało około półtorej godziny. W tym czasie rejestrowano EEG osoby docelowej, jak i tak zwane potencjały wywoływane audytoryjnie. Z danych uzyskanych z EEG nie dało się wyciągnąć jednoznacznych wniosków, natomiast potencjały wywoływane podczas posiedzenia eksperymentalnego wykazywały tendencję do niższej amplitudy w porównaniu z momentem poprzedzającym proces oraz momentem następującym po nim.

Psi łączono niejednokrotnie z działaniem prawej półkuli mózgowej. Prawa półkula odpowiedzialna jest raczej za czynności związane ze sztuką, a więc słuchanie muzyki, rozpoznawanie twarzy oraz aranżację wnętrz, natomiast lewa zajmuje się przede wszystkim zadaniami sekwencyjnymi, jak liczenie, mowa i myślenie logiczne.

Doświadczenia prowadzone przez amerykańskie badaczki Gertrudę Schmeidler i Michaeleen Maher przeczą poglądowi, że przebiegasz' związany jest zasadniczo z czynnościami prawej półkuli mózgowej. W czasie wykonywanych przez nie testów lewa półkula osoby biorącej udział w doświadczeniu zajęta była dekoncentrującą pracą, natomiast prawa miała rozwiązać zadanie psi poprzez ingerencję eksperymentalną. Proces powtórzono następnie w układzie odwrotnym. Psi prawej półkuli mózgowej testowano za pomocą postrzegania przestrzennego i dotykowego, natomiast psi lewej półkuli poprzez osiągnięcia werbalne. Wyniki zinterpretowano w następujący sposób: Działaniami niekoniecznie znajdują się w sferze przetwarzania prawej półkuli mózgowej, ponieważ zakres jej czynności związany jest z twórczością i ujęciem całościowym. Działania psi podlegają raczej obróbce w “kompetentnej" półkuli mózgowej w zależności od przydzielonego zadania.

Podczas wykonywanych prób badaczki zjawisk parapsychologicznych na marginesie stwierdziły interesujące zjawisko: osoby płci męskiej biorące udział w doświadczeniu uzyskiwały w tych specjalistycznych badaniach mózgowych lepsze wyniki niż osoby płci żeńskiej. Fakt ten potwierdza pogląd panujący w neurofizjologii, że u mężczyzn silniej niż u kobiet rozwinięta jest specjalizacja obydwu półkul mózgowych.

Czy można wyćwiczyć psi?

Względnie młoda jeszcze dziedzina badań nad EEG pozwala nam wyciągnąć następujący wniosek chwilowy: proces anomalnego pozyskiwania informacji w mózgu przebiega w analogiczny sposób jak przetwarzanie informacji zmysłowych. Obróbka wrażeń następuje nieświadomie. Sygnały psi przyjmowane są przez organizm z pominięciem procesu świadomego postrzegania, a ich przetwarzanie odbywa się w ośrodkowym układzie nerwowym. Przekształcanie informacji w świadome odczucia stymulowane jest poprzez stany uwagi skierowanej do wnętrza, poruszające się - na bazie spokojnego umysłu - na granicy głębokiej medytacji oraz doświadczeń transcendentalnych (ekstatycznych).

Odpowiedzi na pytanie, czy próby wykonywane w stanach zmienionej świadomości naprawdę dostarczają lepszych osiągnięć psi, udzielają dwie metaanalizy. Angielska psycholog Julie Milton analizowała doświadczenia dotyczące kognicji anomalnej prowadzone metodą swobodnych wypowiedzi podczas typowego stanu świadomego czuwania⁷⁹. Próby te obejmowały pole całości, sen i hipnozę. Badaczka wykorzystała 78 studiów opublikowanych pomiędzy rokiem 1964al993.Do swój ej analizy włączyła również kilka doświadczeń z Remote Viewing wykonanych w Instytucie Badawczym Stanford.

Prawdopodobieństwo wystąpienia prawdziwego zjawiska anomalnego wynosiło 10 milionów do 1. Dla 55 badań, które należało w końcu poddać analizie, Julie Milton wyliczyła 866 przypadków szufladowych. Metaanaliza przemawia za tym, że w normalnym stanie świadomego czuwania można dokonywać skutecznych testów psi.

Średni procent trafień w doświadczeniach z kognicją anomalną przeprowadzanych w stanie normalnym, analizowanych przez Julie Milton, osiągał jednakże tylko 54% trafień przy oczekiwanych 50%. Jest więc niższy niż procent trafień uzyskiwanych podczas eksperymentów przy lekko lub silnie zmienionych stanach świadomości. Świadczy to o skuteczności różnorodnych zmienionych stanów świadomości i efektywności pewnych metod. Badania prowadzone w Mamonides, obejmujące telepatię podczas snu, przyniosły 63% trafień w stosunku do oczekiwanych 50%. Średni procent trafień w polu całości dla doświadczeń przeprowadzonych do tej pory wynosił 33,2% przy spodziewanych 25%.

W latach 50. i 60. spodziewano się osiągnąć nadzwyczaj dobre i stabilne liczby trafień za pomocą hipnozy. Niektórzy naukowcy reprezentowali nawet pogląd, że hipnozę można zastosować w celu wyćwiczenia uzyskiwania lepszych osiągnięć w testach psi. Z hipnozą wiąże się wiele problemów, które doprowadziły na Zachodzie do zaniechania tego kierunku badawczego. Hipnoza zawsze była naznaczona stygmatem manipulacji. Ponadto uzdolnienia hipnotyzerów są bardzo odmienne, a ludzie wykazuj ą różne stopnie podatności na hipnozę. Metaanaliza wykazała wprawdzie wyraźne zalety uzyskiwania wyników psi w warunkach hipnozy w porównaniu z normalnym stanem świadomego czuwania, ale pokazała również, że w wynikach ujawniają się silne różnice pomiędzy kierownikami eksperymentów a hipnotyzerami⁸⁰.

Na tle takich poglądów można ostrożnie postawić pytanie, czy istnieje idealny stan wewnętrzny sprzyjający psi - nadal palący temat badań. Wiele osób reprezentuje stanowisko, że rozwiązanie stanowi technika pola całości. Czy istnieje więc możliwość “wyćwiczenia" idealnego stanu dla psi na bazie pewnych stanów idealnych, czy też jesteśmy skazani na życie z psi- niestałym towarzyszem naszej codzienności?

Sukcesy na polu badań z polem całości i Remote Viewing postawiły w centrum uwagi możliwość uporządkowanego zastosowania oraz wyćwiczenia psi. W końcu celem każdej nauki jest zastosowanie w praktyce. Prowadzone są także badania podstawowe zmierzające do zastosowania nowych wyników w życiu codziennym.

Nikt nie ma wątpliwości, że kontrolowana “zdolność psi" miałaby daleko idące konsekwencje praktyczne. Tymczasem właściciele kasyn i loterii nie muszą jeszcze przedwcześnie siwieć. Gry losowe są zawsze ustawione w taki sposób, że szansę na wygraną ma zazwyczaj bank. Kwota identyfikacji, szczególnie w przypadku liczb, leży w najlepszym razie o kilka punktów procentowych powyżej prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzenia przypadkowego. Nawet osoba uzdolniona parapsychologicznie odeszłaby w końcu z kwitkiem od stołu do gry.

Z drugiej strony okazało się, że wyćwiczenie psi nie jest rzeczą, łatwą. Ci, którzy twierdzą inaczej, nie znaj ą faktów. Nawet system Swannanie był w stanie w decydujący sposób wpłynąć na poprawę osiągnięć psi. Niektórzy niewątpliwie odkryli i rozwinęli dzięki temu swoje zdolności anomalnej percepcji informacji, ale po osiągnięciu pewnego poziomu nie potrafili ewoluować dalej. Nawet uzdolnieni Remote Viewerowie nie mogli poprawić swoich osiągnięć, wykorzystując ten system.

Nie powiodła się również próba Charlesa Tarta, który chciał wy trenować psi w doświadczeniach polegających na zgadywaniu przypadkowej kolejności. Tart wyszedł z założeń klasycznej teorii uczenia panującej w psychologii. Zgodnie z nią wiedzę przyswajaną zapamiętuje się lepiej, jeżeli istnieje “pozytywne sprzężenie zwrotne" (feedback), a więc pewien rodzaj psychicznego poklepania po ramieniu, swoista zachęta mówiąca osobie uczącej się: “Dobrze, tak trzymać!".

Tart przypuszczał, że ciągłe sprzężenie zwrotne - informacje o osiągnięciach - może być dobrą ostrogą do wyćwiczenia psi. Sądził, że przy początkowych dobrych trafieniach bezpośrednia informacja zwrotna o własnych osiągnięciach mogłaby stanowić konieczny bodziec do dalszego poprawnego “odgadywania" z nieprzypadkową częstością. Poprzez samoobserwację osoba biorąca udział w doświadczeniu mogłaby się także uczyć stwarzania odpowiedniego stanu wewnętrznego lub rozróżniania tych szczególnych spostrzeżeń, które idą w parze z trafieniami. W ten sposób byłaby może w stanie uzyskać później idealny stan świadomości lub z pełnym przekonaniem podawać nazwy.

Tart opracował urządzenie, które składało się z 10 lampek ustawionych na okręgu koła. Zapalanie lampek było sterowane w sposób przypadkowy (fot. 20)⁸¹. Odbiorca miał nacisnąć przycisk lampki, która - jego zdaniem - powinna się zaświecić. Kolejne zapalanie się lampek uświadamiało osobie biorącej udział w doświadczeniu, czy dokonała trafnego wyboru. Uzyskano wprawdzie kilka bardzo dobrych wyników, ale nie wystąpił tutaj prawdziwy efekt uczenia się, przejawiający się coraz lepszymi osiągnięciami, powtarzalnymi o każdej porze⁸².

Podstawowym problemem w przypadku treningu typu feedback jest to, że podczas doświadczenia ze zgadywaniem nigdy nie wiadomo, czy trafienie nastąpiło w sposób przypadkowy, czy też należy je przypisać jakiejś tajemniczej sile psi. Odbiorca otrzymuje więc pozytywne komunikaty zwrotne o czysto przypadkowym trafieniu, które z punktu widzenia psi są pustymi losami. Nie jest to więc dobry sposób na stwierdzanie idealnego stanu wewnętrznego.

Nie można spodziewać się uzyskania doskonałej kontroli nad psi. Nigdy się taka nie pojawi. Z tego też powodu wyrażenie “zdolność psi" pisałem do tej pory w cudzysłowie. Na podstawie całej wiedzy na temat psi, jaką obecnie dysponujemy, można stwierdzić, że nie jest to zdolność w typowym znaczeniu. Psi nie można się nauczyć jak języka obcego, a także wyćwiczyć jak gry na instrumencie.

Najprawdopodobniej można jednak nauczyć się do pewnego stopnia rozróżniać sygnały psi pochodzące z innych wrażeń. W żadnym przypadku nie oznacza to jednak, że można zostać Jasnowidzem". Sygnały psi nie występują także częściej w przypadku doskonałych osiągnięć introspekcyjnych. Ulotność i rzadkość to fizyczna natura psi.

Jeżeli znajdujemy się poza zakresem częstotliwości nadajnika radiowego, to możemy z nim robić, co chcemy, a odbierany sygnał będzie i tak przerywany i słabo uchwytny wśród potężnych szumów. Radioodbiornik możemy ustawić głośniej, ale wzmocni to tylko szumy, możemy stłumić wysokie tony, co spowoduje lekką redukcję szumów, możemy także wyćwiczyć się w szczególnie uważnym wyławianiu sensownych informacji, fragmentarycznie pojawiających siew morzu szumów. Mimo wszystko do naszych uszu przedostaną się jedynie fragmenty całości. Nawet wtedy, gdy ktoś posiada idealny dostęp wewnętrzny do psi, zachowa ona swój ą wyjątkowość i ulotny charakter. Te właśnie problemy, związane z naturą kognicji anomalnej, powstały w czasie zafascynowania sukcesami Remote Viewing i pola całości, nie powstrzymały pewnych osób od wytyczania granic psi w praktyce.

Praktyczne zastosowanie kognicji anomalnej

Cały projekt Remote Viewing zaczął się od jednego pytania: czy kognicję anomalną można zastosować w praktyce? Odpowiedź na to pytanie jest jednoznacznie twierdząca. Czy takie zastosowanie przynosi jednak wymierną korzyść praktyczną? Czy przewyższa ona inne wartości użytkowe, inne możliwości osiągnięcia tego samego celu? Odpowiedzi na powyższe pytania są bardzo niejednoznaczne. Istnieją jednak pewne układy pozwalające mieć nadzieję na uzyskanie postępów w tej dziedzinie. Jeden z nich przedstawił amerykański psycholog kliniczny James Carpenter.

Carpenter zadał sobie pytanie, czy dzięki pomocy psi można przekazywać zakodowane wiadomości. Osoby, które brały udział w doświadczeniu, nie wiedziały, że ich zadaniem jest rozszyfrowanie zakodowanych informacji. Przed rozpoczęciem eksperymentu ktoś wybrał jedno słowo i zaszyfrował je, przekładając litery na kropki i kreski zgodnie z alfabetem Morse'a. Kilkudziesięciu studentów miało następnie wziąć udział w prostym teście psi. Mieli odgadnąć w kilku próbach 24 dwuczłonowe symbole. Symbolami były 0 i +. Młodzi ludzie nie wiedzieli, że 12 z tych symboli kodowało słowo docelowe. Mieli również dokładnie opisać, jakie było ich samopoczucie podczas doświadczenia.

Kompleksowy sposób postępowania Carpentera wykorzystuje technikę decyzji większości (majority-vote), podczas której nazwy podane przez osobę biorącą udział w doświadczeniu dodawane są do pojedynczej nazwy. 12 symboli docelowych oznaczających zakodowaną wiadomość było identycznych dla wszystkich osób. Dla każdego symbolu sumowano podanie symbolu 0 lub +. Wybrano symbol najczęściej wskazywany przez studentów. Carpenter sądził, że w ten sposób uda się “odfiltrować" słaby sygnałów z licznych wypowiedzi.

Podczas swoich wcześniejszych doświadczeń Carpenter stwierdził, że istnieje możliwość rozróżniania ludzi, którzy podczas eksperymentów ze zgadywaniem stale wyróżniają się w sposób pozytywny, spośród takich, którzy stabilnie utrzymują się poniżej oczekiwań przypadkowych trafień. Różnicowania można dokonać na podstawie danych z ankiety, pełniącej rolę barometru nastroju. Jeżeli dane dotyczące samopoczucia wskazywały na osobę, która uzyskiwałaby raczej dobre wyniki, to Carpenter stosował nazwy, tak jak to zostało zapisane. W przypadku osób, które przypuszczalnie umiejscowiłyby się poniżej wartości przypadkowych, zamieniał wymienione już symbole na inne.

Pod koniec eksperymentu otrzymał wiele symboli + i 0, które przekształcono za pomocą alfabetu Morse'a i uzyskano litery P, E, A, C, E. Zaszyfrowanym słowem docelowym było peace. Słowo zostało odtworzone ze 100% dokładnością⁸³.

Prace Carpentera są dopiero w fazie początkowej. Nie wiadomo, czy istnieje możliwość ustabilizowania takich nadzwyczajnych wyników. W każdym razie jeszcze dużo czasu zajmie doprowadzenie tej kompleksowej metody do takiego stopnia uproszczenia i skrócenia, aby można było wyciągnąć z niej praktyczną korzyść.

Pomysł ukryty w doświadczeniu jest prosty. Istnieje duża liczba zapisów szumów, w obrębie których stale ukrywa się taki sam słaby sygnał. Po nałożeniu na siebie takich zapisów, szumy nadal pozostaną szumami, natomiast sygnał będzie wyraźniej widoczny dzięki nawarstwieniu. Nie inaczej powinno być w przypadku psi. Klucz do sukcesu ukryty jest w zbiorze bardzo dużej liczby danych dotyczących tego samego problemu. Wielu odbiorców musi spróbować odgadnąć cel w procesie kognicji anomalnej. Dysponowanie dodatkową wiedzą o tym, kto wykazuje uzdolnienia psi, a kto unika, psi, można znacznie poprawić jakość wypowiedzi.

Carpenter korzystał z techniki wyboru wymuszonego. Również dane uzyskane w Remote Viewing mogły być i zostały poprawione dzięki metodzie decyzji większości. Optymiści uważali, że przy RV można skutecznie zastosować technikę przyzwolenia. Stephen Schwartz z Mobius Society w Los Angeles wykorzystywał ten sposób postępowania do lokalizacji nieznanych znalezisk archeologicznych. Twierdzi on między innymi, że w ten sposób znalazł pałac Kleopatry na wybrzeżu Aleksandrii⁸⁴. Jego doniesienia spotkały się jednak z ostrą krytyką. Niekiedy wydaje się, że Schwartz prowadził poszukiwania w miejscach, w których można było liczyć na znalezisko przypisywane następnie działalności sensytywnych⁸⁵. Technika przyzwolenia nie jest ani bezsporna, ani pozbawiona błędów.

Jeśli się wykorzysta mieszankę układów Carpentera z Remote Viewing oraz technikę przyzwolenia, istnieje możliwość opracowania takiej metody, która pozwoli na praktyczne zastosowanie kognicji anomalnej w pewnych wąskich dziedzinach.

Praktyczne zastosowanie psi ma duże znaczenie dla badaczy amerykańskich, gdyż to miałoby wpłynąć na ogólną akceptację ich zawodu. W Stanach Zjednoczonych dużo chętniej przyjmuje się za “prawdziwe" to, co da się zastosować w praktyce. Najlepsze szansę na uznanie realności danego zjawiska istnieją wówczas, gdy można je zamienić na dolary.

Na początku lat 80. Russel Targ i Keith Harary wraz z biznesmenem Anthony Whitem założyli Delphi Associates. Grupa postanowiła sprzedawać na rynku swoistego rodzaju usługi. Za pomocąprekognitywnego Remote Viewing chcieli przepowiadać ruchy cen srebra na terminowej giełdzie towarowej w Chicago. Nawet najbardziej znana gazeta finansowa “The Wall Street Jornal" poświęciła tym małym badaniom pozytywny artykuł.

Delphi Associates wykorzystywało metodę “skojarzeniowego Remote Viewing". Kruczkiem w tej metodzie jest sprytne zaaranżowanie przepowiadania właściwego, abstrakcyjnego wydarzenia poprzez podsunięcie poglądowych materiałów. W przeciwieństwie do dotychczasowych doświadczeń RV do każdego obiektu docelowego przyporządkowuje się tutaj pewne wydarzenie⁸⁶. W przypadku pojedynczej próby istniały cztery możliwe obiekty docelowe, na przykład żaba, miniaturowy odbiornik telewizyjny, piłka lekarska oraz pojemnik z kostkami lodu.

Przed rozpoczęciem doświadczenia każdemu obiektowi przyporządkowano późniejsze wydarzenie: żywa żaba oznaczała wzrost ceny srebra o ponad 25 centów w poniedziałek następnego tygodnia, miniaturowy odbiornik telewizyjny oznaczał wzrost ceny o mniej niż 25 centów; w przypadku utrzymującej się ceny obiektem docelowym była piłka lekarska, a przy spadku ceny - pojemnik z kostkami lodu. Keith Harary, który odgrywał rolę Remote Viewera, nie wiedział, jakie obiekty docelowe zostały wybrane i do jakich wydarzeń przyporządkował je Russel Targ. W zależności od kierunku, w jakim będzie poruszać się cena srebra w nadchodzący poniedziałek, Harary'emu należało doręczyć odpowiedni obiekt. Gdyby na przykład cena srebra miała spadać, Harary otrzymałby pojemnik z lodem. W ten sposób pojemnik stawał się obiektem docelowym. Ruch cen srebra zastępuje proces przypadkowego wybierania obiektu. Zasadniczo jest to więc klasyczne prekognitywne Remote Viewing, podczas którego cel ustala się według wypowiedzi.

Gdyby Harary podczas swojego Remote Viewing opisał coś śliskiego, zielonego, coś, co się porusza, i na przykład narysował stopy z błoną pławną, to osoby oceniające nie miałyby kłopotu z ustaleniem, że spostrzeżonym obiektem docelowym jest żaba. Teraz dopiero w grę wchodziła część nowatorska. Zawsze gdy badacze mieli wrażenie, że trafiono jeden z obiektów docelowych, kierowali na giełdę odpowiednie zlecenia: jeżeli obiekt docelowy oznaczał wzrost ceny, kupowano kontrakty na srebro, jeżeli obiekt wskazywał na spadek ceny, sprzedawano kontrakty. W obydwóch przypadkach - jeśli dobrze się trafi - można zarobić dużo pieniędzy. Tak więc Delphi Associates zarabiała, ponieważ w dziewięciu próbach uzyskano dziewięć trafień!⁸⁷

Tymczasem Russel Targ wraz ze swoimi współpracownikami w Instytucie Badawczym Bay (Bay Research Institute) w Pało Alto próbował usprawnić metodę skojarzeniowego Remote Viewing. Protokół, który miał korygować błędy, wyszedł zwycięsko z pierwszego testu⁸⁸. Dwóch badaczy pełniło rolę Remote Viewerów; do wyboru mieli dwa nieznane sobie obiekty docelowe. Dwóch pozostałych badaczy występowało w roli sędziów. Z jednym obrazem docelowym kojarzyli status “wyższy", a z drugim status “niższy". Wymienione właściwości odnosiły się, podobnie jak podczas wcześniejszych badań cen srebra, do wzrostu lub spadku cen srebra w następny poniedziałek. Tym razem grupa była ostrożna. Doświadczenie pozostało teorią. Nikt nie postawił swoich pieniędzy na giełdzie na podstawie uzyskanych wyników.

Przez dziewięć tygodni prowadzono pojedyncze próby z obydwoma Remote Viewerami. Jeżeli obydwaj Remote Viewerowie poprawnie opisali symbol docelowy, jednak jeden z nich przydzielił mu status “wyższy", a drugi status “niższy", to posiedzenie klasyfikowano jako nierozstrzygnięte i nie poddawano ocenie. Spośród 12 ocenionych protokołów, 11 opisuje obiekt, który później zobaczył Remote Viewer.

Dwa z dziewięciu posiedzeń nie zostały ocenione. Spośród siedmiu pozostałych prognoz dotyczących ruchów cen srebra sześć okazało się poprawnych. Być może Russel Targ odkrył sposób na istotne podwyższenie liczby trafień. Należy oczywiście dodać jeszcze słowo na temat ostrożności: także w tym przypadku chodzi o kolejny nowy eksperyment, którego początkowy sukces należy sprawdzić w powtórnych próbach.

Mentalny wpływ na układy żywe

Zamiar jako działanie

Wszystko wskazywało na to, że będzie to spokojne popołudnie. Rudolf zajął miejsce w wygodnym fotelu i w przyciemnionym pokoju przysłuchiwał się nieregularnym sekwencjom kliknięć w słuchawkach. Dla Rudolfa był to jedynie eksperyment. Jeden z wielu, do których student zgłosił się na ochotnika. Przed pojawieniem się kliknięcia rozbrzmiewał długi dźwięk. Był to sygnał. Rudolf miał się skoncentrować i spowodować wystąpienie możliwie dużej liczby kliknięć. Im więcej, tym lepiej. Mógł sobie także wyobrażać chomika, który szybko i nieprzerwanie utrzymuje w ruchu swoje kółko obrotowe służące do zabawy. O to właśnie chodziło podczas doświadczenia⁸⁹. Chomik przez cały dzień nie mógł się swobodnie poruszać w ciasnej klatce. Na krótko przed rozpoczęciem testu przeniesiono go do innej klatki z kółkiem obrotowym, gdzie mógł się wybiegać do woli. Rudolf nie widział chomika, ponieważ klatka znajdowała się innym pomieszczeniu. Każdy obrót kółka wywoływał kliknięcie, które docierało do uszu Rudolfa.

Jako kierownik eksperymentu siedziałem w trzecim pomieszczeniu i nic nie słyszałem. Na zasadzie zdarzeń losowych przekazywałem dźwięk łączny i gdy nadchodziła odpowiednia faza eksperymentu, włączałem nagłośnienie w słuchawkach mojego odbiorcy. W okresach kontrolnych nagłośnienie w słuchawkach było wyłączone. Następnie Rudolf miał się tylko odprężyć i nie myśleć o niczym. Analiza danych wykazała, że działania chomika odpowiadały intencjom osoby biorącej udział w teście.

Opisane doświadczenie było jednym z serii badań, jakie przeprowadziłem, wprowadzając w życie pomysł, który pod koniec lat 70. otworzył nowe możliwości w badaniach nad psi. Koncepcja ta została opracowana przez amerykańskiego parapsychologa Reksa Stanforda i udoskonalona przez jego kolegę Williama Brauda. Nosiła nazwę “zachowanie zgodne". Zakładała ona, że układ, który w określonych warunkach wykazuje pewien stopień nieuporządkowania, przypadkowości, niestałości i szumów, zmienia swój ą organizację w celu przystosowania się do organizacji innego systemu, wykazującego mniejsze nieuporządkowanie i silniejszą strukturyzację. Układ niestały zachowuje siew sposób zgodny z układem o wyższej strukturze. Im większą różnorodność wykazuj ą możliwe stany nieuporządkowanego systemu, tym większe jest prawdopodobieństwo wystąpienia zachowania zgodnego.

Zaletą tej idei jest pokonanie podziału między przekazem pozazmysłowym a wpływem psychokinetycznym. Powyższy problem traktuje ona w sposób zjawiskowy. To, co można obserwować w przypadku efektów oddziaływania na odległość, stanowi zmianę w statycznym zachowaniu układu, odpowiednio do poglądu lub życzenia osoby. Świadomość ukierunkowana poprzez zamiar przedstawia tutaj system zestrukturyzowany. Do sprawdzania słuszności tej koncepcji William Braud i wielu naukowców wybierali często przypadkowe procesy zachodzące w układach żywych ludzi, zwierząt, roślin, hodowli komórkowych. Układy żywe są dużo bardziej wrażliwe niż nieożywione systemy przypadkowe, zarówno jako “wzmacniacze biologiczne", jak i jako systemy przetwarzające informację.

Koncentracja uwagi na układach żywych zapoczątkowała powstanie programu badawczego, w dużym stopniu uwieńczonego sukcesem i o dalekosiężnych konsekwencjach.

Obok terminu bio-PK grupa Brauda używała również określenia DMILS (direct mental influence of living systems), czyli “bezpośrednie mentalne oddziaływanie na układy żywe". Zdalne oddziaływanie układów biologicznych może przyjmować różne formy. Na początku próbowano wywrzeć wpływ na aktywność ruchową ssaków oraz orientację ryb. Po stwierdzeniu wyraźnego sukcesu doświadczenia i zauważeniu znaczenia zjawiska dla problemu leczenia anomalnego szybko przystąpiono do badań oddziaływania na fizjologiczne reakcje człowieka.

Większość badań tego typu przeprowadził William Braud z Fundacji Nauk Psychicznych (Mind Science Foundation) w San Antonio, w Teksasie⁹⁰. Braud i jego współpracownicy systematycznie zachęcali osoby biorące udział w doświadczeniach do oddziaływania poprzez prosty zamiar mentalny na układy biologiczne, odizolowane w odległych pomieszczeniach. Układy docelowe obejmowały przy tym: parametry fizjologiczne ludzi, jak na przykład opór przewodnictwa skóry, liczbę uderzeń serca, ciśnienie krwi, drżenie mięśniowe, ruchy psychomotoryczne, a także doświadczenia in vitro, na przykład badanie wpływu na stopień hemolizy czerwonych ciałek krwi.

Używając specjalnej aparatury, prawie każdy - bez pomocy psi - może nauczyć się sterowania pewnymi procesami fizjologicznymi, które przebiegają w sposób automatyczny w jego własnym organizmie. Względnie łatwe jest spowolnienie pulsu lub częstotliwości pracy serca poprzez przysłuchiwanie się uderzeniom serca przez słuchawki. Wykorzystując specjalne urządzenie, bez większych problemów można także wywołać stan odprężenia poprzez obserwację pojawiania się fal alfa w mózgu. Ten typ samoregulacji nosi nazwę biofeedback, czyli biologicznego sprzężenia zwrotnego lub biosprzężenia zwrotnego.

William Braud wykazał w sensacyjnym i eleganckim doświadczeniu, że termin biosprzężenie zwrotne nie musi się ograniczać jedynie do procesów przebiegających we własnym organizmie⁹¹.

Osoba, na którą zamierzano oddziaływać, podłączona była do urządzenia typu biofeedback rejestrującego opór elektryczny skóry - jest to właściwość rejestrowana również w wykrywaczu kłamstw i udzielająca wskazówek o stopniu odprężenia lub napięcia fizycznego. Podczas przypadkowo wybranych faz eksperymentalnych “osoba wpływająca" koncentrowała się na pisemnych wskazaniach wzmacniacza aktywności skóry z zamiarem spowodowania możliwie małej ilości niewielkich wychyleń pisaka rejestrującego, co stanowi charakterystyczną cechę stanu odprężenia. W ten sposób struktura doświadczenia odpowiada typowemu posiedzeniu treningowemu biosprzężenia zwrotnego. Istnieje jednak jedna mała różnica - mierzy się opór skóry innej osoby. Eksperyment zakończył się sukcesem: uzyskano biologiczne sprzężenie zwrotne ukierunkowane na fizjologię innej osoby.

W pracowniach Fundacji Nauk Psychicznych wykonano 13 serii podobnych doświadczeń, z których 12 wykazywało istotność statystyczną w przewidzianym kierunku; poziom autonomicznej aktywności fizjologicznej odbiorcy wykazywał zgodność z zamiarami obserwatora, który ją podwyższał lub obniżał. Efekt jest stabilny i powtarzalny.

Naukowcy podeszli do problemu z przekonaniem, że natrafiana ślad możliwego do zastosowania w celach leczniczych mentalnego oddziaływania na procesy życiowe. Pierwsze próby były bardzo obiecujące. Zmiana okazywała się niewielka, osiągała wielkość 5% i naturalnie nie zawsze udawało się ją uzyskać. Wielkości tej nie można w żadnym wypadku lekceważyć w porównaniu z innymi technikami. Jest ona porównywalna ze zmianami uzyskanymi podczas typowego treningu typu biofeedback, którego terapeutyczna skuteczność została już udowodniona⁹². Z danych wynika również, że zdolność do wywoływania takich zjawisk musi być szeroko rozprzestrzeniona.

Co robiły “osoby wpływające" w celu osiągnięcia takich rezultatów? Pozostawiono im swobodę urzeczywistnienia swoich zamiarów, ale ich wysiłki miały koncentrować się na jednej z trzech strategii. Pierwsza polegała na próbie uspokojenia lub ożywienia samego siebie, w zależności od problemu eksperymentu, druga sprowadzała się do wyobrażania sobie osoby biorącej udział w doświadczeniu w sytuacji relaksowej lub aktywnej, a trzecia obejmowała koncentrację wyłącznie na wychyleniach wskazówki urządzenia rejestrującego, którą trzeba było skierować w zamierzonym kierunku. Żadna z tych strategii nie okazała się lepsza od innych. Stanowi to odsyłacz do często czynionych obserwacji, że psi jest skierowana na konkretny cel i nie zależy od strategii mentalnych.

Efekt psi można ukierunkować bardzo dokładnie. W niektórych przypadkach oddziaływuje się na pojedynczy parametr czynności autonomicznych bez wywierania wpływu na inne. Sprawdzanie takiego problemu na żywym organizmie jest oczywiście rzeczą bardzo trudną. Procesy fizjologiczne w organizmie charakteryzują się wysokim stopniem wzajemnych zależności. Przekształcenie jednego parametru pociąga za sobą zmianę innych wielkości.

Podczas pewnych badań zastanawiano się nad problemem, czy omawiane zjawisko występuje w większym nasileniu u osób odczuwających potrzebę relaksu. Do testów wybrano osoby szczególnie drażliwe, przejawiające nadmierną aktywność. W ich przypadku naprawdę wystąpiły silniejsze efekty uspokojenia prawdopodobnie dlatego że odnoszą z niego więcej korzyści niż osoby, u których nie występuje tak silna potrzeba spokoju.

Kolejny krok naprzód dokonany przez zespół dotyczył samego procesu biosprzężenia zwrotnego. Wydaje się, że sprzężenie zwrotne (feedback) nie jest podstawowym założeniem w przypadku bezpośredniego oddziaływania mentalnego. Może ono stanowić pomoc w kontrolowaniu obrazów wyobraźni oraz intencji, jednak bez komunikatu zwrotnego uzyskano również statystycznie istotne rezultaty. Wynik potwierdza tezy, jakie wysnuto podczas analizy procesu Remote Viewing. Studia Brauda zostały zaprojektowane specjalnie z myślą o rozwiązaniu problemu wywierania pozytywnego wpływu na organizm. Wpływ taki można oczywiście wywierać również w złych zamiarach. Obserwacje etologiczne wykazują, że szamani i medycy stosują swoje zdolności psi tak w dobrych, jak i w złych intencjach. Ich działania obejmują zarówno czary sprowadzające śmierć, jak i magiczne leczenie⁹³. Pojawia się więc nieuniknione pytanie: Czy można przeciwdziałać próbie wywarcia wpływu?

Na podstawie techniki rozpowszechnionej w literaturze okultystycznej Braud przeprowadził kilka prób badawczych, podczas których osoby biorące udział w doświadczeniu miały sobie wyobrażać, że wokół ich ciała istnieje płaszcz ochronny lub klosz utworzony z białego światła. Niewielka liczba eksperymentów wskazywała na możliwość stworzenia takiej ochrony mentalnej. Badania krzyżowania się psi pochodzących z procesów mentalnych wykazały, że możliwe jest aktywne zakłócanie zdalnego oddziaływania. Na razie nie zbadano jednak w praktyce, co dzieje się, gdy jedna intencja stoi w sprzeczności z drugą. Należy jedno stwierdzić, że wszyscy uczestnicy doświadczeń prowadzonych w ramach badań DMILS zdawali sobie sprawę i wyrażali zgodę na wywieranie wpływu na ich reakcje fizjologiczne i nikt nigdy nie opisywał tego zjawiska jako rzeczy nieprzyjemnej.

Któż nie zna tej sytuacji: Spacerujesz pogrążony w myślach lub siedzisz w sali koncertowej i masz nagle wrażenie, że ktoś patrzy na ciebie z tyłu. Odwracasz się i rzeczywiście - ktoś cię obserwuje. Czasami nie jest to nawet świadome przypuszczenie. Jakiś impuls, jakieś niemiłe uczucie powoduje, że odwracasz się nagle i widzisz skierowaną na siebie parę oczu.

Braud uważał, że ta sytuacja może być również subtelnym efektem psi. Zachodzi on często jako reakcja nieświadoma, dlatego przypuszczał, że informacja psi “ktoś na mnie patrzy" rejestrowana jest jako lekkie pobudzenie, za aktywowanie autonomicznych parametrów fizjologicznych, które pociągają za sobą niemiłe wrażenie i “przeczucie".

Hipotezę tę prześledził podczas doświadczenia o bardzo ładnej strukturze⁹⁴. Aby wyeliminować wszystkie możliwości zmysłowego przekazywania informacji, obserwator nie mógł bezpośrednio patrzeć na swoją “ofiarę". Znajdowała się ona w innym pomieszczeniu, a obserwator widział ją tylko na ekranie monitora, transmitowaną za pomocą kamery wideo. Jego zadaniem było przyciągnięcie uwagi osoby, na którą patrzył. Obserwowany nie musiał świadomie podawać, kiedy wydawało mu się, że jest obserwowany z tyłu. Zadanie to przejmowało na siebie urządzenie do pomiarów fizjologicznych, rejestrujące elektryczną aktywność skóry. Braudowi i jego współpracownikom udało się stwierdzić, że momenty obserwacji “ofiary" odznaczały się na wykresie jako informacja emocjonalna, pewien rodzaj łagodnej reakcji lękowej organizmu.

Doświadczenia zespołu Brauda, dotyczące mentalnego oddziaływania na autonomiczne reakcje fizjologiczne, zostały już powtórzone z podobnym sukcesem w wielu innych laboratoriach.

Bio-PK przeciwko uszkodzeniom popromiennym

Dzieci, które znajdowały się japońskim Laboratorium Psychosomatycznym w Kobe, nie miały pojęcia, co będzie się z nimi działo. Oczywiście bez przeszkód robiły to, co najchętniej robią w nocy dzieci w wieku od 3 do 21 miesięcy - spały. Nikt nie wymagał od nich niczego więcej. Ich spokój zakłócało jedynie kilka elektrod przyczepionych do rąk. Nic nie sprawiało jednak wrażenia, że im to przeszkadza. I właśnie o to chodziło, ponieważ dzieci nie powinny były zauważyć, że o różnych porach nocy trzymano nad nimi rękę z zamiarem wywarcia pozytywnego wpływu na organizm. W tym czasie urządzenia niestrudzenie rejestrowały fizjologiczne dane maluchów: obwodowe krążenie krwi, mikrowibracje, ełektrokardiogram i częstość oddechu. We wszystkich próbach tego rodzaju można było stwierdzić wyraźne reakcje przejawiające się ruchami ciała, głębokim oddechem lub zmianą fazy snu. Naukowcy wyciągnęli wniosek mówiący, że “zdolność do przekazywania tego rodzaju informacji jest jednakowa dla całej ludzkości"⁹⁵.

Tymi badaniami wkraczamy na pole o doniosłym znaczeniu. Gdyby potwierdziły się wyniki eksperymentów, to nikt nie mógłby ze spokojnym sumieniem odmówić klinicznego zastosowania psi. Fakt, że miarodajne efekty uzyskują również ludzie nie uważający się za sensytywnych lub uzdrowicieli, przemawia za szerokim występowaniem tej zdolności. Czy do wywarcia leczniczego wpływu na organizm rzeczywiście wystarczy samo kierowanie się konkretnym zamiarem? Jaki stopień specyficzności wykazuj ą takie oddziaływania? Jak silne i trwałe są ich efekty?

Spostrzeżenia dotyczące intensywności interakcji zachodzących pomiędzy świadomością a oddalonymi układami biologicznymi przekazują od niedawna rosyjscy badacze Dimitrij Mirca i jego współpracownik V.I. Karczew⁹⁶. Mirca kieruje wydziałem badawczym Krajowego Centrum Tradycyjnej Medycyny Ludowej w Moskwie. Podczas wykonywanego przez niego doświadczenia myszy poddawano w trzech seriach działaniu śmiertelnych dawek promieniowania jonowego (promienie gamma). Dawkę promieniowania zwiększano podczas kolejnych serii. W pierwszej serii badań różni uzdrowiciele przez 15 minut oddziaływali na napromieniowane myszy. Proces odbywał się bez kontaktu z myszami. W drugiej serii badań efekt bio-PK zastosowano jako środek prewencyjny: uzdrowiciele oddziaływali na zwierzęta przez 20 minut przed poddaniem ich działaniu śmiertelnej dawki promieniowania. Podczas trzeciej serii testów zwierzęta poddawano oddziaływaniu zarówno przed, jak i po naświetlaniu. Szczególnie ciekawe są wyniki drugiej i trzeciej serii testów. Seria druga składała się z czterech grup kontrolnych i czterech grup eksperymentalnych, w każdej grupie było 10 myszy. Śmiertelność w grupach kontrolnych wynosiła 100%, wszystkie 40 zwierząt zmarło w czasie 19 dni po naświetlaniu. W czterech grupach eksperymentalnych śmiertelność wynosiła odpowiednio 90%, 50%, 40% oraz 22%.

Największą niespodzianką, jaka wyłoniła się po przeanalizowaniu wyników, był nie tylko fakt, że we wszystkich grupach, na których uzdrowiciele próbowali swoich sił w bio-PK, znajdowały się żywe zwierzęta - w przeciwieństwie do prób kontrolnych - ale również fakt, że najskuteczniejszy uzdrowiciel oddziaływał na dużą odległość.

Uzdrowiciele wywierali wpływ na pierwszą grupę myszy, trzymając nad nimi ręce. M.B. Fatkin, uzdrowiciel pracujący z czwartą grupą zwierząt, który osiągnął najlepsze rezultaty, oddziaływał na myszy z Jałty na Półwyspie Krymskim. Zwierzęta znajdowały się wówczas w Moskwie - w odległości ponad 1500 km od uzdrowiciela!

To zadziwiające doświadczenie rozpoczęło się w połowie 1991 roku. W styczniu 1993 roku żyło jeszcze 15 myszy z grupy eksperymentalnej (38%). W trzeciej serii prób obejmującej oddziaływanie przed i po naświetleniu, w jednej grupie myszy przeżyło 9 z 10 osobników, a w innej wszystkie 10 osobników.

Ciekawe jest rozpatrywanie opisanego doświadczenia w odniesieniu do eksperymentu, jaki wykonał zespół Krajowego Instytutu Nauk Radiologicznych w Chiba, w Japonii, pracujący pod kierownictwem Masatake Yamauchi z grupy prowadzącej badania nad genomem. Badano wpływ uzdrowicieli na hodowle komórek ludzkich poddanych działaniu śmiertelnych dawek antybiotyku lub promieni rentgenowskich⁹⁷.

Uzdrowiciele mieli wykonać próbę spowodowania dalszego wzrostu hodowli komórkowych pomimo obciążenia ich wymienionymi czynnikami (fot. 40). Komórki poddane działaniu antybiotyku nie uległy wpływowi uzdrowiciela, natomiast w przypadku komórek skażonych promieniowaniem rentgenowskim pojawiły się nowe kolonie komórek. Z tej pilotażowej próby naukowcy wyciągnęli wniosek, że anomalna emisja, wywołana przypuszczalnie przez uzdrowicieli, nie była wystarczająco silna, aby przy ciągłej obecności śmiertelnej dawki środka chemicznego przeciwdziałać zjawisku śmiertelności.

Promieniowanie rentgenowskie powoduje zniszczenie podwójnej spirali łańcucha DNA, co w końcu prowadzi do śmierci. Dzięki istnieniu wielu odpowiednich instrumentów przeciwdziałających organizmy żywe są w stanie naprawić sporo takich uszkodzeń. Uzdrowiciele prawdopodobnie potrafili w pozytywny sposób pobudzić naturalne mechanizmy, których zadaniem była naprawa uszkodzonego łańcucha DNA.

Na podstawie takich doniesień należało dojść do następującego wniosku: leczenie za pomocą psi jest możliwe. Trzeba jednak wykazać szczególną ostrożność. Znajdujemy się w początkowym stadium badań. Należy najpierw połączyć ze sobą liczne i prowokacyjne wyniki częściowe i poddać je systematycznym studiom porównawczym.

Anomalne efekty leczenia

Od czasu najmłodszych, sensacyjnych studiów francuskiego archeologa Jacquesa Beneviste'a dotyczących “pamięci" wody wiadomo, że woda wykazuje możliwości zapamiętywania i przekazywania informacji. Za podstawę magazynowania informacji Beneviste uważa fakt, że w czasie jednej sekundy cząsteczki wody mogą miliony razy układać się w różnorodne wzory. Cząsteczki są również w stanie ułożyć się w formę helisy, co poprzez atomy tlenu może utworzyć elektromagnetyczny “układ przełączający" protonów.

Te cechy wody powodują prawdopodobnie jej szczególną przydatność jako ośrodka do przekazywania efektów bio-PK. Możliwość stwierdzenia tego zjawiska pojawiła się już w latach 60. podczas badań wykonywanych w obecności uzdrowiciela węgierskiego Oskara Estebanyego, który wyemigrował do Kanady i razem z lekarzem Bernardem Gradem z uniwersytetu McGrilla przeprowadził ściśle kontrolowane eksperymenty laboratoryjne. Był to początek poważnych badań nad możliwościami leczenia paranormalnego.

Jedną z części programu badawczego stanowiło podlewanie małych sadzonek jęczmienia wysokoprocentowym roztworem soli kuchennej. Przed rozpoczęciem podlewania Estebany przez 15 minut trzymał je w dłoni. Już dziewiątego dnia rośliny Estebanyego były wyraźnie większe, niż rośliny nie poddane jego wpływowi. Prawdopodobnie uzdrowiciel wywarł wpływ na molekularną strukturę roztworu i wyeliminował jego szkodliwe działanie.

Badacz procesów przemysłowych Robert Miller z Agnes Scott College w Atlancie, Georgia, poddał badaniom wodę, na którą oddziaływała wcześniej uzdrowicielka Olga Worali⁹⁸. Odkrył wówczas silne osłabienie napięcia powierzchniowego oraz zmiany w wiązaniach pomiędzy cząsteczkami wodoru.

Nowe doświadczenia rosyjskich naukowców L.N. Piatnickiego i V.A. Fonkina wykonane z zastosowaniem metod rozpraszania światła potwierdziły możliwość spowodowania zmiany cząsteczkowej struktury wody przez oddziaływanie psychokinetyczne⁹⁹. Udało im się stwierdzić, że zjawisko to wykazuje różnice w zależności od odbiorcy.

Zespół Instytutu Badawczego Mechaniki Precyzyjnej i Optyki w St Petersburgu prowadził również badania nad wpływem osób uzdolnionych parapsychologicznie, jaki wywierają na właściwości optyczne roztworów wodnych¹⁰⁰. Uzyskane modyfikacje przypominały zmiany parametrów symetrii cząsteczek organicznych. Wykazywały one również podobieństwo do wpływów pól elektromagnetycznych, akustycznych i temperaturowych na dany roztwór.

W Katedrze Biofizyki na Wydziale Biologii Państwowego Uniwersytetu Moskiewskiego powiodła się próba zmiany wartości pH wody wykonana przez uzdrowiciela Igora Werbickiego. Wartość pH określa stopień kwasowości roztworu. Na początku udało mu się uzyskać jedynie niewielkie zmiany wartości pH. Później był w stanie spowodować zmianę stopnia kwasowości wody o 1,5 stopnia pH. Efekt ten jest zazwyczaj nieodwracalny w roztworach zasadowych (pH = 8,0-9,0), natomiast roztwory kwaśne (pH = 5,0- 6,0) po ustaniu oddziaływania powoli powracaj ą ponownie do stanu wyjściowego¹⁰¹.

Wpływ operatorów na układy żywe można badać na obiekcie żywym albo in vitro, a więc na preparatach wyizolowanych. Obydwa punkty odniesienia posiadają decydujące znaczenie w zdobyciu obszernej wiedzy o możliwościach oddziaływania. Pewna liczba studiów częściowych obejmuje badania wpływu efektu DMILS na zdrową i chorą tkankę.

Ludzkie komórki krwi zawierają monoaminooksy dążę (MAO); jest to enzym oddziałujący na ważne związki chemiczne znajdujące się w mózgu. Monoaminooksydaza rozkłada hormony (neurotransmitery) pomiędzy połączeniami komórek nerwowych i odgrywa pewną rolę w przypadku depresji i innych stanów emocjonalnych. Jeden z uzdrowicieli, nie kierując się specjalnymi zamiarami, wywoływał niekiedy podwyższenie, a czasami obniżenie aktywności enzymów w porównaniu z komórkami nie poddawanymi oddziaływaniu¹⁰². Nie udało się jednak wytłumaczyć, dlaczego wpływ psychokinetyczny wypadał w tak odmienny sposób. Mimo tego studia nad monoaminooksydazą mają duże znaczenie jako punkt zaczepienia dla badań nad efektem leczniczym. Wskazują one na ewentualną możliwość bezpośredniej zmiany funkcji nerwowych przez uzdrowicieli, a co za tym idzie, na możliwość wywołania obserwowanych często zmian stanów emocjonalnych u pacjentów.

Umieszczenie czerwonych ciałek krwi w roztworze o stężeniu podobnym do płynów ustrojowych umożliwia ich dłuższe przechowywanie. Przeniesienie ich do płynu o niższym stężeniu wywołuje zjawisko osmozy, które prowadzi do pęcznienia i pękania komórek. Skutkiem jest wydostawanie się z krwinek czerwonego barwnika krwi (hemoglobiny). Proces ten nosi nazwę hemolizy. Hemoglobina zabarwia płyn, a jej stężenie można zmierzyć za pomocą spektrofotometru.

Znany angielski uzdrowiciel Matthew Manning w 5 na 10 wykonanych prób miał spróbować spowolnić proces hemolizy¹⁰³. To bardzo starannie zaplanowane i przeprowadzone doświadczenie było nadzwyczaj owocne. Próby, na które Manning oddziaływał wyłącznie poprzez koncentrację umysłową, wykazały statystycznie bardzo istotne opóźnienie hemolizy.

Wynik ten ma doniosłe znaczenie dla procesu leczenia paranormalnego. Może on wskazywać na możliwość wzmocnienia membran czerwonych ciałek krwi pod wpływem oddziaływania anomalnego. W tym przypadku leczenie psi może powodować, że błony komórkowe posłużą zarówno jako bariery, jak i jako śluzy pomiędzy poszczególnymi środowiskami komórkowymi.

Już 30 lat temu uczonym na Uniwersytecie Santiago de Chile udało się udowodnić, że można spowolnić wzrost sztucznie wywołanych guzów nowotworowych u myszy, stosując w tym celu zamiar ukierunowany¹⁰⁴. Podczas eksperymentu Johna Kmetza Matthewowi Manningowi udało się następnie doprowadzić do rozpadu komórek nowotworowych w probówce¹⁰⁵. Zdrowe komórki nowotworowe pozostają na plastikowej powierzchni szkła przyklejone tam przez siły elektrostatyczne. W przypadku obumierania takich komórek tracą one swój dodatni ładunek, odłączają się od ujemnie naładowanej powierzchni i dyfundują do płynnego ośrodka. Manningowi udało się wywrzeć daleko idący wpływ na komórki nowotworowe. Po nałożeniu dłoni, a także po zadziałaniu z większej odległości w elektrycznie izolowanym pomieszczeniu od szkła oddzieliło się 200-1200% więcej komórek niż w przypadku prób nie podlegających wpływowi bio-PK.

Pojedyncze studia dotyczące bezpośredniego oddziaływania na komórki związane są niestety z problemem powtarzalności. Zdarza się często, że początkowe sukcesy odniesione w próbach badawczych nie są już stwierdzane podczas kolejnych doświadczeń, wykonywanych w zaostrzonych warunkach. Niekiedy pojawiają się efekty anomalne, które nie zgadzają się z intencjami uzdrowiciela¹⁰⁶.

Badania całej omawianej dziedziny są niezwykle trudne. Po wielu eksperymentach, z których przedstawiłem tutaj jedynie mały wycinek, muszą następować zakrojone na szeroką skalę badania długoterminowe, które uwyraźnią specyficzne efekty zgodnie ze wszystkimi regułami sztuki. Faktem jest, że w chwili obecnej istnieje już tak dużo badań wykazujących znaczące efekty, że rozpoczęcie takiego programu badawczego wydaje się konieczne. Dokładny przegląd i krytyczną ocenę studiów nad leczeniem psychokinezą przedstawił amerykański psychiatra Daniel Benor¹⁰⁷.

Wynik tych badań możemy posumować w następujący sposób: jakkolwiek skomplikowane byłoby postawienie problemu, istniała zawsze możliwość stwierdzenia efektów psychokinetycznych. Aby uzyskać sukces, uzdrowiciel nie musi wiedzieć, jakie procesy należy pobudzić lub zahamować w organizmie. Wielu uzdrowicieli lub osób biorących udział w doświadczeniu nie ma pojęcia o tym jakie procesy biochemiczne i fizjologiczne muszą przebiegać w komórkach, aby wywołać określony wynik. W zadziwiający sposób potwierdza to obserwację uczynioną przez parapsychologów już w przypadku analizowania oddziaływań psychokinetycznych na materię nieożywioną: proces anomalnej perturbacji jest skierowany na cel. Całkowicie wystarczający jest zamiar wywołania określonego skutku. Psi sama wyszukuje sobie punkt oparcia konieczny do skierowania informacji w odpowiednie miejsce.

W gruncie rzeczy proces ten odzwierciedla przebieg Remote Viewing, w przypadku którego również stwierdzono, że kognicja anomalna automatycznie ustawia się na zamierzany cel. Wydaje się, że mechanizm ukierunkowania na cel leży w naturze psi.

W poszukiwaniu subtelnych energii

Problem wpływu psychokinezy na układy biologiczne (bio-PK) traktowano przez długi czas jako umysłowy efekt wywierany na materialny układ biologiczny. Wynikający z tego pogląd przypisuje świadomości lub intencji człowieka zdolność do oddziaływania nielokalnego. W związku z tym najważniejsze pytanie brzmi: w jaki sposób świadomość wchodzi w interakcję z odległym układem materialnym? Czy następuje tutaj jedynie przekaz informacji, czy też jest to jakaś, nieznana do tej pory, forma przepływu energii?

Jak już widzieliśmy, nieortodoksyjne badania medyczne oraz studia nad Qigong prowadzone w ostatnich latach w Chinach i Japonii wzbogaciły badania nad psi o nową koncepcję. Założeniem, na którym się ona opiera, jest wymiana energii. Myśl przewodnia zakłada, że świadomość potrafi zmobilizować naturalny rezerwuar energetyczny we własnym organizmie. W pewnych warunkach energię tę można przenieść na inne organizmy lub układy materialne. Abstrahując od faktu, że istotę tej energii spowijaj ą jeszcze głębokie ciemności, samo zjawisko pozostaje natury paranormalnej. W jakiś dotychczas niewytłumaczony jeszcze sposób musi istnieć anomalna perturbacja układu materialnego lub energetycznego mająca swój początek w świadomości.

Na jakiej płaszczyźnie należy szukać ewentualnych nośników zjawisk bio-PK? Dotąd nauka w niewielkim stopniu zajmowała się energią ciała ludzkiego. Dlatego też nasza wiedza na ten temat jest bardzo ograniczona. Niewiele wiadomo o sensownych możliwościach jej zastosowania. Wiemy na przykład, że organizmy maj ą zmienne pola magnetyczne. W nowoczesnej medycynie krajów zachodnich stosuje się pola magnetyczne człowieka wyłącznie do celów diagnostycznych, np. przy magnetokardiogramie (MCG) lub magnetoencefalogramie (MEG). Pola magnetyczne zmieniają się, ponieważ krew zawiera poruszające się ładunki elektryczne. Zmiany takie można zmierzyć. W ten sposób istnieje możliwość wykonania pomiaru szybkości przepływu krwi.

W ostatnich latach okazało się, że pola magnetyczne mogą pełnić pewną, w dużym stopniu niewytłumaczonąjeszcze rolę w zjawiskach anomalnych występujących w procesie leczenia. Podczas doświadczeń wykonywanych przez biolog Justę Smith Oskarowi Estebanyemu udało się wywrzeć biologiczny wpływ (bio-PK) na enzym o nazwie trypsyna, na podobieństwo oddziaływania pola magnetycznego¹⁰⁸.

Analogiczny efekt syntezy trypsyny, który wywołał uzdrowiciel, można uzyskać za pomocą silnego pola magnetycznego. Czyżby Oskar Estebany w paranormalny sposób wytworzył “wirtualne" pole magnetyczne, czy też efekt psi jest identyczny z działaniem pola magnetycznego?

Japońscy naukowcy z Katedry Fizjologii Uniwersytetu Showa w Tokio wykazali, że podczas zewnętrznej emisji Qi mistrzowie Qigong byli w stanie wytworzyć bardzo silne pole magnetyczne (fot. 35)¹⁰⁹. Grupa naukowców z laboratorium biochemicznego w Mount Sinai School of Medicine w Nowym Jorku stwierdziła, że podczas jednej z prób wywarcia wpływu na pewien biologicznie istotny enzym mistrzowie Qigong wywołali zjawisko analogiczne do działania pola magnetycznego¹¹⁰.

Teza dotycząca pól magnetycznych jest niewątpliwie bardzo obiecująca, ale nikt jeszcze nie wie, dokąd zaprowadzi. Stwierdzono liczne efekty bio-PK i zewnętrznej emisji Qi, niemożliwe do wytłumaczenia działaniem pola magnetycznego. Być może wytwarzanie pól magnetycznych jest jedynie produktem ubocznym, który w pewnych sytuacjach samodzielnie wywołuje efekty anomalne.

Jeżeli w procesach leczenia bio-PK istotną rolę odgrywa pewna delikatna energia, to musi ona wykazywać nieznane nam do tej pory właściwości. Wielką zagadką pozostaje odpowiedź na pytanie, dlaczego obserwowane działanie nie słabnie wraz ze zwiększaniem się odległości. Wręcz przeciwnie, najsilniejsze efekty rejestrowano często właśnie przy oddziaływaniach na duże odległości.

Inny śledzony kierunek zajmuj e się problemem bezpośredniego mentalnego oddziaływania na układy żywe (DMILS) i pytaniem, czy pozwala ono na dotarcie do komórek informacji, wykorzystując w tym celu ich naturalne kanały komunikacyjne.

Wydaje się, że w takiej komunikacji uczestniczą przede wszystkim biofotony. Badania niemieckiego fizyka Fritza Alberta Poppa z Międzynarodowego Instytutu Biofizyki Uniwersytetu Kaiserlautern wykazały, że artykuły spożywcze przenoszą informacje do organizmu ludzkiego przy pomocy biofotonów¹¹¹. Tak więc poprzez pożywienie j est także pobierana “informacja biologiczna" pochodząca z pokarmu.

Po stwierdzeniu przez chińskich naukowców emisji fotonów przez mistrzów Qigong¹¹² Poppowi udało się potwierdzić w odkrywczych doświadczeniach fakt, że taki proces informacji biologicznej może stanowić istotne ogniwo łączące dla DMILS. W jego laboratorium wykonywano pomiary emisji biofotonów przez uzdrowicieli¹¹³.

Szukano odpowiedzi napytanie, czy biofotony wykorzystywane są podczas paranormalnego procesu leczenia. W tym celu ręce amerykańskiej uzdrowicielki Rosalyn Bruyere oraz włoskiego uzdrowiciela Nicola Cutola umieszczono w specjalnie przebudowanej aparaturze. Biofotony emitowane przez rękę zatrzymywane były przez wzmacniacz światła szczątkowego i ujmowane ilościowo. W typowym przypadku człowiek nie jest w stanie regulować naturalnego wydzielania biofotonów przez ręce. U wszystkich przetestowanych przez Poppa osób natężenie światła ręki nie było na tyle silne, aby mógł je zmierzyć wzmacniacz światła szczątkowego.

Sytuacja przedstawiała się inaczej w przypadku dwojga badanych uzdrowicieli. Gdy Rosalyn Bruyere spróbowała przesłać ręką “leczniczą energię", emisja fotonów natychmiast wzrosła trzykrotnie. W ciągu minuty opadła i osiągnęła wartość średnią na stałym poziomie powyżej stwierdzonej liczby fotonów dla stanu, w którym energia nie jest emitowana. U uzdrowiciela Nicola Cutola zmierzono nietypowo dużą emisję biofotonów o wartości około 1000 fotonów na sekundę (fot. 31). Była ona około dwukrotnie wyższa niż emisja normalnego człowieka. Sygnały nie pojawiały się jako stały strumień światła, lecz jako błyskawice świetlne trwające przynajmniej 1/10 sekundy. A zatem jest to promieniowanie anomalne, emitowane nie w sposób ciągły, lecz w formie erupcji.

Popp uważa, że biofotony pełnią ważną rolę jako podstawa życia. Samo życie rozumie on jako zdolność do komunikacji, tworzenia oraz wykorzystywania podstaw informacyjnych. Zdolność do życia i zdrowie są silnie związane ze zdolnością komunikacji. Rezultatem zaburzonej komunikacji biologicznej jest choroba. Zakłócenie można ponownie zlikwidować poprzez dostarczenie odpowiedniej informacji.

Czy biofotony stanowią klucz do zrozumienia leczenia paranormalnego? Czy to właśnie one są możliwym do zmierzenia składnikiem tej energii życiowej, o której mówi się we wszystkich kulturach w związku z magicznym sposobem leczenia? W zasadzie nie wiadomo, czym jest Qi lub “energia życia" i do jakiego stopnia są one związane z biofotonami. Można jedynie stwierdzić, że istniej ą oddziaływania wzajemne o szerokim zasięgu, które zazwyczaj utożsamia się z energią.

Leczenie jest procesem, w którym jakąś rolę z pewnością odgrywaj ą biofotony, ale z powodu jego olbrzymiej złożoności, zrozumienie wspomnianych mechanizmów jest bardzo trudne, jeśli w ogóle możliwe. Prace badawcze zajmujące się sposobem, w jaki psi ingeruje w tak subtelne formy komunikacji, dopiero się rozpoczynają.

Po wielu latach pracy i przeprowadzeniu niezliczonej ilości doświadczeń dotyczących samoregulacji wewnętrznych nieświadomych procesów, jednemu z wielkich pionierów badań w dziedzinie biosprzężenia zwrotnego, Elmerowi Greenowi, udało się nieco przybliżyć do badań kontroli procesów zewnętrznych (DMILS) zależnej od siły woli¹¹⁴. Greena interesuje możliwość zmierzenia DMILS lub zewnętrznej emisji Qi jako nieznanej subtelnej formy energii. Badacz opiera się na teoretycznych podstawach staroindyjskich wyobrażeń o budowie ciała ludzkiego.

Joga twierdzi, że fizyczna struktura ciała ludzkiego składa się z materii, obejmującej siedem poziomów. Z jednej strony są to trzy poziomy gęstości (stały, płynny, gazowy), z drugiej strony cztery poziomy prawa (“subtelne energie"). Siedem przedstawionych poziomów energetycznych splata się ze sobą, co powoduje, że zmiana pojawiająca się na jednym poziomie rejestrowana jest również na innym poziomie energetycznym. Umysł jest uważany za organizującą zasadę na wszystkich płaszczyznach. Tworzy on “formy myśli", których przenikliwość znajduje się jeszcze poza siedmioma płaszczyznami istnienia fizycznego. Formy myśli nie zależą od posiadania ciała lub jego braku. Są one całkowicie ukształtowane według zasad “mentalnych". Dopóki posiadamy ciało, formy myśli tworzą rezonans z materią fizyczną. W ten sposób możemy poruszać kończynami lub poprzez zamiary wpływać na procesy przebiegające wewnątrz organizmu, na przykład na reakcje immunologiczne.

Green wychodzi z założenia, że cztery subtelne energie fizyczne stanowią pierwotne miejsce połączenia pomiędzy duchem i materią. Poprzez naukę modulowania takich subtelnych energii, w zamiarze regulacji procesów autonomicznych zachodzących w naszym organizmie, możemy stopniowo przejść do modulowania tych samych energii, w celu kontrolowania procesów zachodzących poza naszym organizmem.

Wyobrażenia takie nie są już dla Greena czystą teorią. On i jego współpracownicy badali doświadczalnie dziedziny, w których z dużym sukcesem zgłębia się zewnętrzne efekty modulacji subtelnych energii.

Od kilku lat w klinice Menninger Clinic w Topeka, w Kansas, jest prowadzony projekt pod nazwą “Ściana miedziana", którego kierownikiem jest Green. W pewnym artykule z 1882 roku znalazł on opis tajemnej tybetańskiej techniki medytacyjnej. Uczniowie zgłębiający medytację, odizolowani elektrycznie od podłoża ziemskiego, siedzieli, mając nad sobą magnes, i przyglądali się swojemu obliczu odbitemu w wypolerowanej płycie miedzianej.

Green rozpoznał w tym próbę wytworzenia ładunków elektrostatycznych poprzez medytację przy jednoczesnej izolacji elektrycznej ciała. Zalecił zbudowanie “laboratorium ze ścian miedzianych": pomieszczenia posiadającego cztery ściany wykonane z miedzi (z przodu, z tyłu, u góry i na dole). Na jego środku mogła siedzieć osoba, odizolowana elektrycznie od podłoża, a nad nią umieszczony był magnes. Osoby biorące udział w doświadczeniu podłączono do psychofizjologicznych urządzeń pomiarowych, których zapisy optyczne przekazywano do pomieszczenia kontrolnego poprzez telemetrię optyczną. U osób medytujących, a jeszcze bardziej u uzdrowicieli, występowały podczas różnych prób zmiany potencjału elektrycznego ciała. Uzdrowiciele osiągali podwyższenie potencjału elektrycznego ciała sięgające od 4 do 190 V. Takie anomalne zjawiska elektryczne naukowcy wytłumaczyli modulacją subtelnych energii w procesie leczenia, ale nie potrafili przedstawić odpowiedniego wyjaśnienia. Charakterystyczny był fakt, że zmiany potencjału elektrycznego współwystępowały z zamiarami leczenia, sterowanie nimi odbywało się więc w pewnym procesie mentalnym, zgodnie z wolą.

Nowe badania psi w Japonii

Parapsycholodzy w Japonii przez długi czas byli uważani przez swoich kolegów po fachu za pariasów badań. Nieliczne wzmianki w międzynarodowej literaturze fachowej przedstawiały tylko kilka poprawnych dotychczasowych badań. Odnosiło się więc wrażenie, że w rym technologicznie silnym, dalekowschodnim kraju niewiele uwagi poświęca się zjawiskom paranormalnym. Taki pogląd opierał się, być może, na konstatacji, że azjatycki sposób myślenia wydaje się nieprzenikniony dla zachodniego umysłu. Od kilku lat jesteśmy bowiem poddawani konfrontacji z samodzielnymi i niezwykle ożywionymi badaniami, a nawet z bogactwem produkcji.

Najbardziej aktywne prace badawcze nad psi w Japonii prowadzone są w kilkakrotnie wspomnianym już Laboratorium Bioemisji w Chiba. Kierownikiem laboratorium jest fizyk Mikio Yamamoto, od 1993 roku intensywnie zajmujący się badaniami Qigong i systematycznym zgłębianiem kognicji anomalnej w zależności od fal prądów mózgowych. Podstawowym problemem badawczym w Laboratorium Bioemisji jest znalezienie odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób można stwierdzić subtelne energie i jak można je kontrolować.

Towarzystwo International Society for Life Information Sciences, któremu przewodniczy Yamamoto, otrzymało w 1995 roku pieniądze na prace badawcze w wysokości 100 milionów jenów (ok. 3,3 min PLN) przeznaczone na pięcioletni program badawczy dotyczący analizy nadzwyczajnych funkcji ciała ludzkiego przy zastosowaniu licznych pomiarów symultanicznych. Podstawowym celem prac jest dokładne zgłębienie zjawisk fizjologicznych towarzyszących efektom anomalnym¹¹⁵.

Yamamoto ufa, że jego wniosek o przydział pieniędzy na wzmożone studia nad emisji organizmów żywych, złożony w japońskim Ministerstwie Nauki i Techniki, zostanie rozpatrzony pozytywnie. Gdyby jego prośba została zaakceptowana, to wspomniane studia byłyby najlepiej finansowanym programem badawczym w tej specjalnej dziedzinie, jaką stanowi badanie psi.

Częścią tego programu badawczego było poznanie pewnej formy oddziaływania na odległość, znanej z japońskich sztuk walki jako tohate. Jest to japońska odmiana skierowanej na cel, nagłej emisji Qi, takiej jaka jest stosowana w Qigong. Yamamoto podążył w ślad za pytaniem, czy uczniowie Qigong rzeczywiście są w stanie - jak twierdzą - fizycznie odczuwać akcję tohate swojego mistrza¹¹⁶. Aby wykluczyć wszelką możliwość działania sugestii, mistrz Qigong i jego uczeń zostali umieszczeni w dwóch oddzielnych, odizolowanych pomieszczeniach znajdujących się na dwóch piętrach laboratorium. W przypadkowo wybranych okresach mistrz Qigong przeprowadzał swoją akcję tohate. W 6 przypadkach na 16 jego uczeń zareagował na emisję Qi w ciągu sekundy. W drugim doświadczeniu okazało się, że w 16 próbach na 49 uczeń w ciągu ± 5,5 sekundy zareagował na wysłanie Qi przez mistrza.

Podczas innych eksperymentów tego rodzaju ucznia podłączano do urządzenia EEG¹¹⁷. Średnie amplitudy rytmu alfa w prawej przedniej części mózgu wykazały statystycznie istotne zmiany mające związek z okresami, w których była wykonywana próba emisji Qi. W związku z tym naukowcy są zdania, że dzięki doświadczeniu wykazali, iż nastąpił anomalny przekaz informacji niezależnie od widocznej reakcji.

Nowe metody prezentacji umożliwiają obrazowe przedstawienie rozkładu wzoru EEG w mózgu (“topografie EEG"). W barwny sposób prezentuje się tutaj procentowo przeważające natężenia fal mózgowych występujące na danych obszarach. Yamamoto sądzi, że zarejestrowane przez niego podczas akcji tohate topograficzne wzory fal beta wykazują podobieństwa zarówno u nadawcy, jaki u odbiorcy.

Interesujący jest również problem, czy świadoma kontrola przepływu Qi przez organizm koreluje z jednoznacznymi parametrami fizjologicznymi. Stwierdzenie takiego związku umożliwiłoby przeniesienie go na“klasyczne" doświadczenia psi. Istniałaby wówczas możliwość ewentualnego sprawdzenia, czy psi i Qi nie są tylko dwoma różnymi określeniami tego samego procesu, a także czy anomalny transfer informacji może przybierać różne formy.

Yoshio Machi, fizyk z Uniwersytetu Denki w Tokio, podczas specjalnego ćwiczenia Qigong, tak zwanego małego obiegu (Xiao Zhoutiań) badał wzory fizjologiczne. Qi krąży w małym obiegu pomiędzy środkowym kanałem umieszczonym z tylnej strony ciała (Du Mai) a środkowym kanałem znajdującym się z przedniej strony ciała (Ren Mai). Qi kierowana jest z podbrzusza przez kanał Du wzdłuż kręgosłupa do punktu szczytowego głowy, stamtąd przez środek do przodu, a następnie ponownie do tyłu przez kanał Ren, przebiegający przez środek przedniej strony tułowia. Krążenie Qi wywoływane jest poprzez oddychanie i siłę wyobraźni.

Prace Machiego ujawniły pewne osobliwości¹¹⁸. Przed wykonaniem ćwiczenia mistrz oddychał 14 razy na minutę, natomiast w czasie Qigong jego oddech uległ zwolnieniu do 6 razy na minutę. Taka charakterystyczna zmiana przebiegu krzywej oddechu ma zapewne związek z krążeniem Qi.

Aby sprawdzić to przypuszczenie Yosho Machi narysował topografię EEG dla pasma fal alfa. Pośrodku cyklu oddechowego, podczas największej ekspansji brzusznej, następuje połączenie kanału Du i kanału Ren na czubku głowy przez Qi przebiegającą od strony tylnej do przedniej. Dokładnie w tym czasie pojawia się najsilniejsze natężenie fal alfa przebiegających przez środek kory, z rejonu potylicznego do przedniego (fot. 41). Machi jest przekonany, że aktywność alfa stanowi niewątpliwą oznakę poruszania się Qi w organizmie. Jeżeli fale alfa naprawdę przedstawiają stan gotowości dla zjawisk nadzwyczajnych i służą jako pewien rodzaj “nośnika częstotliwości" dla psi, to powyższe doświadczenie może wskazywać na ścisły związek pomiędzy psi i Qi. Dowód na istnienie bramy alfa - wejścia do świadomości “otwierającej przestrzeń".

Podczas Qigong niejednokrotnie rejestrowano wydłużanie się powolnych fal mózgowych, przede wszystkim fal alfa o wysokich amplitudach¹¹⁹, oraz występowanie prawdziwych erupcji tych fal¹²⁰. Klimiko Kawano z Nippon Medical School w Tokio udało się stwierdzić, że podczas zewnętrznej emisji Qi można obserwować pewne upodobnienia we wzorze EEG mistrza i jego pacjenta. U obydwóch fale alfa pojawiają się frontalnie, a EEG wykazuje ogólnie silniejszy stan synchronizacji. U obydwóch wzrasta ponadto częstotliwość fal alfa. Pasmo fal beta u odbiorcy Qi zgadza siew swojej topografii z topografią mistrza Qigong¹²¹. To właśnie synchronizacja fal beta pomiędzy “nadawcą" a “odbiorcą" wskazuje na występowanie anomalnej wymiany informacji, bezpośrednio dotyczącej procesów mentalnych.

W badaniach japońskich charakterystyczne jest beztroskie podejście do dziedziny anomalnych zjawisk mentalnych o silnej orientacji medyczno-technologicznej. Wiele ciekawych pomysłów natychmiast przeradza się w czyn i błyskawicznie włącza sieje do doświadczeń. Niestety, często wydaje się, że takie przekształcenie następuje zbyt szybko, bez - tak ważnych w dziedzinie zjawisk paranormalnych - dokładnych, metodycznych przemyśleń, planów i realizacji prób. Jednocześnie pozostaje się wielokrotnie przy próbach pilotażowych. Nie widać jeszcze powiązanego ze sobą programu badawczego, który konsekwentnie porusza się odnalezionym śladem, zgodnie ze wszystkimi regułami sztuki. Należy raczej stwierdzić, że eksperymenty stanowią mało związane ze sobą ujęcia chwilowe bardzo rozległej i kompleksowej dziedziny o niemożliwej jeszcze do oszacowania wartości.

Nie można jednak nie doceniać zaangażowania, z jakim japońscy koledzy przystępują do badań. Jestem głęboko przekonany, że Japonia i Chiny mogą stać się ważnym filarem w odkrywaniu tajemnic anomalnych zjawisk mentalnych, jeżeli istniejący potencjał naukowy podporządkuje się wymaganiom metodycznym tej dziedziny nauki.

Mówiąc o “emisji Qi" lub o “zewnętrznym wysyłaniu Qi" nie można zapominać o tym, że obecnie nauka nie ma jeszcze pojęcia, czym właściwie jest Qi. Sytuacja jest analogiczna jak w przypadku kategorii opisujących zjawiska psi. Qi w ujęciu naukowym należy rozumieć jako określenie dla grupy zjawisk, których istota i funkcja jest jeszcze w dużym stopniu nieznana. Niektóre z tych zjawisk przypominają kognicję anomalną, inne podobne są do perturbacji anomalnej, a pewnej grupy nie da się opisać w kategoriach psi.

Wiele poszlak wskazuje na to, że istnieją subtelne formy energii, którymi poprzetykane są organizmy żywe i kosmos, oraz na to, że można nimi świadomie kierować poprzez pewne ćwiczenia fizyczne i umysłowe. Jest jednak jeszcze zbyt wcześnie, aby takie rodzaje energii móc ująć w sposób teoretyczny i poprawnie zaszeregować różnorodne sposoby przejawiania się Qi.

Część III
Świadomy wszechświat: Cicha rewolucja w laboratoriach psi

“To nie kiedyś, w dalekiej przeszłości, lecz ciągle, poprzez świadomy umysł,
dokonuje się cud stworzenia".
Arthur Eddington

“Wszystkie siły znane fizyce, jak na przykład
grawitacja, ulegają osłabieniu wraz z odległością,
żadne siły fizyczne nie działają swobodnie w czasie, tak jak ta [psi].
To tak, jakby świadomość w jakiś sposób potrafiła
skierować swoje interakcje bezpośrednio przez przestrzeń i czas.
Zrozumienie tego jest prawdziwym wyzwaniem dla nauki".
Robert Jahn

Fizyka świadomości

Urządzenie tworzące przypadek

Każdy człowiek ma zamiary i zamysły, niektóre z nich realizuje z wielką energią i uporem, inne są ulotne i zależą od sytuacji. Jeżeli w przypadku zjawisk DMILS wystarczy jedynie intencja, to należy zadać sobie pytanie, czy my sami, bez naszej wiedzy, nie oddziaływujemy w sposób ciągły na nasze środowisko materialne poprzez nasze uświadomione lub nieuświadomione zamiary. Z takiej perspektywy psi nie byłaby więc żadną szczególną zdolnością charakterystyczną dla niewielkiej liczby osób, używaną w bardzo rzadkich przypadkach, lecz funkcją ulokowaną w biologicznym systemie organizmów żywych. Byłaby ciągłą wymianą zachodzącą poprzez subtelne interakcje psi, przebiegające zazwyczaj poniżej progu postrzegania, które w swoich bezpośrednich oddziaływaniach są zbyt słabe, by je wyraźnie zauważyć. Mogłaby jednak wykazywać związek z jakąś podstawową funkcją biologiczną.

Na tym tle amerykański parapsycholog Rex Stanford opracował model opisujący sytuację, gdy organizm w sposób stały i nieświadomy stosuje anomalne zjawiska mentalne w celu zoptymalizowania swojego oddziaływania na środowisko. Stanford nazwał swój model PMIR (psi-mediated instrumental response, “reakcja instrumentalna za pośrednictwem psi).

Podczas jednego z klasycznych doświadczeń Stanforda osoby biorące w nim udział były w stanie zakończyć przed czasem potwornie nudne zadanie tylko wtedy, gdy psychokinetycznie zadziałały na pewien ukryty aparat¹. Urządzenie to w sposób losowy określało czas zakończenia próby. Osoby oczywiście nie wiedziały nic o istnieniu urządzenia ani o możliwości wywierania na niego wpływu paranormalnego. Stanford sądził, że organizm niejako automatycznie rozciągnie swoje czujniki psi, dążąc do zakończenia nudnej sytuacji, i spowoduje wcześniejsze, niż oczekiwano zakończenie doświadczenia w instrumentalnej reakcji za pośrednictwem psi. Eksperyment zakończył się sukcesem.

Teoretyczne przypuszczenia Stanforda doprowadziły w dwóch ostatnich dziesięcioleciach do powstania obszernych i uwieńczonych bezprzykładnym sukcesem projektów badawczych. Zgłębiają one tajemniczy związek pomiędzy świadomością i materią - wzajemne oddziaływanie umysłu i jego środowiska poprzez anomalną wymianę informacji. Ważnym narzędziem jest tutaj urządzenie, na które osoby testowane przez Stanforda oddziaływały bez swojej wiedzy: “generator przypadków" - urządzenie tworzące przypadek.

Psychokineza mikro i psychokineza makro różnią się zasięgiem zjawiska; o makro--PK mówi się wówczas, gdy efekt można obserwować gołym okiem, natomiast stwierdzenie efektu mikro-PK wymaga przeprowadzenia analiz statystycznych. Przy mikro-PK nie widać żadnych zmian obiektu. Jest to jedynie zmiana prawdopodobieństwa występowania procesów przypadkowych. Nie następuje tu przesunięcie obiektów, lecz rozkładu prawdopodobieństwa wydarzeń. Do tej pory uważano, że pomiędzy mikro-PK i makro-PK nie istnieje żadna zasadnicza różnica. W obydwóch przypadkach chodzi o niewyjaśnioną bezpośrednią “interakcję świadomość - materia" (BMI).

Klasyczny test na psychokinezę makro wprowadził w latach 30. J.B. Rhine. Metoda próbowała ilościowo ująć efekty psychokinetyczne za pomocą rzucania kostką do gry. Zadaniem testowanych osób było “wyrażanie życzenia", aby częściej wypadała pewna konkretna liczba oczek. Dean Radin i Dianę Ferrari, pracujący wówczas na Uniwersytecie Princeton, poddali niedawno metaanalizie obszerny materiał z doświadczeń z kostkami². Do swoich badań mogli wykorzystać liczne prace wykonane w ostatniej połowie wieku. Zaletą eksperymentów, na których wykorzystanie się zdecydowali, był fakt, że jako wymiar wyniku anomalnego mieli do swojej dyspozycji nie tylko wartość prawdopodobieństwa, ale również tak zwane dane bazowe, czyli dane kontrolne z testów przeprowadzonych bez próby oddziaływania mentalnego.

O ile wartość prawdopodobieństwa przedstawia zawsze tylko wielkość odchylenia od teoretycznego rozkładu losowego, o tyle na podstawie danych kontrolnych można sprawdzić, czy układ przypadkowy - na przykład rzucane kostki - odpowiada także oczekiwaniom teoretycznym i naprawdę zachowuje się w sposób losowy. Takie kontrole są nieodzowne przy pracach nad analogowymi, makroskopowymi procesami przypadkowymi, ponieważ niewielkie błędy (niejednorodnie wykonana kostka, nierówna podstawa) mogą sumować się i prowadzić do powstawania błędów statystycznych.

W celu uzyskania koniecznej jednorodności danych Radin i Ferrari musieli wyłączyć 52 eksperymenty z 148 badań częściowych. 33 z nich wykazywało efekty pozytywne, a 19 efekty negatywne. Pomimo skreślenia tak dużej liczby pozytywnych doświadczeń naukowcy uzyskali dowód na reprodukcyjny anomalny wpływ świadomości w przypadku testu z kostkami do gry. W celu wygaszenia zjawiska musiałoby istnieć 20 razy więcej “przypadków szufladowych", niż podają opublikowane badania.

Nowoczesnym ekwiwalentem eksperymentów z kostkami do gry są próby z generatorem liczb losowych lub, krótko mówiąc, z generatorem przypadków. Urządzenia te nie produkują właściwie przypadkowych liczb, lecz stany, które wyrażane są później jako liczby, stąd też określane są często dużo poprawniejszą nazwą “generatora zdarzeń losowych", w skrócie REG (Random Event Generator) (fot. 44). Co robi taki generator zdarzeń losowych? Zadania, jakie w obszarze makro spełnia rzut monetą, w obszarze mikro wykonuje właśnie REG. Generator zdarzeń losowych wytwarza niejako bardzo szybko po sobie następujące wirtualne rzuty monetą. W zależności od wyniku rzutu - orzeł lub reszka - podawane są liczby 1 lub 0 - sekwencja bitów. Nowoczesne urządzenia tego typu opierają się albo na procesach rozpadu radioaktywnego, albo na szumach elektronicznych. Takie procesy fizyczne tworzą odchylenia elektroniczne występujące kilka tysięcy razy na sekundę, a ich wcześniejsze prognozowanie nie jest możliwe. Takie przypadkowe odchylenia przerywaj ą pracę mechanizmu liczącego, który zmienia się z 1 na 0 i na odwrót na przykład 10 milionów razy na sekundę. W zależności od stanu, w jakim znajduje się licznik (l lub 0), dana liczba jest zaznaczana jako bit przypadkowy. Taki cykl można oczywiście nieco zahamować i w ten sposób stworzyć stały porządek przypadków o wartości równiej dokładnie 1000 bitów na sekundę. Te nadzwyczaj szybkie procesy są dokładnie rejestrowane przez komputer.

Amerykański fizyk niemieckiego pochodzenia Helmut Schmidt (fot. 46) był pierwszą osobą, która zastosowała systematyczne generatory zdarzeń losowych w dziedzinie parapsychologii. Dzięki takiej nowości technicznej Schmidt nie tylko zastąpił stare “prymitywne" metody rzucania kostką poprzez dokładne procesy losowe, ale wcielił również w życie pewien zamysł teoretyczny. Źródło procesów losowych w jego urządzeniach można było sprowadzić bezpośrednio do procesów kwantowo-mechanicznych. W ten sposób mógł badać tak ważne w fizyce kwantowej interpretacje efektów obserwacji wywieranych na procesy fizyczne przy mikro-PK.

Badania anomalii technicznych i szara codzienność psi

Dawny badacz z NASA oraz ówczesny dziekan Wydziału Inżynieryjnego i Nauk Stosowanych na Uniwersytecie Princeton, Robert Jahn, umieścił pracę z generatorem przypadków w centrum trwającego już blisko 20 lat programu badawczego. Urządzenie to zalicza się do najbardziej emocjonujących nowinek w badaniach psi. Gdy Jahn i jego współpracownicy rozpoczynali swoją przygodę, nie byli jeszcze parapsychologami. Byli fizykami i psychologami, którzy mogli spokojnie prowadzić swoje prace badawcze na renomowanym uniwersytecie.

W1979 roku Jahn zapoczątkował program Princeton Engineering Anomalies Research, nazwany w skrócie PEAR (Badania anomalii technicznych w Princeton). Istniał tylko jeden cel: rygorystyczna, naukowa analiza interakcji pomiędzy ludzką świadomością i delikatnymi urządzeniami fizycznymi. Chodziło o lepsze zrozumienie roli świadomości w strukturze realizmu fizycznego³.

Współpracownikami PEAR byli Brenda Dunne, zajmująca się psychologią rozwojową, która swój ą rolę widzi w integracji różnych kierunków badawczych, rozpoczynająca pracę w PEAR; Roger Nelson, psycholog eksperymentalny, specjalista w organizacji eksperymentów, problemów metodycznych oraz interpretacji danych; Jonston Bradish, inżynier-elektryk, odpowiedzialny za rozwój, konstrukcję i konserwację aparatury doświadczalnej; oraz York Dobyns, fizyk teoretyczny, zajmujący się opracowaniem strategii przetwarzania informacji i analizy danych dla grupy PEAR. Grupa skupiona wokół Roberta Jahna nie musiała się martwić o finanse, różne fundacje i instytucje świadczyły jej bowiem hojną pomoc.

Brenda Dunne określa pracę PEAR następującymi słowami: “Gracze już od dawna sądzili, że mogą wpływać na wynik procesu przypadkowości, na przykład na toczenie się kostek do gry lub tasowanie kart. Zjawisko, które mierzymy, jest dużo bardziej delikatne, ale jest to ta sama idea, a my zmierzyliśmy ją w laboratorium".

Do swoich prób PEAR opracował tak zwany protokół “trójbiegunowy" lub trzyczęściowy. Zgodnie z nim operator - tak PEAR określa osobę poddawaną doświadczeniu - musiał zmierzać w trzech kierunkach w stosunku do generatora zdarzeń losowych. Podczas pierwszej fazy eksperymentu operator miał częściej produkować liczbę 1 (dążyć do wysokich wartości), za drugim razem liczbę 0 (dążyć do niskich wartości), a za trzecim razem bez żadnych intencji pozostawić urządzenie “samo sobie". Jeden z tych zamiarów miał wcielić w życie po naciśnięciu odpowiedniego włącznika. Urządzenie natychmiast rozpoczynało tworzyć przypadkową kolejność bitów (fot. 45).

Zgromadzone w ciągu wielu lat dane dopuszczają tylko jeden wniosek: rozkład przypadkowości rzutów kostką wykonanych przez REG zmienia się w zależności od intencji operatora. Nie są to wielkie zmiany, są to raczej ekstremalnie małe efekty o wielkości rzędu 1%. Oddziaływania te są jednak na tyle stabilne i przejawiają się w tak długich okresach oraz u tak wielu osób, że wykazują dużą istotność statystyczną.

Naukowcy z PEAR traktują swoje bazy danych jako materiał zorientowany na proces. Z każdego istniejącego rekordu danych chcą wydobyć możliwie wiele informacji. Stale zajmują się mnóstwem danych, które powiększą się w ciągu wszystkich lat pracy. Ma to na celu znalezienie odpowiedzi na nowe pytania i rozwiązanie nowych problemów metodami analitycznymi.

Ostatnio poddali starannej analizie statystycznej wyniki 5,6 miliona pojedynczych eksperymentów pochodzących z 1262 serii doświadczeń. Dane zgromadzono w ciągu 12 lat podczas prób wykonywanych z różnymi generatorami zdarzeń losowych. Analiza wykazała, że jako pierwotne pojęcie uzupełniające zjawiska anomalne należy traktować świadomy zamiar wywołania operacji. Charakterystyczne są tutaj przede wszystkim silne różnice pomiędzy najlepszymi operatorami w porównaniu z pozostałymi osobami poddanymi doświadczeniu. 30 najlepszych wykazywało efekt silniejszy i bardziej symetryczny.

Niespodzianką był fakt, że rozkłady efektów u osób poddanych doświadczeniu wykazywały różne przebiegi krzywych. Wyglądało na to, że operatorzy, szczególnie ci, którzy osiągali największe sukcesy, w indywidualny sposób wpływają na generatory zdarzeń losowych, przy czym powtarzane próby utrzymywały swój swoisty charakter. W związku z powyższym badacze wypowiadali się o “sygnaturach" - czyli mentalnych podpisach utrwalonych w danych generowanych przez maszynę przypadków dzięki mikro-PK. Istnieli również tacy operatorzy, którzy nawet przy wyraźnym zamiarze “dążenia do wysokich wartości" tworzyli raczej niższe wartości. Inni potrafili uzyskać istotne odchylenie od wartości oczekiwanej tylko w jednym kierunku. Byli też tacy, który wykazywali charakterystyczne wahania.

Inny nieoczekiwany wynik wiąże się z niezależnością przestrzenną. Obojętne, czy operatorzy znajdowali się w bezpośredniej bliskości urządzenia, czy też w dużej odległości od REG, charakterystyczny rozkład oraz “sygnatury" pozostawały bez zmian.

Sprzężenie zwrotne (feedback) odgrywa pewną rolę jedynie w grupie dobrych operatorów. Dane niektórych osób obrazują fakt, że ten rodzaj instrukcji okazuje się ważnym warunkiem osiągania wyników anomalnych: wybór realizowanego zamiaru według własnego uznania lub narzucenie go z góry. Pewną rolę odgrywa niekiedy również sposób rozpoczynania poszczególnych prób (ręczny lub automatyczny) oraz ich długość. Wskazuje to na okoliczność, że wymienionych czynników nie należy w zasadzie traktować jako wielkości wpływających na zjawiska psi, lecz należy je raczej zaszeregować do “sygnatur", charakteryzujących osiągnięcia indywidualne.

Na podstawie danych zgromadzonych w laboratorium PEAR można utworzyć hierarchię efektów, rozpoczynając od najbardziej znaczących⁴:

1. Duża część operatorów ludzkich może systematycznie wywoływać anomalne zmiany średniego rozkładu danych wyjściowych generatora zdarzeń losowych.

2. Rozmiar zjawisk anomalnych jest stale bardzo ograniczony (w maszynach binarnych jest to kilka przesunięć bitów na 1000). Przy bardzo dużej liczbie uzyskanych danych sumują się one, tworząc odchylenia o wysokiej istotności statystycznej.

3. Zdefiniowane wcześniej intencje operatora (dążenie do wysokich wartości; dążenie do niskich wartości; brak zamiarów) stanowią pierwotne pojęcie uzupełniające dla zjawisk anomalnych.

4. Forma i zakres trzyczęściowego rozszczepienia są specyficzne dla operatora. Wyniki przedstawione graficznie są wystarczająco charakterystyczne, aby można było mówić o “sygnaturach" operatorów.

5. Niejasna jest zależność wyników od zastosowanych urządzeń. Wydaje się, że niektóre osoby potrafią przenosić swoje “sygnatury" na dwie lub więcej maszyn, inne natomiast wykazują podstawowe różnice w zależności od urządzenia. W większości przypadków rozmiar zjawiska pozostaje taki sam.

6. Wrażliwość efektów na drugorzędne parametry techniczne, jak długość i szybkość testu, rodzaj sprzężenia zwrotnego itp., zależy również od operatora. Niektórzy wykazują silną reakcję na powyższe czynniki, inni nie podlegaj ą takim wpływom.

7. W przypadku dwóch operatorów, którzy wspólnie oddziałują na jedno urządzenie, ich “sygnatury" nie sumuj ą się, lecz tworzą nową, samodzielną “sygnaturę" charakteryzującą daną parę.

8. Omawiane zjawiska można wywoływać na duże odległości (do kilku tysięcy kilometrów). Charakterystyki efektów wywołanych na odległość są w przypadku pewnych operatorów bardzo podobne do uzyskanych przez nich w warunkach lokalnych.

9. W pewnych przypadkach można również uzyskać efekty “oddalone w czasie", tak zwane retro-PK, jeśli dane urządzenie zostanie uruchomione przed pojawieniem się zamiaru operatora, oraz PK przyszłości, jeżeli rozruch urządzenia nastąpi po pojawieniu się zamiaru.

10. Pomimo tego że w laboratoriach PEAR wyłoniono dopiero małą liczbę systematycznych korelacji z psychologicznymi i fizjologicznymi wielkościami oddziałującymi, wydaje się, że indywidualnie wywoływane efekty prawie nie zależą od osobowości, stylu i strategii.

Maszyna piekielna i wahadełko

Goście i personel dydaktyczny przechodzący koło pracowni PEAR marszczą niekiedy czoła. Niektórzy uważają, że badania Jahna i jego współpracowników są nieco szalone, a w najlepszym przypadku stanowią marnotrawstwo czasu. Niektórzy nawet przypuszczają, że za trzeźwo brzmiącymi raportami i artykułami pisanymi przez grupę w rzeczywistości kryją się diabelskie rzeczy. Gdy podsłuchują pod drzwiami pewnego pomieszczenia laboratoryjnego umieszczonego w piwnicy, zawsze słyszą trwające minutę grzechotanie i uderzenia młotkiem, jak gdyby uruchomiono jakąś maszynę piekielną. Ten, kto odważy się wejść do pomieszczenia, będzie zdziwiony wyglądem tej “maszyny piekielnej", a może nawet uśmiechnie się po kryjomu.

Przed kilkoma laty pewne błyskotliwe umysły w Stanach Zjednoczonych wpadły na świetny pomysł sprzedaży, która to idea została wprowadzona na rynek pod hasłem “Think Big" (“myśl w wielkich kategoriach"). Wyprodukowali kopie przedmiotów codziennego użytku, które tak bardzo zadomowiły się w życiu Amerykanów, że uważane były za ikony identyfikacji. Cechą szczególną tych kopii był brak jakiejkolwiek użytkowości - co stanowiło ich pierwotne zastosowanie - ponieważ ich rozmiar wielokrotnie przekraczał wielkość oryginałów: były to na przykład wykonane z tworzywa sztucznego, metrowej wielkości repliki kredek olejnych, które znało każde dziecko w Stanach.

Nie wiadomo, czy naukowcy z PEAR wzorowali się na sklepach z podobnymi artykułami, w każdym razie członkowie zespołu zawsze myśleli w “wielkich kategoriach". Zbudowana przez nich “maszyna piekielna" była powiększoną wersją tablicy Galtona, takiej jaka jest używana w celach demonstracyjnych na kursach statystyki dla początkujących. Jest to poręczne, przezroczyste pudełko, na którego powierzchni znajdują się liczne igły rozmieszczone w równomiernych odstępach, a na dole szereg rurek. Przez otwór znajdujący się w środku wprowadza się kulki, które wesoło podskakują dookoła, aby wreszcie wylądować w rurkach na dole. Gdy wszystkie kulki zakończą swoją podróż przez tor przeszkód zbudowany z igieł, wówczas powstaje rozkład o kształcie dzwonu. Większości kulek umiejscawia się w środkowej rurce, a w rurkach skrajnych znacznie mniej. Taki porządek nosi nazwę “rozkładu normalnego" lub “rozkładu Gaussa".

W laboratorium PEAR jest to 19 długich rurek ze szkła organicznego pokrytych kratownicą z tkwiącymi w niej 333 prętami nylonowymi, które operator obserwuje z wygodnej kanapy w pokoju wyłożonym drewnianą boazerią (fot. 43). 12 minut trwa przedostanie się 9000 piłeczek z tworzywa sztucznego przez kratownicę tej “mechanicznej kaskady przypadkowości" (RMC Random Mechanical Cascade)⁵. Fotokomórki liczą każdą piłeczkę wpadającą do danej rurki. Poniżej każdej rurki urządzenie stale wyświetla aktualną liczbę piłeczek. Tak więc oprócz przejrzystego rzeczywistego rozkładu piłeczek istnieje również ciągłe sprzężenie zwrotne zachodzące dzięki pokazaniu bezwzględnej liczby kulek w każdym pojemniku.

Jak podczas wszystkich doświadczeń przeprowadzanych przez zespół Jahna zadanie operatora wydaje się na pozór “łatwe". Zgodnie z typowym trójczłonowym protokołem nie ma on nic innego do zrobienia niż wyrażanie życzenia, aby możliwie duża liczba piłeczek wpadła do rurek znajdujących się po lewej stronie, za drugim razem, aby piłeczki wpadały raczej do rurek umieszczonych po prawej stronie, natomiast za trzecim razem operator ma nie mieć żadnych preferencji.

Podobnie jak podczas poprzednich eksperymentów operatorzy byli w stanie przesunąć rozkład piłeczek zgodnie ze swoimi zamiarami, wykazując przy tym istotność statystyczną. Nasilenie zjawiska jest porównywalne z analogicznymi osiągnięciami przy wykorzystaniu generatora zdarzeń losowych. Przy okazji pojawia się nietypowy efekt: w doświadczeniu przeważa “lewostronne obciążenie" wyników anomalnych. Nie jest to skutek indywidualnych “sygnatur", ponieważ przejawia się w całości danych pochodzących od wszystkich operatorów. Uzyskana asymetria nie da się wytłumaczyć błędem występującym w układzie jak na przykład niedokładne ustawienie prętów lub lekko ukośne ułożenie rurek wychwytujących, ponieważ we wszystkich próbach kontrolnych wykonanych w nieobecności operatorów lub w próbach, podczas których operatorzy nie wyrażali zamiaru przesunięcia rozkładu, uzyskano linię bazową, leżącą dokładnie w zakresie oczekiwanego rozkładu Gaussa.

Co może być powodem takiej dziwnej skłonności do lewej strony? Zespół PEAR podejrzewa przyczyny mające podłoże psychologiczne, a może nawet neurologiczne, do tej pory jednak nie potrafił przybliżyć się do rozwikłania tej zagadki.

Również podczas opisanego wyżej eksperymentu okazało się, że zjawiska anomalne są niezależne od odległości, w jakiej znajduje się operator. Niektóre osoby biorące udział w doświadczeniu uzyskiwały statystycznie istotne wyniki nawet z odległości kilku tysięcy kilometrów od laboratorium⁶.

Innym urządzeniem analogowym, za pomocą którego naukowcy z PEAR badali interakcje pomiędzy świadomością i materią, było wahadełko o wysokiej precyzji⁷. Znajdowało się ono w przezroczystej obudowie wykonanej z akrylu, a komputerowo sterowany, mechaniczny układ ustalał stałą wysokość, z jakiej wahadełko było wprawiane w ruch. Binarny mechanizm liczący o wysokiej prędkości dzięki fotokomórce rejestrował ruchy wahadełka w nadirze (najniższy punkt) zakreślanego łuku i mierzył jego prędkość z dokładnością do mikrosekund. Podczas 100 pełnych wahnięć osoby biorące udział w doświadczeniu miały wykonać trzy zadania. Po pierwsze trzeba było utrzymać możliwie wysoki poziom wychyleń, a więc obniżyć współczynnik tłumienia, po drugie należało podwyższyć współczynnik tłumienia, a w trzeciej próbie chodziło o to, by nie wywierać wpływu.

42 operatorów uzyskało różne wyniki. U pięciu z nich różnica pomiędzy przejściami, podczas których miało nastąpić podwyższenie współczynnika tłumienia, a przejściami nastawionymi na obniżenie go, wykazywała istotność statystyczną. Pięciu kolejnych wykazało zgodne ze swoimi zamiarami statystycznie istotne różnice pomiędzy fazą pozbawioną oddziaływania a etapem wywierania wpływu. Zestawienie wszystkich wyników powoduje utratę istotności statystycznej ze względu na istnienie kilku “zbiegów", którzy wytwarzają zadziwiająco silne efekty przeciwne do ich intencji.

Po wykonaniu zbiorczych analiz wyników uzyskanych za pomocą analogowych i cyfrowych generatorów przypadku badacze stwierdzili kilka osobliwości. Odkryli, że efekty anomalne nie są przypadkowo rozproszone same w sobie, lecz w dużo większym stopniu podlegają pewnej prawidłowości. Poznanie natury tej prawidłowości jest celem przyszłych analiz.

Oddziaływanie pomiędzy świadomością i materią

W roku 1989 Dean Radin i Roger Nelson w renomowanym czasopiśmie fachowym z zakresu fizyki "Foundations of Physics" opublikowali metaanalizę wszystkich wydanych drukiem badań dotyczących paranormalnych wpływów przypadkowych układów fizycznych⁸. Praca opierała się na obszernym materiale danych, które zebrano podczas dotychczasowych prac badawczych nad psi. Analiza obejmowała 597 studiów eksperymentalnych oraz 235 doświadczeń kontrolnych odnoszących się do prób oddziaływania na generatory zdarzeń losowych (REG) w latach 1959-1987. Prawie połowa badań eksperymentalnych (25 8) i ponad połowa prób kontrolnych (127) pochodziła z baz danych laboratorium PEAR.

Zgodnie z oczekiwaniami średnie nasilenie efektu przypadające na próbę okazało się bardzo niewielkie, ale za to bardzo stabilne. Prawdopodobieństwo, że oddziaływanie to jest dziełem przypadku, jest jak jeden do nieco ponad biliona (liczba z dwunastoma zerami)!

Badacze obliczyli nieprawdopodobnie wielką liczbę “przypadków szufladowych" wynoszącą 54 000, które musiałyby dostarczyć negatywnych wyników, aby zniszczyć rzeczywistość anomalnego oddziaływania świadomości na mikroelektroniczne układy przypadkowe! Są to liczby, które nawet sceptyków wprawiają w zdumienie.

Na podstawie metaanalizy przepowiedziano, że doświadczenia, które będą wykonywane w przyszłości, dadzą podobne wyniki. Do 1996 roku baza danych PEAR urosła do 1262 badań. W eksperymentach brało udział 108 operatorów, z których 30 przyczyniło się swoją pracą do zebrania większości tych danych. Rezultaty dokładnie odpowiadały zjawiskom wykrytym przez metaanalizę⁹.

Jahn i jego współpracownicy doszli do wniosku, że nie istnieją żadne popularne modele teoretyczne, które mogłyby wyjaśnić oddziaływania anomalne. Uważają, że aby je zaszeregować, należy stworzyć bardzo silnie rozszerzony model rzeczywistości. Model, który przyznaje świadomości aktywną rolę w doświadczaniu przez nią rzeczywistości fizycznej. Grupa PEAR nie zakończyła swojej działalności na zgromadzeniu ogromnej liczby danych empirycznych, zespołowi udało się bowiem opracować model, o którym mowa. Uważają oni, że elementarna zasada, na podstawie której świadomość wymienia informacje ze swoim środowiskiem, wprowadza porządek oraz interpretację do tych informacji. Pozwala jej to na wprawienie układów opierających się na prawdopodobieństwie w niepewne położenie, co umożliwia jej następnie przejęcie pewnej kontroli nad swoją rzeczywistością.

Obecnie coraz bardziej klarowne staje się to, co zostało już stwierdzone podczas badań nad bezpośrednim wpływem mentalnym układów żywych: w odpowiedzi na zaktualizowany w niej porządek świadomość poprzez ukierunkowanie (zamiar) przesuwa labilne układy w materialnej rzeczywistości¹⁰.

Przedstawiony model rozpatruje wiele koncepcji mechaniki kwantowej, a przede wszystkim zasadę komplementarności i mechanizmu falowo-mechanicznego, które traktowane są tutaj jako fundamentalna charakterystyka świadomości, a niejako wzór obiektywnej rzeczywistości fizycznej. Z tego punktu widzenia zjawisk anomalnych, stwierdzonych podczas doświadczeń PEAR, należałoby oczekiwać w układach, w których występuje interakcja człowieka i maszyny lub maszyny i człowieka.

Na podstawie kompleksowości zgromadzonych danych nie można jeszcze ustalić, jakie mechanizmy psychologiczne kryją się za takim osobliwym efektem. Jahn i jego współpracownicy sugerują pewną holistyczną hipotezę informacyjno-teoretyczną. Świadomość wprowadza niewielką informację do układu technicznego, który w najbardziej efektywny sposób wykorzystuje jądo osiągnięcia celu eksperymentalnego.

Jest to techniczna interpretacja psychologicznie umotywowanej tezy o reakcji instrumentalnej przekazywanej za pomocą psi, którą sformułował Rex Stanford.

Robert Jahn zwraca jednak uwagę, na fakt, że każdy model przenoszenia informacji zawiera w sobie również nieunikniony transfer energii. W świecie fizycznym - jak wyraża się Jahn - istnieją trzy waluty: materia substancjonalna (masa), energia i informacja. Związek pomiędzy dwiema pierwszymi walutami został stwierdzony przez Einsteina w jego przełomowym wzorze, który w olbrzymim stopniu zdominował fizykę XX wieku. W przeciwieństwie do tego powiązaniu pomiędzy energią i informacją nie poświęcano wielkiej uwagi. “W naszej sytuacji doświadczalnej - napisał Jahn i jego współpracownicy - przesunięcie niewielkiej części bitów informacyjnych z ich przypadkowej konfiguracji lub, co jest jednoznaczne, przesunięcie wyraźnych elementarnych prawdopodobieństw zarówno w odniesieniu energetycznym, jak i informacyjnym, przy czym energetyczne występują w mniejszym nasileniu... "¹¹

Świadomość człowieka jest mistrzem w obróbce informacji. Przed oczami naukowców z PEAR korzysta ona z tej właśnie zdolności, w którą jest wyposażona w sposób nadzwyczajny, w celu przystąpienia do aktywnego wzajemnego oddziaływania ze światem fizycznym. Poprzez wymianę anomalną tworzy nie tylko część informacyjnego porządku rzeczywistości fizycznej, lecz sięga również do jego energii, a przez to do jego właściwej esencji. Poprzez trzecią stronę trójkąta masa - energia - informacja świadomość ludzka znajduje naturalny dostęp do współudziału w konstrukcji uchwytnej rzeczywistości. Tutaj znajduje się łącze pomiędzy subiektywną informacją pochodzącą ze świadomości i techniczną informacją z kosmosu. Dynamika przekazu jednej formy informacji na inną- to właśnie zadanie, dla którego Jahn i jego zespół znaleźli się w Princeton.

Jeżeli interakcja świadomość - materia stanowi proces ciągły, to powinna istnieć możliwość stwierdzenia podobnych efektów poza laboratorium. W pracowni bowiem intencje zdefiniowane są wcześniej. W życiu codziennym istnieją często sytuacje, w których śledzi się pewne zamiary pochodzące nierzadko od grupy osób. Czy możliwe jest stwierdzenie zjawiska świadomości grupowej jako efektów anomalnych w generatorach zdarzeń losowych?

Badanie pola za pomocą generatorów zdarzeń losowych

Tysiące ludzi ze wszystkich części świata 23 stycznia 1997 roku wzięło udział w pięciominutowej medytacji, zorganizowanej przez grupę Gaiamind Project. Opisywane wydarzenie miało miejsce pomiędzy godziną 17.30 a 17.35 (czasu Greenwich). Ten moment został wybrany ze względu na nadzwyczajne połączenie astronomiczne. Medytacja odbywała się pod znakiem oddania czci Ziemi jako planetarnej istocie żywej oraz wymiany spirytualnych doświadczeń na płaszczyźnie globalnej.

Duża liczba osób z całego świata wzięła udział w tym skoordynowanym działaniu. Dla naukowców była to jednorazowa szansa przetestowania hipotezy, zgodnie z którą możliwa była zmiana statycznego zachowania generatorów zdarzeń losowych poprzez ukierunkowane działanie świadomości. Zdecydowano się na pozostawienie włączonych generatorów zdarzeń losowych w różnych laboratoriach w czasie trwania medytacji. Było do doświadczenie o światowym zasięgu, które mogło dojść do skutku dopiero dzięki nowoczesnej technice komunikacji przez Internet. Roger Nelson rozesłał protokoły eksperymentów przez internetowe listy dyskusyjne, czytane przez zawodowych parapsychologów, i wyjaśnił procedurę planowanego doświadczenia na stronach internetowych organizatora. Parapsycholodzy włączyli 3 generatory zdarzeń losowych w Holandii, 3 w Niemczech, l w Szkocji i 7 w Stanach Zjednoczonych. W sumie zebrano więc dane z 14 niezależnie pracujących generatorów, umiejscowionych w 7 różnych miejscach w USA i Europie. Wszystkie zestawione ze sobą dane wykazały marginalnie istotne odchylenie od teoretycznego rozkładu przypadkowego. Hipotezę można było potwierdzić, aczkolwiek słabo¹².

Bazy danych z badań laboratoryjnych grupy PEAR uzupełniano przez długi czas. Efekty mogły ujawnić się dzięki istnieniu niewiarygodnie dużej liczby zebranych danych. W przypadku próby pola maszyny wykazały dokładnie pięć minut. Czy w ciągu takiego czasu można oczekiwać pojawienia się czegoś charakterystycznego? Z tego powodu Nelson poddał uzyskane dane pewnemu szczególnemu badaniu statystycznemu. Była to operacja rachunkowa, obliczająca tak zwany wynik normalizacyjny dla czasu. W tym przypadku dane analizowane są pod względem ilości nakładu czasu koniecznego do uzyskania określonego wyniku anomalnego. Całkowity czas generowania 14-minutowych grup danych wynosi godzinę i 10 minut. Jest to nadzwyczaj krótki okres w porównaniu z doświadczeniami z REG w laboratorium, które ciągną się całymi dniami, tygodniami, a nawet latami. Porównując takie rekordy danych z rezultatami uzyskanymi w ciągu krótkiego czasu globalnej medytacji, dochodzi się do zadziwiającego wyniku: nasilenie efektu podczas tej próby było dziewięciokrotnie większe niż wyniki normalizacji czasu wszystkich doświadczeń z generatorem zdarzeń losowych wykonanych w laboratorium PEAR!

Co można sadzić o tym eksperymencie? Widać tu wyraźnie pewien proces lub warunek, który współwystepuje ze zmianą zachowania maszyn podczas opisywanego wydarzenia globalnego. Możliwe, że to nie uczestnicy światowej medytacji byli odpowiedzialni za uzyskany wynik. Zjawisko można odnieść do zamiarów kierowników doświadczenia obsługujących maszyny i znających cel eksperymentu. To właśnie oni mieli największe motywy, by osiągnąć pozytywne rezultaty. W tym przypadku eksperymentatorzy bez swojej woli stali się operatorami. Takie i podobne efekty działania kierowników doświadczeń, zachodzące przy pośrednictwie psi, stanowią jeden z najbardziej zagmatwanych problemów parapsychologii (część II, rozdział 6).

Zredukowanie wykonanego doświadczenia tylko do wpływu wywieranego przez jego kierowników byłoby - jak wykazała analiza normalizacji czasu - przypisaniem im efektów dużo silniejszych niż wszystkie dotychczas znane. Uzyskany wynik można więc z całym prawdopodobieństwem odnieść do oddziaływania świadomości grupowej na układ materialny.

Roger Nelson jest pionierem badań nad “efektami pola świadomości". PEAR opracował przenośny generator zdarzeń losowych wraz z oprogramowaniem umożliwiającym ciągłą rejestrację sekwencji danych w sytuacjach pola. Urządzenie nazwano generatorem zdarzeń losowych pola.

Tłem takich prac badawczych jest wyobrażenie, że siła świadomości zmienia się w zależności od ogniska uwagi. Stany medytacji, kontemplacji, koncentracji i euforii, ogólnie mówiąc, stany, w których człowiek jest zaabsorbowany jakimś przedmiotem, wykazują wyższy stan zogniskowania uwagi. Nie ma przy tym różnicy pomiędzy grupą mnichów oddających się wspólnej modlitwie a obserwatorami meczu piłki nożnej w trakcie sytuacji podbramkowej.

Grupa osób w różnym stanie uwagi i o różnych celach jest zróżnicowana w swoim ukierunkowaniu mentalnym. W przeciwieństwie do tego grupa ludzi wykazująca takie samo ognisko uwagi tworzy mentalną spójność. Im wyższa jest spójność pola świadomości, tym silniejsze jego uporządkowanie. Niepewne układy fizyczne reagują na nie wyższym stopniem uporządkowania.

W związku z tym ogólna hipoteza dotycząca interakcji świadomość - materia mówi, że każda uporządkowana, skierowana, jednorodna czynność świadomości pozostawia za sobą porównywalny - również uporządkowany, skierowany, ujednolicający - efekt u niestałych (przypadkowych) układach materialnych. Taki efekt można stwierdzić przede wszystkim poprzez kontrolę przypadkowych procesów w sferze mikrofizycznej. W sferze makrofizycznej przejawia się on bardzo rzadko. Do testowania tej hipotezy najlepiej nadają się szybko zmieniające się procesy losowe w przyrodzie, takie jakie w idealnym przypadku można wytworzyć za pomocą generatorów zdarzeń losowych.

Odmiennie niż przy trój członowym protokole do prób laboratoryjnych w przypadku pomiarów pola REG nie zakłada się żadnych określonych intencji. Poszukuje się wyłącznie naturalnych sytuacji, w których występuje uporządkowana świadomość grupowa, w typie okresy podczas konferencji naukowych, na których referowane są nowe, interesujące wyniki, kierujące uwagę słuchaczy na określony temat. Odzwierciedlenie takiego porządku mentalnego udaje się względnie łatwo stwierdzić w generatorze zdarzeń losowych za pomocą metod statystycznych. W sekwencji bitów urządzenia wyszukuje się wzory porządków, których kolejność nie może być działaniem przypadku.

Zespół PEAR opracował formalne protokoły przeznaczone do takich badań. Należy w nich ustalić, w jakich okresach generatory zdarzeń losowych były wystawione na działanie danej sytuacji pola. Współczynnik czasu jest istotny dla uzyskania możliwości porównania danych pomiędzy sobą. Przy porównaniu wyników pola z odcinkami, w których panują ekstremalne odchylenia szeregów danych od wartości oczekiwanej, pojawiają się osobliwe współbrzmienia ze szczególnymi fazami “uporządkowanej aktywności świadomości" w pewnej grupie ludzi: uwaga, jednolitość intelektualna, podzielone emocje. W każdym przypadku koherentne właściwości grupy wykazuj ą tendencję do zgodności ze statystycznie anomalnymi odchyleniami w sekwencjach pola REG¹³.

Dean Radin, dyrektor Wydziału Badania Świadomości (Consciousness Research Division) na Uniwersytecie Nevada w Las Vegas w różnych sytuacjach badał wpływ uporządkowanej świadomości grupowej na generatory zdarzeń losowych¹⁴. Swoje prace badawcze przeprowadzał na uczestnikach warsztatów psychoterapeutycznych podczas uroczystości przyznawania Oskarów, odczytania wyroku w sprawie OJ. Simpsona, podczas meczu finałowego amerykańskiej ligi piłki nożnej oraz podczas ceremonii otwarcia olimpiady w czerwcu 1996 roku. Przy analizie wszystkich wyników uzyskanych podczas takich eksperymentów można wyjść z założenia, że małe lub olbrzymie grupy ludzi w znamiennych momentach wykazują podobnie skierowaną uwagę. Podczas przydzielania Oskarów za moment najwyższego zainteresowania uznano na przykład chwilę, w której prowadzący ogłosił przyznanie nagrody za najlepszy film. W tym czasie około miliarda ludzi na całym świecie czekało przed telewizorami na ogłoszenie wyniku. Podczas odczytywania wyroku w sprawie OJ. Simpsona w analogiczny sposób można było jednoznacznie określić moment, w którym uwaga 500 milionów ludzi była jednakowo skierowana.

Na warsztatach terapeutycznych - seminarium, podczas którego powstają silne emocje uzyskane dzięki technikom oddechowym Stanisława Grofa - brało udział 12 osób. Po dziewięciu godzinach ciągłej prezentacji danych pole generatora zdarzeń losowych wykazało statystycznie istotny, ciągłe wzrastający porządek.

Podczas ogłaszania wyroku w sprawie OJ. Simpsona generatory zdarzeń losowych włączyli w swoich laboratoriach także Roger Nelson w Princeton oraz Dick Bierman, profesor psychologii na Uniwersytecie w Amsterdamie. Wyniki dowiodły, że dokładnie w chwili odczytywania wyroku we wszystkich zastosowanych generatorach wydarzyło się coś niezwykłego. Porządek wyświetlania danych w urządzeniach wzrósł gwałtownie, skumulował się akurat w chwili ogłaszania wyroku, a potem natychmiast opadł ponownie do poziomu przypadkowości. W trakcie podobnych badań wykonanych podczas przyznawania Oskarów w latach 1995 i 1996, ceremonii otwarcia olimpiady oraz finału ligi piłkarskiej udało się stwierdzić jednoznaczne różnice w zachowaniu maszyn zdarzeń losowych. Podczas sekwencji wywołujących niewielkie zainteresowanie widzów urządzenia zachowywały się w sposób przypadkowy, natomiast w czasie dużego zainteresowania osiągały podwyższone wartości spójności i uporządkowania.

“Nieważne, że wcześniej była brzydka pogoda, na świętego Piotra i Pawła zawsze jest ładnie". Często słyszałem takie powiedzenie, gdy jeszcze mieszkałem w Bretten [Bretten - miasto w Niemczech Zachodnich niedaleko Darmstadtu (przyp. tłum.)]. Traktowałem je jako lokalną legendę, która w ciągu lat utrwaliła się w umysłach ludzi, a może nawet stała się pobożnym życzeniem. A jednak stale dziwiło mnie, jak często punktualnie właśnie w to święto znikały groźne chmury i pojawiało się słońce.

Ze wszystkich stron świata dochodzą wieści o podobnych anegdotach. W Princeton panuje opinia, że ceremonii zakończenia nauki na uniwersytecie, która w przeważającej części odbywa się na wolnym powietrzu, towarzyszy ładna pogoda. Roger Nelson postanowił poddać próbie panujące pogłoski. Czyżby wspólnie wyrażane życzenie, aby panowała piękna pogoda, mogło do tego stopnia wpłynąć na sytuację meteorologiczną, że zmniejszyłoby się prawdopodobieństwo wystąpienia opadów deszczu?¹⁵

Nelson przeanalizował dane pochodzące z okresu obejmującego 30 lat, dotyczące pogody w dniach poprzedzających uroczystość, w dniach uroczystości oraz w dniu po zakończeniu ceremonii. Prześledził ilość opadów w sześciu miastach położonych w najbliższej okolicy. Chciał w ten sposób stwierdzić, czy w czasie ceremonii zakończenia studiów naprawdę zwiększa się ilość słońca i zmniejsza procent opadów deszczu w porównaniu z dniem poprzedzającym uroczystość i po niej następującym. Nelson przyjmuje, że jego przypuszczenie potwierdziło się, pomimo iż prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia przypadkowego wynosiło 20 do 1.

Osobliwością było stwierdzenie, że średnie opady deszczu w dniu zakończenia nauki były wyższe w Princeton niż w tym samym dniu w miastach okolicznych. Przyczyną okazało się niezwykłe oberwanie chmury 12 czerwca 1962 roku, które w okolicy przebiegało w sposób znacznie bardziej umiarkowany niż w samym Princeton. Absolwenci rocznika 1962 pamiętają jednak, że oberwanie chmury nastąpiło dopiero po zakończeniu ceremonii na trawie¹⁶.

Nie można nie doceniać kulturowego znaczenia odkrycia interakcji pomiędzy świadomością i materią oraz efektów świadomości pola. Religie od tysięcy lat donoszą o ścisłym splataniu się wszystkich bytów, a dla mistyków jest to jedyny prawdziwy sposób widzenia rzeczy. Nowoczesny człowiek, który wygnał bogów ze swego życia, który religię uważa za sposób spędzania czasu przez ubezwłasnowolnionych ludzi, a mistykę za łagodną formę choroby umysłowej, nie nadaje się raczej do poznawania prawd spirytualnych. Jego bogowie są natury technologicznej, gospodarczej i pragmatycznej: cudowna maszyna, generowanie pieniędzy oraz wszystko, co może stworzyć jeszcze doskonalsze urządzenia i jeszcze więcej pieniędzy. Technologiczny dowód oddziaływania świadomości na materię, jaki próbują scementować naukowcy PEAR, stoi jak monolit w jednobrzmiącym krajobrazie zaakceptowanych przez naukę modeli myślowych. Za jednym razem pojawiają się uchwytne rezultaty i cudowne maszyny, dostarczające niewątpliwych danych - dowodów na subtelne powiązania poza przestrzenią i czasem.

Wątpliwą rzeczą jest, czy ten fakt rzeczywiście przyczyni się do zmiany naszego sposobu widzenia samego siebie, naszego stosunku do innych i do kosmosu, w którym żyjemy. Robert Jahn jest jednak przekonany, że taka transpozycja spowoduje zmianę naszych wartości, priorytetów i poczucia odpowiedzialności.

Nie wierzę, że rozwinie się z tego lepsza etyka kulturalna. Produktywne połączenie od wielu lat “obcych sobie sióstr", czyli nauki i spirytualizmu, analizy i estetyki, rozumu i intuicji - jak oczekiwał Jahn - w najlepszym przypadku można będzie uznać za odległy wspólny cel, który można będzie osiągnąć tylko wtedy, gdy wyniki nowych badań nad psi znajdą otwarte drzwi do świadomości człowieka. Wtedy gdy ludzie nie będą zmuszeni, aby dokonywać wyboru pomiędzy podziwianiem wątpliwej wielkości czynów rzekomych mediów a przeklinaniem psi jako breloczka okultyzmu i ezoterycznej dowolności. Wtedy gdy nabierze znaczenia przekonanie, że psi jest wyrazem zdolności uczuciowego pojmowania niewyraźnych stanów rzeczy, instynktu, ukrytego zmysłu, który na bardzo głębokiej płaszczyźnie łączy nas ze wszystkim, co nas otacza.

System namierzający psi

Jeżeli przestrzeń i czas nie stanowią przeszkody, to doświadczenia wykonywane z generatorami zdarzeń losowych wiążą się z dużym problemem, polegającym na umiejętności utworzenia właściwego przyporządkowania zamiaru do efektu. Podczas opisywanych prób pola uczestnicy zazwyczaj nie wiedzą, że mają “wywrzeć wpływ" na generator zdarzeń losowych. Nie wiedzą nawet tego, że stanowią część studiów nad psi. Podczas eksperymentów laboratoryjnych zawsze można określić przyporządkowanie poprzez jednoznaczne odniesienie operatora do maszyny: osoba biorąca udział w doświadczeniu wie, że jej zadaniem jest skierowanie swojego zamiaru na konkretne urządzenie znajdujące się w laboratorium. Obserwowaliśmy już, że zjawiska psi skierowane są na konkretny cel. Dla psi nie istniej e problem odnalezienia połączenia pomiędzy umysłem i maszyną w laboratorium.

W związku z możliwością stwierdzenia takich nielokalnych i ewentualnie niezwiązanych z czasem efektów także bez wiedzy osób biorących udział w doświadczeniu na podstawie perturbacji sekwencji przypadkowych pojawia się pytanie, czyje właściwie efekty w polu są mierzone. Skąd świadomość “osób biorących udział w doświadczeniu" wie, że ma oddziaływać na pewien określony generator zdarzeń losowych? Jeżeli czyni to automatycznie, ponieważ wymiana pomiędzy świadomością i materią jest procesem ciągłym, nielokalnym i nie związanym z czasem, wówczas dużą trudność sprawia odnalezienie przyporządkowania do sekwencji bitów i do czynności wykonywanych przez świadomość danego zespołu. W różnych miejscach na świecie pewne grupy mnichów lub wspólnot religijnych stale zajmują się w ten czy inny sposób medytacją, kontemplacją czy też modlitwą, ciągle odbywają się masowe zgromadzenia sportowe lub polityczne. Tak więc w każdej chwili istnieją z całą pewnością grupy ludzi, wykazujących intensywnie skierowane, jednorodne, “uporządkowane" pole świadomości, którego wyraz powinien przebijać się w każdym pomiarze generatorów zdarzeń losowych.

Główni zwolennicy doświadczeń z polem i generatorem zdarzeń losowych wychodzą z założenia, że takie wpływy likwidują się wzajemnie, ponieważ niezliczona ilość ludzi zajmuje się całkowicie odmiennymi rzeczami. Powoduje to, że porządkujące i chaotyczne wpływy świadomości wzajemnie się neutralizują. W tym przypadku niemożliwością byłoby przeprowadzenie nawet jednego eksperymentu z polem i REG, ponieważ należy przypuszczać, że pewne porządkujące pola świadomości są wygaszane przez oddziaływanie pól chaotycznych.

Dużym problemem jest aspekt niezależności od czasu. W jaki sposób można wykluczyć przypuszczenie, że na przykład efektywnie stwierdzone, statystycznie istotne wyniki uzyskane w czasie ogólnoświatowej medytacji w lutym 1997 roku nie oddziałują na testy, które przeprowadzono kilka dni, tygodni lub nawet kilka miesięcy później?

Czy w ogóle powinno się zakładać, że przez intensywne wysiłki medytacyjne, jakie podejmują na przykład wyznawcy Maharishi Mahesh Yogi podczas tak zwanych “medytacji transcendentalnych" (TM) w celu - jak sądzą- zmiany świadomości globalnej, powstaje “nagromadzenie ukierunkowanej świadomości" działającej w czasie, które powinno oddziaływać na wszystkie wykonywane w przyszłości pomiary pola generatora zdarzeń losowych? Takie działanie nie byłoby dalekie od zjawiska “rezonansu morficznego" postulowanego przez angielskiego biologa Ruperta Sheldrake'a. W rzeczywistości wysiłki wyznawców medytacji transcendentalnej byłyby więc wyrazem “rezonansu morficznego", a badania pola REG możliwością zmierzenia jego efektywności.

Rzeczywistość wygląda jednak całkiem inaczej. Z przedstawionych badań zupełnie nie wynika wniosek, że rezultaty uzyskane w polu przez generator zdarzeń losowych są całkowicie niezależne od czynnika czasowego. Nic nie wskazuje na to, że można udowodnić istnienie skumulowanego działania “większych" i wielokrotnie występujących “pól świadomości". Nie da się nawet jednoznacznie udokumentować przypuszczenia o pełnej niezależności przestrzennej efektu.

Mimo to nie ma wątpliwości, że zjawisko jest realne, możliwe do zmierzenia i powtarzalne. Otwiera się więc pewna bardzo ekscytująca perspektywa: czy to możliwe, aby takie oddziaływanie było w rzeczywistości (w dużym stopniu) niezależne od czynników przestrzennych i (w dużym stopniu) niezależne od czynników czasowych, ale nie zachodziło dowolnie, lecz według skierowanego wyboru? Analogicznie jak w przypadku prób laboratoryjnych - które dopuszczają jednoznaczne przyporządkowanie operatora do urządzenia, możliwe dzięki wiedzy operatora o jego wysiłkach w stosunku do konkretnego aparatu - badań pola REG nie można sobie w pełni wyobrazić bez takiego “wewnętrznego połączenia". Przygotowuje je eksperymentator. Jego wiedza jest brakującym ogniwem łączącym pole świadomości i maszynę. Jeżeli istnieje taka wola, to można ustalić nadawcę i adres tak, aby poprawne przesłanie (ukierunkowane pole świadomości) osiągnęło swój cel (generator zdarzeń losowych).

Zadanie to przypomina problem, jaki Ingo Swann chciał rozwiązać w przypadku stosowania Remote Viewing do celów szpiegowskich. Odkrył, że całkowicie wystarczy samo znalezienie celu dla świadomości, co osiągnął za pomocą współrzędnych. “Współrzędne" do eksperymentów z polem i generatorem zdarzeń losowych formułuje kierownik doświadczenia przez postawienie problemu w próbie. Połączenie jest tworzone bezpośrednio po jego ustaleniu. Sprecyzowany jest nadawca i adres. Na takim tle możemy zrozumieć, dlaczego podczas późniejszych doświadczeń z Remote Viewing nie były już potrzebne współrzędne, dlaczego wystarczyło zastosowanie zakodowanych współrzędnych lub dlaczego ich brak nie stanowił przeszkody. Połączenie z obiektem docelowym zostało już stworzone albo przez eksperymentatora, który o nim wiedział, albo przez zleceniodawcę. Wybór celu dla psi, odbywa się na tej samej płaszczyźnie, na której aktywna jest psi. Psi w nim pośredniczy.

Subtelne połączenia

Wpływy geomagnetyczne

Niektórzy ludzie odczuwają pogodę w kościach, inni źle śpią w czasie pełni Księżyca, ale któż zastanawia się nad tym, że wpływ na nasze zachowanie wywierają cząsteczki znajdujące się na powierzchni Słońca, a nawet inne planety. Nie, nie chodzi tutaj o astrologię, sprawa dotyczy możliwych do zmierzenia fizycznych oddziaływań, na jakie narażeni są ludzie i Ziemia, na której żyją.

Ziemię otacza pole magnetyczne składające się z części wewnętrznej i zewnętrznej.

Człon wewnętrzny, który stanowi przeważający składnik pola magnetycznego Ziemi, składa się z pola trwałego i z pól magnetycznych powstałych na skutek działania prądów elektrycznych przepływających na głębokości około 3000 kilometrów w głębi Ziemi. Pole magnetyczne Ziemi w swojej części zewnętrznej określane jest w niewielkim procencie również przez pola powstające na skutek działania zmiennych prądów elektrycznych istniejących w atmosferze. Nadzwyczaj małe - z globalnego punktu widzenia - powierzchniowe oddziaływanie na pole magnetyczne wywierają także minerały znajdujące siew skorupie ziemskiej. Może ono jednak powodować znaczące lokalne modyfikacje przestrzenne.

Główne pole Ziemi podlega jedynie powolnym zmianom czasowym według kierunku i nasilenia, ciągnącym się przez wiele setek lat. Oprócz tego pole magnetyczne atmosfery wykazuje szybkie wariacje czasowe w okresach trwających od jednej sekundy do ponad 24 godzin. Są one wywoływane przez aktywność Słońca, przez tak zwany wiatr słoneczny, który jest skierowanym na zewnątrz, ciągłym prądem cząstek opatrzonych ładunkiem. Wahania pola magnetycznego o światowym zasięgu określa się mianem burz magnetycznych. Na pole geomagnetyczne mają również wpływ wzajemne oddziaływania z polami magnetycznymi innych planet.

Do pomiaru aktywności magnetycznej Ziemi wykorzystuje się różnorodne wskaźniki. Jednym z najbardziej znanych jest tak zwany wskaźnik aa lub wskaźnik antypodowy. Jest on rejestrowany dwa razy dziennie dla każdej półkuli i ma tę olbrzymią zaletę, że jest stale zapisywany już od ponad 100 lat.

Michael Persinger, profesor nauk neurologicznych na Uniwersytecie Laurentiańskim w Sudbury, w Kanadzie, jest autorytetem w dziedzinie badań oddziaływania promieniowania geomagnetycznego i elektromagnetycznego na człowieka. W trakcie swoich prac zauważył, że zjawiska nadzwyczajne wykazują związek z wahaniami, jakie wykazuje pole magnetyczne Ziemi¹⁷.

Persingera zainteresował wspomniany problem i w związku z tym w wielu pracach badawczych przeprowadził porównanie momentów występowania spontanicznych przeżyć postrzegania pozazmysłowego oraz danych indeksacyjnych aktywności geomagnetycznej. W tym celu wykorzystał słynny historyczny zbiór danych naukowców z Towarzystwa Badań Psychicznych (Society for Psychical Research,), Edmunda Gurneya, Fredericka Myersa oraz Franka Podmore'a¹⁸ z końca XIX wieku. Persinger dokonał interesującego odkrycia: zwiększone ilości spontanicznych przeżyć telepatycznych występują w dniach obniżonej aktywności magnetycznej Ziemi, którą poprzedzał przynajmniej jeden dzień zwiększonej aktywności¹⁹. Wyniki te udało się potwierdzić przez dużą ilość prac kontynuacyjnych, prowadzonych przy wykorzystaniu dużych zbiorów danych o zjawiskach spontanicznych. Okazało się, że zjawiska występują w dniach spokojniejszych pod względem geomagnetycznym niż dni poprzednie i następne i wykazujących aktywność znacznie niższą od średniej uzyskanej w danym miesiącu²⁰.

Identyczny fenomen udało się również stwierdzić w obrębie danych pochodzących z eksperymentalnych badań nad postrzeganiem pozazmysłowym²¹. Efekt geomagnetyczny pojawiał się tylko w tych rekordach danych, które wykazywały również istnienie efektu psi; stanowi to wskazówkę, że zjawiska spontaniczne i doświadczalne podlegaj ą tym samym mechanizmom.

Stanley Kripper, jeden z badaczy marzeń sennych w Centrum Medycznym Maimonides (Maimonides Medical Center), i Persinger poddali analizie wyniki trwających przez całe lata prób z telepatią podczas snu. Na jej podstawie odkryli, że najlepsze wyniki osiągano podczas nocy o niskiej aktywności geomagnetycznej²². Ich badania udzielają także tymczasowej odpowiedzi na pytanie, czy decydującą rolę odgrywa bezwzględny poziom aktywności, czy też względny spadek aktywności magnetycznej Ziemi w odniesieniu do poprzedzających burz magnetycznych. Wydaje się, że zjawiskom psi sprzyja bezwzględny, a nie względnie niski poziom.

Na podstawie danych, które zebrano podczas 97 badań w polu całości, przeprowadzonych w Katedrze Koestlera na Uniwersytecie w Edynburgu tylko pod pewnymi warunkami udało się stwierdzić zależność sprawności psi od aktywności geomagnetycznej²³. Na niektórych wykazach obserwuje się przypuszczalny związek, inne natomiast przejawiają nawet tendencje w kierunku przeciwnym, nie osiągając istotności statystycznej.

Podczas dalszych studiów nad eksperymentami z polem całości udało się odnaleźć anomalny związek dla dnia poprzedzającego próbę: jeżeli aktywność geomagnetyczna w dzień poprzedzający eksperyment wykazywała podwyższoną wartość, to osoby biorące udział w doświadczeniu uzyskiwały lepsze osiągnięcia psi'²⁴.

Do takich nieco niestałych wyników dochodzą jeszcze nadzwyczaj zagmatwane rezultaty otrzymywane dla psychokinezy. Na podstawie obserwacji spontanicznych zjawisk psychokinetycznych poczyniono spostrzeżenie, że psychokineza mogłaby iść w parze z podwyższoną aktywnością geomagnetyczną. Wydaje się, że w przeciwieństwie do kognicji anomalnej, która nasila się podczas stanów odprężenia, czynnikiem stymulującym dla efektów psychokinetycznych są fizyczne stany pobudzenia. Dlatego też przypuszczano, że osoby biorące udział w doświadczeniu będą lepiej wypadać podczas eksperymentów psychokinetycznych, jeżeli zostaną pobudzone - na przykład przez ziemską aktywność magnetyczną. Na podstawie kilku doświadczeń psychokinetycznych udało się ustalić ważną wskazówkę idącą w tym właśnie kierunku²⁵. W ostatnim czasie grupa badawcza pod kierownictwem Stanleya Krippnera wykonywała ciągłe lokalne pomiary pola magnetycznego podczas badań przeprowadzanych na sensytywnym Amyrze Amidenie pochodzącym z Brazylii²⁶.

Amiden utrzymywał, że potrafi spowodować nagłe pojawianie się. lub znikanie przedmiotów (tak zwane aporty). Podczas posiedzeń pojawiały się pierścionki, broszki i medaliony z motywami religijnymi. Badacze nie potrafili wprawdzie wykluczyć sztuczek, ale są zdania, że przynajmniej niektóre z tych zjawisk były natury anomalnej. Zaszeregowali takie zjawiska według różnych kryteriów, co miało umożliwić otrzymanie rozmiaru ich przypuszczalnego anomalnego pochodzenia. W rzeczywistości okazało się, że zjawiska zaszeregowane jako “wyraźnie anomalne" wykazuj ą statystycznie istotną korelację z wykazem aktywności geomagnetycznej. Występowały one w okresach podwyższonej aktywności magnetycznej Ziemi.

Mimo że współczynnik wpływu magnetyzmu ziemskiego wykazuje względnie słaby zasięg i dotychczas dostarczył jedynie sprzecznych wyników, uznano jednak, że natrafiono wreszcie na fizyczny współczynnik wpływu, który może mieć nadzwyczajne znaczenie dla zrozumienia procesu psi.

Spokojne pole podwyższa prawdopodobieństwo wystąpienia kognicji anomalnej, a pole zaktywowane je obniża²⁷. Istnieją dwie możliwości uporządkowania pola. Z jednej strony można przypuszczać, że natura psi wykazuje ścisły związek z polami magnetycznymi Ziemi. W takim przypadku negatywny wpływ na powyższy związek miałyby burze magnetyczne. Drugą możliwością byłoby bezpośrednie oddziaływanie pól geomagnetycznych na zdolność odbierania psi przez mózg. Za takim punktem widzenia kryje się pogląd, iż psi jest stale obecna w czasie i przestrzeni. Wpływy środowiska i warunki psychologiczne modulują jedynie nasze zdolności uzyskania dostępu do tego potencjału.

Miejsce w mózgu odpowiedzialne za włączanie psi

Organizm stale reaguje na naturalne wpływy elektromagnetyczne. Zespołowi naukowców na uniwersytecie w Giessen udało się sztucznie wytworzyć bardzo słabe impulsy elektromagnetyczne, które powstają podczas wyładowań atmosferycznych (błyskawice)²⁸. Wpływ takich impulsów przejawiał się w prądach mózgu i utrzymywał się także po zakończeniu stymulacji. Najbardziej znaczącym elementem tych badań jest wskazówka, że organizm ludzki reaguje na minimalne bodźce magnetyczne. Związek pomiędzy takimi reakcjami i psi stanowi obecnie problem, nad którym prowadzone są ożywione dyskusje i który poddaje się intensywnym badaniom empirycznym.

Persinger stawia tezę, że w aktywności geomagnetycznej kryje się klucz do doświadczeń psi. Jego punktem wyjścia jest reprodukcja elektrycznych czynności mózgu, które w sztuczny sposób mogą wywołać przeżycia psi. Stosowane przez niego pola elektromagnetyczne nie są niebezpieczne, są słabsze niż wytworzone przez wiatr halny. Problem stanowi przełożenie zawartych w nich informacji na język mózgu.

Persinger próbuje w naturze podpatrzeć sposób, w jaki się to odbywa, śledząc sterowanie przez nią licznymi rodzajami zachowania człowieka i wykorzystywanie w tym celu aktywności geomagnetycznej.

Wiele gatunków ryb komunikuje się ze sobą za pomocą pól elektromagnetycznych, gołębie orientują się, wykorzystując pole magnetyczne Ziemi, pszczoły posługują się polami elektrycznymi w celu gromadzenia informacji o swoim środowisku. Persinger sądzi, że zjawiska telepatyczne zachodzą dzięki połączeniu wszystkich mózgów przez pole magnetyczne Ziemi.

Istnieje pewne miejsce w mózgu, które wydaje się posiadać neurologiczne predyspozycje do selektywnego reagowania na wpływy geomagnetyczne - są to płaty skroniowe mózgu. Persingerowi udało się wykazać, że czynności elektryczne przebiegające w głębokich strukturach płatów skroniowych odpowiadają globalnym warunkom magnetyzmu ziemskiego. Wzrost aktywności geomagnetycznej hamuje produkcję melatoniny w szyszynce. Wiadomo, że melatonina pełni ważną funkcję w zaburzeniach mających związek z płatami skroniowymi, jak stany maniakalno-depresyjne. Halucynacje w sytuacjach kryzysowych i efekty psychokinetyczne mogłyby mieć niewyjaśniony jeszcze związek z procesami biochemicznymi przebiegającymi w mózgu, podobnie jak doświadczenia religijne i mistyczne, które mogłyby być rezultatem zjawisk elektrycznych w płatach skroniowych²⁹. Dzięki kontroli pól magnetycznych Persingerowi udało się przeprowadzić symulację wzoru prądów mózgu, podczas której był w stanie wywołać zarówno silne emocje, jak i halucynacje, ożywione uczucia dotyku i ruchu, a nawet pojawianie się osób zmarłych³⁰. Doniosłość tego odkrycia jest olbrzymia, gdyż obecnie wiemy tylko, że takie doświadczenia powstają w pewnych określonych rejonach mózgu.

Rys. 6. Mózg ludzki wraz ze zwojami: górnym (1), środkowym (2) i dolnym (3) płata skroniowego

Nasuwa się więc pytanie, jaką funkcję pełnią zjawiska elektryczne w płatach skroniowych, które pośredniczą w takich doświadczeniach. W końcu wszystkie doświadczenia “przekładane" są przez mózg. Mimo że zdajemy sobie z tego sprawę, postrzeganie naszego codziennego otoczenia nie wydaje się mniej realne. Może aktywność geomagnetyczną należy potraktować jako czynnik modulujący, który steruje gotowością mózgu do świadomego udostępniania informacji psi.

Ludzki płat skroniowy podzielony jest na trzy zwoje - górny, środkowy i dolny (rys. 6). Podrażnienia elektryczne zwoju górnego i środkowego prowadzą do powstania halucynacji słuchowych, zjawisk deja vu oraz stanów marzeń sennych. Podczas badań wykonanych na małpach udało się stwierdzić, że środkowy i dolny zwój płata skroniowego bierze udział w przetwarzaniu informacji wizualnych. Tak zwany pierwotny obszar projekcyjny w potylicznej części kory mózgowej uczestniczy w przekazywaniu informacji wzrokowej poprzez środkowy i dolny zwój płata skroniowego. Z tego powodu ten region płata skroniowego określa się ostatnio jako “drugą wizualną korę asocjacyjną". Obecnie wiadomo, że w płatach skroniowych zbiegają się informacje o wszystkich szczegółach postrzegania.

Z punktu widzenia wiedzy klinicznej płaty skroniowe były znane przede wszystkim dzięki tak zwanemu zespołowi płatów skroniowych. Po raz pierwszy opisał go Norman Geschwind z Harwardzkiej Szkoły Medycznej (Harvard Medical School)³¹. Powstaje on na skutek uszkodzeń (skaleczeń) w płatach skroniowych i przejawia się pogłębieniem przekonań religijnych, nadmierną skłonnością do pisania (hipergrafia) i stosowania dziwnych praktyk seksualnych. Rodzaj religii nie odgrywa tutaj żadnego znaczenia, zespół uwrażliwia na każdy rodzaj nauk religijnych, których wyznawanie chory zmienia często w niestały sposób³².

Zaburzenia w płatach skroniowych stanowią niejednokrotnie wskazówkę o specyficznej formie epilepsji, tak zwanej epilepsji psychomotorycznej lub inaczej padaczki skroniowej (epilepsia temporalis, TLE). Powstaje ona na skutek uszkodzenia jednego lub dwóch płatów skroniowych. 20-30 % wszystkich przypadków padaczki to typ skroniowy.

Pod koniec lat 60. południowoafrykański neurolog Gordon Nelson wykonał zapisy elektroencefalograficzne u osób będących mediami transu i stwierdził bardzo charakterystyczne zaburzenia w płatach skroniowych. Vemon Neppe, psychiatra z Południowej Afryki, zauważył, że osoby informujące o przeżyciach psi opisywały także inne niezwykłe doświadczenia, które są zadziwiająco podobne do tych, jakie pojawiają się przy zaburzeniach w płatach skroniowych³³. U większości pacjentów wykazujących dysfunkcje płatów skroniowych występują najczęściej halucynacje węchowe i zjawiska deja vu. Liczni pacjenci Neppe'a z subiektywnymi przeżyciami psi także informowali o zjawiskach deja vu oraz halucynacjach węchowych. Chodziło tutaj jednakże o miłe zapachy, podczas gdy w przypadku zaburzeń w płatach skroniowych są to zwykle nieprzyjemne zapachy gnicia i spalenizny.

Szkocki psychiatra James McHarg³⁴ opisał wizje pewnej pacjentki, które odpowiadały pełnej charakterystyce zjawisk paranormalnych, ale były efektem padaczki skroniowej. Pacjentka poszła w odwiedziny do nowego domu swojego przyjaciela. Zauważyła objawy zazwyczaj poprzedzające atak: “mleczny" zapach i uczucie, że otoczenie staje się nierzeczywiste. Podczas takich stanów wspomniana kobieta najczęściej przeżywała halucynacje wzrokowe. Tym razem zobaczyła kobietę o kasztanowych włosach stojącą koło kuchenki. Wizja szybko błysnęła przed oczami pacjentki i zniknęła. Jak się później okazało, w tym miejscu naprawdę stalą wcześniej kuchenka. Jako kobietę z wizji pacjentka McHarga zidentyfikowała jedną z dwóch sióstr zamieszkujących wcześniej ten dom. Być może informacje psi przedostają się do płatów skroniowych na takiej samej drodze jak zwyczajne informacje zmysłowe. Tam podlegają filtracji i tylko w szczególnych przypadkach przekazywane są do wyższych, kognitywnych rejonów mózgu. Wyładowania elektryczne zachodzące w płatach skroniowych mogłyby likwidować istniejącą tam cenzurę, co umożliwiałoby nasilone docieranie informacji psi do świadomości.

Rys 7 Przekrój przez mózg człowieka Hipokamp i układ limbiczny (zakreskowany)

Dwie struktury, wykazujące ścisły związek z płatami skroniowymi, mogłyby pełnić osobliwą rolę ogniw pośredniczących w przeżyciach psi. Chodzi tutaj o ciało migdałowate (inaczej jądro migdałowate, amygdala) oraz hipokamp - pasmo kory leżące w głębi płata skroniowego. Ciało migdałowate jest centralnym elementem układu limbicznego, odpowiedzialnym za reakcje wegetatywne i emocjonalne. W samym układzie limbicznym odbywa się kierowanie naszymi emocjami. Prawdopodobnie tutaj ukryta jest przyczyna zjawiska, na podstawie którego dzięki psi do świadomości przedostają się przede wszystkim treści uczuciowe. Informacje przepełnione treściami emocjonalnymi natury anomalnej lub nie oddziałują na kruchy system wspomnień i cenzury w płatach skroniowych i powodują nieświadome zapamiętywanie pewnych treści lub przesuwanie ich do świadomości.

Czynności mózgu można zmierzyć nie tylko poprzez pomiar aktywności kory mózgowej, ale również na podstawie przepływu krwi w poszczególnych rejonach mózgu. Nasilony przepływ krwi stwierdza się w rejonach o zwiększonej aktywności metabolicznej; ma on na celu zaopatrzenie komórek w tlen. Zapisy wykonane dzięki tomografii pozytronowo-emisyjnej (PET) pozwoliły na utworzenie od 8 do 10 obrazów przekrojów mózgu w ciągu krótkiego czasu. Zdjęcia umożliwiają wyciąganie wniosków o tym, które rejony mózgu wykazuj ą podwyższoną aktywność w określonych momentach.

Badania EEG przeprowadzone na mistrzach Qigong i równocześnie wykonywane zapisy za pomocą tomografu pozytronowo-emisyjnego udowodniły, że podczas Qigong zaktywowane zostają płaty skroniowe i hipokampy, natomiast sam mózg pozostaje w spoczynku³⁵. Głębokie struktury układu limbiczego, a więc ciało migdałowate i hipokamp, wykazują przy tym związek z powolnymi falami mózgu (alfa, teta i delta). Naukowcy wykryli także zaktywowania w pewnym specyficznym obszarze prawego płata skroniowego powiązane z falami alfa, w którym wyładowania podczas padaczki skroniowej wywołują przeżycia halucynacyjne.

Nowsze prace badawcze nad funkcjami ciała migdałowatego i hipokampu potwierdzają znaczenie tych struktur w przetwarzaniu sygnałów psi. Pewnej grupie komórek znajdującej siew hipokampie (komórki CAS) przypisuje się szczególne zadanie przy łączeniu zewnętrznych wrażeń zmysłowych i skojarzeń wewnętrznych. Komórki CAS zmieniają swoją funkcję na skutek stresu. Osoby o uzdolnieniach paranormalnych mówią często, że “uzyskały" swoje zdolności po przeżyciu olbrzymiego stresu fizycznego lub umysłowego, często po przebytym wypadku zagrażającym życiu, schorzeniu lub, jak to jest w przypadku epileptyków, w okresie dojrzewania. Uwarunkowana stresem zmiana w komórkach CAS mogła spowodować likwidację cenzury i doprowadzić do zwiększonej przepuszczalności sygnałów psi. Na specjalne zainteresowanie w odniesieniu do psi zasługuje zdolność hipokampu do odbudowy potencjałów długoterminowych - pierwszy krok do pamięci. Bodziec elektryczny długości tylko jednej sekundy i o częstotliwości 400 Hz może poczynić prawie nieusuwalne zmiany w aktywności elektrycznej. W ciągu 10 minut powoduje ponadto tworzenie nowych rozgałęzień dendrytów (wypustek komórek nerwowych). Są one oznaką, że pojawiło się nowe trwałe połączenie.

Taka nadzwyczaj szybka plastyczność wskazuje, że kilkusekundowy wyważony bodziec psi mógłby wystarczyć do wywołania trwałych zmian w mikrostrukturze mózgu, a przez to do zmodyfikowania pamięci. Po utrwaleniu nowej informacji stanie się ona tak samo realna i zwyczajnie dostępna jak inne treści obecne w pamięci, uzyskane na normalnej drodze.

Jak już wcześniej wspomniałem, wrażenia psi bliższe są raczej wspomnieniom niż spostrzeżeniom zmysłowym, a świadomą reprodukcję informacji pozazmysłowych można porównać z postrzeganiem podprogowym.

Nowe badania wykazały, że płaty skroniowe pełnią ważną rolę w obróbce bodźców podprogowych.

Zespołowi Manabu Tashiro z Wydziału Medycyny Jądrowej na Uniwersytecie Tohoku w Sebdai udało się stwierdzić, że przy podprogowym bodźcu wzrokowym początkowo obserwuje się nasilenie przepływu krwi w płacie potylicznym³⁶. Zwiększone ukrwienie przemieszcza się następnie do rejonów górnego i środkowego zwoju płata skroniowego. Badania wykazują, że płaty skroniowe pełnią ważną rolę w przetwarzaniu nieświadomych informacji.

Podczas zgłębiania automatycznych czynności psychicznych, przede wszystkim w przypadku tak zwanego automatycznego pisania, stwierdzono, że ludzie są niekiedy w stanie mówić o rzeczach, o których w zasadzie nie mogli mieć pojęcia. Osobliwego przypadku doświadczył Hans Bender podczas swoich pierwszych prób dotyczących automatycznego literowania, wykonywanych w obecności prostej służącej, która podczas tego testu była osobą podlegającą doświadczeniu. Doświadczenie miało następujący przebieg: palec wskazujący kładzie się na odwróconą do góry dnem szklankę, co umożliwia jej przesuwanie. Na obręczy koła wypisane są poszczególne litery alfabetu. Szklanka porusza się bez udziału świadomości i naciska kolejne litery, które tworzą sensowne zdania. Często dzieje się to bardzo szybko. Podczas doświadczeń Bendera kolejność liter nie miała na pierwszy rzut oka żadnego sensu aż do chwili, gdy ku wielkiemu zdumieniu wszystkich zauważono, że są to słowa w języku angielskim. Służąca nie znała tego języka. Tekst zidentyfikowano w końcu jako początkowe słowa noweli The Woman Who Rode Away napisanej przez D.H. Lawrence'a. Rozwiązanie krzyżówki było zarówno proste, jak i zaskakujące. Na nocnym stoliku pani domu, u której pracowała dziewczyna, leżał rozłożony tom noweli Lawrence'a. Służąca widziała otwartą książkę, a wrażenie optyczne utrwaliło w niej powyższe słowa.

W takich przypadkach mówi się o kryptomenzji (z greckiego “ukryta pamięć"), czyli przeżywaniu wspomnień o zapamiętanych treściach, których dana osoba nigdy nie przeżywała w swojej świadomości. Na tym przykładzie można ocenić jaką niesamowitą pojemnością pamięci dysponuje umysł ludzki i w jakiej dysproporcji do całości przyjętych wrażeń musi być ta część zjawisk, która została spostrzeżona w sposób świadomy³⁷.

Podczas historycznych doświadczeń polegających na automatycznym literowaniu okazało się, że w przekazanych tekstach często pojawiają się informacje pozazmysłowe. Prawdopodobnie jest to metoda, dzięki której mogą być udostępniane informacje anomalne zapamiętane wcześniej za pośrednictwem płatów skroniowych. Dzięki niej omija się też próg świadomości. Osoby biorące udział w doświadczeniu nie wiedzą, co literują. Nieświadomie docierające sygnały psi mogą zostać w ten sposób zapamiętane i ewentualnie wywołane w późniejszym czasie. Przypuszczenie to potwierdzają badania anomalnego przekazu informacji podczas snu. Pozazmysłowe wrażenia, które podczas dnia nie są w stanie pokonać barier cenzury, stają się dostępne w korzystnym stanie świadomości, we śnie.

Wszystko wskazuje na to, że formy pojawiania się spontanicznych zjawisk psi zdominowane są przez funkcje płatów skroniowych: często pojawiają się we śnie i w fantazjach podczas stanu czuwania, przy czym towarzyszą im intensywne efekty, nadające danym doświadczeniom długotrwałe znaczenie osobiste.

Elektryczna niestałość płatów skroniowych oznacza, że pewne bodźce mogą stymulować przeżycia, które jedynie są podobne do doświadczeń psi. Padaczka skroniowa jest jedynym stanem w mózgu, podczas którego tworzone są spontaniczne przeżycia typu psi. W przypadku utrzymywania się epileptycznego ładunku elektrycznego w płacie i nie-osiągania przez niego rejonów motorycznych nie powstają ataki skurczów epileptycznych. Obserwator nie zorientuje się wówczas, że dana osoba przeżywa atak padaczki. W typowych przypadkach epileptyk wykonuje tylko jakiś rodzaj czynności rutynowych. Niekiedy są to jednie proste powtórzenia pewnych ruchów ciała. Mogą to być również kompleksowe działania utrzymujące się dłużej. W takich okresach czasu, mogących trwać od kilku sekund do kilku minut, a czasami także znacznie dłużej, pojawia się zmieniony stan świadomości powstający na skutek nagłych zmian elektrycznej aktywności mózgu w płacie skroniowym. Dlatego opisane przeżycia pseudopsi, mające przyczynę w wyładowaniach epileptycznych, można pomylić z prawdziwymi zjawiskami psi.

W każdym przypadku należy dopatrywać się błędu, ponieważ wrażenia psi mogą stanowić jedną z form padaczki skroniowej. Czynnikiem wyzwalającym psi jest zdarzenie zewnętrzne, natomiast atak epileptyczny jest wywoływany przez wydarzenie wewnętrzne. Jak podają informacje, doświadczenia pozazmysłowe zachodzą najczęściej podczas typowych nocnych faz snu, które nie mają nic wspólnego ze zjawiskami epileptycznymi.

Persinger ustalił, że większość spontanicznych raportów dotyczących postrzegania pozazmysłowego dotyczyła godzin pomiędzy 2.00 a 4.00 rano. Drugi przedział czasu, w którym rejestrowano najczęstsze występowanie psi, to godziny pomiędzy 21.00 a 23.00. Przed pojawieniem się na rynku odpowiednich lekarstw dokładnie w tych przedziałach czasowych obserwowano przeważającą liczbę napadów epileptycznych. Udało się także stwierdzić trzeci wierzchołek występowania psi około godziny 16.00, co nie koresponduje z danymi dotyczącymi padaczki skroniowej³⁸.

Związek psi z czynnikiem “religijnym" lub “przekonaniami spirytualnymi" staje się bardziej zrozumiały na gruncie funkcji płatów skroniowych, ponieważ pogłębienie przekonań religijnych opisano jako część dysfunkcji płata skroniowego. Najmłodsze badania doświadczeń mistycznych oraz interpersonalnych ugruntowały rolę omawianych płatów w tym kontekście.

Wzory EEG rejestrowane podczas przeżyć mistycznych oraz interpersonalnych wykazują ekstremalne rozszczepienie wzoru fal na fale o bardzo wysokiej i bardzo niskiej częstotliwości³⁹. Taki podział obrazuje stan zwiększonej uwagi (fale o wysokiej częstotliwości) oraz stan głębokiego odprężenia (fale o niskiej częstotliwości). Podczas przechodzenia do takich stanów w centrum kory mózgowej pojawiają się najpierw fale o niskiej częstotliwości od 1 do 6 Hz (fale delta i teta). Przypuszczalnie dzięki temu następuje wyłącznie naszego typowego postrzegania czasowo-przestrzennego. Po przejściu w głębszy stan transcendentalny częstotliwości fal ulegaj ą podziałowi. Decydująca aktywność elektryczna ulega przedłużeniu z centrum do obydwóch płatów skroniowych (wyraźniej u kobiet niż mężczyzn). Tam nasila się występowanie fal beta o wysokiej częstotliwości oraz fal gamma o bardzo wysokiej częstotliwości.

Aktywność elektryczna w płatach skroniowych nie wykazuje typowego natężenia prądu około 20 mV. Znacznie bardziej przejawia się ona w formie prawdziwych erupcji od bardzo niskich do bardzo wysokich natężeń prądu. Wygląda to tak, jakby w płatach skroniowych co chwila zapalano sztuczne ognie.

Podczas badań 70-letniego uzdrowiciela Roda Campbella EEG podłączony do płatów skroniowych zarejestrował fale gamma o ekstremalnie wysokiej częstotliwości 18-32 Hz i natężeniu 9,7 mV, częstotliwości 32-64 Hz i natężeniu 29,9 mV oraz częstotliwości 64--128 Hz i natężeniu 39 mV. Osoby w stanach ekstazy osiągały erupcje fal gamma o natężeniu nawet 120-150 mV.

Wydaje się, że fale gamma stanowią wyznacznik utraty dotychczasowych granic własnego Ja. Koncentracja fal o skrajnie wysokiej częstotliwości w płatach skroniowych mogłaby zahamować normalne wchodzenie informacji zmysłowych i spowodować “przestawienie" mózgu na przekazywanie doświadczeń pozazmysłowych i mistycznych.

Klucz do zrozumienia związku pomiędzy paranormalnymi, spirytualnymi i pewnymi zjawiskami odbiegającymi od normy jest, być może, ukryty w płatach skroniowych - tam gdzie odbywa się integracja, filtrowanie i zapamiętywanie bodźców zmysłowych, także tych podprogowych. Tam gdzie poprzez wewnętrzne lub zewnętrzne zjawiska elektryczne mogą one wyjść później na światło dzienne jako obrazy wewnętrzne przełożone na świat zewnętrzny - halucynacje, objawienia, wizje - lub jako spontaniczne przeżycia psi. Najbardziej intrygującą rzeczą w roli, jaką pełni ten obszar mózgu w naszym zrozumieniu psi, jest jego nadzwyczaj duża podatność na wpływy fal elektromagnetycznych. Pojedyncze neurony lub grupy neuronów w obrębie hipokampu wykazują okresy aktywności elektrycznej, podczas których można na nie względnie łatwo oddziaływać, wykorzystując zewnętrzne pole elektromagnetyczne o podobnych impulsach lub o naturalnej częstotliwości. Wydaje się, że w tym miejscu znajduje się punkt zaczepienia, w którym wpływy środowiska, takie jak wahania geomagnetyczne, mogą wywołać stan gotowości do przyjmowania lub tłumienia sygnałów psi.

Pod zmiennym Księżycem

Jedno z najstarszych wyobrażeń o wpływie ciał niebieskich na człowieka przypisuje takie oddziaływanie Księżycowi. Znaczenie Księżyca można odnaleźć w kulturach i legendach wszystkich narodów. Uważano, że fazy Księżyca mają ścisły związek z “przybierającymi" i “malejącymi" procesami przyrodniczymi i życiowymi na Ziemi: wzrostem i rozwojem, płodnością roślin i zwierząt, chorobą, narodzinami, miłością, małżeństwem i śmiercią. Już Pliniusz Starszy w starożytności twierdził, że wraz z rosnącym Księżycem podnosi się krew w ciele człowieka, a przy malejącym Księżycu krew opada. Nowoczesnej nauce udało się teraz stwierdzić, że stara wiara ludowa niekoniecznie musi być przesądem: najsilniejsze krwawienia pooperacyjne występują w okolicy pełni Księżyca.

Przez długi czas sądzono, że Księżyc oddziałuje przede wszystkim na stan umysłu człowieka. W mowie potocznej w języku angielskim szaleństwo określano terminem lunacy, a w języku niemieckim funkcjonuje słowo mondsucht oznaczające lunatyzm [Der Mond znaczy księżyc, a die Sucht to choroba, żądza, mania. Także polskie słowo “lunatyzm" odnosi się bezpośrednio do wpływu księżyca na działania ludzkie (przyp. tłum.)].

Jeszcze dzisiaj wiele osób uważa, że Księżyc ma wpływ na ich nastroje i odczucia. Tylko w ten sposób można wytłumaczyć niesamowity sukces książki napisanej przez pracownicę kopalni w Tyrolu, w której zawarła swojątradycyjną wiedzę o rytmach Księżyca i ich wpływie na codzienne życie ludzi⁴⁰.

Zgodnie z wyobrażeniami magicznymi Andriej Pucharich przygotował eksperymenty telepatyczne, po których oczekiwał, że osiągnięcia psi wzrosną wraz z nadejściem pełni Księżyca, będą opadać wraz z przybliżaniem się kwadry i ponownie wzrosną do nowiu⁴¹. Wyniki potwierdziły hipotezę. Dean Radin ma w pogotowiu alternatywne wyjaśnienie tego wyniku. Nie same fazy Księżyca wypływają na sprawność psi, lecz wahania pola magnetycznego Ziemi wywoływane właśnie przez fazy Księżyca. Liczne badania zajmujące się problemem faz Księżyca i polami magnetycznymi nie przyniosły jednoznacznego rezultatu. Niektóre z nich sugerują, że wspomniany związek należy w rzeczywistości odnieść do wahań wiatru słonecznego, inne przemawiają za bezpośrednim wpływem Księżyca na pole magnetyczne Ziemi.

Radin chciał przejrzeć intrygi związane z wpływem efektów księżycowych na psi. Podszedł do problemu z zacięciem czysto empirycznym. Stwierdzenie prekognicji i psychokinezy, nawet jeśli są to zjawiska rzadkie, powinno najlepiej udać się tam, gdzie rządzi przypadek i może zostać zebrana olbrzymia ilość danych. Takim warunkom w idealny sposób odpowiada kasyno gry. Laboratorium Radina nie przypadkiem znajduje się w Las Vegas, stolicy kasyn.

Dean Radin analizował średnie wygrane w pięciu typach gier w stosunku do cykli Księżyca i aktywności geomagnetycznej⁴². Jego hipoteza brzmiała: najwyższe wygrane przypadają na dni blisko pełni Księżyca, na dni około nowiu oraz na dni niskiej aktywności magnetycznej Ziemi. Hipotezę udało się potwierdzić, lecz nie uzyskała ona zdecydowanej istotności statystycznej. Natomiast analiza szczegółowa wykazała, że sześć najwyższych trafień w “Jednorękim bandycie" wypłacono przy pełni Księżyca, ewentualnie w dzień ją poprzedzający lub następujący po niej - wynik o bardzo wysokiej istotności statystycznej. Porównywalne efekty księżycowe lub geomagnetyczne udało się także stwierdzić na podstawie nietypowo dużego materiału danych z wygranych loteryjnych. Dziennych wahań liczby wygranych przez gości kasyna nie można więc odnieść jedynie do czystego przypadku. Stwierdza się tutaj pewną prawidłowość. Wykazują one ścisły związek z codziennymi wahaniami zdolności psi u graczy. Te z kolei określane są przez wpływy środowiska. Taki wynik pociąga za sobą znaczące konsekwencje dla naszego zrozumienia roli, jaka psi pełni w polach świadomości. Psi ma zasięg szerszy, niż przypuszczaliśmy i jest - nieświadomie - stosowana na co dzień.

Na stronach internetowych Wydziału Badania Świadomości Dean Radin sprowadził kasyno do laboratorium. Znajduje się tam kilka wirtualnych gier losowych, dzięki którym można testować własny dostęp do psi⁴³. Analizuje się dane z czasu poszczególnych doświadczeń. Ankieta bada własną ocenę chwilowego “szczęśliwego" lub “nieszczęśliwego ciągu wydarzeń".

Pierwsze wyniki około 2000 prób internetowych potwierdziły wyniki otrzymane przez Radina podczas badań kasyn i loterii: osiągnięcia w teście prekognicji wykazują dodatnią korelację ze współczynnikiem, kreatywności" oraz ujemną korelację z aktywnością magnetyczną Ziemi. Wyniki drugiego, większego badania online są obecnie w trakcie analizy. Pojawiają się w nich pewne ciekawe zależności.

Fundamentalna funkcja psi

Dotarliśmy do punktu, w którym należy uczynić pewną refleksję dotyczącą natury psi. Wszystko wskazuje na to, tg psi w swojej pierwotnej funkcji jest dotychczas nieznanym, nieświadomym i biologicznie zdeterminowanym ciągłym procesem anomalnej wymiany informacji. Psi działa na zasadzie ekstrakcji informacji (kognicja anomalna) i oddawania informacji (perturbacja anomalna). Jednocześnie okazało się, że nie można odróżnić od siebie kognicji anomalnej i perturbacji anomalnej. Zachowują się one komplementarnie w stosunku do siebie i sprawiaj ą wrażenie dwóch przejawów tej samej funkcji podstawowej.

Psi stanowi ponadto część autonomicznego procesu zachodzącego w organizmie, który podlega modulacji na skutek wpływów wielkości geofizycznych. Proces ten można rozumieć jako wzajemną obserwację pomiędzy organizmem i środowiskiem, podczas której odbywa się wzajemne drażnienie świadomości i fizycznej rzeczywistości. Podstawą takiego wzajemnego oddziaływania jest pewien rodzaj mechanizmu skanującego, polegającego na ciągłym “badaniu dotykiem" i “wczytywaniu" bezpośredniego czasoprzestrzennego otoczenia organizmu. Taki podstawowy sposób wyrażania psi określam nazwą “fundamentalna funkcja psi" (FPF).

Jeżeli fundamentalna funkcja psi naprawdę jest podstawowym mechanizmem biologicznym, to należałoby oczekiwać, że w ewolucji pojawi się dosyć wcześnie. Jako pewien rodzaj “instynktu intuicyjnego" mogłaby stanowić doskonałe narzędzie zabezpieczające przetrwanie gatunku. Opinię tę potwierdzają liczne studia nad pojedynczymi przypadkami oraz eksperymenty psi wykonywane na zwierzętach. Być może zwierzęta potrafią “lepiej" używać fundamentalnej funkcji psi niż ludzie, ponieważ ich reakcje na wymianę informacji przebiegają całkowicie automatycznie. Reakcjami są odruchy przebiegające na płaszczyźnie wegetatywnego układu nerwowego. Wykształcenie fundamentalnej funkcji psi w królestwie zwierząt może zobrazować poniższy przykład.

W latach 70. francuski inżynier Pierre Janin skonstruował robota do doświadczeń psychokinetycznych - tychoskop. Jest to urządzenie o kształcie cylindra napędzane przez generator zdarzeń losowych, które dzięki temu uskutecznia “wędrówkę przypadkową", rejestrowaną następnie na kartce papieru przez pisak umocowany na dolnej stronie aparatu. Następca pierwszego modelu, tychoskop II, zbudowany przez Rogera Tanguya sterowany jest zdanie za pomocą zewnętrznego generatora zdarzeń losowych i bezpośrednio podłączony do komputera, co umożliwia wykonywanie analiz statystycznych.

W jednym ze swoich eksperymentów Renę Peoc'h wykorzystał biologiczny fakt, że ptaki we wczesnym stadium rozwojowym są silnie zdominowane przez obraz matki i stale za nią maszerują. Jest to mechanizm biologiczny, który decyduje o ich przeżyciu do momentu, gdy nie są jeszcze w stanie samodzielnie się wyżywić. Konrad Lorenz, badacz sposobów zachowania i zdobywca Nagrody Nobla, w swoim słynnym doświadczeniu utrwalił w młodych gęsiach obraz samego siebie. W rezultacie pisklęta chodziły za naukowcem, widząc w nim swoją “matkę zastępczą".

Renę Peoc'h zastosował tychoskop II jako “matkę zastępczą". Na obraz urządzenia uwarunkował kilka piskląt, które następnie umieścił w klatce znajdującej się na brzegu kwadratowej powierzchni. Na środku powierzchni włączono tychoskop. Wówczas nastąpiło niespodziewane zjawisko: w porównaniu z posiedzeniami kontrolnymi przebiegającymi bez obecności piskląt w klatce przypadkowo sterowany robot poruszał się dwa razy częściej w kierunku klatki z uwarunkowanymi pisklętami. Jeżeli w klatce posadzono ptaki, które nie zostały wcześniej uwarunkowane na zaakceptowanie tychoskopu jako “matki zastępczej", robot odbywał oczekiwaną wędrówkę, wybierając kierunki w sposób losowy. Jedynym wytłumaczeniem takiego zachowania robota jest hipoteza, że uwarunkowane pisklęta prawdopodobnie wykorzystywały swoje zdolności psychokinetyczne, aby robot był częściej bliżej nich⁴⁴.

Do innego doświadczenia Peoc'h użył 80 grup piskląt, z których każda obejmowała 15 osobników w wieku od l do 7 dni, hodowanych w całkowitej ciemności. Pisklęta nie lubią ciemności w ciągu dnia. W chwili zapalania światła ptaki przestawały piszczeć. Badacz zamontował na tychoskopie świeczkę, która stanowiła jedyne źródło światła w pomieszczeniu. Pisklęta umieszczone w przezroczystych klatkach ustawiano o różnych porach po różnych stronach kwadratowej ograniczonej powierzchni, po której poruszał się tychoskop. W 57 pojedynczych próbach na 80 wykonanych (stanowi to 71,25% przypadków) robot udawał się częściej w kierunku piskląt niż w kierunku przeciwnym do nich. Podczas testów kontrolnych prowadzonych bez ptaków wybór kierunku poruszania się robota mieścił się całkowicie w obrębie oczekiwań zdarzeń losowych⁴⁵.

Są to eksperymenty, które ujednoliciły poglądy na temat fundamentalnej funkcji psi charakterystycznej dla organizmów. Wydaje się, że zwierzęta dysponują nią bardziej swobodnie niż ludzie. Zadaniem przyszłych badań jest wyjaśnienie, czy analogiczna zależność od wpływów geofizycznych występuje również u zwierząt, czy też ujawnia się jedynie u człowieka, gdzie, być może, odgrywa pewną rolę w przekładaniu informacji psi na język świadomości. Doświadczenia nad psi prowadzone na zwierzętach przez Renę Peoc'ha, Siergieja Szperańskiego, Natalię Janową i innych uświadomiły, że fundamentalna funkcja psi modulowana jest także przez doświadczenia poprzedzające, przez sposób hodowli, więzy biologiczno-emocjonalne i inne.

Nie jest to odpowiednie miejsce na roztrząsanie problemu, dlaczego fundamentalna funkcja psj nie została wybrana i usprawniona przez ewolucję, skoro jest ona tak bardzo przydatną zdolnością. Można tylko przytoczyć kilka hipotez - a dokładniej spekulacji - dotyczących tego obszernego tematu. Fizyczna charakterystyka psi jako kanału służącego do ekstrakcji i dostawy informacji może się zasadniczo różnić od wszystkich innych, stosowanych przez inne układy zmysłów. Wszystkie formy energii, z których korzystają istoty żywe, ulegaj ą osłabieniu wraz z odległością i transportują jedynie ograniczoną część informacji pochodzącej z ich źródła. Wydaje się, że psi nie podlega takim ograniczeniom zarówno jeśli chodzi o osłabienie na skutek odległości przestrzennej, jak i redukcję przenoszonych informacji. Istnienie ciągłego kontaktu anomalnego pomiędzy wszystkimi organizmami i środowiskiem spowodowałoby, że takie anomalne bombardowanie informacjami stałoby się kompletnym potężnym szumem. Stosunek sygnału do szumów zostałby wówczas zredukowany do nieskończenie małej wielkości i uniemożliwiłby bezpośrednie wyizolowanie sensownych informacji⁴⁶.

Zamiary człowieka i potrzeby zwierząt, kryjące się za ciągłymi oddziaływaniami pomiędzy świadomością i materią, niwelowałyby się wzajemnie. A pomimo to niejednokrotnie wyraźnie doświadczamy zjawisk psi. Tak więc niekorzystny stosunek sygnału do szumów oraz interferencje dają się w zasadzie pokonać dzięki skierowanej na cel perturbacji anomalnej. Byłyby to specjalne przypadki, które ewolucja powinna preferować i doprowadzać do perfekcji.

Jedna z możliwości wyjaśnienia, dlaczego tak nie jest, tkwi w zaletach ograniczeń poznanych już organów zmysłów. W trakcie ewolucji mogły one zostać skierowane na takie wymagania, jakie musiał spełniać dany gatunek Tak więc niektóre gatunki zwierząt “widzą" pewne obiekty poruszające się z konkretną prędkością, z prędkością typową dla ich ofiar.

Ważnym powodem do ewolucyjnego “zaniedbania" psi mógł być brak organicznego substratu, do którego mogły sięgać mechanizmy ewolucyjne. Fundamentalna funkcja psi nie dysponuje narządem wejściowym, w obrębie którego mogły powstać struktury odpowiedzialne za wybór sygnałów odpowiednio do potrzeb danego gatunku. Bombardowanie sygnałami można było ograniczyć jedynie na płaszczyźnie centralnego układu nerwowego, a więc w mózgu. Podstawowy sposób rozwiązania polegał prawdopodobnie na wyważeniu słabych sygnałów psi według ich znaczenia dla danego osobnika. Samo ustalanie znaczenia musiało być fizyczną reakcją emocjonalną.

Z drugiej strony kanał psi, jak już obecnie wiadomo, jest uzależniony od wpływów zewnętrznych. W związku z tym można się było spodziewać, że wrażliwość na wpływy środowiska stymulującego psi będzie preferowana przez ewolucję w odpowiednich strukturach organicznych. Prawdopodobnie jednak rozwój biologiczny wybrał inną drogę.

Wykształcenie lepszych - bo dokładniejszych - możliwości komunikacji międzyludzkiej (j?zyk mówiony i pismo) na bazie znanych narządów zmysłów mogło zepchnąć w tło fundamentalną funkcję psi jako mechanizmu przetrwania. Specyficzna ewolucja świadomości doprowadziła w końcu do oddzielenia FPF od świadomego życia człowieka. Poprzez proces uświadamiania człowiek spostrzegł subtelne powiązania wszystkich rzeczy, znaj dujące wyraz w fundamentalnej funkcji psi. Nie był już jednak w stanie automatycznie zareagować na takie nieświadome procesy, ponieważ jego dojrzewająca świadomość coraz bardziej pogłębiała otchłań pomiędzy nieświadomymi procesami psychicznymi i autonomicznymi procesami fizycznymi. Konfrontacja z fundamentalną funkcją psi powodowała nasilenie “uduchowienia" systemu wymiany anomalnej. Tymczasem świadomy umysł krystalizował się jako ograniczenie dla odruchowego oddziaływania na system wymiany anomalnej.

Tak więc, aby zgłębić nieznane mu związki, człowiek zaczął tworzyć układy magiczne i okultystyczne, stanowiące pewien rodzaj zachowania kompensacyjnego. Rozpoczął także badanie swojego życia wewnętrznego w poszukiwaniu odpowiedzi na pytania, które jego umysł zadaje niezrozumiałemu światu. Marzenie senne rozpoznał jako stan umożliwiający przesunięcie do świadomości fragmentów pochodzących z anomalnej wymiany informacji. Stał się w najwyższym stopniu stanem świadomości dopuszczającym pewne zrozumienie nieświadomie dochodzących do niego sygnałów. Eksperymentował także z innymi zmienionymi stanami świadomości, aby czerpać zyski z możliwości fundamentalnej funkcji psi. A na końcu psi i tak pozostała delikatnym i zawodnym sensorium.

W królestwie chaosu

Wpływy środowiska i zjawiska elektryczne w płatach skroniowych i układzie limbicznym przyczyniły się w ostatnich latach do nowej oceny pewnej spornej grupy zjawisk - tej, którą obserwuje się w związku z pojawianiem się duchów. Zjawy należą do najbardziej zagadkowych i samowolnych zjawisk badanych przez parapsychologię i stanowią drażliwy temat nawet dla badaczy psi⁴⁷. Rozróżnia się zjawy związane z osobami oraz duchy związane z miejscami. Najistotniejsze kryteria różniące te dwa gatunki są następujące:

* Zjawy związane z osobami są ograniczone w czasie, a ich średni czas trwania wynosi tylko kilka tygodni. Takie zjawiska pojawiają się w kręgu pewnej osoby, postępują za nią. W przypadku tych zjawisk chodzi zasadniczo o zagadkowe ruchy obiektów.

* Zjawy związane z miejscami obserwowane są w pewnej okolicy często przez kilka pokoleń. Oprócz stukania charakteryzuje je “pojawianie się" postaci.

Parapsycholodzy badali prawie wyłącznie duchy związane z osobami. Spotkali się przy tym z zagadkowymi zjawiskami w otoczeniu danej osoby (“osoba ogniskująca") w czasie obejmującym od kilku dni do kilku tygodni. Większość parapsychologów sądzi, że zjawa jest nieświadomie wywoływana przez osobę ogniskującą. Są to napięcia powstające wewnątrz duszy, które ujawniają się dzięki psychokinezie. Osoby ogniskujące to często młodzież w okresie dojrzewania.

U duchów związanych z osobami charakterystyczne jest ich przekorne, chochlikowate zachowanie. Akcja z duchami przebiega zazwyczaj w swoich ogólnych zarysach według następującego schematu: wizje rozpoczynaj ą się poza domem i sprawiaj ą wrażenie, jakby ktoś spłatał komuś figla. Słychać stukanie do drzwi i okien, dzwoni dzwonek, ale nikt nie stoi za drzwiami. Ktoś rzuca kamieniami w szyby okienne, które niekiedy pękają. Następnie duch wkracza do miejsca zamieszkania: drzwi same się otwierają i zamykają, przedmioty żyją swoim życiem, niekiedy lecą w kierunku konkretnych osób. Tory lotu są czasami bardzo osobliwe, na przykład wzdłuż konturów mebli. Kruche przedmioty spadają na podłogę, nie rozbijając się. Pewne rzeczy lecą szybko w kierunku jakiejś osoby i na krótko przed trafieniem w nią zatrzymują się - jakby chwyciła je ręka ducha - nie czyniąc przy tym żadnej szkody.

Inne przypadki polegają na ciągłym psuciu się przedmiotów. Czasami wazy i szklanki rozlatują się w drobne kawałki, tak jakby zostały rozdzielone bardzo cienkim promieniem laserowym. Ciężkie meble fruwają jak kawałki drewna. Do typowych zjawisk zalicza się przede wszystkim niewytłumaczalne pojawianie się wody, występowanie spontanicznych pożarów oraz zagadkowe zjawianie się kamieni pod sufitem, które następnie spadają na podłogę.

Psotny charakter zjawisk duchopodobnych stanowi duży problem dla próbujących je uchwycić naukowców: zjawy przeobrażaj ą się w chochlika. Przez długi czas uważano, że to figle płatane przez żartownisiów. W chwili, gdy osoby dotknięte obecnością tych zjawisk pojmują, że wokół nich dzieje się coś nadzwyczajnego, pośpiesznie przywołani parapsycholodzy nie mają już nic do zrobienia. Zjawy znikają.

Badanie duchów musiało do tej pory opierać się przede wszystkim na niepewnych zeznaniach świadków. Podczas licznych badań przypadków ze zjawami, wykonanych pod koniec lat 70. i na początku lat 80. przez profesora Hansa Bendera⁴⁸, pojawiał się stale ten sam podstawowy problem: nie istniała możliwość dokładnego stwierdzenia, czy omawiane zjawiska są przynajmniej częściowo natury psychokinetycznej. Nieprawdopodobieństwem jest sądzić, że zjawy - jak przypuszczaj ą parapsycholodzy⁴⁹ - są pewnym rodzajem wyładowań psychokinetycznych w określonych warunkach socjalnych.

Z tego powodu naukowcy skłaniają się obecnie ku kalkulacjom alternatywnym. Opierają się na badaniach pola generatora zdarzeń losowych i na odkryciu geofizycznych oddziaływań na proces psi. Jeżeli istniej e możliwość wykonania pomiarów perturbacji anomalnej przejawiającej się w formie mikroefektów w polu, to należy liczyć się z możliwością zarejestrowania takich oddziaływań również w przypadku duchów.

Już od dłuższego czasu znany amerykański parapsycholog William Roll, prowadzący badania nad zjawami, przypuszczał, że dysfunkcje w płatach skroniowych mogą wykazywać związek z pojawianiem się duchów. Roli i neurolog Elson de Montagno opracowali tezę mówiącą, że przypadki zjaw związanych z osobami współwystępują z zaburzeniami układu limbicznego, szczególnie w płatach skroniowych⁵⁰. W niektórych przypadkach pojawiania się zjaw stwierdzono, że osoby ogniskujące wykazywały predyspozycje do wpadania w stany zbliżone do napadów epileptycznych. Roli przebadał w 1975 roku w Michigan pewien przypadek charakteryzujący się bezpośrednim związkiem pomiędzy eskalacją przypadków pojawiania się duchów a napadami epileptycznymi osoby ogniskującej. Okazało się, że również inne osoby ogniskujące pojawianie się duchów wykazywały objawy padaczki lub tendencje padaczkopodobne. Epilepsja uwidacznia się w płacie skroniowym się jako pewien rodzaj “chaosu" w elektrycznym aparacie komórek nerwowych. Roli twierdzi, że takiemu chaosowi w ośrodkowym układzie nerwowym odpowiada nie-uporządkowanie zjawy wytworzone w sposób psychokinetyczny. Przypuszczał, że zwiększona aktywność geomagnetyczna lub elektromagnetyczna, a także pola elektrostatyczne i promieniowanie jonowe są wyzwalaczami wyładowań w płatach skroniowych, które z kolei prowadzą do powstania efektów psychokinetycznych⁵¹.

Pierwsze doświadczenia, w których do badania zjaw zastosowano generatory zdarzeń losowych, zostały przeprowadzone pod koniec lat 80. przez Michaeleen Maher i George'a Hansena⁵². Podłączyli oni generatory zdarzeń losowych w kilku miejscach domu w Nowym Jorku, w którym pojawiały się duchy, oraz w różnych miejscach zamku w New Jersey, nawiedzanego przez upiory. Celem badaczy było stwierdzenie, czy dane tworzone przez urządzenie ulegną zmianie w miejscach, w których obserwowano “pojawianie się duchów". Wyniki rozczarowały: generatory zdarzeń losowych z Nowego Jorku, znajdujące się w miejscach “wizji", wykazały jedynie minimalną wariancję danych wyjściowych, natomiast kolejność wyników w generatorach umieszczonych w New Jersey nie podlegała żadnym oddziaływaniom.

Czy generatory zdarzeń losowych w polu są więc wykrywaczami zjawisk anomalnych niemożliwymi do użycia w przypadkach zjaw związanych z osobami, czy też należy je pozostawić włączone przez odpowiednio długi czas, aby umożliwić im zareagowanie na ulotną obecność niewidzialnego istnienia?

W maju 1995 roku trzej holenderscy badacze psi Johan Gerding, Rens Wezelman oraz Dick Bierman mieli możliwość przebadania przypadku pojawiania się zjawy związanej z osobami, występującej w tureckiej rodzinie robotników sezonowych w holenderskiej miejscowości Druten⁵³. Świadkami tych niewytłumaczalnych wydarzeń byli między innymi policjanci. Badacze mieli także to szczęście, że mogli udać się na wspomniane miejsce już po pięciu dniach od pierwszych wydarzeń. Po pięciu kolejnych dniach zjawa zniknęła.

W centrum zjawiska znajdowało się “rzucanie kamieniami", znane z wielu innych przypadków z duchami⁵⁴. Dwóch policjantów 14 maja obserwowało z dwóch różnych miejsc tylną stronę domu. Jak wcześniej zauważono, na dom posypały się kamienie. Stróżowie porządku podali do protokołu, że na pewno złapaliby sprawcę, gdyby taki istniał. Wydawało się bowiem, że kamienie leciały “znikąd". Zespołowi badaczy jak zwykle nie udało się nagrać wspomnianych zjawisk anomalnych na taśmę wideo.

Dick Bierman, jeden z pionierów w dziedzinie badań z polem generatorów zdarzeń losowych, miał nadzieję, że REG będzie się lepiej nadawał jako wykrywacz. Ustawił generator zdarzeń losowych połączony z komputerem w sposób ciągły tworzącym przypadkowe sekwencje bitów. Naciśnięciem klawisza na klawiaturze komputera członkowie rodziny mogli ustalać dokładny czas wydarzeń anomalnych. Po zakończeniu wizji dokładnie analizowano przypadkową kolejność danych pod względem jej zakłóceń. Analiza koncentrowała się na dwóch preferowanych wówczas przez naukę metodach, za pomocą których należało stwierdzić, czy w podanym czasie urządzenie nadal generowało przypadkową kolejność sekwencji. W przypadku pierwszej metody sprawdza się tak zwaną nieprzypadkowość pierwszego rzędu. Mówi się o niej wówczas, gdy maszyna generuje zwiększoną liczbę bitów l lub 0. Drugi sposób postępowania polega na dzieleniu całej sekwencji liczb przypadkowych na odcinki ośmiobitowe, wśród których szuka się następnie nieprzypadkowego pojawiania się takich samych wzorów rozkładu.

Holenderscy badacze porównali odcinek czasu, w którym jeden z członków rodziny wpisał do komputera pojawienie się wydarzenia anomalnego, z okresami, w których nie obserwowano zjawisk pojawiania się duchów. I rzeczywiście - poszukiwania zostały uwieńczone sukcesem. Generowane dane wykazały nietypowy wzór. Pojawiał się statystycznie istotny spadek koherencji generatora pierwszego rzędu.

Bardzo dziwna jest sprawa przypadku. Na co dzień niewiele się nad tym zastanawiamy, a nieoczekiwane wydarzenie wykazujące bezprzyczynowy związek z innym zdarzeniem kwitujemy najwyżej stwierdzeniem “dziwny zbieg okoliczności". Dla nauki, która, aby otrzymać odpowiedzi na swoje eksperymentalne pytania, zdana jest w wielu dziedzinach na prawdziwą kolejność losową, przypadek stanowi bardzo skomplikowaną wielkość matematyczną. Kolejność dwóch różnych stanów lub bitów jest naprawdę przypadkowa tylko wtedy, gdy nie wykazuje żadnych wzorów i występuje zgodnie z oczekiwanym rozkładem przypadkowym. Jeżeli jednak takie teoretyczne założenia zostaną dokładnie osiągnięte w praktyce, co w naszym przypadku oznacza generowanie prawie takiej samej liczby bitów 0 i 1, ale bez normalnego odchylenia prognozowanego przez rachunek prawdopodobieństwa, to należy przypuszczać, że coś nie jest w porządku z sekwencją przypadkową. Stwierdzony w Druten spadek koherencji REG pierwszego rzędu podczas pojawiania się zjawy oznacza, że w problematycznych odcinkach czasowych urządzenie pracowało “zbyt dobrze". Może zabrzmi to paradoksalnie, ale maszyna produkowała bardziej przypadkowe kolejności, niż wynika z zasady przypadkowości!

W jaki sposób można zinterpretować takie zachowanie aparatu? Badacze holenderscy nie znają odpowiedzi na to pytanie i ograniczają się jedynie do prognozowania, że w podobnych przypadkach wystąpi również obniżenie koherencji pierwszego rzędu. Udało nam się stwierdzić, że wystąpił efekt skierowany przeciwnie do wzrostu uporządkowania w zależności od ukierunkowanej świadomości grupowej, wykrytego podczas badań z polem generatora zdarzeń losowych. Na podstawie takiego wyniku częściowego jest to wprawdzie odważna spekulacja, ale być może wynik taki odpowiada podwyższonemu “nieuporządkowaniu" występującemu w czasie pojawiania się duchów - w zjawiskach, w psychicznej strukturze i w pewnych funkcjach osoby ogniskującej.

W każdym z tych przypadków ukryty jest pewien problem: istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo, że w dziennikach pokładowych utrwalano nie tylko wydarzenia psychokinetyczne. Z pewnością zawarto w nich także błędne obserwacje, może nawet manipulacje oraz inne intencje tego rodzaju. W takim układzie rejestrującym z pewnością istnieje wiele szumów. Wieczną tajemnicą pozostanie wiedza o tym, które ze zjawisk utrwalonych w dzienniku były naprawdę efektami anomalnymi. Z czym więc w końcu porównano dane dostarczone przez generator zdarzeń losowych? Nie wiadomo.

Należy także rozważyć inny, może decydujący problem. Jeżeli generatory zdarzeń losowych reagują na zamiary i zmiany emocjonalne, to zanotowanie statystycznie istotnego wzoru w polu generatora przypadków podczas pojawiania się duchów nie musi wskazywać na istnienie psychokinezy w sensie niespecyficznego pola psychokinetycznego. Nadzwyczajność wydarzenia w czasie pojawiania się zjaw wprowadza daną osobę w stały niepokój emocjonalny. Odpowiedź REG może więc nie stanowić odbicia spontanicznych efektów psychokinetycznych. Może generator rejestruje w rzeczywistości zmiany świadomości danej wspólnoty na podstawie postrzegania przez nią widocznego i pozornie osobliwego zdarzenia.

Nie mniej interesujące są korelacje generatora zdarzeń losowych z takimi właśnie zmianami stanów. Przesuwają one nieco perspektywę. Mogą to być mikroperturbacje, które pod wpływem odpowiednich warunków fizycznych i psychicznych za pośrednictwem jednej lub kilku osób prowadzą do występowania okazyjnych efektów makroskopowych. Odpowiednimi warunkami mogą okazać się predyspozycje płatów skroniowych lub wpływy aktywności magnetycznej Ziemi.

Dean Radin i William Roli chcieli uzyskać odpowiedź na pytanie, czy istnieje możliwość stwierdzenia podatności na wpływy geofizyczne w przypadku dwóch zjaw związanych z miejscem⁵⁵. Celem prac badawczych był zamek Dragsholm koło Kopenhagi oraz zamek Engso w Szwecji. Roli zdecydował się na takie badania, ponieważ uznał wiarygodność świadków, a także dlatego że fundamenty obydwóch zamków wykonano z granitu. Czyżby granit był odpowiednim podłożem dla zjawisk anomalnych?

Istnieją przypuszczenia, że bloki granitowe w tak zwanych świętych miejscach, podobnie jak w kręgach megalitycznych, mogą wywierać bezpośredni wpływ na doświadczane tam przeżycia transpersonalne. Jak to właściwie jest? Granit może być źródłem promieniowania jonowego, które wywołuje nietypowe stany fizjologiczne. One z kolei stają się przyczyną wizji, mną teoria mówi, że naprężenia geologiczne w granicie są w stanie wywoływać efekty piezoelektryczne o dużych rozmiarach. Efekt piezoelektryczny jest pojawianiem się ładunków elektrycznych na powierzchniach kryształów jonów na skutek deformacji mechanicznej. Oddziaływanie na granit może prowadzić do powstania lokalnych pól elektromagnetycznych o wysokim natężeniu. Pola takie z kolei oddziałują na mechanizmy obróbki informacji w płatach skroniowych niektórych obserwatorów i wywołują stany neurologiczne, w następstwie których pojawiają się wizje.

Z Dragsholm od wieków docierają informacje o zjawach pojawiających się w jednym z pokoi oraz wokół niego. Ludzie widzą “kształty światła" i “szarą panią"⁵⁶, odczuwają także przysłowiowy “zimny powiew". Na dziedzińcu wewnętrznym można stale słyszeć niewytłumaczalne groźne odgłosy. Legenda mówi, że kilkaset lat temu graf z Dragsholm kazał zamurować swoją córkę w ścianie zamku. Ku zdumieniu wszystkich kilkadziesiąt lat temu, podczas prac renowacyjnych prowadzonych na zamku, w ścianie na czwartym piętrze znaleziono zamurowany szkielet młodej kobiety.

Pomiary elektromagnetyczne wykonane we wszystkich pomieszczeniach zamku nie wykazały żadnych odchyleń anomalnych. W komnacie “szarej pani" również nie uzyskano nietypowych wyników. Natomiast nieoczekiwany wzrost natężenia promieniowania nastąpił po jednej stronie komnaty “szarej pani", znajdującej siew pobliżu ściany działowej . Wyniku tego nie udało się wytłumaczyć zwiększoną zawartością granitu w ścianie, zwłaszcza że zewnętrzne ściany zamku o trzymetrowej grubości na pewno wykazują dużo wyższy procent granitu, a jednak nie dało się tam stwierdzić podwyższonych wartości. Radin nie potrafił przedstawić wytłumaczenia takiego osobliwego wyniku pomiarów.

W zamku Engso panuje legenda o “przeklętym kamieniu". Ludzie mówią, że każdy, kto go dotknie, umrze w ciągu trzech dni. Jest to gładki, metalicznie wyglądający kamień, który można zobaczyć na specjalnym podium w kościele zamkowym. Przed kilkoma laty wydarzył się tutaj budzący niepokój incydent. Proboszcz kościoła chciał zademonstrować swoim wiernym bezzasadność ich przesądów i dotknął wspomnianego kamienia. Trzy dni później zmarł w tajemniczy sposób. Nic dziwnego, że obecnie więcej ludzi niż kiedykolwiek gotowych jest uwierzyć w magiczne działanie “przeklętego kamienia". Tymczasem pomiary nie wykazały żadnych nietypowości. Mimo to Radin nie odważył się dotknąć kamienia.

W zamku tylko w jednym miejscu właścicielka trzy razy widziała zjawę przypominającą postać kobiety. Przed “komnatą duchów", na trzecim piętrze zamku Radinowi udało stwierdzić słabą korelację dodatnią pomiędzy tym miejscem a polami elektrycznymi i magnetycznymi, natomiast we wnętrzu pomieszczenia była korelacja negatywna, wykazująca wysoką istotność statystyczną. Cechą charaktery styczną tej sytuacji był fakt, że w tej części zamku nie istnieje instalacja elektryczna, nie ma kabli elektrycznych, gniazdek, lamp i temu podobnych, które mogłyby stanowić przyczynę nadzwyczajnych zmian pola. Drugi, dłuższy pomiar, wykonany dwa dni później w tym samym miejscu, nie wykazał żadnej wyraźnej korelacji. Istnieją dwa wytłumaczenia takich wyników. Pierwszy z nich głosi, że nie jest to niczym nadzwyczajnym, lecz stanem występującym w tym miejscu dużo częściej. Drugie mówi, że dziwne okoliczności, objawiające się statystycznie istotnymi zmianami pola i korelacji, wy stępuj ą podobnie jak same zjawiska tylko sporadycznie i jedynie w rzadkich przypadkach istnieje możliwość ich zarejestrowania.

Daleka droga dzieli nas jeszcze od znalezienia wyjaśnienia makroskopowych efektów psychokinetycznych. Zjawiska psychokinetyczne mogą opierać się częściowo na nadzwyczajnych statystycznych efektach elektrycznych, podlegających nieświadomemu sterowaniu mentalnemu jednej lub kilku osób. W normalnym przypadku modulacja informacji spowodowana przez świadomość ludzką jest niemożliwym do zaobserwowania efektem mikroskopowym. Jedynie w pewnych warunkach może przerodzić się w efekt makro-PK. Okoliczności te są jeszcze niewyjaśnione. Sprawiają jednak wrażenie, że - co zaniedbywano do tej pory - wykazują zagadkowy związek z czynnikami wpływów zewnętrznych. Wydaje się, że mechanizmy psychokinezy opierają się na wewnętrznie i zewnętrznie zmodulowanej zasadzie organizacyjnej, która normalnym siłom umożliwia ich selektywne użycie. Minimalne zmiany skrajnych warunków układu fizycznego - delikatne przesunięcia statystyczne, znane z badań nad mikro-PK - mogą przy tym prowadzić do olbrzymich, niespodziewanych efektów makroskopowych w układzie całościowym.

Odcisk palca świadomości

Poza możliwościami wyobraźni

Świadome lub niezależne od działania woli przenikanie świadomości do płaszczyzny mikroskopijnej ma w obecnym świecie - w codzienności coraz silniej określanej przez komputery i mikroprocesory - nadzwyczaj duże znaczenie i szeroko sięgające konsekwencje. “Jest to coś - jak mówi Robert Jahn - czego nauka nie może już dłużej po prostu ignorować. Jest to także niezwykle emocjonujące wyzwanie dla całego naszego sposobu myślenia o świecie fizycznym".

Anomalne efekty mogą wykazywać mszczące działanie na liczne systemy przetwarzania informacji, a w szczególności na takie, które opieraj ą się na przypadkowych sygnałach kontrolnych. W pierwszym rzędzie należy tutaj wymienić pulpity sterujące samolotów, urządzenia chirurgiczne, technologie kontrolujące środowisko i zapobiegające katastrofom, krótko mówiąc - wszystkie wrażliwe technologie, przy których emocje ludzi mogą intensyfikować ich interakcje z urządzeniami i procesami kontrolnymi. Nie można także wykluczyć aparatów umożliwiających uzyskiwanie fundamentalnych danych, na których opiera się nowoczesna nauka. Nie można ślepo ufać w wyniki, lecz za każdym razem należy uwzględniać działanie życzeń, wyobraźni i koncepcji, szczególnie tych, które reprezentuje eksperymentator.

W przyszłości podstawowym zadaniem stanie się poszukiwanie metod umożliwiających wykluczenie interferencji bazujących na wpływie świadomości. W następnych latach coraz większego znaczenia będą nabierały urządzenia służące do zdobywania i przetwarzania informacji i zwiększy się jeszcze rola, jaką pełnią w naszym codziennym życiu. Swoją sprawnością wielokrotnie przewyższą to, co dzisiaj stanowi miarę wszystkich rzeczy. Najmniejsze interferencje mogą sumować się przy takich urządzeniach, pociągając za sobą potworne skutki.

Istnieje oczywiście pogląd optymistyczny, który nie traktuje już scenariusza science fiction wyłącznie jako czystej fantazji-to aparatura do sterowania procesami kognitywnymi. A może poszukiwanie mikroprocesora biologicznego, który można będzie wszczepić do mózgu i który włączy siew sieć neuronową, nabierze drugorzędnego znaczenia, a szlagierem stanie się budowa całkowicie nowej generacji wrażliwych aparatów, reagujących na indywidualne sygnatury świadomości uzyskiwane za pośrednictwem psi! Takie maszyny dopuszczałyby bardziej kreatywne zastosowania i być może udałoby się je wykorzystać przy zwiększaniu podatności na proces uczenia poprzez interakcję człowiek - maszyna.

Trudno sobie wyobrazić, jakie możliwości zastosowania psi otworzyłyby się., gdyby..., no właśnie, gdyby udało się ująć ulotną fundamentalną funkcję psi w sposób techniczny.

Wspomniane techniczne zużytkowanie psi stanowi cel Deana Radina. Z takim nastawieniem odważył się wyjść daleko poza dotychczasowy poziom badań psi, tam, gdzie tylko niewielu kolegów zamierza mu towarzyszyć.

Dean Radin ma niewiarygodnie giętki umysł, wiecznie gotowy do przedstawiania swoich skomplikowanych i innowacyjnych doświadczeń z pewną dozą humoru. Potrafi posługiwać się zarówno niezrozumiałym językiem naukowców, jak i swobodnym gawędziarskim tonem sprawnego umysłowo intelektualisty. Żadne zjawisko nie wydaje mu się zbyt niedorzeczne, aby nie można było zaatakować go orężem nowoczesnej nauki, żadne nie jest zbyt awanturnicze, aby nie móc zaobserwować jego technologicznego przetransponowania. Słusznie otrzymał w 1996 roku nagrodę Alexandra Imicha, przyznawaną naukowcom, którzy zasłużyli się “znaczącym wkładem eksperymentalnym do parapsychologii w ciągu ostatnich pięciu lat".

Radin przypuszcza, że interakcja człowiek - maszyna opiera się na bardzo niskim poziomie energetycznym. Do wywołania gigantycznego efektu nie jest potrzebna duża ilość energii, jeśli tylko zostanie przekazany odpowiedni rodzaj informacji. Używając odpowiedniego rodzaju informacji Radin chce skonstruować psibota, czyli robota, który będzie reagował na mentalne zamiary ludzi. Takie urządzenie mogłoby na przykład pomagać osobom silnie upośledzonym. Ma to być połączenie tradycyjnego robota, urządzeń do rejestracji procesów fizjologicznych oraz różnych generatorów zdarzeń losowych reagujących na zamiary ludzkie. Takie moduły byłyby sterowane nowoczesnym oprogramowaniem, które interpretuje dane wchodzące i kontroluje mechanikę robota.

Tego rodzaju optymizm dotyczący technicznego zastosowania psi może być uzasadniony tylko w przypadku kogoś, kto na co dzień żyje w atmosferze ryzyka. Wiadomo, że laboratorium Radina znajduje się w Los Angeles, mekce gier hazardowych. Temu wielostronnemu badaczowi nie można jednak przypisać miana “bezwstydnego gracza" w swojej dziedzinie. Prowadził bowiem badania w renomowanych Laboratoriach Bella (Bell Labolatories), giganta telekomunikacyjnego AT&T, Instytucie Badawczym Stanford (Stan-ford Reseach Institute), w Centrum Technologicznym Contel (Contel Technology Centrum) oraz w Laboratoriach GTE. Po rezygnacji z pracy na Uniwersytecie w Edynburgu pracował przez pewien czas na uniwersytecie Princeton, a następnie został dyrektorem Wydziału Badań Świadomości (Consciousness Research Division) w Centrum Badań Środowiskowych Harry'ego Reida (Harry Reid Center for Environmental Sudies) na Uniwersytecie Nevada w Las Vegas.

Już podczas pracy w Laboratoriach Bella Radin aktywnie uczestniczył w badaniach nad psi. Swoje prace badawcze uzasadniał przekonaniem, że firma AT&T jest zainteresowana rozwiązaniem zagadkowych awarii systemu. Stale obserwuje się, że w przypadku niektórych osób wrażliwe urządzenia techniczne działają bez zarzutu, a w przypadku innych wykazują tendencje do nieprzypadkowo częstego ulegania awariom. Typowym przykładem jest fizyk Wolfgang Pauli. Gdy tylko wchodzi do laboratorium, jego koledzy załamują ręce. Są przekonani, że na pewno zepsuje się jakieś urządzenie, spadnie ze swojego miejsca albo po prostu przestanie działać. Z opisu pewnych przypadków, kiedy pojawiały się duchy, wiemy, że negatywne myśli, niezadowolenie, nienawiść i agresja mogą wywierać niszczący wpływ na rzeczy znajdujące się w otoczeniu. Takie zjawiska są dużą rzadkością w świecie makroskopowym. Ale w świecie mikroskopowym, w którym odbywa się ciągła wymiana intencji i rzeczywistości fizycznej, są dużo bardziej rozpowszechnione, niż się ogólnie przypuszcza. Radin poszukuje ogniwa ukrytego w łączach pomiędzy człowiekiem i komputerem lub człowiekiem i maszyną. Przeważająca część systemu telefonicznego firmy AT&T kontrolowana jest za pomocą komputerów i maszyn. Kierownictwu firmy nie wydawało się niedorzecznością znalezienie możliwości potencjalnego, niszczącego wpływu świadomości i dlatego sponsorowała badania Radina.

Także w Japonii koncerny przemysłowe zauważyły znaczenie nowych badań nad psi. W 1991 roku koncern elektroniczny Sony na zlecenie szefa firmy założył laboratorium ESPER - Badania nadzwyczajnego postrzegania i pobudzania (Extra Sensory Perception and Excitation Research), którym kieruje naukowiec z dziedziny wiedzy komputerowej Yoichiro Sako.

Punkt oparcia dla badań Radina w tej dziedzinie stanowią indywidualne sygnatury, których istnienie odkryła grupa PEAR, analizując dane z generatorów zdarzeń losowych. Wykorzystując nowoczesne aplikacje komputerowe, uda się by ć może znaleźć sposób na takie wytrenowanie programu komputerowego, w następstwie którego będzie on w stanie poprawnie samodzielnie przypisać zapisy generatora zdarzeń losowych do danej osoby doświadczalnej. Gdyby wśród danych naprawdę wystąpiły różnorodne i powtarzalne wzory indywidualne, program potrafiłby je zidentyfikować. W przypadku późniejszego zaprezentowania efektów tych samych osób biorących udział w doświadczeniach program powinien umieć poprawnie dopasować indywidualne wyniki do konkretnej osoby.

Powodzenie takich eksperymentów oznaczałoby wielki postęp w pracach badawczych nad psi. Oznaczałoby to nie tylko potwierdzenie hipotezy, że mikroskopijne efekty psi pojawiają się jako indywidualne znaki osobowości; byłby to również pierwszy krok do ewentualnego technologicznego zastosowania psi. Dla osiągnięcia tego celu Radin wprowadził uzyskane dane do tak zwanej sztucznej sieci neuronowej.

Kod indentyfikacyjny umysłu

Dzięki nowoczesnej technice komputerowej możliwe stało się porównywanie różnorodnych danych dotyczących tego samego problemu oraz odkrywanie oddziaływań wzajemnych. Sztuczne sieci neuronowe są pewną klasą aplikacji komputerowych, które na podstawie odpowiednich danych potrafią skutecznie uczyć się i dopasowywać do sytuacji ulegających zmianie podczas wykonywania programu.

Organizacja struktury sztucznej sieci neuronowej oparta jest na budo wie komórek nerwowych. Próbuje ona naśladować sposób kodowania i przetwarzania informacji w mózgu. Składa się z dużej liczby podobnie zbudowanych jednostek - neuronów (zwanych również węzłami lub z angielskiego units) - ułożonych w warstwy i połączonych ze sobą za pomocą kanałów komunikacyjnych. Neurony lokalnie opracowuj ą wprowadzone wartości, a następnie przekazują je jako stan zaktywowania do połączonych z nimi neuronów.

Pojedyncze neurony połączone są w sieć składającą się z wielu poziomów. Sieć neuronowa licząca trzy poziomy ma poziom wejścia, poziom środkowy oraz poziom wyjścia. Poziom środkowy nazywany jest również poziomem ukrytym, ponieważ nie istnieje możliwość obserwowania go bezpośrednio z zewnątrz. Neurony wchodzące i wychodzące tworzą pewien problem skojarzeniowy, który należy rozwiązać. Tajemnica sieci neuronowej tkwi w neuronach ukrytych. Tworzą one jednocześnie obszar matematyczny, w którym sieć próbuje połączyć ze sobą stany aktywności dla wejścia i wyjścia. Na tej płaszczyźnie przebiegają decydujące operacje rachunkowe, których celem jest wyuczenie się kompleksowych, nieliniowych powiązań i znalezienie najlepszego rozwiązania dla danego problemu.

A zatem sztuczna sieć neuronowa ma właściwość zapamiętywania wiedzy zdobytej w sposób doświadczalny oraz korzystania z niej. W dwóch aspektach przypomina pracę mózgu: wiedzę uzyskuje w procesie uczenia się, a siła połączeń pomiędzy neuronami jest wykorzystywana do zapamiętywania wiedzy.

Sieci neuronowe nadają się przede wszystkim do zastosowań mających na celu przybliżenie się do problemów, które mogą tolerować pewien stopień niedokładności; na przykład jeżeli istnieją dane charakteryzujące się silnymi “szumami" i nie wiadomo, jakie wzory ukryte są w tych szumach. Nadają się do danych, których nie można odnieść do “twardych" reguł - właśnie takich, jakie uzyskuje się w doświadczeniach psi, gdzie przebiegający w tle proces jest w dużej części nieznany.

Dean Radin skonturował w 1988 roku swoją pierwszą sieć neuronową, opierając się na bazie danych zespołu PEAR⁵⁷.

Podczas takiego odkrywczego doświadczenia Radin wstąpił na całkowicie nieznany grunt. Musiał zbadać, czy stworzona sieć w ogóle będzie w stanie uczyć się na podstawie danych wchodzących. Konieczne było również stwierdzenie, czy dzięki zdobytej w ten sposób wiedzy potrafił później dopasować do tego samego osobnika przyszłe dane pochodzące od tej samej osoby biorącej udział w doświadczeniu.

Radin wprowadził do sieci dane 32 osób. Zadaniem sieci neuronowej było rozpoznanie kodu dwójkowego dla każdej osoby w ramach “identyfikacji operatora". Zidentyfikowany miał zostać osobliwy kod, binarny “podpis" osób uczestniczących w doświadczeniu. Podpis, który pojawił sięjedynie dzięki mentalnej intencji w powiązaniu z generatorem przypadków. Umysłowa pieczęć. Odcisk palca świadomości.

Co dzieje się w sieci neuronowej po wprowadzeniu danych? Program otrzymuje ustalony kod pięciobitowy dla każdej osoby, który służy jako “sygnał do uczenia się". Po wczytaniu danych porównuje otrzymane kody z zadanymi kodami pięciobitowymi. Dane ponownie przesyłane są przez sieć i powtórnie obrabiane w niej jako nowe dane wchodzące. Proces powtarzany jest około od 1000 do 3000 razy. Podczas pracy sieć stale odszukuje nowych “rozwiązań" dla zadanego problemu. Wreszcie uczy się kojarzyć przypadkowo pojawiające się dane wchodzące z zadanymi kodami identyfikacyjnymi.

Po zakończeniu opisanego procesu następowała najbardziej emocjonująca faza. Czy wyszkolona już sieć będzie teraz w stanie wyszukać połączenia pomiędzy danymi pochodzącymi z eksperymentów a 32 kodami identyfikacyjnymi osób biorących udział w doświadczeniach, które potrafią stwierdzić osoby zbierające materiał, po dostarczeniu im innych danych od tych samych probantów? Innymi słowy: Czy dane okażą się tak dalece różne i indywidualne, że sieć neuronowa będzie potrafiła je rozróżnić, i czy jednocześnie dane każdej osoby biorącej udział w doświadczeniach zaprezentują się jako wewnętrzne, podobne do siebie wzory, które sieć ponownie rozpozna?

Można to sobie wyobrazić w następujący sposób: gdyby eksperta sztuki poprosić o poprawne rozpoznanie obrazów Rubensa, van Gogha i Vermeera van Delft, to znawca nie będzie miał żadnego problemu. Jeżeli na przykład Rubensa zakodujemy jako 00001, van Gogha oznaczymy kodem 01110, a Vermeera van Delft kodem 10100, to ekspert bez wahania przyporządkuje do obrazów odpowiednie kody pięciobitowe. Byłby to idealny przypadek dla naszej sieci neuronowej: sieć skojarzyłaby nowe dane z właściwymi kodami identyfikacyjnymi.

W rzeczywistości sprawy nie są tak proste jak w przedstawionym przykładzie. Nawet dla rzeczoznawcy z dziedziny sztuki rozpoznanie dzieła może stanowić nie lada problem, jeżeli zostaną mu przedstawione nieznane obrazy wymienionych malarzy. Będzie musiał zadać sobie pytanie, czy obraz w ogóle jest oryginałem i czy naprawdę wyszedł spod ręki mistrza. Rubens na przykład jest autorem olbrzymiej liczby obrazów, przy których zatrudniał w swoim atelier licznych uczniów. Jak stwierdzili ostatnio historycy sztuki, istnieje nadzwyczaj dużo falsyfikatów van Gogha, które przez długie lata uważano za oryginały. Malarstwo Vermeera jest bardzo osobliwe, ale artysta pozostawił po sobie tylko około 40 dzieł. Rzekome nowe odkrycia ekspert potraktuje z dużą dozą sceptyzmu i powściągliwości.

Wszystko zależy od stopnia doskonałości kryteriów różnicujących, jakimi dysponuje wiedza o sztuce, na podstawie których można jednoznacznie przyporządkować obraz do osoby. Jeżeli specjalista nie może jednoznacznie ustalić, czy na przykład “rzekomy Rubens" został naprawdę namalowany przez mistrza, czy też znaczna jego część lub nawet cały obraz wyszedł spod ręki jednego z j ego uczniów, a może nawet stanowi dzieło współczesnego kopisty, to zamiast jednoznacznego kodu Rubensa 00001 może podać kod 00011. W ten sposób ustala, że zgodność czterech z pięciu bitów z kodem identyfikacyjnym świadczy o dużym prawdopodobieństwie, iż obraz jest dziełem Rubensa, ale prawa autorskie nie mogą mu zostać przypisane ze 100% pewnością.

Spróbujmy na chwilę skomplikować pracę naszego rzeczoznawcy. Polećmy mu zaszeregowanie obrazów do jednej z epok, w której nie były jeszcze rozpowszechnione indywidualne cechy charakterystyczne w malarstwie, jak to się działo, począwszy od epoki renesansu. Weźmy na przykład gotyk lub okres romański. Albo poprośmy go o wydanie opinii na temat dzieł sztuki pochodzących z kręgów kulturowych, których autorzy są całkowicie nieznani i w najlepszym przypadku można ich określić dzięki zgodnym cechom charakterystycznym jako “szkoły" lub kierunki stylów. O wiele trudniejsze, a często w ogóle niemożliwe będzie wówczas dokonanie dokładnego przyporządkowania nawet wtedy, gdy jednoznacznie wyjaśniono już pochodzenie niektórych z tych dzieł. Powodem jest zdominowanie danych wchodzących przez silne “szumy"; zbyt wiele obrazów z jednej epoki, szkoły lub kierunku stylu jest nadmiernie podobnych do siebie, aby można było rozpoznać w nich cechy indywidualne. Sygnał jest zbyt słaby i nasz biedny ekspert dzięki swoim kodom szeregującym rozpozna wprawdzie istnienie cech wspólnych, ale nie będzie miał nadziei na jednoznaczne przyporządkowanie.

Z podobnym stanem rzeczy skonfrontowano sieć neuronową. Silne szumy, słabe sygnały. Pytanie brzmiało: czy wysoka technologicznie pamięć sieci będzie lepiej działać niż technologicznie nieskomplikowana sprawność kombinacyjna rzeczoznawcy?

Wytrenowanej sieci neuronowej zaprezentowano 32 dane transferowe. W idealnym przypadku bezbłędnego rozpoznawania rezultatem miało być pokazanie poprawnego kodu identyfikacyjnego dla każdego rekordu danych. Wykazaliśmy już, że przy tym materiale wyjściowym znajdujemy się daleko od przypadku idealnego. Za sukces uznalibyśmy wynik, gdyby sieć była w stanie przekazać więcej poprawnych kodów lub części składowych kodów, niż wynika z prawdopodobieństwa przypadku. Jeśli za sukces uznaje się 4 z 5 liczb dwójkowych, to dla 32 osób biorących udział w doświadczeniu należało oczekiwać 5 poprawnie zidentyfikowanych osób w sposób przypadkowy. Aby uzyskać możliwości porównania, Radin wprowadził do sieci dane przypadkowe i na podstawie takich bezsensownych wpisów zadał komputerowi porównanie danych transferowych.

W przypadku stosowania danych dotyczących interakcji świadomość - materia, pochodzących z laboratorium PEAR, sieć w 80% przypadków była w stanie zidentyfikować średnio 6,02 kodów identyfikacyjnych. Na podstawie danych przypadkowych komputer “rozpoznał" średnio 4,91 kodów. Liczba ta umiejscowiła się dokładnie w zakresie oczekiwań wartości losowych.

Sieć czegoś się nauczyła. Nie było to dużo, ale zawsze coś. Sygnatury w danych pochodzących z generatorów zdarzeń losowych nie są więc jakąś fantazją. Po dokonaniu spostrzeżenia, że wielokrotny trening sieci neuronowej z większą liczbą przykładów danych pochodzących od jednego osobnika prowadzi do uzyskiwania lepszych wyników, Radin mógł po kilku latach uzyskać lepsze rezultaty podczas ponownego rozpoznawania, wykorzystując nowe konfiguracje sieci⁵⁸.

Symulacja psi

Nietrudno sobie wyobrazić, że aby podnieść sprawności sieci, można zaprezentować jej dodatkowe kody indywidualne, które mogłaby przetwarzać wraz z danymi, uzyskanymi na przykład na podstawie wpływów środowiska, które okazały się modulatorami sprawności psi. W ten sposób istniałaby możliwość uzyskania takiego stopnia rozpoznawalności, który byłby niedaleki od potencjalnego zastosowania go w praktyce. W końcu Radinowi o to właśnie chodzi.

Zastosowanie takich wyników byłoby możliwe, jak sądzi Radin, przy tworzeniu tak zwanego zamka mentalnego. Takie urządzenie przyszłości badacz określa mianem mock, pochodzącym od mental lock. Jest to system składający się z generatora zdarzeń losowych i sieci neuronowej reagującej na intencje mentalne. Sieć jest wyćwiczona w rozpoznawaniu sygnatur w danych psi pochodzących od jednej osoby. W przypadku pojawienia się osoby w pobliżu zamka, zostanie ona wykryta przez typowy detektor. W tym momencie generator zdarzeń losowych wytworzy sekwencję losową, a sieć porównają z wyuczonym wzorem. Jeśli wykryje zgodność, to zamek się otworzy.

Dla Deana Radina nie jest to muzyka przyszłości. Wspomagany przez nadzwyczajne zdolności byłego szpiega psi Joe McMoneagle'a pracuje intensywnie nad przełożeniem swoich wyników na płaszczyznę techniczną. McMoneagle “widział" taki aparat przyszłości w swoich wizjach. Radin chciałby złożyć wnioski patentowe dla maszyn opartych na psi jeszcze przed końcem tego tysiąclecia.

Przed kilkoma laty Dean Radin badał, czy istnieje możliwość jeszcze lepszego rozpoznawania indywidualnych sygnatur poprzez dostarczenie dodatkowych zmiennych. Celem jednego z doświadczeń długoterminowych było psychokinetyczne osłabienie promieniowania jonowego tła (mierzonego licznikiem Geigera-Miillera) w pewnych eksperymentalnych przedziałach czasowych⁵⁹. W danych odcinkach czasowych, analogicznie jak podczas prób PEAR, osoba biorąca udział w doświadczeniu - w tym przypadku był to sam Radin- musiała jedynie życzyć sobie, aby promieniowanie jonowe tła uległo osłabieniu. Jednocześnie rejestrowano dużą liczbę zmiennych środowiskowych, jak temperatura otoczenia, wilgotność powietrza, ciśnienie powietrza, stan pogody, temperatura ciała, lokalne pole magnetyczne, liczba plam na Słońcu, aktywność magnetyczna Ziemi, aktywność słoneczna, promieniowanie rentgenowskie tła, samoocena usposobienia fizycznego i psychicznego oraz sprawność wykonywania zadania eksperymentalnego.

Doświadczenie trwało 65 dni (od 26 sierpnia do 3 listopada 1992 roku). W czasowych przedziałach eksperymentalnych Radinowi udało się istotnie obniżyć promieniowanie jonowe tła. W ten sposób udowodniono możliwość oddziaływania świadomości na materię w tym konkretnym przypadku. A jak zachowywały się te wszystkie parametry fizyczne, które Radin mierzył jednocześnie? Okazało się, że pewne wielkości mierzone - wpływy środowiska, które modulują interakcje świadomości i materii - wykazuj ą korelację z osiągnięciami psi.

Drugim aspektem, jaki wyniknął z analiz, były tak zwane wahania wsteczne (re-bounds) efektu interakcji między świadomością i maszyną w czasie i przestrzeni. Jeżeli jeden licznik Geigera-Miillera zarejestrował niższe promieniowania tła w czasie oddziaływania, to na innym liczniku Geigera-Miillera znajdującym w tym samym pomieszczeniu, ale w znacznie większej odległości, pojawiły się wyższe wartości pomiaru (przestrzenne wahanie wsteczne). Analogicznie po fazie osłabienia promieniowania natychmiast następowała faza zwiększonej aktywności promieniotwórczej (czasowe wahanie wsteczne) w przypadku tego samego licznika. W związku z rozważaniami dotyczącymi statystycznego zrównoważenia w układach przypadkowych efekty takie mogą stać się podłożem nowego pojmowania subtelnego oddziaływania umysłu i materii.

Radin wprowadził zarejestrowane dane dotyczące wpływów środowiska do sieci neuronowej, która wyuczyła się kompleksowych zależności i na podstawie ośmiu zmiennych była wkrótce w stanie prognozować wyniki oddziaływania świadomości i materii. Oznacza to, że tylko na podstawie zewnętrznych wielkości oddziałujących, jak na przykład fluktuacje geomagnetyczne, ciśnienie powietrza, wiatr, wahania promieniowania rentgenowskiego tła, nastroju i przekonania osoby biorącej udział w doświadczeniu, można poprawnie prognozować rodzaj efektu anomalnego!

Psi przeszła chrzest bojowy. Otuchy dodaje spostrzeżenie, że za skokową naturą psi kryją się prawidłowe zasady działania.

Pokonać barierę czasu

Cienie przyszłości

Na przykładzie badań fizjologicznych zobaczyliśmy, że wielokrotnie zdarza się, iż informacja anomalna rejestrowana jest przez organizm, ale nie osiąga progu świadomości. W przypadku wielu dotychczasowych eksperymentów z telepatią, jasnowidzeniem lub prekognicją, podczas których należy przekazać obiekt docelowy i które dostarczają negatywnych wyników, mimo wszystko odbywa się nieświadome pozyskiwanie informacji w sposób anomalny.

Uchwyćmy się tego, co można zaobserwować w sposób zjawiskowy: następuje sięganie do informacji znajdującej się w oddalonym układzie; pierwotny dostęp odbywa się na skutek pewnej reakcji fizycznej; istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo, że płaty skroniowe oraz związane z nimi struktury układu limbicznego pełnią pewną funkcję w zapamiętywaniu takich nieświadomie spostrzeżonych informacji; czynniki emocjonalne (układ limbiczny jest odpowiedzialny za przetwarzanie emocji) działają jak wewnętrzne modulatory służące do wyboru sygnałów psi, przy czym odpowiedź na istotne dla danej osoby informacje następuje w formie reakcji fizjologicznej poprzez jej emocjonalne wyrażenie. Można się więc domyślić prostego wzoru: im silniejszy jest emocjonalny ładunek sygnału psi, tym większe istnieje prawdopodobieństwo, że wywoła on reakcję lub osiągnie próg świadomości.

Emocjami są również zjawiska stanowiące w zasadzie jedną z klas doświadczeń psi, są to najbardziej zadziwiające anomalne fenomeny mentalne, jakie nauka ma do zaoferowania - prekognicją, czyli wcześniejsza wiedza o przyszłych wydarzeniach. Może zabrzmi to niewiarygodnie, ale prekognicją jest jednym z najlepiej udowodnionych faktów w badaniach parapsychologicznych. W archiwach instytutów spoczywają stosy dokumentów dokładnie opisujących spontaniczne przypadki. Zjawisko prekognicji zbadano laboratoryjnie zgodnie ze wszystkimi prawidłami sztuki i uznano w końcu za rzeczywiste.

W tym miejscu przedstawię pewien przypadek ze zbioru anegdot dotyczących prekognicji. O lekarzu i poecie Fryderyku Wilhelmie Weberze (1813-1894), autorze eposu Dreizehnlinden, krążą liczne opowiadania ilustrujące jego zdolności przepowiadania przyszłości. Pewnej nocy, kiedy czytał w swoim pokoju, usłyszał głos znajomego rolnika, który przyjechał wozem po Webera, ponieważ jego matka złamała sobie nogę. Lekarz ubrał się, przygotował do drogi i zawołał, że zaraz będzie gotów. Gdy wyszedł przed dom, nikogo nie dostrzegł. Dopiero po godzinie przyjechał rolnik, aby zawieźć Webera do swojej matki, która złamała nogę.

W wielu przypadkach przyszłe zdarzenie nie jest postrzegane konkretnie, lecz jedynie jako przytłumione uczucie. Mówi się wówczas o przeczuciu lub przewidywaniu. Przeczucia przeżywa się niekiedy jako niewytłumaczalny ucisk, niepokój wewnętrzny, nieokreśloną “wiedzę" o zdumiewającym często zjawisku, nie posiadającą konkretnej nazwy. Przeczucie jest uczuciem powstającym na bazie nieświadomego wrażenia prekognitywnego zmuszającym czasami osobę doświadczającą do działań, o których ta osoba nie jest w stanie powiedzieć, dlaczego je podjęła.

Pewna kobieta opowiedziała w Instytucie Obszarów Granicznych Parapsychologii i Psychohigieny we Fryburgu następujący przypadek: położona na wybrzeżu Morza Bałtyckiego wioska, w której mieszkała, została w latach 30. odcięta przez powódź od stacji kolejowej odległej o l O kilometrów. Jej mąż wyjechał na kilka dni do miejscowości Konigsberg. Czwartego dnia wieczorem kobieta zaczęła odczuwać niewytłumaczalny strach i niepokój. Obawa była tak silna, że kobieta wyszła z domu i ruszyła do nasypu kolejowego, który wystawał jeszcze z mas wody, ale w każdej chwili groził obsunięciem. Jak zauroczona szła przez godzinę wzdłuż torów, nie wiedząc dlaczego. W pewnej chwili znalazła swojego męża, który był bliski załamania. Wysoka gorączka zmusiła go do przerwania podróży. Próbował wrócić do domu na piechotę i z pewnością nie udałoby mu się to, gdyby nie przeczucie żony.

Interesujący wynik uzyskał William Cox w przenikliwej analizie statystycznej⁶⁰. Przez długi okres porównywał on liczbę pasażerów pociągów, którzy uległy wypadkom, z przeciętną liczbą pasażerów podczas 10 innych dni. W dniu wypadku w wagonach podróżowała statystycznie istotna mniejsza liczba ludzi niż w innych dniach. Widocznie u wielu osób pojawiało się przeczucie, o którym nie mieli pojęcia, ale którym się kierowali.

Charles Honorton wspólnie z psycholog Dianę Ferrari poddali metaanalizie najbardziej sporną część danych dotyczących prekognicji. W tym celu wykorzystali 309 doświadczeń dotyczących prekognicji, wykonanych w latach 1935-1987⁶¹. Były to tylko próby wykonane metodą podanych wcześniej symboli docelowych; osoby biorące udział w doświadczeniach miały przewidzieć ich późniejszy przypadkowy wybór. Dane wprowadzone do komputerów obejmowały prawie 2 miliony pojedynczych posiedzeń, wykonanych przez ponad 50 000 osób. Średnie nasilenie efektu w pojedynczej próbie okazało się niewielkie. Równocześnie okazało się jednak, że jest ono trwałe, tak więc całkowity efekt można było określić jako ekstremalnie istotny statystycznie. Parapsycholodzy musieliby ukryć przynajmniej 14 268 przypadków szufladowych tego typu, aby uzyskać wygaszenie efektu. Innymi słowy, w przeciągu 52 lat, w czasie których opublikowano 248 badań nad prekognicją, musieliby w każdym miesiącu przeprowadzić 23 niepublikowane negatywne doświadczenia! Zadanie całkowicie niewykonalne.

Honorton i Ferrari zidentyfikowali cztery zmienne wykazujące systematyczny związek z powyższymi wynikami: 1. W badaniach wykonywanych z osobami, które w poprzednich eksperymentach psi osiągały pozytywne wyniki, przynoszą statystycznie istotne lepsze rezultaty niż przeprowadzane z osobami nie wyselekcjonowanymi. 2. Osoby testowane pojedynczo uzyskiwały wyższe liczby trafień niż osoby testowane w grupach. 3. Istnieje ścisły związek między komunikatem zwrotnym o trafieniu oraz liczbą trafień: im bardziej bezpośrednio i dokładnie informuje się osobę biorącą udział w doświadczeniu o każdorazowym procencie trafień, tym wyższy jest procent trafień. 4. Istnieje ścisły związek pomiędzy liczbą trafień a przedziałem czasowym pomiędzy nazwaniem i wyborem obiektów docelowych: im krótszy przedział czasowy, tym lepsze osiągnięcia.

Stwierdzono ciekawy efekt czasowy. Na pierwszy rzut oka można by przypuszczać, że dla prekognicji istnieje możliwość sformułowania pewnej prawidłowości zgodnie z następującym wzorem: im dalsza przyszłość jest zamiarem osoby prognozującej, tym mniej zostanie w niej rozpoznane. Rzeczywistość jest jednak znacznie bardziej skomplikowana. Honorton i Dianę Ferrari odkryli, że efekt czasowy występował tylko u osób nie poddanych selekcji. Dla tych natomiast, które już wcześniej odnosiły sukcesy w działaniach psi, “bariery czasowe" nie stanowiły przeszkody, a ich osiągnięcie stawały się nawet nieco lepsze w miarę zwiększających się interwałów czasowych!

Ostrożnie należy interpretować dane dotyczące rodzaju komunikatu zwrotnego. Późny komunikat zwrotny o trafieniu jest oczywiście zależny od wybranego przedziału czasowego w teście. Jeżeli więc duża grupa osób gorzej wypada przy dłuższych interwałach czasowych, to przyczyna zgodnie z naturą może tkwić właśnie w zbyt późnym komunikacie zwrotnym o powodzeniu lub niepowodzeniu. W takim przypadku sprzężeniem zwrotnym byłoby uporządkowanie priorytetów. Z drugiej strony nie istnieje możliwość rozstrzygnięcia, czy sam czynnik czasowy nie odgrywa ważnej roli przy prekognicji wśród ludności “nie wyćwiczonej w psi.

W oczekiwaniu na rzeczy nieprzewidziane

Jeżeli psi jako autonomiczna funkcja organizmu stanowi podstawowy mechanizm biologiczny, to należałoby oczekiwać, że efekty psi dadzą, się łatwiej ująć po wyłączeniu działania świadomości. Szczególnie w przypadku postrzegania pozazmysłowego świadome przekazywanie informacji może prowadzić do powstania psychologicznych mechanizmów obronnych i zahamowania właśnie tych wrażeń, które chce się obserwować.

Przemyślenia takie w żadnym wypadku nie stanowią nowości dla parapsychologów. Już na początku lat 50. prowadzono pojedyncze próby uwieńczone sukcesem, podczas których przekazy telepatyczne mierzono niejako świadome przekazywanie obrazów lub odgadywanie symboli, lecz na podstawie autonomicznych reakcji fizjologicznych. Jeżeli wrażenia dotyczące spraw przyszłych naprawdę są przekazywane przez ich niższe tony oparte na uczuciach, to do takich przypadków szczególnie dobrze nadają się autonomiczne pomiary fizjologiczne, które w szczególny sposób dostosowują się do odpowiedniego zjawiska towarzyszącego.

Z doświadczeń psychologicznych wiadomo, że dłuższy czas reakcji występuje wtedy, gdy zadaniem osoby biorącej udział w doświadczeniu jest podanie koloru sprzężonego ze sprzecznymi informacjami, na przykład gdy na słowie “czerwone" naniesiona jest zielona plama. Przyczyną jest “interferencja kognicyjna": na zmysłowe odczucie koloru nakłada się jednocześnie pokazane wyrażenie.

Co dzieje się jednak, gdy najpierw widoczna jest plama barwna, a wkrótce potem pojawia się nazwa koloru? Osoby biorące udział w doświadczeniu musiały po prostu możliwie szybko podać kolor, a następnie wymówić zaprezentowane słowo. Podczas analizy czasów reakcji udało się stwierdzić dziwny efekt⁶². W sytuacji, gdy występowała zgodność pomiędzy pokazanym kolorem i następującym po nim określeniem barwy, czasy reakcji na pierwszy bodziec - plamę barwną - były krótsze niż w przypadku kolorów, po których następowało słowo niezgodne z podaną barwą. Czyżby była to interferencja kognicyjna “odwrotna do czasu"? Z pozoru wygląda to, jakby później pojawiające się słowo oddziaływało wstecznie w czasie na zdolność reakcji. Spróbujmy powiedzieć to odwrotnie: nieświadoma sonda psi wykryła dane wyrażenie poprzez prekognicję.

Po sensacyjnych odkryciach Benjamina Libeta, znanego psychologa z Uniwersytetu Kalifornijskiego (University of California) w San Francisco, procesy decyzyjne znalazły się w centrum uwagi badaczy świadomości. Wyniki słynnych badań Libeta można opisać w prosty sposób, natomiast ich treść jest sensacyjna i dla wielu osób z pewnością niewiarygodna. Nasz umysł pracuje w zasadzie nieświadomie. Libet stwierdził, że ludzie najpierw podejmują decyzje, a dopiero później uświadamiają je sobie⁶³. Mimo to człowiek jest przekonany, że podejmuje świadomą decyzję. Pete Sampras, odbijając uderzenie Borisa Beckera, nieświadomie przyjmuje piłkę tenisową. Uświadomienie następuje dopiero wtedy, gdy piłka ponownie znajdzie się na polu gry po stronie Beckera. Człowiek uświadamia sobie świat zewnętrzny dopiero po upływie pół sekundy od podjęcia decyzji. Na płaszczyźnie neuronowej w mózgu jest to długi czas. Jak więc dochodzi do tego, że mimo wszystko sądzimy, iż postrzegamy bodźce dokładnie wtedy, gdy się naprawdę pojawiają? Pewien osobliwy mechanizm w naszej świadomości troszczy się o to, aby postrzeganie własnej decyzji albo pewnego bodźca zewnętrznego uległo antydatowaniu na moment zadziałania bodźca lub podjęcia decyzji, a nawet przestrzennemu przeniesieniu do miejsca bodźca. Libet określił pierwszy efekt nazwą przyporządkowania czasowego, a drugi przyporządkowania przestrzennego.

Skutków takiego poznania nie wyjaśniono do dzisiaj. Rezultaty uzyskane przez Libeta stanowią rewolucję w naszym pojmowaniu świadomości. Rozszerzyły one filozoficzną dyskusję dotyczącą wolnej woli o pewien istotny wymiar. Jakim ukrytym mechanizmom podlegają nasze reakcje, jeśli nie jest to nasz świadomy umysł? Czy fundamentalna funkcja psi znajduje tutaj jakieś okienko, przez które może dostarczać dodatkowych informacji naszym codziennym działaniom?

Najnowsze badania przeprowadzone przez pewien zespół psychologów koncentrują się na zgłębianiu aspektów procesów decyzyjnych przy przeczuciach intuicyjnych⁶⁴.

Podczas gry w karty osoby biorące udział w doświadczeniu, po nadejściu ich kolejki, miały wyciągnąć jedną kartę z czterech talii. Do wyboru pozostawiono im talię, z której chciały wyciągać karty. Niektóre karty wygrywały, inne przegrywały. Osoby te nie wiedziały, że dwie talie kart zawierały większą liczbę kart przegrywających, a dwie pozostałe miały więcej kart wygrywających. Na końcu wygrywał ten, kto częściej wyciągał karty z “dobrej" talii.

Uczestnicy gry byli podłączeni do urządzeń rejestrujących procesy fizjologiczne. Stwierdzono efekty wyprzedzania w elektrycznej aktywności skóry, pojawiające się zawsze wtedy, gdy osoba zastanawiała się nad podjęciem decyzji, która okazywała się ryzykowna. Udało się ponadto stwierdzić, że osoby wykazuj ą większe nasilenie przewidujących efektów przewodnictwa skóry przed pierwszym wyciągnięciem karty przegrywającej, a nawet przed uświadomieniem sobie swojej strategii decyzyjnej, gdy bez swojej wiedzy wyciągały kartę ze “złej" talii. Najprawdopodobniej istnieje tylko jedno wytłumaczenie takiego rezultatu: gracze mieli przeczucia, które dały się zmierzyć fizjologicznie, ale które nie osiągały progu świadomości.

Emocje należą do tych sposobów wyrażania się człowieka, które szczególnie dobrze się stwierdza za pomocą pomiarów fizjologicznych. Z badań psychofizjologicznych znamy efekt “bodźca sygnałowego". Jeżeli strachliwym osobom pokaże się denerwujące lub obojętne obrazy i ludzie ci wiedzą, że następny obraz będzie wstrząsający, to jeszcze przed pojawieniem się następnego obrazu ich puls w znacznym stopniu ulega przyspieszeniu. Cóż takiego się dzieje, skoro nie wiadomo, jaki obraz zostanie pokazany?

Doświadczenie, które chce znaleźć odpowiedź na to właśnie pytanie, zaniepokoiło nowoczesną parapsychologię. Pochodzi ono - aż chciałoby się powiedzieć: jakże mogłoby być inaczej - z laboratorium Deana Radina, najbardziej pomysłowego odkrywcy na terytorium zjawisk nadzwyczajnych⁶⁵. Jego celem jest stwierdzenie, czy ludzie reagują przeczuciami, możliwymi do zarejestrowania w sposób fizjologiczny, na symbole docelowe, które zostaną im pokazane dopiero w przyszłości.

Odruch przeczucia

Amerykańskie gazety 15 kwietnia 1997 roku poinformowały o pewnej kobiecie, która wygrała fortunę w automacie gier losowych w Las Vegas. Pani ta opowiedziała w późniejszym wywiadzie o przeczuciu, które poinformowało ją, że pewna konkretna maszyna wyrzuci wygraną. Dlatego też nie grała na innych niezliczonych automatach, lecz ustawiła się w kolejce za ludźmi czekającymi do tej maszyny i przez godzinę czekała, aż nadejdzie jej kolej. Zagrała i automat wyrzucił wygraną w wysokości 12 milionów dolarów.

Czy takie przeczucia to zwykłe przypadki, czy też podstawą ich są informacje prekognitywne? Aby odpowiedzieć na to pytanie, Radin wymyślił swój kolejny eksperyment.

Odruch orientacji jest fizyczną reakcją organizmu na nowe i istotne informacje. Organizm sygnalizuje w ten sposób swoją gotowość oraz wolę rozpoznania i zaszeregowania nowego wrażenia. Badania wykazały, że odruch orientacji związany jest z krótkotrwałym podwyższonym poziomem postrzegania zmysłowego, następującym bezpośrednio po nowym bodźcu. Radin kierował się pytaniem, czy porównywalnego odruchu nie można obserwować przy odpowiednim bodźcu jeszcze przed pojawieniem się nowej stymulacji, a przez to czy nie odzwierciedla on przeczucia.

Podczas prób Radina osoby zasiadały przed ekranem monitora komputerowego⁶⁶. Po 5 sekundach od kliknięcia myszką na ekranie pojawiało się kolorowe zdjęcie, a następnie komputer wygaszał ekran na 10 sekund. Poprzez ponowne kliknięcie myszką można było powtórzyć proces. Program komputerowy w sposób przypadkowy wybierał zdjęcia ze zbioru zawierającego 150 obrazów. Selekcja zdjęć odbywała się dopiero pod koniec 5-sekundowego okresu, w chwili, kiedy ekran był wygaszony - proces trwał tylko 0,1 sekundy. Każda z osób biorących udział w doświadczeniach wykonała 40 prób, podczas których stale rejestrowano ich parametry fizjologiczne. W zbiorze były zarówno zdjęcia

0 spokojnej, emocjonalnie nie pobudzającej treści, jak krajobrazy, portrety, sielanki, zwierzęta, oraz obrazy silnie oddziałujące na emocje, o treściach natury erotycznej i agresywnej. Radin zadecydował o zamieszczeniu w zbiorze jedynie 50 zdjęć pobudzających emocje i 100 obrazów o zawartości obojętnej, aby uniknąć efektu przyzwyczajenia na skutek zbyt częstego występowania wstrząsających widoków.

Ze względu na dużą szerokość pasma sposobu reagowania na treści o zabarwieniu uczuciowym przy wspólnym rozpatrywaniu wyników wszystkich osób doświadczalnych mogło nastąpić zanikanie słabego anomalnego efektu przeczucia. Z tego powodu Radin zdecydował się na włączenie do swoich badań indywidualnych przejawów reakcji. Spodziewano się, że kiedy obraz pojawi się na ekranie, będzie można stwierdzić znany odruch orientacji, który jednak okaże się różny, w zależności od osoby. Człowiek, który - w ujęciu fizjologicznym - z zimną krwią reaguje na treści agresywne, będzie wykazywał podobne spokojne reakcje na swoje przewidywania. Indywidualna stałość reakcji jest ważniejsza niż różnica pomiędzy mimowolnymi pobudzeniami powodowanymi przez neutralne i wstrząsające zdjęcia.

Radin postawił tezę, że fizjologiczne efekty zmierzone po prezentacji obrazu są podobne do efektów fizjologicznych występujących bezpośrednio przed nią.

Trzy parametry fizjologiczne przekształcono za pomocą skomplikowanego procesu, co miało na celu uzyskanie jednorodnego wymiaru. Już sama graficzna prezentacja wyników wykazała znaczne różnice w reakcjach na obrazy o zabarwieniu emocjonalnym i neutralnym, i to nie tylko podczas prezentacji i po obejrzeniu zdjęć, lecz również zanim się pojawiły. Szczególnie wyraźny efekt uzyskano podczas rozpatrywania różnic w reakcjach fizjologicznych na zdjęcia obojętne i niosące ładunek emocjonalny: objętość krwi w palcu wykazuje najsilniejszy efekt na 3 sekundy przed pojawieniem się wstrząsającego zdjęcia, liczba uderzeń serca na 2 minuty, a aktywność skóry na minutę przed prezentacją. Przeczucie wywoływało najsilniejszą zmianę objętości krwi. W przypadku rozpatrywania tylko takich zdjęć o treściach emocjonalnych, które przez inne osoby biorące udział w doświadczeniu zostały zaszeregowane jako szczególnie negatywne lub pozytywne, jeszcze bardziej nasila się efekt przeczucia zapisywany w sposób fizjologiczny.

Kolejne odkrycie również było niezwykłe. Osoby, które we wszystkich trzech fizjologicznych wielkościach mierzonych po obserwacji obrazu o treści emocjonalnej wykazały silny odruch orientacji, odznaczały się również znacznie większym odruchem przeczucia niż inne osoby biorące udział w doświadczeniu. Co ciekawsze, zauważono, że reakcje przeczucia u osób posiadających mniejsze doświadczenia psi okazały się dosadniejsze, niż u osób, które miały już na swoim koncie kilkakrotne przeżycia psi.

Zadziwiająco wyraźnie odzwierciedlił się w zebranych danych wpływ aktywności geomagnetycznej. Jedynie badania przeczuć prowadzone w dniach spokojnych pod względem geomagnetycznym osiągały istotność statystyczną.

Radin poddał na końcu nieopracowane dane analizie w sieci neuronowej. Jedna z sieci nauczyła się porównywać dane dotyczące “faz Księżyca", “płci" oraz trzech wspólnie ujętych fizjologicznych wielkości, mierzonych przed prezentacją, z odruchem orientacji po przedstawieniu zdjęć. Pojawił się przy tym ciekawy efekt uczenia. Mimo że korelacyjny związek pomiędzy odruchem przewidywania a odruchem orientacji przejawiał się względnie słabo, to sieć neuronowa na podstawie dodatkowych wielkości oddziałujących na odruch przeczucia nauczyła się dokładniejszego przewidywania następującego po nim rodzaju odruchu orientacyjnego. Korelacja pomiędzy odruchem przeczucia i przepowiedzianym przez sieć odruchem orientacji wykazała bardzo wysoką istotność statystyczną.

Sieć neuronowa nauczyła się więc tworzenia sensownych połączeń pomiędzy czynnikami środowiskowymi, płcią oraz fizjologiczną reakcją przed zadziałaniem bodźca z fizjologiczną reakcją po zadziałaniu bodźca. Jest to bardzo obiecujący wynik i jednocześnie niezależne potwierdzenie rzeczywistości mierzonych zjawisk oraz nieprzypadkowości ich pojawiania się. Być może już niedługo badacze psi wykryją najlepsze parametry umożliwiające opracowanie użytkowych modeli prognozowania.

Błędny wniosek gracza

Gracze znają taki stan: jeżeli w ruletce wypada “zła" liczba, to zwiększa się oczekiwanie, że następnym razem wypadnie “dobra" - ta, którą gracz ma zamiar obstawić. Trój-, czterokrotne kolejne wypadnięcie czerwonej liczby powoduje, iż wielu graczy spodziewa się wysokiego prawdopodobieństwa, że przy następnym wprawieniu koła w ruch kula zatrzyma się na czarnej liczbie. Takie przypuszczenie to błędny wniosek. Prawdopodobieństwo wypadnięcia konkretnej liczby lub koloru jest zawsze takie samo. Nawet jeśli 10 kolejnych razy kula zatrzymała się na czerwonej liczbie, prawdopodobieństwo, że za 11 razem wypadnie liczba czerwona, jest dokładnie takie samo. To tylko nasze wyobrażenie o porządku rzeczy płata nam figla.

Gdyby to tylko tak było! Gracze są nadzwyczaj pobudzeni, gdy sądzą, że nadszedł j czas, aby wypadła “ich" liczba. Każdy człowiek w większy lub mniejszy sposób reaguje mimowolnymi zmianami fizjologicznymi na oczekiwania, szczególnie wówczas, gdy towarzyszą im intensywne emocje. Gdy w ruletce wypadnie spodziewana liczba, stan pobudzenia opada, a gracz jest zdumiony, że ponownie wypadła.

W przypadku doświadczeń z przeczuciami należy więc dokładnie wykluczyć stany pobudzenia powstające na bazie zazwyczaj błędnych oczekiwań. Osoba biorąca udział w doświadczeniu szybko zorientuje się, o co chodzi w eksperymencie. Istnieją nudne zdjęcia i takie, które zapadają głęboko w duszę. Po przedstawieniu wielu obojętnych zdjęć osoba poddana doświadczeniu będzie automatycznie oczekiwała, że wkrótce pojawi się obraz o treści uczuciowej, co stanie się powodem powstawania coraz silniejszej fizjologicznej reakcji oczekiwania. Taka czysto psychologicznie uwarunkowana reakcja oczekiwania opadnie po pojawieniu się ekstremalnego zdjęcia.

Dick Bierman ustawił swoje badania w taki sposób, aby można było rozpoznać i wyeliminować opisany wyżej efekt⁶⁷. Operatorzy nie wiedzieli, na czym miał polegać eksperyment. Po ukazaniu się pierwszego obrazu o podłożu emocjonalnym doświadczenie uznawano za zakończone. W ten sposób nikt nie miał możliwości wykształcenia zachowań oczekujących. Dzięki temu Bierman stworzył sobie jednak inny problem, jakim było zapotrzebowanie na bardzo dużą liczbę osób biorących udział w doświadczeniu, każde posiedzenie trwało bowiem bardzo krótko. Próby Biermana, także po wyłączeniu strategii oczekiwania, potwierdziły rezultaty uzyskane przez Radina. Był to decydujący argument dodatkowy przemawiający za tezą, że zarejestrowano prawdziwy efekt anomalny.

Te doskonałe studia nad zjawiskami przewidywania zaliczają się do kamieni milowych w nowoczesnej parapsychologii. Nie mogą ich pominąć nauki ścisłe, tworzą one bowiem bazę dla lekceważonej przez długi czas dziedziny, w kierunku której kierują się zwiększone wysiłki parapsychologii - dla intuicji. Intuicję można rozumieć jako pewną formę nieświadomego rozwiązywania problemów⁶⁸. Na pozór wygląda, że proces intuicji wykorzystuje fundamentalną funkcję uvr. Być może intuicja jest nawet jej bezpośrednim wyrazem, zakrytym przez procesy myślowe, strategie kreatywnego rozwiązywania problemów i zrównoważenie emocjonalne.

Kosmiczne zależności: Psi, Ziemia i Niebo

Katalizator psi

Trudno uchwytna, ulotna i słaba - oto rzeczywistość psi. Niezależna od tego, że bez wahania możemy już dzisiaj stwierdzić, iż została potwierdzona pozytywna odpowiedź na pytanie o istnienie kognicji anomalnej (AC). W nowych badaniach nad psi już od dawna nie chodzi o wyszukiwanie dowodów. Po wykryciu licznych zmiennych środowiskowych, które wykazują mniej lub bardziej niezwykłe korelacje z osiągnięciami psi, brakowało tylko jednego: czynnika fizycznego silnie i niezawodnie korelującego z psi.

Dyrektorowi badań prowadzonych w Laboratorium Nauk Kognitywnych (Cognitive Sciences Laboratory) w Palo Alto, Jamesowi Spottiswoode'owi, udało się niedawno odkryć taki właśnie czynnik⁶⁹. Parametr, który wielokrotnie podnosi jakość kognicji anomalnej. Czy oto spełniło się marzenie parapsychologów? Czy nauka o anomalnych zjawiskach mentalnych znalazła, sposób sprzężenia psi z prawidłowymi procesami przyrody?

Spottiswoode, matematyk, ekspert w dziedzinie komputerów i były doradca Banku Światowego, jest obecnie bardzo popularny. Wiadomość o jego odkryciu uderzyła w parapsychologów jak bomba. “Nie jest to może ten przełom, ale na pewno jest to jakiś przełom" - komentuje Richard Broughton, dyrektor badań w Centrum Badawczym Rhine'a (Rhine Research Center) w Durham. Wszyscy spodziewali się takiego odkrycia. Ale nikt nie oczekiwał, że dojdzie do niego w taki sposób.

Bardzo niewiele wiemy o fizycznym mechanizmie kognicji anomalnej. Znaczącym krokiem w przybliżaniu się do rozwiązania w tej dziedzinie jest ustalenie parametrów fizycznych jednoznacznie modulujących osiągnięcia kognicji anomalnej. Problem związany z badaniem kognicji anomalnej w stosunku do czynników wpływających jest ukryty w samym trudno uchwytnym procesie psi. W przypadku danych porównawczych nigdy nie wiadomo, kiedy psi jest naprawdę aktywna, a kiedy stanowi ona porównanie z przypadkowym wydarzeniem, interpretowanym jako psi. Problem ten jest dużo bardziej wyraźny podczas doświadczeń prowadzonych metodą wyboru wymuszonego niż podczas eksperymentów z zastosowaniem metody swobodnych wypowiedzi. W końcu jednak wszystkie prace badawcze zgłębiające powiązania z psi trafiały na wspomniane ograniczenie. Izolacja psi - w chwili obecnej - nie jest możliwa. Psi prezentuje się zawsze jedynie jako przybliżenie. Stanowi ona składową pewnego kompleksu zjawisk, nie istnieje jednak możliwość zlokalizowania dokładnego punktu pozwalającego na jednoznaczną identyfikację psi.

Jest to przyczyna, dlaczego wiele studiów badających korelacje pomiędzy parametrami fizycznymi i osiągnięciami psi było w stanie odkryć jedynie bardzo słabe zależności. W rzeczywistości wydaje się, że wiele zmiennych wykazuje wpływ na jakość psi. Tymczasem nie udało się wyraźnie uchwycić takiego oddziaływania. Istnieje niewielka wskazówka o pewnym czynniku fizycznym - ekranowanie pól elektrycznych za pomocą klatki Faradaya spowodowało lepsze osiągnięcia w kognicji anomalnej⁷⁰. Do najbardziej obiecujących układów należą wahania magnetyzmu ziemskiego. Jak już widzieliśmy, względnie niska aktywność geomagnetyczna stymuluje występowanie kognicji anomalnej. Nie rozstrzygnięto przy tym ostatecznie, czy aktywność geomagnetyczna pełni funkcję “nośnika" psi, czy też moduluje centra przetwarzania informacji anomalnej w mózgu. O ile prace badawcze nad zmiennymi geomagnetycznymi są bardzo ciekawe, o tyle ich związek z kognicją anomalną pozostaje względnie słaby.

Parapsycholodzy powoli “odsuwają się" w swoich poszukiwaniach wpływów fizycznych na psi. Poruszają się coraz dalej od Ziemi. Na początku odkryli wpływ pola magnetycznego Ziemi, później spoglądali ukradkiem na zmieniający się Księżyc, a ostatnio nawet na ruch obrotowy Słońca. Wydawałoby się to prawie niemożliwością, ale w tym czasie wzięli pod lupę także gwiazdy. Jeden wielki przesąd? Czyżby badacze psi przekształcili siew astrologów?

W żadnym wypadku. James Spottiswoode wychwycił w bazie danych zawierającej 1468 eksperymentów z kognicją anomalną, wykonanych według techniki swobodnych wypowiedzi, niezwykły związek pomiędzy liczbą trafień a lokalnym czasem gwiazdowym (LST, Local Sidereal Time). Po przeanalizowaniu prób, które zostały przeprowadzone w pewnym określonym oknie czasowym lokalnego czasu gwiazdowego, okazało się, że wykazywały one niewiarygodnie duże nasilenie efektu, wyższe o 340%. Spottiswoode przeanalizował pod tym względem dalszy zbiór danych obejmujący 1015 doświadczeń, które wykazały jeszcze większe nasilenie efektu w podanym czasie - o 450%!

Czy to możliwe, aby stanowisko odbiorcy w odniesieniu do nieboskłonu gwiazd stałych mogło mieć wpływ na jego zdolność postrzegania wrażeń paranormalnych? Pytanie wydaje się co najmniej dziwne.

Kierunki na niebie wyznaczane są przez tak zwane współrzędne sferyczne. Istnieje kilka możliwości podzielenia nieba nad naszymi głowami za pomocą układu współrzędnych. Najpopularniejszą formą jest układ akwatorialny. Polega on na projekcji geograficznego układu współrzędnych na kulę nieba. Należy sobie wyobrazić teraz oś obrotu Ziemi, która po przedłużeniu stanie się także osią nieba. Jeżeli w analogiczny sposób przedłużymy równik, to otrzymamy równik nieba. Położenie ciał niebieskich określa się za pomocą dwóch kątów na współrzędnych sferycznych: deklinacji i rektascencji (RA, “wzniesienie proste"). W czasie projekcji układu współrzędnych ziemskich na niebo rektascencja odpowiada długości geograficznej.

Układ akwatorialny obraca się wokół osi nieba raz w ciągu 24 godzin (gwiazdowych), co stanowi odzwierciedlenie codziennego obrotu kuli ziemskiej. Gwiazdy w każdym punkcie Ziemi ponownie powracają do swojej pozycji wyjściowej po upływie jednego dnia gwiazdowego. Ponieważ Słońce przesuwa się pomiędzy gwiazdami stałymi dziennie o l stopień w stosunku do codziennego obrotu nieba, dzień gwiazdowy jest krótszy o 3 minuty i 56 sekund od dnia słonecznego.

Dla układu współrzędnych nieba można więc podać czas gwiazdowy, liczony analogicznie jak czas słoneczny na zegarze 24-godzinnym. Dla każdego punktu na Ziemi można podać lokalny czas słoneczny, a także odpowiednio określić lokalny czas gwiazdowy. W przypadku identycznej wartości lokalnego czasu gwiazdowego i czasu słonecznego obserwator będzie miał nad sobą dokładnie takie same gwiazdy na niebie. Z niedoskonałości niejednakowych pomiarów czasu słonecznego i gwiazdowego wynika, że tylko raz w roku dosyć dokładnie zbiega się ze sobą nasz czas słoneczny i czas gwiazdowy. Stan ten ma miejsce zawsze o godzinie 12.00 w południe 22 września czasu uniwersalnego.

Dane doświadczalne pochodzą z Europy oraz Stanów Zjednoczonych i przez długi okres były rejestrowane o różnym czasie - zazwyczaj w ciągu dnia. Dzięki temu obejmują szerokie pasmo wartości lokalnego czasu gwiazdowego.

Czas gwiazdowy, godzina 13.47

Analiza Spottiswoode'a opierała się początkowo na badaniach Remote Viewing i pola całości. Dla tych doświadczeń istniały dane konieczne do analizy: miejscowość, data, czas. Gdy ktoś przeprowadza eksperyment, to utrwala przynajmniej czas jego rozpoczęcia. Właściwe wypowiedzi dotyczące obiektu docelowego w procesie Remote Viewing lub wrażeń hipnagogicznych pojawiają się zazwyczaj od kilku do 15 minut później.

Spottiswoode wprowadził współrzędne miejscowości i czas doświadczenia do programu komputerowego, który automatycznie oblicza odpowiednie wartości lokalnego czasu gwiazdowego. Następnie uporządkował dane w oknach, szeregując je w odstępach godzinnych. Wynikiem był drastyczny wzrost nasilenia efektu dla eksperymentów, które odbywały się pomiędzy 12 a 14 godziną lokalnego czasu gwiazdowego.

Podczas drugiego etapu prac Spottiswoode poddał specjalnej analizie te badania, które wyłoniły górną część wierzchołka pomiędzy 12 a 14 godziną lokalnego czasu gwiazdowego. Jego zamiarem było stwierdzenie, o której godzinie lokalnego czasu gwiazdowego pojawia się maksymalne nasilenie efektu. Spottiswoode ustalił, że bezwzględny szczyt przypada na godzinę 13.47 lokalnego czasu gwiazdowego. Próby z kognicją anomalną, które obywały się w przedziale czasowym zawierającym się w przedziale ± godzina przed i godzina po 13.47, wykazywały nasilenie efektu o wartości 0,507. W porównaniu z nasileniem efektu w całym materiale danych (0,148) oznacza to wzrost o 342%!

James Spottiswoode nie wierzył własnym oczom. Nie oczekiwał tak silnego wpływu tego rodzaju. Był tak zaskoczony, że natychmiast zdecydował się na poddanie analizie innych zbiorów danych eksperymentalnych. Sądził, że albo przypadek posłużył się nadzwyczaj błazeńską sztuczką, albo natrafił na żyłę złota. Dodatkowe dane pochodzące z różnych instytucji w przekonywujący sposób potwierdziły jego odkrycie. Ponownie pojawił się dziwny wzrost sprawności kognicji anomalnej w okolicy godziny 13.00 lokalnego czasu gwiazdowego. Bezwzględny wierzchołek ponownie ustalił się dokładnie o godzinie 13.47 lokalnego czasu gwiazdowego.

Na podstawie tak niesamowitego potwierdzenia swoich badań Spottiswoode mógł teraz poddać analizie cały zbiór danych. Oto rezultat, jaki uzyskał: postrzeganie pozazmysłowe działa najlepiej o godzinie 13.47 lokalnego czasu gwiazdowego. Jest to wynik o istotności statystycznej sięgającej gwiazd: w obrębie 60 miliardów rekordów danych tego rodzaju tylko raz można było przypadkowo natknąć się na taki wynik!

Rys. 8. Średnie nasilenie efektu w porównaniu z lokalnym czasem gwiazdowym w obrębie całej bazy danych (za uprzejmym przyzwoleniem .Joumal of Scientific Exploration", P.O. Box 5848 Stanford, CA 94309-5848 USA).

Zegary w laboratoriach psi w przyszłości będzie się ustawiać według lokalnego czasu gwiazdowego. Doświadczenia odbywające się w idealnym przedziale czasowym mają 3-lub 4-krotnie większe szansę powodzenia niż wykonywane o innej porze dnia. Najbardziej niekorzystnym czasem do wykonywania testów psi jest wieczór dnia gwiazdowego. O tej porze ustawienie gwiazd jest bardzo niekorzystne. Pomiędzy godziną 17.30 a 19.00 lokalnego czasu gwiazdowego psi idzie spać.

Jeżeli badacze psi planują przeprowadzenie próby na przykład w Monachium, to, chcąc wykorzystać odpowiednie okno czasowe, będą musieli popracować trochę w godzinach nadliczbowych. W tym miejscu lokalny czas gwiazdowy osiąga godzinę 13.47 - a więc idealny czas dla kognicji anomalnej - o 22.20⁷¹.

Nietrudno przewidzieć kolejny krok: badacze psi będą w swoich eksperymentach podawać dokładne dane dotyczące miejsca i czasu doświadczenia, a także dane czasowe obrazujące fazę, w której naprawdę doszły do głosu wrażenia pozazmysłowe. Będą także próbować umieścić je w miarę możliwości w najkorzystniejszych ramach czasowych. Nieocenioną zaletą jest w końcu to, że badaczom włożono do ręki prostą zmienną, dzięki której mogą znacznie podnieść sprawność osób, które biorą udział w doświadczeniach. Liczne próby badania psi w zależności od różnych czynników kończyły się często niepowodzeniem, ponieważ psi w ogóle się nie ujawniła. Jeśli teraz istnieje możliwość kilkakrotnego zwiększenia prawdopodobieństwa sukcesu, to można się spodziewać szybkiego postępu w parapsychologii.

W jaki sposób można interpretować takie wyniki? Na pierwszy rzut oka wyłania się nieznany związek przyczynowy pomiędzy pewną określoną rektascencją na niebie i zdolnością do kognicji anomalnej. Jeśli miałby to być związek przyczynowy, to musi on pochodzić spoza Układu Słonecznego, ponieważ przestrzeń międzyplanetarna zdominowana jest przez zjawiska wywoływane przez Słońce i planety. Planety Układu Słonecznego zmieniaj ą ponadto swoje pozycje.

Wpływ taki może mieć wiele przyczyn. Większość spektrum elektromagnetycznego, począwszy od promieni gamma, a skończywszy na falach radiowych o niskiej częstotliwości, można wyjaśnić, opierając się na znanych kosmicznych źródłach promieniowania. Istniej ą ponadto prądy cząstkowe o możliwym do stwierdzenia pochodzeniu. Być może jest pewna możliwość wykrycia jakiegoś czynnika pomiędzy tymi wszystkimi rodzajami emisji, znajdującej się na tym obszarze nieba, który około godziny 13.50 lokalnego czasu gwiazdowego pojawia się nad nami we wzniesieniu prostym (rektascencji). Wielkości fizyczne z tego regionu musiałyby wykazywać związek z nasileniem efektu psi.

Jedną z możliwości byłoby nadejście jakiegoś sygnału z danego kierunku na niebie (RA = 13.50 lokalnego czasu gwiazdowego) i dzięki temu nasilenie kognicji anomalnej. Ponieważ efekt nasilenia nie występuje o żadnej innej porze, sygnał taki musi być przynajmniej częściowo blokowany przez Ziemię. Można by przypuszczać, że istnieje jakiś sygnał, wychodzący o godzinie 13.50 RA z punktu przeciwległego i hamujący kognicję anomalną. W takim przypadku osłonięcie przed takim hamującym wpływem stanowiłoby możliwość nasilenia występowania postrzegania pozazmysłowego. Wydaje się, że Ziemia, absorbując lub odbijając dany sygnał, odgrywa główną rolę w opisanym mechanizmie.

Uzyskane wyniki można oczywiście rozpatrywać również od strony pewnych wpływów kosmicznych, które hamują tworzenie kognicji anomalnej lub utrzymują ją na niskim poziomie. Ustanie takich wpływów około godziny 13.50 byłoby wówczas odpowiedzialne za “nadmiar psi".

Okno czasowe dla efektu geomagnetycznego

Badania wpływów magnetyzmu ziemskiego na psi przyniosły wiele wskazówek i zmiennych rezultatów. W pewnej niepublikowanej metaanalizie Jamesa Spottiswoode'a obejmującej 21 prac, które ukazały się drukiem, doszedł on do wniosku, że dany efekt można było odkryć dopiero wtedy, gdy się ma bardzo duże rekordy danych o wysokich nasileniach efektu. Rzeczy wista korelacja niskiej aktywności geomagnetycznej i zwiększonej sprawności psi eksperymentach badających kognicję anomalną w metaanalizie była beznadziejnie mała i nieistotna statystycznie.

Po odkryciu okna czasowego w lokalnym czasie gwiazdowym Spottiswoode postanowił ponownie przeanalizować badania ziemskiej aktywności magnetycznej⁷². Efekt lokalnego czasu gwiazdowego jest czynnikiem fizycznym, w przypadku którego główną rolę odgrywają warunki kosmiczne i ziemskie. Spottiswoode sądził, że być może istnieje związek pomiędzy efektem lokalnego czasu gwiazdowego i działaniem pola magnetycznego Ziemi.

Aby przeanalizować ten problem, Spottiswoode ponownie wykorzystał najważniejsze rekordy danych pochodzące z doświadczeń z kognicją anomalną prowadzonych metodą swobodnych wypowiedzi w ciągu ostatnich l O lat. Są to te eksperymenty, w których wystąpiło największe nasilenie efektu: studia nad polem całości z Laboratorium Badań Psychologicznych w Princeton, z Instytutu Parapsychologii w Durham, z Wydziału Psychologii Uniwersytetu w Amsterdamie, z Instytutu Parapsychologii w Utrechcie i wreszcie w Wydziału Parapsychologii Koestlera na Uniwersytecie w Edynburgu. Do tego doszły serie prób z laboratorium PEAR, z Instytutu Badawczego Stanford, z SAIC oraz doświadczenia z Remote Viewing, które wykonała Marylin Schlitz wraz ze mną, a także jego własne eksperymenty.

Spottiswoode odkrył silny związek pomiędzy kognicją anomalną a wskaźnikiem geomagnetycznym w zależności od lokalnego czasu gwiazdowego. Maksymalne nasilenie efektu występowało o 13.00 lokalnego czasu gwiazdowego, wykazując statystycznie bardzo istotną korelację z osłabieniem aktywności geomagnetycznej. Ta niezwykła zależność występowała jedynie w wąskim paśmie obejmującym około 3 godziny w okolicy godziny 13.00 lokalnego czasu gwiazdowego. Poza takim małym oknem czasowym zależność ta jest bliska zera. Analogiczną korelację udało się również stwierdzić w pojedynczych seriach eksperymentów, podczas których próby wykonywano w odpowiednim oknie czasu gwiazdowego. Nie istniała na przykład żadna korelacja pomiędzy osiągnięciami psi i aktywnością magnetyczną Ziemi w obszernych studiach laboratorium PEAR. Wyraźną korelację zauważa się bowiem dopiero po wyłączeniu tylko tych danych, które zawierały się w decydującym oknie czasowym.

Rys. 9. Nasilenie efektu i korelacja z aktywnością geomagnetyczną w stosunku do lokalnego czasu gwiazdowego (za uprzejmym przyzwoleniem, Journal of Scientific Exploration", 402 N. Buchanan Blvd., Durham, NC 27701-1728 USA).

Duże wrażenie robi rysunek nr 9 przedstawiający opisany wynik: gdy w oknie czasowym ± 1 godzina od 13.47 lokalnego czasu gwiazdowego widać wysoką sprawność psi w testach, to jednocześnie nietrudno zauważyć bardzo słabą fazę aktywności geomagnetycznej. To nowe spojrzenie sprawia, że analiza międzykontynentalnych doświadczeń z Remote Viewing, które przeprowadziłem wspólnie z Marylin Schlitz (część l, rozdział 2) staje się jeszcze bardziej interesująca. Miałem odwiedzać przypadkowo wybrane miejsca w Rzymie w czasie, kiedy było jeszcze jasno. Do Marylin Schlitz należało natomiast wybranie takiego okresu, w którym z przyjemnością mogła przeprowadzić doświadczenie. Ze względu na 6-godzinną różnicę czasu pomiędzy Detroit a Rzymem zdecydowaliśmy, że miejsca docelowe odwiedzę późnym popołudniem. Odpowiadało to ramom czasowym pomiędzy 11.00 a 12.00 czasu miejscowego w Detroit. Gdy 3 listopada Marylin Schlitz usadowiła się wygodnie o godzinie 11.00, aby w ciągu następnych 30 lub więcej minut notować swoje spostrzeżenia, w Detroit była godzina 13.16 lokalnego czasu gwiazdowego.

Ostatnie próba z serii doświadczeń wykonywanych 10 listopada rozpoczęła się około 13.45 lokalnego czasu gwiazdowego. W taki sposób cała seria eksperymentów z Remote Viewing odbywała się w idealnym czasie gwiazdowym. Analiza pokazała również, że w tym czasie Ziemia miała przeważnie niską aktywność magnetyczną. Przypadek podarował nam dwa zewnętrzne czynniki stymulujące psi, które prawdopodobnie przyczyniły się do dużego sukcesu tej serii naszych doświadczeń.

Analiza Spottiswoode'a wykazała związek pomiędzy nasileniem efektu w eksperymentach dotyczących postrzegania pozazmysłowego a zmianami magnetyzmu ziemskiego jedynie podczas 4 godzin lokalnego czasu gwiazdowego. Fakt ten wyjaśnia, dlaczego dotychczasowe poszukiwania geomagnetycznych wielkości wpływających na sprawność psi przynosiły tak różnorodne wyniki. Widocznie aktywność geomagnetyczna oddziałuje tylko w połączeniu z wykrytym oknem czasowym lokalnego czasu gwiazdowego.

James Spottiswoode poddaje pod dyskusję fakt, że globalne wskaźniki geomagnetyczne, jak wskaźnik ap, mierzą wahania występujące w polu magnetycznym całego globu. Zmiany trwają od kilku minut do kilku godzin. W dużych zbiorowiskach ludzkich fluktuacje pól magnetycznych mogą wykazywać dużo większe nasilenie i następować o wiele szybciej ze względu na budowle i konstrukcje żelazne. Ponieważ zdecydowana większość doświadczeń parapsychologicznych wykonywana była w miastach, to - według Spottiswoode'a - nieprawdopodobieństwem jest, aby same wahania magnetyczne Ziemi były odpowiedzialne za modulację osiągnięć psi. Można przypuszczać, że kognicja anomalna jest uzależniona od kompleksowych oddziaływań pomiędzy emisją cząsteczek ze Słońca i polem Ziemi.

Prace Spottiswoode'a wprowadziły porządek do zagmatwanego tematu wielkości fizycznych wpływających na sprawność psi. Pokazały jednocześnie, że istnieją dwa takie czynniki. “Nasilenie efektu kognicji anomalnej w dużym stopniu zależy od lokalnego czasu gwiazdowego odbiorcy. W ograniczonej fazie lokalnego czasu gwiazdowego, w której efekt pojawia się w większym nasileniu, prawdopodobne jest, że nasilenie efektu modulowane jest przez aktywność słoneczną, która odzwierciedla się w geomagnetycznym wskaźniku pola^"73. Kryjący się w tym mechanizm musi wykazywać związek przyczynowy. W ciągu 20 lat, z których pochodzą analizowane dane, rektascencja była mniej lub bardziej stała. Zaczynają się poszukiwania tajemniczego czynnika kryjącego się za oknem czasu gwiazdowego i spokojnymi fazami geomagnetycznymi - gdzieś poza nami, w kosmosie.

Efekt Parsifala

Od kogo pochodzi psi?

Podczas eksperymentów z tak kruchymi, modulowanymi przez czynniki psychologiczne i fizyczne zjawiskami jak psi, wpływ na wyniki mogą mieć różne subtelne oddziaływania kierownika badań. Mogą to być efekty czysto psychologiczne. Być może osoby biorące udział w doświadczeniach, którym przypisuje się wcześniejsze dobre osiągnięcia w psi, są lepiej traktowane przez eksperymentatorów niż inne. Jednak w centralnym miejscu spraw związanych z psi znajduje się całkiem inny efekt kierownika badań. W latach 50. dwóch angielskich parapsychologów, G.W. Fisk oraz D.J. West, zauważyło, że osoby testowane przez Westa osiągają zazwyczaj złe wyniki, a testowane przez Fiska raczej dobre wyniki w testach psi, nawet wtedy, gdy obydwaj nie mieli kontaktu z osobami poddawanymi doświadczeniom⁷⁴. Odkryto efekt kierownika badań opierający się na psi. Do dzisiaj efekt ten stanowi zagadkę dla parapsychologów. Marylin Schlitz przeprowadziła niedawno próby bezpośredniego mentalnego wpływu na układy żywe ze sceptykiem Richardem Wisemanem, w których pojawił się nielokalny efekt kierownika badań za pośrednictwem psi: Marylin Schlitz uzyskała pozytywne wyniki, a Wismann negatywne⁷⁵. Podczas badania zjawiska różdżkarstwa dwóch niemieckich psychologów, Harald Wałach i Stefan Schmidt, przypadkowo natrafiło na to samo zjawisko⁷⁶. Okazało się, że istotne trafiania powyżej oczekiwanej wartości losowej uzyskali tylko ci różdżkarze, którymi kierował jeden z trzech instruktorów.

Prawdopodobnie kierownik badań jest w parapsychologii integralnym składnikiem każdego doświadczenia. Przekazuje on informacje anomalne prowadzące do uzyskania różnych rezultatów. Niewyjaśnione pozostaje pytanie, czy taka informacja dociera do osoby biorącej udział w doświadczeniu w sposób nieświadomy i wprawia je w stan gotowości lub oporu dla psi, czy też nieświadomy efekt oddziałuje bezpośrednio na wynik.

Część chirurgów cieszy się dobrą, a część złą reputacją. Niektórzy ludzie zostają mistrzami gry na fortepianie, a inni pozostają przeciętni mimo tak samo długich ćwiczeń. Każdego rodzaju osiągnięcia wymagają dużej zręczności i talentu, którego nie da się zdobyć. W eksperymentach psi kierownik badań jest tak bardzo związany z próbą, że nie istnieje możliwość odizolowania go od danego doświadczenia.

Jeżeli subtelne efekty kierownika badań zestawimy z nawarstwieniami uzyskanymi przez “radiopelengacyjny system psi które ustawiłem podczas badań pola z generatorami zdarzeń losowych, to perspektywa ulegnie zmianie. Już samo wymyślenie doświadczenia przez kierownika badań, a później szlifowanie zamysłu i panowanie nad nim rozstrzyga być może o losie eksperymentu. Jeżeli mamy do czynienia z odnoszącym sukcesy kierownikiem badań, kimś spośród 1 % ludzi, którzy potrafią zastosować psi w szczególnym wymiarze, to można liczyć na uzyskanie statystycznie istotnych wyników w spodziewanym kierunku. Odzwierciedlają one bowiem jego życzenia, jego zamiary. Intencja kierownika badań jest języczkiem u wagi, który kieruje psi na właściwe tory.

Nieznana pozostaje odpowiedź na palące pytanie: czy sama intencja eksperymentatora podczas wykonywanej przez niego próby wystarczy do wywołania danego efektu, czy też jego wiedza działa tylko jako sprzęgło pomiędzy osobą biorącą udział w doświadczeniu a urządzeniem pomiarowym? Formułując to pytanie bardziej ogólnie i jednocześnie w odniesieniu do badań psi, zapytamy, czy zaadresowanie treści powoduje, że w każdym procesie myślowym dotyczącym przedmiotów rzeczywistych lub innych ludzi zawarta jest interakcja anomalna z takimi właśnie treściami. I dalej: czy więc fundamentalna funkcja psi ustawia się w każdym momencie na nowo dzięki naszym myślom i odczuciom dotyczącym świata? Czy to jest ten właśnie mechanizm, za pomocą którego ingerujemy w subtelny sposób w porządek rzeczy i samodzielnie modulujemy rzeczywistość?

Robert Jahn i Brenda Dunne przytaczają przykład zaczerpnięty z fizyki. Niedawno odkrytej cząsteczce fizycy nadali nazwę “anomalon", ponieważ w różnych laboratoriach odkryto różnorodne jej właściwości. Widocznie forma pojawiania się anomalonu jest do tego stopnia związana z osobą, która ją akurat obserwuje, że w całkowicie indywidualny sposób dopasowuje się ona do danej osoby. Jahn i Brenda Dunne posuwają się w swoich przypuszczeniach nawet dużo dalej, sądząc, że fizycy w rzeczywistości nie odkryli nowej cząsteczki subatomowej, lecz ją niejako stworzyli. Takie mechanizmy dotyczą w szczególnym wymiarze psi, która również działa na bardzo delikatnej płaszczyźnie.

“Stara szkoła" parapsychologii w wyraźnie odmiennych kategoriach rozpatrywała zjawiska jasnowidzenia, telepatii, prekognicji i psychokinezy. Obecnie psi przedstawia jednolitą siłę, która ujawnia się w rozmaity sposób. Może zabrzmi to dziwnie, ale wydaje się prawie, jakby zjawiska psi dopasowywały się do wyjaśnień naukowców, a nie odwrotnie. Od chwili, gdy całkowicie zerwano ze starymi wzorami klasyfikacji i toczą się poszukiwania nowych form opisu, odnosi się wrażenie, że dane ochoczo podążają za tym trendem.

Zobaczyliśmy, jak ścisły jest związek pomiędzy świadomością i materią oraz że istnieje stała komunikacja pomiędzy człowiekiem i środowiskiem. Nie może nas więc dziwić, że to właśnie dziedzina zmiennych, słabych i ulotnych zjawisk, które przyzwyczailiśmy się określać jako ps i, najwyraźniej dostosowuje się do takiego właśnie związku. Tak jak badacze dzięki ciągłym interakcjom psi przyjmują nieświadome informacje, tak pomysły i koncepcje badaczy stanowią informacje dla samego procesu psi.

Szczęście towarzyszące nowicjuszom

W połowie lat 80. dwóch biologów morza z Uniwersytetu Delaware, C.M. Pleass i N. Dean Dey, przeprowadziło doświadczenia, które mają duże znaczenie dla naszego zrozumienia subtelnych efektów kierownika badań zachodzących za pośrednictwem psi⁷¹. Biolodzy chcieli znaleźć odpowiedź na pytanie, czy ludzka świadomość może oddziaływać na izolowane mikroorganizmy jednokomórkowe.

Do swojego pierwszego eksperymentu użyli hodowli glonów morskich (Dunaliella tertiolecta). W określonych odstępach czasowych przeprowadzano optyczno-elektroniczny pomiar szybkości i kierunku ruchów glonów. Poprzez skierowaną uwagę i intencję należało w taki sposób wpłynąć na ruchy mikroorganizmów podczas faz eksperymentalnych, aby nastąpiła zmiana ich aktywności wykraczająca poza zakres wynikający z losowości. Badacze nie ustalili, czy oddziaływanie ma wyrażać się poprzez nasilenie lub osłabienie ruchliwości. Zadaniem obserwatorów było jedynie “bycie z glonami", to znaczy wyobrażanie sobie mentalnej interakcji z hodowlą.

Początkowo wykonano 251 prób przy udziale 18 obserwatorów. Uzyskano efekt o wysokiej istotności statystycznej. Podczas faz eksperymentalnych ruchy mikroorganizmów uległy znaczącej zmianie.

Sami kierownicy badań byli zaskoczeni uzyskanym rezultatem. Zdopingowani jednoznacznymi liczbami postanowili potwierdzić opisane zjawisko w drugiej fazie doświadczenia. Poprawny sposób postępowania podczas prac naukowych wymaga, aby rzeczywistość wyników uzyskanych w eksperymencie odkrywczym uznać w testach potwierdzających.

Chcąc uzyskać zadziwiające potwierdzenie swoich wyników, Pleass i Dey z wielką dokładnością przystąpili do drugiej fazy. Wyłowiono możliwe źródła błędów i podjęto środki zapobiegawcze, mające na celu wykluczenie możliwych omyłek: ekranowanie częstotliwości fal radiowych, poprawa kontroli zmian temperatury w pomieszczeniu, lepsza izolacja fizyczna naczynia zawierającego hodowlę mikroorganizmów oraz całkowita kontrola za pomocą danych porównawczych uzyskanych na podstawie nieprzerwanych zapisów dokonanych w innym czasie.

Uniwersytet Delaware uznał ważność tego typu badań i zafundował laboratorium badaczy kosztowny system do kontroli temperatury. Pleass i Dey urządzili w nim dostępną komorę środowisko wąż uziemionymi ścianami z metalu, w których znajdował się obiekt eksperymentalny. Tym razem przeprowadzono 118 prób przy udziale 14 obserwatorów. Ponownie uzyskano efekt, ale ku rozpaczy naukowców nie był on istotny statystycznie. Hipoteza zakładająca istnienie interakcji pomiędzy świadomością człowieka a mikroorganizmami została obalona, mimo że w próbie pilotażowej otrzymano przytłaczający dowód.

Jak to możliwe? Picassowi i Deyowi udało się bez zbytnich wysiłków odpowiedzieć na to pytanie dzięki kolejnemu doświadczeniu. Do wykonania tej próby zainspirowały ich prace Cleve Backstera dotyczące rzekomego “postrzegania pierwotnego" przez rośliny (część 1, rozdział 2). Badacze chcieli teraz stwierdzić, czy mikroorganizmy są w stanie zareagować na sygnał psi bez poddawania ich oddziaływaniu ludzkiej świadomości. Backster twierdził, że rośliny reaguj ą reakcjami anomalnymi na śmierć innych organizmów.

Do swojego eksperymentu użyli kolonii jednokomórkowych glonów morskich (Tetraselmis suecica). Kolonia alg została podzielona na dwie grupy. Jedną umieszczono w wypróbowanej aparaturze pomiarowej, drugą zaś ulokowano wraz z naczyniem nad pojemnikiem zawierającym słodką wodę. Eksperymentatorzy wymyślili najbardziej okrutny rodzaj śmierci dla glonów. Miało to umożliwić zarejestrowanie przez aparaturę pomiarową ewentualnego sygnału bólu przekazywanego za pomocy psi, a pochodzącego od komórek siostrzanych. Wrzucenie glonów morskich do słodkiej wody jest analogiczne z poddaniem człowieka wirowaniu w próżni. Różnica ciśnień osmotycznych przy membranach komórkowych jest tak potężna, że po prostu rozrywa glony.

Całe zaplanowane doświadczenie było sterowane przez komputer. Przed nadejściem weekendu naukowcy mieli zamiar zamknąć laboratorium, uruchamiając wcześniej odpowiedni program. W losowych odstępach czasu program miał wysłać impuls do zaworu znajdującego się na dole naczynia zawierającego kolonię glonów, które służyły jako “ofiary". Zawór otwierał się na krótki czas i “wyprawiał" pewną część glonów do słodkiej wody. Na krótko przed każdym impulsem “ofiarowania" automatycznie włączało się także urządzenie pomiarowe dla drugiej hodowli. Pleass i Dey zaplanowali wykonanie pierwszej kompletnej próby pilotażowej na dzień, w którym ich laboratorium odwiedził kolega o bardzo sceptycznym nastawieniu, ale nadzwyczaj otwartym charakterze. Obydwaj biolodzy byli tak bardzo zdenerwowani wyobrażaniem sobie tego nietypowego doświadczenia, że na krótko przed jego rozpoczęciem zdecydowali się zrezygnować z niekontrolowanego automatycznego przebiegu próby i przeprowadzić test wstępny przez bezpośrednie otwarcie zaworu.

Gość nacisnął decydujący przycisk i w ten sposób przypieczętował los około 20 milionów alg. Po upływie blisko 5 minut gość ponownie nacisnął przycisk, kończąc jednocześnie proces “ofiarowania glonów". Teraz wszyscy jak zaczarowani spoglądali na zapisy. Badacze nie musieli czekać na dokładne matematyczne obliczenia dotyczące zjawiska, gdyż graficzny obraz ruchów glonów siostrzanych mówił sam za siebie: przed i po wykonaniu decydującego naciśnięcia przycisku kolonia glonów wykazywała dalece jednorodną aktywność ruchową, jedynie w czasie “ofiarowania" ich ruchliwość nagle się załamała.

W tym dniu Pleass i Dey przeprowadzili pięć prób pilotażowych tego rodzaju. Testy wykazały tak wysoką istotność statystyczną, że tym samym przekroczyły wartości ekstremalne stosowanego programu statystycznego! Aktywność obserwowanej hodowli glonów niedwuznacznie zauważalnie obniżała się w chwili, gdy inne mikroorganizmy umierały w oddalonym pojemniku. Wydawało się, że efekt Backstera został potwierdzony. Przynajmniej w danej chwili.

Tymczasem i dla tego doświadczenia należało przeprowadzić formalne eksperymenty potwierdzające poprawność przypuszczenia. Próby odbyły się zgodnie z ustalonym na początku protokołem. Podczas nieobecności badaczy komputer losowo wybierał “momenty ofiarowania". W 37 pojedynczych testach prawdopodobieństwo wystąpienia prawdziwego nieznanego efektu uległo drastycznej redukcji, a jego istotność statystyczną można było w najlepszym przypadku określić jako marginalną. Jednoznaczne rozstrzygnięcie należało więc uzyskać podczas trzeciej próby. I wówczas zdarzyło się coś niesamowitego - efekt zniknął. Brak jakiegokolwiek istotnego wyniku.

Cóż się stało? Obydwa doświadczenia skonstruowano bardzo starannie i przeprowadzono, wykorzystując doskonałe urządzenie techniczne. A pomimo tego “wymarzone wyniki" z prób pilotażowych nie powtórzyły się podczas dalszych doświadczeń.

Czy istnieje jakieś wytłumaczenie takiej sytuacji? Sami badacze są przekonani, że początkowe nadzwyczajne rezultaty i uzyskane później wyniki nie wykazujące istotności statystycznej są konsekwencją ich osobistych oczekiwań i obaw. Bez wątpienia wystąpił efekt, który można wy tłumaczy ć jedynie na podstawie anomalnej wymiany informacji pomiędzy ludzką świadomością a hodowlą glonów. Frapujące wyniki początkowe z drugiej próby uzyskano również w obecności kierowników badań; działo się to w okresach, w których badacze wiedzieli, że glony zostaną “ofiarowane". I w tym przypadku można podejrzewać działanie anomalnego artefaktu; pozytywne napięcie wewnętrzne, zdenerwowanie z powodu nowego doświadczenia wywołało bezpośrednią interakcję z kulturami glonów, a może nawet z czułym urządzeniem optycznym mierzącym ruchy alg.

W czasie eksperymentów potwierdzających uzyskane poprzednio rezultaty zmieniły się przesłanki psychiczne dla kierowników badań. O ile wcześniej postępowali beztrosko, nie zastanawiając się nad konsekwencjami, o tyle teraz w grę wchodziło ich własne Ja - lęk przed rozczarowaniem lub przed koniecznością obrony bardzo nietypowego wyniku przed gremium naukowców. Takie czysto psychiczne warunki zmieniły pierwotne, naiwne zachowanie oczekiwawcze i stłumiły, zdaniem Picassa i Deya, możliwość wystąpienia anomalnego oddziaływania świadomości.

Dwaj biolodzy zakończyli swoje rozważania przypuszczeniem, że dane w niewytłumaczalny sposób korelują z oczekiwaniami kierowników badań. “Rozważając sprawy w szerszym kontekście, daje to do zrozumienia, że środowisko postrzegane przez konkretną osobę może stanowić manifestację jej świadomych i nieświadomych oczekiwań. Przekładając wypowiedź na język techniczny: wydaje się, że osoba i środowisko tworzą interaktywny układ sprzężenia zwrotnego"⁷⁸.

Doświadczenia psi są prawdopodobnie w szczególnym wymiarze podatne na anomalne wpływy wywierane przez samych eksperymentatorów. Najpierw wywołują oni dany efekt poprzez początkowy sukces, a następnie sami go wygaszają. Myśl jest zalążkiem, który porusza coś w materialnej rzeczywistości. Sukces wydaje się jednak być w pozytywny sposób sprzężony z “bezmyślnością".

Taka niecodzienna obserwacja przewija się przez parapsychologię, objawiając się w różny sposób. Osobiście określam j ą mianem “efektu Parsifala". Parsifal jest “prawdziwym głupcem", który naiwnie, nieświadomie i bezwolnie osiąga to, czego inni szukają nadaremnie - zamek świętego Graala.

Zmysł odpowiedzialny za pozazmysłowość

Efekt Parsifala oznacza, że naiwność sprzyja psi. Nasze nieodzwierciedlone intencje w subtelny sposób kształtuj ą nasze środowisko. Gdy do głosu dochodzi wiedza, gdy człowiek uświadomi sobie sens swojego postępowania, interakcja świadomości i materii przestaje być efektywna. Niekiedy zjawisko to wybiera co najmniej nietypowe drogi.

Pierwszą serię przepowiedni dotyczących ruchów cen srebra Targ, Harary i White przeprowadzili bez żadnych uprzedzeń, z dużym entuzjazmem (część II, rozdz. 4). Następnym jednak razem Targ i White przestali być bezinteresowni i chcieli się wzbogacić. Ich metoda psi była obarczona pewnym określonym celem. I wówczas nie uzyskano pozytywnych wyników. W tym przypadku jednak nie z powodu zniknięcia psi, lecz na skutek błędnej interpretacji przez Targa wrażeń Remote Viewing uzyskanych przez Harary'ego. Wygląda to prawie tak, jakby najbardziej szelmowska cecha psi - chochlik, który tak często wychodzi ze swego ukrycia podczas pojawiania się duchów - wyszukiwała sobie osobliwe formy popierania własnej zabawy, jaką jest wprowadzanie zagmatwania.

Wydaje się, że rzeczywistość ukryta w anegdotach o “szczęściu towarzyszącemu nowicjuszom" jest właśnie efektem Parsifala. Najlepszy dostęp do fundamentalnej funkcji psi uzyskuje się, nie troszcząc się o nic, na skutek szybkiej decyzji, bez podtekstów, bez przemyśleń analitycznych. Omija się wówczas bariery, które automatycznie buduje wiedza o danym postępowaniu. Taki pogląd wiąże się oczywiście z pewnymi konsekwencjami praktycznymi. Zatem intencje najefektywniej rozwijają swoje działanie, dopóki są pozbawione (zbyt dużej ilości) wpływu zmysłów i znaczenia.

Fizyk Zha Leping twierdzi, że jako młody student potrafił bez problemu powtórzyć ze swoimi przyjaciółmi popularne wówczas w Chinach zjawiska związane z nadzwyczajnymi funkcjami organizmu ludzkiego, pomimo zastosowania dosyć ostrych warunków⁷⁹. Doświadczenia wykonywane w atmosferze beztroski działały bez zarzutu. Gdy jednak pojawiły się uprzedzenia, psi znikała.

Im szybciej padała odpowiedź na wrażenia pozazmysłowe podczas eksperymentów z nadzwyczajnymi funkcjami organizmu ludzkiego prowadzonych z udziałem dzieci z Chin, tym dokładniejsze było odczucie pozazmysłowe. Jeżeli udzieliły odpowiedzi w czasie kilku sekund, uzyskiwały bardzo wysokie liczby trafień. Niekiedy odpowiedź padała po upływie 3,4 sekund. Wówczas osiągały zazwyczaj 100% poprawności. Gdy czas wydłużał się, wyniki często okazywały się błędne⁸⁰. Podobny związek odkrył Ingo Swann. Uważał on, że pierwsza szybka reakcja na wrażenie Remote Viewing jako “ideogram" najczęściej trafiała w cel.

We wczesnych doświadczeniach psychokinetycznych J.B. Rhine'a i jego szkoły, polegających na zdalnym oddziaływaniu na rzucane kostki do gry, odkryto tak zwany efekt opadania. Na początku posiedzenia uzyskiwano często duże liczby trafień, które obniżały się w trakcie doświadczenia. Zjawisko to wytłumaczono zmniejszającym się zainteresowaniem nudnymi i często męczącymi próbami.

Początkowa motywacja ulegała z czasem osłabieniu, a zmienione warunki psychiczne powodowały, że przestawano mobilizować “zdolności" psychokinetyczne.

Badaczom z laboratorium PEAR udało się obecnie stwierdzić analogiczny efekt w zgromadzonych przez nich danych⁸¹. Operatorzy działający w Princeton wykazywali statystycznie istotną tendencję do uzyskiwania najlepszych rezultatów podczas pierwszej serii testów. Podczas drugiego i trzeciego przejścia sprawność obniżała się nawet w kierunku przeciwnym do zamiarów po to, aby w czwartej i kolejnych seriach nieco się poprawić. Taki efekt przejawia się we wszystkich doświadczeniach zarówno przy próbach lokalnych, jak i wykonywanych na odległość.

Wygląda na to, że dane z późniejszych serii stanowią odbicie fundamentalnej funkcji psi - ciągłego, automatycznego oddziaływania pomiędzy umysłem i materią. Siła oddziaływania pobudzana jest przez coś nowego, przez świadome nastawienie lub podjęcie decyzji o doświadczeniu, przez konkretny zamiar. Ze względu na następujące potem silne osłabienie zjawiska odnosi się wrażenie, że kryje się za nim proces uniemożliwiający długotrwałe, świadome kierowanie efektem i jego dyspozycyjnością. Interakcja ustala się na “zdeterminowanym" rozmiarze.

Omawiane zjawisko mogłoby stanowić podobieństwo do wychyleń wstecznych, stwierdzonych przez Deana Radina podczas fizycznych procesów losowych, na które oddziaływano w sposób anomalny. Na pewnej subtelnej płaszczyźnie świadomości fundamentalna funkcja psi wykonuje skok wstecz, aby po fazie podwyższonej interakcji ponownie umiejscowić się. na wyrównanym poziomie.

Równowaga statystyczna, którą przyroda przywraca na poziomie mikroskopijnym, musi zostać przywrócona również w świadomości. Perturbacje wprowadzone do danego układu wywołują reakcje perturbacji skierowane w przeciwnym kierunku, co umożliwia dotrzymanie ogólnego warunku równowagi statystycznej. Czy wobec tego powinniśmy powziąć przypuszczenie, że na najbardziej fundamentalnej płaszczyźnie nie można rozróżnić od siebie materii i świadomości?

Odważę się tutaj spekulować, że wychylenia wsteczne w fundamentalnej funkcji psi oddziałują ze swojej strony na procesy mikrofizyczne w mózgu, które są następnie przyczyną interferencji w świadomości, zjawisk zmęczenia i osłabienia koncentracji, a więc czynników psychicznych, które tradycyjnie uważa się za przyczynę spadku wysokiej początkowo liczby trafień.

Jak w ogóle można zajmować się parapsychologią, skoro efekt Parsifala stale krzyżuje plany? Przypomnijmy sobie, że Parsifal odnalazł później swój zamek świętego Graala także w sposób świadomy, ale już jako osoba po metamorfozie, bogata w wiedzę. Istnieje więc możliwość, że my też będziemy mieli szczęście trafić do czyśćca, w którym trafimy na taki Program Paradoksu. Chodzi o to, w jaki sposób wolność wiedzy i zmysłów ponownie stanie się najwyższym szczytem wiedzy.

W opowiadaniu fantastycznym typu science fiction pt. Macroscope⁸² poszukuje się osoby, która potrafi “zawładnąć" jasnowidzącym teleskopo-mikroskopem żyjącej w dawnych czasach wysoko rozwiniętej cywilizacji. Ten, kto we właściwy sposób potrafi zajrzeć do makroskopu, będzie w stanie bezpośrednio uzyskać niemożliwą do przekazania, uniwersalną wiedzę o rzeczach ostatecznych. Przed oczami tego, kto zajrzy do środka, odkryje się optymalna sekwencja symboli, która będzie stawać się coraz pełniejsza, a od jej logiki nie da się uciec. W pewnej chwili rozum przestaje współuczestniczyć i wpada w szaleństwo z powodu rozwikłania zagadki. Tam i z powrotem wędrują coraz bardziej szaleni supernaukowcy i matematycy, którzy odważyli się rzucić wyzwanie labiryntowi. Twórcy makroskopu wbudowali bowiem osobliwy mechanizm zabezpieczający, ponieważ wiedzieli, jak bardzo destrukcyjna może okazać się wiedza, jeśli posiądzie ją“niewłaściwa" osoba. Dopiero pewien niepozorny człowiek jest w stanie opanować w końcu makroskop, ponieważ podchodzi do niego z uczuciem, intuicją, emocjami, a przede wszystkim gotowością przemiany, prawdziwej transformacji.

Jest to współczesny Parsifal. Wprawdzie w parapsychologii nie chodzi o rzeczy ostateczne, ale o obszar rzeczywistości, który jak makroskop jest chroniony przez podobne mechanizmy zabezpieczające. Obszar, który otwiera się tylko na uczucie gotowości do przejścia wewnętrznej transformacji.

W buddyjskiej Diamantsutrze można przeczytać: “Nigdy nie można pozwolić na wzniesienie się spójnego umysłu. Można pozwolić na uniesienie się niespójnego umysłu". Taki drogowskaz na spirytualnej drodze jest jednocześnie właściwą wskazówką do traktowania psi. Dotyczy to zarówno dnia powszedniego, osób biorących udział w doświadczeniach w laboratorium, jak i badaczy psi. Do psi trzeba się zbliżyć ze spokojem, tak jak osoby poddane doświadczeniom, które uzyskują efekt dopiero, gdy opanują świadome pobudzenie; nie przywiązują się do swojej wiedzy i są gotowe do przyjęcia niespodzianki. A jednak namiętność dla sprawy, życzenie ulegnięcia otchłani bez dna muszą być głęboko zakorzenione w świadomości. Jeżeli z niezbędnym opanowaniem uda ci się urzeczywistnić zamiary, to przyniosą one skutek. Życzenie trzeba uchwycić w umyśle jak ptaka w dłoni. Gdy zbyt silnie go ściśniesz - zabijesz go, gdy twój chwyt będzie zbyt luźny - ucieknie ci.

Traktowanie psi wymaga przede wszystkim takiego pojednania, o jakim uczą spirytualne systemy Wschodu. Sukces odniesie tylko ten, kto ma czyste, niestrapione ukrytymi zamiarami serce. Kto w taki sposób realizuje swoje zamiary, kierując przy tym uwagę na samego siebie, ten w najlepszym przypadku sam ulegnie przeobrażeniu dzięki przemianie - której sprzyja dopuszczenie przez psi do bezgranicznie rozszerzonego horyzontu widzenia świata.

Epilog

Z nowym mocnym instrumentem metaanalizy do dyspozycji parapsychologia wkroczyła w drugiej połowie lat 80. w nową fazę samoświadomości. Olbrzymi zbiór danych, zgromadzonych w różnych laboratoriach w ciągu ostatnich 50 lat, z brawurą przeszedł naukowy chrzest bojowy.

“Jeżeli badania nad psi odpowiadaj ą temu samemu standardowi, co każda inna uznana dyscyplina naukowa, to wyniki dokładnie zgadzają się z tymi, jakie obserwuje się w najbardziej ścisłych naukach!"⁸³ Uznanie zjawisk paranormalnych przez naukę jest nieuniknione.

Dużą przeszkodę stanowi jeszcze - na początek - brak odpowiedniej teorii. Istnieje wiele obiecujących kalkulacji, ale niewiele z nich zawiera wypowiedzi możliwe do sprawdzenia w sposób empiryczny. Prosty przykład ilustruje, jak ważne są teorie w szarej codzienności prac badawczych. Fizycy przeprowadzili prawie 200 000 doświadczeń, których celem było znalezienie pewnej cząsteczki o nazwie omega minus. W czasie wszystkich testów tylko dwukrotnie udało im się stwierdzić istnienie tej cząsteczki. Wystarczyło to fizykom do powzięcia przekonania o rzeczywistym istnieniu tego elementu⁸⁴. Właściwie nie można powtórzyć tego zjawiska. Wyobraźmy sobie, że parapsycholodzy musieliby przeprowadzić 100 000 prób, aby uzyskać jedną wskazówkę mówiącą o istnieniu psi! Bez wątpienia już dawno porzuciliby swoją dziedzinę nauki i poświęcili się innym rzeczom.

Dlaczego więc bezproblemowo uznano unikatową cząsteczkę, a badania psi musiały przez tak długi czas walczyć o zdobycie choćby pozorów akceptacji? Tajemnica nie kryje się w badaniach empirycznych, w doświadczeniach czy w dużej liczbie uchwytnych dowodów. Tajemnica tkwi w teorii. Na bazie uznanej teorii powtarzalność zjawiska schodzi do rangi drugorzędnej. Decydująca jest prognoza wynikająca z teorii.

W takim ujęciu nauka o anomalnych zjawiskach mentalnych ma niewielkie szansę. Najpierw musi wyraźnie udowodnić powtarzalność zjawisk, które bada - co też po mistrzowsku uczyniła. Metaanalizy - instrument do stwierdzania jakości powtarzalności - zakończyły dyskusje nad istnieniem psi. Z korzyścią dla niej.

Być może w dziedzinie parapsychologii nigdy nie da się przedstawić użytecznej teorii. Istnieje bowiem ogromna różnica pomiędzy zrozumieniem pojedynczego i kompleksowego układu. Systemy o wysokim stopniu złożoności mogą zdecydowanie wykraczać poza ograniczone zdolności ludzkiego pojmowania. Nie da się wówczas zrozumieć danego systemu. Takim właśnie, nadzwyczaj kompleksowym systemem jest psi. Ale nawet gdyby stworzenie teorii było niemożliwością, to jednak zaczęliśmy już rozumieć sposób działania psi.

To tak, jak wielkie systemy jogi, buddyzmu i Zeń, które właściwie nie posiadają “teorii" świadomości, a pomimo tego opracowały ćwiczenia, które umożliwiają użycie świadomości w szczególny sposób i wykorzystanie jej ukrytego potencjału.

Analogicznie możemy stworzyć dostęp, dzięki któremu zaczniemy wykorzystywać ukryty potencjał psi. Porównanie nasuwa się samo, ponieważ psi stanowi integralny składnik świadomości.

Parapsychologia bada oddziaływania pomiędzy świadomością i światem fizycznym. Obecnie znalazła swoje naturalne miejsce w sercu nowej nauki - badaniu świadomości.

Rozszyfrowanie świadomości uważa się współcześnie za ostatnią nieznaną dziedzinę nauki. Badanie świadomości przeżyło w minionych latach nietypowe zainteresowanie zarówno ze strony nauk przyrodniczych, jak i zgłębiających tajniki umysłu. Anomalne zjawiska mentalne uznawane są za czynniki ogrywające istotną rolę w naszym zrozumieniu świadomości. W tej dziedzinie na nadejście odpowiedniej godziny czekają jednak jeszcze niezliczone, nierozwiązane zadania. Fizyk Nick Herbert precyzuje to w następujący sposób: “Największe misterium dla nauki stanowi istota świadomości. Nie sądźmy, że jesteśmy w posiadaniu złych lub niepełnych teorii traktujących o ludzkiej świadomości; my w ogóle nie mamy żadnych teorii. Prawie wszystko, co wiemy o świadomości, sprowadza się do tego, że ma ona coś wspólnego z głową, a nie ze stopą"⁸⁵.

Najważniejszej rzeczy, której musimy nauczyć się w pracach badawczych nad świadomością, doświadczyliśmy już na podstawie badań psi - myślenie w kategoriach “albo/albo" prowadzi w ślepą uliczkę. Musimy zacząć myśleć w kategoriach “zarówno/jak i". Tak, jak foton jest zarówno cząsteczką, jak i falą, tak i świadomość może mieć dwa odpowiadające sobie stany. Normalny stan świadomości przyjmuje raczej formę cząsteczkową, zlokalizowaną w czasie i przestrzeni. W takim stanie człowiek traktuje siebie jako odizolowanie, niezależne stworzenie. W niecodziennych, odmiennych stanach świadomość przyjmuje raczej formę falową, niezlokalizowaną w czasie i przestrzeni. Odpowiednio do tego człowiek przeżywa w takich stanach oswobodzenie z granic; doświadczenia identyfikacji, mistycznej jedności i ponadczasowości. Obydwa stany przejawiania się świadomości są jednakowo ważne. Pomiędzy nimi znajduje się psi - która łączy i dzieli.

Psi jest zjawiskiem połączeń, przejść i zmian. Pojawia się tam, gdzie kończy się niezmienność, a nowe wyłania się zza horyzontu; gdzie zatracają się zabezpieczenia i obcość ukazuje swoje oblicze; w miejscach na granicy jawy i snu, pomiędzy codziennym i niecodziennym stanem świadomości; w chwilach osłabionej uwagi. Jest zjawiskiem “dziurki od klucza", rozszczepienia pomiędzy światami, oknem otwierającym widok na bezgraniczność naszej egzystencji.

Przypisy

Część I. Wywiad i parapsychologia: Historia Remote Viewing i szpiegów psi

¹ Jessica M. Utts, An Assessement of the Evidence for Psychic Functioning, "Journal of Scientific Exploration", 10,1996, str. 3-30.

² Jim Schnabel, Remote Viewers: The Secret History of America's Psychic Spies, Nowy Jork, Dell, 1997, str. 7.

³ Por. Elmar R. Gruber, Suche im Grenzenlosen. Hans Bender - ein Leben für die Parapsychologie, Kolonia, Kiepenheuer & Witsch, 1993,str. 109.

⁴ Bernard Każyński, Peredatscha mysslei [Przekaz myśli]. Iswstija Assoziazii Naturalistow, Moskwa, 1923.

⁵ Leonid Wasiljew, Experimentelle Untersuchungen der Mentalsuggestion, Monachium i Bem, Francke, 1965.

⁶ Cytat wg Martin Ebon, Ampflled Mind Power Research in the Former Soviet Union, publikacja w htemecie, 1996-1997 (http://www.mindspring.com/~biomind/Pages/Ebonl.html).

⁷ Andrija Pucharich, The Sacred Mushroom: Key to the Door of Eternity, Londyn, Gollancz, 1965.

⁸ Gdyby KGB nie chciało, żeby film przedostał się na Zachód, to nieco niezdarnemu Johnowi Gaitherowi Prattowi nie udałoby się “przeszmuglować" go przez urząd celny. Film o doświadczeniach Niny Kułaginy można obejrzeć na moim CD-ROM-ie “ Mysterium ", Monachium, United Soft Media, 1996.

⁹ Sheila Ostrander i Lynn Schroeder, Psychic Discoveries Behind the Iron Curtain, Englewood Cliffs, Prentice Hall, 1970.

¹⁰ Udokumentowano w: [nazwiska autora nie podano do wiadomości publicznej] Paraphysics R & D - Warsaw Pact (U), DST-1810S-202-78, U.S. Defence Intelligence Agency, 30 marca 1978.

¹¹ J.D. LaMothe, Controlled Offensive Behavior - U.S.S.R. U.S. Defence Intelligence Agency. Prepared by the U. S. Army, Office of the Surgeon General, Medical Intelligence Office, Waszyngton, 1972 [#CT-CS-01-169-72].

¹² Marylin Schlitz i Elmar R. Gruber, Transcontinental Remote Viewing, “Journal of Parapsychology", 44, 1980, str. 305-317; Marylin Schlitz i Elmar R. Gruber, Transcontinental Remote Viewing: A Rejudging, "Journal of Parapsychology", 45,1981, str. 233-238. Przedstawione doświadczenie stało się jednym z podstawowych eksperymentów w nowoczesnych badaniach psi i zostało opisane w książce ówczesnego dyrektora Instytutu Parapsychologii, K. Ramakrishna Rao, The Basic Experiments in Parapsychology, Jefferson, McFarland, 1984.

¹³ Gertrude R. Schmeidler, PK Effects Upon Continously Recorded Temperatur, .Journal of American Society for Psychical Research", 67,1973, str. 325-340.

¹⁴ Ingo Swann, Remote Viewing: The Real Story, publikacja w Internecie, 1996-1997 (http://www.mind-spring.com/~biomind/Pages/RealStoryMain.html).

¹⁵ Ibidem.

¹⁶ Próby OBE zostały opublikowane dopiero w 1977 roku, gdy rozeszła się pogłoska o tym, że Ingo Swann został “szpiegiem psi pracującym dla CIA" - ale w czasopiśmie angielskiego towarzystwa .Journal of Society for Psychical Research".

¹⁷ Harold E. Puthoff, CIA-Initiated Remote Viewing Program at Stanford Research Institute, Journal of Scientific Exploration", 10,1996, str. 63-76.

¹⁸ Ingo Swann, Remote Viewing: The Real Story, publikacja w Internecie, 1996-1997 (http://www.mind-spring.com/~biomind/Pages/RealStoryMain.html).

¹⁹ Rüssel Targ, Remote Viewing at Stanford Research Institute in the 1970s: A Memoir, “Journal of Scientific Exploration", 10,1996, str. 77-88.

²⁰ Fale alfa są falami mózgu o paśmie częstotliwości 8-13 Hz.

²¹ Fale beta są falami mózgu o paśmie częstotliwości 13-30 Hz. Powstają w powiązaniu ze stanem świadomego czuwania i uwagi.

²² Rüssel Targ i Harald Puthoff, Information Transmission Under Conditions of Sensory Shielding, “Nature", 252,1974, str. 602-607.

²³ Edwin C. May, Rüssel Targ i Harald Puthoff, EEC Corelates to Remote Light Flashes Under Conditions of Sensory Shielding, w: Tart, Charles, Harald Puthoff, Rüssel Targ, Mind of Large: IEEE Symposia on the Nature of ESP, Nowy Jork, Praeger, 1979, str. 127-136.

²⁴ Edwin C. May, Wanda Luke, Virginia Trask i Thane Frivold, Brian Responses and ESP, “Research in Parapsychology" 1990, Metuchen, Scarecrow, 1992.

²⁵ SED podlegało kontroli biura przedstawieciela szefa sztabu służb informacyjnych (ACSI, Assistant Chief of Staff for Intelligence).

²⁶ Navy pozostała wierna i wspomagała badania elektromagnetycznej manipulacji świadomości także po tym epizodzie.

²⁷ Jim Schnabel, Remote Viewers: The Secret History of America s Psychic Spies, Nowy Jork, Dell, 1997,str.50inast.

²⁸ Harald E. Puthoff i Rüssel Targ, A Perceptual Channel for Information Transfer Over Kilometer Distances: Historical Perspective and Recent Research, “Proceedings of the Institute of Electrical and Electronics Engineers", 64,1976, str. 329-354.

²⁹JoeMcMoneagle, MindTrek, Charlottesville, Hampton Roads, 1993.

³⁰ Harald E. Puthoff i Rüssel Targ, Information Transmission Under Conditions of Sensory Shielding, “Nature", 251, 18, 1974, str. 602-607; Harald E. Puthoff i Rüssel Targ, A Perceptual Channel for Information Transfer Over Kilometer Distances: Historical Perspective and Recent Research, “Proceedings of the Institute of Electrical and Electronics Engineers", 64,1976, str. 329-354.

³¹ Harald E. Puthoff i Rüssel Targ, Mind Reach, Nowy Jork, Delacorte, 1977; Rüssel Targ i Keith Harary, The Mind Race: Understanding and Using Psychic Abilities, Nowy Jork, Villard, 1984.

³² Pozostawiono skrót CRV. Obecnie Ingo Swann określa nim Controlled Remote Viewing - “Kontrolo-wane Remote Viewing".

³³ Rene Warcollier, Fünfzig Jahre Telepatie, “Neue Wissenschaft", 11,1962, str. 49-57.

³⁴ Upton Sinclair, Mental Radio, Springfield, Charles C. Thomas, 1962 (wyd. oryg. 1930).

³⁵ Walter Schnelleberg, Memoiren, Kolonia, 1959, str. 301.

³⁶ Charles T. Tart, Learning to Use Extrasensory Perception, Chicago, University of Chicago Press, 1976.

³⁷ Publiczne demonstracje “zginania łyżek" przez Uri Gellera budzą wiele zastrzeżeń i łatwo je skopiować, używając odpowiednich sztuczek. Badania naukowe przeprowadzane w kontrolowanych warunkach z innymi osobami biorącymi udział w doświadczeniach dostarczyły jednak dowodu mówiącego, że w nielicznych przypadkach istnieje możliwość “zginania łyżek" bez stwierdzonego oddziaływania fizycznego. Por. Bernhard Wälti, Die Silvio-Protokole 1976-1977, “Zeitschrift für Parapsychologie und Grenzgebiete der Psychologie", 20, 1987, str. 1-46; John. B. Hasted, The Mental-Benders, Londyn, 1981.

³⁸ Harald E. Puthoff i Rüssel Targ, Perceptual Argumentation Techniques, Part 1, Executive Summary, “SRI Project 3183, Final Reports" (z okresu styczeń 1974 - luty 1975).

³⁹ Jim Schnabel, Remote Viewers: The Secret History of America 's Psychic Spies. Nowy Jork, Dell, 1997, str. 284-286.

⁴⁰ John. B. Alexander, The New Mental Battlefield: “ Beam Me Up, Spock", “Military Review", 9(12), 1980, str. 48-54.

⁴¹ Friedrich Nietzsche, Zu Zarathustra, Stuttgart, Kröner, 1931, str. 446.

⁴² Por. Elmar R. Gruber, Was ist New Age?, Freiburg, Herder, 1987; Elmar R. Gruber, Sanfte Verschwörung oder sanfte Verblödung? Kontroversen um New Age, Freiburg, Herder, 1989.

⁴³ John B. Alexander, Richard Groller i Janet Morris, The Warrior 's Edge, Nowy Jork, Williem Morrow, 1990,str.9inast.

⁴⁴ Jeden Hertz odpowiada częstotliwości jednego wahnięcia na sekundę.

⁴⁵ Carles T. Tart, A Second Psychophysiological Study of Out-of-the-Body Experiences in a Gifted Subject, Robert A. Monroe, w: W. Roll, R. Morris i J. Morris, Proceedings of the Parapsychological Association, 1969, str. 43-44.

⁴⁶ Por. Robert A. Monroe, Journeys Out of the Body, Nowy Jork, Doubleday, 1971; Robert A. Monroe, Far Journeys, Nowy Jork, Doubleday, 1985.

⁴⁷ Steven Emerson, Secret Warriors, Nowy Jork, G. P. Putnam's Sons, 1988, str. 103-104.

⁴⁸ National Research Council, Enhancing Human Performance, National Academy of Sciences, 1988, str. 111-114.

⁴⁹ Joe McMoneagle, Mind Trek, Charlottesville, Hampton Roads, 1993.

⁵⁰ David Morehouse, Psychic Warrior, Nowy Jork, St. Martin's, 1996.

⁵¹W 1996 roku May przydzielił CSL pod dach Laboratorium Badań Podstawowych (LFR, Laboratories for Fundamental Research) w Kalifornii. Do kierownictwa SAIC zaliczają się: admirał Bobby Inman, były dyrektor NSA i CIA, Melvin Laird, minister obrony w rządzie prezydenta Richarda Nixona oraz generał w stanie spoczynku Max Thurman, komendant inwazji na Panamę. SAIC jest właścicielem Network Solutions, firmy, która od września 1995 roku ma kontrolę nad przyznawaniem nazw domen internetowych.

⁵² Ray Hyman, Evaluation of a Program on Anomalous Mental Phenomena, .Journal of Scientific Exploration", 10,1996,31-58, str. 57.

⁵³ Mr X, Part 1: Bologna on Wry. A Review of the CIA/AIR Report “An Evaluation of Remote Viewing: Research and Applications"; Part 2: A Second Helping. Further Reflections on the AIR/CIA Assessment on Remote Viewing. Part 3: Scraps and Crumbs. Further Reflections on the AIR/CIA Assessment on Remote Viewing, publikacja w Internecie, 1997 (http://www.mindspring.com/~biomind).

⁵⁴ Jessica Utts, An Assessement of the Evidence for Psychic Functioning,, Journal of Scientific Exploration", 10,1996, str. 3-30.

⁵⁵ Odrzucenie psychokinezy związane jest ze sporną obecnie teorią mówiącą, że pewne psychokinetyczne wpływy na mikroprocesy można wyjaśnić również za pomocą prekognicji. Teorię tę opracował Ed May wraz z Jessicqutts. Nie ma tutaj miejsca na dokładne jej omówienie. Dalsze rozdziały książki dostarczą wystarczających dowodów na istnienie psychokinezy.

⁵⁶ Ray Hyman, Evaluation of a Program on Anomalous Mental Phenomena, “Journal of Scientific Exploration", 10,1996,31-58, str. 57.

⁵⁷ Edwin C. May, The American Institutes of Research Review of the Department of Defense s STAR GATE Program: A Commentary,, Journal of Scientific Expoloration", 10,1996, str. 89-108.

⁵⁸ Courtney Brown, Cosmic Voyage: A Scientific Discovery of Extraterrestrials Visiting Earth, Dutton 1996.

⁵⁹ Można dotrzeć pod adres internetowy http://www.farsight.org/manual/manual.html.

Część II. Aktualne badania nad psi: W drodze do nowego zrozumienia świata

¹ Swann zaprezentował artykuł o technikach scjentologicznych, wykorzystując je do stworzenia modelu rozwoju i badania zdolności psi: Ingo Swann, Scientological Techniques: A Modern Paradigm for the Exploration of Consciouness and Psychic Integration, w: Proceedings of the First International Congress on Psychotronic Research, Wirginia: U.S. Point Publications Research Service, 6 września 1974, Document nr JPRSL/5022-1.

² Louis F. Maire i J.D. LaMothe, Soviet and Czechoslovakian Parapsychology Research, U.S. Defence Intelligence Agency, Prepared by the U.S. Army, Medical Intelligence and Information Agency, Waszyngton, 1975 [#DST-181OS-387-75].

³ Roger A. Beaomont, C^nth?: On the strategic potential of ESP, “Signal", 36 (5), 182, str. 39-45.

⁴ Por. Martin Ebon, Amplified Mind Power Research in the Former Soviet Union, publikacja w Internecie, 1996-1997 (http://v*ovw.mindspring.(X)rn/~biomind/Pages/Ebonl.htrnl).

⁵ Larissa Vilenskaya, Psi Research in the Soviet Union: Are They Ahead of Us?, w: Rüssel Targ i Keith Harary, The Mind Race, Nowy Jork, Villard, 1984, str. 256.

⁶ Martin Ebon, Amplified Mind Power Research In The Former Soviet Union, publikacja w Internecie, 1996-1997 (http://www.tnindspring.corn/~biornind/Pages/Ebonl.htrnl).

⁷ Martin Ebon, Psychic Warefare: Threat or Illusion, Nowy Jork, McGraw Hill, 1983. Por. również Martin Ebon, Psi ist keine Geheimwaffe, “Zeitschrift für Parapsychologie und Grenzgebiete der Psychologie", 27,1895, str. 246-252.

⁸ Alexander P. Dubrow, Role of Parapsychology in the Change of the Paradigm of Modern Natural Science, “Parapsychology and Psychophysics", 23,1997, str. 11.

⁹ W przeciwieństwie do tego na określenie odkrytej przez Alexandra Lowena formy psychoterapii skierowanej na organizm używa się na Zachodzie terminu “bioenergetyka".

¹⁰ Edwin C. May i Larissa Vilenskaya, Overview of Current Parapsychology Research in the Former Soviet Union, “Subtle Energies", 3,1992, str. 45-67.

¹¹ Nie zachodziła żadna statystycznie istotna zmiana w sprawności rozwiązywania problemu w czasie poddawania probantów mentalnym zakłóceniom wywieranym w sposób przerywany, tzn. przy zadaniach 2,4 i 6.

¹² Juri S. Dolin, V.l. Dymów i N.N. Kaczenkow, Preliminary Study of a Human Operator's Remote Effect on the Psychophysiological State of Another Individual with EEC Recording, w: Procedings of the 36^th Annual Convention of the Parapsychological Association, Toronto, Kanada, 1993, str. 24-40.

¹³ Rupert Sheldrake, Das schöpferische Universum, Monachium, Meyster, 1983; Rupert Sheldrake, Sieben Experimente, die die Welt verändern könnten, Monachium, Scherz, 1944.

¹⁴ Larissa Vilenskya i Edwin C. May, Anomalous Mental Phaenomena Research in Russia and the Former Soviet Union: A Follow Up, “Subtle Energies" 4,1993, str. 231-250.

¹⁵ Gabriel Veraldi, Les travaux recents de Rene Pecoc'h. De la Psychophysique animale a une revision de la psychologie, ,3ulletin de la Fondation Marcel et Monique Odier de Psycho-Physique", 3,1997, str. 24-36.

¹⁶ Jurij S. Dolin, V.A. Dawidów, E.V. Morozowa oraz D.J. Szumów, Studies of a Remote Mental Effects on Plants with Electrophysiological Recording, w: Procedings of the 36^th Annual Convention of the Parapsychological Association, Toronto, Kanada, 1993, str. 41-56.

¹⁷ W 1930 roku Abbe M.L. Bouly wprowadził termin “radiestezja" do nauki oraz różdżkarstwa i wykrywania za pomocą wahadełka.

¹⁸ Charles T. Tart, Transpersonal Psychologies, Nowy Jork, Harper & Row, 1975.

¹⁹ Tonu R. Soidla i S.I. Shapiro (wyd.), Everything is According to the Way: Voices of Russian Trans-personalism, Bribane, Bolda-Lok, 1997.

²⁰ Elmar R. Gruber, Suche im Grenzenlosen. Hans Bender - ein Leben für die Parapsychologie, Kolonia, Kiepenheuer & Witsch, 1993, str. 268-270.

²¹ Erlendur Haraldsson, Are Religiosity and Belief in the Afterlife Better Predictors of ESP Performance then Belief in Psychic Phenomena?, “Journal of Parapsychology", 57, 1993, str. 259-273. Por. również Erlendur Haraldsson i Joop M. Houtkooper, Meta-Analyses of 10 Experiments on Perceptual Defensi-veness and ESP, Journal of Parapsychology", 59,1995, str. 251-271.

²² Ingo Swann, Remote Viewing: The Real Story, publikacja w Internecie, 1996-1997 (http://www.mind-spring.com/~biomind/Pages/RealStoryMain.html), rozdz. III. Swann twierdzi, że trzecia kopia została sprzedana pewnemu “niestałemu narodowi na Bliskim Wschodzie", który ze swojej strony udostępnił je pewnemu, tak samo niestałemu, sąsiadowi.

²³ Sposób pisania nazwisk chińskich przyjęto zgodnie z ich tradycją, w której nazwisko poprzedza imię.

²⁴ Harald Puthoff, Report on Investigations into “Exceptional Human Body Function" in the People's Republic of China, w: Research in Parapsychology 1982, Metuchen, Scarecrow, 1983, str. 275-278. Grupa z SRI powtórzyła opisane próby, ale przy poprawnym Remote Viewing uzyskano w nich jedynie niewielkie nasilenie emisji fotonów (kwantów świetlnych), którego nie można było jednoznacznie połączyć z tym procesem.

²⁵ Chen Hsin i Mei Lei, Study of the Extraordinary Function of the Human Body in China, w: Research in Parapsychology 1982, Metuchen, Scarecrow, 1983, str. 278-282.

²⁶ Leping Zha i Tron McConnell, Parapsychology in the Peoples Republic of China: 1979-1989, .Journal of the American Society for Psychical Research", 85,1991, str. 119-143.

²⁷ Zhu YiYi, w: Alexander Imich (wyd.), Incredible Tales of the Paranormal: Documented Accounts of Poltergeistes, Levitation, Phantoms, and Other Phenomena, Bearsville, Bramble, 1995, str. 203.

²⁸ Ibidem, str. 206.

²⁹ P. Dong, The Four Major Mysteries of Mainland China, Engelwood Cliffs, Prentiece Hall, 1984, str. 90-91.

³⁰ Cytat za: Leping Zha i Tron McConnell, Parapsychology in the People 's Republic of China: 1979--1989,, Journal of the American Society for Psychical Research", 85,1991,119-143,str. 125.

³¹ Qian Xuesen, Czy pewna nienarodzona nauka jest rewolucją? “Renti Teygongneng Yanjiu" (badania AFMK), l, 1983, str. 3-8 (w języku chińskim).

³² Lin Shuhuang i in., Doświadczenia PK: poruszanie się obiektów do wnętrza i na zewnątrz zamkniętych pojemników, “Renti Teygongneng Yanjiu" (badania AFMK), l, 1983, str. 3-8 (w języku chińskim).

³³ Song Kongzi, Lan Rongliang, Li Xianggao, Zhou Lianghong, Badania przemieszczania poprzez przeszkody przestrzenne, “Chinese Journal of Somatic Science", 1990, str 22-31 (w języku chińskim).

³⁴ Qian Cheng i Zhou Xin (wyd.), Yan Xin i Qi Gong, Pekin, Wydawnictwo Robotnicze, 1988, str. 241 (w języku chińskim).

³⁵ Rozróżnia sięjinggong (ćwiczenia w spokoju) oraz donggong (ćwiczenia w ruchu).

³⁶ Xan Xin, Li Shengping, Yu Jianyuan, Li Baike, Lu Zuying, Efekt Qigong w spektrum ramanowskim wody z kranu, roztwory soli i glukozy, “Ziran Zazhi", 11,1988, str. 567-571 (w języku chińskim). Lu Zuying, Zhao Nanming, Li Shengping, Zheng Changxue, Yan Xin, Obserwacje oddziaływania Qi na strukturę i właściwości pewnych substancji, “Shengwu Wuli Xuebao" (“Acta Boiophysica Sinica"), 3, 1987, str. 93-94 (w języku chińskim).

³⁷ Cytat za Qian Cheng i Zhou Xin (wyd.), Yan Xin i Qi Gong, Pekin, Wydawnictwo Robotnicze, 1988, str. 315 (w języku chińskim).

³⁸ Cytat za Leping Zha i Tron McConnell, Parapsychology in the People's Republic of China: 1979--1989, “Journal of the American Society for Psychical Research", 85,1991,119-143,str. 132.

³⁹ Yin i Yang stanowią podstawową parę przeciwieństw w tradycji chińskiej, która przejawia się we wszystkich formach bytu. Yang odpowiada za stronę aktywną, męską, dynamiczną i jasną, a domeną Yin jest zasada bierności, kobiecości, ciemności.

⁴⁰ Fazy snu można stwierdzić przy pomocy zapisów procesów fizjologicznych, np. poruszania oczami.

⁴¹ Montague Ullrnann, Stanley Krippner, Alan Vaughan, Dream Telepathy, Nowy Jork, Macmillan, 1973, str. 123.

⁴² Herman A. Witkin i Helen B. Lewis, The Relation of Experimentally Induced Pre-Sleep Experiences to Dreams: A Report on Method and Preliminary Finding, .Journal of the American Psychoanalytical Association", 13,1963, str. 819-849.

⁴³ Por. Richard Broughton, Parapsychology: The Controversal Science, Nowy Jork, Ballantine, 1991, str. 99-101,

⁴⁴ Charles Honorton i Ephraim Schelter, Ganzfeld Target Retrieval with an Automated Testing System: A Model for Initial Ganzfeld Success, w: Research in Parapsychology 1986, Metuchen, Scarecrow, 1987.

⁴⁵ Charles Honorton, Response to Hyman's Critique of Psi Ganzfeld Studies, w: Research in Parapsychology 1982, Metuchen, Scarecrow, 1983, str. 23-26.

⁴⁶ Gene V. Glass, Promary, Secendary, and Mela-Analysis of Research, w: Educational Researcher, 5,1976, str. 5-8.

⁴⁷ Steering Committee of the Physician's Health Study Research Group, Preliminary Report: Finding from the Aspirin Component on the Ongoing Physicians' Health Study, “ New England Journal of Medicine", 318,1988, str. 262-264. Por. C. Man, Meta-Analysis in the Breech, “Science", 249,1990, str. 476-480.

⁴⁸ Robert Rosenthal, Meta-Analytic Procedures for Social Research, revised edition, Beverly Hills, Sage, 1991, str. 324.

⁴⁹ Ray Hyman, The Psi Ganzfeld Experiment: A Critical Appraisal, “Journal of Parapsychology", 49, 1985, str. 3-49.

⁵⁰ Charles Honorton, Meta-Analysis of Psi Ganzfeld Research: A Response to Hyman, “Journal of Parapsychology", 49,1985, str. 51 - 91.

⁵¹ Robert Rosenthal, Meta-Analytic Procedures and the Nature of RepUkation: The Ganzfeld Debate, “Journal of Parapsychology", 50,1986, str. 315-336.

⁵² Ray Hyman, Charles Honorton, A Joint Communique: The Psi Ganzfeld Controversy, .Journal of Parapsychology", 50,1986,351-364, str. 351.

⁵³ Jessica M. Utts, Replication and Meta-Analysis in Parapsychology, “Statistical Science", 6, 1991, str. 396-403.

⁵⁴ Ray Hyman, Comment, “Statistical Science", 6,1991,389-392, str. 392.

⁵⁵ Ray Hyman, Evaluation of a Program on Anomalous Mental Phenomena, “Journal of Scientific Exploration", 10,1996,31-58, str. 55.

⁵⁶ Robert L. Morris, Kathy Dalton, Deborah Delanoy i Caroline Watt, Comparision of the Sender/No Sender Condition in the Ganzfeld, w: Procedings of the 36'* Annual Convention of the Parapsychologi-cal Associoation, 1995, str. 244-259.

⁵⁷ Daryl J. Bem i Charles Honorton, Does Psi Exist? Replicable Evidence for an Anomalous Process of Information Transfer, “Psychological Bulletin", 115,1994, str. 4-18.

⁵⁸ Daryl J. Bern, The Ganzfeld Experiment, Journal of Parapsychology", 57,1993, str. 101-110.

⁵⁹ M, Carlyn, An Assessment of the Myers-Briggs Type Indicator, “Journal of Peronality Assessment", 41,1977, str. 461-473.

⁶⁰ Charles Honorton, Ephraim Schelter, Ganzfeld Target Retrieval with an Automated Testing System: A Model for Initial Ganzfeld Success, w: Research in Parapsychology 1986, Metuchen, Scarecrow, 1987, str. 36-39.

⁶¹ Richard Broughton i Cheryl Alexander, Autoganzfeld II: The first 100 Sessions, w: Procedings of the 3 ff* Annual Convention of the Parapsychological Associoation, 1995, str. 53-61.

⁶² A.R. Lawrence, Gathering in the Sheep and Ghoats: A Meta-Analysis of Forced-Choice Sheep-Goat ESP Studies, 1947-1993, w: Procedings of the 36"" Annual Convention of the Parapsychological Associoation, 1993, str. 75-86.

⁶³ Charles Honorton, Diane C. Ferrari i Daryl J. Bern, Extraversion and ESP Performance: A Meta-Anlysis and a New Confirmation, w: Research in Parapsychology 1990, Metuchen, Scarecrow, 1992, str. 35-38.

⁶⁴ Henri Bergson,Presidental Address, “Proceedings of the Society for Psychical Research", 24,1913, str. 462-479.

⁶⁵ Por. Elmar R. Gruber, Tranceformation: Schamanismus und die Auflösung der Ordnung, Bazylea, Sphinx, 1982; Elmar R. Gruber, Traum, Trance und Tod, Freiburg, Herder, 1985.

⁶⁶ Nie ma zgodności odnośnie do wieku Yogasutry. W ostatnim czasie badacze są zdania, że Yogasutra powstała dopiero w II lub III wieku n.e. Większa część oryginalnej literatury jogi w tradycji Patanjali pochodzi z IV wieku n.e. Por. Yoga Sutra - Der Yogaleitfaden des Patanjali. W sanskrycie i jęz. niemieckim, Hamburg, Papyrus, 1987.

⁶⁷ Rhea A. White, A Comparision of Old and New Methods of Responce to Targets in ESP Experiments, .Journal of the American Society for Psychical Research", 58,1964, str. 21-56.

⁶⁸ Peter L. Nelson, The Technology of the Praeternatural: An Empirically Based Model of Trans-personal Experiences, .Journal of Transpersonal Psychology", 22,1990, str. 35-50.

⁶⁹ Charles Honorton, R. Davidson, P. Bindler, Shifts in Subjective State Associated with Feedback-augmented EEG Alpha, “Psychophysiology", 9,1972, str. 269-270; Charles Honorton, R. Davidson, P. Bindler, Feedback-augmented EEG Alpha Shifts in Subjective State, and ESP Cardguessing Performance, “Journal of the American Society for Psychical Research", 65,1971, str. 308-323.

⁷⁰ Edgar S. Wilson, The Transits of Consciousness, “Subtle Energies", 4,1993, str. 171-186.

⁷¹ Masahiko Hirasawa, Mikio Yamamoto, Kimiko Kawano i Akira Furukawa, An Experiment on Extrasensory Information Transfer with Electroencephalogram Measurement, “Journal of the International Society of Life Information Sciences", 14,1996, str. 43-45.

⁷² W tylnym rejonie i w obszarze płata ciemieniowego kory mózgowej.

⁷³ Masahiko Hirasawa, Mikio Yamamoto, Kimiko Kawano i Akira Furukawa, Nakashiro Yasuda, An Experiment on Extrasensory Information Transfer with Electroencephalogram Measurement (Part II), .Journal of the International Society of Life Information Sciences", 14,1996, str. 185-195.

⁷⁴ Mikio Yamamoto, Masahiko Hirasawa, Hideyuki Kokubo, Kitniko Kawano, Tomoko Kokado, Tsuyoshi Hirata i Nakashiro Yasuda, EEG-Change in Anomalous Perception Task Realted to Somatic Sensation, Journal of the International Society of Life Information Sciences", 15,1997,str. 88-92.

⁷⁵ D.H. Lloyd, Objective Eventsin the Brain Correlating With Psychic Phenomena, “New Horizons", 1,1973, str. 69-75.

⁷⁶ Jacobo Grinberg-Zylberbaum, M Delaflor, M.M.E. Sanchez Arellano, MA. Guevera i M. Perez, Human Communication and the Electrophysiological Activity of the Brain, “ Subtle Energies", 3,1992, str. 25-44.

⁷⁷ Charles A. Warren, Bruce E. McDonough, Norman S. Don, Eventrelated Brain Potential Changes in a Psi Task, Journal of Parapsychology", 56,1992, str. 1-30.

⁷⁸ Hideyuki Kokubo, Tsuyoshi Hirata, Masahiko Hirasawa, Masayuki Hirafiiji, Takaaki Ohta, Shinya Ito, Tomoko Kokado, Mikio Yamamoto, A Study on Remote Anomalous Cognition with Judgement and Measurement of Auditory Evoked Potential and EEC, “Journal of the International Society of Life Information Sciences", 15,1997, str. 97-102.

⁷⁹ Julie Milton, Ordinary State ESP Meta-Analysis, w: Procedings of the 36^th Annual Convention of the Parapsychological Association, Toronto, Kanada, 1993, str. 87-104.

⁸⁰ Rex G. Stanford i Adam Stein, A Meta-Analysis of ESP Studies Contrasting Hypnosis and a Comparison Condition, Journal of Parapsychology", 58,1994, str. 235-270.

⁸¹ Pierwotne urządzenie nosiło nazwę Ten Choice Trainer (“Urządzenie do ćwiczenia dziesięciu możliwości wyboru"). Bardziej zaawansowaną wersję tego urządzenia określano nazwą ADEPT (Advanced Decimal Extrasensory Perception Trainer, “Zaawansowane dziesiętne urządzenie do ćwiczenia postrzegania pozazamysłowego").

⁸² Charles T. Tart, The Application ofLearnin Theory to ESP Performance, Nowy Jork, Parapsychology Foundation, 1975; Charles T. Tart, Toward Conscious Control of Psi Through Immediate Feedback Training: Some Considerations of Internal Processes, Journal of the American Society for Psychical Research", 71,1977, str. 375-408.

⁸³ James C. Carpenter, Toward the Effective Utilization of Enhanced Weak-Signal ESP Effects, referat na konferencji amerykańskiego towarzystwa American Association for the Advancement of Science. Nowy Jork, styczeń 1975.

⁸⁴ Stephen Schwartz, The Alexandria Project, Nowy Jork, Delacorte, 1983.

⁸⁵ Keith Harary, Response to Reply of Schwartz and De Mattel to “ On the Discovery of an Americana Brig ", “ Journal of the American Society for Psychical Research", 86,1992, str. 257-290.

⁸⁶ Rüssel Targ próbował zastosować taką technikę również w poszukiwaniach surowców naturalnych: Rüssel Targ, Proposed Application of Associational Remote Viewing to Oil and Natural Ressource Recovery, w: Research in Parapsychology 1982, Metuchen, Scarecrow, 1983, str. 264-266.

⁸⁷ Keith Harary, The Goose That Laid the Silver Egg: A Criticism of Psi and Silver Futures Forecasting, Journal of the American Society for Psychical Research", 86,1992,375-409.

⁸⁸ Rüssel Targ, Jane Katra, Dean Brown, Wenden Wiegand, Viewing the Future: A Pilot Study with an Error-Detecting Protocol, Journal of Scientific Exploration", 9,1995, str. 367-380.

⁸⁹ Elmar R. Gruber, Conformance Behavior Involving Animal and Human Subject, “European Journal of Parapsychology", 3, 1979, 36050, Elmar R. Gruber, A Sudy of Conformance Behavior Involving Rats and Mice, referat wygłoszony na trzeciej konferencji towarzystwa Society for Psychical Research, Edynburg, 1979.

⁹⁰ William G. Braud i Marylin J. Schlitz, Consciousness Interactions With Remote Biological Systems: Anomalous Intentionality Effects, “ Subtle Energies", 2,1991, str. 1-46.

⁹¹ William G. Braud, Allobiofeedback: Immediate Feedback for a Psychokinetic Influence upon Another Person's Physiology, “Research in Parapsychology" 7977, Metuchen, Scarecrow, 1978, str. 123-134.

⁹² Marylin J. Schlitz, Intentionality and Intuition and Their Clinical Implications: A Challenge for Science and Medicine, “Advances: The Journal of Mind-Body Health", 12,1996, str. 58-66.

⁹³ Por. Elmar R. Gruber, Traum, Trance und Tod, Freiburg, Herder, 1985, str. 60-75.

⁹⁴ William Braud, Donna Schafer, Sperry Andrews, Reaction to an Unseen Gaze (Remote Attention): A Review, with New Data on Autonomie Staring Detection, “ Journal of Parapsychology", 57,1993, str. 373--390; William Braud, Donna Schafer, Sperry Andrews, Further Studies of Autonomie Detection of Remote Staring: Replication, New Control Procedures, and Personality Correlates, “Journal of Parapsychology", 57,1993, str. 391-410.

⁹⁵ Keisuke Kobayashi i Yoshiko Itagaki, Experiments on Subconsciuos Information Transfer in Sleeping Infants, “Journal of the International Society of Life Information Sciences", 14,1996.

⁹⁶ Edwin C. May i Larissa Vilenskaya, Overview of Current Parapsychology Research in the Former Soviet Union, “Subtle Energies", 3,1992, str. 45-67; V. I. Kaczew, Lethal Gamma-Irradiation andBioener-gy Therapy, “Parapsychology and Psychophysics", 9,1993, str. 44-48.

⁹⁷ Masatake Yanauchi, Toshiyuko Saito, Mikio Yamamoto, Masahiko Hirasawa, Attempts to Develop an in Vitro Experimental System for Detecting the Effect of Stimulant Emmission Using Cultures Human Cells, “ Journal of the International Society of Life Information Sciences", 14,1996, str. 266-271.

⁹⁸ Robert N. Miller, P.B. Reinhart, A. Kern, Scientists Register Though Energy, w: Ernest Holmes Foundation Research Report, lipiec 1974, str. 12-16.

⁹⁹ L.N. Piatnicki, V.A. Fonkin, Human Consciousness Influence on Water Structure, “Journal of Scientific Expoloration", 9,1995, str. 89-105.

¹⁰⁰ G.N. Dulnew, V.T. Prokopienko i O.S. Polakowa, Optical Methods for the Study of Psi Phenomen, “Parapsychology and Psychophysics", 1,1993, str. 39-44.

¹⁰¹ Larissa Vilenskaya i Edwin C. May, Anomalous Mental Phenomena Research in Russia and the Former Soviet Union: A Follow Up, “Subtle Energies", 4,1993, str. 231-250.

¹⁰² Glen Rein, A Psychokinetic Effect on Neurotransmiter Metabolism: Alterations in the Degradive Enzyme Monoamine Oxidase, w: Research in Parapsychology 1985, Metuchen, Scarecrow, 1986, str. 77-80.

¹⁰³ William G. Braud, Distant Mental Influence of Rate of Hemolysis of Human Red Blood Cells, w: Research in Parapsychology 1988, Metuchen, Scarecrow, 1989.

¹⁰⁴ Brenio Onetto i Gita H. Elqiun, Psychokinesis in Experimental Tumorgenesis, “Journal of Parapsychology", 1966,30,220.

¹⁰⁵ Badania zostały opisane w: William G. Braud, Gary Davis, Robert Wood, Experiments with Matthew Manning, “Journal of the Society for Psychical Research", 1979,50, str. 199-223.

¹⁰⁶ Frans Snel, PK Influence on Malignant Cell Growth, “Research Letter", 10, Parapsychology Laboratory, University of Utrecht, 1980.

¹⁰⁷ Daniel J. Benor, Healing Research, 1.1, Monachium, Helix, 1992.

¹⁰⁸ Justa M. Smith, Paranormal Effects on Encyme Activity, “Human Dimensions Institute", professional paper, 1972, “Journal of Parapsychology", 32, 1968,281. Smith zastosowała enzymy, ponieważ są one katalizatorami reakcji metabolicznych zachodzących w komórkach. Brak lub dysfunkcja pewnych enzymów jest podłożem wielu chorób. Trypsyna to enzym produkowany w trzustce człowieka i innych zwierząt, którego zadaniem jest rozkład białek do łańuchów polipeptydowych.

¹⁰⁹ Tatsuka Yamamoto, Akira Seto, Seiki Nakazato i Tadashi Hisamitu, Biophysical Study on the Phenomenon ofHumany Extremely Strong Magnetic Field Emission from a Healer,, Journal of the International Society of Life Information Sciences", 14,1996; Tadashi Hisamitu, Akira Seto, Seiki Nakazato, Tatsuka Yamamoto, Emission of Extremely Strong Magnetic Fields from the Head and Whole Body During Oriental Breathing Excercies, Acupuncture and Electro-Therapeutics Research", 21,1996, str. 219-227.

¹¹⁰ David J. Muehsam, M.S. Markov, Patricia A. Muehsam, Arthur A. Pilla, Ronger Shen, Vi Wu, Effects of Qigong on Cell-Free Myosin Phosphorylation: Preliminary Experiments, “Subtle Energies", 5, 1994, str. 93-108.

¹¹¹ Fritz Albert Popp, Die Botschaft der Nahrung, Frankfurt, Fischer, 1993.

¹¹² Liu Yaning, Zhao Xinhus, Cao Jie, Hu Yulan oraz Zhao Yungheng, The Effects of Taoist Qigong on the Photon Emission from the Body Surfaceand Cells, w: Proceedings of the First World Conference for Academic Exchange of Medical Qigong, Pekin, październik 1988.

¹¹³ Marco Bischof, Biophotonen. Das Licht in unseren Zellen, Frankfurt, Zweitausendeins, 1995.

¹¹⁴ Elmer E. Green, Mind Over Matter: Volition and the Cosmic Connection in Yogic Theory, “Subtle Energies", 4,1993, str. 151-170.

¹¹⁵ Mikio Yamamoto i in.. Study on Analyzing Methods of Human Body Functions Using Various Simultaneous Measurements (VSM), “Journal of the International Society of Life Information Sciences", 15, 1997, str. 351-358.

¹¹⁶ Mikio Yamamoto, Masahiko Hirasawa, Kimiko Kawano, Nakashiro Yasuda, Akira Furukawa, An Experiment on Remote Action Against Man in Sense Shielding Condition, “Journal of the International Society of Life Information Sciences", 14,1996, str. 97-99.

¹¹⁷ Mikio Yamamoto, Masahiko Hirasawa, Kimiko Kawano, Hideyuki Kokubo, Tomoko Kokado, Tsuy-oshi Hirata, Nakashiro Yasuda, Akira Furukawa, Nobuo Fukuda, An Experiment on Remote Action Against Man in Sensory-Shielding Condition (Part II), .Journal of the International Society of Life Information Sciences", 14,1996, str. 228-239.

¹¹⁸ Yoshio Machi, Liu Chao, Wu Ren Zhao, Physiological Measurements for the Static Qigong “Xiao Zhou Tian", Journal of the International Society of Life Information Sciences", 15,1997, str. 200-206.

¹¹⁹ Kimiko Kawano, J.M. Shi, L.Y. Duan, The Frequency Change in a-Waves and the Appearance ofß- Waves during Qigong and Meditation, “Journal of the International Society of Life Information Sciences", 14,1996, str. 22-27.

¹²⁰ Masatoshi Itoh, Hiroshi Miyazaki, Yasuo Takahashi, Imaging of Mind using Positron Emission Tomography, “Journal of the International Society of Life Information Sciences", 14,1996, str. 67-80.

¹²¹ Kimiko Kawano, Hidemi Koito, Takeo Fujiki, Yoshiya Shinagawa, EEG Tomography during Chinese “Qigong" Training, “Neurosciences", 16,1990, str. 503-508.

Część III. Świadomy wszechświat: Cicha rewolucja w laboratoriach psi

¹ Rex G. Stanford, R. Zenhausen, A. Taylor, M. Dewyer, Psychokinesis as Psi-Mediated Instrumental Response, “Journal of the American Society for Psychical Research", 69,1975, str. 127-133.

² Dean I. Radin i Diane C. Ferrari, Effects of Consciousness on the Fall of Dice: A Meta-Analysis, Journal of Scientific Exploration", 5,1991, str. 61-85.

³ Robert G. Jahn, Brenda J. Dune, Margins of Reality, Nowy Jork, Harcourt Brace Jovanovich, 1987; Robert G. Jahn, Brenda J. Dune, Science of the Subjective, “Journal of Scientific Exploration", 11,1997, str. 201-224.

⁴ Robert G. Jahn, York H. Dobyns, Brenda J. Dune, Count Population Profiles in Engineering Anomalies Experiments, “Journal of Scientific Exploration", 5,1991,205-232, str. 206.

⁵ Brenda J. Dunne, Roger D. Nelson, Robert G. Jahn, Operator Related Anomalies in a Random Mechanical Cascade, “Journal of Scientific Exploration", 2,1988, str. 155-179.

⁶ Brenda J. Dunne, Robert G. Jahn, Experiments in Remote Human/Machine Interaction, “Journal of Scientific Exploration", 6,1992, str. 311-332.

⁷ Roger D. Nelson, G.J. Bradish, Robert G. Jahn i Brenda J. Dunne, A Linear Pendulum Experiment: Effects of Operator Intention on Damping Rate, “Journal of Scientific Exploration", 8, 1994, str. 471-489.

⁸ Dean I. Radin i Roger D. Nelson, Evidence for Consciousness-related Anomalies in Random Physical Systems, “Foundation of Physics", 19-20,1989, str. 1499-1514. Por. Deborah L. Delanoy, Experimental Evidence Suggestive of Anomalous Consciousness Interactions, w: Dhanjoo N. Ghista (wyd.), Biomedical and Life Physics. Proceedings of the Second Gauss Symposium, August 1993, Monachium, Braunschweig, Vieweg, 1996, str. 398-410.

⁹ York Dobyns, Selection Versus Influence Revisited: Now Methods and Conclusions, “Journal of Scientific Exploration", 10,1996, str. 253-268.

¹⁰ Niezależne potwierdzenie porządkującego wpływu świadomości na systemy przypadkowe zaprezentowali badacze rosyjscy. Podczas badań oddziaływania operatorów na generatory zdarzeń losowych obserwowali pojawianie się pewnych segmentów w nieuporządkowanym zapisie szumów elektrycznych w oscylografie, w obrębie których impulsy sprawiały wrażenie uporządkowania. Georgij K. Gurtowoj, Aleksander G. Parkomow, Experimental Study on a Person 's Remote Influence on Physical and Biological Systems, “Parapsychology and Psychophysics", 6,1992, str. 31-51.

¹¹ Robert G. Jahn, York H. Dobyns i Brenda Dunne, Count Population Profiles in Engineering Anomaleis Experiments, “Journal of Scientific Expoloration", 5,1991,205-232, str. 226.

¹² Roger D. Nelson, Multiple Field REG/RNG Recordings During a Global Event, w: Princeton Engineering Anomalies Research, Princeton University, Princeton, N J, 1997.

¹³ Roger D. Nelson, FieldREG Anomalies in Group Situations, “Journal of Scientific Expoloration", 10, 1996, str. 111-141.

¹⁴ Dean I. Radin, The Conscious Universe: The Scientific Truth of Psychic Phenomnena, San Francisco, Harper Edge, 1997, rozdz. 11.

¹⁵ Roger D. Nelson, Wishing for Good Weather: A Natural Experiment in Group Consciousness, “Journal of Scientific Expoloration", 11,1997, str. 47-58.

¹⁶ Roger D. Nelson, Wishing for Good Weather: A Natural Experiment in Group Consciousness, Journal of Scientific Expoloration", 11,1997,47-58, str. 50.

¹⁷ Michael A. Persinger i G.F. Lafreiniere, Space-Time Transients and Unusual Events, Chicago, Nelson-Hall, 1977; Por. Sarada Subrahmanyam, P.V. Sanker Narayan, T.M. Srinivasan, Effect of Magnetic Micropulsation on the Biological Systems: A Bioenvimnmental Study, “International Journal of Biometereology", 29,1895, str. 293-305.

¹⁸ Edmund Gurney, Frederick Myers oraz Frank Podmore, Phantasmus of the Living, t. 2, Londyn, Trübner, 1886.

¹⁹ Michael A. Persinger, Spontaneous Telepathic Experiences from Phantsms of the Living and Low Global Geomagnetic Activity, “Journal of the American Society for Psychical Research", 81,1987, str. 23-36.

²⁰ G.B. Schaut i Michael A. Persinger, Geophysical Variables and Behavior: XXXI Global Geomagnetic Activity During Spontaneous Paranormal Experiences: A Replication, “Perceptual & Motor Skills", 61, 185, 412-414; M.A. Arango, Spontaneous Crisis-Evoked Telepathic Phenomena from the Sidgwick Collection of 1922 and Low Global Geomagnetic Activity, nieopublikowane rozprawy naukowe, Laurentian University, Otario, Kanada, 1988.

²¹ R.E. Berger, Michael A. Persinger, Geophysical Variables and Behavior: LXVII Quieter Annual Geomagnetic Activity and Larger Effect Size for Experimental Psi (ESP) Studies Over Six Decades, “Perceptual & Motor Skills", 73,1991, str. 1219-1223.

²² Michael A. Persinger, Stanley Krippner, Dream ESP Experiments and Geomagnetic Activity, “Journal of the American Society for Psychical Research", 83,1989, str. 101-116; Michael A. Persinger i Stanley Krippner, Evidence for Enhanced Congruence Between Dreams and Distant Target Material During Periods of Decreased Geomagnetic Activity, “ Journal of Science Exploration", 10,1996, str. 487-493.

²³ Kathy Dalton i Paul Stevens, Geomagnetism and the Edinburgh Automated Ganzfeld, “European Journal of Parapsychology", 12,1996, str. 23-34.

²⁴ Erlendur Haraldsson i Loftur Reimar Gissuraron, Does Geomagnetic Activity Affect Extrasensory Perception?, “Personality and Individual Differences", 8,1987, str. 745-747.

²⁵ William G. Braud i S.P. Dennis, Geophysical Variables and Behavior: LVIII Autonomies Activity, Hemolysis, and Biological Psychokinesis: Possible Relationship with Geomagnetic Field Activity, “Perceptual & Motor Skills", 68, 1989, str. 1243-1254; Loftur Reimar Gissuraron, The Psychokinesis Effect: Geomagnetic Influence, Age and Sex Differences, “Journal of Scientific Exploration", 6,1992, str. 157-165.

^M Stanley Krippner, Michael Winkler, Amyr Amiden, Roberto Crema, Ruth Kelson, Harbans Lai Aroea, Pierre Weil, Physiological and Geomagnetic Correlates of Apperent Anomalous Phenomena Observed in the Presence of a Brazilian “Sensitive", “Journal of Scientific Exploration", 10,1996, str. 281-298.

²⁷ S. James P. Spottiswoode, Geomagnetic Activity and Anomalous Cognition: A Preliminary Report of New Evidence, “ Subtle Energies", 1,1990, str. 65-77; Michael A. Persinger, Geophysical Variables and Behavior: XXX Intense Paranormal Experiences Occur During Days of Quiet Global Geomagnetic Activity, “Perceptual & Motor Skills", 61, 1985, str. 320-322; Michael A. Persinger, Intense Paranormal Experiences Occur During Days of Quiet Global Geomagnetic Activity, w: Research in Parapsychology 1985, Metuchen, Scarecrow, 28,1986, str. 32.

²⁸ Anne Schienle, Rudolf Stark, R. Kulzer, R. Klöpper, Dieter Vaitl, Atmospheric Electromagnetism: Individual Differences in Brian Electrical Response to Simulated Sferics, “International Journal of Psycho-physiology", 21, 196, str. 177-188.

²⁹ Michael A. Persinger, Religious and Mystical Experiences an Artifacts of Temporal Lobe Function: A General Hypothesis,,f erceptaal&Motor Skills", 57, 1983,str. 1255-1262.

³⁰ Susan Blackmore, Alien Abduction: The Inside Story, “New Scientist", 11,19, 1994, str. 29-31.

³¹ Norman Geschwind, Behavioural Change in Temporal Lobe Epilepsy, “ Psychological Medicine", 9, 1979, str.217-219.

³² W badaniach etnologicznych uzyskano pewne dane wskazujące na zjawisko przeżywania przez szamanów, tubylczych uzdrowicieli oraz osób z kręgu kultów opętania nietypowych wyładowań elektrycznych w płatach skroniowych mózgu: Michael J. Winkelman, Shamans, Priests and Witches: A Cross-cultural Study of Magico-religious Practitioners, Tempe, Arizona State University, 1992.

³³ Vernon M. Neppe, The Relevance of the Temporal Lobe to Anomalous Subjective Experience, w: Research in Parapsychology 1983, Metuchen, Scarecrow, 1984, str. 7-10.

³⁴ James F. McHarg, An Uncanny Temporal Lobe Epilepsy Apparition, w: Research in Parapsychology 1976, Metuchen, Scarecrow, 1977, str. 120-122.

³⁵ Masatoshi Itoh, Hiroshi Miyazaki, Yasuo Takahashi, Imaging of Mind using Positron Emmision Tomography, “ Journal of the International Society of Live Information Sciences", 14,1996, str. 67-80.

³⁶ Manabu Tashiro, Hiroyuki Ishizaki, Nobuyuku Okamura, Hiroshi Miyazaki, Keizo Ishii, Masatoshi Itoh, Brain Activtion During Visual (Subliminal) Stimulation of Ultra-Short Duration, “Journal of the International Society of Live Information Sciences", 15,1997, str. 18-26.

³⁷ Por. Elmar R. Gruber, Suche im Grenzenlosen. Hans Bender - ein Leben für die Parapsychologie, Kolonia, Kiepenheuer & Witsch, 1993, str. 41.

³⁸ Michael A. Persinger, G.B. Schaut, Geomagnetic Factors in Subjective Telepathie, Precognitive and Postmortem Experiences, Journal of the American Society for Psychical Research", 82,1988, str. 217-235.

³⁹ Edgar S. Wilson, The Transits of Consciousness, “Subtle Energies", 4,1993, str. 171-186.

⁴⁰ Johanna Paungger i Thomas Poppe, Vom richtigen Zeitpunkt. Die Anwendung des Mondkalenders im täglichen Leben, Monachium, Hugendubel, 1991.

⁴¹ Andrija Puharich, Beyond Telepathy, Garden City, Anchor Books, 1973, str. 281-289.

⁴² Dean I. Radin, The Conscious Universe: The Scientific Truth of Psychic Phenomena, San Francisco, Harper Edge, 1997,rozdz. 12.

⁴³ http://hrcweb.lv-hrc.nevada.edu/cogno/index3.html. Również Dick Biermanna swojej stronie internetowej oferuje kontrolowane doświadczenia psi online, dotyczące np. prekognicji: http://www.psy.uva.nl/rese-du/pn/EXPMNTS/PRE/PUBLIC/precexp2.3.html. Podobną ofertę posiada Katedra Koestlera w Edynburgu: http://moebius.psy.ed.ac.uk/~psi-ping/.

⁴⁴ Rene Peoc'h, Psychokinćse animale et humaine, “Bulletin de la Fondation Odier", 2,1994, str. 23-28.

⁴⁵ Rene Peoc'h, Psychokinetic Action of Young Chicks on the Path on An Illuminated Source, “Journal of Scientific Exploration", 9,1995, str. 223-230.

⁴⁶ Michael Levin, On the Lack of Evidence for the Evolution of Psi as an Argument Against the Reality of the Paranormal, “Journal of the American Society for Psychical Research", 90,1996, str. 221-223,225.

⁴⁷ Zastępczo dla licznych książek dotyczących tematu: Alan Gauld i Anthony D. Cornell, Poltergeists, Londyn, 1979.

⁴⁸ Elmar R. Gruber, On the Track of the Poltergeist, “ ASPR Newsletter", 7, 1981, str. 1-2.

⁴⁹ Na podstawie przypuszczeń technicznych zjawisko pojawiania się duchów określa się, moim zdaniem, w nieusprawiedliwiony sposób jako RSPK (Recourrent Spontaneous Psychokinesis, “powracająca psychokineza spontaniczna"). Por. Elmar R. Gruber, Spuren zum Spuk, “Unter dem Pflaster liegt der Strand", 6,1979, str. 159-176.

⁵⁰ William G. Roll, Elson A. Maontagno, Psi and the Brain, “Research in Parapsychology" 1983, Metuchen, Scarecrow, 1984, str. 4-7.

⁵¹ Przeciw temu poglądowi świadczą w ostatnim czasie badania naukowców z Uniwersytetu Illinois w Springfield: T.M. Harte i Rense Lange, Haunting Phenomena as an Experience of Accumulated Contexts: A Process Model, odczyt na konferencji Towards a Science of Consciousness II, Tucson, Arizona, 1997.

⁵² Michaeleen C. Mäher, George P. Hansen, Quantitative Investigation of a Reported Haunting Using Several Detection Techniques, “Journal of the American Society for Psychical Research", 86,1992, str. 347--374; Michaeleen C. Mäher, George P. Hansen, Quantitative Investigation of a “Haunted Castle" in New Jersey, “Journal of the American Society for Psychical Research", 89,1995, str. 19-50.

⁵³ Johan L.F. Gerding, Rens Wezelman, Dick J. Bierman, The Druten Disturbances: Exploratory RSPK Research, nieopublikowany rękopis, 1997.

⁵⁴ Liczne przypadki o podobnym schemacie pojawiania się duchów zgromadziłem i wyczerpująco opisałem na CD-ROM-ie Mysterium, Monachium, United Soft Media, 1996.

⁵⁵ Dean I. Radin i William G. Roll, Investigation of two Haunted Castles in Scandinavia, “Electronic Journal for Anomalous Phenomena", 1996.4 (http://www.psy.uva.nl/ResEdu/PN/eJAP/l 996.4/1996-4.html).

⁵⁶ Angielski i skandynawski odpowiednik “białej damy" w obszarze niemieckojęzycznym.

⁵⁷ Dean I. Radin, Searching for “Signatures" in Anomalous Human-Machine Interaction Data: A natural Network Approach, “Journal of Scientific Exploration", 3,1989, str. 185-200.

⁵⁸ Dean I. Radin, Neural Network Analysis of Consciousness-Related Pattern in Random Sequences, “Journal of Scientific Exploration", 7,1993, str. 355-373.

⁵⁹ Dean I. Radin, Environmental Modulation and Statistical Equilibrium in Mind-Matter Interaction, “Subtle Energies", 4,1993, str. 1-30.

⁶⁰ William E. Cox, Precognition: An Analysis II, “Journal of the American Society for Psychical Research", 50,1956, str. 99-109.

⁶¹ Charles Honorton, Diane C. Ferrari, “Future Telling": A Meta-Analysis of Forced-Choice Precognition Experiments, 1935-1987, “Journal of Parapsychology", 35,1989, str. 281-308.

⁶² Holger Klintman, Is there a Paranormal (Precognitive) Influence in Certain Types of Perceptual Sequences?, Częśćl I i II, “European Journal of Parapsychology", 5,1983,str. 19-49,5,1984,str. 125-140.

⁶³ Benjamin Libet, Elwood W. Wright, Bertram Feinstein, Dennis K. Pearl, Subjective Refferal of the Timing for a Conscious Sensory Experience: A Functional Role for the Somatosensory Specyfic Projection System in Man, “Brain", 102,1979,193-224; Benjamin Libet, Subjective Antedating of a Sensory Experience and Mind-Brain Teories: Reply to Honderich, .Journal of Theoretical Biology", 114,184, str. 563-570.

⁶⁴ A. Bechara, H. Damasio, D. Tranel, A.R. Damasio, Deciding Advantageously Before Knowing the Advantageous Strategy, “Science", 275,28 lutego 1997, str. 1293-1295.

⁶⁵ Dean I. Radin, Unconscious Perception of Future Emotions. An Experiment in Presentiment, w: Proceedings of the 39^th Parapsychological Assotiation Convention, San Diego, 1996, str. 171-183.

⁶⁶ Dean I. Radin, Autonomie Physiological Reactions to Future Emotional Targets. Project 66 10 10, Project Report to the Institut für Grenzgebiete der Psychologie und Psychohygiene. Coinsciousness Research Division, Harry Reid Center for Environmental Studies, University of Nevada, Las Vegas, 1997. Doświadczenie Radina opiera się na poprzednich, zakończonych sukcesem badaniach tego zjawiska: Dick J. Bierman i Dean I. Radin, Anomalous Anticipatory Response on Randomized Future Conditions, “Perceptual & Motor Skills", 84,1997, str. 689-690.

⁶⁷ Dick J. Bierman, Emotion and Intuition I, II, III, IV & V: Unravelling Variables Contributing to the Presentiment Effect, nieopublikowany manuskrypt, University of Utrecht & Amsterdam, 1997.

⁶⁸ A. Bechara, H. Damasio, D. Trane, A.R. Damasio, Deciding Advantageously Before Knowing the Advantageous Strategy, “Science", 275,28 lutego 1997, str. 1293-1295.

⁶⁹ S. James P. Spottiswoode, Association Between Effect Size in Free Response Anomalous Cognition Experiments and Local Sideral Time, “Journal of Scientific Exploration", 11,1997, str. 109-122.

⁷⁰ Charles T. Tart, Effects of Electrical Shielding on GESP Performance, “Journal of American Society for Psychical Research", 82, 1988, str. 129-145; Charles T. Tart, Electrical Shielding, ESP, and the Earth's Magnetic Field, w: T. M. Srinivasan, Energy Medicine Around the World, Phoenix, Gabriel, 1988, str. 325-338.

⁷¹ Osoby posiadające dostęp do Internetu i zainteresowane przeliczeniem dowolnego czasu lokalnego na lokalny czas gwiazdowy mogą uczynić to bezpośrednio przez Instytut Geodezji (Instituf für Geodäsie) Uniwersytetu Wojskowego w Monachium: http://habicht.bauv.unibw-muenchen.de/ex-scherer/astl-UTST.html.

⁷² S. James P. Spottiswoode, Edwin C. May, Anomalous Cognition Effect Size: Dependance on Sidereal Time and Solar Wind Parameters, w: Proceedings of the Parapsychological Association 40^th, Annual Convention, Brighton, 1997.

⁷³ S. James P. Spottiswoode, Geomagnetic Fluctuations and Free Response Anomalous Cognition: A New Understanding, “Journal of Parapsychology", 61,1997, str. 3-12.

⁷⁴ D. J. West i G. W. Fisk, A Dual ESP Experiment with Clock Cards, “Journal of Society for Psychical Research", 37,1953, str. 185-189.

⁷⁵ Maiylin Schlitz, Richard Wiseman, Experimenter Effects and the Remote Detection of Staring w: Edwin C. May (wyd.), Proceedings of the 39^k Annual Convention of the Parapsychological Assotiation, San Diego, 1996.

⁷⁶ Harald Walach, Stefan Schmidt, Empirical Evidence for a Non-Classical Experimenter Effect: An Experimental, Double-Blind Investigation of Unconventional Information Transfer, “Journal of Scientific Exploration", 11,1997, str. 59-68.

⁷⁷ C.M. Pleass i N. Dean Dey, Conditions That Appear to Favor Extrasensory Interactions Between Homo Sapiens andMicrobes, “Journal of Scientific Exploration", 4,1990, str. 213-231.

⁷⁸ C.M. Pleass, N. Dean Dey, Conditions That Appear to Favor Extrasensory Interactions Between Homo Sapiens and Microbes, “Journal of Scientific Exploration", 4,1990,213-231, str. 230.

⁷⁹ Leping Zha, Tron McConnell, Parapsychology in the Peoples Republic of China: 1979-1989, “Journal of American Society for Psychical Research", 85,1991, str. 119-143.

⁸⁰ Leping Zha, Tron McConnell, Parapsychology in the People's Republic of China' 1979-1989, “Journal of American Society for Psychical Research", 85,1991,119-143,str. 123.

⁸¹ Brenda J. Dunne, York H. Dobyns, Robert G. Jahn, Roger D. Nelson, Series Position Effects in Random Event Generator Experiments, “ Journal of Scientific Exploration", 8,1994, str. 197-215.

⁸² P. Anthony, Macroscope, Nowy Jork, 1969.

⁸³ Dean I. Radin, The Conscious Universe: The Scientific Truth of Psychic Phenomena, San Francisco, Harper Edge, 1997, rozdz. 4.

⁸⁴ V. Bams i in., Confirmation of the Existence of the Omega-Minus Hyperon, “Physics Letters", 12, 1964, str. 134-136.

⁸⁵ Nick Herbert, Quantum Reality: Beyond the New Physics, Garden City, Anchor Books, 1985, str. 249.

Skorowidz najważniejszych terminów i skrótów

AFMK [skrót od niem. Aufiergewóhnliche Funktionen des menschlichen Korpers, “nadzwyczajne funkcje organizmu ludzkiego"]: funkcjonujące wśród naukowców chińskich określenie zdolności paranormalnych.

Anomalna kognicja (AC) [ang. anomalous cognition]: nowy wspólny termin na określenie -> postrzegania pozazmysłowego.

Anomalna perturbacja (AP) [“zaburzenie anomalne"]: nowy termin dla psychokinezy [-> BMI].

Anomalne zjawiska mentalne (AMP): nowy termin na określenie wszystkich zjawisk paranormalnych.

ASW: skrót dla -> postrzegania pozazmysłowego.

Badania psi: -> parapsychologia.

Bezpośrednie trafienie: obiekt docelowy przy -> metodzie swobodnych odpowiedzi, który zostaje później poprawnie wybrany przez osobę, biorącą udział w doświadczeniu ze zbioru wszystkich możliwych obiektów docelowych.

Biofotony: fotony (fizycznie najmniejsze jednostki światła o koherentnej długości fali) emitowane przez układy żywe.

Bio-PK: -> anomalna perturbacja w układach biologicznych (organizmy, zwierzęta, ludzie) [->DMILS].

BMI: [skrót od niem. Bewustsein-Materie-Interaktion, “interakcja świadomości i materii"]: nowy wspólny termin na określenie efektów psychokinetycznych.

Deja-vu [franc. “już widziane"]: uczucie, że zna się już pewną do tej pory nieznaną okolicę lub przeżyło się już nową sytuację.

DIA [skrót od ang. Defense Intelligence Agency]: służba wywiadowcza Ministerstwa Obrony Stanów Zjednoczonych.

DMILS [skrót od ang. Direct Mentol Influence of Living Systems, “bezpośrednie mentalne oddziaływanie na układy żywe"]: termin na określenie doświadczeń, podczas których za pomocą zamiarów wywiera się wpływ na układy żywe [-> Bio-PK].

Doświadczenie pozacielesne (OBE) [skrót od ang. out-of-body-experience~\: stan świadomości, w którym osoba doświadczająca postrzega się poza własnym ciałem.

Efekt Backstera: elektryczne rekcje roślin, interpretowane jako “postrzeganie" elementarne (postrzeganie pierwotne).

FOIA [skrót od ang. Freedom of Information Act] ustawa o wolności informacji regulująca publikowanie dokumentów przez amerykańskie władze stanowe.

Fundamentalna funkcja psi (FPF): model wzajemnego procesu autonomicznego zachodzącego między organizmem a środowiskiem, w czasie którego następuje wzajemne drażnienie świadomości i fizycznej rzeczywistości. Podstawą takiego oddziaływania wzajemnego jest mechanizm polegający na ciągłym “penetrowaniu" lub “wczytywaniu" bezpośredniego czaso-przestrzennego otoczenia organizmu.

Generator przypadków: -> REG, generator zdarzeń losowych.

Halucynacja [łac. (h)al(l)ucinatio = majaczenie, od (h)al(l)ucinari = bredzić, marzyć, śnić]: pomyłka zmysłów bez współdziałania wywołującego jąbodźca zmysłowego.

INSCOM [skrót od ang. Intelligence and Security Command}: informacyjny i zabezpieczający oddział armii USA.

Istotność statystyczna: funkcjonujące w statystyce określenie wyniku, który nie mógł zostać uzyskany w sposób przypadkowy, lecz na skutek oddziaływania pewnych czynników.

Jasnowidzenie: informacja o odległych obiektach lub sytuacjach uzyskana bez pośrednictwa normalnych zmysłów.

Makro-PK: -> anomalna perturbacja w procesach makrofizycznych, możliwa do zaobserwowania gołym okiem.

Metaanaliza: klasa analiz statystycznych, za pomocąktórych analizuje się znaczenie i powtarzalność efektów.

Metoda swobodnych odpowiedzi [ang. Free-Resonse Method]: technika testów kognicji anomalnej, podczas której w swobodnych odpowiedziach przekazywane są wrażenia o nieznanych obrazach lub obiektach docelowych.

Metoda wyboru wymuszonego [ang. Forced-Choice Method}: technika testów kognicji anomalnej, podczas których “odgadywane" są podane wcześniej symbole docelowe.

Mikro-PK: ->anomalna perturbacja w procesach mikrofizycznych.

Nadawca: osoba przekazująca informacje w procesie telepatii.

Odbiorca: osoba odbierająca informacje w procesie telepatii.

Odruch przeczucia: reakcja wegetatywnego układu nerwowego na -> przeczucie.

Paranormalny: cecha zjawisk badanych przez parapsychologię.

Parapsychologia: nauka badająca zjawiska - > anomalnej kognicji i -> anomalnej perturbacji.

PEAR [skrót od ang. Princeton Engeneering Anomalies Research, badania anomalii technicznych, Princeton]: laboratorium badawcze psi na uniwersytecie w Princeton.

Percypant: -> odbiorca.

PK: skrót dla - > psychokinezy.

PMIR [skrót od ang. Psi Mediated Instrumental Response, “reakcja instrumentalna za pośrednictwem psi"]: model opierający się na założeniu, że organizmy w sposób ciągły stosują -> anomalne zjawiska mentalne do optymalizacji swoich interakcji ze środowiskiem.

Pole całości [niem. Ganzfeld]: utworzony w sposób techniczny, zmieniony stan świadomości, sprzyjający pojawianiu się halucynacji hipnagogicznych.

Postrzeganie pozazmysłowe (ASW): przyjmowanie informacji z wyłączeniem znanych dróg zmysłowych. Zaliczaj ą się tutaj: -> telepatia, -> jasnowidzenie oraz - > prekognicja.

Prekognicja [lac.prae “najpierw" oraz cognoscere “rozpoznać"]: informacje o wydarzeniach, które nastąpią w przyszłości, nie pozyskiwane przy pomocy normalnych zmysłów.

PRL [skrót od ang. Psychophysical Research Laboratories, “laboratoria badań psychofizycznych"]: laboratorium badawcze psi na uniwersytecie w Princeton (istniało w latach 1980-1989).

Przeczucie: niewyraźne -> wrażenie prekognitywne o podłożu uczuciowym.

Psi: 23. litera alfabetu greckiego; wspólne określenie wszystkich zjawisk paranormalnych (wprowadzone w 1943 roku przez Roberta Thoulessa i H.P. Wiesnera).

Psychokineza (PK): mentalne oddziaływanie na układy materialne, do dzisiaj nie wytłumaczone na bazie nauk przyrodniczych.

Qi [również Ch'i]: w starej tradycji chińskiej energia życiowa, która przepływa przez organizm i wszechświat.

Qigong: umysłowo-fizyczne ćwiczenia mające na celu pobudzenie krążenia -> Qi. Poprzez “zewnętrzną emisję Qi" można wywołać efekty paranormalne.

REG [skrót od ang. Random Event Generator, “generator zdarzeń losowych"]: urządzenie tworzące całkowicie przypadkową kolejność stanów.

Remote Viewing [ang. “dalekie widzenie"]: nowe określenie na -> anomalne zjawiska mentalne, pierwotnie na podstawie pewnej szczególnej techniki badawczej.

RSPK [skrót od ang. Recurrent Spontaneous Psychokinesis, powracająca psychokineza spontaniczna]: termin fachowy na określenie zjawiska pojawiania się duchów.

Sensytywny [łac. sensitivus, “wrażeniowy", “zmysłowy"]: osoba wykazująca uzdolnienia paranormalne.

SRI [skrót od ang. Stanford Research Institute, “Instytut Badawczy Stanford"]: centrum badawcze w Menlo Park, Kalifornia.

Subtelna energia [“energia drobnocząsteczkowa"]: hipotetyczna energia stanowiąca nośnik dla efektów anomalnych (przede wszystkim w przypadku -> bio-PK).

Telepatia [grec. tele = daleko oraz pathos = czucie]: wymiana informacji pomiędzy ludźmi bez udziału normalnych zmysłów.

TLE [skrót od ang. Temporal Lobe Epilepsy]: epilepsja psychomotoryczna, padaczka skroniowa.

Unikanie psi [ang. psi-missing]: zastosowanie psi w celu unikania celnych trafień w doświadczeniu psi.

Zachowanie zgodne [ang. Conformance Behavior]: kontynuacja -> modelu PMIR. Twierdzi on, że układy przypadkowe wykazują tendencję do zachowania “zgodnego" z organizacją, układów zestrukturyzowanych, z którymi wchodzą w interakcje anomalne.

Zjawiska psi: -> anomalne zjawiska mentalne.

Zjawisko: w języku parapsychologii jest to manifestacja paranormalna - wizualne wrażenie paranormalne (np. w formie halucynacji) lub pewnego (może) materialnego “złudzenia".

Zjawisko spontaniczne: nie prowokowane i nieoczekiwane zjawisko paranormalne.

Wstecz / Spis Treści

Fotografie

Ryc. 1. Obiekt docelowy RV - most dla pieszych

Ryc. 2. Obiekt docelowy RV - most dla pieszych

Ryc. 3. “Aura", obraz namalowany przez Ingo Swanna

Ryc. 4. Od prawej: J.B. Rhine, Otto Kohler, John G. Prali oraz Hans Bender w 1952 roku podczas spełniania tajnej misji we Fryburgu

Ryc. 5, Wejście główne do Instytutu Badawczego Stanford (SR1), Menlo Park, Kalifornia

Ryc. 6. Ingo Swann, twórca Remote Viewing

Ryc. 7. Hal Puthoff (z prawej) wraz z Patem Price'em (w środku) i Christopherem Greeue'em.

Ryc. 8. Rysunek żurawia do zadań specjalnych według wrażeń RV Pata Price'a, dotyczących tajnego obiektu radzieckiego w Semipałatyńsku

Ryc.9. Żuraw do zadań specjalnych

Ryc. 10. Miejsce docelowe RV - pas do lądowania na lotnisku Fiumicinow Rzymie

Ryc. 11. Remote Viewer Paul Smitti podczas wojny w Zatoce Perskiej

Ryc. 12. Kwatera główna oddziału Remote Viewing w Fort Meade

Ryc. 13. Charles Tart

Ryc. 14. Edvin May

Ryc. 15. Russell Targ

Ryc. 16. Keith Harary podczas jednego z posiedzeń w studiu telewizyjnym. Rozmówczynią jest jego żona, pani Darlene Moore

Ryc. 17. Aleksander Dubrow

Ryc. 18. Helia Hammid

Ryc. 19. Ed Dames

Ryc. 20, Charles Tart przy swoim urządzeniu służącym do treningu postrzegania pozazmysłowego

Ryc. 21. Xion Jie podczas jednej z prób AFMK. Pod pachą przytrzymuj e przypiętą kartkę z symbolem docelowym

Ryc. 22. Badacz nadzwyczajnych funkcji ciała ludzkiego Wei Nengrun

Ryc. 23. Wyniki testów badających nadzwyczajne funkcje ciała ludzkiego. Symbole docelowe na kartkach, a w zeszycie próba ich odtworzenia przez Xiong Jie oraz Li Hong-wu

Ryc. 24. Xiong Jie oraz Li Hong-wu podczas próby nadzwyczajnych funkcji ciała ludzkiego

Ryc. 25. Li Zhi Nan

Ryc. 26. Zewnętrzna emisja Qi: zdjęcie termiczne pacjenta przed rozpoczęciem emisji Qi (czerwone i białe strefy wskazują na silne pojawianie się ciepła)

Ryc. 27. Zewnętrzna emisja Qi: zdjęcie termiczne pacjenta pod koniec oddziaływania. Qi z rąk mistrza Qi-gong przeniknęła do wnętrza dłoni pacjenta

Ryc. 28. Osoba poddana doświadczeniu podczas eksperymentem z polem całości

Ryc. 29. William Braud jako “osoba oddziałująca" podczas doświadczenia DMILS obserwuje fizjologiczne zapisy innej osoby

Ryc. 30. Rejestracja aktywności skóry Marylin Schlitz w roli odbiorcy w DMILS

Ryc. 31. Erupcja biofotonów z ręki uzdrowiciela Nicola Cutolo

Ryc. 32. “Krzyżowanie" materiału do eksperymentu z telepatią we śnie w Centrum Medycznym Maimonides, Brooklyn

Ryc. 33. Stanley Krippner

Ryc. 34. Zespół z Maimonides: Charles Honorton (z przodu), za nim od lewej Stanley Krippner, K. Ramakrishna Rau, Montague Ullraan

Ryc. 35. Pomiar pola magnetycznego u mistrza Qigong w Laboratorium Bioemisji w Chiba, Japonia

Ryc. 36. Chiński Mistrz Qigong i pacjent podczas badań EEG wykonywanych przez Kimiko Kawano

Ryc. 37. Centrum Chińskiej Akademii Nauk Somatycznych, Pekin

Ryc. 38. Ekranowanie emisji Qi: odbiorca (z lewej) jest odizolowany zmysłowo, mistrz Qigong (z prawej) trzyma ręki; w metalowym pudełku, U obydwóch osób rejestrowany jest wzór EEG

Ryc. 39. Pomiar silnych pól magnetycznych w Instytucie Qigong w Szanghaju. Ręka pacjenta znajduje się w magnetycznie odizolowanej skrzynce

Ryc. 40. Doświadczenie w Laboratorium Bioemisji w Chiba, Japonia: Mistrzowie Qigong oddziałują na promieniotwórczo skażone hodowle komórkowe

Ryc. 41, Topografie EEG ćwiczenia Qigong “mały obieg" wykonane przez Yosho Machi

Ryc. 42. Mikio Yamamoto, kierownik Laboratorium Bioemisji

Ryc. 43. Eksperyment PEAR z przypadkową kaskadą mechaniczną n a Uniwersytecie Princeton

Ryc. 44. Generator zdarzeń losowych (REG) grupy PEAR

Ryc. 45. Sytuacja podczas doświadczenia z generatorem zdarzeń losowych

Ryc. 46. Helmut Schmidt i jego pierwszy generator zdarzeń losowych

Ryc. 47. Robert Jahn, kierownik grupy PEAR, Princeton

Ryc. 48. Brenda Dunne

Ryc. 49. Roger Nelson

Ryc. 50. Dick Bierman, Uniwersytet w Amsterdamie

---