Malarstwo barokowe było podporządkowane budowli, służąc
albo uświetnieniu jej wnętrz, albo- jak w kościołach
-podniesieniu religijnego nastroju o tematyce mistyczno-
religijnej. Było to malarstwo iluzjonistyczne, realizowane
techniką freskową ( malowanie na mokrym tynku) - w
kościołach na sklepieniach i we wnętrzach kopuł, w pałacach
zaś przede wszystkim na sufitach w formie tzw. plafonów

Wersal - malowidło
ścienne



Malarstwo ścienne - to głównie malarstwo
iluzjonistyczne. Barokowi twórcy poprzez mistrzowsko
opracowane różne rodzaje perspektyw i stosowanie
skrótów stwarzali swoimi dziełami wrażenie, że
powierzchnia ściany i sklepienia to uciekająca w głąb
przestrzeń

otwarta

lub

ograniczona

ramami

architektury. Bardzo często barokowy fresk tworzył
wrażenie zatarcia się granic między architekturą
rzeczywistą i namalowaną.



Na ścianach widnieją namalowane — ale do złudzenia
przypominające prawdziwe — okna, drzwi, czy zasłony.

Za pomocą

 doskonałeg

o

modelunku

 światła i

cienia

uzyskiwano

bardzo

ciekawe

efekty.

.

Następnym rodzajem malarstwa jest martwa natura -
dosłowne tłumaczenie francuskiego wyrażenia - modele
stojące w bezruchu. A zatem martwa natura to natura
nieruchoma.

Najważniejszym elementem, kształtującym kompozycję
obrazu, było światło. To ono organizowało przestrzeń i
wyzwalało grę barw. Światło wydobywało to, co malarz chciał
szczególnie podkreślić, czyli dominantę. Mniej ważne partie
obrazu pozostawały w cieniu. Intensywne kontrasty walorowe
to jedna z najbardziej charakterystycznych cech obrazów
barokowych.

Równie ważny jak światło był w obrazie kolor. Wielki malarz
flamandzki Rubens uważał nawet, że kolor jest znacznie
ważniejszy od rysunku, gdyż właśnie dzięki kolorom
postrzega się przedmioty. W obrazach barokowych
kolorystyka jest różnorodna. Niektórzy artyści posługiwali
się szeroką gamą barwną, inni zawężali ją do kilku tonów.
Dominowały jednak ciepłe barwy.

Postać ludzka

W przedstawianiu postaci ludzkiej posługiwano się
ekspresją, wyrażano ruch. Zmienił się tez kanon piękna.
Barokowa piękna kobieta to kobieta matka, taka która
rodziła, której brzuch nie jest płaski.
Postaci na barokowych obrazach są zawsze w ruchu, czasami są
to pozy wręcz dziwaczne. Tak jakby uchwycono i zatrzymano na
moment najdziwniejszy ruch, nie do uchwycenia dla oka w
momencie, w którym ten ruch trwa. Ciała są dynamiczne,
skręcone.
W malarstwie portretowym rozwinięto ujęcia
reprezentacyjne takie jak portret dworski,
którego przedstawicielem był między innymi
Rubens i Anton van Dyck czy Diego Velazquez —
nadworny malarz hiszpański.

.

Paul Peter Rubens

1577 - 1640

Najsłynniejszy przedstawiciel flamandzkiego malarstwa
barokowego . Znany z dzieł o tematyce mitologicznej, religijnej,
miłosnej, kobiecych aktów, pejzaży i portretów. W malarstwie
Rubensa jest dynamika, dramatyzm, bujność kształtów i bogactwo
kolorów, zmysłowość i swoboda.

Anegdota: Rubens był dwukrotnie żonaty i z obu tych związków
narodziło się ośmioro dzieci. Obie żony oraz dzieci często pozowali
artyście i można ich rozpoznać na obrazach.

Rubens przedstawiał kobiety pulchne, o okrągłych kształtach, dzięki
czemu utrwaliło się hasło „kobiety o rubensowskich kształtach.”

Ważniejsze dzieła:

Andromeda Wenus z lustrem

Trzy gracje Rubensa

Michelangelo Merisi

da Caravaggio

1571-1610, Włoch

Anegdota: Prowadził awanturnicze życie i często
wchodził w konflikt z prawem.

Cechy malarstwa : ciemne tło, intensywny
koloryt, kontrastowy światłocień, śmiałe skróty
perspektywiczne i dynamiczna kompozycja
potęgująca napięcie dramatyczne i siłę wyrazu.
W ostatniej fazie twórczości uspokoił kompozycję
i malował niemal monochromatyczne obrazy

.

Dzięki dramatycznemu użyciu kontrastowego
światła wydobywającego detale i izolującego
postacie wywarł ogromny wpływ na malarstwo
europejskie. Zainicjowany przez Caravaggio styl
zwany jest caravaggionizmem.

Męczeństwo św.
Piotra

Ukrzyżowanie

Wieczerza w Emaus 1600

Wskrzeszenie
Łazarza 1609

Lutnista

(ok.1595)

Diego Velazquez

1599-1660, Hiszpan

Anegdota: W wieku 21 lat młody Diego był już żonaty
z córką swego mistrza, Juaną. O małżonce artysty
wiadomo niewiele. Stała zawsze u boku męża, urodziła
mu dwie córki i zmarła 7 dni po jego śmierci.

Diego Velazquez
Jego styl oceniany był jako chłodny, ponury
i beznamiętny, ponieważ kontrastował w znaczący
sposób z pełnym przepychu, energetycznym
malarstwem barokowym. Potomni uznali jego talent
obdarzając go mianem „malarza prawdy”, ze względu
na zainteresowania artysty szpetotą i akcentowanie
indywidualnych rysów postaci

.

Wenus przed lustrem

Autoportret

Poddanie Bredy

Panny dworskie

Konny portret księcia

Baltazara Carlosa

Rembrandt zwany jest słusznie „malarzem duszy” w
przeciwieństwie do Rubensa, malarza ciała, ponieważ
portretował uczucia i myśli, stany emocjonalne w jakich
były malowane postaci. Nie eksponował nagości.
Portretując nie ukrywał natomiast szpetności czy braku
urody malowanych osób.

Charakterystyczna w
twórczości
Rembrandta

jest

złoto-

brązowa

kolorystyka,

gama

barwna ogranicza się
do

intensywnej

czerwieni i żółci na
brunatnym tle.

Rembrandt, Autoportret,

1629

Rembrandt, Autoportret, 1669

Wymarsz strzelców

Lekcja anatomii

doktora Tulpa

Rembrandt : Lekcja anatomii Dr.
Deyman'a  

Matka Rembranta,

1631

Ojciec żydowskiej

narzeczonej, 1641

Piszący Tytus, 1655.

Saskia jako Flora,

1635

Portret Jerzego Ossolińskiego

PORTRET SARMACKI –

Szlachcic przedstawiony
był w pozycji stojącej,
ubrany w
reprezentacyjny strój ,
z wymalowanym herbem
w widocznym miejscu.

PORTRET TRUMIENNY - upamiętnia wygląd osoby zmarłej.
Przedstawia popiersie osoby, malowaną bez użycia
światłocienia, z wzrokiem skierowanym na oglądającego
portret.

Polskie portrety trumienne malowano na blasze, najczęściej
cynowej. Malarstwo to było najbardziej popularne w XVII i
XVIII wieku wśród szlachty. Kształt portretu dostosowany był
do boku trumny. Portret bowiem podczas uroczystości
pogrzebowych mocowano do trumny od strony głowy
zmarłego (tak, by on sam mógł "brać" udział w uroczystości).
Po przeciwległej stronie mocowano epitafium, a po bokach
stawiano tarcze herbowe.
Po zakończeniu uroczystości portret często
wieszano na ścianie kościoła, którego zmarły
był dobrodziejem. Najstarszym znanym
portretem trumiennym w Polsce jest wizerunek
Stefana Batorego z końca XVI wieku.

W malarstwie XVII wieku dominowała tematyka religijna. Typową
dla baroku tematyką były przedstawienia tańca śmierci,
symbolizujące naukę o ulotności życia, umieraniu, wskrzeszeniu
zmarłych i zrównaniu wszystkich stanów. W połowie XVII wieku,
pod wpływem sztuki Rembrandta, powstają dzieła o znacznie
intensywniejszych

barwach

i

kompozycji

podkreślonej

światłocieniem.

W Polsce malarstwo barokowe rozwijało się
szczególnie w środowiskach Warszawy,
Gdańska i Krakowa, korzystając głównie z
mecenatu dworu i Kościoła. Malowali artyści
włoscy, niemieccy i holenderscy, ale dzięki
królowi Sobieskiemu wykształcona
została w Rzymie grupa polskich artystów z
Jerzym Szymonowiczem na czele.

Jan III Sobieski

Portret rodziny Sobieskich autor Henri Gascar

Do

najwybitniejszych

postaci

tego

okresu należał także Daniel Schultz

Jan Heweliusz

Jan Kazimierz

Dziękuję za uwagę

Elżbieta Sternicka