Dualizm agrarny w Europie
Dualizm agrarny to dwutorowy rozwój rolnictwa europejskiego od połowy XV w. Granica dwóch systemów rolnictwa ustaliła się na rzece Łabie. Zmiany rolnictwa na zachodzie szły wyraźnie w kierunku gospodarki kapitalistycznej (indywidualne władanie ziemią, system dzierżawy, powiązanie z produkcją przemysłową), natomiast wschód przyjął narzucony popyt na zboże i rozwijał jednostronną produkcję polową. Narastały dysproporcje w dziedzinie społecznej: na zachodzie wzrastała rola nowej szlachty oraz mieszczaństwa, a na wschodzie na trzy następne stulecia umocnił się system feudalny oparty na poddaństwie chłopów, słabości miast i dominacji politycznej warstwy szlacheckiej. Konsekwencją tego było postępujące zacofanie gospodarcze wschodu Europy.