Społeczne skutki bezrobocia

Wstęp do pracy

I. Społeczne skutki bezrobocia.

W polskim społeczeństwie borykającym się z wieloma problemami, bezrobocie zajmuje kluczową rolę. Niemal 6 mln ludzi pozostaje bez pracy (z czego 3/5 to kobiety). Wskaźnik bezrobocia w Polsce sięga prawie 17% i jest jednym z najwyższych w Europie. W kraju, w którym średnia płaca windowana jest w górę przez elitę, zasiłek stanowiący 1/3 takiej średniej jest całkowicie niewystarczający do godziwego życia. Ludzie tracący pracę, przeważnie nie dysponują środkami, które pozwalałyby im się przekwalifikować, bądź uzyskać dodatkowe atuty zwiększające prawdopodobieństwo otrzymania zatrudnienia (prawo jazdy, znajomość języka obcego, obsługa komputera). Wyraźną przeszkodę w uzyskaniu zajęcia stanowi wiek. Górny limit wiekowy, lansowany przez ogłoszeniodawców to przeważnie 35 lat (co ciekawe, aby kandydować na urząd prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, trzeba mieć ukończone 35 lat!).
Osoby bezrobotne, pozbawione wsparcia najbliższych, bądź nie mające takiego w ogóle, często skazane są na nędzną egzystencję, prowadzącą do powolnej degeneracji . Bezrobotni, mający na utrzymaniu rodzinę, straciwszy silną wolę w poszukiwaniu zajęcia pogrążają się w nędzy poszukują pocieszenia w alkoholu, często stając się zalążkiem rodziny patologicznej.
80 procent bezrobotnych osób nie ma prawa do zasiłków, nie widać w naszej gospodarce mechanizmów ani działań, które dawałyby nadzieję na zmniejszanie bezrobocia.
Każdy opisujący bezrobocie posługuje się liczbami i procentami, pamiętać należy jednak, że każda z tych liczb to bezrobotny człowiek, liczący na to, że wyciągnie się ku niemu pomocną dłoń. Często tej pomocy nie otrzymuje, gdyż ci , którzy mogliby pomóc zajęci są pomnażaniem swoich pieniędzy, egoistycznie są zapatrzeni we własny byt- brak w naszym społeczeństwie więzi z bezrobotnymi , brak jakichkolwiek wspólnych przeciw działań bezrobociu. Moim zdaniem o osamotnionych bezrobotnych powinni pamiętać zwłaszcza politycy, którzy zamiast miedzy- czy tez wewnątrzpartyjnych waśni lepiej zrobiliby regulując problem bezrobocia, który doprowadza do dezintegracji społeczeństwo polskie.

II. Destrukcyjny wpływ bezrobocia na życie rodzinne i małżeńskie.

Wśród negatywnych zjawisk dotkliwie dotykających polskie społeczeństwo, a przynajmniej znaczna jego cześć, według zgodnej opinii wielu środowisk, na pierwszym miejscu stoi właśnie bezrobocie. Wpływa ono destrukcyjnie na podstawowa komórkę społeczeństwa - małżeństwo i rodzinę.

Utrata pracy prowadzi często do utraty mieszkania zakładowego. Prawie polowa ankietowanych (46%), żyje w biedzie, większość czuje się zagrożona w swej egzystencji zwłaszcza w zakresie wyżywienia i ubrania dzieci. Dokonany pomiar ubóstwa wykazał, że w 90% rodzin wielodzietnych dochód na jedną osobę był niższy od minimum socjalnego wynoszącego 73,50 zł. miesięcznie , a w tym polowa rodzin nie osiągała nawet polowy tej kwoty. Wśród bezrobotnych, aż 60% upatruje w bezrobociu główną przyczynę pogorszenia atmosfery życia rodzinnego, konfliktów w rodzinie. Główne zjawiska, to załamanie, przerażenie i rozpacz, poczucie beznadziejności, depresja, brak poczucia własnej wartości, oburzenie i nienawiść prowadzi to do destrukcji bezrobotnej jednostki .

III. Wpływ bezrobocia na rozwój i funkcjonowanie rodziny.

Jeśli przyjąć, że zjawisko bezrobocia wstrząsnęło polskim społeczeństwem w ostatniej dekadzie kończącego się tysiąclecia, to nie ma żadnej wątpliwości, że ten wstrząs odbił się najbardziej na rodzinie, jej rozwoju, funkcjach, które spełnia, na osobach, które ją tworzą i na ich wzajemnych relacjach doprowadzając do dezintegracji społecznej. Brak pracy zarobkowej może utrudnić, czy wręcz uniemożliwić rodzinie nie tylko wypełnienie jej zadań i obowiązków, lecz także realizacje podstawowego powołania, które jej powierzył Stwórca.

Bezrobocie powoduje destabilizacje i brak poczucia bezpieczeństwa w rodzinie, rodzina przestaje więc jakby pełnić jedną ze swoich podstawowych funkcji

Te dwa kręgi wartości - jeden związany z pracą, drugi wynikający z rodzinnego charakteru życia ludzkiego - musza łączyć się ze sobą prawidłowo i prawidłowo wzajemnie przenikać. Praca jest poniekąd warunkiem zakładania rodziny, rodzina bowiem domaga się środków utrzymania, które w drodze zwyczajnej nabywa człowiek przez pracę.

Praca zawodowa determinuje układ dnia, styl życia, relacje społeczne. Jej utrata może zmienić radykalnie światopogląd, opinie, system wartości, zamierzenia i aspiracje członków rodziny doprowadzając do dezintegracji w społeczeństwie. Bezrobotny ma zupełnie odmienne spojrzenie na siebie, swoich bliskich i na świat, który go otacza. Długotrwale bezrobocie zakłóca życie rodzinne, prowokuje rozruchy społeczne i może prowadzić do zaburzeń psychicznych u bezrobotnego. Osoby, które nagle utraciły pracę i pozostają w tej sytuacji przez wiele lat, często nie są w stanie odnaleźć równowagi życiowej, rozwiązać piętrzących się problemów, stawić czoła napotkanym trudnościom. Osoby te dręczy kompleks niższości, poczucie leku, winy, wstydu, doznanej niesprawiedliwości. Usiłując wyjść z tego stanu, wpadają w niechęć, a nawet nienawiść do wszystkiego i do wszystkich, nie wyłączając członków własnej rodziny. Kompleks niższości oraz doznane upokorzenia rodzą potrzebę ukazania swej siły i swych możliwości w skrajny sposób i w skrajnych postaciach. Może to prowadzić do postaw agresywnych i różnych form przestępczości. (zjawiska patologiczne)

IV. Bezrobocie jako główna przyczyna ubóstwa społeczeństwa.

Utrata pracy zarobkowej, zwłaszcza w przypadku jedynego żywiciela rodziny, powoduje gwałtowne pogorszenie sytuacji materialnej wszystkich jej członków. To pierwszy skutek bezrobocia. W niektórych wypadkach rodzina może znaleźć się w skrajnym ubóstwie. To ryzyko zagraża przede wszystkim rodzinom wielodzietnym. Pomoc społeczna ma charakter symboliczny. Jej skuteczność paraliżują: brak właściwego rozeznania rzeczywistych potrzeb, brak kompetentnych osób, brak koniecznych środków, biurokracja. Paradoksalnie w okresie panowania komunizmu różnice miedzy poszczególnymi warstwami społecznymi - z wyjątkiem prominentów - nie rzucały się w oczy: większość polskiego społeczeństwa otrzymywała zbliżoną pensje, ubierała się w podobny sposób, mieszkała w identycznych blokach mieszkaniowych, jeździła zatłoczonymi autobusami do oddalonego miejsca pracy istniała więc pewna więź społeczna. Przejście od gospodarki sterowanej do skrajnego liberalizmu, wymykającego się spod koniecznej kontroli państwa, ułatwiło niektórym jednostkom gwałtowne wzbogacenie się kosztem zubożenia wielu. Nastąpiło rozwarstwienie społeczne. Niektórzy nie wiedza, co robić z nagromadzonymi zasobami materialnymi, inni, znacznie liczniejsi, nie są już w stanie zaspokoić podstawowych potrzeb życiowych. Te drugą grupę tworzą przede wszystkim bezrobotni. Mam na myśli nie tych, którzy nie mają ochoty pracować, lecz tych, którzy bezskutecznie szukają utraconej pracy.

V. Wpływ bezrobocia na rozwój przestępczości w społeczeństwie.

Doświadczenie epoki przejściowej w Polsce wykazuje, że bezrobocie ma realny wpływ na wzrost przestępczości. W szerszym zakresie chodzi tu o rozwój pewnych zjawisk patologicznych w rodzinie i społeczeństwie, zwłaszcza o przestępstwa gospodarcze, napady, kradzieże, rozboje. Szczególnie niepokojącym zjawiskiem, związanym także z bezrobociem, jest wzrost przemocy w rodzinie. Wypadki przemocy w rodzinie wśród bezrobotnych gwałtownie wzrosły. Ofiarami tej przemocy stają się zwłaszcza kobiety i dzieci. Istnieją statystyki policyjne, które stwierdzają koleracje między stopą bezrobocia a wzrostem przestępczości., szczególnie w młodym pokoleniu. Psychologowie i socjologowie podkreślają, że jak najszybsze zahamowanie wzrostu bezrobocia jest konieczne dla przeciwdziałania wzrostowi patologii społecznej, zwłaszcza alkoholizmu, narkomanii, prostytucji, przestępczości.

VI. Wpływ bezrobocia na stan zdrowia osób bezrobotnych.

Sytuacja przymusowego bezrobocia, przedłużającego się mimo wysiłków ze strony osób nim dotkniętych, może mieć negatywny wpływ na stan zdrowia zarówno bezrobotnego jak i członków jego rodziny. Chroniczny brak pieniędzy zmusza do ograniczenia ilości i jakości spożywanych posiłków. Jedzenie staje się mniej urozmaicone, ubogie w witaminy, niezbędne zwłaszcza dla młodego organizmu. Od strony psychicznej, bezrobocie długotrwale może prowadzić do stanów lękowych, depresji, psychozy, kompleksu niższości wobec osób, żyjących w dostatku. Badania wskazały na związek, jaki istnieje miedzy bezrobociem i skłonnością do samobójstwa . Bezrobotny szuka gorączkowo potwierdzenia swej wartości i swego znaczenia w swoim otoczeniu, zaczynając od żony i dzieci. Jest bardzo wrażliwy na sposób, w jaki jest oceniany w swoim środowisku. Łatwo ulega wpływom kogoś, kto umie wykorzystać jego trudną sytuację. Coraz częściej wskazuje się na bezrobocie jako jedną z przyczyn ogólnego pogorszenia stanu zdrowia Polaków i przedwczesnej śmiertelności (przed 65 rokiem życia). Średnia długość życia mieszkańców Polski wprawdzie wzrasta od kilku pokoleń, ale jest niska w porównaniu z innymi krajami. Zjawisko bezrobocia w szczególny sposób dotyka inwalidów i niepełnosprawnych. Pogarsza i tak trudną sytuację materialną i psychiczną.

VII. Wpływ bezrobocia rodziców na dzieci.

Praca zawodowa rodziców, zwłaszcza ojca rodziny, stanowi ważny czynnik dla kształtowania postaw ich dzieci, ma wpływ na sposób, w jaki dzieci postrzegają siebie, swoja przyszłość, swoje związki ze światem zewnętrznym. Dlatego bezrobocie powoduje zaburzenia u dzieci na wymienionych płaszczyznach. Przede wszystkim, bezrobocie pogarsza sytuację materialną rodziny, a wiec także dzieci. Zjawisko to staje się dokuczliwe ze względu na wyolbrzymione w sposób sztuczny potrzeby, jakie niesie ze sobą dominujący, konsumpcyjny model życia i społeczeństwa. Wszystko skłania do tego, aby mieć natychmiast i coraz więcej. Przykładem może być negatywny wpływ reklam w mediach, które rozbudzają sztucznie potrzeby. Według Głównego Urzędu Statystycznego negatywne skutki bezrobocia odczuwa 8 milionów Polaków, zwłaszcza dzieci i młodzieży. Kompleks niższości w znacznym stopniu cechuje dzieci pochodzące z rodzin dotkniętych bezrobociem. Często są poniżane i wyśmiewane przez swych rówieśników z bogatszych rodzin. Brak im podręczników, zeszytów i innych materiałów szkolnych. Nie mają za co wyjechać na wakacje. Ta sytuacja wywołuje w nich bunt i prowadzi do izolacji od kolegów i koleżanek. Nawet nauczyciele, nie znający skrzętnie ukrywanej przyczyny, mogą mieć nieraz nieuzasadnione pretensje do dziecka.

Inna kwestia to studia. Wobec faktu, że studia w Polsce stają się coraz droższe, a stypendia, które pokrywałyby niezbędne wydatki na mieszkanie i życie trudno uzyskać, młodzież z rodzin dotkniętych bezrobociem ma znikomą szansę na zdobycie wyższego wykształcenia czy choćby solidnej formacji zawodowej. Ich sytuacja przypomina błędne koło: pochodząc z ubogich środowisk, powiększają liczbę bezrobotnych. Dla wielu z nich pierwszy zawód to "bezrobotny".

Bezrobocie, zwłaszcza ojca rodziny, może osłabić autorytet rodzicielski, absolutnie konieczny dla pełnego i właściwego wychowania dzieci a więc przyszłego społeczeństwa. Ojciec, który dłuższy czas pozostaje bez pracy zarobkowej, bywa ostro - dodajmy: najczęściej niesprawiedliwie - oceniany przez dorastające pokolenie. Własne dzieci traktują go często jako niedorajdę życiowego, który nie potrafi dostosować się do zmienionej sytuacji gospodarczej i społecznej. Sam fakt utraty pracy zawodowej, a przez to funkcji żywiciela rodziny, może całkowicie zachwiać rolę ojcowską - (brak poszanowania dla rodziców- osób starszych.) Jest to groźna konsekwencja uformowanego przez lata - zwłaszcza w systemie komunistycznym - stereotypu: dobry ojciec to ten, kto nie upija się i przynosi dużo pieniędzy do domu. Sprowadzenie ojcostwa do jedynej funkcji żywiciela rodziny powoduje, że mężczyzna bezrobotny gubi sens swojego ojcostwa. Skutki takiej koncepcji stają się dramatyczne dla samego mężczyzny, dla jego rodziny, dla dzieci i ich wychowania. Najgorzej, jeśli kobieta - żona podziela te opinie, a nawet wypowiada ja wobec dzieci. Może to prowadzić do odrzucenia przez dzieci całego systemu wartości reprezentowanego przez ojca. Wpływ długotrwałego bezrobocia ojca na dzieci zależy od ich wieku i płci. Najsilniejszy jest w odniesieniu do małego chłopca, który odznacza się naturalną tendencją do identyfikacji z ojcem. Jak tymczasem identyfikować się z ojcem, który w oczach otoczenia, zwłaszcza najbliższego, uchodzi za niedorajdę, ponieważ jest bezrobotnym? Dziewczęta są wrażliwe na to zjawisko przede wszystkim w okresie dojrzewania. Bezrobocie ojca potęguje w nich wszelkie stresy, szczególnie poczucie leku i zagrożenia. Wobec powstałej sytuacji, niezastąpioną rolę ma kobieta - żona - matka. Jeśli kocha swego męża, ojca swoich dzieci, jeśli zależy jej nie tylko na przetrwaniu, ale na szczęściu rodziny, musi podtrzymać i umocnić autorytet ojca, ukazując, że jego rola nie ogranicza się do przynoszenia pieniędzy do domu. Tylko ona potrafi w pełni ukazać wartość mężczyzny jako męża i ojca oraz jego niezastąpioną rolę w rodzinie. Ma to duży wpływ na wartościowe wychowanie przyszłych pokoleń.

VIII. Podsumowanie.

Zjawisko bezrobocia jest zjawiskiem dezintegracji społecznej. Szczególnie ma to miejsce przy wysokim wskaźniku bezrobocia. Doprowadza to do rozwarstwienia społeczeństwa, do podziału na biednych - bezrobotnych i na bogatych- nie interesujących się losem ludzi pozostających bez pracy i środków do życia. Obecnie w społeczeństwie polskim istnieje brak współczucia i zrozumienia a także brak ogólnej pomocy osobom pozostającym bez pracy. Bezrobocie działa destrukcyjnie na podstawową komórkę społeczną , jaką jest rodzina.

Wpływa negatywnie na pożycie małżeńskie, jest powodem złej atmosfery w domu, kłótni, agresji i przemocy w rodzinie. Bezrobocie wpływa destrukcyjnie na młode pokolenie, które widząc bezrobotnych , bezradnych rodziców, nie ma wzoru do naśladowania, wybiera drogę przestępstwa rozboju, kradzieży by zrekompensować sobie braki materialne w domu rodzinnym. Wpływ bezrobocia na życie społeczeństwa jest ogromny, osoby pozostające bez pracy często by uciec od przerażającej rzeczywistości wybierają alkohol, narkotyki, popadają w rozpacz , depresję, niekiedy nie widząc innego rozwiązania wybierają drogę samobójstwa.

Bezrobocie powoduje również pogorszenie zdrowia nie tylko psychicznego ale i fizycznego, choroby układu krążenia, choroby związane z niedożywieniem, itd.

Brak pracy jest często przyczyną zachwiania systemu chierarhi w rodzinie, dzieci widząc bezrobotnego ojca ignorują go a on sam nie potrafi sobie zaskarbić ich poszanowania, gdyż bezrobocie wywołało w nim brak poczucia własnej wartości.

Bezrobocie jest przyczyną powstania przepaści pomiędzy bezrobotnymi a bogatymi i wpływa dezintegracyjnie na społeczeństwo polskie.

Bibliografia:

1. K. Młonek „ Bezrobocie w Polsce w XX w wieku w świetle badań”

2. Opracowania z internetu księdza prof. Leona Dyczewskiego i księdza prof. Janusza Mariańskiego

3. Spostrzeżenia własne

---