PRAWO WSPÓLNOTOWE I INTEGRACJA EUROPEJSKA
INTEGRACJA - scalanie, łączenie, podyktowane rolą tych, którzy chcą łączyć.
Wspólnymi wartościami, które zawsze łączyły Europę były: grecka kultura, rzymskie prawo i religia chrześcijańska. Ta Triada stworzyła podstawy europejskiej świadomości.
KALENDARIUM istotnych zdarzeń w procesie INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ.
W 1947 r. Belgia, Holandia i Luksemburg podpisały porozumienie przewidujące utworzenie UNI CELNEJ. W 1948 kraje Beneluksu, Francja, Wlk. Brytania utworzyły PAKT BRUKSELSKI organizacja głównie o charakterze militarnym. W 1947r USA występuje z tzw. Planem Marshala stanowiącym pomoc dla państw zniszczonych działaniami wojennymi. Państwa Europy Zachodniej w odpowiedzi tworzą IV.1948r ORGANIZACJE EUROPEJSKIEJ SPÓŁPRACY GOSPODARCZEJ, która miała być partnerem dla realizacji planu Marshala. W 1960 OEWG zostaje przekształcone w Organizację Współpracy i Rozwoju Gospodarczego(OECD), której Polska jest członkiem od 1997. 1949r utworzenie RADY EUROPY, której Polska jest członkiem od 1991r organizacji zajmującej się polityką społeczno gospodarczą, kulturalną, ochroną praw człowieka- siedziba Strassburg.
1950 francuski minister spraw zagranicznych Robert Szuman wystąpił z memorandum dotyczącym utworzenie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. Idea tego przedsięwzięcia sprowadzała się do poddania całości produkcji podstawowych i strategicznych gałęzi przemysłu Francji i Niemiec czyli górnictwa węgla oraz hutnictwa żelaza i stali, kontroli międzynarodowej organizacji do której miały przystąpić kolejne państwa, i która chciała stanowić początek i jeden z elementów integracji europejskiej. W 1950 VI rozpoczęła się w Paryżu konferencja założycielska (szóstka tworząca: kraje Beneluksu, Francja, Niemcy, Włochy), wynikiem której było wynegocjowanie traktatu o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, który został zawarty na 50 lat. Wszedł w życie 23 lipca 1952 r.
1953 r. Utworzono Wspólny Rynek Węgla Rud Żelaza i Złomu a w maju 2005 r Wspólny Rynek Stali.
VI. 1955 r - .......Konferencja ministrów spraw zagranicznych państw członkowskich EWW i SU osiągnięcie porozumienia co do celowości utworzenia WSPÓLNOTY GOSPODARCZEJ i podjęcie decyzji o rozpoczęciu prac nad przygotowaniem planu Ekonomicznej Integracji Europy, wynikiem których było podpisanie 25.03.1957 r w Rzymie traktatu o EUROPEJSKIEJ WSPÓLNOCIE GOSPODARCZJ, który wszedł w życie w 1958 r .......
Jednocześnie z traktatem o EWG zostaje zawarty traktat w sprawie III Wspólnoty tj. Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (EURATOM). W przyszłości trzy wspólnoty miały być połączone w jedną organizację przy czym proces ten rozpoczął się w momencie podpisania Traktatu Rzymskiego(EWG) z którym jednocześnie podpisano konwencję o niektórych wspólnych konstytucjach wspólnot europejskich w oparciu o którą Zgromadzenie Parlamentarne i Trybunał Spraw stały się wspólnymi organami Trzech Wspólnot.
W 1985r między rządami państw Beneluksu, Niemiec i Franci podpisano układ w Szchengen Układ dotyczył stopniowego znoszenia kontroli wspólnych granic. Porozumienie dodatkowe reguluje kwestie wniosków o azyl i międzynarodową współpracę władz policyjnych. (powołane na kształt Europolu).
Powstał system informacji SZCHENGEN z centralnym komputerem w Hadze rejestrujący międzynarodowych przestępców.
W 1986r podpisanie JEDNOLITEGO AKTU EUROPEJSKIEGO, który wszedł w życie w 1987 r. 1 lipca, w wyniku którego Wspólnoty otrzymały nowe kompetencje w dziedzinie gospodarki. JAE przewidywał w1992 regulację jednolitego rynku wewnętrznego, zmodyfikował proces podejmowania decyzji we wspólnotach, ograniczył ilość spraw głosowanych o zasadę jednomyślności (consensusu) dokonywał regulacji prawnej współpracy politycznej EUROPEJSKIEJ WSPÓLPRACY POLITYCZNEJ. 1990 r. Liberalizacja przepisów odnośnie kapitału wewnątrz wspólnoty.
Kolejnym i najdalej idącym punktem integracji był Traktat o UE (TUE), określanym jako TRAKTAT Z MAASTRICHT, który został podpisany przez 12 państw wspólnot europejskich 7 lutego , a moc wiążącą uzyskał 1 listopada 1993 r. Zawarty został na czas nieokreślony.
Konstrukcja Traktatu z Maastricht jest trójfilarowa
UNIA EUROPEJSKA
1 FILAR 2 FILAR 3 FILAR
-wspólnota Europejska -Wspólna Polityka -Współpraca w dziedzinie
-Europejska Wspólnota Zagraniczna sprawiedliwości i spraw
Energii Atomowej i Bezpieczeństwa wewnętrznych
-Unia Gospodarcza i Walutowa
1 filar obejmuje 3 wspólnoty europejskie oraz Unię gosp. I walutową, Doszło do zmiany nazwy EWG na WSPÓLNOTA EUROPEJSKA, 2 filar obejmuje Wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwo, a 3 filar współpracę w dziedzinie sprawiedliwości i spraw wewnętrznych.
Najważniejszą innowacją było stworzenie Unii gosp. i walutowej, wprowadzenie obywatelstwa unii(obywatelem UE jest każdy obywatel państwa członkowskiego w UE, paszport UE). Stworzenie funduszu członkowskiego, wprowadzenie elementów federalnych (zasada subsydiarności -pomocniczość). Traktat TUE zawierał klauzulę nakazującą zwołanie w 1996 r nowej konferencji rządowej.
Styczeń 1994 r wchodzi w życie porozumienie w sprawie Europejskiego Obszaru Gospodarczego, które łączy UE z 5 państwami Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA) wyłączając Szwajcarię i częściowo Luksemburg(do kwietnia 1995). W dniach 24-25.06.1994 Korfu, odbywa się spotkanie na którym dochodzi do opracowania kalendarza prac przygotowawczych do konferencji międzyrządowej zgodnie z którymi do połowy 95r instytucje wspólnoty i państwa członkowskie przedłożą swoje stanowiska co do ................................, która..................
W drugim etapie miał być ustalony konkretny porządek obrad, koncepcje zmian i propozycje rozwiązań, co powierzono utworzonej dla tego celu GRUPI REFLEKSYJNEJ która zebrała się 15. X a prace zakończyły się 05.12.1995. w maju 95r komisja przedstawiła Białą Księgę, stanowiącą listę działań które kraje europy środkowo- wschodniej muszą przeprowadzić aby przygotować się do członkostwa w UE.
Lipiec 95r państwa członkowskie UE podpisują konwencję o utworzeniu EUROPOLU (tj. Europejskiego Urzędu Policji z siedzibą w Hadze), dokonują wyboru także pierwszego Rzecznika Praw Europejskich. 05.12.1195r grupa refleksyjna przedstawia dwie części sprawozdania:
I część: strategie dla Europy, określa ogólne wyzwania i identyfikuje kluczowe problemy przed którymi stoi Europa. Konkretne propozycje reform:
Przybliżenie Europy do obywateli m.in. propagowanie wartości europejskich, wolności, bezpieczeństwa wewnętrznego, zatrudnienia, ochrony środowiska, subsydiarności.
Reforma instytucjonalna rola parlamentów narodowych, polityki wspólnotowe
Wyposażenie UE w większą zdolność na arenie międzynarodowej
- wspólna polityka zewn,
- bezpieczeństwo
obronność
Zatwierdzenie Raportu przez RE w Madrycie1995r ponad to potwierdzenia wprowadzenia wspólnej waluty EURO od 01.01.1990.
X.1996r odbywa się szczyt nadzwyczajny w Dublinie, którego drugie posiedzenie(jego dalsza część odbyła się w grudniu Dublin II), na którym zaprezentowano wstępny projekt pod nazwą „UE dziś i jutro”. 1997r RE przyjmuje w Amsterdamie projekt Traktatu zmieniającego traktaty założycielskie Wspólnot i UE. Został tu podpisany traktat , który wszedł w życie 1 maja 1999r. Najistotniejsze zmiany TUE:
-wprowadzenie uzależnienie wstąpienia do UE od poszanowania elementów tożsamości europejskiej
-opracowanie nowych zasad integracji w ramach II i III filara
-.............................................. azylowa, imigracyjna i wizowa)
Przyjęcie postanowień o tzw. zasadzie elastyczności czyli możliwości ściślejszej współpracy państw wysokoelitarnych na zastosowanie której wymagana jest zgoda państw członkowskich na zasadzie kwalifikowanej większości głosów w sprawach traktatowo określonych. Nie osiągnięto porozumienia w sprawie reform instytucji wspólnotowych.
26.02.2001. podpisano Traktat w Nicei wszedł w życie 1.2.2003r, który zmieniał postanowienie EUROTOMU, WE i TWE. Proklamowane przez KOMISJĘ i PRALAMENT europejski KARTA PRAW podstawowych UE jako deklaracji politycznych na szczycie w Nicei(7.21.2000)
Strefa Wolnego Handlu
Brak ceł wewnętrznych - każde państwo ma zewnętrzną taryfę celną
Unia Celna
Brak ceł wewn. + wspólna taryfa celna
Wspólny Rynek
Brak ceł wewn. + wspólna taryfa celna + swobodny przepływ kapitału, usług i osób
Unia gospodarcza i Walutowa
Brak ceł wew. + wspólna taryfa celna + swobodny przepływ kapitału, usług i osób + harmonizacja polityki gospodarczej + wspólna waluta oraz jednolita polityka kursowa i pieniężna banku centralnego
INSYTUCJE WSPÓLNOT EUROPEJSIKICH
KSERO
RADA UE :
Współpraca międzyrządowa między państwami członkowskimi to:
Rada Europejska
Europejska Współpraca Polityczna 1970 - propozycja organizowania co pół roku zebrań Ministrów spraw zagranicznych z możliwością zaproszenia członka Komisji (raport Davignona) zapoczątkowane EWP
Prawne usankcjonowanie tej praktyki nastąpiło w Jednolitym Akcie Europejskim.
Traktat o UE przekształcił EWP we wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa i powierzył przewodnictwo wspólnej polityki zagranicznej państwu które akurat przewodniczy Radzie Europy i jest jednocześnie odpowiedzialna za podejmowanie........ koordynacji i reprezentowania państw członkowskich wobec państw trzecich. Jest odpowiedzialna za kierowanie pracami EWP przy czym co najmniej4 razy do roku ministrowie spraw zagranicznych i członek Komisji spotykają się w ramach EWO. Spotkania te przygotowywane są przez komitet polityków składający się z dyrektorów ds., polityki w ministerstwie spraw zagranicznych.
Działalność EWP koordynowana w stolicy państw członkowskich przez Europejskich Korespondentów. Wszystkie postanowienia EWP podejmowane są w drodze konsensusu nie mają swojej podstawy prawnej w traktatach i nie stanowią prawa wspólnotowego.
Przed wejściem w życie JAE reguły rządu EWP stanowiły tzw. miękkie prawo. JAE ujmując zasady działania na swym tekście zachował rozdział prawny między EWP i wspólnotami. Mimo tego te reguły stały się stabilne ponieważ zmienione mogą być jedynie drogą traktatową. W ramach EWP państwa wzięły na siebie zobowiązanie konsultowania się w kwestiach polityki zagranicznej przed ostatecznym ustaleniem przez państwo swojego stanowiska. Nadto państwa członkowskie ustaliły czy dana sprawa będzie poruszana na forum EWP.
Europejska Współpraca Walutowa 1968r.- ustanowienie Unii Celnej. Grudzień 1969r powstaje idea przekształcenia co dopiero utworzonej Unii Celnej w Unie Gospodarczo- Walutową. Rada utworzyła tzw. Komitet Wernera, który przedstawił projekt wprowadzania w życie etapami UGW. Generalnie nie udało się zrealizować wszystkich celów. Rada utworzyła Europejski fundusz Współpracy Walutowej, która to współpraca została ....... przez państwa członkowskie, w grudniu 1978r utworzono Europejski System Walutowy. Ustalono wzajemne centralne kursy wymiany między poszczególnymi walutami, określono granice marginesu wahań kursowych. Postanowiono, że z chwilą rozpoczęcia II fazy 01.94r budowy UWG współpraca między bankami koordynowana będzie przez Europejski Instytut Walutowy. Koordynacja polityki w drodze spotkań na ..... wspólnoty Komitetu Walutowego bądź Komitetu Prezesów Banków Centralnych. Rada wydała rozporządzenie o wprowadzeniu EQU jako jed. Rozliczeniowej w kursie wymiany oraz w transakcjach między władzami finansowymi, państwowymi a Funduszem Europejskim Współpracy Walutowej. Wartość EQU była oparta na koszyku walut tj. wielkości udziału w tym koszyku, który jest zmienny i zależy od PKB i od wielkości udziału w handlu obrocie waluty. Do czasu wejścia w życie TUE udział w koszyku walut rewidowany był co 5 lat. 01.01.1999r na mocy TUE wprowadzono jednolitą walutę EURO, utworzono Europejski Bank Centralny z siedzibą we Frankfurcie nad Menem, który to bank razem z Narodowym Bankiem Centralnym państw euro tworzy Europejski System Banku Centralnego. 01.01.2002r Euro wchodzi do obiegu.
Współpraca policyjna i działanie w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości.
Grudzień 1975r Rada akceptuje propozycję organizowania co 2 lata spotkań w celu dyskusji nad problemem przestępczości międzynarodowej, organizatorem których jest państwo przewodniczące Radzie.
Koordynowanie i analizowanie polityki każdego państwa członkowskiego w dziedzinie policji. Niezależnie od tego niektóre państwa członkowskie zawarły między sobą układy dotyczące współpracy policyjnej w ramach karnych i sądowniczej w sprawach cywilnych.
.............. przed końcem 1992r kontroli wew. Skutkowało koniecznością współpracy między państwami członkowskimi w sferze kontroli celnej, zwalczania przestępczości. Dążono do utworzenia wspólnego systemu kontroli na granicach zewnętrznych wspólnoty. Październik 1986r powołanie zespołów ad hock do spraw imigracji z udziałem komisji. Rada Europejska powołała Grupę koordynowania .... zadaniem której było koordynowanie działań dotyczących swobodnego przepływu osób . prace tej grupy zaowocowały układami które przedstawiono państwom członkowskim do ratyfikacji. W 1980r podpisano w Dublinie konwencję regulującą możliwość wystąpienia o.........
w 1990 czerwiec , kraje Beneluxu, Francja, Niemcy zwierają Układ w Schengen, który opierała się na porozumieniu z Schengen z 1985 r dotyczący stopniowego znoszenia kontroli na granicach wspólnoty, stąd swobodny przepływ osób, jednolite ramy prawne przyznawania wiz, jeden rodzaj wiz dla obcokrajowców przebywających krócej niż 3 miesiące na terenie państw z Schengen.
Zasady polityki azylowej współpraca i wymiana informacji między władzami politycznymi i sądowymi oraz utworzenie m.in. Systemu Informacji Schengen będącą bazą danych osobowych zgromadzona przez władze innych państw członkowskich dostępna dla każdego zainteresowanego państwa członkowskiego za pośrednictwem centralnego komputera w Strassburgu w 1995r .
Zadania Wspólnoty Europejskiej sprowadzające się do osiągnięcia postanowionych celów są następujące:
-ustanowienie wspólnego rynku
-ustanowienie Unii Gospodarczo- Walutowej
-realizacja wspólnych polityk
Celami WE są:
-harmonijny i zrównoważony rozwój działań gospodarczych w obrębie wspólnoty
-trwały i nieinflacyjny wzrost z poszanowaniem środowiska naturalnego
-wysoki stopień zbieżności funkcjonowania gospodarek
-wysoki poziom zatrudnienia i opieki społecznej
-podnoszenie stopy życiowej i jakości życia
-spójność ekonomiczna, społeczna i solidarność między państwami członkowskimi.
Cele UE zostały poszerzone o dążenia do osiągnięcia spójności ekonomiczno- społecznej oraz o postanowienia dotyczące ochrony środowiska. Jednolity Akt Europejski.... wspólnotę .... do osiągnięcia tych celów.
Kompetencje Wspólnoty:
Wspólnota działa w ramach uprawnień przyznawanych jej traktatami i wyznaczanych celów. Działanie musi opierać się na podstawowych prawach które: 1.określa materialny zakres kompetencji Wspólnot, 2.precyzyjne środki konieczne do wykonywania kompetencji czyli środki normatywne i procedury podejmowania decyzji.
Ad.1. Podział kompetencji między Wspólnotą a państwami członkowskimi gdy Wspólnota nie posiada uprawnień działania podejmowane.. państwa członkowskie . kompetencje Wspólnoty w zależności od podstawowych mogą być określone wprost lub określone w sposób dwumianowy i w tym przypadku wspólnota może powołać się na nie jedynie wtedy gdy są niezbędnym uzupełnieniem uprawnień przyznanych traktatowo. Przy czy ten związek powinien być wykazany za pomocą obiektywnych faktów, które mogą być poddanie ocenie Trybunału Sprawiedliwości. Ponadto są to kompetencje dodatkowe konieczna do realizacji celów Wspólnoty.
Wyłączne kompetencje wspólnoty to te uprawnienia które państwa członkowskie ........... i nieodwracalne przekazały Wspólnocie, które nie mogą być . ......... ............ w zakres kompetencji państwa członkowskiego. W dziedzinach nie należących do wyłącznych kompetencji Wspólnoty możliwe oddanie uprawnień Wspólnoty tzn. państwa na powrót otrzymują swoje kompetencje pełne prawo podejmowania działań. Wyłączne kompetencje Wspólnoty wyróżnione są przez Trybunał Sprawiedliwości to: upoważnienie do prowadzenia wspólnej polityki handlowej, wobec państw trzecich, stawianie warunków dotyczących uprawiania rybołówstwa oraz ochrony zasobów ....... na mocy Traktatu akcesyjnego z 1972r. Wyłączność kompetencji nie wyklucza możliwości delegacji pewnych środków niezbędnych do realizacji kompetencji na rzecz państw członkowskich, które wtedy mogą występować jako pełnomocnicy Wspólnoty na mocy specjalnego..... Wspólnota określa wtedy sposób działania i jego procedury.
Zasada subsydiarności, czyli pomocniczości i zasada proporcjalności to te zasady, które stanowią ograniczenie działań wspólnoty mające na celu realizację celów i zadań wspólnoty. Zasada subsydiarności stanowi pewien filtr między kompetencjami Wspólnoty a możliwością ich realizacji, przy czym Wspólnota może wykonywać swe kompetencje jedynie zgodnie z tą zasadą. W zakresie nie podlegającym wyłącznym kompetencjom Wspólnoty podejmuje ona działanie tylko wtedy i tylko w takim zakresie w jakim cele proponowanych działań nie mogą być skutecznie osiągnięte przez państwa członkowskie czyli albo z uwagi na skalę (rozmiar) lub skutki proponowanych działań zostają lepiej zrealizowane przez Wspólnotę. Zasada proporcjonalności stanowi ograniczenie dal władz ze względu na wzajemną równowagę między uruchamianymi środkami a zamierzonym rezultatem. Trybunał Sprawiedliwości jest właściwy do orzekania czy ustawy państwowe, które zakłócają swobodny przepływ towarów, kapitału, usług i osób, swobodę prowadzenia działalności, mogą być usprawiedliwione jeżeli zostały uchwalone dla realizacji innych celów proponowanych działań nie mogą być osiągnięte przez państwo członkowskie, a zatem lepiej zostaną zrealizowane przez Wspólnotę. W 1992r po posiedzeniu w Edynburgu Rada europejska ustaliła wytyczne dotyczące zasady proporcjonalności w odniesieniu do pozostałych kompetencji państw członkowskich.
RADA EUROPEJSKA- jest naczelnym organem UE, który formalnie został ujęty w traktacie w sprawie UE. Wcześniej była ona nieformalnym organem wspólnot powstałym na podstawie praktyki tzw. Spotkań na szczycie szefów państw rządów, które odbywały się od 1961r sporadycznie od 1969r raz w roku. W 1974 na posiedzeniu w Paryżu postanowiono że będą się odbywały 3 razy w roku. Jednocześnie nadano im nazwę Rada Europejska i utworzono dla niej mały sekretariat. Prawno- międzynarodowe postanowienia jej funkcjonowania stworzyła Jednolity Akt Europejski, przy czym nie powiązał on formalnie RE ze Wspólnotami Europejskimi. Zmodyfikował także strukturę, bowiem obok szefów państw i rządów w pośredniczeniu biorą udział ministrowie spraw zagranicznych oraz członek komisji, a także częstotliwość spotkań które co najmniej miały się odbywać dwa razy do roku. Nie sprecyzował ani celów ani zdań, ani zasad działania RE, stąd można wyprowadzić wniosek, że nadal obowiązywały w tej kwestii ustalenia dokonane przez RE zawarte w Uroczystej Deklaracji w sprawie UE uchwalonej 06.1983 w Sztutgardzie. Zgodnie z nimi RE miała stwarzać ogólnopolityczne impulsy do integracji państw członkowskich, wyszukiwać możliwości „rozszerzenia tej integracji na nowe dziedziny i obszary”, uchwalać „ polityczne wytyczne” dla wspólnoty europejskiej i EWP (Europejska Współpraca Polityczna), rozpatrywać sprawy których nie udało się rozstrzygnąć w ramach innych organów Wspólnot. RE nie została wyposażona w prawo kontroli nad Wspólnotami Europejskimi.
Z traktatu w sprawie UE (Maastricht), wynika że jest to organ, który ma stymulować rozwój Unii, określać zasady i ogólne wytyczne dotyczące wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Na mocy traktatu RE zobowiązana jest do przedkładania Parlamentowi Europejskiemu raportu po każdej jej sesji (co najmniej 3 razy w roku) oraz rocznego raportu z postępów w budowie UE. Powtórzył on także JAE w sprawie tego układu prawnie nie uregulował kompetencji przedmiotowych co skutkuje, że RE zajmuje się wszystkimi problemami Unii jakie uzna za wskazane. Pracami RE kieruje przewodniczący, którym jest szef państwa lub rządu tego kraju, który w danym momencie pełni urząd przewodniczącego rady UE. To on reprezentuje Unię w stosunkach zewnętrznych jest jej rzecznikiem oraz podsumowuje wyniki obrad RE. Pod względem merytorycznym obrady RE przygotowywane są w drodze dyplomatycznej, a pod względem organizacyjnym przez sekretariat administracyjny składający się z funkcjonariuszy RE, wspomagany przez MSZ na terenie którego odbywa się posiedzenie. Od 2004r posiedzenia odbywają się wyłącznie w Brukseli. Efektem końcowym obrad RE są oświadczenia końcowe tzw. konkluzje.
RADA UNII EUROPEJSKIEJ jest instytucją, która została powołana na mocy układ o ..... organów jako Rada Wspólnot Europejskich w miejsce specjalnej Rady Ministrów EWWiS oraz Rady EWG i Euroatomu, po wejściu w życie traktatu o UE instytucja zdecydowała, że przyjmuje nazwę Rada Unii Europejskiej.
Jest to międzynarodowy organ wspólnot (UE), w skład którego wchodzą przedstawiciele wszystkich państw członkowskich po jednym z każdego kraju na szczeblu ministerialnym upoważnieni do działania w imieniu rządu danego państwa. Rada nie ma stałego składu członkowskiego, w jej posiedzeniu uczestniczą jednorazowo szefowie tych resortów, których sprawy są objęte porządkiem obrad. Spotkania RUE odbywające się na szczeblu ministrów spraw zagranicznych noszą nazwę Rada UE do spraw ogólnych i stosunków zewnętrznych. Funkcję przewodniczącego Rady pełnią jej członkowie przez 6 miesięcy w dwóch cyklach(01.01.-30.06.) wg porządku alfabetycznego oryginalnych nazw każdego kraju, przy czym praktykowany jest system „trójki”, który urząd przewodniczącego wspierany jest przez reprezentantów poprzedniego oraz następnego państwa, które będzie piastowało ten urząd. To przewodnictwo nazywa się prezydencją. Funkcję przewodniczącego Rady UE pełni minister spraw zagranicznych, natomiast funkcję przewodniczącego RE sprawuje szef rządu (w przypadku Francji i Finlandii- szef państwa).
Członkowie Rady są rzecznikami interesów narodowych państw członkowskich i za całokształt z tej działalności odpowiadają wyłącznie przed swoimi rządami. Rada jako całość ponowi odpowiedzialność przed Trybunałem Sprawiedliwości, który ma prawo na mocy traktatowych postanowień wypowiadać się w sprawie legalności i ważności decyzji podejmowanych przez Radę Unii. Jest podstawowym organem decyzyjnym i prawodawczym w systemie instytucjonalnym wspólnot/Unii, którego miejsce zdeterminowane jest przez następujące traktaty:
tylko ona ma kompetencje do podejmowania wszystkich przewidzianych w traktacie .... uchwał.
takie same uprawnienia ma w innych nie przewidzianych przez traktat sprawach ważnych dla funkcjonowania Wspólnot Unii.
W przypadkach, gdy samodzielność Rady jest ograniczona przez konieczność zgłoszenia odpowiedniej propozycji uchwały przez komisję Rada zachowuje prawo do ostatecznego sformułowania treści uchwały.
koordynuje ogólną politykę państw członkowskich, ma szerokie kompetencje w dziedzinie zwierania umów międzynarodowych, posiada decydujący głos przy zatwierdzaniu budżetów wspólnot/ Unii (wydatki obligatoryjne); realizuje określone zadania w zakresie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz w zakresie współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych.
Rodzaj spraw będących przedmiotem obrad Rady stanowi o tym który resortowy minister reprezentuje rząd, z reguły obraduje raz w tygodniu. Rada działa zgodnie z postanowieniami traktatu UE i regulaminu wewnętrznego, od którego nie może odstąpić bez jego formalnej zmiany. Jej posiedzenie zwołuje przewodniczący z własnej inicjatywy lub inicjatywy jednego z członków Rady lub Komisji Europejskiej. W sprawach II filaru unijnego wymagających szybkiej decyzji posiedzenia zwoływane są w ciągu 48 godzin a w nagłym wypadku w krótszym terminie. Posiedzenia Rady odbywają się w Brukseli za wyjątkiem kwietni, czerwca i października , kiedy odbywają się w Luksemburgu, o ile Rada nie zdecyduje jednomyślnie o odbyciu posiedzenia wyjątkowo w innym miejscu. W posiedzeniu mogą brać udział członkowie Komisji Europejskiej w asyście urzędników, ponadto prezes Europejskiego Banku Centralnego, gdzie omawiane są sprawy należące do kompetencji EBC, a także sekretarz generalny Unii zach.- europ. Posiedzenia nie są otwarte za wyjątkiem debat orientacyjnych na temat przyszłych programów roboczych (co pół roku) oraz tych, o których otwartym charakterze jednomyślnie zdecyduje Rada. Wynik głosowania podawany jest do wiadomości jeżeli Rada występuje jako ustawodawcza i zawsze gdy zdecyduje o tym Komitet Pojednawczy (koncyliacyjny). Do głosowania mają zastosowania następujące tryby:
większość głosów członków
jednomyślność- tym przypadku żadne państwo nie może głosować przeciw, a wstrzymanie się od głosu nie jest traktowane jako głos przeciw i nie stanowi przeszkody w podejmowaniu uchwał wymagających jednomyślności.
większość kwalifikowana- czyli głosowanie ważone a ramach którego poszczególnym państwom członkowskim przysługuje określona liczba głosów, uzależniona od liczby obywateli w państwie; z niewielką korektą dla małych państw. Okres przejściowy od 1 listopada 204 do akcesji Bułgarii i Rumunii podział głosów określonego Traktatem z Nicei jest następujący: Niemcy, Anglia, Francja Włoch- po 29 głosów każdy, Hiszpania, Polska po 27, Holandia 13, Grecja, Czech, Belgia, Węgry, Portugalia po 12, Szwecja, Austria po10, Słowacja, Dania, Finlandia, Irlandia, Litwa po 7, Łotwa, Słowenia, Estonia, Cypr po 4, Malta 3. próg większości kwalifikowanej wynosi 232 głosy. Gwarancją dla interesów państw małych i średnich są dwie klauzule tzw. podwójnej większości zawarte w punkcie 2 deklaracji nr 20 w sprawie rozszerzenia UE zamieszczonej w akcie końcowym dołączonym do Traktatu Nicejskiego:
1.jeżeli decyzja ma być podjęta na wniosek komisji za decyzję niezależnie od zebrania 255 głosów ważonym opowiedzieć się musi większość państw członkowskich.
2. w innych przypadkach za decyzję niezależnie od zebrania 255 głosów ważonych musi opowiedzieć się 2/3 państw członkowskich. Niezależnie od tzw. podwójnej większości 3 akapit punktu 2 wprowadza formułę wiążącą podjęcie decyzji kwalifikowanej większością głosów z potencjałem demograficznym państw opowiadających się za podjęciem danej decyzji ustalonym na poziomie co najmniej 62% ogółu ludności UE. Nie spełnienie tego warunku skutkuje nie przyjęciem nowej decyzji. JAE znacząco zwiększył liczbę przepisów, które wymagają kwalifikowanej większości głosów, a nie jak wcześniej jednomyślnie, co doprowadziło w 1987r do zmiany regulaminu Rady. Na sesji w Nicei grudzień 2999r wymóg jednomyślności został ograniczony do 20 przypadków oraz do postanowień quasi-konstytucyjnych. W praktyce Rada nie musi formalnie głosować w kwestii wielu decyzji, ponieważ przygotowane są one prze delegację państw członkowskich oraz komisję w grupach roboczych i Komitet stałych Przedstawicieli(Coreper) sprawy, w których Coreper osiągnął zgodę występują w grupie „A”, a jeżeli żaden z członków Rady nie ma zastrzeżeń Rada zatwierdza je automatycznie bez głosowania. Jako grupa spraw „B” w porządku obrad występują punkty, co, do których Coreper nie osiągnął porozumienia, Rada stara się osiągnąć jednomyślność lub większość głosów, po czym propozycja ewentualnie wraca do Coreperu celem jej dalszego opracowania, a następnie wraca na posiedzenie Rady jako punkt grupy „A” i zostaje zatwierdzona. Ani w Coreperze ani w grupach roboczych nie ma głosowania a jedynie prowadzone są prace przygotowawcze w celu sprawdzenia czy możliwy jest consensus. W komitetach i grupach roboczych Corperu biorą udział urzędnicy z państw członkowskich, przedstawiciele komisji, mogą być także powoływane grupy ad hock. W grupach odbywają się pierwsze omówienia propozycji nowych aktów prawnych przedstawionych przez komisję. Następnie składany jest raport Corperowi a ten odsyła go do Rady. Traktat wymienia 3 komitety: Komitet Ekonomiczno- Finansowy (sprawy finansowe i walutowe), Komitet Koordynacyjny(K4_ polityka wizowa, współpraca w ramach III filaru). Komitet Polityczny( składający się z dyrektorów politycznych- delegowanych przez państwa członkowskie. Sprawy II filar polityka zagraniczna. Coreper i grupy robocze4 kierowane są przez stałego przedstawiciela i jego zastępców, obywateli państwa piastującego urząd prezydencki. Obok Coreperu organami pomocniczymi są: Specjalny Komitet Rolny składający się z urzędników państw członkowskich obsługujących członków Coreperu, Komitet Polityki Budżetowej- składający się z wysokich urzędników państw członkowskich odpowiedzialnych za przygotowanie projektu budżet oraz przedstawicieli komisji. Rada Unii wspomaga sekretariat generalny w Brukseli podzielony na 7 dyrekcji generalnych i służbę prawną. Jego pracami kieruje sekretarz generalny powoływany przez Radę działający jednomyślnie oraz zastępca sekretarza generalnego. Wszyscy pracownicy sekretariatu posiadają status funkcjonariuszy międzynarodowych.