ZARZĄDZNIE PRZEDSIĘBIORSTWEM
POJĘCIE I EWOLUCJA ZARZĄDZANIA
W przedsiębiorstwie czynniki produkcji (kapitał, praca, informacje, itp.) dają efekty wtedy, gdy w sprzyjających warunkach są połączone z zarządzaniem.
Podstawowym zadaniem zarządzania jest zapewnienie realizacji celów organizacji zgodnie z zasadą racjonalnego gospodarowania (lub zasadami skuteczności, celowości, ? )
Zarządzanie jest procesem złożonym, obejmującym cztery podstawowe funkcje: planowanie (określanie celów organizacji i decydowanie o najlepszym sposobie ich osiągania), organizowanie (określanie najlepszego sposobu grupowania typów działań i zasobów), przewodzenie (motywowanie załogi organizacji do pracy w interesie organizacji) i kontrolowanie (obserwowanie i wprowadzanie korekt do bieżących działań dla ułatwienia realizacji celów).
Zarządzanie - jest to „zestaw działań (obejmujący planowanie i podejmowanie decyzji, organizowanie, przewodzenie tj. kierowanie ludźmi, i kontrolowanie) skierowanych na zasoby organizacji (ludzkie, finansowe, rzeczowe i informacyjne) i wykorzystanych z zamiarem osiągnięcia celów organizacji w sposób sprawny i skuteczny.
Na teorię zarządzania można spojrzeć w różnym ujęciu. W licznych opracowaniach przedstawia się ją jako podejście (spojrzenie czy też kierunek) klasyczne, behawioralne, ilościowe, współczesne.
Ujęcie klasyczne obejmuje zarządzanie naukowe i administracyjne (efektywność pracy i struktura organizacyjna).
Spojrzenie behawioralne cechuje zainteresowanie zarówno zachowaniem indywidualnym, jak i grupowym.
Podejście ilościowe, w tym ilościowa teoria zarządzania i zarządzanie operacyjne, próbują zastosować techniki ilościowe do podejmowania decyzji i rozwiązywania problemów.
NOWE TENDENCJE W GOSPODARCE I ZARZĄDZANIU
Przyszłość określana jest mianem nadchodzącej „trzeciej fali”, społeczeństwa informacyjnego, społeczeństwa usługowego.
W świetle różnych przewidywań, wizji i postulatów rysują się następujące przemiany, określane jako światowe trendy rozwoju:
Postępująca globalizacja gospodarki światowej
Zanik niezależności gospodarczej państw
Powstanie jednolitego rynku
Zmiana stylów życia
Upodmiotowienie pracowników
Wzrost możliwości wyboru zawodu
Wydłużenie horyzontu czasowego
Głęboki i nieodwracalny w skutkach kryzys hierarchiczny struktur zarządzania
Pełniejsza transformacja gospodarki industrialnej w gospodarkę informacyjną.
Nowoczesne zarządzanie to zarządzanie twórcze, oparte na głębokiej wiedzy i wyobraźni, inwencji i intuicji, a także pomysłowości i odwadze. Zarządzanie to wsparte jest rozwiniętą strukturą informacyjną, ekonomiczną i techniczną.
Doskonalenie zarządzania organizacjami zmierza dziś do:
Kształtowania sprawności i uzdolnień ludzkich 9menadżerów)
Rozwijanie marketingu i zarządzania strategicznego w ujęciu globalnym
Wykorzystanie drogi rozwoju i wdrażania innowacji produktowych i technologicznych oraz typu know-how do uzyskania przewagi konkurencyjnej
Czynnego uczestnictwa w procesach restrukturyzacji gospodarek
Rozwoju rynku produktów i usług w zakresie zarządzania
Zasięg doskonalenia systemów finansowych, działalności handlowej i logistycznej, komunikacyjnej i transportowej oraz infrastruktury doradczej
ZARZĄDZANIE STRATEGICZNE PRZEDSIĘBIORSTWA
ISTOTA I ZASADY STRATEGICZNEGO ZARZĄDZANIA
Zarządzenie strategiczne jest procesem złożonym, podlegającym ewolucji, ale niewątpliwie głównym czynnikiem sukcesu firmy. Jest nazywane też nową technologią zarządzania rozumianą jako całokształt wiedzy, umiejętności i gotowości ich stosowania przez podmioty zarządzania, połączone w zorganizowany sposób z materialnymi środkami zarządzania.
Zarządzanie strategiczne opiera się na pewnym systemie wartości, które tworzą infrastrukturę dla tego zarządzania. Strategię zarządzania przedsiębiorstwem traktuje się jako pewien sposób myślenia i widzenia problemów, a następnie jako sposób działania.
Zasady zarządzania strategicznego:
Najpierw należy stworzyć realną wizję strategiczną, co do przyszłej pozycji firmy w stosunku do innych firm oraz w stosunku do rynku krajowego i zagranicznego. Wizja ta powinna być swego rodzaju marzeniem o ideale przedsiębiorstwa i jego długofalowych celach.
Można wyróżnić, uwzględniając czynniki decydujące o wyborze strategii, trzy koncepcje formułowania strategii:
Strategiczne dopasowanie
Zorientowanie na zasoby
Zorientowanie na otoczenie
Koncepcja strategicznego dopasowania, którą stworzyli klasycy zarządzania strategicznego K. Andrews i H. Anshoff, polega w pierwszej kolejności na identyfikacji zasobów firmy, wyróżniających tę firmę na tle konkurentów i możliwości rozwoju firmy, a następnie na budowie różnych wariantów. Kluczowym momentem jest tu wybór tego spośród wariantów, który charakteryzuje się najlepszym dopasowaniem. Wariantami koncepcji strategicznego dopasowania są: analiza problemów krytycznych oraz analiza SWOT.
Podejście zorientowane na zasoby przyjmuje iż podstawą wyboru strategii rozwoju firmy są umiejętności i zasoby. Proces formułowania strategii rozpoczyna się więc od określenia, jakie umiejętności i zasoby dają firmę przewagę nad konkurentami i jaki jest rozmiar tej przewagi. Kolejnym krokiem jest wyszukanie w otoczeniu takich możliwości, które pozwolą maksymalnie wykorzystać tę przewagę.
Podejście zorientowane na otoczenie przyjmuje, że podstawowym czynnikiem determinującym strategię firmy jest otoczenie, do którego należy dostosować zasoby i umiejętności firmy.
KONCEPCJA STRATEGII
Według A.D> Chandlera strategia to proces określania długofalowych celów i zamierzeń organizacji oraz przyjęcia kierunków działania, a także alokacji zasobów koniecznych do zrealizowania tych celów.
Reasumując, można stwierdzić, że:
Strategie nadają ogólny kierunek rozwojowi przedsiębiorstwa,
Strategie w przedsiębiorstwie zdeterminowane są głównie zmianami warunków otoczenia,
Strategia przedsiębiorstwa wskazuje sposób użycia zasobów i okazji do realizacji celów przedsiębiorcy,
Celem strategii jest rozbudowa długofalowych możliwości sukcesu przez wykorzystanie przewagi konkurencyjnej
Na strategię przedsiębiorstwa - wg K. Obłója - składają się cztery podstawowe elementy: domena działania, strategiczna przewaga, cele strategiczne i funkcjonalne programy działania lub - według R. W. Griffina: zasięg, dystrybucja zasobów, wyróżniająca kompetencja i synergia.
Domena działania (pole działania) określa rynki, na których przedsiębiorstwo chce występować (konkurować).
Strategia powinna określić te dziedziny, w których przedsiębiorstwo ma szczególne kompetencje, pozwalające mu być bardziej atrakcyjnym partnerem niż inne firmy. Przykładem przewagi strategicznej nad konkurentami jest unikalny produkt, patent czy technologia, ale przewagę taką może dać firmie także np. dostęp do tanich źródeł zaopatrzenia, optymalna lokalizacja, sprawny serwis, czy szybkie tempo realizacji zamówień.
Cele strategiczne określają, co konkretnie przedsiębiorstwo chce osiągnąć w kolejnych okresach.
Funkcjonalne programy działania są przełożeniem koncepcji strategii na kolejne działania na każdym stanowisku pracy, na codzienne zachowanie każdego pracownika.
W firmach dużych, zdywersyfikowanych zarządzanie strategiczne realizowane jest na trzech poziomach:
Na poziomie całej firmy (globalna strategia przedsiębiorstwa0
Na poziomie jednostek strategicznych (strategie poszczególnych obszarów działalności przedsiębiorstwa - strategie autonomicznych jednostek gospodarczych)
Na poziomie funkcjonalnym (strategie funkcjonalne - dziedzinowe)
Globalna strategia przedsiębiorstwa dotyczy całego przedsiębiorstwa, a polega głównie na wyborze dziedzin działalności gospodarczej, w których przedsiębiorstwo chce działać oraz tych, którymi nie jest zainteresowane, jak również na pozyskaniu zasobów i ich alokacji pomiędzy poszczególne rodzaje działalności.
Strategie poszczególnych obszarów działalności gospodarczej (strategie na poziomie jednostki gospodarczej) polegają głównie na określeniu zakresu danego obszaru działalności gospodarczej, wyborze rodzaju pożądanej konkurencyjnej i określeniu sposobu działania w danej branży lub w danym segmencie rynku.
Strategie funkcjonalne tworzą ramy do zarządzania takimi funkcjami jak: marketing, finanse, prace badawcze i rozwojowe, kadry, ekologia, produkcja. Strategie te polegają na określeniu, w jaki sposób dana funkcja ma być realizowana, by sprzyjała uzyskaniu pożądanej przewagi konkurencyjnej, oraz na koordynacji danej funkcji z innymi funkcjami.
PROCES ZARZĄDZANIA STRATEGICZNEGO
Obecnie akcentuje się fakt, że na proces zarządzania strategicznego składają się elementy, pomiędzy którymi zachodzą wzajemne interakcje.
ANALIZA STRATEGICZNA
Analiza strategiczna koncentruje się na określeniu pozycji strategicznej przedsiębiorstwa. Podstawowym celem jest określenie kluczowych czynników, wpływających na obecną i przyszłą pozycję organizacji.
Analiza strategiczna dotyczy następujących wymiarów:
Otoczenia (szanse i zagrożenia)
Zasobów organizacji (potencjału organizacyjnego)
Oczekiwań grup interesu (cele podmiotów zainteresowanych)
Istotnym elementem w analizie strategicznej jest identyfikacja kultury organizacyjnej, tj. założeń i poglądów wszystkich uczestników organizacji, zgodnie z którymi działają.
WYBÓR STRATEGII
Na wybór strategiczny składa się tworzenie opcji strategicznych, ocena opcji i wybór strategii.