CZĘŚĆ I - PRAWO CYWILNE

1. Pojęcie prawa cywilnego, przedmiot regulacji oraz kryteria odróżniania norm prawa cywilnego.

Prawo cywilne - zespół norm prawnych regulujących stosunki cywilnoprawne pomiędzy osobami fizycznymi i prawnymi.

Przedmiotem regulacji prawa cywilnego są stosunki majątkowe i niemajątkowe.

Podstawowym kryterium wydzielenia norm prawa cywilnego spośród innych norm systemu prawa jest tzw. cywilistyczna metoda regulacji, która:

1. przyznaje podmiotom prawa tzw. autonomię prywatną, co oznacza, iż podmioty (osoby fizyczne lub prawne) mogą własnym działaniem kształtować swoje stosunki prawne w szeroko zakreślonych przez prawo granicach np. zawrzeć umowę; wykluczone jest więc władcze wkroczenie jednego podmiotu w sferę autonomii prywatnej innego podmiotu, np. Skarb Państwa nie może z racji przysługującej mu władzy państwowej doprowadzić do zawarcia umowy sprzedaży działki gruntu, nawet jeżeli jest potrzebna na cele publiczne, gdy właściciel działki odmawia zawarcia umowy;

2. stawia podmioty prawa, w stosunkach między nimi na pozycjach równorzędnych, oznacza to, że jeden podmiot nie występuje w stosunku podległości do drugiego podmiotu.

2. Źródła prawa cywilnego.

KODEKS CYWILNY

KODEKS POSTĘPOWANIA CYWILNEGO

KODEKS RODZINNY I OPIEKUŃCZY

INNE AKTY PRAWNE REGULUJĄCE MATERIĘ CYWILNOPRAWNĄ, NP. PRAWO WEKSLOWE, PRAWO CZEKOWE

1. Prawo stanowione - akty normatywne, zawierające normy cywilnoprawne.

Najważniejszym takim aktem prawnym jest Kodeks cywilny - ustawa z dnia

23 kwietnia 1964 roku (Dz.U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

Prawo autorskie i prawa pokrewne,itd..

2. zwyczaj, prawo zwyczajowe

Zwyczaj - powszechnie stosowana w danym czasie, miejscu, środowisku praktyka określonego postępowania.

• Utrwalona zwyczajem reguła określonego postępowania przybiera postać samodzielnej normy prawnej - podobnie jak norma prawa stanowionego - poprzez uznanie jej za taką przez organy stosujące prawo, np. sądy. Uznanie takie nie jest aktem formalnym, lecz wyraża się w praktycznym stosowaniu reguł zwyczajowych jako prawa obowiązującego, chociaż formalnie nieustanowionego. Norma zwyczajowa nie może być niezgodna lub sprzeczna z bezwzględnie obowiązującymi normami prawa stanowionego ani z uwzględnionymi przez prawo zasadami współżycia społecznego.

3. zasady współżycia społecznego

• Normy moralne, regulujące stosunki międzyludzkie, powszechnie akceptowane w danym okresie.

• Do źródeł prawa nie zaliczamy orzecznictwa sądowego.

1. Zasady prawa cywilnego.

1. Zasada ochrony i nienaruszalności własności

• Znajduje wyraz w szczególności w art. 140-231 k.c., także w przepisach prawa spadkowego zapewniających swobodę rozporządzania majątkiem na wypadek śmierci, czy przepisach o wywłaszczeniu nieruchomości.

1. Zasada swobody umów (jednoznacznie wyrażona w art. 353 k.c.).

• Zasada wykonywania praw podmiotowych z uwzględnieniem ich społeczno-gospodarczego przeznaczenia oraz zasad współżycia społecznego (sformułowana w art. 5 kc).

• Zasada ochrony dobrej wiary uczestników obrotu cywilnoprawnego.

• Patrz art. 7, art. 83 § 2, art. 92 § 2, art. 169-174, art. 192 § 2, art. 224-228, art. 231 § 1, art. 292, art. 310, art. 512, art. 515, art. 885, art. 886, art. 918 § 2, art. 1028 kc.

• Zasada nieretroakcji prawa i zachowania praw nabytych

• Przepis art. 3 k.c. stanowi, iż ustawa nie ma mocy wstecznej, chyba że wynika to z jej brzmienia lub celu. Wejście zaś w życie nowej ustawy nie niweczy praw nabytych pod rządem uchylonych lub zmienionych przepisów, chociażby nowe przepisy nie przewidywały powstania danego typu praw (zob. np. art. XXXV, XXXVII, XL, XLIX, przepisów wprowadzających kodeks cywilny).

• Zasada ochrony dóbr osobistych

• Przewiduje ochronę i nienaruszalność nie tylko dóbr majątkowych, chroniąc własność i mienie, lecz także ochronę dóbr niemajątkowych osób fizycznych (zob. art. 23-24 kc.), osób prawnych (zob. art. 43 k.c.)

• Systematyka prawa cywilnego.




CZĘŚĆ OGÓLNA

PRAWO RZECZOWE

PRAWO ZOBOWIĄZAŃ

PRAWO SPADKOWE

PRAWO NA DOBRACH NIEMATERIALNYCH

PRAWO HANDLOWE

PRAWO RODZINNE I OPIEKUŃCZE

5. Pojęcie i rodzaje zdarzeń cywilnoprawnych.




Zdarzenie cywilnoprawne - stan faktyczny (fakt), z którym norma prawna wiąże określone skutki prawne w postaci powstania, zmiany albo ustania stosunku cywilnoprawnego.




ZDARZENIA DZIAŁANIA

W ŚCISŁYM ZNACZENIU

CZYNNOŚCI CZYNY

PRAWNE - ZGODNE Z PRAWEM

- BEZPRAWNE

6. Rodzaje zdarzeń cywilnoprawnych.

1. Zdarzenia w ścisłym znaczeniu - niezależne od woli człowieka, np. urodzenie dziecka, śmierć człowieka, pożar.

Natomiast, jeżeli śmierć człowieka, pożar będą następstwem zachowania się człowieka, nie będzie to zdarzenie sensu stricto.

2. Zachowania podmiotów prawa - działania, z którymi normy prawa cywilnego wiążą wywołanie skutku prawnego - zależne od woli człowieka:

1. czynności prawne zmierzające do wywołania skutków prawnych:

• oświadczenia woli lub czynności prawne, np. sporządzenie testamentu, zawarcie umowy,

• konstytutywne orzeczenia sądu,

• akty administracyjne, np. decyzja organu gminy o rozwiązaniu umowy o oddanie gruntu gminy w użytkowanie wieczyste;

1. czyny (zachowania), które zmierzają do wywołania konkretnego faktu, z którym normy prawa cywilnego łączą określony skutek prawny:

• czyny zgodne z prawem, np. znalezienie rzeczy,

• czyny niezgodne z prawem, np. wyrządzenie szkody w wyniku czynu niedozwolonego.

Czynności prawne stanowią najważniejszą grupę zdarzeń cywilnoprawnych. Za pomocą tych czynności podmioty prawa (osoby fizyczne i prawne) mogą świadomie i celowo kształtować własną sytuację prawną poprzez powstanie, zmianę czy ustanie stosunku cywilnoprawnego, np. zawrzeć umowę najmu, sprzedaży.

7. Pojęcie i elementy stosunku cywilnoprawnego.




Stosunek cywilnoprawny - rodzaj stosunku prawnego pomiędzy osobami fizycznymi

i prawnymi regulowany przez normy prawa cywilnego.




1. Podmioty

• Podmiotami prawa cywilnego są osoby fizyczne (art. 8-32 k.c.) i osoby prawne (art. 33-43 k.c.).

• Osoba fizyczna staje się podmiotem praw i obowiązków z zakresu prawa cywilnego z chwilą urodzenia i z tą też chwilą uzyskuje zdolność prawną, którą posiada przez całe życie.




• O ile zdolność prawna polega na samej możności posiadania praw i obowiązków, np. prawo własności może mieć nawet małe dziecko, o tyle zdolność do czynności prawnych to możność samodzielnego dysponowania swymi uprawnieniami, zaciągania zobowiązań za pomocą czynności prawnych. Mówiąc inaczej, zdolność do czynności prawnych oznacza możność zawierania umów, np. sprzedaży, a także dokonywania jednostronnych czynności prawnych, np. sporządzenie testamentu w sposób przewidziany przez prawo.

• W świetle obowiązujących przepisów prawa osoba fizyczna może:

• nie mieć zdolności do czynności prawnych,

• mieć ograniczoną zdolność do czynności prawnych,

• mieć pełną zdolność do czynności prawnych.








WIEK UBEZWŁASNOWOLNIENIE


do 13 lat całkowite





od 13 do 18 lat częściowe





od 18 lat -----------

• W ogóle zdolności do czynności prawnych nie mają osoby, które nie ukończyły lat 13 oraz osoby ubezwłasnowolnione całkowicie. Czynność prawna dokonana przez taką osobę jest nieważna z wyjątkiem umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, np. dziecko może zrobić zakupy w sklepie.

• Ograniczoną zdolność do czynności prawnych posiadają osoby fizyczne, które ukończyły lat 13 oraz osoby ubezwłasnowolnione częściowo. Status takiej osoby jest jednak ściśle powiązany z rodzajem czynności prawnych, jakich ona dokonuje. Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych sama może dokonywać następujących czynności prawnych:

• czynności, które nie są ani rozporządzeniem ani zobowiązaniem,

• zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego,

• zawierać umowy o pracę,

• rozporządzać swoim zarobkiem,

• dotyczących przedmiotów majątkowych oddanych do jej swobodnego użytku przez przedstawiciela ustawowego poza wyjątkami.

• Do dokonania innych czynności prawnych niezbędna jest zgoda przedstawiciela ustawowego, a jeszcze innych osoby te w ogóle nie mogą dokonywać, np. sporządzić testament może tylko osoba posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych.

• Pełną zdolność do czynności prawnych mają osoby pełnoletnie i nieubezwłasnowolnione.

• Należy przypomnieć, iż pełnoletnim jest osoba, która ukończyła lat osiemnaście (art. 10 § 1 i 2 kc), a wyjątkowo kobieta, która ukończyła lat 16 i za zgodą sądu opiekuńczego zawarła związek małżeński (art. 10 § 1 kro).

• Osobami prawnymi są Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną (art. 33 k.c.) uzyskują osobowość prawną zazwyczaj z chwila rejestracji przez organ rejestrowy i od tej chwili stają się podmiotami prawa cywilnego.

• Osoba prawna jest tworem sztucznym powołanym przez człowieka w drodze:

• aktu prawnego organów państwa, np. wyższa uczelnia tworzona ustawą sejmową,

• systemu koncesyjnego, w którym osoba prawna powstaje z inicjatywy jej założycieli po uzyskaniu zgody (koncesji) właściwego organu państwa,

• systemu normatywnego, w którym do powstania osoby prawnej konieczne jest wyłącznie spełnienie warunków określonych w ustawie.

Na istotę osoby prawnej składają się:

• osoby fizyczne,

• element majątkowy,

• element organizacyjny (istnienie określonej struktury),

• cel (zazwyczaj określony w statucie).

• Osoba prawna działa przez swoje organy i występuje jako samodzielny podmiot prawa cywilnego.

• Zdolność prawna osób prawnych jest ściśle związana ze zdolnością do czynności prawnych, zarówno jeżeli chodzi o chwilę jej uzyskania, jak i utraty.

1. Treść.

Treść stosunku tworzą prawa i obowiązki stron.

Uprawnieniom jednej strony odpowiadają obowiązki drugiej strony. Niekiedy jedna strona jest tylko uprawniona, druga zaś tylko zobowiązana np. w stosunku łączącym poszkodowanego i sprawcę szkody wyrządzonej przez niego czynem niedozwolonym - art. 415 i nast. k.c.

W innych stosunkach obie strony są zarazem uprawnione i zobowiązane.

Stosunek cywilnoprawny - umowa sprzedaży (art. 535 kc).

3. Przedmiot.

Przedmiotem stosunku cywilnoprawnego jest zachowanie się podmiotów tego stosunku wyznaczone treścią stosunku oraz obiekty materialne i niematerialne, których to zachowanie dotyczy.

Rodzaje przedmiotów stosunku cywilnoprawnego:

• rzeczy ruchome i nieruchome (w tym również pieniądze i papiery wartościowe),

• zwierzęta,

• przedmioty materialne niebędące rzeczami,

• przedmioty niematerialne (energia, dobra niematerialne o charakterze intelektualnym, dobra osobiste),

• zorganizowane kompleksy majątkowe (przedsiębiorstwo, gospodarstwo rolne).

8. Pojęcie, rodzaje i forma czynności prawnych.




Czynność prawna - zachowanie się osoby fizycznej albo prawnej zawierające, co najmniej jedno oświadczenie woli zmierzające do wywołania określonych skutków prawnych. Koniecznym elementem każdej czynności prawnej jest co najmniej jedno oświadczenie woli (uzewnętrznienie aktu woli). Poza oświadczeniem woli w skład czynności prawnej wchodzą niekiedy jeszcze inne elementy, np. wydanie rzeczy, wpis do księgi wieczystej.




Jednostronne i dwustronne.

Jednostronne dochodzą do skutku poprzez oświadczenie woli tylko jednej osoby, np. testament.

Do dokonania czynności dwustronnej (umowy) niezbędne jest zgodne oświadczenie woli dwóch stron, np. zawarcie umowy sprzedaży, najmu, pożyczki.

Odpłatne i nieodpłatne.

Podstawą tego podziału jest to, czy korzyść uzyskują obydwie strony, czy tylko jedna ze stron czynności prawnej.

Do odpłatnych zalicza się czynności, w których świadczenie jednej strony ma nastąpić za odpłatą drugiej stronie czynności, np. umowa sprzedaży, najmu. Wszystkie inne czynności uznawane są za bezpłatne, np. umowa darowizny, użyczenia.

Zobowiązujące i rozporządzające.

Czynności prawne zobowiązujące polegają na zobowiązaniu się do określonego zachowania wobec innego podmiotu, np. umowa zlecenia, umowa o dzieło.

Czynnościami prawnymi rozporządzającymi są natomiast czynności, których celem jak i skutkiem jest przeniesienie, ograniczenie, obciążenie lub zniesienie prawa przysługującego podmiotowi, dokonującemu czynności prawnej, np. umowa zbycia spadku, umowa zrzeczenia się własności nieruchomości.

Konsensualne i realne.

Przy czynnościach prawnych konsensualnych wystarczy samo złożenie oświadczenia (oświadczeń) woli, aby czynności doszły do skutku. Natomiast przy czynnościach prawnych realnych konieczne jest, obok oświadczenia (oświadczeń) woli, spełnienie dodatkowych warunków, np. wręczenie rzeczy przy umowie użyczenia, wpis do księgi wieczystej przy umowie sprzedaży nieruchomości.

Czynności prawne między żyjącymi oraz na wypadek śmierci.

Czynności prawne między żyjącymi wywołują skutki prawne między żyjącymi osobami (zarówno fizycznymi, jak i prawnymi). Natomiast czynności prawne na wypadek śmierci wywołują skutki z chwilą śmierci osoby dokonującej tych czynności, np. sporządzenie testamentu.

Jednakże, aby zachowanie się podmiotu(-ów) uznane zostało w świetle prawa cywilnego za oświadczenie woli, musi być:

• na tyle zrozumiałe, żeby chociaż w drodze wykładni możliwe było ustalenie jego sensu,

• swobodne tj. niezłożone pod wpływem przymusu fizycznego,

• złożone na serio, tj. poważnie.

Akt woli i jego uzewnętrznienie stanowią całość, która w świetle prawa jest instrumentem realizacji woli osoby składającej oświadczenie woli.

Jeżeli jednak zewnętrzny przejaw woli nie oddaje woli wewnętrznej, np. umowa zawarta pod wpływem groźby, mówimy o wadach oświadczenia woli.







Brak świadomości lub swobody - art. 82 k.c.

Czynność prawna dotknięta taką wadą jest bezwzględnie nieważna, np. oświadczenie woli złożone przez osobę chorą psychicznie.

Pozorność - art. 83 k.c.

Na przykład strony zawierają umowę sprzedaży, a umawiają się, że w rzeczywistości dojdzie do skutku umowa darowizny.

Skutkiem prawnym jest nieważność bezwzględna pozornego oświadczenia woli, w tym przypadku sprzedaży.

Błąd - art. 84 k.c. i art. 86 k.c.

• co do stanu faktycznego np. kupno tombaku zamiast złota,

• co do treści oświadczenia woli np. w ofercie sprzedaży mieszkania błędnie wpisano kwotę zamiast 100.000 zł., wpisano 10.000 zł.

Skutkiem błędu jest nieważność względna, co oznacza, że poprzez oświadczenie złożone tej osobie na piśmie, można uchylić się od skutków prawnych takiego oświadczenia woli.

Groźba - art. 87 k.c.

Bezprawna i poważna zapowiedź wyrządzenia osobie dolegliwości, gdy określony podmiot nie dokona żądanej czynności prawnej, np. podpalenie sklepu w razie odmowy jego sprzedaży. Skutkiem prawnym jest nieważność względna czynności prawnej (patrz błąd).

W zasadzie podmiot dokonujący czynności prawnej może złożyć oświadczenie woli w dowolnej formie (ustnej, pisemnej, notarialnej), chyba że z wyraźnego przepisu prawa bądź woli stron wynika obowiązek zachowania formy szczególnej.

W związku z powyższym wyróżnia się następujące formy szczególne:

• Forma pisemna (art. 78 i art. 79 k.c.) - występuje w tych wszystkich przypadkach, w których przepisy wymagają formy pisemnej, ale nie określają skutków jej niezachowania.

Niezachowanie tej formy nie powoduje nieważności czynności prawnej, a jedynie utrudnienia dowodowe. W razie sporu przed sądem niedopuszczalny będzie dowód z przesłuchania świadków lub stron na okoliczność dokonania czynności prawnej (wyjątek stanowi art. 74 par. 2 k.c.).

Jeżeli forma pisemna jest zastrzeżona pod rygorem nieważności, niezachowanie tej formy powoduje nieważność czynności prawnej, np. art. 522 k.c. - przejęcie długu.

• Kwalifikowana forma pisemna - to najczęściej forma aktu notarialnego, wymagana zawsze do przeniesienia własności nieruchomości. Brak tej formy pociąga za sobą nieważność czynności prawnej. Nie dotyczy to przypadków, gdy forma szczególna była zastrzeżona jedynie dla wywołania określonych skutków czynności prawnej.

Podsumowując, należy stwierdzić, iż czynność prawna będzie ważna, jeżeli:

• jej treść nie będzie sprzeczna z przepisami prawa oraz zasadami współżycia społecznego,

• oświadczenie woli będzie wolne od wad,

• dokonane zostanie w odpowiedniej formie,

• podmiot(-ty) dokonujący czynność prawną będzie posiadał odpowiednią kategorię zdolności do czynności prawnych.

9. Prawo rzeczowe.

9. 1. Pojęcie.




W znaczeniu przedmiotowym prawo rzeczowe oznacza dział prawa cywilnego regulujący problematykę prawa własności oraz innych form korzystania z rzeczy.

W znaczeniu podmiotowym odpowiada następującym cechom:

• dotyczy rzeczy (ruchomej lub nieruchomej; wyjątkowo prawa, gdy przepis szczególny tak stanowi);

• jest prawem bezwzględnym, co oznacza, że zainteresowani nie mają możliwości umownego, odmiennego od uregulowań ustawowych, kształtowania treści praw rzeczowych.

9. 2. Przedmiot praw rzeczowych.

Przedmiotem praw rzeczowych, poza kilkoma wyjątkami, są rzeczy. Oznacza to, że prawa te polegają bądź na korzystaniu z rzeczy, np. prawo własności, bądź dotyczą rzeczy, spełniając inną funkcję, np. hipoteka, zastaw.

W myśl art. 45 k.c. rzeczami są tylko przedmioty materialne.

Z powyższego wynika, że są to dobra, które zarówno są:

• materialnymi częściami przyrody (przedmioty materialne), jak i

• mają samoistny charakter, tzn. w obrocie mogą być traktowane jako dobra samoistne.

Rzeczami szczególnego rodzaju są pieniądze. Nie są rzeczami np. dobra niematerialne, energia.

Podstawowe znaczenie dla prawa rzeczowego ma podział rzeczy na ruchome i nieruchome. Rzeczy ruchome (ruchomości) to rzeczy, które nie są nieruchomościami.

Natomiast, zgodnie z art. 46 kc wyróżnia się trzy rodzaje nieruchomości:

• gruntowe - części powierzchni ziemskiej,

• budynkowe - budynki trwale z gruntem związane,

• lokalowe - części takich budynków.

Części powierzchni ziemskiej (grunty) są zawsze nieruchomościami i stanowią odrębny przedmiot własności. Natomiast budynki i części takich budynków są nieruchomościami tylko wtedy, gdy przepis szczególny to przewiduje. W przeciwnym razie stanowią części składowe nieruchomości gruntowej.

9. 3 Rodzaje praw rzeczowych (zasada zamkniętej listy praw rzeczowych).




________________________________________________

INNE PRAWA MAJĄTKOWE




1. Własność (najszersze prawo ze wszystkich praw rzeczowych).

Zgodnie z art.140 kc własność to uprawnienie do:

• korzystania z rzeczy, które może polegać na jej posiadaniu, używaniu, pobieraniu pożytków i innych przychodów z rzeczy, dysponowaniu rzeczą, np. przetworzenie rzeczy, jej zużycie, a nawet zniszczenie;

• rozporządzania rzeczą - oznacza uprawnienie do wyzbycia się własności rzeczy np. w drodze sprzedaży, oraz uprawnienie do obciążenia rzeczy, np. zastaw, hipoteka.

Jeżeli własność tej samej rzeczy będzie przysługiwała niepodzielnie kilku osobom, wówczas mamy do czynienia ze współwłasnością.

Własność można nabyć i utracić w wyniku:

• przeniesienia własności (art. 155- 170 kc),

• zasiedzenia (art. 172 - 176 kc),

• przemilczenia (art. 187 i art. 189 kc),

• zrzeczenia się prawa własności (art. 179 - 180 kc),

• zawłaszczenia (art. 181 kc),

• znalezienia (art. 183 - 189 kc).

W razie naruszenia prawa własności właścicielowi przysługuje:




• roszczenie windykacyjne - żądanie właściciela zwrotu rzeczy od osoby, która rzeczą faktycznie włada, chyba że posiadaczowi (dzierżycielowi) przysługuje takie uprawnienie (art. 222 § 1 kc), np. w przypadku wygaśnięcia umowy użyczenia i pozostawania rzeczy nadal w posiadaniu biorącego;

• roszczenie negatoryjne - właściciel może żądać przywrócenia stanu zgodnego z prawem i zaprzestania naruszeń (art. 222 § 2 kc); ma miejsce wtedy, gdy prawo własności jest naruszone w inny sposób niż pozbawienie władztwa nad rzeczą, np. przechodzenie przez grunt, pobieranie wody.

Obok ww. roszczeń można jeszcze wymienić roszczenia uzupełniające. Są to roszczenia o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków czy też roszczenia o odszkodowanie za szkodę spowodowaną zużyciem rzeczy, pogorszeniem jej stanu lub utratą.

2. użytkowanie wieczyste.

Użytkowanie wieczyste jest prawem rzeczowym najbardziej zbliżonym do prawa własności ze względu na zakres uprawnień przyznanych użytkownikowi wieczystemu. Powstaje ono w drodze umowy między właścicielem nieruchomości, np. Skarbem Państwa, a osobą fizyczną lub prawną, w formie aktu notarialnego poprzez dokonanie wpisu do księgi wieczystej. Wówczas użytkownik wieczysty nabywa prawo do korzystania z nieruchomości z wyłączeniem innych osób oraz prawo do rozporządzania swoim prawem, w granicach wyznaczonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego oraz przez zawartą umowę (art. 233 kc).

3. prawa rzeczowe ograniczone.

Termin „prawa rzeczowe ograniczone” tłumaczy się tym, że zapewniają one osobie, której przysługują, jedynie ograniczony zakres uprawnień względem rzeczy. W wyniku ustanowienia tych praw ulegają zwężeniu uprawnienia właściciela. Są to np. użytkowanie, służebność, zastaw, hipoteka.

9. 4 Posiadanie i dzierżenie.

Posiadanie - najogólniej posiadanie określa się jako faktyczne władztwo nad rzeczą.

Zgodnie z art. 336 kc posiadaczem rzeczy jest ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny).

Przeciwko temu, kto samowolnie naruszył posiadanie, jak również przeciwko temu, na czyją korzyść naruszenie nastąpiło, przysługuje posiadaczowi roszczenie o przywrócenie stanu poprzedniego i o zaniechanie naruszeń. Roszczenie to nie jest zależne od dobrej wiary posiadacza ani od zgodności posiadania ze stanem prawnym, chyba że prawomocne orzeczenie sądu lub innego powołanego do rozpoznania spraw tego rodzaju organu państwowego stwierdziło, że stan posiadania powstały na skutek naruszenia jest zgodny z prawem - art. 344 § 1 kc.

Dzierżenie - kto faktycznie włada rzeczą za kogo innego, jest dzierżycielem (art. 338 kc).

Dzierżyciel także włada rzeczą, ale nie za siebie, lecz w imieniu innej osoby, np. pełnomocnik, zarządca.

Skutki naruszenia - patrz posiadanie.

5

PRAWO STANOWIONE

ZWYCZAJ,

PRAWO ZWYCZAJOWE

ZASADY WSPÓŁŻYCIA SPOŁECZNEGO

SYSTEMATYKA PRAWA CYWILNEGO

PODSTAWOWE OBSZARY

SZCZEGÓLNE OBSZARY

ZDARZENIA CYWILNOPRAWNE

ELEMENTY

STOSUNKU CYWILNOPRAWNEGO

PODMIOTY

TREŚĆ

PRZEDMIOT

ZDOLNOŚĆ PRAWNA

USTAJE Z CHWILĄ ŚMIERCI

POWSTAJE Z CHWILĄ URODZENIA

ZDOLNOŚĆ DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH

BRAK

OGRANICZONA

PEŁNA

PRAWA RZECZOWE

WŁASNOŚĆ

UŻYTKOWANIE

WIECZYSTE

OGRANICZONE

PRAWA RZECZOWE

CZYNNOŚCI PRAWNE

JEDNOSTRONNE I DWUSTRONNE

ODPŁATNE I NIEODPŁATNE

ZOBOWIĄZUJĄCE I NIEZOBOWIĄZUJĄCE

KONSENSUALNE I REALNE

MIĘDZY ŻYJĄCYMI ORAZ NA WYPADEK ŚMIERCI

WADY OŚWIADCZENIA WOLI

BRAK ŚWIADOMOŚCI LUB SWOBODY

POZORNOŚĆ

BŁĄD

GROŹBA

---