Województwo Podlaskie

1.Wiadomości ogólne.

Województwo podlaskie położone jest w północno-wschodniej części Polski. Powstało z części byłych województw: Suwalskiego, Białostockiego oraz Łomżyńskiego. Region rozciąga się wzdłuż malowniczej Niziny Podlaskiej, sąsiadującej z Pojezierzem Mazurskim i Niziną Mazowiecką. Od wschodu, na długości około 260 km graniczy z Białorusią, zaś na północy na ponad 100 kilometrowym odcinku - z Litwą.

Województwo podlaskie zajmuje obszar 20.180 km2 co stanowi 6,4 % powierzchni Polski. Administracyjnie podzielone jest na 17 powiatów, wśród których wyodrębniono: 13 gmin miejskich, 23 gminy miejsko - wiejskie i 82 gminy wiejskie. Trzy miasta: Białystok, Łomża i Suwałki funkcjonują na prawach powiatu. Województwo podlaskie jest regionem o charakterze rolniczo - przemysłowym. W strukturze powierzchni dominują użytki rolne (6,5% powierzchni woj.), krajobraz wzbogacają rozległe tereny leśne (6,6%) , liczne rzeki i jeziora (0,8% powierzchni woj.).

Województwo podlaskie zamieszkuje 1 mln 224 tyś osób, co stanowi 3,16% ludności kraju, z czego 57,7% żyje w miastach. Gęstość zaludnienia regionu kształtuje się na poziomie 61 osób/km² i jest najsłabiej zaludnionym województwem w Polsce. Podlaskie jest województwem najbardziej zróżnicowanym w kraju pod względem etnicznym i kulturowym. Tereny te od stuleci oprócz Polaków zamieszkują różne narodowości i wyznania: Białorusini, Litwini, Tatarzy, Ukraińcy, Rosjanie, Cyganie, Żydzi i Staroobrzędowcy.

Najważniejszymi miastami w województwie są:

Białystok - 283 tyś mieszkańców (stolica województwa)

Łomża - 63 tyś mieszkańców

Suwałki - 62 tyś mieszkańców

Najważniejsze gałęzie przemysłu:

• przemysł spożywczy

• lekki

• maszynowy

• drzewny

z czego ponad 40% zakładów ulokowanych jest w aglomeracji Białostockiej.

Zestawienie danych powierzchni użytkowania ziemi na tle całego kraju:

	Polska		Podlaskie
	Powierzchnia km^2	% powierzchni ogólnej kraju	Powierzchnia km^2	% powierzchni ogólnej woj.
Powierzchnia całkowita	312685		20175
Użytki rolne	185369	59,3	12061	59,8
Lasy i grunty leśne	90939	29	6013	30
Wody	8326	2,6	371	1,8
Nieużytki	4993	1,6	600	3
Grunty orne	141523	45	8001	39
Sady	3150	1	63	0,3
Łąki i pastwiska	23834	7,6	2074	10
Obszary prawnie chronione		32,5		40
Rezerwaty przyrody	1440	0,5	140	0,7
Parki narodowe	3070	1	921	4,5
Obszary chronionego krajobrazu	71525	22,9	4523	22,4
Pomniki przyrody	33241 sztuk		2038 sztuk
Parki krajobrazowe	24808	7,8	835	4,1

Charakterystyczną cechą województwa podlaskiego jest występowanie dużych obszarów prawnie chronionych (40% powierzchni) co związane jest z występowaniem aż 4 parków narodowych (4 miejsce w Polsce). Najważniejsze to:

• Biebrzański Park Narodowy (59223ha z czego 15864ha stanowią lasy)

• Wigierski Park Narodowy (15085ha z czego 9464ha lasy)

• Białowieski Park Narodowy (10501ha, z czego 9593ha lasy)

• Narwińaski Park Narodowy (7350ha)

Znajdują się również:

* 3 parki krajobrazowe: Łomżyński Park Krajobrazowy Doliny Narwi, Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej, Suwalski Park Krajobrazowy o łącznej pow. 88084,5 ha,
* 85 rezerwatów przyrody o łącznej pow. 14015 ha,
* 15 obszarów chronionego krajobrazu o łącznej powierzchni 471761 ha,
* 249 użytki ekologiczne o łącznej pow. 3085 ha,
* zespół przyrodniczo-krajobrazowy o łącznej pow. 60 ha,
* 2 stanowiska dokumentacyjne o łącznej pow. 0.6 ha
* 2038 pomników przyrody

* liczne jeziora (największe Wigry 21km²) w tym najgłębsze w Polsce Hańcza 108m oraz najdłuższy w kraju Kanał Augustowski.

Województwo podlaskie wyróżnia się na tle kraju swoimi ponadprzeciętnymi wartościami przyrodniczymi o dużym stopniu naturalności. Świadczyć o tym może znaczny udział użytków zielonych - 19,8%, nieużytków (głównie bagiennych) - 3,0% oraz wód 3,0%, a także wysoki stopień lesistości. Według Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych wynosi on 29,2%. W sumie ponad 50% powierzchni województwa ma warunki przyrodnicze stosunkowo mało zmienione działalnością człowieka.

Biebrzański Park Narodowy.

Jest to największy pod względem powierzchni park w Polsce, utworzony w 1993 r. Bagna w pradolinie Biebrzy stanowią najcenniejszy obszar torfowiskowo-bagienny Europy. Występuje tu najbardziej naturalny kompleks torfowisk ze specyficzną strefowością roślinności. Obok roślinności torfowiskowo-bagiennej występują lasy łęgowe, olsy, grądy i bory. Niezwylke bogata jest fauna Parku. Występują tu wszystkie krajowe ssaki z łosiem, który ma tu swoją ostoję ścisłym rezerwacie „Czerwone Bagno”. Ornitofauna liczy ok. 253 gatunków, m.in. orzeł przedni, gadożer, wodniczka. Oprócz typowych gadów i płazów, zidentyfikowano 36 gatunków ryb.

Białowieski Park Narodowy.

To najstarszy, utworzony w 1921 r. polski park narodowy. Decyzją UNESCO w 1977 r. włączony do światowej sieci Rezerwatów Biosfery. Zaś dwa lata później uznany za obiekt Dziedzictwa Światowego.

W skład parku wchodzi, Ścisły Rezerwat Przyrody, Ośrodek Hodowli Żubrów z rezerwatem hodowlanym i pokazowym tarpanów, żubrów i innych ssaków. Przepastne ostępy kryją bogatą, silnie zróżnicowaną faunę i florę. Szatę roślinną tworzą ponad trzy tysiące gatunków roślin naczyniowych, mszaków, porostów i grzybów. Około 1565 potężnych drzew - głównie dębów, osiągneło rozmiary pomników przyrody. Świat zwierząt reprezentuje prawie 10 tyś. Gatunków. Niektóre z nich mają tu jedyne stanowisko w Polsce i są reliktami lasów pierwotnych.

Wigierski Park Narodowy.

Utworzony w 1989 r. Park położony jest na północno-wschodnich krańcach Puszczy Augustowskiej, w dorzeczu Niemna. Osobliwością przyrodniczą Parku są liczne i obfite źródliska przybrzeżne, m.in. małe jeziorka śródleśne zwane sucharami.

Flora Parku jest reprezentowana przez ok. 800 gat. roślin naczyniowych, mszaków i porostów. Wśród nich stwierdzono 47 gat. roślin chronionych.

Fauna Parku liczy ok. 45 gatunków ssaków. Występuje tu wilk, łoś, bóbr i wydra. Gnieździ się tu ok. 130 gatunków ptaków. Najrzadsze z nich to: krzyżodziub świerkowy, puszczyk mszarny, droździk, orlik grubodzioby. Spośród 17 gat. gadów żyje tu żółw błotny, a w wodach 25 gat. ryb.

Narwiański Park Narodowy.

Jest to jeden z najmłodszych parków w Polsce - utworzono go w 1996 r. Walory przyrodnicze parku to unikatowy ekosystem doliny (zwany „Polską Amazonią”) oraz różnorodne zespoły roślin i zwierząt.

Szatę roślinną Parku cechuje imponująca liczba 46 zespołów. Obok najczęściej spotykanych zbiorowisk wodnych, roślinności szuwarowej i zaroślowej, występują tu liczne gatunki chronione: kosaciec syberyjski, storczyk krwisty, arnika górska.

Wielkim walorem doliny jest ornitofauna. Gniazdują tu ptaki, których egzystencja jest silnie zagrożona, np. bardzo rzadkie bojowniki. Liczne są również ptaki rzadko spotykane w kraju : rybitwa czarna, derkacz. Występujące w parku ssaki reprezentują m.in. ujęte w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt bobry i wydry.

2.Gospodarka wodna województwa na tle kraju.

Zużycie wody	Polska		Podlaskie
		hm^3	% ogólnego zużycia w Polsce	hm^3	% ogólnego zużycia w województwie	% zużycia w stosunku do całego kraju
Pobór wody na potrzeby gospodarki	11274	100	92	100	0,8
Cele produkcyjne	7836	69	16	17	0,2
Nawodnienia w rolnictwie	1045	9,3	20	21	2
Sieci wodociągowe	2392	21	56	60	2,5
Pobór wody na 1km^2	36 dam^3		4,6 dam^3

Na 15 badanych jezior w 1997r. 6 z nich posiadało II klasę czystości, 5-III oraz 2-I.

Gospodarka ściekami:

	Polska	Podlaskie
		hm^3	hm^3	% w stosunku do całego kraju
Ścieki przemysłowe	7902	-	-
Komunalne	1589	-	-
Wymagające oczyszczenia	2664	43	1,6
Nie oczyszczone	376	2,7	0,7
Oczyszczone mechanicznie	850	0,3	0,03
Oczyszczone	2288	40,8	1,8

Całkowite zużycie wody w województwie podlaskim kształtuje się na bardzo niskim poziomie (również w odniesieniu na km² )i jest jednym z najniższych w kraju. Najwięcej wody zużywanej jest w sieciach wodociągowych oraz w rolnictwie. Odzwierciedla to typowo rolniczo-turystyczny charakter regionu.

Zużycie wody w największych miastach:

- Białystok 21 hm³ (30 miejsce w kraju)

• Łomża 5,7 hm³ (78)

• Suwałki 3,6 hm³ (107)

Równie niska produkcja ścieków (szczególnie nie oczyszczonych), stanowiąca znikomy % produkcji krajowej świadczy o wyposażeniu większości miast w oczyszczalnie ścieków.

Najbardziej zagrożonym ściekami miastem jest Białystok (18,2hm³ ) zajmujący pod tym względem 24 miejsce w kraju, pozostałe miasta przedstawiają się następująco: Łomża (4,7 hm³) 78 oraz Suwałki (3,6 hm³ )104 miejsce.

3.Zanieczyszczenie powietrza na tle kraju.

	Polska	Podlaskie
		tyś.ton/rok	tyś.ton/rok	% w stosunku do całego kraju
Emisja pyłów	201,8	3,1	1,5
Zanieczyszczenia gazowe	208416,9	1990,9	0,9
Tlenki siarki	1181,6	7,2	0,6
Tlenki azotu	385,9	4,2	1
Tlenki węgla	321,6	4,6	1,4
CO2	206247,7	1974,4	0,9
Węglowodory	261,3	0,3	0,1
Kadm	3206(kg/rok)	-	-
Ołów	170994(kg/rok)	2(kg/rok)	0,001
Rtęć	302(kg/rok)	-	-
Ilość zakładów uciążliwych	1718	57	3,3

Zakłady szczególnie uciążliwe dla środowiska:

- Fabryka Dywanów "Agnella" w Białymstoku
- Fabryka Wyrobów Runowych "Biruna" w Białymstoku
- Białostockie Zakłady Przemysłu Bawełnianego "Fasty"
- Białostockie Zakłady Przemysłu Pasmanteryjnego "Pasmanta" w Białymstoku
- Przedsiębiorstwa Przemysłu Bawełnianego "Zamatex" S.A. w Zambrowie
- Zakłady Przemysłu Wełnianego im. E. Plater w Wasilkowie.
- Zakłady Przemysłu Sklejek "Białorm" S.A. w Białymstoku
- Fabryka Mebli "Demark" w Łomży
- Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe "ŁFM" sp. z o.o. w Łomży
- Zakład Stolarki Budowlanej "Stolbud" w Sokółce
- Zakład Płyt Wiórowych S.A. w Grajewie
- Białostockie Fabryki Mebli
Fabryka Przyrządów i Uchwytów "Bison Bial" S.A. w Białymstoku, odziały w Bielsku Podlaskim i w Kolnie, "Ponar" Sp. z o.o. w Narwi, "Spomasz" w Białymstoku, Produkcyjno-Usługowa Spółdzielnia Pracy "Zakrem" w Grajewie

Zanieczyszczenie powietrza w Podlaskiem (spełnione wszystkie normy) jest równie znikome jak zanieczyszczenia wód. Pod tym względem zajmuje jedno z ostatnich miejsc w Polsce jak również pod względem ilości produkowanych odpadów (15 miejsce w kraju). Nie ma tu ani jednego zakładu z listy 80 największych trucicieli środowiska.

Najbardziej zagrożone miasta emisją zanieczyszczeń:

• Białystok (30 miejsce w kraju)

• Suwałki (94)

• Łomża (96)

• Grajewo

Na uwagę zasługuje fakt, iż na terenach województwa (Suwalszczyzna) powstaje największa w Polsce elektrownia wiatrowa, dołączy ona do już istniejących (w sumie 4).

W najbliższej przyszłości planuje się budowę zakładów mogących pogorszyć stan środowiska na Podlasiu m.in.

Białystok budowa zakładu produkcji komponentów paliw i biopaliw ze źródeł odnawialnych i niekonwencjonalnych w technologii "EKOTERMIX"

Białystok przebudowa i modernizacja części biologicznej oczyszczalni ścieków.

---