Paul Ricoeur, Znaczące działanie rozważane jako tekst
rozumienie naiwne -> wyjaśnianie -> rozumienie krytyczne
dyskurs - ciągłe przechodzenie od struktury do zdarzenia i z powrotem. Referencja dyskursu - odnoszenie się do zewnętrznego świata. Dyskurs to zdarzenie językowe i użycie języka.
KH wszelka interpretacja musi uprzednio zrozumieć, co ma być interpretowane; podstawą interpretacji całości jest szczegół, podstawą rozumienia szczegółu - całość.
mowa jako zdarzenie
dyskurs zawsze odbywa się w czasie i w teraźniejszości,
jest autoreferencjalny, odsyła wstecz do wypowiadającego go,
spełnia symboliczną funkcję języka, odnosi się do świata
ma odbiorcę
pismo to znaczenie zdarzenia mowy, nie samo zdarzenie.
Czasowość i teraźniejszość dyskursu:
Aspekty czynności mowy w kolejności od największego stopnia intencjonalnego uzewnętrznienia umożliwiającego utrwalenia w formie pisma: czynność lokucyjna (czynność mówienia); moc illokucyjna (moc zawarta w mówieniu); działanie perlokucyjne (wykonywana przez mówienie).
To wszystko zawiera się w znaczeniu tekstu.
Język pisany: rozbieżność werbalnego znaczenie tekstu i intencji myślowej .
Tekst oderwany od autora
Tekst uwalnia swoje znaczenie od przewodnictwa intencji myślowej i swoje odniesienie od ogran odniesienia ostensywnego (wskazującego). Świat -> zespół odniesień otwieranych przez teksty. Odniesienia otwierają świat.
Pierwszym, co rozumiemy w dyskursie jest PROJEKT, zarys nowego bycia-w-świecie.
Tylko dyskurs zwraca się do kogoś. Tekst pisany zwraca się do publiczności, którą sam wytwarza. Uniwersalność adresu.
Działanie może stać się przedmiotem nauki bez utraty swojego znaczącego charakteru poprzez obiektywizację podobną do utrwalenia, jakie występuje w piśmie.
Jak jest możliwe oderwanie znaczenia działania od zdarzenia działania?
1st działanie ma strukturę czynności lokucyjnej, ma treść 'zdaniową'
noematyczna struktura działania (możliwa do utrwalenia i oddzielenia od procesu interakcji).
Działanie daje się identyfikować zgodnie z swoją treścią zdaniową oraz z zgodnie z mocą illokucyjną. Te dwa aspekty tworzą „zawartość sensu”.
Tekst oderwany od autora -> działanie oderwane od aktora.
Autonomizacja ludzkiego działania konstytuuje jego społeczny wymiar.
Dystans aktor-działanie -> problem z przypisaniem odpowiedzialności;
proste działania -> zgodność znaczenia i intencji.
„bieg wydarzeń”. Dyskurs odciska się w czymś przestrzennym. Działanie pozostawia „ślad”, gdy przyczynia się do powstawania takich wzorców, które stają się dokumentami ludzkiego działania. Ludzkie działanie zostawia ślad na historii. Ciągły proces rejestracji ludzkiego działania, historia jako suma „znamion”, których los wynika się z kontroli aktorów, h. jako autonomiczny byt.
Osadzanie działań w czasie społecznym -> czyny ludzkie stają się 'instytucjami' (znaczenie oddziela się od intencji). Odpsychologizowanie znaczenia aż do redukcji do samego dokonania.
'obiektywność' wynikająca ze 'społecznego utrwalania' zachowań znaczących.
Adekwatność i ważność
działaniem znaczącym jest takie działanie, którego ważność wykracza 'poza' jego adekwatność do jego początkowej sytuacji. Uwolnienie od kontekstu sytuacyjnego.
Znaczenie ważnego zdarzenia przewyższa i przekracza społeczne warunki jego zaistnienia.
Ważność - trwała adekwatność. Przeciwstawianie uwarunkowań własnego wytworzenia.
Ludzkie działanie jako 'dzieło otwarte'
sędziami jest historia. Znaczeniem zdarzenia jest sens jego przyszłych interpretacji.
Paradygmat interpretacji tekstu.
Jak wygląda analogia działania z tekstem na poziomie metodologii?
Paradygmat czytania czerpie swoje główne rysy ze statusu samego tekstu charakteryzującego się:
(a) utrwaleniem znaczenia,
(b) oderwaniem od intencji myślowej autora,
ekspozycją nieostensywnych odniesień,
uniwersalnym zakresem adresatów.
a+b+c+d -> obiektywność tekstu
obiektywność tekstu -> umożliwienie wyjaśniania. Wyjaśnianie kongenialne z tą obiektywnością.
Proces obiektywizacji zachodzi w sferze znaków i stanowi źródło procesów wyjaśniania. W tej samej sferze znaków następuje też konfrontacja wyjaśniania z rozumieniem.
Dialektyczny charakter rozumienie - wyjaśnianie
dialektyka postępująca od rozumienia do wyjaśniania
rozłączność znaczenia i intencji -> dialektyka rozumienia i wyjaśniania.
Nie ma reguł trafnego domysłu, są metody uznawania domysłów. Dialektyka domysłu i uznania.
Tekst musi być konstruowany, bo jest całością będącą hierarchią składników. Cyrkularny charakter - w rozpoznaniu części tkwi założenie całości, całość konstruujemy przez szczegóły
Sąd o ważności jest domysłem. jednostronność czynności czytania.
Tekst - kumulatywny, holistyczny proces. Wielogłosowość, otwartość na różne odczytania.
Uznanie jest dyscypliną opartą na argumentacji.
Również znaczenie ludzkiego działania charakteryzuje specyficzna wielogłosowość. Ważna jest relacja między wymiarami celu i motywacji działania. Tym, co można konstruować w ludzkim działaniu jest jego podłoże motywacyjne (zespół charakterów pożądaniowych).
Zdystansowanie w stosunku do społecznego zapisu ludzkiego działania.
Nieustający konflikt interpretacji. (mający prowadzić do uznania)
dialektyka postępująca od wyjaśniania do rozumienia
wyjście od referencyjnej funkcji tekstów. Strukturalizm - pozostanie w świecie tekstu, wydobycie środkami analizy strukturalnej jego logiki, operacji, które odnoszą się do siebie nawzajem.
Funkcja analizy strukturalnej polega na prowadzeniu od semantyki powierzchniowej do semantyki głębi. Jest to etap między analizą naiwną a krytyczną.
Nieostensywnym odniesieniem tekstu jest świat otwierany przez semantykę głębi tekstu. Rozumieniu nie ma podlegać początkowa sytuacja dyskursu, rozumienie chce uchwycić propozycje obrazu świata otwieraną przez odniesienia tekstu.
Wyjście poza horyzont sytuacji egzystencjalnej autora tekstu.
Systemy semiologiczne
zjawiska społeczne - posiadają semiologiczny charakter, jeśli można określić relację między kodem a przekazem, między poszczególnymi jednostkami kodu, między znaczącym a znaczonym...
funkcja semiotyczna/symboliczna (podstawianie znaków za rzeczy) podstawą rzeczywistości społ. Korelacja zamiast przyczynowości -> inny sposób rozważania motywacji w grupach społecznych.
Mediacyjna funkcja semantyki głębi (między analizą strukturalną a przyswajaniem sobie).
Semantyka ta ujawnia się w życiu społecznym podczas analizy strukturalnej, bo struktury społeczne są faktycznie próbami uporania się z życiową niepewnością, ludzkimi dylematami itp.
Funkcja odniesieniowa struktur.
Znaczących wzorów, które chce uchwycić interpretacja głęboka, nie da się zrozumieć bez osobistego zaangażowania. Rola osobistego zaangażowania w rozumieniu zjawisk ludzkich.
Rozumienie to nie emocjonalne identyfikowanie się.
Rozumienie jest zapośredniczone przez całość procedur wyjaśniania. Dynamiczne znaczenie wyzwolone przez wyjaśnianie (moc otwierania świata)
koło hermeneutyczne - korelacja między wyjaśnianiem a rozumieniem, rozumieniem a wyjaśnianiem.