Marketing w MOSiR
Spis treści :
Wstęp
Charakterystyka działalności Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji
1. Geneza powstania
2. Podstawy prawne działalności
3. Cele i zadania do realizacji
4. Mienie ośrodka
III. Uwarunkowania działalności marketingowej ośrodka
1. Uwarunkowania wewnętrzne
2. Uwarunkowania zewnętrzne
IV. Działalność ośrodka w ujęciu marketingowym
1. Opis działalności bieżącej
2. Zastosowanie elementów marketingu-mix
V. Wnioski z analizy sprzedaży usług oferowanych przez MOSiR
VI. Wnioski końcowe
VII. Bibliografia
Wstęp
Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Częstochowie od dwudziestu lat funkcjonuje na lokalnym rynku usług. Od chwili powołania ośrodka do momentu przełomu polityczno - społeczno - gospodarczego na początku lat 90-tych na działalność ośrodka nie wpływały w tak decydujący sposób, jak ma to miejsce obecnie, zmieniające się uwarunkowania wewnętrzne i zewnętrzne. Okres transformacji ustrojowej w naszym kraju spowodował, że zmiana warunków rynkowych nastąpiła nie tylko w odniesieniu do sfery produkcyjnej, ale dotknęła również potężnego rynku usług. W tej sytuacji również Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Częstochowie musiał zmodyfikować swoje działania marketingowe.
W jaki sposób ośrodek działa w warunkach obfitości dóbr i ostrej konkurencji prezentuje niniejsza praca.
Charakterystyka Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Częstochowie
1. Geneza powstania
W Częstochowie, w połowie lat 70-tych prężnie działało Towarzystwo Upiększania Miasta pod kierunkiem ówczesnego wiceprezydenta p. mgr Stanisława Wrony. Jednym z celów TUM-u było gromadzenie funduszy na opracowanie dokumentacji technicznej i realizację obiektów sportowo-rekreacyjnych. Rada Miejska powołała dwa Komitety Budowy Obiektów Sportowo-Wypoczynkowych, które rozpoczęły działalność od realizacji sztucznego lodowiska w centrum miasta, pływalni letniej w dzielnicy Tysiąclecie oraz zagospodarowania w dzielnicy Lisiniec nieużytków o powierzchni 34 ha na park wypoczynkowy, obejmujący 2 akweny powstałe po wyrobiskach gliny.
Perspektywa oddania do użytku w/w bazy sportowo-rekreacyjnej przyspieszyła decyzję o powstaniu Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Częstochowie.
W oparciu o Zarządzenie Nr 40 Przewodniczącego Głównego Komitetu Kultury Fizycznej
i Turystyki z dn. 12 czerwca1975 r. w sprawie ośrodków sportu i rekreacji podporządkowanych terenowym organom administracji państwowej, Prezydent Miasta Częstochowy Zarządzeniem Nr 3/79 z dnia 30 stycznia 1979 r. powołał Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Częstochowie.
2. Podstawy prawne działalności.
MOSiR w Częstochowie działa na podstawie:
1. Ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. - o finansach publicznych / Dz. U. NR 155 z 1998 r. poz. 1014./
2. Ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. - o gospodarce komunalnej / Dz. U. Nr 9 z 1997 r. poz. 43 /.
3. Ustawy z dnia 8 marca 1990 r. - o samorządzie terytorialnym / Dz. U. Nr 13 z 1990 r. poz. 74 z późniejszymi zmianami /.
4. Ustawy z dnia 22 marca 1990 r. - o pracownikach samorządowych / Dz. U. Nr 21 z 1990 r. poz. 124 z późniejszymi zmianami /.
5. Ustawy z dnia 18 stycznia 1996 r. - o kulturze fizycznej / Dz. U. NR 25 z 1996 r. poz. 113 z późniejszymi zmianami /.
6. Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 8 maja 1991 r. w sprawie zakładów budżetowych / Dz. U. Nr 42 z 1991 r. poz. 183 /
oraz obowiązującego statutu, który został zatwierdzony przez Radę Miasta Częstochowy Uchwała Nr 361 /XLIl/97 r.
Ośrodek jest komunalnym zakładem budżetowym i podlega Zarządowi Miasta Częstochowy.
3. Cele i zadania do realizacji.
Misją ośrodka jest prowadzenia działalności o charakterze użyteczności publicznej, której celem jest zaspokajanie potrzeb mieszkańców w zakresie sportu, rekreacji i turystyki poprzez:
1. Udostępnianie posiadanych obiektów stanowiących bazę sportową i rekreacyjną na rzecz:
· klubów i związków sportowych,
· organizacji kultury fizycznej,
· innych organizacji i stowarzyszeń,
· osób indywidualnych,
2. Organizowanie zleconych imprez z zakresu kultury fizycznej
3. Prowadzenie w ramach usług komunalnych działalności gospodarczej celem uzyskania środków na pokrycie kosztów utrzymania i funkcjonowania ośrodka zgodnie z celami statutowymi, a w szczególności:
· działalności usługowej i handlowej, gastronomicznej, turystycznej i rekreacyjnej,
· prowadzenie wypożyczalni sprzętu sportowego, rekreacyjnego i turystycznego,
· organizowanie w ramach usług imprez sportowych, rekreacyjnych i turystycznych,
· działalności propagandowej i reklamowej służącej upowszechnianiu kultury fizycznej.
4. Mienie ośrodka.
Mienie ośrodka jest mieniem komunalnym, którym ośrodek gospodaruje oraz zapewnia jego prawidłową eksploatację i ochronę.
Aktualnie w dyspozycji ośrodka pozostają następujące obiekty:
- wielofunkcyjna hala sportowo- widowiskowa „Polonia"
- pływalnia letnia przy ul. Dekabrystów
- pływalnia letnia przy ul. Sobieskiego
- sztuczne lodowisko
- pływalnia kryta
- park wypoczynkowy „Lisiniec” z polem namiotowym dla 150 osób
- camping „Oleńka” na 400 osób
- komunalne parkingi na terenie miasta.
Uwarunkowania działalności marketingowej ośrodka.
1. Uwarunkowania wewnętrzne.
Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Częstochowie, zgodnie z treścią statutu, powołany został do prowadzenia działalności o charakterze użyteczności publicznej, której celem jest zaspokajanie potrzeb mieszkańców w zakresie sportu, rekreacji i turystyki.
W chwili obecnej w strukturze ośrodka nie funkcjonuje żadna sekcja sportowa; tzw. sport kwalifikowany uprawiany jest przede wszystkim w stowarzyszeniach sportowych działających na terenie miasta. To właśnie one wynajmują obiekty ośrodka celem organizacji zawodów sportowych rangi mistrzowskiej różnego szczebla. Nie oznacza to oczywiście, że MOSiR nie promuje sportu. Jest to jednak sport przez małe „s”, o czym świadczy wiele imprez sportowych na obiektach MOSiR-u organizowanych dla dzieci i młodzieży uczącej się; w nieco mniejszym wymiarze dotyczy to dorosłych amatorów. Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na fakt, że właśnie ta druga grupa uczestników zawodów reprezentowana jest w nich coraz liczniej. Zresztą zainteresowania dorosłych nie skupiają się wyłącznie na rywalizacji sportowej. Równie istotna rolę odgrywa rekreacja. Ośrodek w swoich działaniach wciąż poszukuje bardziej interesujących form i sposobów spędzania wolnego czasu w gronie najbliższych i przyjaciół. Praktycznie każda impreza organizowana na świeżym powietrzu to szereg propozycji o charakterze sportowo rekreacyjnym, często również kulturalnym.
Dzięki campingowi „0leńka” i jego gościom nie obca jest pracownikom ośrodka problematyka związana z ruchem turystycznym, począwszy od turystyki pieszej indywidualnej i grupowej, przez wycieczki autokarowe, a na caravaningu kończąc.
Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji realizuje swoje zadania statutowe administrując niżej opisanym obiektami:
. wielofunkcyjna hala widowiskowo - sportowa „Polonia” to największy obiekt tego typu w mieście. To tutaj swe mecze rozgrywają siatkarze pierwszoligowego GALAXIA JURAJSKA AZS CZĘSTOCHOWA SA. Obiekt w trakcie imprez może pomieścić maksymalnie 3000 osób. Na co dzień hala przede wszystkim jest miejscem zajęć treningowych różnych grup sportowców, którzy wykorzystują ją przez 10 miesięcy w roku. Obiekt posiada także 16 miejsc noclegowych. Powierzchnia i kubatura pozwalają ponadto na organizację widowisk, koncertów i wystaw.
· pływalnia letnia przy ul. Dekabrystów 45 sąsiaduje z wyżej opisana hala „Polonia". Na terenie obiektu znajduje się basen o wymiarach 25 m x 50 m i głębokości 1,1 m - 1,8 m, zespół trzech brodzików wraz z zjeżdżalnia dla dzieci, boisko do piłki siatkowej plażowej i do koszykówki.
· pływalnia letnia przy ul. Sobieskiego ,podobnie jak ta z ulicy Dekabrystów, funkcjonuje 2-3 miesiące w roku. Niecka basenu ma wymiary 20 m x 40 m i głębokość 0,5 m - 1,8 m. Część terenu pływalni położonej w centrum miasta i zajmującej stosunkowo niewielki obszar zielony, zagospodarowana została pod tor do mini golfa.
- sztuczne lodowisko jest jedynym tego typu obiektem w mieście. Niezadaszona tafla o wymiarach 36 m x 60 m udostępniana jest amatorom łyżwiarstwa wyłącznie w okresie jesienno - zimowym. Latem na tej powierzchni funkcjonuje skate park i tor gokartowy.
· camping „Oleńka" to obiekt położony w odległości 100 m od klasztoru o.o. Paulinów na Jasnej Górze. Na terenie pełnym zieleni jednorazowo kwaterować może 400 osób. Camping dysponuje 80 miejscami noclegowymi w murowanych domkach oraz 36 stanowiskami caravaningowymi; pozostałe to miejsca na polu namiotowym.
· park wypoczynkowy „Lisiniec” oddalony jest od Campingu „Oleńka" o około 500 m. Park położony nad trzema zbiornikami wodnymi jest obiektem ogólnodostępnym przez cały rok. W parku funkcjonują dwa korty, pole namiotowe dla 150 osób, wypożyczalnia sprzętu wodnego, boisko do piłki nożnej oraz ogródek jordanowski.
· pływalnia kryta to jedyny komunalny obiekt tego typu w mieście, wykorzystywany praktycznie codziennie od godz. 8°° do 22°°. Niecka o wymiarach 12,5 m x 25,0 m i głębokości 1,0 m - 3,8 m dysponuje wieża i trampolina Obok czerpania przyjemności z pływania i skakania do wody można w obiekcie uprawiać callanetics, aerobik, korzystać z siłowni i z sauny. Zdjęcia wyżej opisanych obiektów zawiera folder - załącznik nr 1.
Nie ulega wątpliwości, że Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji jest potentatem na częstochowskim rynku sportowo - rekreacyjnym. MOSiR administruje ponadto również 7-ma parkingami; przy ul. Śląskiej, ul. Wilsona, ul. Rolniczej, ul. Rynek Wieluński, ul. Oleńki, ul. Ks. Kubiny, ul. Św. Jadwigi. Zajmowana przez ośrodek pozycja zobowiązuje do świadczenia usług na odpowiednio wysokim poziomie. Kolosalne znaczenie maja więc kwalifikacje załogi i jej kompetencje. Aktualnie w ośrodku zatrudnionych jest 95 osób, w tym 74 w ramach umów o pracę - łącznie 64 etaty; 21 osób zawarło z MOSiR-em umowy - zlecenia . Z ogólnej liczby zatrudnionych blisko 50% załogi legitymuje się wykształceniem wyższym lub średnim. W MOSiR istnieje stały podział uprawnień decyzyjnych i odpowiedzialności za skutki niewłaściwie podjętych decyzji lub ich brak. Istnieją też stałe reguły podporządkowywania się pracowników decyzja zwierzchników.
Na poziom świadczonych usług, obok wykształcenia i predyspozycji pracowników, wpływa bez wątpienia również stan techniczny obiektów. Te niestety są ciągle niedoinwestowane. Przychody Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji składają się bowiem z dwóch części; przychodów własnych i dotacji z budżetu miasta. Dotacja z budżetu kształtowała się w ostatnich latach na poziomie ok. 40-50 % ogólnych przychodów. Przychody własne, z uwagi na fakt zarządzania głównie obiektami otwartymi, są mocno uzależnione od aury, a więc trudne do przewidzenia. Trudność sytuacji sprawia więc konieczność prowadzenia przez ośrodek intensywnych działań mających na celu pozyskiwanie środków finansowych na modernizację bazy zarówno z instytucji związanych bezpośrednio z kultura fizyczna, jak i od sponsorów.
2. Uwarunkowania zewnętrzne.
Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji działa na terenie Częstochowy od ponad 20 lat. Ten zamieszkiwany przez około 260 tysięcy stałych mieszkańców, zajmujący powierzchnię 160 km2 i mający blisko 800-letnia historię gród, od 1975 r. do końca 1998 r. pełnił funkcję stolicy województwa. Ze względu na piękno okolic, na unikatowa w kraju różnorodność flory i fauny oraz ukształtowanie geologiczne terenu, region częstochowski został objęty ochrona przez utworzenie Jurajskich Parków Krajobrazowych.
Częstochowa to miasto ludzi młodych, prężny ośrodek akademicki / 5 wyższych uczelni /, w których kształci się około 10 tysięcy studentów systemem stacjonarnym.
Przemysł miasta przechodzi wciąż głęboki proces restrukturyzacji i przekształceń własnościowych, zmierzający oczywiście w kierunku prywatyzacji. Niestety przemianom tym towarzyszy zjawisko bezrobocia. w 2000 roku ok. 15 tys. osób czynnych zawodowo pozostawało w Częstochowie bez pracy. Obok kilkudziesięciu dużych firm, działa w mieście i okolicy - niemal we wszystkich branżach produkcji, handlu i usług - prawie 27 tysięcy podmiotów gospodarczych.
Nie zapominajmy, że zdecydowanie nie ułatwia działalności ośrodka również Ustawa z 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej, która powierza ustalanie cen i opłat za usługi komunalne oraz za korzystanie z gminnych obiektów i urządzeń radom gminnym. Takie rozwiązanie nie pozwala szybko reagować na popyt i podaż usług. Ta sama ustawa zabrania zakładom budżetowym prowadzenia działalności wykraczającej poza zadania o charakterze użyteczności publicznej, przez co ogranicza możliwości samodzielnego poprawiania sytuacji finansowej zakładu budżetowego.
Czy taka formuła działalności ośrodka, biorąc pod uwagę lokalne uwarunkowania, jest możliwa, pokaże kilka lub kilkanaście najbliższych miesięcy.
Działalność ośrodka w ujęciu marketingowym
Opis działalności bieżącej
Baza materialna Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Częstochowie prezentuje się okazale. Stan posiadania upoważnia z pewnością do stwierdzenia, że możliwości działania są ogromne. Rosnąca liczba podmiotów gospodarczych oferujących usługi z zakresu kultury fizycznej stanowi konkurencję i chociażby z tego powodu ośrodek czyni wiele zabiegów, które maja przyciągnąć uczestników oferowanych usług i imprez. Okazuje się jednak, że nie ilość propozycji a jakość realizacji zadań decyduje o końcowym efekcie i wizerunku firmy. Stad od kilku lat zdecydowany nacisk w działaniu położono na ten drugi element.
Pierwszą w roku, dużą imprezą rekreacyjną jest na początku lutego wielki bal karnawałowy na lodzie. Oferta kierowana do dzieci i młodzieży, z roku na rok przyciąga coraz więcej uczestników. W programie zawsze są stałe elementy: jazda na łyżwach, taniec, konkursy i zabawy, wybór królowej i króla balu, a wszystko to w oprawie zespołu muzycznego, odpowiedniej scenografii i na zakończenie z około 10-minutowym pokazem sztucznych ogni, w 50 % sponsorowanym. Bal organizowany jest na zakończenie ferii zimowych, podczas których odbywają się cykliczne imprezy na lodzie. Również około 6 grudnia organizowana jest duża impreza na sztucznym lodowisku zatytułowana „Mikołajki jak z bajki". Program jej i oprawa ' podobne są do programu balu. Latem na płycie sztucznego lodowiska wyżywają się łyżworolkowcy na ustawionym dla nich skate parku. U schyłku każdego sezonu mają okazję sprawdzić swe umiejętności w organizowanych dla nich mistrzostwach. Dla upowszechniania sportu i rekreacji, nie bez znaczenia jest zlokalizowanie na płycie lodowiska także toru kartingowego oraz nieopodal, na terenie pływalni letniej, pola do mini golfa.
Pomimo dużego obłożenia hali sportowo - widowiskowej "Polonia”, MOSiR wprowadził do kalendarza kilka stałych imprez. Są to dwa turnieje piłki nożnej, jeden dla dziewcząt, a drugi dla mężczyzn powyżej 35 roku życia oraz turniej piłki siatkowej amatorów „ O Puchar Prezydenta Miasta Częstochowy ”. Turniej Piłkarski Oldbojów rozgrywany po raz piąty "O Puchar Dyrektora MOSiR Częstochowa” zgromadził w 2000 r. rekordową liczbę drużyn (24 zespoły) i uczestników (255 osób). Od 1999 r. , dzięki nawiązaniu ścisłej współpracy z Klubem Uczelnianym Akademickiego Związku Sportowego Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie, w hali odbywają się cyklicznie turnieje tenisa stołowego różnego szczebla. Popularność tej dyscypliny sportu sprawia, że wysoka frekwencja ze strony uczestników jest gwarantowana.
Najwięcej imprez organizowanych przez MOSiR odbywa się latem. Niezależnie od pogody, na boisku do piłki siatkowej plażowej, które powstało na terenie pływalni letniej przy ul. Dekabrystów, proponujemy turnieje siatkówki i piłki nożnej. W okresie wakacji, na terenach zielonych obiektu, można wziąć udział w zawodach koszykówki, unihoc'a i Otwartych Mistrzostwach Częstochowy w Ringo. Jeśli dopisuje pogoda, to pływalnia cieszy się ogromnym powodzeniem. Maluchy maja do dyspozycji trzy brodziki i dwie zjeżdżalnie.
Druga pływalnia letnia przy ul. Sobieskiego w centrum miasta zajmuje znacznie mniejszy teren. Poza zjeżdżalnią dla najmłodszych nie ma tutaj innych atrakcji. Frekwencja też jest niższa.
W Parku Wypoczynkowym „Lisiniec", dostępnym przez cały rok sezon letni rozpoczyna „Majówka" - impreza dla całych rodzin. Jej program zawiera sporo konkurencji sportowo - rekreacyjnych dopasowanych do wieku i możliwości uczestników. Dla najmłodszych obowiązkowo jest malowanie kredą na asfalcie. Za artystyczne poczynania nagradzane są wszystkie maluchy. Co rok z okazji Dnia Dziecka odbywa się festyn. Oferta adresowana jest głównie do dzieci i młodzieży, aczkolwiek przychodzą także dorośli. Cały program podzielony został na dwa bloki: sportowy i artystyczny. Po zmęczeniu fizycznym można odpocząć przy dźwiękach muzyki "na żywo".
Rekreacja, loteria, kabaret, dużo muzyki i bogate prezenty od sponsorów - to krótka charakterystyka kolejnej, największej imprezy w parku, która odbywa się zawsze pod koniec czerwca.
Poza imprezami rekreacyjnymi, na których frekwencja w znacznym stopniu zależy od aury, teren parku jest również miejscem zawodów sportowych. Ośrodek organizuje tutaj Mistrzostwa Dzikich Drużyn w Piłce Nożnej dla dzieci szkół podstawowych i Masowy Bieg Letni "O Złote Sznurowadło”.
Od niedawna MOSiR administruje pływalnia kryta Standard obiektu na przestrzeni minionych 5 lat zdecydowanie się podniósł. Zagospodarowane niemalże w 100 % pomieszczenia towarzyszące umożliwiają organizację zajęć aerobiku, callaneticsu, korzystanie z siłowni i z sauny na wysokim poziomie. Pomimo bardzo dużego obłożenia samej pływalni MOSiR umożliwia dzieciom i młodzieży z klubu pływackiego „Żak", działającego przy Szkolnym Związku Sportowym oraz z Uczniowskiego Klubu Sportowego „Atut” trenować pływanie i skoki do wody. Obok tej grupy użytkowników, bardzo liczna rzeszę korzystających z obiektu stanowią dzieci klas II częstochowskich szkół podstawowych, które przy aprobacie rodziców, wychowawców i środowiska lekarskiego, za pieniądze gminy pobierają lekcje obowiązkowej nauki pływania w ramach dodatkowych zajęć wychowania fizycznego. Pomimo tego, że obiekt funkcjonuje od godz. 8°° - 22°°, bardzo niewiele jest godzin ogólnodostępnych. W 1999 r. ośrodek wraz z Drużyna WOPR Północ" i WLKS „Kmicic" z Częstochowy po raz pierwszy zorganizował Nocny Maraton Pływacki. Okazało się, że maraton stał się spektakularną imprezą MOSiR przygotowaną i realizowaną na krytej pływalni.
Camping "Oleńka" to turystyczna wizytówka ośrodka. Od 1994 r. na terenie tego obiektu MOSiR, zawsze w drugi weekend miesiąca września, organizuje Międzynarodowy Zlot Campingu i Caravaningu. Celem zlotu jest propagowanie walorów turystycznych Częstochowy i Jury Krakowsko Częstochowskiej oraz rozwijanie ruchu turystyczno - rekreacyjnego. Zlot liczy zwykle około 250 uczestników, z czego około 60 % to stali jego bywalcy.
Nie ulega wątpliwości, że sposób i zakres działania Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Częstochowie uwarunkowany jest rodzajem obiektów pozostających w administracji ośrodka.
2. Zastosowanie elementów marketingu mix
Współczesny rynek usług wymaga od firmy stworzenia i prowadzenia własnej strategii marketingowej. O sukcesie tej strategii decyduje dobry pomysł, organizacja i sprawna realizacja. Zwykle żąda się, aby takie działania minimalizowały wady przedsiębiorstwa, wykorzystywały jego atuty i walory otoczenia. W rzeczywistości jednak stworzenie idealnej strategii jest prawie niemożliwe. Na przeszkodzie stoi przede wszystkim ograniczoność funduszy. Z drugiej jednak strony brak takiej strategii - a co za tym idzie brak odpowiednich działań eliminuje jednostkę z rynku.
Priorytetowym zadaniem kierownictwa firmy podczas opracowywania jakiegokolwiek programu marketingowego jest dobór elementów marketingu mix w taki sposób; aby ich kompozycja dawała gwarancję najlepszego dostosowania możliwości wewnętrznych firmy do zewnętrznego otoczenia. Marketing mix jest jedna z najbardziej uniwersalnych koncepcji, jakie stworzono w ramach marketingu, na która składają się cztery kluczowe elementy: produkt, cena, promocja i dystrybucja. W przypadku marketingu usług uwzględnia się również czynnik piąty czyli ludzi.
Zarząd MOSiR zdaje sobie sprawę ze znaczenia każdego z elementów marketingu mix w codziennej działalności firmy, wobec czego stara się nieustannie śledzić sytuację na rynku i na bieżąco reagować na zmieniające się warunki świadczenia usług i organizacji imprez sportowo rekreacyjnych. Należy podkreślić że, wszelkie propozycje w tym zakresie pojawiają się zwykle w trakcie organizowanych przez Dyrektora firmy spotkań z kierownikami obiektów i z kierownikiem działu sportu i rekreacji. Każda kolejna impreza to inne zadania i obowiązki. Te, w ramach swoich kompetencji, w uzgodnieniu z Dyrektorem MOSiR, przypisuje poszczególnym pracownikom ośrodka kierownik działu sportu i rekreacji. Tak stworzony zespół pracuje wspólnie po to, aby w efekcie mieć pewność, że to co zrealizował zostało zauważone i zapamiętane. Czas ocen i wniosków z realizacji zamierzeń następuje najczęściej po dwóch, ewentualnie trzech dniach od momentu zakończenia przedsięwzięcia. Sztab osób odpowiedzialnych analizuje przebieg wydarzeń, zwraca uwagę na ewentualne niedociągnięcia i postuluje konieczne zmiany. Wszelkie uwagi i wnioski spisywane są w formie notatki ze spotkania po to, aby nie następowało powielenie błędów przy organizacji kolejnej imprezy.
Usługi rekreacyjno - sportowe, podobnie jak i inne służące organizacji czasu wolnego, stanowią istotną część rynku, na którym główny akcent w procesie zarządzania powinien być położony na transakcje realizowane między konsumentami, klientami (popyt) i producentami usług (podaż). Marketing w tym obszarze powinien być rozumiany jako proces zapewniający dobrowolną wymianę między dwiema stronami:
- klientami, którzy kreują popyt na usługi i korzystają z nich;
- organizacjami - producentami usług, którzy kreują podaż i sprzedają usługi.
Organizacja wszelkiego typu imprez to konieczność ponoszenia nakładów finansowych. Celem ich zminimalizowania, a jednocześnie uatrakcyjnienia swoich propozycji, ośrodek stara się pozyskiwać sponsorów. Wsparcie to przybiera bardzo różne formy - są to słodycze, drobne gadżety i sprzęt sportowy; często zdarzają się również przypadki świadczenia usług na rzecz ośrodka. Niewątpliwie jednak, najbardziej uniwersalna forma pomocy są pieniądze. Nie sposób jednak nie zauważyć, że oczekiwanie korzyści wyraźnie odróżnia współczesnego sponsora od tradycyjnego mecenasa, którego cechował pewien altruizm, bezinteresowność w postępowaniu. W naszych czasach miejsce dawnych mecenasów zajmują różne podmioty gospodarcze, które wprawdzie przeznaczają znaczne środki finansowe na wspieranie stowarzyszeń i przedsięwzięć akceptowanych społecznie, ale maja na względzie własne cele i korzyści ekonomiczne. Bywa, że są one dyskretnie ukrywane, zawsze jednak podejmowane działania oparte są na trzeźwej kalkulacji rynkowej. Bez popełnienia błędu do współczesnego sponsoringu można odnieść starą łacińska maksymę: do, ut des (daję, abyś i ty dał). Tym bardziej warto więc podkreślić bardzo owocna współpracę w ostatnich 2-3 latach, z takimi firmami jak: COCA - COLA, BANK CZĘSTOCHOWA, Wytwórnia Wód Gazowanych „JURAJSKA" i OPTIMUS BIS. Dzięki ich pomocy udało się zmodernizować pomieszczenia rekreacyjne w obiekcie pływalni krytej i zakupić nowa tablicę wyników wraz z panelem graficznym do Hali „Polonia".
Zarząd ośrodka ma pełna świadomość faktu, że obiekty MOSiR-u są niedoinwestowane. Dzięki zabiegom dyplomatycznym ze strony Dyrekcji oraz przedstawicieli Zarządu Miasta, pod koniec 1996 r. Urząd Kultury Fizycznej i Sportu, ze środków Totalizatora Sportowego, przyznał dotację na modernizację hali sportowo - widowiskowej "Polonia". Ten fakt, stał się wyzwaniem dla rady miasta, która chcąc wykorzystać środki finansowe UKFiT, musiała podjąć zobowiązanie o współfinansowaniu modernizacji hali. Dzięki temu dwie kondygnacje obiektu modernizowane od grudnia 1996 r. do kwietnia 1998 r. przybrały nowoczesny wygląd, poprawiając warunki treningów oraz imprez sportowych tutaj przeprowadzanych. W ten sposób zamknięto I etap przewidywanego zakresu robót. Jesienią 1998 r. przeprowadzono prace w ramach tzw. II etapu. Tym razem poprawę standardu najbardziej odczuli kibice uczestniczący w imprezach sportowych oraz klienci, będący gośćmi funkcjonującego w obiekcie hotelu. Jest to o tyle istotne, że Halę "Polonia”, pomijając uczestników codziennych zajęć treningowych, odwiedza corocznie w roli zawodników, widzów czy też gości blisko 100 tysięcy osób.
Wysoka frekwencja występuje także na pływalni krytej. Tutaj również, w latach 1997 - 1998, przeprowadzono szeroki zakres prac modernizacyjnych unowocześniając między innymi instalację uzdatniania wody basenowej i instalację centralnego ogrzewania.
Pozostałe obiekty są niestety mocno niedoinwestowane. Nie oznacza to jednak, że odstraszają potencjalnych klientów. Wręcz przeciwnie, wielkim bowiem atutem ośrodka jest jego załoga. Pracownicy mają świadomość, że są ambasadorami firmy, w której pracują. W ramach swych obowiązków i posiadanych umiejętności wykonują wszelkie bieżące prace konserwacyjno - naprawcze. Ponadto dbają o stan elewacji budynków, zapewniają porządek na przyległych terenach zielonych i parkingach. Stan sanitarno - higieniczny obiektów nie budzi zastrzeżeń. Sprzedawcy usług są dobrze przygotowani do pełnienia swej roli. Pracownicy wiedzą, co mają do zaoferowania klientom i dzięki temu potrafią szybko i sprawnie ich obsłużyć. Udzielane informacje, również drogą telefoniczna, są rzetelne i wyczerpujące.
Niebagatelną rolę w funkcjonowaniu instytucji sportowej odgrywa także promocja usług. Promocja usług składa się z kilku istotnych elementów nazywanych komunikacja mix lub promocja mix. Należą do nich: reklama, sprzedaż osobista, promocja sprzedaży, public relations, przekaz ustny, reklama pocztowa. Firma musi zatem podjąć decyzję, czy elementem promocji mix będzie reklama, osobista sprzedaż, czy też rozpowszechnianie informacji o ofercie za pomocą publikacji prasowych i własnych wydawnictw. Wybór środka zależy od tego, który z nich ma największe szanse dotarcia do wybranego segmentu rynku.
Wychodząc z tego założenia, dział sportu i rekreacji z odpowiednim wyprzedzeniem informuje miejscowe media o planowanych przedsięwzięciach. Stosowne komunikaty przekazywane są do redakcji prasowych GAZETY WYBORCZEJ, ŻYCIA CZĘSTOCHOWY, DZIENNIKA ZACHODNIEGO, TRYBUNY ŚLĄSKIEJ i GAZETY CZĘSTOCHOWSKIEJ. Te same wydawnictwa nazajutrz, po zakończonej imprezie, otrzymują, sprawozdania z niezbędna ilością informacji na temat wydarzeń, które miały miejsce. Dzięki dobrze układającej się współpracy z Radiem "FON" - lokalną stacja radiową - przedstawiciele ośrodka mogą cyklicznie informować miejscowa społeczność o zamierzeniach i dokonaniach firmy. Również częstochowskie ośrodki telewizji kablowej, a w szczególności Telewizja Kablowa "ORION" działająca przy Spółdzielni Mieszkaniowej "NASZA PRACA", żywo interesują się naszymi poczynaniami. Ich uwaga nie skupia się wyłącznie na działalności sportowo- rekreacyjnej i turystycznej ośrodka, ale dotyka również naszych działań o charakterze gospodarczym.
Zapowiedzi imprez, w formie wielometrowej długości banerów reklamowych, umieszczane są dodatkowo w najruchliwszych punktach komunikacji pieszej miasta i na budynkach ośrodka. Dodatkowe informacje eksponowane są na znajdujących się w każdym obiekcie MOSiR tablicach i gablotach. W miarę zbliżania się terminu rozpoczęcia kolejnej imprezy impetu nabiera akcja plakatowania. Dzięki umowie barterowej z firma „PROBUSINESS", przygotowane przez ośrodek plakaty, droga nieodpłatnej usługi, trafiają na ponad 50 słupów reklamowych usytuowanych na terenie całego miasta.
Działania marketingowe MOSiR nie ograniczają się do częstochowskiego rynku usług. Dzięki wydawnictwom przygotowanym przez Wydział Gospodarki i Rozwoju Urzędu Miasta Częstochowy, informacje na temat ośrodka docierają również do zainteresowanych osób spoza regionu. Nic dobrego nie można niestety stwierdzić o działaniach dawnego Urzędu Wojewódzkiego, którego pomoc w zakresie promocji naszej firmy określić należy mianem symbolicznej. Co ciekawe, bardzo dobry poziom świadczonych usług przez częstochowski MOSiR, a konkretnie przez wielokrotnie wyróżniany w kraju Camping „OLEŃKA” został zauważony przez zachodnioeuropejskich inspektorów podróżujących po Europie i kontrolujących obiekty służące turystyce caravaningowej. Informacje dotyczące campingu, zawarte w holenderskich („INTERNATIONALE CAMPINGGIDSH” i „ACSI”) i brytyjskim („ALAN ROGERS GOOD CAMPS GUID” - EUROPE) informatorach turystycznych należy uznać za bardzo nobilitujące.
Bardzo dobrze układa się współpraca MOSiR z Wydziałem Sportu i Turystyki Urzędu Miasta Częstochowy. Tą droga nasze oferty trafiają do wszystkich szkół podstawowych Częstochowy i do dużej liczby szkól średnich.
Władze starają się, aby obiekty MOSiR w dniu imprezy wyglądały szczególnie odświętnie, co znajduje potwierdzenie najczęściej w postaci dodatkowych elementów dekoracyjno - informacyjnych umieszczonych na elewacjach zewnętrznych budynków oraz w ich wnętrzu. Czyste toalety, ciepła woda w kranach, sprawne automaty telefoniczne i automaty z napojami, czynne punkty sprzedaży artykułów spożywczych lub np. czepków, sprawne suszarki do włosów itp., to standard obowiązujący na co dzień w częstochowskim MOSiR.
Najbardziej skuteczna forma reklamy jest rekomendacja - gdy zadowolony odbiorca mocno zachwala znajomym Twoje usługi. I to w dodatku za darmo !
Profesjonalizm w działaniach, to także dbanie o zachowanie jednolitej linii i stylu wszelkich materiałów wychodzących z firmy. Ośrodek może pochwalić się swoim słonecznym znakiem firmowym, który jest podstawa działań promocyjnych. Znak ten zawsze jest eksponowany na zaproszeniach, na kopertach, na koszulkach, na wizytówkach, czy też na dyplomach przygotowanych przez MOSiR; wyjątkowo dobrze prezentuje się jako cyferblat, wyprodukowanego na zlecenie ośrodka, pamiątkowego zegara ściennego. Ze znakiem firmowym na drzwiach bocznych przemieszczają się również po ulicach Częstochowy samochody towarowo - osobowe eksploatowane przez MOSiR. Logo firmy znajduje się również na ubraniach służbowych pracowników.
Każdy obiekt, a właściwie jego kierownik, dysponuje charakterystycznym papierem firmowym, na którym prowadzi wszelka korespondencję.
Dyrekcja Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Częstochowie doskonale zdaje sobie sprawę, że public relations nie można traktować jako środka sprzedaży, ale może stanowić fazę wstępna właściwej kampanii reklamowej. PR i reklama często są nierozdzielne i wzajemnie się uzupełniają. To właśnie działania informacyjne PR wpływają na to, jak firma jest postrzegana przez konsumentów i inne przedsiębiorstwa. Wychodząc z takiego założenia MOSiR wydał w ostatnim okresie własne foldery informacyjne.
Zaangażowanie pracowników, podnoszenie standardu obiektów, tworzenie nowych atrakcyjnych ofert, dostosowanie czasu pracy obiektów do możliwości czasowych ludzi z nich korzystających, elastyczne formy opłat, szeroka informacja to działania, które powinny gwarantować osiągnięcie przez firmę sukcesu organizacyjno-finansowego. Czy stał on się udziałem częstochowskiego MOSiR ?
V. Analiza sprzedaży oferowanych usług
Przychody Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Częstochowie składają się z dwóch części: wpływów własnych i dotacji z budżetu miasta. Wpływy własne to środki pozyskiwane w wyniku świadczenia różnego rodzaju usług. Analiza sprzedaży obejmuje lata 19%-1998 i dotyczy:
Przychody ośrodka ogółem, a wielkość dotacji z budżetu gminy - str. 23
2. Wpływy własne ośrodka - str. 24
3. Wpływy ośrodka z opłat parkingowych - str. 24
4. Wpływy ośrodka ze sprzedaży usług na poszczególnych obiektach:
a/ Hala „Polonia” - str. 25
b/ Camping „Oleńka" - str. 25
c/ Park Wypoczynkowy "Lisiniec" - str. 26
d/ Pływalnia Letnia, ul. Dekabrystów - str. 26 e/ Pływalnia Letnia ul. Sobieskiego - str. 27 f/ Sztuczne Lodowisko - str. 27
g/ Skate Park - str. 28
h/ Kryta Pływalnia - str. 28
Analiza prezentowanych wykresów skłania do sformułowania następujących spostrzeżeń:
. udział procentowy dotacji z budżetu gminy w ogólnych przychodach ośrodka, w latach 1996-1998, systematycznie wzrastał. To niekorzystne zjawisko to efekt szybszego wzrostu kosztów utrzymania obiektów w stosunku do tempa zmian cen na usługi oferowane przez częstochowski MOSiR. Należy jednak podkreślić, że dzięki dotacjom ze strony gminy, ceny biletów wstępu na wszystkie obiekty pozostające w zarządzie MOSiR ustalane s~, poniżej kosztów własnych.
. w ostatnich dwóch latach systematycznie rosły wpływy własne ośrodka. Ich przyrost w stosunku do roku poprzedniego przedstawia się następująco:
w 1997 r. 0 13,68 %, w 1998 r. 0 13,14 %. Fakt ten jest tym bardziej godny podkreślenia, że ceny usług oferowanych przez MOSiR w 1998 r. uległy niewielkim zmianom w stosunku do roku 1997.
· znaczącą pozycję w przychodach własnych ośrodka zajmują wpływy z opłat parkingowych; w roku 1996 stanowiły 30,34 %, w 1997 r. - 25,04 %, a w 1998r. - 23,02 %. 5-procentowy spadek sprzedaży w 1997r. spowodowany został koniecznością przekazania najbardziej dochodowego parkingu zakonowi o.o. Paulinów.
· maleją wpływy z tytułu wynajmu Hali "Polonia". Niestety to wynik znacznie mniejszej liczby koncertów muzycznych i imprez targowych organizowanych w obiekcie.
· przychody z noclegów na Campingu „Oleńka” to również istotna pozycja
w budżecie ośrodka / 12-13 % przychodów własnych /. Położenie obiektu sprawia, że procent wykorzystania bazy hotelowej jest corocznie bardzo wysoki. Wyjątkowo niekorzystny był jednak rok 1997, rok klęski powodzi
w całym kraju i słabego ruchu turystycznego.
· pole namiotowe na terenie Parku Wypoczynkowego „Lisiniec" nie cieszy się zainteresowaniem turystów. Stopień jego wykorzystania jest bardzo niewielki. Jedynymi jego gośćmi bywają pielgrzymi przybywający na Jasna Górę w dniach podniosłych uroczystości kościelnych.
. wpływy z pływalni letnich w sposób jednoznaczny uzależnione są od panującej aury.
. systematycznie rosną przychody z pływalni krytej i sztucznego lodowiska.
. obserwujemy systematyczny wzrost zainteresowania klientów korzystaniem z siłowni i sauny oraz udziałem w zajęciach callanetix'u. Warto podkreślić,
że wpływy z siłowni w 1998 r. wzrosły 2,5-krotnie w stosunku do roku 1997, a z sauny ponad 3 razy.
VI. Wnioski końcowe
Pomimo rosnących wpływów ze sprzedaży oferowanych usług, Zarząd Ośrodka ma świadomość, że potencjał częstochowskiego MOSiR może być jeszcze efektywniej wykorzystywany. Dotyczy to przede wszystkim takich obiektów jak sztuczne lodowisko i pływalnia letnia przy ul. Sobieskiego. Wykonanie zadaszenia lodowej tafli pozwoliłoby nie tylko na dłuższe wykorzystywanie obiektu przez miłośników łyżwiarstwa, ale zapewniłoby także zdecydowanie większe zainteresowanie skate parkiem w okresie letnim.
W przypadku pływalni potrzeba chwili jest przeprowadzenie generalnego remontu niecki basenu i instalacji uzdatniania wody.
Również pełniejsze wykorzystanie areny sportowej Hali "Polonia" w godzinach dopołudniowych z pewnością wpłynęłoby na poprawę wyniku finansowego ośrodka. Niestety, niewiele można uczynić w zakresie oferowanych usług na obszarze Parku Wypoczynkowego "Lisiniec". Teren parku wymaga bowiem bardzo dużych nakładów finansowych, na co MOSiR i gminę w chwili obecnej nie stać.
Wykorzystanie pozostałych obiektów nie budzi większych zastrzeżeń. Warto jednak podkreślić, że Zarząd Ośrodka zdaje sobie sprawę z konieczności ich ciągłego doinwestowywania.
Przedsiębiorstwo tworzy swój obraz nie tylko wśród konsumentów, lecz także przedstawicieli władz, środków masowego przekazu, akcjonariuszy, banków itp., a więc tych wszystkich, od których bezpośrednio lub pośrednio zależy jego powodzenie.
Oceniając działalność częstochowskiego MOSiR należy stwierdzić, że prowadzone przez firmę badania rynku, wsłuchiwanie się w potrzeby społeczeństwa i szybka na nie reakcja, właściwa promocja swojej działalności, przeprowadzane kalkulacje i analizy podejmowanych działań, które wpływają na kształtowanie się nie tylko cen usług, ale także wizerunku firmy sprawiły, że Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Częstochowie jest jednostką stabilna, wysoko ocenianą przez władze miasta i konsumentów usług.