Jakie prawa mają uczniowie(1)

Prawa ucznia to pojęcie umowne. Uczniom przecież przysługują takie same prawa jak wszystkim ludziom, które zawarte są m.in. w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka ONZ, Konstytucji RP oraz Konwencji o Prawach Dziecka.

JAKIE PRAWA MAJĄ UCZNIOWIE I JAK MOGĄ ICH BRONIĆ?

Treści:
-prawa człowieka
-prawa dziecka według Konwencji Praw Dziecka
-prawa i obowiązki uczniów.

Szczegółowe cele edukacyjne:
-poznanie praw i obowiązków wynikających ze statutu szkoły,
-poznanie praw dziecka zapisanych w Konwencji Praw Dziecka,
-poznanie instytucji działających na rzecz ochrony praw dziecka,
-umiejętność czytania ze zrozumieniem i interpretowania dokumentów (statutu szkoły, zapisów w Konwencji Praw Dziecka, Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka),
-umiejętność stosowania w praktyce praw i obowiązków ucznia i dziecka,
-umiejętność oceny przestrzegania i łamania praw dziecka,
-obrona swoich praw,
-postawy świadczące o odpowiedzialności za swoje postępowanie (za sukcesy i niepowodzenia).

Metody i środki dydaktyczne:
-praca z tekstem źródłowym
-„burza mózgów”
-praca w grupach
-rozmowa nauczająca.

Przebieg lekcji:
1. Wprowadzenie
Tematem lekcji będą prawa, które przysługują dzieciom oraz obowiązki, którym podlegają.
W świetle prawa dziecko to osoba mająca mniej niż 18 lat, objęta ochroną prawną wynikającą z wszystkich dokumentów strzegących praw człowieka.
2. Wyjaśnienie pojęć: „prawa” i „obowiązki”.
3. Podanie przez uczniów skojarzeń związanych z prawami człowieka (burza mózgów). Zapisanie ich na tablicy bez żadnej wstępnej selekcji.
Prawa ucznia to pojęcie umowne. Uczniom przecież przysługują takie same prawa jak wszystkim ludziom, które zawarte są m.in. w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka ONZ, Konstytucji RP oraz Konwencji o Prawach Dziecka.
4. Praca w 6 grupach:
Rozdanie uczniom tekstu „KONWENCJA O PRAWACH DZIECKA” - fragmenty, „POWSZECHNA DEKLARACJA PRAW CZŁOWIEKA (1948) - fragmenty, „KONSTYTUCJA
RP” - fragmenty, fragmentów USTAWY O SYSTEMIE OŚWIATY , ROZPORZĄDZENIA MENIS w sprawie ramowego statutu szkoły oraz w sprawie zasad oceniania, klasyfikowania i promowania.
Wybranie i odczytanie kwintesencji praw człowieka - dziecka.
Analiza najważniejszych praw ucznia wynikających z tych dokumentów.

5. Przypomnienie, co to jest statut szkoły i co zawiera.

Aktem prawnym odnoszącym się do praw ucznia jest - statut szkoły - wraz z załączonym do niego katalogiem praw i obowiązków ucznia.
Najważniejszym prawem ucznia jest:
-prawo do nauki (art. 70 ust. 1 Konstytucji RP).

W Statucie każdej szkoły zawarte są prawa i obowiązki ucznia. Zgodnie z jego zapisem uczeń ma prawo do:
- właściwie zorganizowanego procesu kształcenia, zgodnie z zasadami higieny pracy umysłowej,
- opieki wychowawczej i warunków pobytu w szkole zapewniających bezpieczeństwo, ochronę przed wszelkimi formami przemocy fizycznej bądź psychicznej oraz ochronę i poszanowanie jego godności,
- życzliwego, podmiotowego traktowania w procesie dydaktyczno - wychowawczym,
- swobody wyrażania myśli i przekonań, w szczególności dotyczących życia szkoły, a także światopoglądowych i religijnych - jeśli nie narusza tym dobra innych osób,
- rozwijania zainteresowań, zdolności i talentów,
- bycia szanowanym jako osoba, której wolno zachować własny specyficzny styl,
- sprawiedliwej, jawnej i obiektywnej oceny,
- pomocy w przypadku trudności w nauce,
- korzystania z pomieszczeń szkolnych, sprzętu, środków dydaktycznych, księgozbioru biblioteki podczas zajęć pozalekcyjnych,
- wpływania na życie szkoły poprzez działalność samorządową oraz zrzeszanie się w organizacjach działających w szkole.

Ponadto uczeń ma prawo:
- znać termin sprawdzianu z tygodniowym wyprzedzeniem,
- pisać nie więcej niż jeden sprawdzian w ciągu dnia i nie więcej niż 3 w tygodniu,
- zobaczyć poprawione sprawdziany pisemne i poznać ich ocenę w terminie do 2 tygodni,
- prosić o dodatkowe uzasadnienie oceny,
- prosić nauczyciela o dodatkowe wyjaśnienie zagadnienia, którego nie zrozumiał,
- zwracać się w sprawach rozstrzygania sporów na terenie szkoły do nauczyciela dyżurnego, wychowawcy lub dyrektora,
- do korzystania z pomocy rzecznika praw ucznia, gdy czuje się pokrzywdzony.

Szkoła powinna także zapewnić uczniom:
-bezpieczeństwo
-ochronę przed przemocą
-ochronę przed uzależnieniem.
Kary i nagrody stosowane przez nauczycieli nie mogą naruszać godności i nietykalności osobistej (nie bić, nie obrażać, nie poniżać).
Uczeń może głosić poglądy kontrowersyjne pod warunkiem, że nie naruszają one praw innych osób, nie ośmieszają ich, nie poniżają, nie godzą w ich dobre imię.

6. Zapoznanie się ze statutem szkoły - praca cicha.

Omówienie praw ucznia w oparciu o statut szkoły (1 statut szkoły dla 2 uczniów).

7. Ćwiczenie sprawdzające rozumienie łamania/naruszania praw ucznia (wraz z uzasadnieniem wypowiedzi).

a. Uczeń klasy I b kilkakrotnie naruszył zasady dyscypliny podczas wycieczki szkolnej. Aby go ukarać, wywieszono w gablocie szkolnej jego zdjęcie ze szczegółowym opisem wszystkich zachowań.
b. Władze SU wystąpiły do dyrektora o zmianę opiekuna, na innego, który ich zdaniem będzie lepszy. Dyrektor odmówił.
c. Kasia zapytała nauczyciela matematyki, jakie oceny uzyskała do tej pory. Nauczyciel odmówił, twierdząc, że poinformuje ją we właściwym czasie.
d. Tomek na przerwie dostał list od kolegi z innej klasy. Nie zdążył go przeczytać i chciał to uczynić na lekcji. Nauczyciel list mu odebrał, a następnie sam go przeczytał.

8. Obowiązki ucznia:
-Ochrona praw ucznia nie oznacza, że mogą oni bezkarnie naruszać godność nauczycieli, obrażać ich i lekceważyć.
Oprócz praw uczniowie mają także obowiązki.
Do obowiązków ucznia w szkole należy:
- systematyczne i aktywne uczestnictwo w zajęciach lekcyjnych i w życiu szkoły,
- noszenie wymaganych podręczników i przyborów szkolnych,
- przestrzegania zasad kultury współżycia w odniesieniu do kolegów, nauczycieli i innych pracowników szkoły,
- odpowiedzialność za własne życie, zdrowie i higienę,
- bycie uczciwym i prawdomównym,
- dbałość o wspólne dobro, ład i porządek w szkole,
- dbałość o estetyczny wygląd szkoły i otoczenia,
- dbałość o honor klasy i szkoły,
- noszenie na zajęcia kultury fizycznej stroju gimnastycznego,
- udział w uroczystościach i imprezach organizowanych przez szkołę.

-rozmowa nt. obowiązków ucznia
-uzupełnienie informacji nt. obowiązków ucznia w oparciu o załącznik do statutu szkoły dotyczący tego zagadnienia.
-podkreślenie, że obowiązkiem ucznia jest także poznanie swoich praw, aby móc się o nie upominać

-prawa i obowiązki związane są z odpowiedzialnością za własne postępowanie.

9. Co możesz zrobić, gdy twoje uczniowskie prawa są łamane?
-najpierw porozmawiaj z nauczycielem - być może w tej rozmowie przyda się pomoc wychowawcy;
-jeśli to nie przyniesie efektów - poproś o wsparcie (pomoc) swoich rodziców;
-osobą, która podejmuje najważniejsze decyzje w szkole jest dyrektor - zwróć się do niego z tą sprawą;
-pamiętaj o istnieniu dwóch innych ważnych szkolnych organów - rady szkoły i samorządu uczniowskiego - oni także są twoimi sojusznikami;
-gdy zawiodą wszystkie szkolne procedury - szukaj pomocy rzecznika praw ucznia, działającego w każdym kuratorium;
Misja rzeczników to:
- przeciwdziałanie łamaniu praw ucznia w szkole
- zwiększenie świadomości prawnej dzieci, rodziców, nauczycieli
- działanie na rzecz zmiany wadliwych i krzywdzących zapisów prawa oświatowego.
-w ostateczności można odwołać się do innych sposobów nacisku, np. opinii publicznej w danej miejscowości za pośrednictwem lokalnej prasy czy radia.