Wykład nr 1

03.10.2000

PRAWO

PRAWO - aby zagwarantować kod społeczny powinno ustanawiać naturalny porządek spraw ludzkich. Prawa powinno chronić ład i porządek, ale nie naruszać idei liberalnych (początek XVII w.).

Koncepcje prawa:

Prawo pozytywne, które jest jasno sformułowane i stosowane zgodnie z przyjętymi procedurami nie zależy od kaprysów monarchy, gwarant bezpieczeństwa, pewność działalności gospodarczej → prawo stanowione.

Podstawą rozwoju kapitalizmu jest wolność, przeciwieństwem prawa pozytywnego stały się prawa natury, które opierają się na ludzkim poczuciu sprawiedliwości oraz jest uzasadnione i interpretowane w oparciu o racje lub filozofie.

Czym jest prawo:

1. Wg Pozytywistów - prawo to zespół norm (wypowiedzi ustanowionych i chronionych (sankcjonowanych) przez państwo posługujące się środkami przymusu.

2. Prawno naturalny - bronić swoich pozycji podkreśla, że prawo pozytywne nie jest wyłącznym wzorem zachowań i ludzie związani są prawem natury, a więc normami oraz ideami nie będącymi tworem ludzi (anarchiści).

3. Realistyczne - (nie jest jednolity) - sprzeciwia się pierwszemu i drugiemu podejściu, ale sam prezentuje różne opcje.

Dwie grupy poglądów:

1. Istotą prawa są przeżycia i emocje, które stanowią podstawy działań

2. Zwraca uwagę na to, że prawem są decyzje organu, którym należy się posłuszeństwo

PRAWO - to zespół reguł ustanowionych bądź uznanych przez odpowiednie organy państwa wobec, których posłuch bywa zapewniony w ostateczności jaki może stosować państwo. Prawo ustanawia zasady ciężarów społ. (podatków).

Państwo jest zjawiskiem społecznym dlatego, że:

• Pojawia się wtedy, kiedy powstają relacje między jednostkami w ramach zorganizowanej grupy,

• Nie relatywny stosunku człowieka do siebie, lecz cała grupa,

• Prawo wyraża wartości i potrzeby w węższym lub szerszym zakresie o charakterze społecznym,

• Powstaje jako produkt procesu decyzyjnego, który jest mniej lub bardziej sformalizowany,

• Prawo jest formułowane i bronione przez instytucje państwowe,

• Prawo realnie obowiązuje jeżeli istnieje na to przyzwolenie społeczne,

• Prawo jest pojęciem wieloznacznym (mamy prawa bo mamy uprawnienia).

PRAWO

Materialne	Formalne
Reguły Postępowanie Uprawnienie Obowiązki	Mówi jak możemy dochodzić swoich roszczeń

PRAWO

Podmiotowe	Przedmiotowe
Rzeczowe dotyczy zespołu uprawnień	Europejskie Prawne Cyilne

Funkcje prawa:

• Osiąganie celu,

• Regulacja konfliktu społecznego,

• Stabilizacyjna → utrwalanie ładu,

• Dynamizująca → promotor zmian, wyprzedzać istniejące stosunki,

• Ochrona → wspieranie wartości ważnych ze społecznego punktu widzenia,

• Represyjna →naruszysz normy, poniesiesz karę

• Określa strukturę organu w państwie,

• Organizacyjna,

• Wychowawcza,

• Kontrolna → kontrola zachowań społeczeństwa,

• Dystrybutywna → rozdzielcza.

Wykład nr 2

17.10.2000

PRAWO

*Normy przepisy i zasady prawa. Funkcje prawa.

Prawo wyraża wartości aksjologiczne (nauka o wartościach).

Państwo jest organizacją społeczeństwa, inaczej mówią jest to wielka grupa społeczna sformalizowana i wyposażona w organy władztwa publicznego (zmuszać do płacenia podatków, wywożenia śmieci) oraz oparta na sformalizowanym członkostwie tzn. państwo reguluje przynależność do niego nadając obywatelstwo. Państwo ma wpływ na politykę ludnościową. Może wszystko.

Normy i przepisy.

Norma to wypowiedź formułująca skierowane do innej osoby żądania albo uprawnienie do określonego zachowania, czyli najistotniejszą cechą wypowiedzi normatywnej jest to, że formułuje ona nakaz lub zakaz.

Normy mogą być:

• Obyczajowe

• Moralne

• Religijne

• Prawne

Normy prawne: kto? I w jakich? Warunkach i jak? Powinien postępować. Normy prawne stanowi najmniejszy całościowy element prawa. Prawo składa się z norm.

Cechy normy prawnej:

1. Ma ona charakter generalny tzn., że jest ona skierowana do pewnej kategorii adresatów (nie do indywidualnego) (kto? ktokolwiek? każdy?).

2. abstrakcyjność - tzn. określona nie jest konkretnie, lecz rodzajowo wskazuje zachowania, które mogą się zdarzyć z góry nie określonej liczbie przypadków.

kazuistyka (podawanie przykładów) ≠ abstrakcyjność

Elementy normy prawnej. Części:

1. Określa adresata, warunki i okoliczności w których temu adresatowi coś wolno lub nie wolno. Hipoteza określa podmiot (student) i podmiot (zabójstwo), metody działania. Hipoteza - poprzednik.

2. a) Dyspozycja - następnik - określa treść zachowania nakazanego lub zakazanego, które musi być wykonane przez osoby

wskazane (należy zapłacić podatek, należy pomóc rannemu).

b) Może wskazywać treść decyzji, które trzeba podjąć (np. przepis traci moc).

3. Sankcja to to co spotyka adresata naruszającego dyspozycję.

Przedmiot dyspozycji:

1. Czynny ( zabranie czyjegoś mienia) (czynności psychofizyczne)

2. Czynności konwencjonalne to zachowania, w których istniejące normy prawne nadają specyficzne znaczenie (np. policjant na skrzyżowaniu)

Czynności konwencjonalne
Prawnie istotne bo regulowane przez prawo to: Czynności prawne - oświadczenia woli Akty tworzenia prawa (zawieranie i opisywanie umowy) Akty stosowania prawa to np. (sąd wydaje orzeczenie)	Prawo obojętne to: Obyczajowe Religijne Organizacyjne

Każda czynność prawna jest czynnością konwencjonalną, ale nie każda czynność konwencjonalna jest czynnością prawną.

Dyspozycja normy prawnej może określać wskazane w niej zachowanie, które jest nakazane, zakazane lub dozwolone.

Z nakazów i nakazów wynika istnienie jako samodzielnej sfery działania, które są dopuszczane. Nakazy lub zakazy mogą być związane z uprawnieniem lub obowiązkiem. Uprawnienie to przewidziane przez normę prawną dla danego rodzaju adresatów i w danych warunkach.

Obowiązek to ustanowiony przez normę prawną dla danego rodzaju adresatów nakaz zachowania (tryb rozkazujący np. Dłużnik podpisuje)

Z uprawnieniem wiąże się kompetencja. Dotyczy ona przyznanego uprawnienia jakiemuś podmiotowi do dokonywania czynności konwencjonalnych.

Na kompetencje składają się dwie normy:

1. która wskazuje podmiot, przedmiot i sposób dokonywania czynności konwencjonalnych (np. wydanie decyzji)

2. która nakłada na inny podmiot obowiązek zareagowania w określony sposób

Kompetencje:

1. rzeczową - zakres spraw w których może podejmować decyzje władcze dany organ (np. załatwić zezwolenie budowy to do konkretnego)

2. miejscowe - oznacza obszar co do którego dany organ może podejmować decyzje władcze (rada gminy podejmuje decyzje co do tej i tylko tej gminy)

3. kompetencja hierarchiczne - to zakres spraw co do których organ może podejmować decyzje władcze ze względu na swoje usytuowanie w hierarchii organu (np. sprawy zabójstw rozpatruje konkretny sąd)

Sankcja jako część normy prawnej jest dolegliwością którą czyni się osobie, którzy zachowali się nie zgodnie z wzorami norm.

*Przepis prawny a norma.

Normy zawodowe są w aktach normatywnych.

Przepis to wypowiedź jaką zastosujemy w tekście aktu normatywnego. Posiada on całość gramatyczną i jest wyodrębniony.

Norma prawna jest zbudowana z kilku przepisów. Normy prawne są budowane z przepisów znajdujących się w różnych miejscach tego kodeksu. Jeden przepis zawiera hipotezę do budowy normy.

Rodzaje norm i przepisów:

1. Klasyfikacja ze względu na sposób wyznaczenia zachowania:

1. Normy bezwzględnie (imperatywne) obowiązujące „Juris Cogens”

2. Przepisy względnie wiążące „Juris Dispozitiwi” czyli dyspozytywne - są takimi przepisami, które dopuszczają autonomiczne rozwiązania stron i mają one bardzo szerokie zastosowanie w umowach i kodeksie handlowym (po to aby pomóc stronom)

3. Przepisy semi-imperatywne są one z jednej strony jako przepisy bezwzględnie wiążące i to gwarantuje zapewnienie min. Uprawnień dla jakiejś strony a te z drugiej strony nie ograniczają zakresu tych uprawnień (względnie obowiązujące)

2. Ze względu na treść hipotezy i dyspozycji można wyróżnić normy:

1. Ogólne „Leges Generalis” to te, które regulują szeroki zakres zagadnień, które regulują ogólne reguły i zachowania (przykłady to kodeksy)

2. Szczególne „Leges Specjalis” to te, które ustanawiają wyjątki od ogólnego ujęcia i odrębne uregulowania w stosunku do ogólnych.

Przepis szczególny uchyla przepis ogólny.

3. Klasyfikacja, która bierz pod uwagę zupełność regulacji służąc swoistości systemu prawnego to regulacja w której wyróżniamy:

1. Przepisy odsyłające to przepisy, które zawierają wskazówkę gdzie znajdziemy uregulowanie danej kwestii.

2. Przepisy blankietowe (są rodzajem przepisów odsyłających ) nie ustanawiają one reguł, ale wskazują kto te reguły ma ustalić.

Przepisy intertemporalne czyli kolizyjne mówią adresatom norm co dzieje się, co będzie miało miejsce w momencie kiedy przestaje obowiązywać stara ustawa a nowej jeszcze nie ma.

Przepisy uchylające czyli derogacyjne to takie, które znajdują się z reguły na końcu aktu prawnego.

Instytucja prawna oznacza względnie trwałą formę regulacji typowych stosunków społecznych, czyli obejmuje normy, przepisy, składa się więc z zespołu powiązanych ze sobą norm (np. istnienie związku małżeńskiego obejmuje wszystko to co dotyczy małżeństwa).

System prawa składa się z norm prawnych, które muszą być uporządkowane. Związki łączące normy prawne jako elementy systemu prawnego:

1. Treściowe - charakteryzują się powiązaniem logicznym miedzy normami

1. Znaczeniowe - nie powinny się wzajemnie wykluczać

2. Aksjologiczne - wspólny system wartości

3. Logiczne - jednolitość pojęć (nadawanie podobnych wartości pojęciom)

2. Hierarchiczne - charakteryzują się tym, że jedne przepisy, akty zajmują miejsce wyższe inne niższe

3. Formalne, które uwzględniają się w trybie tworzenia norm (określają określone procedury)

REGUŁY KOLIZYJNE -

1. Norma stojąca wyżej uchyla niższą. Są to akty powszechnie obowiązujące.

1. najwyżej stoi konstytucja

2. umowy międzynarodowe ratyfikowane

3. ustawy - mogą mieć formę kodeksu

4. rozporządzenia

Niżej stojące w hierarchii to: zarządzenia, wytyczne, pisma ogólne, uchwały - mają one charakter wewnętrzny, odnoszą się do działania administracji.

2. Reguła dotycząca czasu - norma późniejsza uchyla wcześniejszą

3. Norma szczegółowa uchyla ogólną

Późniejsze wprowadzenie normy ogólnej nie oznacza uchylenia normy szczególnej

PRZYKŁAD: KODEKS PRACY →UMOWA O PRACĘ

LUKA PRAWNA - to taka sytuacja kiedy brak jest jakiegoś stanowiska ustawodawcy, ale nie jest to przez niego zamierzone

PRZEPIS BLANKIETOWY - oddaje władzę odnośnie czegoś innym władzom

Uzupełnianie tych luk:

• dokonanie analogii z ustawą - jeżeli nie jest coś uregulowane możemy się tego domyśleć

• analogia z prawa - znalezienie wspólnej podstawy aksjologicznej

KRYTERIA PODZIAŁU NA GAŁĘZIE SYSTEMU PRAWA:

1. Przedmiot regulacji, czyli charakter stosunków społecznych

2. Metoda regulacji - kryterium pomocnicze

PODZIAŁ PRAWA

Prawo publiczne - prawo regulujące sprawy publiczne (państwo - obywatel, czyli: podatki, sprawy państwa)

Prawo prywatne - regulacja praw prywatnych (majątek, praca)

Zjawisko powstawania prawa europejskiego - jest to prawo, które nie ma wybranego charakteru klasycznego. Wchodzi do systemu prawnego, składa się z:

• prawa pierwotnego - traktaty: rzymski, amsterdamski

• prawa pochodnego

DYREKTYWA -akty prawne muszą być ratyfikowane

WYKŁADNIA PRAWA - ozn. proces ustalania właściwego znaczenia przepisów prawa. Przedmiotem wykładni są treści aktów prawnych, czyli przepisy. Jeżeli prawo jest jasne to nie wymaga ono wykładni.

Potrzeba wykładni wynika z:

• naturalnych niejednoznaczności języka naturalnego

• błędów popełnionych przez ustawodawcę

• z zamierzonych niejednoznaczności

• z naturalnego starzenia się przepisów prawnych

RODZAJE WYKŁADNI:

1. ze względu na podmiot:

1. autentyczna - jest dokonywana przez organ, który przepis ustanowił

2. legalna - dokonują upoważnione przez ustawodawcę organy (trybunał konstytucyjny, sąd najwyższy, każdy sędzia przy dokonaniu wyroku)

3. operatywna - dokonywana przez organy stosujące prawo na użytek

4. doktrynalna - każdy dla siebie na swój użytek, nie wiąże nikogo - są to publikacje autorów, wyjaśnienia

• ze względu na sposób wykładni:

- językowo - logiczna - ustala się reguły znaczeniowe, konstytucyjne i logiczne

- systemowa - jest wykładnią, której celem jest ustalenie znaczenia przepisu ze względu na ich usytuowanie

w systemie aktu normatywnego czy też gałęzi. Ma znaczenie pomocnicze.

- funkcjonalna - (celowościowa) - staramy się dociec jaki cel miał na względzie ustawodawca, co chciał osiągnąć przyjmując dany przepis (cele i zamierzenia ustawodawcy)

• porównawcza - stosujemy ją, gdy nie mamy pewności, co do zastosowanych rozwiązań

REGUŁY INTERPRETACYJNE WYKŁADNI

1. Niczego do tekstu nie dodawać ani nie odejmować. Interpretować tak jak przedstawił go ustawodawca

2. Nie należy zwrotom języka prawnego nadawać innego znaczenia niż te, które mają na podstawie języka naturalnego (bez wyraźnego wskazania)

3. Zwroty jednobrzmiące rozumie się jednakowo

4. Wyjątków od reguł ogólnych nie wolno interpretować rozszerzająco

5. Jeżeli akt prawny używa zwrotu specyficznego to należy go rozumieć zgodnie ze znaczeniem nadanym w tym języku np.: zstępne, wstępne, powód (jako osoba), wina

STOSUNKI PRAWNE są to takie stosunki, które powstają, ulęgają zmianom i wygasają w wyniku zaistnienia wydarzeń zwanych faktami prawnymi.

FAKTY PRAWNE:

1. ZDARZENIA - są to sytuacje, które pojawiają się niezależnie od woli

2. ZACHOWANIA a) czynności konwencjonalne - są to zachowania, którym nadaje się specyficzne znaczenie

1. czynności prawne - zmierzają do wywołania skutków prawnych

2. akty tworzenia prawa

3. akty stanowienia prawa

b) czyny - są to faktyczne czynności psychofizyczne np.: zabranie komuś rzeczy

1. zgodne z prawem

2. niedozwolone

podmiotem stosunków prawnych są adresaci norm. Podmiotem stosunku prawnego są określane zachowania, uprawnienia i obowiązki.

Wykład nr 3 7.11.2000

PRAWO KONSTYTUCYJNE

Jest gałęzią dotyczącą kwestii sprawowania władzy.

TEMAT: Pojecie i przedmiot prawa konstytucyjnego oraz jego źródło.

I -sze znaczenie: Prawo konstytucyjne - zespół norm prawnych zawartych w konstytucji.

II - gie znaczenie: Zespół norm prawnych, których przedmiotem jest uregulowanie ustroju politycznego i społeczno-gospodarczego państwa.

III - cie znaczenie: Oznacza również dyscyplinę wiedzy prawniczej, która posługuje się określonymi metodami badawczymi.

Materia prawa konstytucyjnego obejmuje normy, które określają:

• Podmiot władzy suwerennej w państwie i sposoby jej sprawowania (prezydent, premier, król itp.)

• Podstawy ustroju społeczno-gospodarczego tzn. formy własności, mechanizm jej ochrony, organizacja życia społecznego, organy właściwe w sprawach gospodarczych.

• System organów państwowych, struktura, tryb, stosunek do siebie

• Status obywatela w państwie tzn. wolności obywatelskie i ich ochrona

• Podstawy systemu wyborczego tzn. jak są powoływane organy, jaki jest system wykonawczy

Podstawy ustroju w Polsce na podstawie konstytucji:

Konstytucja RP z 02.04.1997 obowiązująca od 17.10.1997 nie posługuje się kategorią ustroju społeczno -gospodarczego. W art. 20 powiada, że podstawą ustroju RP jest społeczna gospodarka rynkowa (oprócz rynku państwo ma do spełnienia zadania w sferze socjalnej). Społeczna gospodarka rynkowa oparta jest na wolności działalności gospodarczej, na własności prywatnej oraz na solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych (pracownicy i pracodawcy).

Konstytucja gospodarcza Polski jest ustawą z 19.11.1999 o prawie działalności gospodarczej (ustalono jakie są granice wolności) - czyli koncesje. Zgodnie z art. 8 jest konstytucyjnie najwyższym prawem RP. Ustawa 2 - przepisy konstytucyjne stosuje się bezpośrednio, co wiąże się z dążeniem do nadania normatywnego charakteru. Przepisy konstytucyjne stosuje się bezpośrednio chyba, że konstytucja stanowi inaczej.

Źródła prawa konstytucyjnego:

• są to te normy, które odnoszą się do kwestii ustroju politycznego i społecznego w państwie

• są normatywne uchwały parlamentu np..: regulaminy izb i inne akty prawne o mocy ustawy, które odnoszą się do konstytucji

Decyzje polityczne - decyzje podjęte przez władze pod nadzorem innych osób.

TEMAT 2: KONSTYTUCYJNE ZASADY USTROJU

Naczelne zasady konstytucyjne mają u swych podstaw decyzje polityczne, które podjął autorytet ustawodawczy i są nimi uwarunkowane. Zawierają one normy wskazujące najważniejszą dla sposobu zorganizowania, sprawowania władzy, formy państwa. Są nadrzędne nad innymi normami.

TYPOLOGIA

1. Republikańska forma rządu

2. Demokratycznego państwa prawnego

3. Autorami wzajemnej niezależności oraz współdziałania w stosunkach między państwem, a kościołami i związkami wyznaniowymi

4. Wolności praw człowieka i obywatela

5. Suwerenności narodu

6. Reprezentacji politycznej

7. Podziału władzy i równowagi władz

8. Dwuizbowości parlamentu

9. Pluralizmu politycznego

10. Zasada parlamentarnej formy rządu

11. Odrębności i niezależności sądów i trybunałów

12. Społecznej gospodarki rynkowej

13. Decentralizacji władzy publicznej i samorządu terytorialnego

Ad.1

Oznacza wykluczenie władzy dziedzicznej lub dożywotniej oraz postulat ustanowienia rządów prawa i demokratycznych.

Ad.2

Ustanowiona w art.2 konstytucji. Podstawowa zasada ustroju demokratycznego. Obowiązuje od 1989r oznacza połączenie rządów prawa z demokratycznymi. Wymagane są rozwiązania formalno-prawne mające najistotniejsze znaczenie dla realizacji tej zasady to podział władzy, konstytucjonalizm legalności władzy, prymat ustawy (jeżeli nie ma ustawy nie ma obowiązku), zakaz retroakcji (zakaz działania w wstecz), sądowa kontrola władzy wykonawczej. Ingerencja w sferę praw człowieka jest dopuszczalna tylko dzięki ustawie. Instytucje dbające o praworządność:

- Trybunał Konstytucyjny

- Rzecznik Praw Obywatelskich

- Naczelny Sąd Administracyjny

- Sądy

- Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumenta

Ad.3

Przepisy regulujące zagadnienia związane ze sprawami wyznaniowymi realizowane są przez zainteresowane strony np. Formułowany jest dialog między Kościołem a państwem i on obowiązuje tych członków Kościoła

Ad.4

Ma wysoką rangę ponieważ została sformułowana w art.5

Ad.5

Najwyższa władza w państwie znajduje się w rękach narodu jako wspólnoty prawnej. Naród przekazuje prawa do sprawowania władzy swoim przedstawicielom lub wykonuje je bezpośrednio. Jest oparciem demokracji i demokratyzmu.

Ad.6

Wiąże się z zasadą nr 5 zakłada, że suweren przekazuje prawo sprawowania władzy przedstawicielom, ale niezależnie od tego istnieją instrumenty demokracji bezpośredniej. Należy do nich referendum, plebiscyt, inicjatywa ludowa → inicjatywa ustawodawcza

Ad.7 , Ad.11

Jest zasada w myśl, której władza sprawowana w państwie jest sprawowana przez władze wykonawczą, sądowniczą i ustawodawczą. Są one niezależne od siebie.

Ad.8

Sejm się pomyli to senat poprawi. Negatywne - długo trwa procedura. Należy z niej wykorzystać najlepsze elementy.

Ad.9

Zakłada wielość partii i różnych form dobrowolnego udziału obywateli w życiu politycznym. Kwestie partii politycznych reguluje ustawa o partiach z 27.06.1997r.

Ad.10

Zasada ta dotyczy organizacji i funkcjonowania organów państwa i wzajemnej relacji. W Polsce przyjęto zasadę osłabienia Prezydenta.

Ad.13

Zasada jest ukoronowaniem demokracji, podziału władzy. Demokracja wymaga zmniejszenia udziału państwa w podejmowaniu decyzji powiatu, czy gminy.

Wykład nr 4 14.11.2000

System Organów państwowych

Aparat państwowy jest to zespół ludzi w szczególny sposób zorganizowany działający na podstawie prawa, powołany do realizacji władzy państwowej i w tym celu wyposażony w prawo stosowania przymusu. Obejmuje całość mechanizmu państwa, który jest zróżnicowany wewnętrznie - organy państwa.

Organ państwa jest wyodrębnioną częścią aparatu państwowego, różniący się od innych swoistą budową, trybem działania oraz zakresem kompetencji.

System organów państwowych to system cech określających budowę aparatu państwowego, co wyznacza kształt systemu organów państwowych:

• obowiązujące przepisy - daje uprawnienie określonym przepisom, są uwarunkowane zasadami ustrojowymi.

USTRÓJ RP

Zdefiniowany w konstytucji art.10 ust.1, gdzie podkreśla się, że władza ustawodawcza RP należy do sejmu i senatu. Wykonawcza do prezydenta RP i Rady Ministrów, a władza sądownicza do sądów.

Ust.2 art.10 - mówi co jest organami wykonawczymi i jaki jest podział władzy w RP.

Organy państwowe można dzielić na centralne i terenowe.

SEJM RP - władza ustawodawcza, organ przedstawicielski bo pochodzi z wyborów.

Cechy: Reprezentuje suwerenne prawa narodu przekazane aktem wyboru. Sejm jest głównym ośrodkiem tworzenia prawa, a oprócz tego decyduje lub współdecyduje o powoływaniu organów państwowych. Sejm + Senat = Zgromadzenie Narodowe, które ma szczególne uprawnienia.

WYBORY - zarządza Prezydent łącznie z wyborami do senatu. Zasady ustala ordynacja. O ważności wyborów decyduje Sad Najwyższy, rozpatrujący protesty w sprawach wyboru poszczególnych kandydatów.

POSEŁ - jest reprezentantem narodu, a więc nie wiążą go instrukcje udzielane przez wyborców. Poseł nie może być odwołany.

KADENCJA - może ulec skróceniu na podstawie uchwały Sejmu. Decyzje podejmuje 2/3 ustawowej liczby posłów. Może być skrócona przez Prezydenta po wysłuchaniu Marszałków. Pracuje przez Komisje Sejmowe. Uchwalanie ustawy może nastąpić, jeżeli bierze udział w obradach przynajmniej połowa Posłów. Szczegóły i tryb pracy Sejmu określa regulamin.

BUDŻET - inicjatywa należy wyłącznie do Rady Ministrów. Musza oni złożyć wniosek na 3 miesiące wcześniej. Sejm na przyjęcie ma 4 m-ce. Po zakończeniu roku budżetowego rząd przedstawia Sejmowi sprawozdanie z wykonania budżetu. To sprawozdanie opiniuje NIK. Sejm podejmuje uchwałę akceptującą oraz udziela Rządowi A B S O L U T O R I U M (może dalej pracować).

POSŁOWIE - uprawnienia:

• nietykalność - poseł nie może być aresztowany bez zgody Sejmu. Tylko można aresztować go na gorącym uczynku.

• Immunitet - bez zgody Sejmu nie może być wszczęte i prowadzone postępowanie karne.

Obowiązki:

• musza brać udział w pracach Komisji i w posiedzeniach plenarnych Sejmu

• musza występować z interpelacjami do Rządu i Ministrów .

ORGANIZACJE POSELSKIE:

• kluby parlamentarne - tworzone wg. kryterium partyjności. Są środkiem realizacji postulatów danej partii w parlamencie

• Wojewódzkie Biura Poselskie

ORGANY WEWNĘTRZNE SEJMU:

1. Marszałek Sejmu - kieruje pracami, czuwa nad godnością Sejmu i przewodniczy

2. Prezydium Sejmu - oprócz Marszałka, Wicemarszałkowie. Zajmuje się porządkiem obrad i dokonuje wykładni regulaminu.

3. Konwent Seniorów - Marszałek i wicemarszałkowie oraz przewodniczący klubów parlamentarnych i zaproszeni posłowie. Jest to organ doradczy.

4. Komisje sejmowe - przez komisje Sejm pracuje

5. Funkcje sekretarzy - 20 osób

S E N A T - składa się z 100 Senatorów . Senat nie ma głosu decydującego, ale może odgrywać bardzo istotną rolę w procesie ustawodawczym. Ustanawia Senat swoje stanowisk w formie uchwały. Tryb pracy zbliżony do Sejmu

PREZYDENT - głowa państwa, najwyższy przedstawiciel RP, gwarant ciągłości władzy państwowej. Art. 126 - 145

Spełnia funkcje:

• czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji,

• stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa,

• dba o nienaruszalność terytorialną i państwową,

• wybory (powszechne, równe, bezpośrednie i tajne. Musi być bezwzględna większość głosów)

• ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe, powiadamiając obie izby

• mianuje i odwołuje przedstawicieli polskich

• przyjmuje listy uwierzytelniające

• jest najwyższym zwierzchnikiem Sił Zbrojnych

• mianuje szefa Sztabu Generalnego - naczelnego Dowódcę

• w razie wojny zarządza użycie broni

• stosowanie prawa łaski

• przyjmuje dymisje Rządu

• powołuje Ministrów

• wnioskuje o powołanie Prezesa NBP

N I K - instytucja rozdz.9 art202-207 jest organem kontroli podlegającym Sejmowi ma ona prawo kontrolować działalność Administracji rządowej oraz innych organów Administracji publicznej. Może kontrolować prywatne przedsiębiorstwa. Kontroluje z własnej inicjatywy na wniosek Sejmu, Prezydenta i Premiera. Sprawozdania z kontroli przedkłada Sejmowi, analizuje budżet, analizuje politykę pieniężna państwa i wnioskuje o udzielenie absolutorium rządowe

RADA MINISTRÓW rozdz. 6 art. 146-162 - podstawowy organ administracji państwowej. Działalność jest regulowana przez prawo administracyjne. Zakres działania rządu: wszystko co nie należy do innych organów. Prowadzi politykę wewnętrzna i zagraniczną. Działa w sferze polityki państwa dbając o:

• zapewnienie wykonania ustaw

• wydaje rozporządzenia, żeby móc wydawać ustawy

• koordynuje i kontroluje pracę wszystkich organów administracji państwowej

• zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne i zewnętrzne oraz porządek publiczny

• zapewnia ogólne kierownictwo w stosunkach międzynarodowych

• zawiera umowy międzynarodowe

Powołanie Rady określa konstytucja w art.154. Odwołanie Rządu następuje decyzją Sejmu w skutek votum nieufności.

Wykład nr 5 21.11.2000

Administracja rządowa w terenie

Przedstawicielem Rządu w województwie jest Wojewoda, który zgodnie z art. 152 sprawuje również nadzór nad samorządem terytorialnym co jest jedną z jego kompetencji. Podstawą prawną regulującą administracje rządowe w województwie jest ust.. z 5.06. 1998 o administracji rządowej województwa. Na mocy tej ustawy administracja rządowa województwa ma charakter rządowo-administracyjny w odróżnieniu od administracji samorządowej.

Zgodnie z art. 2 tej ustawy administracja rządowa w województwie wykonuje wojewoda - działa przy pomocy służb, inspekcji i straży, które wykonują kompetencje określone w ustawie w imieniu wojewody lub we własnym imieniu.

ORGANY ADMINISTRACJI NIEZESPOLONEJ - organy samorządu terytorialnego wykonujące zadania administracji rządowej na podstawie ustawy lub porozumienia. Działający na szczeblu lokalnym - pod kierownictwem starosty - kierownicy lokalnych służb, inspekcji i straży, wykonujący określone zadania i kompetencje według ustawy. Zadania administracji rządowej mogą wykonywać również inne organy na podstawie ustawy lub porozumienia. Służby administracji zespolonej działają na postanowienia wojewody i starosty, urzędnicy, kierownicy, służb inspekcji.

PREMIER MINISTERSTWO







WOJEWODA RZĄDOWA ADMINISTRACJA NIEZESPOLONA







SZCZEBEL WOJEWÓDZKI POLICJA STRAŻ IZBA SKARBU







LOKALNY POLICJA STRAŻ URZĄD SKARBOWY

Rządowa administracja niezespolona, która podlega bezpośrednio ministrowi lub generalnemu inspektorowi. Zaliczamy

• dowódców okręgów wojskowych

• szefowie wojewódzkich sztabów wojskowych

• wojskowi komendanci uzupełnień - Minister Obrony Narodowej

• dyrektorzy jednostek skarbowych - Minister Finansów

• inspektorzy kontroli skarbowej

• Dyrektorzy Okręgowych Urzędów Górniczych - minister gospodarki

• Dyrektorzy Okręgowych Urzędów Miar

• Dyrektorzy dyrekcji lasów państwowych

• Dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wody

• Dyrektorzy urzędów celnych - Główny Urząd Ceł

• Dyrektorzy urzędów morskich

• Dyrektorzy urzędów statystycznych - Główny Urząd Statystyczny

• Komendanci oddziałów straży granicznej

• Prezesi agencji rynku rolnego

• Regionalni inspektorzy celni

WOJEWODA - ma szczególne znaczenie w systemie organizacji administracyjnej:

• przedstawiciel rządu

• zwierzchnik administracji rządowej zespolonej

• wojewoda jest organem nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego

• reprezentant skarbu państwa

Wojewoda jest powoływany i odwoływany przez prezesa Rady Ministrów na wniosek właściwego ministra - spraw wewnętrznych i administracji. Prezes Rady Ministrów sprawuje nadzór nad działalnością wojewody, wydając polecenia, zarządzenia, wydawane z inicjatywy właściwych ministrów oraz sprawuje kontrole nad ich wykonaniem. Wojewoda ma w terenie działać zgodnie z programem i realizować politykę rządu w województwie.

Do wojewody należą wszystkie sprawy z zakresu administracji, które nie zostały przekazane dla innych organów:

• kontroluje wykonywanie przez administrację zespoloną zadań wynikających z ustaw i innych aktów prawnych

• kontrolowanie wykonania zadań z zakresu administracji rządowej, które są realizowane przez samorządy

• dostosowywuje do miejscowych warunków szczegółowe cele polityki rządu

• koordynuje i kontroluje wykonanie zadań w tym zakresie oraz jest odpowiedzialny za wypracowanie polityki regionalnej

• odpowiedzialny jest za współdziałanie administracji rządowej i samorządowej na obszarze województwa - obowiązany jest kierować ich działalnością w zakresie zapobiegania zagrożeniu zdrowia, życia, mienia, środowiska, bezpieczeństwa państwa

• reprezentuje Radę Ministrów na uroczystościach ( funkcje reprezentatywne )

• wykonuje i koordynuje zadania z zakresu bezpieczeństwa i obronności państwa

• ma wpływ na powoływanie i odwoływanie organów administracji niezespolonej

Wojewoda działa przy pomocy vice-wojewodów (x2), którzy są powołani przez Premiera. Status wojewody → bezpośrednio reguluje organizację administracji zespolonej, zakres działania poszczególnych komend, inspektoratów. Wojewoda ma do pomocy kolegium. Oprócz statutów są regulaminy poszczególnych służb, komend, straży. W straży, policji, wojewoda mianuje, opiniuje.

Prawo - miejscowe akty prawne, które wydaje wojewoda i organy administracji niezespolonej, stanowią akty prawa miejscowego w granicach upoważnienia ustawowego. Są to przede wszystkim rozporządzenia porządkowe i są wydawane jeżeli jest to niezbędne dla ochrony życia, mienia i zapewnienia porządku i spokoju publicznego. Do aktów prawa miejscowego, Premier nie może wyrazić sprzeciwu.

Wykład 6 28.11.2000

Ustrój prawny samorządu. Źródła prawa samorządu terytorialnego.

2 ust. O samorządzie powiatowym

• ust. O samorządzie wojewódzkim

ust. 24.07.1998 o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału administracyjnego

ust. Z 8.03.1990 o samorządzie terytorialnym

Ustrój prawny samorządu

Konstrukcja prawna gminy, powiatu i województwa.

GMINA - jest wspólnotą samorządową tworzoną przez wszystkich obywateli zamieszkujących pewne terytorium, wykonującą zadania publiczne we własnym imieniu i będąca podmiotem prawa.

1. Gmina jest jednostką samorządową, jest wyodrębniona z aparatu państwa i innych organów. Jednostka ta podlega ochronie

sądowej.

2. Gmina stanowi związek, czyli korporacje osób mieszkających na danym terenie

A) powstaje wspólnota z mocy prawa i jest to przymusowy związek obywateli. Akt meldowanie → akt przymusowego włączenia się do korporacji, nikogo nie można wykluczyć, ale osoba może pozostać bierna

2. nie ma podziału na gminy miejskie i wiejskie. Gmina jest jednolitym tworem prawno - ustrojowym.

3. Ustrój gminy określa statut ogłoszony w dzienniku urzędowym województwa. W gminach powyżej 300 tys. Mieszkańców statut musi być zatwierdzony przez Prezesa Rady Ministrów. Zadania realizowane przez gmine: wszystko to co nie jest dla innych organów

4. Gmina ma osobowość prawną i może występować jako uczestnik obrotu prawnego

5. Samodzielność gminy:

• brak hierarchicznego podporządkowania

• własne źródła finansowania

• niezależnie, swobodnie wybrane organy

POWIAT - lokalna wspólnota samorządowa, tworzona z mocy prawa przez mieszkańców terytorium. W skład powiatu wchodzą: gminy, obszar gmin graniczących ze sobą, albo obszar miast w granicach powiatu. Powiaty są tworzone w drodze rozporządzenia przez Radę Ministrów. Miasta na prawach powiatu są jednocześnie na prawach gmin i powiatów ( powiat grodzki ).

WOJEWÓDZTWO - wspólnota samorządowa regionalna, największa jednostka zasadniczego podziału administracyjnego kraju. Ma osobowość prawną, jest samodzielna → podlega ochronie prawnej. Nadzór nad szczeblami sprawuje Prezes Rady Ministrów, wojewoda, a w zakresie finansowym - regionalna izba obrachunkowa. Wybory zarządza Prezes Rady Ministrów .

Kompetencje: tak jak je ukształtował ustawodawca, dążenie do ustanowienia osobowości prawnej, konstytucji prawnej.

GMINA -

1. Zadania publiczne, które nie są zastrzeżone dla administracji państwowej ogólnej. (planowanie rozwoju, służb, inspekcji, organy niezespolone, organy zespolone )

2.Wszystkie sprawy o znaczeniu lokalnym niezastrzeżone dla innych podmiotów tj. transport zbiorowy, wodociągi

3. Zadania własne gminy, czyli sprawy związane z zaspokajaniem potrzeb zbiorowych wspólnoty gminnej dzielą się na obowiązkowe i fakultatywne tj.: drogi, komunikacja, utrzymanie dróg, infrastruktura społeczna → zdrowie, oświata, bezpieczeństwo publiczne, porządek ekologiczny, przestrzenny, gospodarka terenami

4. Wykonywanie zadań zleconych z zakresu administracji rządowej nałożonych na gminę z ustawy tj. zatrudnienie i przeciwdziałanie bezrobociu. Zadania realizowane na podstawie porozumień: edukacja, promocja i ochrona zdrowia, pomoc społeczna, gospodarka nieruchomościami. Zadania powiatu nie mogą naruszać zadań gminy.

Do zadań powiatu należy: wykonywanie zadań powiatowych, służb i inspekcji ( straż, policja )

Wojewódzkie zadania nie mogą naruszać zadań powiatu i gminy ponieważ województwo nie stanowi wyższego organu w zakresie struktury samorządowej. Województwo realizuje 3 grupy działań:

• zadania o charakterze publicznym, które musza być realizowane na szczeblu województwa - promocja i ochrona zdrowia, edukacja, zagospodarowanie przestrzenne

• określanie strategii wojew3ództwa i prowadzenie polityki rozwoju województwa

• samodzielna polityka finansowa na podstawie budżetu i włada wyodrębnionym mieniem.

ORGANY STANOWIĄCE

Na szczeblu gminy najważniejszym organem jest Rada Gminy, jest to organ wybierany na cztery lata, który może stanowić we wszystkich sprawach nadrzędnych do gminy. Rada jest organem stanowiącym oprócz zarządu wybiera wójta, burmistrza, prezydenta. Rada Gminy decyduje w sprawie mienia komunalnego i spraw majątkowych. Kontrola gminnych, czyli Zarządu skarbnika, wiceprezydenta - jest organem wykonawczym → wójt→ burmistrz → mogą być członkami Rady lub mogą być z poza Rady.

Powiat → Rada Powiatu → organ stanowiący i kontrolny. Rada stanowi prawo miejscowe, wybiera i odwołuje zarząd, określa kierunki jego działania, uchwala budżet, podejmuje decyzje w sprawach majątkowych. W skład Zarządu wchodzi: Starosta, który jest przewodniczącym zarządu, vice-starosta i pozostali członkowie - suma : 3- 5 osób

Zarząd wykonuje uchwały, przygotowuje projekty uchwał rady, wykonuje budżet. Organem wykonawczym jest starostwo powiatowe na czele stoi starosta.

Organy stanowiące województwa - sejmik wojewódzki - jest organem stanowiącym i kontrolnym. Uchwala strategię rozwoju województwa, ustala plany zagospodarowania województwa. Podejmuje uchwały w sprawach majątkowych, decyduje o budżecie, wybiera i odwołuje zarząd.

ZARZĄD WOJEWÓDZTWA:

• wykonywanie uchwał sejmiku

• gospodarowanie mieniem wojewódzkim

• wykonywanie budżetu

Urząd marszałkowski → pomocą służą jednostki organizacyjne, służby pracy

Wykład 7 5.12.2000

PRAWO ADMINISTRACYJNE

Prawo administracyjne - zespół norm regulujących działalność administracyjną. To prawo, które reguluje funkcjonowanie administracji publicznej. Administrowanie oznacza służenie, czynności porządkowe, podporządkowanie rozkazu, zarządzanie. Administracja obejmuje wszelkie zorganizowane formy działalności, zmierzające do osiągnięcia pewnych celów. Administracja jest działalnością celową, trwałą i planową. Administracja publiczna jest wykonywana przez państwo. Zaliczamy do niej: samorządy, administracje rządowe i inne podmioty administracyjne.

W nauce administracja istnieje w 3 ujęciach:

• materialne → przedmiotowe - administracją jest taka działalność państwa, w której przedmiotem są sprawy związane z władza wykonawczą

• formalno - prawne - to cała działalność wykonywana przez podmioty administracji. Bez względu na to jaki ona ma charakter.

• Organizacyjne lub podmiotowe - to ogół podmiotów administracji publicznej, czyli organy, które maja na celu i w zakresie swoje działanie funkcje administrowania.

ZADANIA ADMINISTRACJI

Wykonują wszystkie trzy władze → ustawodawcza, sądownicza i wykonawcza w zakresie administracji. Organy administracji są upoważnione do wydawania aktów prawnych np.: rozporządzenia, czyli wykonuje funkcje prawodawcze. Administracja wykonuje działania w zakresie administracji sadownictwa , rozpatruje spory. Określenie negatywne, czyli próbuje się ustalić czym administracja nie jest. W tym zakresie korzysta się z tego, że w państwie istnieje 3-ci podział władzy. Administracja to działalność państwowa, która nie wykazuje cech ustawodawczych ani sądowniczych.

Wykonując ustawy administracja wydaje akty prawne niższego rzędu, zgodnie z upoważnieniem. Akty wyższego rzędu stanowi władza ustawodawcza, akty niższego rzędu - administracja. Pracownicy administracji nie są niezawiśli podlegają hierarchicznemu postępowaniu.

Niektóre działania państwa nie można przypisać do żadnych z 3 działów. Pozytywne określenie administracji polega na wskazaniu cech charakterystycznych obszaru jej działania, ale nie jest zadowalające. Nie ma naukowego charakteru. Administracja zajmuje się bezpieczeństwem, porządkiem publicznym, podatkami, budownictwem, ubezpieczeniami, pomocą społeczną, uczelniami, szkołami, muzeami, teatrami, itp.

CECHY OKREŚLAJĄCE ADMINISTRACJĘ

• jest zjawiskiem społecznym, ponieważ przedmiotem jej działania jest współżycie społeczne( np. gdzie ma przebiegać droga, gdzie budować)

• zajmuje się sprawami wspólnoty i jej członkami, dba o czystość, transport, bezpieczeństwo.

Całe ustawodawstwo pracuje zgodnie z konstytucją. Administracja ma służyć człowiekowi.

Typowym dla administracji jest jednolitość kierownictwa, wyklucza niezawisłość w administracji. Administracja podejmuje konkretne środki do realizacji spraw jednostki np.; wydaje decyzje w sprawach budowy dróg, rozwoju komunikacji.

PRAWNE FORMY DZIAŁANIAADMINISTRACJI

Administracja podejmuje bardzo zróżnicowane działania. Wspólne jest to, że można je podzielić na czynności prawne oraz inne działania, które nie polegają na wydaniu aktów prawnych i nie będące czynnościami prawnymi. CZYNNOŚĆ PRAWNA - jest wyrazem woli organu administracyjnego i ma ona na celu wywołanie określonych skutków prawnych (powstanie, zmiana, ustanie stosunku cywilno - prawnego )

I - SZY RODZAJ DZIAŁANIA

• administracja działa władczo

1. nierównorzędność podmiotów

2. równorzędność podmiotów

• działa jako podmiot prawa cywilnego równorzędnie z innym podmiotem prawa

W przypadku I-szym działania administracji mają doprowadzić do powstania stosunku prawnego, choć oparte na prawie administracyjnym mogą wywołać one skutki w sferze prawa administracyjnego.

II -GI RODZAJ DZIAŁANIA

Jeżeli A nie wykona zadania to B nie może egzekwować od A.

INNE FORMY DZIAŁALNOŚCI ADMINISTRACJI

• działania społeczno - organizatorskie ( akcje, instruktarze )

• działania faktyczne - materialno-techniczne - prowadzenie różnych rejestrów, ewidencji, kartotek, itp.

Wykład 8 12.12.2000

Akty administracyjne.

Aktem administracyjnym jest władcze działanie prawne organów administracyjnych skierowanie na wywołanie konkretnych indywidualnych oznaczonych skutków prawnych. Podstawą aktu administracyjnego jest przepis, który decyduje kto i w jakiej sprawie, w jakim zakresie może wydawać akty prawne. Akt prawny musi pochodzić od organu uprawnionego do wydawania aktów. Akt administracyjny musi mieć formę zgodną z prawem. Celem aktu administracyjnego jest wywołanie skutków prawnych - powstanie, zmiana, ustalenie.

Akty administracyjne dzielimy na:

• Wewnętrzne

• Zewnętrzne

• Deklaracyjne, które stwierdzają, że określony stan prawny zaistniał np.: pan X zapłacił podatek

• Konstytutywne, które coś zmieniają, tworzą np.: akt mianowania pracownika administracyjnego

• Jednostronne nie zależne od woli adresata

• Dwustronne czyli takie, które wydaje administracja za zgodą adresata

Akt administracyjny może być efektem końcowym procedury postępowania końcowego. Akt administracyjny porównuje się do wyroków sądów.

Akt jest ważny z prawidłowości wydawania:

• Akt prawidłowy - wydany przez właściwy organ.

• akt prawidłowo wydany musi być zgodny z przepisami prawa procesowego - kodeks prawa administracyjnego.

• Jest treściowo zgodny z prawem materialnym.

Aby akt był prawdziwy to strona powinna mieć prawo wyłączenia urzędnika, urzędnik powinien być bezstronny.

Niezgodność z prawem może dotyczyć różnych elementów istotnych i nieistotnych:

• elementy istotne - to takie, które powodują wadliwość aktu, konieczność sprostowania lub uchylenia

• elementy nieistotne - to takie akty, które wiążą adresata i można jedynie dokonać sprostowania.

Załatwianie spraw przez administrację.

Organ administracyjny powinien każdą sprawę rozwiązywać niezwłocznie - to znaczy nie później niż 2 tygodnie. Sprawy, które wymagają postępowania powinny być załatwione w ciągu 1 miesiąca, szczególnie ważne 2 miesiące. W postępowaniu odwoławczym 1 miesiąc od odwołania. Termin może się przedłużyć, jeżeli nie jest w stanie załatwić sprawy w ustawowym terminie, ale musi o tym być powiadomiona strona.

Strony mają prawo do odwołania się w terminie 2 tygodni, jeżeli jest to niemożliwe to można zwrócić się do organu o przywrócenie terminu. Termin zostaje dochowany jeżeli osoba przebywająca za granicą złoży odwołanie w polskim urzędzie konsularnym, w polskiej placówce pocztowej, żołnierz musi złożyć odwołanie z dowódcą.

12.12.2000

PRAWO KARNE

Podstawowe zagadnienia prawa karnego.

Prawo Karne jest dziedziną, która wyróżnia się 4 cechami spośród innych:

1. Prawo karne jest dziedziną określającą zachowania człowieka uznane przez państwo za czyny karalne. Zachowanie człowieka, które państwo uznało za szkodliwe.

2. Określa kary za te czyny

3. Reguluje jakie inne środki mogą być stosowane wobec osób karanych (zawieszanie kary)

4. Określa zasady pociągania do odpowiedzialności sprawców czynów karalnych

Postępowanie wewnętrzne musi być stosowane przez władze w trybie ustawodawczym i przepis tego prawa stanowią wolność i prawa jednostki.

Prawa i wolności obywatelskie - osoby, które popełniły czyny karalne mogą też odwoływać się lub korzystać z wolności obywatelskiej.

Prawo karne - jest to prawo regulujące stosowanie kary. Obejmuje oprócz prawa karnego również prawo karne procesowe i wykonawcze.

Procesowe - regulowane w kodeksie Prawa Karnego określa formalne aspekty procedury karnej np.: prawo i obowiązki stron, rodzaje środków, zasady powoływania biegłych.

Wykonawcze- Kodeks Karny wykonawczy reguluje tryb wykonywania kar oraz uprawnienia osób skazanych np.: Kolegia (do 5 tyś. zł. ) wykroczenia pośrednie między prawem karnym a wykonawczym ( tymczasowe)

Prawo karne międzynarodowe - powstało ono, ponieważ mamy kolizję w pewnych momentach przepisów między różnymi krajami.

Funkcje Prawa Karnego: (ma stworzyć poczucie ładu i bezpieczeństwa)

1. Funkcja sprawiedliwości polega na zaspokojeniu potrzeby sprawiedliwości osób pokrzywdzonych i ich rodzin.

2. Funkcja ochronna - ma chronić pewne dobra ( życie, zdrowie, poszczególne dobra i wartości)

3. Funkcja gwarancyjna - poprzez to, że ustawodawstwo określa co jest postępowaniem i jakie są za to kary osoba nie będzie miała obaw czy dobrze robi czy źle. (nie ma postępowania jak nie ma ustawy) Ochrona jednostki przed arbitralnym postępowaniem innych organów.

Zasady Prawa Karnego:

1. Zasada odpowiedzialności za czyny - osoba odpowiada za czyn lub zaniechanie. Nie odpowiada się za myśli, poglądy, zamiary, właściwości psychiczne i fizyczne

2. Zasada winy - każdy odpowiada stosownie do subiektywnej strony polegającej na tym, że można tej osobie uczynić zarzut.

3. Zasada odpowiedzialności indywidualnej i osobistej - osoba odpowiada tylko za swoje czyny indywidualnie i osobiście.

4. Zasada humanitaryzmu - dorobek rozwoju praw człowieka.

5. Zasada nie ma przestępstwa bez ustawy (nullnum crime sime lege). Wymaga, aby prawo karne było spisane. Przepisy karne powinny być maksymalne, precyzyjne, nie można stosować analogii na niekorzyść sprawcy. Ustawa zaostrzająca odpowiedzialność nie działa wstecz.

Źródła prawa:

Podstawowym aktem jest kodeks z 6.IV.1997, w którym zawarta jest regulacja prawa karnego.

Ustawy szczegółowe, które niektóre zagadnienia uszczególniają.

Ustawy kompleksowe - wszystko w jednym.

Kodeks Karny dzieli się na 2 części:

1. ogólna

2. szczególna - uregulowano w sposób całościowy pewne grupy przestępstw. Oprócz zastosowania kodeksu karnego zachodzi konieczność do odwołania się do innych źródeł prawa.

Obowiązywanie ustawy karnej:

1. w czasie

2. w przestrzeni

Ad.a Jeżeli zmienia się zasada, prawo nie działa wstecz. Popełnione przestępstwo w starej ustawie a sprawca odpowiada w nowej to ma prawo wyboru, którą chce ustawę.

Ad.b. Wchodzi nowa ustawa w myśl, której popełnione przestępstwo przestaje być przestępstwem to wyrok jest anulowany.

Zasięg działania wyznacza miejsce czynu pod względem miejsca i osób . Ustawa karna - forma realizacji suwerennych państw.

Problem miejsca → ustawa karna (zasada terytorialna). Polski kodeks karny zastrzega , że ustawy karne polskie stosuje się do czynów popełnionych na terytorium Polski lub statku powietrznym, albo wodnym znajdującym się na terytorium Polski. Może to zmienić umowa międzynarodowa, której polska jest stroną.

Np.: jeżeli cudzoziemiec popełni czyn, z którym państwem mamy umowę przekazanie→przejęcie ścigania to wówczas się go zatrzymuje zbiera dowody i przekazuje do danego kraju.

Przejęcie ścigania →inne państwo prosi o to by cudzoziemca namierzyć.

Zasada terytorialności - terytorium wyznacza granica lądowa, obszar terytorialny opisany jest w traktatach. Jeżeli chodzi o powietrze to terytorium rozciąga się 90 km w górę nad nami, granica morska rozciąga się w morze 12 mil wzdłuż najniższego stanu wybrzeża.

Zasada obywatelstwa- ma ona dominujące znaczenie. W polskim kodeksie karnym przyjmuje się, że obywatel polski za wszystkie czyny popełnione za granicą odpowiada w Polsce o ile te przestępstwa są według polskiego prawa karnego i innego państwa karane. Musi istnieć tzw. podwójność.

Zasada represji wszechświatowa - Kodeks karny art. 113 wszyscy są ścigani za popełnione przestępstwa ściganego na podstawie umów między narodowych (fałszowanie pieniędzy, porywanie samolotów)

Immunitety - polega na stałym uchyleniu od odpowiedzialności karnej wtedy ma charakter materialny. Charakter materialny ma np.: w ustawie o adwokaturze, prokuratorstwie - nadużycie wolności słowa i pisma w czasie rozprawy.

Immunitety formalne- najczęściej używane, które polegają na częściowym wyłączeniu możliwości wszczęcia i prowadzenia postępowania karnego (prezydent, ministrowie, sędziowie itp.) Jeżeli ma być postępowanie to immunitet musi być cofnięty przez sejm.

Wykład 9 04.01.2001

Struktura przestępstwa

Przestępstwo - czyn człowieka wypełniający określone znamiona. Może być analizowane z różnych punktów widzenia: sprawy, przedmiotu.

Cztery elementy struktury przestępstwa:

1. podmiot

2. strona podmiotowa

3. strona przedmiotowa

4. przedmiot

ad.1. Podmiot przestępstwa - jest osoba fizyczna, która w chwili popełnienia przestępstwa ukończyła lat 17, wyjątkowa sytuacja jest, gdy przestępca ukończył lat 15 i popełnił przestępstwo będące np.: zamachem na życie prezydenta RP, zabójstwo umyślne, morderstwo, umyślny uszczerbek na zdrowiu, umyślnie spowoduje niebezpieczeństwo np.: podłoży bombę, porwie samolot, dokona gwałtu ze szczególnym okrucieństwem, weźmie zakładników.

Ad.3. Strona przedmiotowa - to co odnosi się do przedmiotu i podmiotu przestępstwa. Najważniejsze jest zachowanie się sprawcy w przestępstwie, sposób popełnienia czynu, sytuację w jakiej popełnia, czas i miejsce czynu, skutek, czynne zachowanie się podmiotu.

Formy popełnienia czynu:

• trwałe - przestępca poprzez swoje działanie utrzymu8je pewien stan rzeczy np.: przestępstwa pozbawienia wolności. Rozciągnięcie czynu w czasie np.: podrabianie, dezercja.

• Wieloosobowe - polega na współdziałaniu wielu osób np.: branie udziału w bójce.

• Wieloczynnościowe - są to takie przestępstwa, które składają się z poszczególnych czynów np.: branie udziału w obcym wywiadzie, rozpijanie nieletniego, znęcanie się.

• Przestępstwo zaniechania - nie podjęcie działań, do których osoba była zobowiązana, konieczne jest ustalenie obowiązku, może on wynikać z umowy np.: o pracę, zlecenie, obowiązek może wynikać z ustawy, z przyjęcia pewnej funkcji.

Skutek czynu i związek przyczynowy pomiędzy czynem a zachowaniem się sprawcy ( nieopuszczenie barierek spowodowało najechanie pociągu na auto) musi być rezultat działania.

Ad.2. Strona podmiotowa przestępstwa -( subiektywnie obejmuje zjawiska psychiczne, które muszą towarzyszyć stronie podmiotowej oraz stronie przedmiotowej czyli zewnętrznemu zachowaniu się sprawcy) Pewne elementy natury psychicznej, których wyrazem będzie zachowanie się człowieka i stopień winy, którą można mu przypisać. Stronę podmiotową przestępstwa sprowadza się do formy winy decydując o stopniu szkodliwości społecznej czynu.

Dwie postacie winy:

• umyślna - jest określona w art. 9 par.1 umyślne popełnienie czynu zabronionego zachodzi wtedy, gdy sprawca miał zamiar popełnienia czyn zabroniony.

Czyn popełniony z winy umyślnej może być w dwóch postaciach:

1. zamiar bezpośredni - występuje wtedy, kiedy sprawca chce popełnić czyn zabroniony, to jego chcenie obejmuje wszystkie znamiona czynu, osoba uświadamia sobie , że to jest czyn zabroniony, bo spotyka nas kara, ale nie wpływa to na jego decyzję. Wyróżniamy zamiar bezpośredni przemyślany, zamiar bezpośredni nieprzemyślany, w którym sprawca podejmuje decyzję w krótkim czasie, bez szczególnych przemyśleń.

2. Zamiar ewentualny - polega na tym, że sprawca przewiduje możliwość popełnienia czynu zabronionego i na to się godzi. Istotą tego jest to, że sprawca w swojej świadomości nie wypełnia tych wymagań, które występują w przypadku zamiaru bezpośredniego. Wola sprawcy nie polega na tym, że chce popełnić przestępstwo, ale że się na nie godzi. Sprawca w zamiarze ewentualnym chce osiągnąć określony rezultat lub zachować się w określony sposób, a jednocześnie uświadamia sobie, że jego zachowanie może wywołać pewien skutek uboczny i na to się godzi np.: napad na bank, pojawia się strażnik i zostaje zabity bo stanął na drodze ucieczki - zamiarem ewentualnym jest zabójstwo strażnika.

Dodatkowe cechy winy umyślnej:

to elementy, które zawiera strona przedmiotowa, najważniejszym jest tutaj cel, którym musi kierować się sprawca np.: przywłaszczenie, zmuszenie, osiągnięcie korzyści majątkowej. Dodatkowo jeszcze motyw i pobudka. Motyw to przeżycie psychiczne o charakterze intelektualnym skłaniającym sprawcę do popełnienia czynu. Pobudka to przeżycie o charakterze emocjonalnym pełni taką samą rolę co motyw np.: pod wpływem współczucia - eutanazja.

• nieumyślna - przesłanka odpowiedzialności - oznacza naruszenie zasady ostrożności lub dotyczy sytuacji kiedy nie zostanie zachowana zasada ostrożności, do odmian winy należy lekkomyślność lub niedbalstwo.

1. Lekkomyślność - jest to świadoma wina nieumyślna, konkretna osoba świadomie narusza zasady ostrożności, przewidując możliwość popełnienia przestępstwa, lecz przypuszcza, iż go to minie.

2. Niedbalstwo - osoba nie robi użytku ze swojego mózgu. Możliwość popełnienia czynu zabronionego jest nieuświadomiona. Nie przewidział chociaż mógł. Brak przeżyć psychicznych np.: wyrzucenie ciężkiego przedmiotu przez okno zabijając przechodnia.

• Wina mieszana - jest gdy jedna część działań składa się z zamiaru, a druga część objęta jest winą nieumyślną np.: udział w bójce w wyniku lekkomyślności ktoś umiera.

Ad.4. Przedmiot przestępstwa - jest dobro prawne np.: wolność, życie, własność.

Wykład 10 11.01.2001

Formy popełnienia przestępstwa

1. Sprawca art.18

2. Współsprawca:

• wejście w porozumienie

• wspólne działanie

Współsprawstwo polega na tym, że działają razem np.: jeden trzyma, drugi bije.

3. Sprawstwo kierownicze charakteryzuje się tym, że jedna osoba wykonuje czyn zabroniony i osoba wykonująca jest zależna od innej osoby.

• Podżeganie polega na nakłanianiu do popełnienia czynu zabronionego. Nie musi polegać na wypowiadaniu słów, podżegacz musi działać w zamiarze bezpośrednim, nakłaniać. Musi wystąpić indywidualizacja osoby.

• Pomocnictwo - polega na ułatwianiu innej osobie popełniania czynu zabronionego np..: dostarczanie narzędzi, środków transportu, stanie na czatach. Pomocnictwo musi być umyślne zarówno przed czynem jak i po. Bardzo trudno w praktyce oddzielić pomocnictwo od podżegania w współsprawstwa.

• Uczestnictwo konieczne - polega na tym, że musi być albo sprawca albo ofiara.

• Czynny żal - jeżeli podżegacz nie dopuści jednak do popełnienia przestępstwa, nie ma kary , lecz jeżeli już jest za późno na niedopuszczenie to ma lżejszą karę.

• Prowokacja - jest to czyn dopuszczony ustawą w policji, w służbach granicznych. Jest środkiem operacyjnym. Jeżeli zapobiegnie przestępstwu to za nie odpowiada.

Formy stadialne przestępstwa.

Etapy działania przestępstwa w których się ono zawiera.

1. Przygotowanie - nie jest karalne tylko wtedy, kiedy ustawa tak stanowi

2. Usiłowanie - mamy zamiar i zachowanie nasze na to wskazuje. Bezpośrednio ku dokonaniu

Wyłączenie odpowiedzialności karnej , mimo że czyn miał miejsce to sprawca nie odpowiada, albo minimalizuję się karę

Trzy grupy okoliczności, które wyłączają odpowiedzialność karną:

1. Okoliczności wyłączające bezpośredniość czynu

2. Okoliczności wyłączające winę

3. Okoliczności wyłączające społeczną szkodliwość czynu

Ad.1

Są to tak zwane kontrole typu:

• Kontrola konieczna - mamy tutaj do czynienia z bezpośrednim i bezprawnym zamachem na jakiekolwiek dobro chronione prawem, który odpiera osoba chroniąca się przy użyciu środków koniecznych do odparcia i w sposób współmierny do niebezpieczeństwa zamachu.

• Stan wyższej konieczności - poświęca się jakieś dobro, aby uchylić niebezpieczeństwo, którego nie można inaczej uniknąć.

• Działanie w ramach uprawnień lub obowiązków - czyli sytuacja, w której kiedyś jakaś dziedzina prawa daje uprawnienia do zachowania się w określony sposób.

• Zgoda pokrzywdzonego - osoba ta może swobodnie dysponować dobrem

• Czynności lecznicze:

• Musi być podjęte leczenie w zamiarze leczenia

• Leczący działa zgodnie z zasadami sztuki medycznej

• Leczenie nie może odbywać się bez zgody leczonego

• Karanie nieletnich - nie można przekraczać pewnych granic w wychowywaniu

• Ryzyko sportowe - uprawianie dyscypliny sportowej musi być zgodne z prawem. Nie można naruszać reguł sportowych (fair play)

• Ryzyko nowatorstwa

• Ostateczna potrzeba - np.: w wojsku nie wykonanie rozkazu

Ad.2

Wyłączanie winy- czynniki

• niepoczytalność - osoba nie jest w stanie kierować swoim postępowaniem i kontrolować się

• poczytalność ograniczona - np.: depresje

• stan nietrzeźwości - 0,5%_o

• błąd co do faktu - kiedy sprawca pozostaje w mylnym wyobrażeniu np.: strzela do kogoś innego niż ma zamiar

• błąd co do bezpośredniości czynu - przestępstwo mniej znaczne, dotyczy oceny sytuacji w której jakiś przepis wprowadzono nagle

• przestępstwo urojone - osoba myśli, że popełnia przestępstwo a go nie popełnia

• błąd co do kontra typu lub okoliczności wyłączających winy - mylna interpretacja wydarzeń

• rozkaz przełożonego - koncepcja umiarkowanego posłuszeństwa

Ad.3

Znikoma szkodliwość czynu to np.: stopień naruszenia reguł ostrożności.

TEMAT: AKTY ADMINISTRACYJNE.

Aktem administracyjnym jest władcze działanie prawne organów administracyjnych skierowanie na wywołanie konkretnych indywidualnych oznaczonych skutków prawnych. Podstawą aktu administracyjnego jest przepis, który decyduje kto i w jakiej sprawie, w jakim zakresie może wydawać akty prawne. Akt prawny musi pochodzić od organu uprawnionego do wydawania aktów. Akt administracyjny musi mieć formę zgodną z prawem. Celem aktu administracyjnego jest wywołanie skutków prawnych - powstanie, zmiana, ustalenie.

Akty administracyjne dzielimy na:

• Wewnętrzne

• Zewnętrzne

• Deklaracyjne, które stwierdzają, że określony stan prawny zaistniał np.: pan X zapłacił podatek

• Konstytutywne, które coś zmieniają, tworzą np.: akt mianowania pracownika administracyjnego

• Jednostronne nie zależne od woli adresata

• Dwustronne czyli takie, które wydaje administracja za zgodą adresata

Akt administracyjny może być efektem końcowym procedury postępowania końcowego. Akt administracyjny porównuje się do wyroków sądów.

Akt jest ważny z prawidłowości wydawania:

• Akt prawidłowy - wydany przez właściwy organ.

• akt prawidłowo wydany musi być zgodny z przepisami prawa procesowego - kodeks prawa administracyjnego.

• Jest treściowo zgodny z prawem materialnym.

Aby akt był prawdziwy to strona powinna mieć prawo wyłączenia urzędnika, urzędnik powinien być bezstronny.

Niezgodność z prawem może dotyczyć różnych elementów istotnych i nieistotnych:

• elementy istotne - to takie, które powodują wadliwość aktu, konieczność sprostowania lub uchylenia

• elementy nieistotne - to takie akty, które wiążą adresata i można jedynie dokonać sprostowania.

Załatwianie spraw przez administrację.

Organ administracyjny powinien każdą sprawę rozwiązywać niezwłocznie - to znaczy nie później niż 2 tygodnie. Sprawy, które wymagają postępowania powinny być załatwione w ciągu 1 miesiąca, szczególnie ważne 2 miesiące. W postępowaniu odwoławczym 1 miesiąc od odwołania. Termin może się przedłużyć, jeżeli nie jest w stanie załatwić sprawy w ustawowym terminie, ale musi o tym być powiadomiona strona.

Strony mają prawo do odwołania się w terminie 2 tygodni, jeżeli jest to niemożliwe to można zwrócić się do organu o przywrócenie terminu. Termin zostaje dochowany jeżeli osoba przebywająca za granicą złoży odwołanie w polskim urzędzie konsularnym, w polskiej placówce pocztowej, żołnierz musi złożyć odwołanie z dowódcą.

TEMAT: PRAWO KARNE.

Podstawowe zagadnienia prawa karnego.

Prawo Karne jest dziedziną, która wyróżnia się 4 cechami spośród innych:

5. Prawo karne jest dziedziną określającą zachowania człowieka uznane przez państwo za czyny karalne. Zachowanie człowieka, które państwo uznało za szkodliwe.

6. Określa kary za te czyny

7. Reguluje jakie inne środki mogą być stosowane wobec osób karanych (zawieszanie kary)

8. Określa zasady pociągania do odpowiedzialności sprawców czynów karalnych

Postępowanie wewnętrzne musi być stosowane przez władze w trybie ustawodawczym i przepis tego prawa stanowią wolność i prawa jednostki.

Prawa i wolności obywatelskie - osoby, które popełniły czyny karalne mogą też odwoływać się lub korzystać z wolności obywatelskiej.

Prawo karne - jest to prawo regulujące stosowanie kary. Obejmuje oprócz prawa karnego również prawo karne procesowe i wykonawcze.

Procesowe - regulowane w kodeksie Prawa Karnego określa formalne aspekty procedury karnej np.: prawo i obowiązki stron, rodzaje środków, zasady powoływania biegłych.

Wykonawcze- Kodeks Karny wykonawczy reguluje tryb wykonywania kar oraz uprawnienia osób skazanych np.: Kolegia (do 5 tyś. zł. ) wykroczenia pośrednie między prawem karnym a wykonawczym ( tymczasowe)

Prawo karne międzynarodowe - powstało ono, ponieważ mamy kolizję w pewnych momentach przepisów między różnymi krajami.

Funkcje Prawa Karnego: (ma stworzyć poczucie ładu i bezpieczeństwa)

4. Funkcja sprawiedliwości polega na zaspokojeniu potrzeby sprawiedliwości osób pokrzywdzonych i ich rodzin.

5. Funkcja ochronna - ma chronić pewne dobra ( życie, zdrowie, poszczególne dobra i wartości)

6. Funkcja gwarancyjna - poprzez to, że ustawodawstwo określa co jest postępowaniem i jakie są za to kary osoba nie będzie miała obaw czy dobrze robi czy źle. (nie ma postępowania jak nie ma ustawy) Ochrona jednostki przed arbitralnym postępowaniem innych organów.

Zasady Prawa Karnego:

6. Zasada odpowiedzialności za czyny - osoba odpowiada za czyn lub zaniechanie. Nie odpowiada się za myśli, poglądy, zamiary, właściwości psychiczne i fizyczne

7. Zasada winy - każdy odpowiada stosownie do subiektywnej strony polegającej na tym, że można tej osobie uczynić zarzut.

8. Zasada odpowiedzialności indywidualnej i osobistej - osoba odpowiada tylko za swoje czyny indywidualnie i osobiście.

9. Zasada humanitaryzmu - dorobek rozwoju praw człowieka.

10. Zasada nie ma przestępstwa bez ustawy (nullnum crime sime lege). Wymaga, aby prawo karne było spisane. Przepisy karne powinny być maksymalne, precyzyjne, nie można stosować analogii na niekorzyść sprawcy. Ustawa zaostrzająca odpowiedzialność nie działa wstecz.

Źródła prawa:

Podstawowym aktem jest kodeks z 6.IV.1997, w którym zawarta jest regulacja prawa karnego.

Ustawy szczegółowe, które niektóre zagadnienia uszczególniają.

Ustawy kompleksowe - wszystko w jednym.

Kodeks Karny dzieli się na 2 części:

3. ogólna

4. szczególna - uregulowano w sposób całościowy pewne grupy przestępstw. Oprócz zastosowania kodeksu karnego zachodzi konieczność do odwołania się do innych źródeł prawa.

Obowiązywanie ustawy karnej:

3. w czasie

4. w przestrzeni

Ad.a Jeżeli zmienia się zasada, prawo nie działa wstecz. Popełnione przestępstwo w starej ustawie a sprawca odpowiada w nowej to ma prawo wyboru, którą chce ustawę.

Ad.b. Wchodzi nowa ustawa w myśl, której popełnione przestępstwo przestaje być przestępstwem to wyrok jest anulowany.

Zasięg działania wyznacza miejsce czynu pod względem miejsca i osób . Ustawa karna - forma realizacji suwerennych państw.

Problem miejsca → ustawa karna (zasada terytorialna). Polski kodeks karny zastrzega , że ustawy karne polskie stosuje się do czynów popełnionych na terytorium Polski lub statku powietrznym, albo wodnym znajdującym się na terytorium Polski. Może to zmienić umowa międzynarodowa, której polska jest stroną.

Np.: jeżeli cudzoziemiec popełni czyn, z którym państwem mamy umowę przekazanie→przejęcie ścigania to wówczas się go zatrzymuje zbiera dowody i przekazuje do danego kraju.

Przejęcie ścigania →inne państwo prosi o to by cudzoziemca namierzyć.

Zasada terytorialności - terytorium wyznacza granica lądowa, obszar terytorialny opisany jest w traktatach. Jeżeli chodzi o powietrze to terytorium rozciąga się 90 km w górę nad nami, granica morska rozciąga się w morze 12 mil wzdłuż najniższego stanu wybrzeża.

Zasada obywatelstwa- ma ona dominujące znaczenie. W polskim kodeksie karnym przyjmuje się, że obywatel polski za wszystkie czyny popełnione za granicą odpowiada w Polsce o ile te przestępstwa są według polskiego prawa karnego i innego państwa karane. Musi istnieć tzw. podwójność.

Zasada represji wszechświatowa - Kodeks karny art. 113 wszyscy są ścigani za popełnione przestępstwa ściganego na podstawie umów między narodowych (fałszowanie pieniędzy, porywanie samolotów)

Immunitety - polega na stałym uchyleniu od odpowiedzialności karnej wtedy ma charakter materialny. Charakter materialny ma np.: w ustawie o adwokaturze, prokuratorstwie - nadużycie wolności słowa i pisma w czasie rozprawy.

Immunitety formalne- najczęściej używane, które polegają na częściowym wyłączeniu możliwości wszczęcia i prowadzenia postępowania karnego (prezydent, ministrowie, sędziowie itp.) Jeżeli ma być postępowanie to immunitet musi być cofnięty przez sejm.

Temat: Struktura przestępstwa.

Przestępstwo - czyn człowieka wypełniający określone znamiona. Może być analizowane z różnych punktów widzenia: sprawy, przedmiotu.

Cztery elementy struktury przestępstwa:

5. podmiot

6. strona podmiotowa

7. strona przedmiotowa

8. przedmiot

ad.1. Podmiot przestępstwa - jest osoba fizyczna, która w chwili popełnienia przestępstwa ukończyła lat 17, wyjątkowa sytuacja jest, gdy przestępca ukończył lat 15 i popełnił przestępstwo będące np.: zamachem na życie prezydenta RP, zabójstwo umyślne, morderstwo, umyślny uszczerbek na zdrowiu, umyślnie spowoduje niebezpieczeństwo np.: podłoży bombę, porwie samolot, dokona gwałtu ze szczególnym okrucieństwem, weźmie zakładników.

Ad.3. Strona przedmiotowa - to co odnosi się do przedmiotu i podmiotu przestępstwa. Najważniejsze jest zachowanie się sprawcy w przestępstwie, sposób popełnienia czynu, sytuację w jakiej popełnia, czas i miejsce czynu, skutek, czynne zachowanie się podmiotu.

Formy popełnienia czynu:

• trwałe - przestępca poprzez swoje działanie utrzymu8je pewien stan rzeczy np.: przestępstwa pozbawienia wolności. Rozciągnięcie czynu w czasie np.: podrabianie, dezercja.

• Wieloosobowe - polega na współdziałaniu wielu osób np.: branie udziału w bójce.

• Wieloczynnościowe - są to takie przestępstwa, które składają się z poszczególnych czynów np.: branie udziału w obcym wywiadzie, rozpijanie nieletniego, znęcanie się.

• Przestępstwo zaniechania - nie podjęcie działań, do których osoba była zobowiązana, konieczne jest ustalenie obowiązku, może on wynikać z umowy np.: o pracę, zlecenie, obowiązek może wynikać z ustawy, z przyjęcia pewnej funkcji.

Skutek czynu i związek przyczynowy pomiędzy czynem a zachowaniem się sprawcy ( nieopuszczenie barierek spowodowało najechanie pociągu na auto) musi być rezultat działania.

Ad.2. Strona podmiotowa przestępstwa -( subiektywnie obejmuje zjawiska psychiczne, które muszą towarzyszyć stronie podmiotowej oraz stronie przedmiotowej czyli zewnętrznemu zachowaniu się sprawcy) Pewne elementy natury psychicznej, których wyrazem będzie zachowanie się człowieka i stopień winy, którą można mu przypisać. Stronę podmiotową przestępstwa sprowadza się do formy winy decydując o stopniu szkodliwości społecznej czynu.

Dwie postacie winy:

• umyślna - jest określona w art. 9 par.1 umyślne popełnienie czynu zabronionego zachodzi wtedy, gdy sprawca miał zamiar popełnienia czyn zabroniony.

Czyn popełniony z winy umyślnej może być w dwóch postaciach:

3. zamiar bezpośredni - występuje wtedy, kiedy sprawca chce popełnić czyn zabroniony, to jego chcenie obejmuje wszystkie znamiona czynu, osoba uświadamia sobie , że to jest czyn zabroniony, bo spotyka nas kara, ale nie wpływa to na jego decyzję. Wyróżniamy zamiar bezpośredni przemyślany, zamiar bezpośredni nieprzemyślany, w którym sprawca podejmuje decyzję w krótkim czasie, bez szczególnych przemyśleń.

4. Zamiar ewentualny - polega na tym, że sprawca przewiduje możliwość popełnienia czynu zabronionego i na to się godzi. Istotą tego jest to, że sprawca w swojej świadomości nie wypełnia tych wymagań, które występują w przypadku zamiaru bezpośredniego. Wola sprawcy nie polega na tym, że chce popełnić przestępstwo, ale że się na nie godzi. Sprawca w zamiarze ewentualnym chce osiągnąć określony rezultat lub zachować się w określony sposób, a jednocześnie uświadamia sobie, że jego zachowanie może wywołać pewien skutek uboczny i na to się godzi np.: napad na bank, pojawia się strażnik i zostaje zabity bo stanął na drodze ucieczki - zamiarem ewentualnym jest zabójstwo strażnika.

Dodatkowe cechy winy umyślnej:

to elementy, które zawiera strona przedmiotowa, najważniejszym jest tutaj cel, którym musi kierować się sprawca np.: przywłaszczenie, zmuszenie, osiągnięcie korzyści majątkowej. Dodatkowo jeszcze motyw i pobudka. Motyw to przeżycie psychiczne o charakterze intelektualnym skłaniającym sprawcę do popełnienia czynu. Pobudka to przeżycie o charakterze emocjonalnym pełni taką samą rolę co motyw np.: pod wpływem współczucia - eutanazja.

• nieumyślna - przesłanka odpowiedzialności - oznacza naruszenie zasady ostrożności lub dotyczy sytuacji kiedy nie zostanie zachowana zasada ostrożności, do odmian winy należy lekkomyślność lub niedbalstwo.

3. Lekkomyślność - jest to świadoma wina nieumyślna, konkretna osoba świadomie narusza zasady ostrożności, przewidując możliwość popełnienia przestępstwa, lecz przypuszcza, iż go to minie.

4. Niedbalstwo - osoba nie robi użytku ze swojego mózgu. Możliwość popełnienia czynu zabronionego jest nieuświadomiona. Nie przewidział chociaż mógł. Brak przeżyć psychicznych np.: wyrzucenie ciężkiego przedmiotu przez okno zabijając przechodnia.

• Wina mieszana - jest gdy jedna część działań składa się z zamiaru, a druga część objęta jest winą nieumyślną np.: udział w bójce w wyniku lekkomyślności ktoś umiera.

Ad.4. Przedmiot przestępstwa - jest dobro prawne np.: wolność, życie, własność.

TEMAT: FORMY POPEŁNIENIA PRZESTĘPSTWA.

4. Sprawca art.18

5. Współsprawca:

• wejście w porozumienie

• wspólne działanie

Współsprawstwo polega na tym, że działają razem np.: jeden trzyma, drugi bije.

6. Sprawstwo kierownicze charakteryzuje się tym, że jedna osoba wykonuje czyn zabroniony i osoba wykonująca jest zależna od innej osoby.

• Podżeganie polega na nakłanianiu do popełnienia czynu zabronionego. Nie musi polegać na wypowiadaniu słów, podżegacz musi działać w zamiarze bezpośrednim, nakłaniać. Musi wystąpić indywidualizacja osoby.

• Pomocnictwo - polega na ułatwianiu innej osobie popełniania czynu zabronionego np..: dostarczanie narzędzi, środków transportu, stanie na czatach. Pomocnictwo musi być umyślne zarówno przed czynem jak i po. Bardzo trudno w praktyce oddzielić pomocnictwo od podżegania w współsprawstwa.

• Uczestnictwo konieczne - polega na tym, że musi być albo sprawca albo ofiara.

• Czynny żal - jeżeli podżegacz nie dopuści jednak do popełnienia przestępstwa, nie ma kary , lecz jeżeli już jest za późno na niedopuszczenie to ma lżejszą karę.

• Prowokacja - jest to czyn dopuszczony ustawą w policji, w służbach granicznych. Jest środkiem operacyjnym. Jeżeli zapobiegnie przestępstwu to za nie odpowiada.

Formy stadialne przestępstwa.

Etapy działania przestępstwa w których się ono zawiera.

3. Przygotowanie - nie jest karalne tylko wtedy, kiedy ustawa tak stanowi

4. Usiłowanie - mamy zamiar i zachowanie nasze na to wskazuje. Bezpośrednio ku dokonaniu

Wyłączenie odpowiedzialności karnej , mimo że czyn miał miejsce to sprawca nie odpowiada, albo minimalizuję się karę

Trzy grupy okoliczności, które wyłączają odpowiedzialność karną:

4. Okoliczności wyłączające bezpośredniość czynu

5. Okoliczności wyłączające winę

6. Okoliczności wyłączające społeczną szkodliwość czynu

Ad.1

Są to tak zwane kontrole typu:

• Kontrola konieczna - mamy tutaj do czynienia z bezpośrednim i bezprawnym zamachem na jakiekolwiek dobro chronione prawem, który odpiera osoba chroniąca się przy użyciu środków koniecznych do odparcia i w sposób współmierny do niebezpieczeństwa zamachu.

• Stan wyższej konieczności - poświęca się jakieś dobro, aby uchylić niebezpieczeństwo, którego nie można inaczej uniknąć.

• Działanie w ramach uprawnień lub obowiązków - czyli sytuacja, w której kiedyś jakaś dziedzina prawa daje uprawnienia do zachowania się w określony sposób.

• Zgoda pokrzywdzonego - osoba ta może swobodnie dysponować dobrem

• Czynności lecznicze:

• Musi być podjęte leczenie w zamiarze leczenia

• Leczący działa zgodnie z zasadami sztuki medycznej

• Leczenie nie może odbywać się bez zgody leczonego

• Karanie nieletnich - nie można przekraczać pewnych granic w wychowywaniu

• Ryzyko sportowe - uprawianie dyscypliny sportowej musi być zgodne z prawem. Nie można naruszać reguł sportowych (fair play)

• Ryzyko nowatorstwa

• Ostateczna potrzeba - np.: w wojsku nie wykonanie rozkazu

Ad.2

Wyłączanie winy- czynniki

• niepoczytalność - osoba nie jest w stanie kierować swoim postępowaniem i kontrolować się

• poczytalność ograniczona - np.: depresje

• stan nietrzeźwości - 0,5%_o

• błąd co do faktu - kiedy sprawca pozostaje w mylnym wyobrażeniu np.: strzela do kogoś innego niż ma zamiar

• błąd co do bezpośredniości czynu - przestępstwo mniej znaczne, dotyczy oceny sytuacji w której jakiś przepis wprowadzono nagle

• przestępstwo urojone - osoba myśli, że popełnia przestępstwo a go nie popełnia

• błąd co do kontra typu lub okoliczności wyłączających winy - mylna interpretacja wydarzeń

• rozkaz przełożonego - koncepcja umiarkowanego posłuszeństwa

Ad.3

Znikoma szkodliwość czynu to np.: stopień naruszenia reguł ostrożności.

PRAWO CYWILNE

TEMAT: POJĘCIE I CECHY PRAWA CYWILNEGO

Prawo cywilne :

1. jest to zespół norm regulujących dane stosunki społeczne w określony właściwy sposób

Zespół norm, który reguluje stosunki społeczne odnosi się do stosunków majątkowych dotyczących dóbr, posiadające określone wartości, stosunki niemajątkowe, czyli takie jak np.: dobra osobiste, prawa autorskie, które są związane z majątkowymi

Sposób właściwy za pomocą metody cywilno-prawnej . Metoda cywilno-prawna charakteryzuje się tym, że podmioty są równorzędne.

2. Oznacza wyznaczone przez normę prawną uprawnienie przysługujące podmiotowi np.: umowa zastawu

Cechy prawa cywilnego:

1. liberalizm

2. autonomiczność

3. odszkodowawczość

4. skodyfikowanie

Ad.1

Liberalizm - oznacza, swobodę tolerancję, akceptację odrębności. Podmioty mogą działać samodzielnie i w ten sposób kształtować swoje stosunki prawne, ale mogą to robić jedynie w granicach określonych przez obowiązujące przepisy prawne. Prawo daje swobodę transakcji art. 353 a strony decydują o jej treści. Istnieją jednak ograniczenia.

Ad.2

Autonomiczność



A B

Te strony sobie kształtują stosunki. Wzajemne decyzje stron wchodzą w sferę prywatną każdej stroy. Obie strony muszą być aktywne.

Ad.3

Odszkodowawczość - oznacza to, że typowym sposobem ochrony interesów jest odszkodowanie, służy ono autonomiczności. Odszkodowanie może dotyczyć umów⇒ wiąże strony.

Delikt - czyn niedozwolony, wtedy niezależnie od stron sprawca musi wynagrodzić szkody.

Ad.4

Skodyfikowanie - oznacza, że podstawowym aktem prawnym, który reguluje stosunki cywilno-prawne jest KODEKS CYWILNY.

TEMAT: ZAKRES PRAWA CYWILNEGO.

Rodzaje prawa w powiązaniu z prawem cywilnym

1. Prawo pracy - odrębna gałąź prawa jest uregulowane w kodeksie pracy. Każda z gałęzi ma własne instytucje prawne. Związek prawa cywilnego z prawem pracy występuje za sprawą art. 300 Kodeksu Pracy, który odsyła w sprawach nieuregulowanych w prawie pracy do Kodeksu Cywilnego.

2. Prawo rodzinne - ma wiele wspólnego z prawem cywilnym nie jest ono formalnie wyodrębnione. Stosowanie prawa rodzinnego związane jest ze stosowaniem prawa cywilnego

3. Prawo handlowe - wywodzi się z prawa cywilnego, ma z nim ścisły związek i traktuje się prawo handlowe jako dziedzinę prawa cywilnego. W prawie handlowym znajdują się regulacje dotyczące podmiotów gospodarczych np.: spółki, banki. Prawo handlowe czerpie z prawa cywilnego instytucje. W prawie handlowym znajdują się kwestie, które są odrębnym przedmiotem badań oraz przedmiotem dydaktycznym.

Struktura prawa cywilnego

1. Część ogólna - dotyczy ustalenia zasad i instytucji wspólnych dla całości.

2. Część prawo rzeczowe - określa szczegółowo korzystanie z mienia, ochronę praw własności, formy bycia.

3. Prawo zobowiązań - reguluje kwestie dotyczące stosunków wymiany i obrotu gospodarczego w różnych umowach

4. Prawo spadkowe - nabywanie praw po śmierci uprawnionych podmiotów

5. Prawo rodzinne - reguluje stosunki zarówno majątkowe jak i niemajątkowe wynikające z więzi rodzinnych a więc krwi i prawnych

6. Własność intelektualna - dotyczy sytuacji autora, wynalazcy w dziedzinie naukowej, artystycznej, literackiej, przemysłowej. Jest uregulowane w sposób bezwzględny.

Niezależnie od podziału według ksiąg należy w prawie cywilnym uwzględnić:

Dziedziny kompleksowe - jest to najczęściej jeden akt prawny, w którym ustawodawca reguluje kwestie należące do różnych gałęzi prawa np.: prawo górnicze, lokalne, bankowe, lotnicze, transportowe, ubezpieczeń.

Zasady prawa cywilnego:

Zasady - normy naczelne, o charakterze zasadniczym, wyznaczające reguły interpretacji, określają preferencje, co ma być chronione. I co i w jaki sposób ma regulować ustawodawca.

1. Zasada jednolitości prawa cywilnego - jest uregulowana w art. 1 Kodeksu Cywilnego przyjmuje się w niej, że prawo cywilne reguluje stosunki cywilno-prawne między osobami fizycznymi i prawnymi

2. Zasada ochrony i nienaruszalności własności - zawarta jest w przepisach prawa cywilnego dotyczących prawa rzeczowego czyli księga 2

3. Zasada swobody umów - jest zawarta w art. 353.1 dotyczy granic swobody umów, przyjmuje ona zasadę wolności umów na podstawie, której strony mogą swobodnie w sposób odpowiadający im potrzebom, kształtować swoje stosunki prawne. Warunkiem jednak swobody jest : nienaruszenie granicy, którą ustanawia prawo na jej podstawie treść lub cel umowy nie może sprzeciwiać się:

1. ustawie

2. z zasadami współżycia społecznego

3. z właściwością naturalną stosunku prawnego

4. Zasada nakazując kształtowanie praw podmiotowych z uwzględnieniem społeczno- gospodarczego przeznaczenia oraz zasad współżycia społecznego art.5 Kodeksu Cywilnego odnosząca się do kształtowania prawa zwraca uwagę na nadużycie prawa. Ustawodawca przyjął, że nie można czynić ze swojego prawa postawy do działań sprzecznych

1. ze społeczno-gospdarczym przeznaczeniem prawa

2. z zasadami współżycia społecznego - zasada współżycia społecznego oznacza, że należy w działaniach uwzględniać zasady etyki

5. Zasada ochrony dobrej wiary uczestników obrotu gospodarczego - atr.7 Kodeksu Cywilnego powiada, że domniemuje się dobrą wiarę

6. Zasada ochrony dóbr osobistych - art.23 art.24 dobra osobiste korzystają z ochrony prawnej z Kodeksu Cywilnego niezależnie od ochrony w innych dziedzinach

7. Zasada nie działania prawa wstecz i ochrony praw podmiotowych - art.3 Kodeksu Cywilnego. Ustawa nie działa wstecz o ile ustawodawca nie ustalił inaczej. Granicą, którą wyznacza działanie ustawodawcy w tym zakresie określa się ochroną prawa podmiotowego.

TEMAT: ŹRÓDŁA PRAWA CYWILNEGO

1. Źródłem prawa cywilnego jest prawo stanowione, jego przepisy zawarte są w Kodeksie Cywilnym, aktach poza kodeksowych, w rozporządzeniach. Konstytucja jest również źródłem prawa cywilnego.

2. Elementy składające się na prawo cywilne, prawo zwyczajne(zwykłe). W przepisach prawa cywilnego występuje odwołanie się od reguł, które nie są bezpośrednio rezultatem działania ustawodawcy, czyli nie są ustanowione przez organy państwa.

Zeznania - kwestia pomocnicza, opinie biegłych, mieszczą się w zakresie źródeł prawa cywilnego.

Zwyczaj - to utrwalone postępowanie. Jeżeli chodzi o role zwyczajów jako źródło prawa przepisy prawa cywilnego odwołują się do zwyczaju, ale robią to w bardzo skomplikowany sposób. Wyróżniamy zwyczaje :

• ustalone zwyczaje

• przyjęte zwyczaje

• miejscowe zwyczaje

Jeżeli zwyczaj jest stosowany w prawie , odpowiada doktryna - nauka przyjęła , że aby zwyczaj mógł być stosowany musi być:

1. Ustalony w danych stosunkach społecznych, majątkowych

2. Na danym obszarze

3. W danym kręgu osób (uczestnicy obrotu gospodarczego, stosunków cywilno- prawnych) nie muszą oni tych zwyczajów znać, ale w grupie do której oni należą powinny one być dość znane

Zwyczaj musi być zgodny z prawem nie naruszać obowiązującego prawa i zgodny z normami naturalnymi

Zasady współżycia społecznego:

Są to powszechnie akceptowane normy społeczne regulujące stosunki międzyludzkie w społeczeństwie, którym powinni kierować się stosujący prawo.

Rola:

1. są one czynnikiem kształtującym treść stosunków prawnych.

2. Służą one do precyzowania instytucji prawa cywilnego np.: właściciel rzeczy może z niej korzystać zgodnie z zasadami współżycia społecznego

3. Zasady współżycia społecznego wyznaczają negatywny skutek zachowania podmiotu (uwydatnia się wtedy kiedy naruszenie czynności prawnej jest nieważne)

4. Tworzą one podstawy wykładni

5. ocena postanowień lub zmianę stosunków prawnych

Orzecznictwo z zastrzeżeniem - nie jest źródłem prawa w aspekcie przedmiotowym, ale jedynie pełni role w zakresie ustalenia obowiązujących przepisów prawnych, szczególnie dotyczy to orzecznictwa sądowego.

Na gruncie prawa cywilnego występują trzy rodzaje norm:

• bezwzględnie obowiązujące (prawo rzeczowe - grunt) charakteryzuje się tym, że strony nie mogą zmieniać woli ustawodawcy np.: instytucje przedawnienie roszczeń, które charakteryzują się tym, że dla każdego roszczenia są określone terminy, które mogą być dochowane. Nie można zmieniać terminu.

• względnie obowiązujące występuje w głównym zakresie przewidywań zobowiązań. Ustawodawca daje możliwość innego ukształtowania treści stosunku prawnego , a niżeli jest to w przepisie. Można je poznać po sformułowaniach: „jeżeli strony nie ustaliły inaczej...........”

• powołanie zwane inaczej semiimperatywne. Normy takie z woli stron mogą być zastosowane w sposób wyłączny lub ograniczony na korzyść jednej ze stron jako słabszej. Intencja wprowadzenia takiej normy jest ochrona osoby słabszej. Np.: rękojmia - ustawodawca przyjął, że kupujący może w ciągu 1 roku od daty zakupu reklamować produkt. Przepis bezwzględnie obowiązujący.

Typowym sposobem ochrony stosunków społecznych jest odszkodowanie.

Stosowanie prawa cywilnego:

Obejmuje 3 rzeczy :

1. Ciężar dowodu - celem postępowania a również stosowania Prawa Cywilnego jest możliwość przedstawienia dowodów. W trakcie postępowania cywilnego strony zobowiązane są ujmować wszystkie fakty istotne dla wyjaśnienia sporu i rozszczygnięcia sprawy. Kodeks cywilny atr.6 przyjął ogólna zasadę odnośnie dowodów, na jej podstawie ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne.

2. Domniemanie - w procesie stosowania prawa istotną rolę w zakresie ustalania stanów faktycznych odgrywają domniemania. Domniemanie jest to pośredni sposób dowodzenie polegający na tym, że inny fakt niż sporny pozawala na uprawdopodobnienie faktu spornego np.: w sprawie dowód wysłania listu poleconego. Wyróżniamy domniemania faktyczne i prawne

1. faktyczne - charakteryzuje się tym, że dowodzi się w nich na podstawie wiedzy logicznej, zasady, doświadczenia życiowego i w ten sposób dostrzega się związki między określonymi zdarzeniami.

2. Prawne (prawdy) - ustalane są przez sąd na podstawie normy prawnej, czyli ustawa lub ustawodawca nakazuje sądowi uznanie domniemanego faktu za istniejący. Służą one ochronie pewnych wartości. Wyróżnia się tu tzw. fakty, które są podstawą domniemania. Trzeba wyprowadzić również wniosek domniemania (przed 300 dniami, nie później niż 180 dni). Domniemanie prawne można obalić tylko wtedy, kiedy ustawa tego nie zabrania.

Ustawowe domniemanie dobrej wiary - jeżeli nie ma dowodów innych, to przyjmuje się, że osoba była w dobrej wierze. Była w takim stanie psychicznym, który uzasadniał postępowanie tej osoby.

3. Zarzuty jako środki obrony - forma odpowiedzi pozwanego. Ulega przedawnieniu, po określonym upływie czasu nie można ponownie rozpatrywać tej sprawy.

TEMAT: PODMIOTY PRAWA CYWILNEGO.

Bycie podmiotem na gruncie prawa cywilnego to znaczy, że są to osoby fizyczne, prawne, jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej tzw. ułomne osoby prawa.

Ułomne osoby prawne - kategoria wyznaczona na gruncie prawa, która posiada pewne charakterystyczne atrybuty dla osoby prawnej. Przede wszystkim ograniczają się one do posiadania zdolności sądowej.

Osoba fizyczna - charakterystyczna cecha tego podmiotu to posiadanie dwóch atrybutów:

1. Zdolność prawna - posiada ją każdy człowiek od momentu urodzenia aż do śmierci. Zdolność prawna jest przypisana osobie fizycznej z racji jej bytu społecznego. Zdolność prawna to znaczy możliwość bycia podmiotem prawnym tylko w jedną stronę, ponieważ nie można rozporządzać walorami, które się ma, można jedynie je nabywać.

2. Zdolność do czynności prawnej - pełna - posiada osoba, która ukończyła 18 lat, albo która wcześniej zawarła związek małżeński. Pełna zdolność następuje z chwilą uzyskania pełnoletności, czyli taka osoba posiada możliwość uczestnictwa w obrocie np.: otrzymanie zobowiązań. Pełną zdolność posiadają osoby w wieku 18 lat, ale przyjmuje się że brak zdolności do czynności prawnej występuje u osób, które nie ukończyły 13 roku życia oraz osoby całkowicie ubezwłasnowolnione.

Ubezwłasnowolnienie - decyzja sądu, która pozbawia prawa uczestniczenia w obrocie osoby, które ze względu na choroby psychiczne, niedorozwój umysłowy itp. Narkomanizm. Przy ubezwłasnowolnieniu całkowitemu przydziela się opiekuna. Jaka kolwiek decyzja wydana przez osobę ubezwłasnowolnioną jest niemożliwa. Przeważnie opiekunowie ustawowi to rodzice, jeżeli ma to być ktoś inny to musi zgodzić się na to sąd. Osoba niezdolna do czynności prawnej może zawierać prawnie skuteczne umowy, ale mogą one dotyczyć umów powszechnie zawieranych w bieżących sprawach życia codziennego np.: kupić chleb.

Ograniczoną zdolność do czynności prawnych mają osoby które ukończyły 13 lat oraz te które są częściowo ubezwłasnowolnione

Ubezwłasnowolnienie częściowe - nie zachodzi potrzeba całkowitego ubezwłasnowolnienia, jedynie taka osoba potrzebuje do pomocy kuratelę. Takim ubezwłasnowolnieniem jest również objęta osoba, która ukończyła 13 rok życia.

Trzy sfery ograniczonego i częściowego ubezwłasnowolnienia

1. osoby te mogą swobodnie dysponować swoimi zarobkami

2. osoba ta może swobodnie działać rzeczami, którymi przedstawiciel osoby oddała takiej osobie do swobodnego użytku.

3. Drobne sprawunki - umowy w drobnych sprawach (dotyczące bieżących spraw) wymaga kurateli lub przedstawiciela.

Osoba, która nie ma pełnej zdolności a wcześniej zawarła jakąś umowę po ukończeniu 18 lat może tą umowę potwierdzić.

Osoba prawna - sztuczny twór, osoba prawna jest to jednostka, której przepisy szczególne nadają osobowość prawną. Każda taka osoba ma jakiś akt, który jej tą osobowość nadaje. Osobowość prawną nabywa się w momencie wpisu do właściwego rejestru. Ich tryb, rodzaje określa właściwa ustawa, jeżeli osoba prawna nie ma organów to sąd ustanawia dla niej kuratora.

TEMAT: PRAWO PODMIOTOWE

Prawo podmiotowe jest kategorią, która wiąże się ze stosunkiem cywilno - prawnym

Równorzędność podmiotów

Autonomiczność

W każdym stosunku cywilno - prawnym wyróżniamy:

1. podmiot - są to podmioty prawa cywilnego: osoby prawne jednostki ...itp.

2. prawa - posiadają w rezultacie zawarcie stosunku podmiotowego. Prawo to możliwość postępowania w określony sposób.

3. Obowiązki - istnieje korelacja między prawami i obowiązkami .

Obowiązek przyjęte dobrowolnie zobowiązanie do zachowania się w określony sposób

Prawo i obowiązki są treścią stosunku prawnego



A B

Prawo zachowania się jakieś osoby wynika z jakieś normy

4. Przedmiot - jest to zachowanie się podmiotu tego stosunku przez wzajemne prawa i obowiązki. Przedmiotem mogą być obiekty materialne, czyli rzeczy albo niematerialne, czyli wytwory ludzkiej wyobraźni.

Prawo podmiotowe jest elementem treści stosunku cywilno - prawnego, konstrukcją służącą do opisu sytuacji prawnej podmiotu stosunku prawnego względem innego. Prawo to zabezpiecza i wyznacza norma prawna.

Prawo podmiotowe - to przyznane i zabezpieczone przez normę prawa i wynikająca ze stosunku prawnego sfera możliwości postępowania podmiotu chroniąca prawne uznane interesy podmiotów stosunku prawnego.

Ma prawo żądać od odpowiedniego organu do prowadzenia i do zrealizowania obowiązku wynikającego z prawa podmiotowego.

Klasyfikacja prawa podmiotowych ze względu na:

• Rodzaje prawa

• Mogą się różnić ze względu na treść

• Strukturę ogólną

• Występowanie różnych działów prawa cywilnego np.: prawo własności, prawo najmu, prawo spadku

• Ze względu na skuteczność prawa wobec różnych osób np.: względne prawo podmiotowe. Względne prawo podmiotowe to takie, które jest skuteczne wobec wszystkich osób i wszystkie osoby są zobowiązane do nieingerencji w to prawo

• Interes, który prawo chroni np.: majątkowe, niemajątkowe

• Samoistne, samodzielne np.: auto

• Niesamodzielne, ponieważ są związane z innymi np.: służebność - nie można tego sprzedać

• Przenoszalne

• Nieprzenoszalne

Zastrzeżenie umowne, które dotyczy ograniczenie zbycia prawa z natury niezbywalnego (związanego z innym) jest niedopuszczalne.

TEMAT: NABYCIE I UTRATA PRAWA PODMIOTOWEGO

Prawo podmiotowe może być przedmiotem obrotu gospodarczego. Podlega przeniesieniu i staje się przedmiotem nabycia. Dwie formy nabycia:

1. Nabycie pochodne, które charakteryzuje się tym, że nowy nabywca jest prawnym następcą osoby będącej poprzednikiem. W nabyciu pochodnym obowiązuje taka zasada, że charakteryzuje się ona tym, że prawo poprzednika ma bardzo duże znaczenie dla nabywcy. Nie można więcej prawa przekazać innej osobie, a niżeli się samemu posiada. Prawo nabywającego zależy od prawa osoby, która to prawo sceduje na inną osobę np.: pełnomocnik.

Pełnomocnictwo jest umową dająca prawo innej osobie do działania w imieniu mocodawcy. Pełnomocnictwo ogólne - osoba uprawniona wykonuje wszystkie czynności za tą osobę.

Wyjątek!

Ustawodawca wyznacza wyjątki osoba, która nabyła rzecz w dobrej wierze misi udowodnić tylko fakt transakcji. Dobra wiara jest chroniona. Osoba nabywa prawa niezależnie od praw poprzednika.

2. Nabycie pierwotne - zasadniczo jest brak poprzednika. Następuje ono na mocy ustawy. Ustawa określa formy nabycia np.: zasiedzenie, wywłaszczenie. Nabycie pierwotne może również nastapić w skutek powstania prawa, które dotych czas nie istniało.

TEMAT: OCHRONA PRAWA PODMIOTOWEGO.

Prawo podmiotowe jest określone przez normę prawną i określa ono zabezpieczenie „ kto w skutek swojej winny wyrządza szkodę drugiemu ma obowiązek ja naprawić”

Posiadający prawo podmiotowe ma możliwość skorzystać ze samopomocy i samoobrony w granicach prawa.

1. Akty samopomocy - są to akty przymuszające osoby trzecie do respektowania prawa podmiotowego (akt samopomocy, kiedy osoba zajmuje przedmioty po to aby je sprzedać). Samopomocą jest również zajęcie zwierzęcia, które wchodzi na obcy teren. Samopomoc występuje wtedy, kiedy potrzebne jest niezwłoczne działanie.

2. Akt samoobrony w prawie cywilnym - ochrona dobra, samoobrona musi być adekwatna do ataku. Występuje w sytuacjach deliktu⇒ czyny niedozwolone ,czyli takie sytuacje kiedy prawo podmiotowe zostaje naruszone, groźba naruszenia więc są to czyny niedozwolone, ale wiążą się one z odszkodowaniem.

Ochrona sądowa - jest realizowana przez rozpoznawanie spraw przez sądy. Typ procedury opiera się na powodach. Przepisy ochrony praw konsumentów w ramach tego. Zabezpieczenie praw podmiotowych.

TEMAT: PRZEDMIOTY PRAWA.

Prawo cywilne reguluje stosunki majątkowe i niemajątkowe. Przedmiotem prawa cywilnego są dobra majątkowe i niemajątkowe. W prawie cywilnym wyróżnia się następujące przedmioty prawa:

• rzeczowe

• przedmioty materialne nie będące rzeczami

• przedmioty niematerialne

• pieniądze

• papiery wartościowe

• zorganizowane kompleksy majątkowe

Rzeczy są materialnymi przedmiotami wyodrębnionymi z przyrody i na tyle samodzielne, aby mogły występować w obrocie. Rzeczą nie jest dobro niematerialne i osobiste, części składowe rzeczy - wszystko to co nie może być od rzeczy odłączone bez uszkodzenia jej lub istotnej zmiany całości, energie, pożyczki Rzeczami nie są np.: gruszki na gruszy, złoża minerałów, kopaliny, zbiory rzeczy , biblioteka- księgozbiór, rzeki, powietrze, pieniądze, papiery wartościowe.

Przedmioty materialne nie będące rzeczami: ciecze, gazy, kopaliny, zwierzęta w stanie wolnym.

Przedmioty niematerialne - obejmują różne postacie energii, dóbr osobistych o charakterze intelektualnym, wytwory ludzkiego umysłu, utwory literackie, artystyczne, wzory zdobnicze, znaki towarowe. Mogą być sprzedane, zamienione, mogą być w obrocie tak jak rzeczy materialne.

Pieniądze - są szczególnym rodzajem przedmiotu, dlatego że ma określone wartości nominalne, ustalone przez państwo, zapisane w zarządach. Pieniądz ma wartość jako banknot, moneta, numizmaty. Jest miernikiem własności, środkiem płatniczym. Cechą zobowiązań pieniężnych jest nominalizm - tą samą wartość pożyczasz 100zł oddajesz 100zł bez względu na czas. Waloryzacja kwot- jeżeli wartość odbiega od tej wartości jaką miał kredyt można nie przyjąć kwoty.

Papiery wartościowe - jest dokumentem, w którym inkorporowano (zawarto) prawo majątkowe i jego wartość. Zawiera

umiejscowienia określone prawo podmiotowe . Prawo idzie za dokumentem np.: warranty. Reguluje art.921 indeks 6.16 regulacja ogólna akty prawne, regulacje poszczególnych kwestii - kodeks spółek handlowych, obligacje, weksle, czeki. Ogólnym aktem jest prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi i giełd. Prawo to nie należy utożsamiać ze znakami legitymacyjnymi np.: bilet, numerek szatni , to inaczej dowody na spełnienie świadczenia.

Zorganizowane kompleksy majątkowe - atr.51. Przedsiębiorstwo to zespół składników materialnych i niematerialnych przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych.( wierzytelności, zobowiązania nie zapłacone, patenty, nieruchomości i ruchomości) Przedsiębiorstwo może być przedmiotem jako całość, wykorzystywane do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie, może polegać na sądownictwie.

TEMAT: CZYNNOŚCI PRAWNE, POWSTANIE PRAW I OBOWIĄZKÓW.

1. Pojęcie czynności prawnej - są to formy zachowań podmiotów mające wpływ na kształtowanie się praw i obowiązków. Ta autonomiczność stron jest instrumentem celowego i świadomego kształtowania sytuacji prawnej. Istotną role odgrywają w prawie cywilnym różnego rodzaju działania tego podmiotu.

Definicja czynności prawnych!!!!!!!

1. Czynność prawna jest działaniem osób fizycznych i prawnych - rezultat aktywności podmiotów prawa cywilnego.

2. Ma na celu wywołanie skutków prawnych, czyli ma powodować powstanie zmiany lub przekształcenie stosunków prawnych.

3. Towarzyszą jej oświadczenie woli - może być tylko jedno (przynajmniej jedno).

4. Może być związane także z innymi elementami, takie jak wydanie rzeczy np.: umowa przechowania.

5. Wywołuje skutki prawne w niej wyrażone zgodnie z zamiarem podmiotu prawa cywilnego.

6. Czynność prawna wywołuje skutki nie tylko w niej wyrażone, ale również wynikające z przepisów obowiązującego prawa - zasada współżycia społecznego, w którym zachodzi potrzeba ochrony grup, które są słabsze- konsumenci, pracownicy art.58

7. Oświadczenie woli, składanie i wykładanie. Wyraz woli, potrzeb aktualnego stanu człowieka:

1. Przejaw woli musi być w taki sposób przekazany, aby wyrażał w sposób dostateczny zamiar wywołania skutków prawnych w postaci ustanowienia zmiany lub ustania zmiany stosunku prawnego. Należy zwrócić uwagę , że przejaw woli musi wyrazić w sposób dostateczny do możliwości interpretacji.

2. Aby oświadczenie woli było na tyle zrozumiałe, żeby choć w drodze wykładni można było ustalić jego sens. Wykładnia - forma analizy zachowań werbalnych i niewerbalnych danej osoby.

3. Oświadczenie woli musi być wyrażone swobodnie.

4. Oświadczenie woli zostało złożone na serio.

Zasady wykładni:

Art.65. Kodeksu Cywilnego, który zwraca uwagę na dwie płaszczyzny:

1. Okoliczności, w których zostało złożone. Zasady współżycia społecznego, ustalone zwyczaje.

2. Bierze się pod uwagę zamiar stron i cel umowy - realny skutek, który strony chcą osiągnąć. Zamiar- intencje towarzyszące stronom w trakcie zawierania umowy.

Formy czynności prawnych

• autonomia

• liberalizm

Forma pisemna obligatoryjna występuje w czynnościach prawnych, gdzie jest pełnomocnictwo

Szczegółowa forma, wyróżniamy rodzaje:

• forma pisemna - realizuje się przez złożenie podpisu: maszynowo, komputerowo, faxem, musi go złożyć własnoręcznie

• z urzędowym potwierdzeniem podpisu - dokonywane jest przez notariusza, banki lub gminy.

• Urzędowe poświadczenie daty - realizowane jest uczynienie jakiejkolwiek wzmianki przez organ państwowy lub notariusza na dokumencie. Data pewna - potwierdzona.

• forma aktu notarialnego - osoba zaufania publicznego sporządza dokument, przekazuje go stroną a one podpisują go wraz z notariuszem. Oryginał dokumentu zostaje u notariusza, a kopie otrzymują strony ( przy obrocie nieruchomościami , zawieranie umów w spółkach kapitałowych S.A, Z.O.O)

Skutki nie zachowania formy czynności prawnej:

1. Forma szczególna pod rygorem nieważności - jeżeli strony nie zachowują formy pisemnej to następuje bezwzględna nieważność czynności prawnej np.: umowa o przyjęcie długu.

2. Dla celów dowodowych- powoduje, że jeżeli nie zachowamy formy to nie można dochodzić roszczenia w sądzie np.: ustawa wymaga pod rygorem braku dowodów musi być zawarta umowa dotycząca sumy powyżej 2000zł

3. Kiedy forma czynności prawnej dokonywana jest w celu wywołania określonych skutków prawnych, składników treści prawnej.

Elementy istotne(przedmiotowo) - które umowy indywidualne musza zawierać , bo jeżeli one nie są zachowane to umowa nie dochodzi do skutku.

Elementy istotne podmiotowo:

• warunek jako zdarzenie przyszłe niepewne

• termin - przyszłe pewne

• zadatek, który jest elementem , który ma za zadanie zabezpieczyć wykonanie umowy jak i jest elementem odszkodowawczym.

---