teoria wych 5 wych klasycznych


WYCHOWANIE FIZYCZNE

Wychowanie fizyczne wykształca u danej jednostki kulturę fizyczną, która jest wyrazem określonej postawy wobec własnego ciała i aktywnej troski o swój rozwój, sprawność zdrowie, jest umiejętnością organizowania i spędzania czasu z największym pożytkiem dla zdrowia fizycznego i psychicznego.

Wychowanie fizyczne to część procesu wychowania, którego zadaniem jest:

Wychowanie fizyczne wpływa na kształtowanie:

Kultura fizyczna = ciało + psychika + osobowość.

Kryterium kultury fizycznej:

Wychowanie fizyczne => wychowanie przez kulturę, wychowanie dla kultury

Jędrzej Śniadecki (XVIIIw.) - pierwszy polski teoretyk wychowania fizycznego.

„kształcić człowieka tak, ażeby wszystkie części jego ciała były foremne i mocne, wszystkie zmysły doskonałe, wszystkie władze cielesne zupełne - jest to go wychowywać fizycznie. Kształcić zaś jego umysł i serce bez względna na przymioty ciała - jest to go wychowywać tylko moralnie.” Jednak całokształt oddziaływań fizycznych służy „kształtowaniu tego surowego materiału, z którego ma powstać dzieło sztuki wychowania.”


Geneza wychowania fizycznego:

Cele wychowania wg Floriana Znanieckiego

Ma tendencję do unikania dostępnych przyjemności tworząc typ ascety

Pod wpływem środowiska społecznego używa przyjemności, uznanych za odpowiednie przez daną społeczność

W dzisiejszych czasach celem wychowania fizycznego w szkole jest:

Tak pojmowane cele, wdrażane poprzez lekcje wychowania fizycznego, powinny nauczyć jednostkę świadomości i odpowiedzialności za własne zdrowie, rozwój psychiczny, emocjonalny, fizyczny.

Stawianie celów w stosunku do wychowania fizycznego jest nie tylko możliwe, ale i konieczne. Bez określenia celów nie możliwe jest dokonanie jakiejkolwiek oceny skuteczności powziętych założeń z osiągniętymi efektami.

Generalnie cele wychowani fizycznego wynikają z rozwojowych tendencji cywilizacji współczesnej. Należą do nic zjawiska:

Rodzi ono potrzebę samoobrony psychicznej i somatycznej, momentów ucieczki od uciążliwości cywilizacyjnych

Zwiększająca możliwość wyboru form aktywności i twórczości

Jest to wielki problem wychowawczy naszej epoki, w rozwiązanie którego kultura fizyczna jest żywo zaangażowana, Żywioł rekreacyjny trzeba bowiem opanować.

Jak opieka lekarska, higiena, oświata sanitarna. Czynniki te bezpośrednio lub pośrednio wpływają na biologiczny potencjał ludności, zdrowie publicznej i długowieczność

Świadomość i odpowiedzialność ludzi za los własny i społeczny

Grupy celów wg B. Suchodolskiego:

Kategorie celów wg Z. Gilewicza:

swoiste, związane ze specyficznymi czynnikami i środkami wychowania fizycznego oraz biologicznej natury podmiotu oddziaływań

pozafizyczne, związane z metodami i sytuacjami znamiennymi dla wychowani fizycznego

wszelkie pozostałe, a więc te, w realizacji których wycownaie fizyczne kooperuje z innymi działaniami wychowawczymi, nie mające nad nimi przewagi ze względu na stosowane środki i metody

Funkcje wychowania fizycznego

Czynniki pobudzające rozwój dzielimy na:

powietrze, słońce, woda, pożywienia, ćwiczenia ruchowe

warunki ekonomiczne, wzory ruchowe, zwyczaje, obyczaje, tradycje danego środowiska

kompensacja - zorganizowany system bodźców dopełniających oraz antybodźców, mających równoważyć ślepe działanie zbyt daleko posuniętej adaptacji; proces świadomego sterowanie rozwojem regulacji jego biegu

Treści wychowania fizycznego

W kategoriach praktyki pedagogicznej treść wychowania fizycznego rozbita jest na trzy kręgi, które tworzą harmonijną całość i pozostają w względnej równowadze - kręgi zewnętrzne wspierają krąg wewnętrzny.

Na tle ich rysuje się rola pedagoga jako:

Krąg najwęższy - wychowanie fizyczne jako przedmiot nauczania

kierując procesem wychowania fizycznego nauczyciel musi się liczyć z tzw. warunkami wychowania, które określają dostępność i celowość użycia danych środków i metod (wiek, płeć, stan zdrowia, warunki morfologiczne)

Program, który nauczyciel realizuje wychowanie fizyczne składa się z 4 ogniw:

Krąg pośredni - wychowanie fizyczne jako kompleks zagadnień zdrowotno - wychowawczych w szkole:

Krąg najszerszy - wychowanie fizyczne pozalekcyjne i pozaszkolne:

WYCHOWANIE UMYSŁOWE

Rozwijanie umysłu od dawna interesowało ludzi zajmujących się problemami kształcenia.

Na przestrzeni dziejów wypracowano różnorodne sposoby kształtowania zdolności intelektualnych człowieka oraz sposobów przekazywania wiedzy następnym pokoleniom. Obok nurtu czysto praktycznego związanego z poszukiwaniem optymalnego sposobu rozwijania umysłu pojawiły się też próby teoretycznego opracowania tych zagadnień. Powstała dydaktyka jako nauka o nauczaniu i uczeniu się.

Jednak dydaktyka tylko częściowo zajmowała się problemem wychowania umysłowego, problem wzbogacania kultury umysłowej człowieka, wykorzystanie jego potencjału intelektualnego w życiu społecznym, w samodoskonaleniu się, kształtowaniu postaw wobec wartości intelektualnych czy też określeniu wychowawczych wartości procesu kształcenia w różnych instytucjach oświatowych.

Te marginalne dla dydaktyki problemy podejmowali jednak filozofowie i teoretycy wychowywania - pedagodzy.

Idea wychowani umysłowego oparta jest na tezie takiej, że w praktyce nie da się oddzielić procesu nauczania od wychowania,

Obie te dziedziny praktyki ludzkiej wzajemnie się przenikają.

J.F. Herbart podkreślając ten związek wprowadził to literatury naukowej nowy termin - nauczanie wychowujące

Wychowanie umysłowe wg W. Okoń: (intelektualne) to kształtowanie pozytywnej motywacji i postaw wobec nauki jaki wytworu umysłu ludzkiego, wobec pracy umysłowej i zaszczepiania wychowankom potrzeby rozwijania własnego umysłu.

Zgodnie z założeniem wielostronnej edukacji wychowanie umysłowe opiera się na oddziaływaniu na stronę poznawczą, emocjonalną i na aktywność praktyczną. Kształtowanie stosunku do wiedzy jako cennej wartości, na kształtowaniu przekonań naukowych i poglądów na świat; dodatkowo można powiedzieć, że wychowanie umysłowe na wypacować postawę szacunku dla nauki, miłości, prawdy, pędu do zagłębiania wiedzy, umiejętności korzystania z niej z praktyki, a nadto wychowanie umysłowe otwiera jednostce drogę do świata nauki, techniki, sztuki, a przede wszystkim umożliwia wszechstronny rozwój osobowości.

Koncepcje:

Pierwsze próby integracji, praktyki oraz teorii nauczania i wychowania w myśli pedagogicznej odnaleźć można w systemie tzw. pedagogiki tradycyjnej. Jednakże wychowanie było tu wyraźnie podporządkowane nauczaniu. Ideałem był człowiek oświecony i wierny wyznawanym ideałom. Oświecano go poprzez działalność dydaktyczną, zaś wychowanie formowało jego system wartości, wśród których dominowało posłuszeństwo wobec autorytetu i pryncypializm moralny.

Przedstawiciele tej koncepcji byli zdania, że wychowanie umysłowe utożsamiane przez nich z nauczaniem wychowującym polega na biernym kopiowaniu, utrwalaniu wiadomości przekazywanych uczniom przez nauczycieli. Pierwszorzędne role odgrywał nauczyciel, zaś uczniowie musieli być mu bezwzględnie podporządkowani. Na lekcjach panował na ogół zewnętrzny ład i porządek. Lekcje takie są nie lubiane przez uczniów, uczniów wartość wychowawcy jest raczej znikoma.

W jego koncepcji relacja nauczanie - wychowanie uległa odwróceniu. Dominowało wychowanie rozumiane jako pielęgnacja naturalnych predyspozycji psychicznych dziecka i przygotowanie go do życia w społeczeństwie demokratycznym. Dokonywało się ono poprzez udział dzieci w organizacjach społecznych, uczestnictwo w kulturze, w pracy na rzez środowiska.

Kształcenie szkolne było podporządkowane ogólnym celom wychowawczym. Miało ono dostarczyć podstawowych informacji o społeczeństwie, kulturze u naturze niezbędnych do funkcjonowania w określonych warunkach życia społecznego, a przede wszystkim rozwijać umiejętności oraz s[prawności techniczne.

Nasuwa się wniosek, że:

Myślenie i działanie stanowią dwa uzupełniające się procesy, bez których nauczanie wychowujące pozbawione byłoby sensu.

Zalecali uczniom aktywny i samodzielny udział w lekcji. Na lekcjach wychodzi się na naprzeciw upodobaniom, zainteresowaniom i innym potrzebom uczniów.

Ujemne strony takiego wychowania umysłowego:

Stosowanie założeń „szkoły aktywnej” w umiarkowanym stopniu pozwala uatrakcyjnić tok lekcyjny i nadaje lekcjom wartość wychowawczą: aktywność, samodzielność pod kontrolą.

Żadna koncepcja nie jest dobra.

Uatrakcyjnienie wychowania umysłowego na lekcjach:

W tworzeniu sytuacji problemowej mogą pomóc m.in. odwoływanie się do konkretnej działalności uczniów, np. przeprowadzenie przez nich wywiadów, przygotowanie wystawy klasowej. Sprzyja temu też umożliwianie uczniom podzielenia się z własnymi doświadczeniami, związanym z tematem lekcji lub umiejętne stosowanie ze środków maskowego przekazu.

Sytuacja problemowa jest sytuacją dydaktyczną, w której podmiot chce jakiejś twórcze dla sienie zadanie rozwiązać, lecz brak mu do tego wystarczających danych i musi sam zabiegać o nie - W.Okoń

Ważnym składnikiem wychowania umysłowego na lekcjach jest …………….dyskusje zespołowe - w obrębie poszczególnych grup uczniowskich, czy zbiorowe - na formu całej klasy. Uczy samodzielności i wytycyzmu myśleniu obrony własnego stanowiska.

Elementy wychowani umysłowego:

Głównie upatruje jest w zapewnieniu uczniom znajomości ogólnych podstaw wiedzy o przyrodzie, społeczeństwie i kulturze. Ogólnego przygotowania do działalności praktycznej oraz ogólnego rozwoju zdolności umysłowych i zainteresowań.


Cele:

W. Okoń: wyraził pogląd, że zgodnie z nazwą w wychowaniu umysłowym rozwijamy umysł czyli pewną ogólną właściwość człowieka, której funkcją jest kierowanie własną działalnością praktyczną i poznawczą oraz koordynowanie tej działalności. W procesie kształtowania umysłu następuje integracja poznania i działania. Wychowanie umysłowe nie opiera się tylko na kształceniu intelektualnym, lecz dąży się poprzez nie do rozwoju całej osobowości człowieka.

H. Muszyński: przekonany był iż jednym z zasadniczych celów wychowania umysłowego jest kształtowanie naukowego poglądu na świat. Określa on także strukturę tegoż poglądu na świat. Według tej koncepcji człowiek wychowywany powinien mieć pewien zasób wiedzy o przyrodzie i społeczeństwie, sformułowane poglądy, przeżycia emocjonalne związane z poznawaniem rzeczywistości i konstruowaniem poglądów oraz przekonania traktowane jako pewne sądy wartościujące dotyczące sformułowanych poglądów. Generalnie rzecz ujmując celem wychowania umysłowego miał by być ukształtowanie światopoglądu opartego na wynikach badań naukowych.

Podsumowując: wychowanie umysłowe obejmuje zatem rozwój intelektualny jednostki wyrażający się w kształtowaniu zdolności poznawczych i uzyskiwaniu coraz szerszego zakresu informacji z różnych dziedzin rzeczywistości; rozwój emocjonalny - wyrażanie ocen; rozwój motywacji - dążenie do poszukiwania informacji zgodnych z oczekiwaniami podmiotu.

Kryterium doboru treści

Zasady wychowującego nauczania

Proces dydaktyczny w szkole pełni funkcje wychowawcze wówczas, kiedy przebiega według pewnych zasad. Do podstawowych zalicza się:

Zasadę humanizacji w nauczaniu przez działania rozumiane szeroko jako czynności umysłowe i manualne nauczyciela i uczniów.

W wychowaniu umysłowym istotnym zgadnieniem jest traktowanie obu partnerów tego procesu jako autonomiczne jednostki przeżywające w sposób odmienny świat, w którym żyją. Nauczyciel pomaga dziecku zrozumieć rzeczywistość, sam zaś uczy się nowego spojrzenia naprawy, które od dawna zna, lecz które nabierają nowego znaczenia w odmiennym układzie słonecznym, w jakim się znalazł ten człowiek. Każde spotkanie z inną osobą stanowi źródło doświadczeń społecznych. Tak też organizacja procesu dydaktycznego i wychowawczego może być źródłem pozytywnych bądź negatywnych doznań.

Uwzględnienie zasady humanizacji (wzajemnego poszanowani się nauczyciela i uczniów) w wychowaniu umysłowym jest także wskaźnikiem kultury pedagogicznej wychowawcy.

Zasadę kooperacji w procesie poznawania rzeczywistości przez uczniów

Autor stoi na stanowisku, że wszelkie poznanie nie przebiega w oderwaniu od życia, lecz jest w nim głęboko zakorzenione i ma charakter społeczny. Nauczyciel organizuje proces nauczania tak aby przekazać dużo wiadomości w sposób atrakcyjny, dostosowany do poziomu ucznia oraz w sposób wychowujący tegoż ucznia. Przekonuje ucznia do poszukiwania wiedzy, prawdy i do rozwijania idei samokształcenia.

Sytuacje wychowujące:

W trakcie procesu nauczania występuje wiele różnorodnych sytuacji wymagających interwencji nauczyciela.

K. Lech wyróżnił trzy rodzaje sytuacji szkolnych, w których mamy do czynienia z procesami wychowawczymi:

Nauczyciel wykorzystuje różne elementy zaistniałej sytuacji do objaśniania skutków określonego zachowania, przewiduje różnorodne konsekwencje takich działań, uwrażliwia uczniów na poczucie krzywdy jednych, na ofiarność innych, czy też okrucieństwo niektórych uczniów.

Dzieci doświadczają wartości moralnych najczęściej w toku nauki szkoleń, bynajmniej nie w działaniach specjalnie organizowanych, ale właśnie niejako przy okazji realizacji innych zadań, bo zadań dydaktycznych.

Światopogląd wg Hornowski: pewien zwarty system przekonań wyrażających stosunek jednostki do najważniejszych zjawisk społecznych i przyrodniczych.

Teoria wychowania umysłowego zajmuje się:

Pomimo podejmowania w teorii pedagogiki wielu próbi integracji nauczania i wychowania w świadomości praktyków nadal występowały one rozdzielnie. Nauczanie było traktowane jako główna dziedzina działalności szkoły, zaś wychowaniem zajmowali się rodzice i Kościół. Dopiero dynamiczny rozwój nauk pedagogicznych. Stworzył przesłanki do określenia współzależności między wychowaniem i nauczaniem.

W.Lech sądził, że problematyka wychowawcza jest zawsze obecna w trakcie analizy procesu nauczania - uczeniu się.

WYCHOWANIE ESTETYCZNE

Wychowanie estetyczne - jako przedmiot zainteresowania różnych autorów pojawiło się dość późno, bo dopiero na przełomie XVIII i XIX wieku, podobnie jak estetyka.

Estetyka - pochodzi z gr. I oznacza dosłownie „odczuwający”. Pojęcie to odnosi się m.in. do kryteriów oceniania przedmiotów ze względu na ich piękno oraz do poglądów na sztukę i jej społeczne funkcje. W słowniku PWN odnajdujem również stwierdzenie, iż estetyka jest formą poczucia piękna.

Termin wychowanie estetyczne do języka naukowe wprowadził Fryderyk Schiller wraz z ogłoszonym w końcu XVIII wieku traktatem pt. „Listy o estetycznym wychowaniu” w Niemczech. Schiller w swojej książce ukazał, jakie występują relacje między naturą człowieka, a rozwijającą się cywilizacją. Zaproponował wizję człowieka funkcjonującego w różnych wymiarach egzystencjalnych w wymiarze:

człowiek funkcjonuje jako organizm

człowiek funkcjonuje jako obywatel państwa i człowiek społeczności

człowiek funkcjonuje jako jednostka tworzące idee i wartości

Schillerowska idea funkcjonowania człowieka w państwie estetycznym stanowi wartość godną realizacji w procesie wychowania estetycznego społeczeństwa.

W literaturze pedagogicznej spotykamy się z dwoma terminami: wychowanie przez sztukę i wychowanie estetyczne.

Terminy te czasem są traktowane zamiennie, jednak specjaliści od tej problematyki umieją rozróżnić te pojęcia.

Wychowanie przez sztukę

Twórcą terminu wychowanie przez sztukę był Herbert Read, który swą koncepcję ogólno wychowawczej roli sztuki przedstawił w wydanej w 1943 roku książce pt. „Education through Art.” Żarował on w niej swój program pedagogiczny. Był to znawca i miłośnik sztuki. Opierał się na tezie, że sztuka będąc najwyższym wyrazem geniuszu ludzkiego może przyczynić się do ocalenia świata znajdującego się na skraju upadku moralnego. Jedynie sztuka nie jest jeszcze skażona piętnem barbarzyństwa współczesnej cywilizacji. Odwołuje się ona wprost do wyobraźni ludzi, a więc odpowiada naturalnemu porządkowi rozwoju człowieka i stworzonej przez niego kultury.

Read postulował, aby wychowanie przez sztukę oprzeć na dwóch podstawach:

W wychowaniu należy kształcić te sfery osobowości za pomocą, których jednostka reguluje swoje stosunki innymi ludźmi, z naturą, kulturą. Obcując z wartościami sztuki innych narodów ludzie uczą się tolerancji, są tolerancyjni wobec nowości i nabywają smaku estetycznego. Wartości zawarte w dziełach zdaniem Reada rozwijają różne strony osobowości człowieka: umysł, uczucia, wolę. Sztukę należy rozpatrywać w kategorii historycznej, artystycznej i edukacyjnej. Sztuka jest ważnym środkiem w wychowaniu.

Książka Reada, a zwłaszcza „Wychowanie przez sztukę” stały się głośnym w świecie manifestem politycznym i pedagogicznym.

Read porównywał człowieka z ptakiem, którego lot odbywa się za pomocą jednego tylko skrzydła. Aby lot mógł być naprawdę harmonijny, trzeba przywrócić skrzydło zagubione, połączyć odrębne elementy natury człowieka: intuicję i intelekt, wyobraźnię i rozumowanie, których harmonię najlepiej symbolizuje dzieło sztuki.

„(…), gdy ginie sztuka, duch ludzki staje się bezsilny, świat zaś cofa się w barbarzyństwo.”

Emil Jaques - Dalcrose: „wychowanie jest sztuką, a sztuka - to najbardziej aktywny wychowawca”.

Wychowanie estetyczne posiada dość bogatą tradycję w skali światowej jak i w naszym kraju. Określano nim takie procesy edukacyjne, których efektem było ukształtowanie pewnego poziomu kultury estetycznego jednostki. Wyrażało się w wyrobieniu smaku estetycznego, w dążeniu do rozwijania jej wrażliwości estetyczne tkwiącej w sztuce i naturze.

Termin kultura estetyczna oznacza wiedzę o rzeczach pięknych, oznacza wybór tych rzeczy i ich tworzenie.

W Polsce problematykę z zakresu teorii wychowania estetycznego można zauważyć około roku 1963/1964. Rozwijali ją przede wszystkim B.Suchodolski i I.Wojnar. Teoria wychowania estetycznego stałą się tematem prac badawczych i dydaktycznych.

Pierwszą książką poświęconą w sposób programowy idei wychowania estetycznego jest, wydana w 1903 roku praca Janiny Mortkowiczowej pt. „O wychowaniu estetycznym”. Ukazuje ona związek między kulturą estetyczną i kulturą moralną, a także podkreśla znaczenie sztuki dla kształtowania codziennego otoczenia człowieka. Stwierdza powszechny brak w społeczeństwie kultury estetycznej i konieczność zreformowania takiego stanu rzeczy, ponieważ prowadzi on do zubożenia duchowego o materialnego życia człowieka. Autorka przypomina wychowawcza znaczenie rysunku. Nie były wówczas znane w Polsce koncepcje swobodnej ekspresji, ale właśnie w tym duchu interpretuje plastyczne wypowiedzi dziecka.

„Wychowanie estetyczne taktujemy nie jako cel sam przez się, ale jak środek wiodący do celu wytworzenia harmonijnego całokształtu człowieka”.

Prof. Stefan Szuman przez całe swoje życie zajmował się sztuką. Podstawą koncepcji wychowania estetycznego stał się procesem dociekania natury estetyczno - moralnej, spojrzenie na życie „przez pryzmat sztuki” i na sztukę w świetle prawy o życiu. Dostrzegł, że proces wstępowania w świat sztuki ma charakter dwoisty, podobnie jak dwoista jest sama sztuka: polega na aktach ekspresji i twórczości oraz na aktach przeżywania dzieł artystycznych. Sformułował tezę, iż wytwór plastyczny jest spontanicznym przejawem psychiki dziecka, że kształtuje się on i rozwija na wzór modelu wewnętrznego; dziecko, bowiem przedstawi to, co wie o przedmiocie, a nie to, co widzi, a owa wiedza uczuciowa i subiektywna, narasta w wyniku intensywnego działania wyobraźni. Wielokrotnie wypowiadał przenikania, iż rzeczywiste działanie sztuki na człowieka - sztuki jako działanie - możliwe jest tylko w wyniku indywidualnego osobistego aktu przeżycia estetycznego, czyli kontaktu odbiorcy z tym dziełem. Szuman wprowadził pojęcie „wychowanie estetyczne”, czyli człowieka, który miałby spełniać rolę pośrednika „ w obdarowywaniu ludzi skarbami arcydzieł sztuki”. Wychowawcy estetyczni są pośrednikami kształtującymi wrażliwość i kulturę estetyczną społeczeństwa na podstawie już stworzonych i udostępnionych dzieł sztuki.

W latach między wojennych cenną propozycję wychowania estetycznego zarysował Stanisław Ossowski. Sporo uwagi poświęcił społecznemu znaczeniu sztuki, każde, bowiem dzieło „staje się ogniskiem nowych stosunków społecznych”.

Właściwe podstawy teorii wychowania estetycznego sformułował prof. Bogdan Suchodolski, uznając ją za integralną część pedagogiki ogólnej, nauki o teorii i praktyce wychowania.

Wychowanie estetyczne w sensie węższym - jako kształcenie estetycznej kultury czy estetycznego smaku - wiąże przede wszystkim z koniecznością wczesnego o systematycznego wprowadzenia dzieci i młodzieży w krąg wartości artystycznych. Realizacja tego wychowania wymaga specyficznego podejścia zwłaszcza w doborze konkretnych wartości, właściwym utrafieniu w zainteresowania i potrzeby młodzieży. Problem polega na stworzeniu autentycznych przeżyć i doświadczeń estetycznych, a nie tylko na informowaniu o rozwoju sztuki.

Wychowanie estetyczne w sensie szerszym ukazane jest na tle swoistej potrzeby uczuciowych i wyobrażeniowych współczesnego człowieka, szczególnych możliwości, jakie daje sztuka w ich zaspokajaniu. „Sztuka pokazuje nie tylko różnorodność życia i jedności prawdziwych/humanistycznych treści, pokazuje drugiego człowieka w perspektywie nas samych.”

Poznanie obejmuje równocześnie rzeczywistość zewnętrzną i rzeczywistość wewnętrzną, ludzką. Tylko dzięki sztuce możliwe jest widzenie w sposób ostry i konkretny przez nawiązanie uczuciowego kontaktu z postrzeganą rzeczywistością, tylko sztuka inspiruje poznanie. Wiedza, jaką daje sztuka, jest wiedzą konkretną i obrazową. Prof. Suchodolski jest przekonany, że sztuka

„służy rzeczywistości właśnie przez to, że stwarza świat fikcyjnych postaci, wymyślonych zdarzeń, skonstruowanych linii, barw, dźwięków.”

„Sztuka pozwala na większą swobodę niż realna rzeczywistość i na bardziej szczerą ekspresją przeżyć i pragnień niż może to zapewnić komunikowanie się ludzi we wzajemnych stosunkach życia.”

Wychowanie przez sztukę, wychowanie estetyczne w szerszym rozumieniu, obejmuj nie tylko treści świadomości i postawy człowieka, lecz także jego działanie i wyobraźnię. Sztuka określona została jako „wielka nauczycielka wyobraźni”, jako wielkie „doświadczenie twórcze”.

Wychowanie przez sztukę na stać się pomocą ludziom w organizowaniu życia wartościowego i interesującego, w doznawaniu różnych satysfakcji, w pogłębianiu treści wewnętrznych, ma, więc uczestniczyć w podnoszeniu „jakości życia.”

I.Wojnar - uczennica, prof. B.Suchodolskiego.

Jej zdaniem współczesne wychowanie estetyczne występuje w dwojakim znaczeniu:

Oznacza kształcenie do sztuki, czyli kształtowanie wrażliwości i kultury koniecznej dla przeżywania, poznawania i oceny zjawisk estetycznych. Ogólnie mówiąc, wychowanie estetyczne w takim jego znaczeniu zajmuje się głównie rozwijaniem wrażliwości dzieci i młodzieży na takie zjawiska estetyczne, jak piękno i kultura, tj. odnoszące się zarówno do świata natury, jak i do dokonań ludzkich. Tak rozumiane wychowanie występuje także pod nazwą wychowania do sztuki.

Odnosi się do kształcenia pełnej integralnej osobowości człowieka, nie tylko w sferze wrażliwości estetycznej, ale dzięki tej wrażliwości obejmuje także oddziaływanie na sfery:

Wzbogacanie wiedzy i myślenia osobistego

Zdobywanie podstaw oceny moralnej i umiejętności rozumienia sytuacji ludzkich

a przez to pełniejszego porozumienia z drugim człowiekiem, jest to także rozwijanie wyobraźni i pobudzenie dyspozycji twórczych. Rozumiane w ten sposób wychowanie estetyczne obejmuje swym zasięgiem wielostronny rozwój człowieka, czyli oddziałuje nie tylko na sferę i jego emocje, lecz także intelektu i moralności. Nazwane bywa wychowaniem przez sztukę.

Obok tych pojęć „wychowanie przez sztukę”, „wychowanie do sztuki” występuje trzeci termin „wychowanie estetyczne” w wąskim znaczeniu, które oznacza procesy oddziaływań zmierzających do wzbogacenia przeżyć ludzi z wykorzystaniem wartości tkwiących w zjawiskach pochodzących spoza dziedziny sztuki.


Teoria wychowanie estetycznego zajmuje się wychowanie przez sztukę, wychowaniem do sztuki i wychowaniem za pomocą wartości estetycznych tkwiących w naturze lub …………… techniki.

Funkcje wychowania estetycznego:

sztuka jest kopalnią wiedzy o człowieku, jego otoczeniu oraz materialnym i duchowym dorobku ludzkości

sztuka wzbogaca wyobraźnię, rozwija uzdolnienia twórcze, uczy dostrzegania rzeczy nowych i godnych postrzegania

sztuka pozwala na godziwe i przyjemne spędzanie wolnego czasu łącznie z podejmowaniem działalności artystycznej

sztuka pozwala odreagować traumatyczne przeżycia

sztuka leczniczo wpływa na różnego rodzaju dolegliwości organiczne

Istnieje praktyka lecznica przez sztukę zwana auroterapią. Ludzie chorzy poprzez kontakt ze sztuką mają szansę na przełamanie swoich ograniczeń,

Sztuka kompensuje niedostatki teraźniejszości, gdyż ukazuje świat, w którym ludzie chętnie by funkcjonowali w pełnym wymiarze swych ambicji i możliwości zawodowych oraz społecznych.

sztuka sprzyja rozwojowi moralnemu dzięki uczulaniu na wartości moralne

Już od Platona i Arystotelesa zaczęła się dyskusja nad relacjami zachodzącymi pomiędzy sztuką, moralnością, wychowaniem. Platon mówił iż wychowywać należy przez ukazywanie postaw godnych naśladowania, a Arystoteles poprzez ukazanie zależności charakterów.

Irena Wojnar wyraziła pogląd, że w wychowaniu moralnym trzeba uwzględnić oba stanowiska, czyli stanowisko Platona i Arystotelesa. Sztuka pogłębia wrażliwość moralną jednostki, zmusza ją do przyjęcia określonych postaw. Ta funkcja wychowawcza sztuki polega na tym, że jednostka wartości moralnej wzięte ze sztuki przenosi na wymiar swego faktycznego funkcjonowania.

Dzieła sztuki są bogatym źródłem wartości estetycznych zawierają piękno, brzydotę, umiar, łagodność, są ekspresyjne i wyniosłe. Kontakt z tymi jakościami wzbogaca te sfery osobowości, które umożliwiają odczuwanie i postrzeganie form artystycznych występujących w otoczeniu człowieka. Człowiek obcujący z dziełami kształtuje swój smak estetyczny.

sztuka integruje członków danej społeczności wokół wartości zawartych w dziełach artystycznych

Rozumiana jest jako:

sztuka dopomaga wyrażać się z uznaniem o ich twórcach;

sztuka ukazuje człowieka nie tyko takim, jakim jest, ale także wskazuje możliwości jego rozwoju. Sztuka afirmuje człowieka, pokazuje to, co dotychczas był zakryte przed wzrokiem innych osób. Ukazuje wielkość człowieka jako twórcy, gdyż jest zdolny do stworzenia nowych wartości (kreacja), a także do kształtowania siebie (autokracja).

Wychowanie przez sztukę wg Heliodora Muszyńskiego

Ta dziedzina wychowania ma ogromne znaczenie w życiu każdej jednostki. Odnosi się ona, bowiem nie tylko do relacji zachodzących między jednostką a innymi ludźmi, lecz także, i przede wszystkim, spełnia określone funkcje w stosunku do osobistego życia jednostki. Wychowanie przez sztukę ma służyć w szczególności doznawaniu osobistego szczęścia w życiu.

Wychowawcze funkcje sztuki:

Doniosłość wychowania prze sztukę wypływa z rozległych funkcji, jakie sztuka może spełniać w życiu indywidualnym i zbiorowym ludzi. Podstawowe funkcje można sprowadzić do:

Cele wychowania przez sztukę.

Sztuka jest traktowana jako wartość sama w sobie; dzieje się tak, gdy rozpatrujemy sztukę wyłącznie z estetycznego punktu widzenia.

Nie mogą one ograniczać się wyłącznie do przyswajania wychowankom pewnej sumy wiedzy i umiejętności w zakresie sztuki, ale powinno dotyczyć także tzw. dyspozycji kierunkowych.

Zalicza się do nich:

Zdolność do dostrzegania i przeżywania piękna zarówno w dziełach sztuki, jak i w dziełach przyrody rozpatrywanych wg kryteriów sztuki.

Chodzi o takie ukształtowanie osobowości człowieka, aby kontakt ze sztuką był dla niego przedmiotem ważnych życiowych potrzeb.

Pełne uczestnictwo za pośrednictwem dzieł sztuki w przeżywaniu ludzkich ideałów i dążeń wyrażonych w tych dziełach.

Sztuka jest traktowana wyłącznie w sposób instrumentalny, jako środek przekazywania treści rozpatrywanych w kategoriach pozaestetycznych

Zalicza się do nich:

Proces wychowania przez sztukę

Charakterystyczną właściwością wychowania przez sztukę jest to, że odnosi się ono głównie do ukształtowania i rozwijania sfery emocjonalnej osobowości jednostki. Proces wychowania przez sztukę jest bardzo złożony. Chodzi tu przede wszystkim o kształtowanie odczuć estetycznych, estetycznych, więc o pobudzanie wychowanka do przeżywania piękna. Zdolność do doznań estetycznych nie jest wrodzona. Oznacza to, że zarówno siła odczuć estetycznych nie jest wrodzona. Oznacza to, że zarówno siła odczuć estetycznych, jak też rodzaj bodźców zdolnych wyzwalać u jednostki przeżycie piękna są zależne od jej indywidualnych doświadczeń życiowych. Tak, więc proces wychowani przez sztukę nie jest niczym innym jak zorganizowanym systematycznym kontaktem wychowanka ze sztuką. Kontakt ten może mieć charakter

Twórczość artystyczna wychowanków

Odbiór dzieł sztuki

Zawsze jednak musi wyzwalać aktywność wychowanków. Problemem podstawowym w procesie wychowania przez sztukę jest wyzwolenie oraz utrwalenie odpowiednich przeżyć wychowanków. Tu warto również wspomnieć o odwrotnym działaniu tego mechanizmu podczas źle zorganizowanych wycieczek szkolnych, gdy dzieci głodne, zmęczone, niewyspane zwiedzają muzea i galerie sztuki, nie wynosząc żadnych przyjemności z takiego kontaktu ze sztuką. W takim momencie ważna rolę odgrywa nauczyciel.

Formy wychowania przez sztukę

Formy wychowania przez sztukę można podzielić w dwojaki sposób:

Możemy wyodrębnić formy wychowania przez:

Prace tematyczne, konkursy artystyczne, rozwijanie samorodnej twórczości

Wszelkiego typu ćwiczenia, naśladownictwo artystyczne oraz próby interpretacyjne

Odbiór różnego typu imprez, pokazów, popisów, zwiedzanie wystaw czy słuchanie radia, uczestnictwo w koncertach itp.

Żadna z tych form nie powinna być zaniedbywania. Należy dodać, że w praktyce często łączą się one ściśle ze sobą w jednym procesie wychowania.

Metody stosowane w praktyce wychowania estetycznego wg Szumana

Stefan Szuman w książce „O sztuce i wychowani estetycznym” zawarł dwie metody stosowane w praktyce wychowani estetycznego dzieci i młodzieży, a także ludzi dorosłych.:

Celem wychowani estetycznego nie jest wychowanie i wykształcenie artystów.

Wychowanie estetyczne w szkole:

Problematyka wychowania przez sztukę dotyka niezwykle ważnych spraw związanych z rozumieniem człowieka jako twórcy jak i przedmiotu twórczości. Rozważania artystów nad kondycją duchową człowieka, nad jego wielkością, ale też małością, nad jego zaangażowaniem w zmianę środowiska, ale też konsumpcyjne nastawienie do życia zawsze inspirowały ludzi do podejmowania działań naprawczych, do interwencji w sferze moralnego funkcjonowania poszczególnych osób i środowisk społecznych. Pojawiła się niezwykle nośna idea powrotu do źródeł europejskiego humanizmu poprzez edukację humanistyczną, w której zasadniczą rolę odgrywałoby wychowanie estetyczne realizowane w szkole masowej. Idea ta znalazła się w centrum refleksji teoretycznej i praktycznej działalności niektórych agend UNESCO. Dekadę lat 80-tych naszego stulecia ogłoszono dekadą kultury i edukacji humanistycznej.

Zagadnienie kształcenia kadr nauczycielskich do realizacji przedmiotów artystycznych jest szczególnie istotne w dobie współczesnej. Badania prowadzone w wielu krajach wykazały, że istnieje współzależność pomiędzy kształtowaniem postaw twórczych dzieci a ich osiągnięciami szkolnymi i zawodowymi w przeszłości. Rozwija się nowa dziedzina nauki - psychologia twórczości, a w jej ramach poszukuje się nowych technik stymulowani twórczości dzieci.

We współczesnej szkole, należy radykalnie zmienić sposób prowadzenia zajęć i uczynić go bardziej elastycznym w realizacji. Chodzi tu zwłaszcza o wprowadzenie nowych technik wyzwalania twórczości intelektualnej dzieci. A zatem współczesną szkołę należy odrzeć z ciasnego formalizmu, schematyzmu i nastawienia na jednostronny przekaz wiedzy ujętej w strukturę o charakterze encyklopedycznym.

Teoretyczna propozycja I.Wojnar, jakkolwiek nie została w całości wprowadzona do praktyki szkolnej, znalazł jednak odzwierciedlenie w różnych programach ministerialnych, zarówno MEN jak i Mis.

Urynkowienie kultury wyrażające się w opłacalności, lub nieopłacalności, dla organizatorów imprez wysokiej randze artystycznej spowodowało negatywne przemiany w życiu kulturalnym różnych środowisk społecznych i artystycznych. Artyści zmuszeni zostali do poszukiwania nowych, na ogół realizacji zadań ważnych dla społeczeństwa. Sztukę traktuje situ jako środek wychowania całego człowieka, a zwłaszcza jego sfery estetycznej i moralnej.

Twórczość plastyczna jest jedną z pierwszych manifestacji artystycznych dzieci. Jej wytwory stanowią także podstawę do oceny rozwoju intelektualnego danej jednostki oraz bogate źródło wiedzy o jej relacjach z otoczeniem społecznym. W rozwoju twórczości plastycznej człowieka wyróżnia się wiele etapów, każdy z nich wymaga odmiennych oddziaływań wychowawczych. Psychologowie na podstawie liczonych badań doszli do wniosku, że spontaniczną aktywność plastyczną dzieci zabija przeintelektualizowane kształcenie szkolne. Zjawisko to występuj niemal na całym świecie. Stąd podejmuje się próby zachowania naturalnej wrażliwości człowieka poprzez stymulowanie jego twórczości plastycznej w wyspecjalizowanych instytutach kulturalnych.

Celem wychowania teatralnego, jest przygotowanie widza do współdziałania ze sceną, tym, co się tam dzieje. Należy, zatem dostarczyć mu wiedzy o języku teatru, wzbogacić jego doświadczenie, poprzez częsty kontakt z wartościami teatralnymi, przygotować do samorodnej twórczości artystycznej. Niezwykle ważnym momentem w wychowaniu teatralnym jest uczestnictwo dzieci i młodzieży w teatrze amatorskim. Muszą tu oni sami wykonywać podstawowe składniki scenografii teatralnej, zaadoptować tekst literacki na warunki sceny, nauczyć sierót, ruchu scenicznego, i possać swoją grę koncepcji reżysera. Współtowarzyszenie wartości artystycznych w zespole sprzyja pełnej socjalizacji młodzieży, a zatem wychowanie w zespole teatralnym jest nie tylko wychowaniem estetycznym, ale także społeczno - moralnym.

Wychowanie przez taniec obejmuje zastępujące zadania:

Krótki przegląd problematyki, jaką zajmują się przedstawiciele poszczególnych działów teorii wychowania estetycznego wskazuje na dwojakie rozumienie sztuki w wychowaniu:

Wymagania stawiane wychowaniu estetycznemu:

Jest ona wyrazem stosunku człowieka do życia, samego siebie, innych ludzi, przeszłości ,teraźniejszości. Umożliwia „lepiej kształtować swą przyszłość i lepiej przeżywać dzień dzisiejszy”

Wychowania Ekologiczne

Środowisko jest bardzo ważne w życiu każdego człowieka. Człowiek w przyrodzie żyje, mieszka, pracuje. Od jej stanu - poziomu zależy życie, zdrowie, samopoczucie człowieka, jego rozwój i samorealizacja. Z kolei od ludzi - ich wiedzy, świadomości, kultury uzależniony jest stan przyrody, środowiska.

Ekologia - można ją określić jako naukę biologiczną o strukturze i funkcjonowaniu przyrody; obejmuje ona całość zjawisk dotyczących wzajemnych zależności między żywym i martwym środowiskiem (Ledwoń).

Termin ten wprowadził w 1869r niemiecki biolog, filozof i podróżnik - E.Haeckel, według niego jest to nauka o zwierzętach organizujących swoje siedlisko. Współcześnie ekologia jest uznawana za naukę o gospodarce w przyrodzie.

Wyróżniamy 2 podstawowe działy:

Bada gatunki roślin i zwierząt i ich przystosowanie do środowiska i reguły rządzące ich zachowaniem i rozmnażaniem się

Bada organizmy współżyjące ze sobą w pewnym środowisku oraz poszukuje ich wzajemnych związków i ze środowiskiem

Historia edukacji ekologicznej

W Polsce w 1926r wprowadzono ochronę przyrody do nauczania szkolnego. A.Wodiczko (1939) wprowadził postulat opracowania i wydania zbiorowego podręcznika metodyki nauczania ochrony przyrody we wszystkich placówkach oświatowych, domach rodzinnych oraz organizacjach młodzieżowych (nie udało się go zrealizować)

W 1987r w Moskwie na kongresie UNESCO i UNICEF-u poświęconemu edukacji i wychowaniu ekologicznemu stwierdzono „wciąż niewystarczającą powszechność i zasięg edukacji ekologicznej”

W Polsce do 1989r dostęp do tych informacji mieli tylko wysocy urzędnicy państwowi i partyjni.

Zgodnie z tym dokumentem w każdym kraju powinno się opracować:

A.Kalinowska przestrzega przed koncentracją wychowania ekologicznego na „czarnych scenariuszach” katastrof i skandali. Może to doprowadzić do:

1995r - Europejski Rok Ochrony Przyrody

Cele edukacji:

W raporcie, który przygotowały polskie ruchy ekologiczne na Szczyt Ziemi w Brazylii, podkreślano, że edukacja powinna obejmować cale społeczeństwo, wszystkie grupy zawodowe, wiekowe, elity władzy centralnej i lokalnej. Należy dążyć do zmian obecnego modelu edukacji poprzez:

W ostatnich latach słowo ekologia:

Kształtowanie świadomości ekologicznej polega na:

Celem wszystkich tych działań powinien być ekorozwój i stworzenie społeczno - ekologicznej gospodarki rynkowej.

Strategia edukacji ekologicznej w Polsce to:

Rola rodziny

Edukacja ekologiczna zaczyna się w domu rodzinnym, to tu dziecko obserwuje rodziców, którzy: segregują odpadki; zbierają makulaturę; nie pozwalają śmiecić; posiadają zwierze w domu mogą przyczynić się do nauki odpowiedzialności, troski, opieki i czystości. Jeśli do tych działań włączy się szkoła poprzez organizowanie ciekawych programów, konkursów, gabinety biologiczne będą ciekawie urządzone, będą prowadzone koła naukowe, turystyczne to szansa na zwiększenie wiedzy ekologicznej wzrośnie.

WychowaniE moralne

Wychowanie moralne - kształtowanie postaw współżycia społecznego, charakteru.

Proces wychowania moralnego powinien polegać na stopniowym wprowadzaniu wychowanków do działania w możliwie najbardziej różnorodnych i coraz bardziej złożonych sytuacjach, ściśle związanych z aktualnymi problemami.

Cele wychowania moralnego:

Wychowując moralnie staramy się występować w obronie ogółu obowiązujących ocen, norm, zasad, wartości, w tym zwłaszcza wartości uniwersalnych i ponadczasowych.

wychowanie moralne w znaczeniu:

zmierza głównie do zapoznania zwłaszcza młodzieży, z różnymi sposobami postępowania moralnego, bez sugerowania jednoznacznej ich oceny, tj. głównie na podstawie obecnie uznawanych przez dziewczęta i chłopców kryteriów.

stawia sobie za cel przyswajanie przez dzieci i młodzież norm, zasad, wartości moralnych, których aprobata i realizacja mają zapewnić im bycie moralnie dobrym.

Wychowanie w wersji normatywnej wydaje się nieodzowne w społeczeństwie demokratycznym i pluralistycznym, w którym jednostka spotyka się z przesłankami wielu różnych kultur, tradycji i ideologii.

Potrzeba wychowania moralnego:

„Wychowanie moralne jest rdzeniem i ukoronowaniem wychowania zarówno w jego wąskim, jak i szerokim rozumieniu”

(Pestalozzi, Herbart, Kant)

Sposoby wychowani moralnego:

Wg Alberta Bandery zachodzi tutaj proces modelowania, czyli odpowiednie przetwarzanie i modyfikowanie zachowań czy upodobań modeli, co umożliwia im wykorzystanie konkretnych zachowań zgodnie z obowiązującymi zasadami i normami moralnymi

Nowe metody wychowania moralnego

Zostały upowszechnione dopiero w latach '60 i '70. Należą do nich:

Motto: „O tym, jaką wartość uznaje jednostka za słuszną decyduje ona sama.”

Wychowanie moralne nie daje się z góry zaprogramować. Wymyka się podporządkowaniu jakiemuś jednemu paradygmatom oddziaływań. Najszczytniejsze cele wychowania realizowane są w wychowaniu moralnym. Przyszłość naszej cywilizacji i kultury zależy od tego, czy potrafimy moralnie wychować człowieka. A moralność jest sprawiedliwością i wzajemnością pomiędzy jednostką i innymi osobami w jej środowisku społecznym.

Moralność z jednej strony utożsamia się z racjonalnością, stawia się rozum jako zdolność, z której wypływają ostateczne intencje moralne, a czasem jak w teorii Kanta - mówi się o nim, że dostarcza jedynie właściwego motywu moralnego. Z drugiej strony ciągle nie docenia się, a nawet rozmyślnie lekceważy wartość konkretnej, codziennej inteligencji.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
teoria wych, Pedagogika, Doktryny pedagogiczne
TEORIA W-F, WYCH.FIZYCZNE, Kultura-ogół uznawanych wartości ,utrwalonych zachowań i rezultatów dotyc
teoria wych b
teoria wych[1]. - pytania, pedagogika, kolegium nauczycielskie, Teoretyczne podstawy wychowania
TECHNIKI -teoria wych, Studia-PEDAGOGIKA, PEDAGOGIKA II ROK (resocjalizacyjna), teoria wychowania
TEORIA WYCH KOŁO
teoria wych.ped.personal
wyklad 1 teoria wych 08 I rok prof B Śliwerski
TW zagadnienie 33 Specyficzne cechy osób postępujących godnie – analiza biograficzna, Dokumenty UŚ P
egzamin teoria wych, Teoria wychowania
opracowane zagadnienia- teoria wych DRUK, Zagadnienia z teoretycznych podstaw wychowania - EW i P z
TEORIA WYCH 2012, Pedagogika, STUDIA, teoria wychowania

więcej podobnych podstron