Barok charakterystyka


Barok

Od końca XVIw do lat 30 XVIIIw.
Wizja świata i człowieka w literaturze baroku barocca (J. portug. - perła o 

nieregulowanym kształcie)- nazwa zapożyczona z terminologii historii sztuki. 
HASŁO: „VANITAS VANITATUM, ET OMINA VANITAS”- Marność nad marnościami iwszystko  marność. 

ŚWIATOPOGLĄD: teocentryzm, niepokój religijny i filozoficzny, egzaltacja 
religijne, negacja świata doczesnego, religijne kategorie myślenia.
KONTRREFORMACJA - prąd powstały w Kościele katolickim wobec zagrożenia 
reformacją.
 


STYL BAROKOWY: głębia, forma otwarta, niejasność, dynamiczne ujęcie przestrzeni, wyjaskrawianie kontrastów, efektów świetlnych, gestów itp. by zaznaczyć 
TRÓJWYMIAROWOŚĆ. Artyści: Rubens, Rembrandt, Bernini, Boromini.
MARINIZM czyli „kwiecisty barok”. Był to nowy styl w literaturze barokowej. 
Nazwa wywodzi się do poety Jana Chrziciela Marina. Styl ten odrzucał renesansową 
harmonię między treścią a kształtem słownym, kładł szczególny nacisk na formę, 
wprowadził obfitość środków stylistycznych. Mariniści nie przestrzegali 
przepisów poetyckich, ani reguł gramatycznych. Łączyli tragizm z komizmem, 
wzniosłość z prostactwem, a nawet wulgarnością dla zaszokowania czytelnika. 
„Powinnością jest nauczać, chlubą podobać się, a koniecznością wzruszać”.    Środki stylistyczne poetów marinistów: ALEGORIA, ANAFORA, GRADACJA  (STOPNIOWANIE), HIPERBOLA (PRZESADNIA), ANTYTEZA (PRZECIWSTAWIANIE), KONCEPT  (niezwykły pomysł kompozycyjny, słowny lub obrazowy), OKSYMORON (epitet 
sprzeczny, przeciwstawny np. żywy trup, ogn
isty lód)
 

 

DAN ANDRZEJ MORSZTYN  -reprezentant nurtu baroku dworskiego, marinista. W swych utworach podejmował tematy miłości, szczęścia, cierpienia i śmierci. „O SOBIE”  - poprzez anafory, gradacje, wyliczanie poeta opisuje swoje cierpienie z powodu  nieodwzajemnionej miłości do Katarzyny. 

„CUDA MIŁOŚCI” (antytezy, paradoksy)  Poeta pisze, że przed miłością nie ma ucieczki, a jeśli ktoś będzie próbował się  przed nią obronić rozumem wpadnie w jej sidła.

 „NIESTATEK I” (kontrast, epitety,  porównania). Poeta wyraża niestałość kobiecej urody. 

„NIESTATEK II”  (wyliczenia, gradacja, anafora). poeta mówi o niestałości uczucia kobiety. „DO 
 

"TRUPA” - triumf konceptu. Wiersz ma formę pozornej rozmowy, monologu 
dramatycznego. Nieszczęśliwie zakochany prowadzi rozmowę z trupem. Zadości mu, że nie żyje, bowiem on cierpi i jest nieszczęśliwy, zrozpaczony z powodu  miłości. Podstawowym środkiem jest antyteza.
 

            DANIEL NABOROWSKI - poeta metafizyczny (podobieństwo do           Sępa-Szarzyńskiego).  Fascynowała go śmierć, nicość, przemijanie, czas. Ówczesny człowiek rozważał  swoje miejsce w nietrwałym świecie, poszukiwał wobec niego jakiejś postawy.  Niepojęty bieg czasu i wieczna niestałość bytu- są to motywy, które składają się  na światopogląd poetów baroku. Śmiertelność ludzkiego ciała i poczucie  nieśmiertelności duszy, przemijanie i duchowy głód wieczności - takie oto  dramatyczne bieguny wyznaczały rozmaite postawy objawione w sztuce. Inni poeci  rozumieli życie jako cągłe umieranie, a śmierć jako początek prawdziwego żywota;  przekonani o nikłej wartości jakichkolwiek ludzkich starań. Naborowski w tych  dramatycznych sprzecznościach zachował równowagę ducha. 

„MARNOŚĆ”( nawiązanie do księgi Koheleta z Biblii). Człowiek hołduje życiu doczesnemu i wartościom 
materialnym, które mają charakter przemijający. Poeta pozwala kochać i żartować, 
śmiać się i weselić, należy to jednak czynić uczciwie i zawsze myśleć o śmierci, 
która przy pobożności i czystości będzie fraszką. 

„KRÓTKOŚĆ ŻYWOTA” Wiersz ten  jest próbą odpowiedzi na temat :czym jest życie, jakie jest? Życie człowieka  jest bardzo krótkie, szybko przemija, a czasu nie można zatrzymać. Życie jest 
chwilą.

 „CNOTA GRUNT WSZYSTKIEMU” Posiadanie dóbr ziemskich, bogactwa nie daje 
szczęścia. Trwałą i godną uwagi jest cnota, nadaje ona sens życiu, zapewnia 
człowiekowi szczęście. 
 

SARMATYZM- kult rycerski, spójność, zwartość. 
 

SARMACI - ludy zasiedlające w poł, I tyś, pne. ziemie nad doliną Wołgą, skąd szły na zachód. ÓWCZESNĄ SZLACHTĘ JEDNOCZYŁO:- poczucie narodowej potęgi, -przekonanie o świetności 
polskiego ustroju, -świadomość tradycji rodowej, -wiara katolicka. W XVIII w. 
ukształtowało się ujemnie nacechowane określenie sarmatyzm, oznaczało 
całokształt XVII wiecznych obyczajów i kultury szlacheckiej, zwykle 
utożsamianych z samowolą i zacofaniem.

SZLACHCIC SARMATA stał na czele kultury polskiej, rodzimego obyczaju, bronił wolności ojczyzny, brał udział w sejmach, sejmikach i rokoszach, aby nie dopuścić do reform, które by naruszały „złotą 
wolność szlachecką”. Szlachcic sarmata musiał być dobrym mówcą, do zdań często 
wtrącał zwroty obce. Dwa wzory kultrury: ziemiański i dworski - wynika to z 
zewnętrznego podziału szlachty

 

            WACŁAW POTOCKI reprezentuje tzw. nurt 
szlachecki baroku, a w jego utworach dominuje tematyka patriotyczna i społeczna 
- moralista i kronikarz.

„NIERZĄDEM POLSKA STOI” Polska to kraj bezprawia, 
chaosu politycznego, Prawo jest niesprawiedliwe, często zmieniane ,nie 
przestrzegane przez bogatą część społeczeństwa. Panuje anarchia szlachecka i 
nierówność wśród obywateli. 

„ZBYTKI POLSKIE” Poeta w tym utworze przepowiada 
szybki upadek Ojczyzny, do którego doprowadzi bogate i wystawne życie szlachty i 
duchowienstwa, którzy niepodległość Ojczyzny traktują podrzędnie, bo to nie 
przynosi im żadnych korzyści.

„POSPOLITE RUSZENIE” Jest to obrazek z życia  szlachty. Ukazuje niezdyscyplinowanie, nieprzygotowanie do walki wojska  szlacheckiego. Utwór jest gorzką ironią, ukazuje bezkarność szlachty, która  wojnę traktowała jak spotkanie towarzyskie i dbała jedynie o własne 
przyjemności. Utwór dopełnia obraz ginącej Ojczyzny.

 „WOJNA CHOCIMSKA” Jest to  obszerny poemat poetycki przedstawiający historię bitwy pod Chocimiem. Jest to  utwór podnoszący Polaków na duchu w obliczu zagrożenia tureckiego. Wiele w nim  podniosłych słów o miłości do Ojczyzny, honorze rycerskim. 

   

             JAN CHRYZOSTOM PASEK (typowy sarmata). „Pamiętniki” dzielą się na 2 części: pierwsza opisuje  wojenne przygody autora, druga ukazuje jego życie ziemiańskie. „Pamiętniki” 
mówią o życiu, o obyczajach szlacheckich, o ich codziennym życiu. Są dokumentem. 
MOLIERE Stworzył wyrazisty typ komedii klasycystycznej, wyposażonej w prawdę 
psychologiczną, obyczajową i społeczną. Klasycyzm jako prąd literacki XVIII w. wyznaczał poezji cele utylitarne, stawiał  przed nią zadania dydaktyczno- moralizatorskie, kładł nacisk na wydarzenia 
społeczne. 

„SKĄPIEC” to komedia ośmieszająca bezwzględność, samolubstwo, obłudę- 
wady ludzkie.
 

Copyright 2002 by www.machine.prv.pl e-mail pieto@o2.pl



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Barok charakterystyka epoki, twórcy
Barok charakterystyczne utwory
barok charakterystyka
Barok charakterystyka epoki
BAROK charakterystyka epoki
barok charakterystyka
BAROK ?chy charakterystyczne
Barok - cechy charakterystyczne na podst. tekstów kulturowyc, Wypracowania
Barok ogólna charakterystyka, Przydatne do szkoły, barok
Barok- ogólna charakterystyka, Język polski
Barok ogólna charakterystyka
Barok ogólna charakterystyka
charakterystyka kuchni słowackiej
barok
Najbardziej charakterystyczne odchylenia od stanu prawidłowego w badaniu
Charakterystyka rozwoju motorycznego
Kryteria charakteryzujące czystość uszlachetnionego pierza gęsiego i kaczego
Charakterystyka programu

więcej podobnych podstron