Wprowadzenie:

Szanowni Studenci, Towarzysze Niedoli!

Po pierwsze primo chciałam podziękować wszystkim, którzy udostępnili mi notatki z wykładów, aby mogło powstać to cudowne dzieło(fragmenty Waszych materiałów zaznaczone są na bordowo). Tym, którzy tych notatek dać nie chcieli nie dziękuję, a wręcz zapowiadam, że to jest ostatni raz, kiedy im udostępniam cały komplet z wykładów. Nie chcecie dać części, ja też nie dam, kit Wam w ucho :P

Po drugie primo, zaznaczam, iż jaśnie oświecony pan profesor nie zawsze prowadził wykłady dość składnie, dlatego też zmuszona byłam uzupełnić jego wypowiedzi notatkami pochodzącymi z jego książek oraz notatkami starszych roczników(fragmenty niebieskie).

Po trzecie primo, przepraszam, jeśli jakieś zagadnienia napisane są w sposób nieskładny bądź niezrozumiały… Reklamacji nie przyjmuję;)

Aha, daty wykładów mogą się nie zgadzać z ich treścią (pisałam z pamięci;)), ale wszystko jest

Miłej lektury;)

Tinka

Tematyka wykładów:

1. Stan pogłowia oraz gospodarcze znaczenie chowu owiec i na świecie.

2. Biologiczna charakterystyka owiec:

1. Systematyczne miejsce owiec wśród ssaków.

2. Charakterystyczne cechy budowy i funkcji fizjologicznych owiec w porównaniu do innych zwierząt gospodarskich.

3. Zachowanie owiec.

4. Udomowienie.

3. Typy konstytucyjne i użytkowe owiec (omówienie i charakterystyka).

4. Procesy rasotwórcze w Polsce i na świecie.

5. Zasady pracy hodowlanej w owczarniach zarodowych i towarowych, programy hodowlane.

6. Rozród owiec - biologia i metody stanowienia.

7. Wychów jagniąt ssących - zasady i charakterystyka metod.

8. Pasze stosowane w żywieniu owiec.

9. Zasady żywienia poszczególnych grup stada.

10. Pomieszczenia używane w produkcji, ich charakterystyka.

11. Wyposażenie techniczne pomieszczeń dla owiec.

12. Systemy produkcji owczarskiej - pojęcie i podział.

13. Opis poszczególnych systemów produkcji ze szczególnym uwzględnieniem występujących w Polsce.

14. Charakterystyka produkcji owczarskiej i jej organizacja w Polsce.

Wykład 1, 6.10.2009: Wykładu miało nie być, starościna nie dogadała się z profesorem więc wykład był, my mieliśmy przerąbane… Notatki wzięte z wiarygodnych źródeł. Zakładam, że było znaczenie gospodarcze owiec. Temat takowy znajdziecie w pliku PDF, który załączam

Wykład 2, 13.10.2009: Organizacja hodowli i rozrodu owiec.

Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnością

Departament Produkcji Rolniczej.

Program doskonalenia pogłowia owiec do 2010 roku.

Cele hodowli:

• Tempo wzrostu jagniąt

• Wysoka plenność i zdolności macierzyńskie maciorek

• Cechy jakościowe tuszy

• Wykorzystanie paszy

• Plenność

Tabela 1

Rasa	Tempo wzrostu jagniąt	Wielkość miotu	Zdolność macierzyńska	Masa ciała
Mateczna	20	50	20	10
Ojcowska	90	-	-	10
Plenna	-	50	50	-

Rasy mateczne to : owce rasy merynos, nizinne, długowełniste oraz górska. W rasach matecznych obserwacjami są objęte:

• Masa ciała jagniąt w wieku 56 dni: 20-25 kg

• Plenność życiowa matki średnia wielkość miotu ze wszystkich wykotów

• Średnia wielkość miotu odchowanego

• Masa ciała maciorek remontowych ustalona nie wcześniej niż 1 miesiąc przed stanówką.

• Zdolności macierzyńskie jako nowe kryterium oceny określa łączna masa miotu w wieku 56 dni.

Rasy ojcowskie to : rasy mięsne i mięsne linie syntetyczne oraz rasy plenne. W rasach mięsnych i liniach syntetycznych są obserwowane:

• Masa ciała - ważenia dokonywane tzw. Systemem francuskim czyli powtarzane co 21 dni

• Masa ciała jagnięcia w wieku 5-6 miesięcy przy jednoczesnym wykonywaniu u tryków pomiarów USG (po wdrożeniu tej metody do praktyki)

• Masa ciała maciorek remontowych - ustalana nie wcześniej niż 1 miesiąc przed stanówką

Na podstawie ważeń jagniąt dokonywanych systemem francuskim w stadach ojcowskich szacowane są:

• Przyrost dobowy masy ciała jagnięcia w wieku 10-30 dni

• Przyrost dobowy masy ciała jagnięcia w wieku 30-70 dni

Pozwala to na określenie wczesnego tempa wzrostu jagniąt, czyli przyrostów dobowych w wieku 30-70 dni oraz ustalenie masy ciała jagniąt w wieku 56 dni.

Dotacje z funduszu postępu biologicznego:

• Owce matki w stadzie zarodowym produkujące tryki (mięso, plenne)

• Owce matki w stadach : matecznych produkujących tryki

• Owce matki w stadach reprodukcyjnych

• Owce matki w pozostałych stadach towarowych

Wykład 3, 20.10.2009: zajęcia w Żelaznej.

Wykład 4, 27.10.2009:

Pochodzenie owiec:

Królestwo: zwierzęta

Podkrólestwo: tkankowce

Typ: strunowce

Gromada: ssaki

Podgromada: łożyskowce

Nadrząd: kopytne

Rząd: parzystokopytne

Podrząd: przeżuwacze

Rodzina: pustorogie

Podrodzina: owce i kozy

Rodzaj: owce

Gatunek: owca domowa

Przodkowie owiec:

1. Muflon europejski (Ovis musimon)

2. Azjatycka owca stepowa - arkal (Ovis vignei)

3. Azjatycka owca górska - argali (Ovis ammon)

Współcześnie żyje na świecie ok. 10 gatunków owiec dzikich, spośród których tylko wymienione wyżej trzy gatunki uznawane są za ich rzeczywistych przodków.

Muflon

Arkal

Argali

Typy konstytucyjne owiec:

• Konstytucja sucha (oddechowa)

• Konstytucja limfatyczna (trawienna)

Cele udomowienia:

-pozyskiwanie mięsa i skór

-pozyskiwanie mleka

-pozyskiwanie wełny

Procesy rasotwórcze:

• Pochodzenie owiec po muflonie europejskim: uznawane są rasy określane nazwą : północno- wschodnio- europejskich krótkoogoniastych. Głównym kierunkiem użytkowym w tej grupie jest kierunek wszechstronny i kożuchowy:

• Wrzosówka polska

• Wrzosówki niemieckie: siwe- rogate, białe- rogate, białe- bezrożne

• Skuddy

• Owce fińskie

• Owce romanowskie

• Pochodzenie po azjatyckiej owcy stepowej- arkal: w skład tej grupy wchodzą tzw. Owce tłustoogoniaste i tłustopośladkowe. Wiodący kierunek użytkowy to smuszkowy i wszechstronny.

• Owca tłustoogoniasta rasa karakul

• Owca tłustopośladkowa owca gisarska

• Pochodzenie po azjatyckiej owcy górskiej - argali: generalnie w tej grupie ras znajdują się owce charakteryzujące się odkładaniem tłuszczu okrywowego i krezkowego. Wywodzą się od nich rasy o kierunkach użytkowych:

• wełnistym

• mięsnym

• mlecznym

Owca tłustoogoniasta

Owca tłustopośladkowa

Droga wytwarzania owiec merynosowych:

• owce w regionie Tybetu i Himalajów

• owce perskie

• owce afrykańskie

• powstanie merynosów w Hiszpanii

Merynos hiszpański i kierunki jego przekształcenia:

• kierunek na podniesienie wydajności wełnistej

• zwiększenie fałdzistości

• zwiększenie gabarytów ciała

• kierunek na pocienienie włókna wełnianego

• merynos Negretti

• merynos Elektoralny

Typ negretti

Merynos elektoralny

Przekształcenia owiec merynosowych we Francji

• Merynos Rembouillet- zdjęcie

• Tworzenie ras mięsnych

• Il de France

• Berrichon du Cher

• Charolaise

Przekształcenia owiec merynosowych w Niemczech (Prusy)

Pierwsze owce o użykowości kombinowanej mięsno- wełnistej

• Owca Mele

• Merynos Prekos

• Merynofleish (niemiecki merynos mięsny)- zdjęcie

• Merynoland (niemiecki merynos krajowy)

Merynosy w Polsce:

• Sprowadzenie Merynosów datowane jest na koniec XVIII (ostatnie lata I RP)

• Owczarnia w Dąbrówce (Kujawy)

• Owczarnie w Galicji i Podolu

Wykład 5: 3.11.2009

Wykład 6: 10.11.2009

Analiza składu tkankowego

• będziemy starać się tworzyć kombinacje, które dają dużo mięsa a mało tłuszczu.

• Biorąc pod uwagę rasę mateczną (merynos) i rasę ojcowską (mięsną)- w krzyżowaniu podwójnym daje nam wysoko wartościową jagnięcinę (mało tłuszczu)

• Zawartość włókna surowego w paszy

• Pow. 21-23 % mamy tendencję do wysokiego tempa wzrostu i nadmiernego otłuszczenia

• Poniżej 21 % mięsność i kościec spada, ale za to mamy „komfortowe” procesy trawienne

• Dopasowujemy typy (rasy) do środowiska

• Rasy prymitywne lepiej trawią włókno

• Rasy mięsne- żywienie z dużą zawartością włókna obniża wskaźniki produkcyjne

• Bardzo ważna jest interakcja genotyp - środowisko

Wiek

• Wynika z faktu rozwoju tkankowego zwierzęcia

• Kościec (rusztowanie)

• Mięsność (dość intensywny wzrost)

• Tłuszcz (poziom otłuszczenia)

Poziom odkładania białka odkładania zrówna się odkładaniu tłuszczu początek dojrzałości rzeźnej ubój

24-30 miesiąc życia - koniec wzrostu

Płeć:

• Maciorki dojrzewają szybciej niż tryczki

• Maciorki się wcześniej otłuszczają

• Kastracji w owczarstwie raczej się nie stosuje

Biologia rozrodu:

• Oddziaływanie źródeł zmienności na cechy rozrodu

• Terminy osiągania dojrzałości płciowej

• Ruje, owulacje, cykl płciowy

• Ciąża

• Wykot

• Odchów jagniąt

• Systemy i terminy krycia.

Różnice między jedynakami a bliźniętami znoszą w ciągu 1,5 roku. Liczebność miotu ma znaczny wpływ na skład tkankowy. Bliźnięta są najbardziej korzystnym układem (ekonomika) dobry skład tkankowy i tempo wzrostu.

Schemat oddziaływania poszczególnych czynników na ilość jagniąt pozyskiwanych od matek podczas sezonu rozpłodowego:

Ruja a pora roku. Wyróżniamy trzy grupy:

1. Owce asezonalna: nie podlegają wpływowi skracania się dnia (merynos polski, wrzosówka)

2. Sezonowość przedłużona - objawy rui 6-9 mies. W roku, szczyt kiedy dzień się skraca lub wydłuża.

3. Owce sezonowe (cykl skrócony): 2-3 mies.

Wiek: przy pierwszym wykocie Merynos polski może być wprowadzony do stanówki w wieku 6 miesięcy i musi osiągać 75% masy ciała dorosłej owcy. Tradycyjnie maciorki są kryte w wieku 18 miesięcy. Przy wczesnymi kryciu - wyższy poziom owulacji w przyszłości. Krycie powinno nastąpić 42- 70 h po wystąpieniu objawów rui.

Co wpływa na poronienie?

• Stan zdrowia owcy

• System utrzymania

• Traktowanie zwierząt (nie powinny bać się hodowcy).

Odsadzenie następuje w wieku 3,5 miesięcy.

Wykład 7: 17.11.2009

Podstawy fizjologii rozrodu

Narządy rozrodcze:

• Tryk:

• Jądra

• Gruczoły dodatkowe

• Najądrza

• Nasieniowody

• Prącie

• Żywotność plemników tryka

• W organizmie tryka 40-60 dni

• W drogach rodnych maciorki 5-48 godzin

• W nasieniu sztucznie konserwowanym do 5 dni

• Objętość ejakulatu 1-2 ml

• Średnia ilość plemników w 1 ml 2-5 mln

• Maciorka :

• Jajniki

• Jajowody

• Macica

• Pochwa

• Srom

Długość cyklu płciowego : 14-20 dni ; średnio 16-17 dni

Okres rujowy : 24-36 godzin

Owulacja: spontaniczna, najczęściej po 24-27 godzinach od rozpoczęcia rui

Liczba uwalnianych komórek podczas owulacji: 1-4, niekiedy więcej

Zdolność do zapłodnienia komórki jajowej: 0d 1 do 25 godzin od owulacji

Ruja bez wyraźnych objawów zewnętrznych potrzebny tryk szukarek

Maciorka : Jajeczko zaraz po pęknięciu pęcherzyka Graafa nie jest gotowe do zapłodnienia, zdolność ta uzyskana jest dopiero po 24h (najlepiej odczekać 48h od pojawienia się rui skuteczne zapłodnienie). W miejscu pęknięcia pęcherzyka ciałko żółte progesteron. (cykl płciowy od 16 do 20 dni).

Tryka: nasienie utrzymywane w temperaturze powinno być w temp. Niższej niż temp. Ciała (oddalanie i przyciąganie jąder do jamy brzusznej - jak u facetów;)). Spermatogeneza charakter ciągły. Koncentracja plemników w nasieniu wzrasta jesienią. Żywotność plemników: do 48 h od momentu ejakulacji.

Sezonowe zmiany aktywności płciowej:

• Owce nizinne i długowełniste: sierpień - wrzesień i trwa do końca okresu skracania się dnia

• Owce górskie- wrzesień, październik

• Merynosy polskie- początek wczesną wiosną, trwa 10-11 miesięcy

• Owce asezonalna - cały rok (owca fińska, romanowska)

Terminy osiągania dojrzałości płciowej:

• Wiek: 5-7 miesięcy u maciorek i tryczków; niektóre rasy wcześnie dojrzewające:

• Fińskie

• Romanowskie 4-5 miesięcy;

• Dojrzałość rozpłodowa: 18 miesięcy lub 8-10 miesięcy

• Dojrzałość somatyczna: wiek, w którym zwierzę kończy wzrost

• Dojrzałość sezonu aktywności płciowej:

• Sezon skrócony (3 miesiące): najbardziej prymitywne

• Sezon przedłużony do 6-9 miesięcy: większość ras owiec hodowanych w naszym kraju

• Owce asezonalne: owce, które praktycznie wykazują cylk płciowy przez cały rok kalendarzowy, cykl owulacji podniosi się w miesiącach jesiennych; czasem u niektórych osobników przerwa w owulacji. (luty- marzec) kiedyś merynos polski; owce wrzosówki

Dojrzałość płciowa nie równa się dojrzałości rozpłodowej.

Terminy krycia

• Merynosy : lipiec, sierpień

• Inne rasy i odmiany: od sierpnia do listopada

• Zależą od:

• Aktywności płciowej hodowanej rasy

• Zasobności gospodarstw w naturalne pastwiska, rodzaj pomieszczeń

• Przyjętego kierunku użytkowania

Systemy i terminy krycia (stanówki):

• Systemy krycia :

• Nadzorowanego: moment wprowadzenia do dróg rodnych samicy jest obserwowany przez zootechnika, fakt odnotowany w dokumentacji hodowlanej; prowadzone w hodowli zarodowej

• Krycie metodą „z ręki”

• Sztuczne unasiennianie

• Nienadzorowanego: zakładamy moment krycia, ale nie obserwujemy kopulacji i nie odnotowujemy tego w dokumentacji hodowlanej; w hodowli towarowej

Przygotowanie do stanówki:

• Maciorka: przed stanówką podgłodzenie, potem raptowna zmiana na intensywne żywienie flushing- zwiększa intensywność rui i owulacji. Na 2-3 tygodnie przed stanówką wprowadza się intensywniejsze żywienie (dostarczenie odpowiedniej ilości białka i witamin). Należy zapewnić maciorkom ruch, sprawdzić stan racic, wstrzymać się od wykonywania strzyży, zapewnić im spokój nie wykonując w tym czasie większych prac w owczarni (np. usuwanie obornika).

• Tryk: zaczynamy co najmniej 1,5 miesiąca przed stanówką. Zmusić samce do ruchu- spacery (4-6 tyg. przed rozpoczęciem stanówki). Strzyża tryka przeprowadza się najpóźniej na miesiąc przed stanówką, szczególnie dokładnie należy ostrzyc worki mosznowe, gdyż zbyt wysoka temperatura jąder wpływa ujemnie na jakość nasienia. Należy przejrzeć i w razie potrzeby skorygować racice. Powinno się także sprawdzić budowę narządów płciowych(eliminacja osobników z wadami i schorzeniami)oraz zbadać nasienie. zmienić żywienie: paszę treściwą na słomę z grochu, słomę z peluszki (włókno+ substancje białkowe)+ pasze treściwe

• Długość trwania stanówki: dni cyklu płciowego x 3

• Jeśli 17 dni = ok. 1,5 miesiąca

Po przygotowaniu do stanówki tryki wprowadza się na 2 dni przed kryciem, specjalne pomieszczenie dla nich, podgrupy, sekcje. Ścianki muszą być zbudowane z mocnych materiałów budowlanych (masywne ścianki, płotki). Potem zootechnik wymalowuje numerki na grzbiecie tryków ułatwienie pracy przy wyborze zwierza do kojarzenia. Trzy kojce do krycia: maciorki wyszukane ze stada, kojec do krycia, kojec dla maciorek oczekujących po kryciu.

Wykład 8, 24.11.2009

Systemy krycia nadzorowanego:

• Krycie z ręki: Najbardziej właściwy sposób krycia. Pozwala na dokładne określenie pochodzenia jagniąt oraz ustalenie terminu krycia. Na początku stanówki tryk szuka rek(tryk nizebyt wartościowy pod względem hodowlanym, ale za to o dużej aktywności płciowej) wykrywa maciorki grzejące się. Trykom zakłada się specjalne fartuszki, co by od razu nie zbrzuchaciły maciorek …można też zastosować wazektomię :D W owczarni organizuje się 3 kojce: dla maciorek grzejących się i oczekujących na krycie, do samego aktu oraz do odseparowania maciorek pokrytych. Maciorki wybrane przez szukarka przenosi się do kojca maciorek wyszukanych. Szukanie co 8 godzin. Po 12 godzinach (komórka jajowa ma mieć najkrótszy okres nie przyjmowania plemników) ) prowadzi się krycia, potem maciorka dostaje znak na grzbiecie i idzie do poczekalni dla maciorek pokrytych (żeby odseparować je od stada, żeby tryk próbny znów ich potem nie chciał wybierać). Czasem trza powtarzać krycie. Tryk oddaje standardowo 45 skoków . Jeśli nie robimy przerwy dla tryka po 5 maciorkach (min. 2 godziny), nasienie ulega pogorszeniu. Trwa 3 cykle(51 dni). Po trzech kryciach (i rujach) trza zmienić tryka!

• Sztuczna inseminacja ograniczona ze względu na nauke(brak opracowania techniki mrożenia, niski procent zapłodnień i takie tam szczegóły;)Zalety: możemy unasiennić tysiąc matek nasieniem 1 tryka; metoda b. powszechna, unasienniane nasieniem świeżym i mrożonym, metoda doszyjkowa, metoda do rogu macicznego. Przy doszyjkowej: mrożone 70%; świeże- jak u bydła. Częściej unasiennia się nasieniem świeżym , najlepiej za pomocą endoskopii. Synchronizacja rui - gąbki dopochwowe nasycone progesteronem; zahamowanie dojrzewania pęcherzyków Graafa, usunąć po 11 dniach; po 48 godzinach unasiennienie. W Polsce się nie stosuje, chyba, że chcemy uszlachetnić daną rasę.

Systemy krycia nienadzorowanego:

• Haremowe: zwierzęta połączone w kojcu, w okresie trzech cyklów płciowych, mniej maciorek na jednego tryka. Jeden wybrany tryk, wiele wybranych maciorek; kontrola kondycji tryka, tryk powinien mieć zadawaną paszę osobno. Jeśli go nie oddzielimy, tryk zamiast jeść będzie się interesował seksem, więc będzie osłabiony; jeśli będzie maciorka skutecznie pokryta, tryk się już nią nie interesuje, czasem nie wszystkie maciorki są pokrywane w pierwszym cyklu. Czasem tryk się zniechęca trza tryka wymienić, praca hodowlana bierze w łeb. Czemu się stosuje? Ograniczenie kosztów robocizny. Stado hodowlane, zarodowe. Na jednego tryka przypada 25-30 maciorek.

• Grupowe :stanówki odbywają się 2-3 razy do roku; stada towarowe i użytkowe; tryki + maciorki (3-5 tryków, 50-100 maciorek), stado dzieli się na podgrupy; nie wolno wprowadzać za wiele tryków(najwyżej 5-6; na jednego tryka 20-25 maciorek), bo będą rywalizowały ze sobą zamiast zapładniać …ach te samcze instynkty… Przygotowanie do stanówki i zasady stanówki identyczne jak w kryciu haremowym. Krzyżowanie towarowe dla jagniąt rzeźnych

• Wolne: stada towarowe i użytkowe, b. ekstensywne, tryki w stadzie matek przez cały rok kalendarzowy, polska owca górska; dla owiec asezonalnych ; max. 25 maciorek/tryka

Stanówka z ręki w Polsce sporadycznie. W chowie towarowym - krycie grupowe stada towarowe i użytkowe

Wykład 9, 1.12.2008

Rozród owiec:

Ciąża:

• Trwa ok. 145 dni

• Długość zależy od:

• Płci płodu : ciąże z tryczkami są krótsze o 36 - 48 godzin

• Liczby płodów: maciorki, które noszą więcej płodów wykazują również krótsze ciąże

Rozwój płodu:

• Po 1 miesiącu: ok. 2 g

• Po 2 miesiącu: ok. 60g

• Po 3 miesiącu: ok. 180g

• Po 4 miesiącu: ok. 1500g

• Przy urodzeniu: ok. 3500g

W pierwszych dwóch etapach ciąży żywienie powinno być mniej obfite. Wraz ze wzrostem płodu powinno się dostarczać więcej składników pokarmowych. Jest to okres, w którym wzrasta ilość pasz treściwych kosztem objętościowych.

W okresie dwóch ostatnich tygodni ciąży należy podawać pasze w bardzo skondensowanej formie. W tym czasie następuje rozwój wymienia u maciorki.

Pierwszy okres ciąży - nie jest kłopotliwe żywienie, kiedy płód zaczyna rosnąć zaczyna niejako rywalizować z układem pokarmowym, płód coraz większy, duże zapotrzebowanie pokarmowe = pełny żołądek - w związku z tym należy podawać paszę w formie skoncentrowanej. 2 ostatnie tygodnie ciąży - decydują o stanie pełnej gotowości maciorek i jagniąt do porodu, podajemy paszę w bardzo skoncentrowanej formie, kula … się tworzy, skąd jagnięta czerpią substancje zapasowe. Okres 6 godzin po urodzeniu jagnięcia - decyduje o jego zdrowotności, więc mamuśka musi mieć dobre mleko, a więc musi być dobrze odżywiana. Na długość ciąży oprócz płci płodów (do 36 - 48 godzin różnicy), liczby płodów (liczne mioty - krótsza ciąża) wpływa też rasa. Po 146 dniach rodzi się jagnię. Wykot - zapewniamy maciorkom spokój (48 godzin przed porodem płód zmienia pozycję w macicy matki, w ciąży pozycja na plecach, głową w kierunku łba maciorki). Mogą powstać przewężenia głodowe, wzrasta ciepło, będziemy oznaczać matki i jagnięta - więc przeprowadzamy strzyże miesiąc przed. Dobra, to taka dygresja, więc przed porodem, dzieciak kieruje się w stronę wyjścia nóżkami i głową. Przed porodem - zaczerwienienie i nabrzmienie sromu, maciora szuka ustronnego miejsca - całe stado jej pomaga i zajmuje się sobą a nie nią. Maciorki rozpoczynają poród w pozycji leżącej - zanim znajdą miejsce - odejście wód (pojawiają się w formie wystającego pęcherza, ale nie można go przecinać, barany! Bo kanał jakiś się wysuszy). Najpierw wychodzą nóżki, nos, jak się cały łeb przepchnie to maciora wstaje a dzieciak wylatuje pod wpływem swojego ciężaru (wygodna baba, nie ma co). Pępowina się przerywa. Jak schrzanimy coś w czasie przestawiania się płodu - pojawiają się zaparcia i problemy. Może się noga zawinąć, może bokiem się ustawić… owczarz wtedy musi zadziałać - wielka łapa atakuje!. Ręka musi przeciwstawić się skurczom… ble! Czasem cesarka - ale to cashtuje…

Po radosnym porodzie - 90-100 dni okres odchowu. Special care - maciorka - dyżury w czasie wykotów, szansa na uratowanie zapartego płodu. Maciorka - po porodzie wylizuje płód, błony płodowe sobie zlizuje (osusza, są teorie, że ma to wpływ na mleczność, masuje malucha). Owczarz powinien ukręcić pępowinę sam na długość szerokości dłoni - bo głupia mamuśka odgryza za blisko brzucha, co może prowadzić do zakażeń. Potem moczymy pępowinę w mazi ze smoły i czegoś tam co przyspiesza wysuszanie pępowiny i skutecznie zniechęca głupią mamuśkę do lizania i przygryzania pępowinki (kanibalizm, normalnie!). Maluch stara się wstawać i wyraźnie ciągnie go do wymienia matki - po urodzeniu jagnię powinno się nassać siary w przeciągu 6 godzin. W miotach mnogich - między jednym a drugim dzieciakiem - 30 minut. Małe boksy - mamuśka z jagniakiem, po 3 dniach można łączyć w grupy wiekowe jak już jagniątko pozna mamuśkę. Czasem trza mamuśkę po porodzie złapać i oswoić z maluchem - bo sierota czasem nie bardzo wie co ma zrobić z tym co z niej wyleciało. Czasem zmuszamy jagniaka do ssania - spryskujemy mordę siarą - ten się budzi i zaczyna próbować ssać. Brutalny sposób - sonda do trawieńca - drugi koniec sondy - strzykawa z siarą - 150-200 ml - bezpośrednio do żołądka. Do dla nich istny zastrzyk energii - zwykle zaczynają się wreszcie ruszać i można je podsadzić pod matkę. Pierwszy tydzień po urodzeniu - 2/3 upadków jagniąt - więc spinamy poślady w trosce o nasze stadko.

Na bordowo - notatki autorstwa szanownej Qyasi ;)

Opieka nad ciężarną maciorką i przygotowanie do wykotów:

• Odpowiednie żywienie

• Ruch na świeżym powietrzu

• Ochrona przed urazami

• Spokojne postępowanie

• Najpóźniej na miesiąc przed wykotem- strzyża z zachowaniem szczególnej ostrożności

• Sporządzanie klatek wykotowych (więź pomiędzy maciorką a jagnięciem)

• Dezynfekcja kotelni, zabezpieczenia przed przeciągami

Wykot:

• Ułożenie płodu w macicy

• Poszukiwanie miejsca do wykotu przez matkę

• Odejście wód płodowych

• Skurcze porodowe i akcja porodowa

• Zaparcia płodu w trakcie porodu

W okresie 48 godzin przed porodem dochodzi do zmiany ułożenia płodu. Na 4- 6 tygodni przed wykotem maciorki powinny być ostrzyżone. Ma to swoje aspekty higieniczne, technologiczne i biologiczne.

Tuż przed porodem wargi sromowe robią się czerwone i obrzmiałe. Sama maciorka szuka ustronnego miejsca, a stado stara się jej to zapewnić.

Akcja porodowa rozpoczyna się odejściem wód płodowych (pojawienie się pęcherza z wodami płodowymi- nie przecinać!). Rozpoczyna się poród.

Najpierw pojawia się główka i raciczki.

Zaparcia płodu są skutkami najczęściej złego prowadzenia stada w czasie zmiany położenia płodu.

Wykład 10, 8.12. 2009

Opieka nad noworodkiem i odchowanym jagnięciem

• Opieka matki:

• Wylizywanie płodu: dochodzi wtedy do przegryzienia pępowiny i zjedzenia łożyska.

• Osuszenie jagnięcia

• Pobudzenie krążenia.

• Jagnię w przeciągu 6 h powinno pobrać odpowiednią ilość siary.

• Pomoc owczarza : w czasie wykotów tworzone są dyżury owczarzy, gdyż zachodzi prawdopodobieństwo problemów przy porodzie.

• Obserwacja relacji maciorki i jagnięcia.

• Jeśli pępowina nie zostanie przegryziona, to robi to owczarz;) (dla sprostowania- przecina, nie przegryza;))- na szerokość swojej ręki, potem dezynfekuje pępowinę

• Gdy rodzi się jagnię mało żywotne, owczarz musi zmusić je do ssania. Najpierw spryskuje się siarą pysk i jagnięta w większości się budzą. Jeśli nie ma reakcji, wprowadza się sondę do żołądka, której drugi koniec podłącza się do wymienia maciorki (ciężko mi to sobie wyobrazić - jak sonda może wydoić owcę? Zasysa strzyki, czy jak? Ale jak pan Profesor tak mówi, to tak jest;)) Jeśli to nie pomoże, jagnię umiera.

• Budowa i zasiedlenie kojców porodowych: po tym, jak zakończy się akcja porodowa i jagnię pobierze siarę, zamyka się jagnię i maciorkę w kojcach porodowych, by towarzystwo lepiej się poznało, a jagnię mogło do woli opijać się siarą ,a później mlekiem matki. Potem jagnięta można łączyć w grupy.

• Pobieranie siary i pomoc w razie braku wykazywania aktywności w tym zakresie

Przygotowanie jagniąt do pobierania stałych pasz poprzez podawanie siana z pierwszego pokosu, marchwi, itp. By matka nie zjadła tej paszy jagniętom wydziela się dla nich miejsce do którego matka nie ma wstępu(podkarmiacze tworzy się poprzez dostawienie płotków o wymiarach 125 cm, rozstępy między szczebelkami sa na tyle duże by mogły przejść przez nie jagnięta a matka nie), stymulują one do rozwoju przedżołądków i całego układu pokarmowego.

• Numerowanie i znakowanie jagniąt

Na boku jagnięcia odciskany jest numer wykotu a na zadzie ilość jagniąt w miocie (zaczynając od tryczków kończąc na maciorkach) farba utrzymuje się na grzbiecie kilka miesięcy. Nie kolczykuje się od razu gdyż ucho jest za małe i bardzo narażone na uszkodzenie.

• Przycinanie ogonków

Nie stosowane dla wszystkich ras owiec. Nie przycina się ogonów np. wrzosówkom, mlecznym owcom wschodniofryzyjskim, mają one na tyle krótkie ogonki że nie trzeba ich przycinać. Przycinanie ogonków ma na celu podniesienia higieny. Długi ogon ma również tendencje do łamania się ogonów i wtedy trzeba przyciąć ogon w miejscu złamania a owce odseparować na długi czas od stada. Przycinanie odbywa się przy pomocy emaskulatora w wieku 4 - 6 miesięcy najpóźniej przed upływem 2 miesięcy życia (emaskulator jedno ostrze ma ostre drugie pokarbowane, służy to do miażdżenia naczyń krwionośnych i zatamowanie upływu płynów ustrojowych. Ranę po obcięciu należy zdezynfekować w płynie dezynfekcyjnym, który jednocześnie powoduje zasuszenie rany. Po upływie 24 godzin rana jest zasuszona całkowicie a po 48 zaczyna się gojenie.

Wykład 11; 15.12.2009:

Odchów jagniąt:

• Tradycyjny (ok. 100 dni)

• Skrócony (45-50 dni)

• Odsadzanie na 2 dzień po porodzie.

Szczyt mleczności maciorka osiąga w 5-6 tygodniu laktacji. Potem mleczność spada, aby jagnięta zaczęły pobierać inne pasze. W odchowie skróconym należy wcześniej zasuszyć maciorkę (okres międzywykotowy zostaje skrócony z 12 do 8 miesięcy); 5 miesięcy ciąży + 1 miesiąc na poprawę kondycji maciorki. W tym układzie możliwa jest realizacja 3 wykotów w ciągu 2 lat. Coraz częściej powraca się do odchowu naturalnego, ponieważ odbiorcy wolą cięższe jagnięta.

Odchów na preparatach mlekozastępczych:

• Przez dwa dni jagnię pobiera siarę od maciorki.

• Zalety: maciorka po oddaniu siary „nie rozdaja się”, nie ma problemu z zasuszeniem. Nie następuje spadek kondycji. Maciorka może zajść w ciążę już w trakcie karmienia. Ta metoda daje nam możliwość uzyskania dwóch wykotów w ciągu roku.

• Tutaj radzę doczytać troszkę, bo profesor mówił nieskładnie, a ja nie znalazłam żadnych notatek na ten temat.

Wykład 12; 22.12.2009: przełożony na 6.1.2010.

Wykład 12; 5.1.2010:

Organizacja roku produkcyjnego

System tradycyjny(jeden wykot w ciągu roku)

Stanówka 1 maja- 15 czerwca lub 1 września do 15 października

Wykot 1 października do 15 listopada lub 1 lutego do 15 marca

Dwa wykoty w ciągu roku

I stanówka 1 września- 15 października: merynos, wrzosówka

Wykot 1 lutego- 15 marca

II stanówka : 1 marca - 15 kwietnia

Wykot : 1 sierpnia - 15 września

Trzy wykoty (owce azesonalne- merynosy i wrzosówki) w ciągu 2 lat

Bardziej atrakcyjny dla owiec : okres ciąży i skrócony okres odchowu (ok. 45 dni), potem miesiąc odpoczynku i kryjemy!Od strony technologicznej można go przeprowadzić bez wysokich kosztów, można zsynchronizować ruję. Większość jagniąt pada w trakcie odchowu.

I stanówka: wrzesień- październik;

II stanówka: maj- czerwiec

Schematy krzyżowania towarowego:

• Jednostopniowe - klasyczna; najczęściej stosowany w Polsce

• Rasa ojcowska - rasa mięsna obojętna duża zdolność opasowa, doskonałe umięśnienie, wysoka zapładnialność

• Rasa mateczna: pogłowie rodzime(merynos polski jako owca asezonalna lub owce nizinne, długowełniste, górskie) wysoka plenność, małe straty w odchowie , ruja asezonowa (całoroczna)

• Mieszańce F1 : dobre wykorzystanie paszy, wysoka jakość tuszy

• Dwustopniowe- klasyczna-

• Rasa mateczna: Merynos polski

• Owca fryzyjska (fińska, Romanowska ) jako rasa ojcowska

• Mieszańce F1 -

• - maciorki uszlachetnione trykiem mięsnym (Suffolkiem lub Beriszonem)

• Tryki na rzeź- dobre w karmieniu małych dzieci: dużo białka, mało tłuszczu

• Mieszańce F2 na rzeź.

• Przemienne - implantacja z hodowli trzody;

• Rasa mateczna

• Rasa ojcowska- mięsna

• Mieszańce F1

• Tryki na rzeź

• Maciorki do rozrodu x rasa mięsna

• Rotacyjne- implantacja z hodowli trzody

• Dzięki nim powstało wiele linii syntetycznych, w Polsce ma znaczenie tylko białogłowa owca mięsna; dobra mięsność, pokrój, dobry rozród, dobrze wykorzystuje rodzime warunki środowiskowe.

Rasy mateczne- duża populacja x rasy ojcowskie- małe mięsne populacje.

Rasy mięsne: nie nadają się na wełnę, raczej na skóry

Efekty produkcyjne i ekonomiczne krzyżowania towarowego.

Porównujemy dwie metody krzyżowania z chowem czystorasowym. Grupa kontrolna- merynos polski, druga merynos polski x rasa mięsna; mieszaniec merynos polski x rasa plenna uszlachetniony rasą mięsną.

Tabela 2

efekty	MP	MP x Mi	Mi x (Pl x MP)
Produkcyjne: l. jagniąt przyrosty g/dob. zużycie paszy kg klasa E/A	1,1 290 4,7 70/30	1,2 320 4,5 90/10	1,6 290 4,7 65/35
Ekonomiczne pln: Koszt paszy Wartość żywca W stosunku do MP	18 138	17 152 15	27 201 54

Wykład 13; 6.01.2010

Gospodarka paszowa

Na początku wykładu pan Prof. Przedstawił budowę komórki roślinnej i wyjaśnił, że enzymy żwacza owcy działają na w/w komórkę tak, jak dziadek do orzechów działa na orzech. Jakże odkrywcza i fascynująca była ta dygresja!;)

Pastwisko: jakość porostu zależy od położenia geograficznego.

• Pastwisko nizinne

• Roztocze

• Podhale : różnorodny skład botaniczny

• Redyk : początek sezonu pastwiskowego, przypada na 28.04 - 7.05; hodowcy oddają stada bacom, wymiar święta.

Opłacalność produkcji temat niewygodny

Na podhalu: ze zwierząt gospodarskich tylko owce mają rację bytu.

Pasze stosowane w okresie żywienia zimowego

• siano ( podstawa) - dla wszystkich grup zwierząt

• siano z roślin motylkowych ; z lucerny żywienie tryków w okresie stanówki

• susz ( z mieszanek z paszami treściowymi)

• słoma ( ważne w żywieniu , jako pasza uzupełniająca, stosowana przez cały rok jako element wypełnieniowy) ; również jako ścióły

• zbóż

• roślin strączkowych ( groch, peluszka)

• słoma owsiana najlepsza; jęczmień nie wskazany; pszenna i żytnia niechętnie jadana bo twarda

• plewy i strączkowe ( trudniej dostępne mechanizacja rolnictwa - kombajny)

• okopowe

• marchew

• buraki

• brukiew

• rzepa ścierniskowa

• ziemniaki parowane( pasza wysoko tucząca, ostrożnie stosować, dla jagniąt tucznych do wyższych kategorii wagowych + opas sztuk dorosłych)

• kiszonki - nie karmimy matek wysokokotnych matek; stosowane z pewną ostrożnością ze względu na sposób składowania i transport (możliwość skażenia Listeria monocytogenes poprzez kontakt paszy z glebą).

• owies

• jęczmień ( podstawa mieszanek treściwych)

• żyto i pszenica ( rzadko stosowane)

• kukurydza

• nasiona z łubinu i roślin oleistych

• nie stosuje się z liści buraczanych szczawiany

• pasze pochodzenia przemysłowego

• otręby pszenne ( I faza lata: pasza mlekopedna)

• makuchy i śruty

• wysłodki i melasa

• mieszanki treściwe ( niepopularne ze względu na cenę , stosowane jako dodatek do pasz treściwych)

Pasze stosowane w okresie żywienia letniego.

• Zielonki - przy braku pastwiska z upraw polowych

• Pastwiska

• Trwałe ( nie wchodzę w płodozmian)

• Krótkotrwałe ( zasiew trawy na kilka lat)

• Czasowe ( poplony, żyto wiosną)

• Uboczne ( ścierniska, buraczyska - tereny nie użytkowane rolniczo)

• Rodzaje wypasu

• Wolny - kontrola aby zwierzęta nie wyszły poza obszar

• Strzeżony - pasterz kieruje stadem, wypasa poszczególne partie)

• W ogrodzeniach

• Na pastwiskach stacjonarnych

• Wyspa kwaterowy

• Wypas dawkowany

• Na uwięzi ( rzadko stosowany, dla tryków)

• Organizacja wypasu

• Wypas na pastwiskach

• Spasanie poplonów i międzyplonów

• Wypas na łąkach

Dodatki :

• Mineralne

• Fosforany: kreda pastewna

• Miedź :

• Bydło: 10-12 mg/kg Sm

• Owce: 5-8 mg/kg Sm

• ~ 15-20 mg/kg objawy zatrucia

• Mineralno- witaminowe:

• Dolpamix owca

• Dolpawit owca

• Dolpawit jagnięta

• Formomix

• Polfamix OK

Zakaz stosowania:

• Mączek rybnych

• Fosforanów z kości zwierząt

• Mączek kostnych

• Mączek mięsno - kostnych

• Mączek z krwi

Pasażowalna encefalopatia gąbczasta ( Transmissible Spongform Encephalopathy - TSE)

TSE u zwierząt gospodarskich:

BSE u bydła (pierwszy przypadek - listopad 1986)

SCRAPIE u owiec (znana od 1732)

TSE u ludzi:

Kuru (Nowa Gwinea)

Choroba Creutzfeldta- Jakoba (CJD)

Projekt rezolucji Parlamentu Europejskiego

W sprawie rybołówstwa przemysłowego oraz produkcji mączki rybnej i oleju rybnego (2004/2262(INI))

Parlament Europejski:

• Podkreśla, że karmienie przeżuwaczy mączką rybną i olejem rybnym jest bardzo korzystne dla zdrowia

• Podkreśla, że nie istnieje żaden dowód naukowy uwzględniający zakazanie mączk rybnej z powodu możliwości przenoszenia przez nią BSE lub TSE

• Wzywa Komisję i Radę do zniesienia zakazu karmienia przeżuwaczy mączką rybną lub olejem rybnym.

Bilans pasz:

Badania porównawcze norm INRA i norm IŻ

Przyrosty tuczonych jagniąt:

INRA IZ

Francja 210 190

Polska 170 170

Tabela 3

INRA 1993	IŻ 1993
200	180	Francja
190	230	Polska
270	250	Francja
250	270	Polska

INRA- matki kotne i karmiące:

• Mniejsze spożycie i o 16% mniejszy koszt pasz

• Spadek masy ciała, pogorszenie kondycji

• Mniej o 5 % odchowanych jagniąt

• Przyrosty miotu - podobne lub mniejsze

Wykład 14; 12.01.2010

Systemy utrzymania owiec:

Chów owiec musi być zgodny z :

• Europejską Konwencją o Ochronie Zwierząt Hodowlanych z 17.11.1978r.

• Ustawą o Ochronie Zwierząt z 12.08.1997 r.

Kodeks zaleceń i praktyk dla produkcji owiec rzeźnych:

• W Polsce brak tego typu opracowania (są artykuły fachowe nt. dobrostanu)

• W UE obowiązują:

• Kodeks Dobrostanu Zwierząt Gospodarskich

• Decyzja Rady 78/923/EEC dotycząca ochrony zwierząt gospodarskich

• Dyrektywa Rady 98/58/EC określająca minimalne standardy ochrony zwierząt gospodarskich

Optymalny system utrzymania i żywienia owiec. tu piękny slajd ze zdjęciem pasących się na pastwisku łowiecek i wychwalanie tego rodzaju utrzymania…Że zapewnia ruch zwierzątkom, że wpływa dobrze na psychikę, kondycję zwierzątek i że jest zgodny z naturalną fizjologią tegoż gatunku

Przestrzeń życiowa - utrzymanie grupowe

[ Rozp. RM Dz.U. nr 102 z 29.07.02, poz. 928]:

• Tryk dorosły 2 m2

• Owca matka: 1,5 m2 +0,5 m2 na jagnię ssące

• Jarlica: 0,8 m2

• Tryczek: 1,5 m2

• Skopek:0,6 m2

Obsada zależna od kubatury, wentylacji i ciepłochronności pomieszczenia. Konieczność zapewnienia schronienia i wypoczynku (legowisko, zadaszenie)

Paśnik okrągły dla owiec tu piękny slajd, na stożek nabija się sprasowaną paszę objętościową, ona się rozwala po całym paśniku, owce mają swobodny dostęp do paszy. Do korytka poniżej sypiemy paszę treściwą plus dodatki mineralne.

Przegrody lasy tutaj piękny slajd z trzema typami przegród. Zaznaczono na schemacie minimalną wys. Profesor zaznaczył, że najlepszym materiałem na przegrody jest drewno, a minimalna dł. takich przegród to 200-300-400 cm ( odpowiednio do długości paśników, jakie są stosowane w budynku inwentarskim).

1. Przegroda - lasa podkarmiaczy: owce wypuszczone na pastwisko bez jagniąt; dla jagniąt jest podawana jest mieszanka pełnoporcjowa , matki - na pastwisko.

2. Lasa manewrowa- materiał lekki, cienkie szczebelki.

3. Lasa do stałego odgradzania.

Wanna do kąpieli dla owiec tutaj również boski slajd.

Kąpiel - zaraz po strzyżach, nie kąpie się owiec w pełnej wełnie, bo się zaziębią! Można kąpać, jak już łowiecka przeżyje szok postrzyżny (po ok. 10-14 dniach). Czemu kąpiemy? Co by pasożytów pociechy nie miały. Jak nie chcą same skakać do wanny, to im pomagamy- one dobrze pływają, poradzą sobie. Wysychają w kilka minut.

Dobrostan ścioły.

Słoma- najczęściej wykorzystywana na paszę, reszta na ścioły.

I odpas: siano+ zielonka

II odpas: pasza treściwa + słoma

Podczas II odpasu owieczki wyjadają najsmaczniejsze elementy, my resztę wywalamy bezceremonialnie na podłogę.

Formy składowania słomy:

• Bezpośrednio na polu

• Nadmiar- surowiec energetyczny

Wietrzenie pomieszczeń:

• Drzwi czterodzielne

• Drzwi ażurowe

Okólnik odpędowy i wybieg - zadbany musi być(wapnowanie), zacieniony w niektórych miejscach.

Ochrona zdrowia:

• Ochrona przed bólem i urazami (krawędzie, posadzka, drzwi, druty)

• Zapewnienie profilaktyki i skutecznego leczenia (odrobaczanie, korekcja racic)

• Zabezpieczenie przed innymi zwierzętami

• Zabezpieczenie przed złą pogodą.

Eliminacja czynników stresogennych:

• Zapewnienie warunków do max. Naturalnych zachowań behawioralnych (instynkt stadny)

• Zapewnienie spokoju i ciszy (transport, przepędy, obecność osób obcych, gwałtowne zachowania)

• Przyjazny stosunek do zwierząt : kontakt bezpośredni i głosowy

• Zabezpieczenie przed innymi zwierzętami (szczury, muchy, agresywne psy, wilki)

• Opieka nad sztukami słabymi i chorymi

• Brakowanie sztuk agresywnych

Zabiegi szczególne dla dobrostanu:

• Okres okołoporodowy

• Obcinanie ogonków, tatuowanie i kastracja

• Ważenia i ograniczenia swob

• ody

• Odłączanie i odsadzanie jagniąt od matek

• Przegrupowania technologiczne

• Transport i postępowanie przedubojowe

Konieczna znajomość przepisów dotyczących transportu na trasie i w krajach docelowych.

Rodzaje budynków owczarskich:

• Owczarnie ściółowe

• Głębokie i płytkie

• Owczarnie bezściółowe: rusztowe

• Pomieszczenia zamknięte (matki z jagniętami), półotwarte i otwarte

Dodatkowo:

• Poddasza użytkowe

• Przejazdy utwardzone

• Okólniki odpędowe i wybiegi

Tabela 4

Warunki mikroklimatyczne:

Kategoria owiec	Temperatura w st. C	Wilg. wzgl.pow. %	Wym. pow. m3/h/szt.
Matki z jagniętami	8-17	60-75	15
Tuczone jagnięta	8-12	60-75	12
Inne kategorie	4-12	60-75	13

• Prędkość ruchu powietrza : 0,2- 0,3 m/s

• Max. wilgotność: 80%

• Unikanie tzw. „punktu rosy” (wietrzenie)

• Wymiana powietrza: 2-5 x/h

Gazy szkodliwe i zapylenia:

Dopuszczalne stężenia ( do 2h/ dobę):

• Amoniak: 20 ppm

• Dwutlenek węgla: 3000 ppm

• Siarkowodór: 5 ppm

• Kurz : 10 mg/m3

Oświetlenie:

• Zakaz ciągłej ciemności lub światła

• Oświetlenie sztuczne 20 - 30 lux = naturalnemu w godz. 9-17

• Zwierzęta muszą być widoczna dla obsługi i dla swojej orientacji

• Stosunek powierzchni okien / podłogi : 1/15 - matki; pozostałe: 1/20

Składowanie odchodów stałych:

Dyrektywa Rady 91/676/EEC

Ustawa o nawozach i nawożeniu z 26.07.2000 r. (Dz.U. nr 89)

Płyta gnojowa dla systemów ściółkowych:

• 30 m od domu, 15 m od studni, 7,5 m od sąsiada

• Powierzchnia 3 m2/ DJP [ h= 2-2,5 m]

• Roczna produkcja 1200 kg/szt.

Składowanie odchodów płynnych:

• Okres przechowywania; wg ustawy 4 m-ce, zalecany 6 m-cy

• Pojemność zbiornika:

• Gnojówka : 1,5 m3 / 1 DJP

• Gnojowica: 10 m3/ 1DJP

• Nawożenie praktycznie 3d. III- 2 d.V, zakaz XII-II

Chów owiec a ochrona środowiska:

Inwestycje szczególnie szkodliwe dla zdrowia i środowiska z 14.07. 1998 [ Dz.U. nr 93, poz. 589]

• Obiekty inwentarskie dla > 500 DJP

• Płyty obornikowe i zbiorniki na gnojowicę

[szczelność]

BHP w owczarstwie

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 28.09.2001 [Dz. U. nr 118, poz. 1268]

• Łatwy dostęp do sprzętu i zwierząt

• Bezpiecznie instalacje elektryczne

• Zabezpieczenie ppoż

• Bezpieczeństwo zabiegów, przepędów i transportu

Ekourządzenia w chowie owiec:

• Fukcje:

• Odzysk ciepła ze ściółki (obornika)

• Zmniejszenie emisji gazów

• Rozwiązania:

• Wymienniki gruntowe

• Akumulatory ziemne

• Biofiltry

• Tunele foliowe na powietrze wentylacyjne

Wykład 15, 19.01.2010

Składowe systemy produkcji:

1. Baza paszowa: [gleba+klimat]

2. System żywienia

1. Do woli

2. Dawkowany

3. Genotyp owiec:

1. Rasa

2. Mieszaniec dwu- lub wielorasowy

4. Kierowanie rozrodem:

1. Sezonowość produkcji

2. Terminy stanowienia

3. Częstotliwość stanówek

5. Metody odchowu jagniąt

1. Odchów tradycyjny

2. Odchów skrócony

3. Odchów na środkach mleko zastępczych

6. Pomieszczenia dla owiec:

1. Materiał budowlany

2. Pomieszczenia zamknięte

3. Pomieszczenia półotwarte

4. Pomieszczenia otwarte

5. Pomieszczenia kombinowane: Wlk. Brytania, Hiszpania, Austria

6. Dodatkowo: urządzenia techniczne:

1. Urządzenia do zbioru, przygotowania i konserwacji pasz

2. Mechanizacja wyposażenia budynków inwentarskich

7. Obsługa owczarni:

1. Zasoby siły roboczej

2. Kwalifikacje obsługi

8. Ochrona zdrowia owiec:

1. Zwalczanie pasożytów zewnętrznych i wewnętrznych

2. Szczepienia ochronne

9. Użytkowanie przychówku

1. Materiał zarodowy

2. Materiał użytkowy

3. Materiał rzeźny

4. Terminy, częstotliwość i metody strzyży

Składowe systemu produkcji

Mówiąc o genotypie, korzystajmy z pewnych negatywnych doświadczeń z poprzednich epok. Genotyp - środowisko ta interakcja jest b. istotnym czynnikiem. Potem trza wybrać technologię produkcji (sezonowość produkcji, częstotliwość stanówek). Metody odchowu (jeśli zarodowe- sposób tradycyjny; jeśli chcemy więcej stanówek- odchów skrócony, na środkach mleko zastępczych .

Kompozycja tych wszystkich układów- owczarz musi wziąć to pod uwagę . Tych kombinacji systemowych jest mnóstwo.

Biorąc pod uwagę wszystkie te składowe systemy produkcji grupuje się w :

Tabela 5

Składniki systemów	Nazwa systemu
		Bardzo ekstensywny	Umiarkowanie Ekstensywny	Intensywny na Użytkach zielonych	Intensywny Na gruntach ornych	Bardzo intensywny
Baza paszowa	Step i obszary półpusynne	Naturalne użytki zielone	Kulturalne pastwisko	Pola uprawne	Pasze przemysłowe
Wielkość stad (szt.)	>4000	500-3000	1 500- 3000	100-1000	różna
Liczba owiec na 1 ha	Do 0,5	1-4	6-20	5	Bez znaczenia
Częstotliwość wykotów średnio w roku	1	1	1	1-1,5	Więcej niż 1
Pora roku, w której następuje wykot	wiosna	wiosna	wiosna	różnie	Różne terminy i ciągłość produkcji jagniąt rzeźnych
Średnia plenność stada(%)	100-110	110-130	>150	>150	>150, dążenie do pozyskiwanie 3-4 jagniąt/rok
Typ użytkowy owiec	Wełnisty smuszkowy	Wełnisto-mleczny, wełnisto-mięsny	Wełnisto- mięsny, mleczny	Wełnisto- mięsny, wełnisto- mleczny	Mieszańce 2 rasami mięsnymi
Występowanie	Ameryka Pd, Afryka Pd, Australia, Azja Śr.	Góry Europy, Ameryki Pd, Nowa Zelandia, Australia	Europa Pn i Zach., Nowa Zelandia, Australia, Ameryka Pd.	Europa	Europa Zachodnia, USA
Występowanie w Polsce	-	+	+	+	-

• Bardzo ekstensywny: stepy, obszary pustynne, małe opady, duża amplituda temperatur trza dostosować rasę owiec; wielkość 4000 owiecek i wyżej (w tych warunkach chów bez wykorzystania budynków, więc można Se więcej owiecek wziąć… Niestety trza pilnować; obsada na ha niska (0,5 szt.)Jak jest więcej roślinek owieczki muszą się nachapać składników pokarmowych, wydać i wykarmić potomstwo, póki jest co jeść. Typ użytkowy wełnisty- sezonowe rodzenie jagniąt, okresowe magazynowanie składników pokarmowych. Brak tego systemu w Europie

• Umiarkowanie intensywny: obszary górskie; skrajnie wysoki poziom opadów; od 500 sztuk, obsada 1-4 sztuk na wyższych obszarach

• Intensywny na użytkach zielonych: 6-20 tys. Sztuk, wykot jednokrotny, wiosną, plenność średnia 150%; na całym świecie

• Intensywny na gruntach ornych: podstawą jest pole uprawne, do 3 wykotów w ciągu dwóch lat

• Bardzo intensywny

Chów i hodowla owiec - wykłady

prof. dr hab. Roman Niżnikowski

13 | Strona

---