Lekcja
Temat: Użytkowanie wełniste owiec
1. Okrywa wełnista Włosy porastające ciało owcy układają się w trzech frakcjach:
-najdłuższe i najgrubsze to włosy okrywowe -średnio-długie to włosy przejściowe -najkrótsze i najcieńsze to włosy puchowe. Włosy tworzące runo charakteryzują się ciągłym wzrostem i nie podlegają linieniu. Powierzchnię skóry pokrytą wuem nazywamy polem obrostu.
2. Budowa i rodzaje włosów.
Główną warstwę włosa tworzy kora włosa.
Budowa włosa wełnianego:. [rysunek] Warstwa korowa składa się z naprzeciwlegle położonych wzdłuż osi włókna wełnianego orto- i parakory. Warstwa naskórkowa włosa zbudowana jest z płytek zwanych łuskami włosowymi. Najbardziej centralnie ułożona jest warstwa rdzeniowa.
3. Typy zespołów włosowych. Od owiec pozyskuje się runa o wełnie mieszanej i jednolitej. Wełna mieszana charakteryzuje się występowaniem kilku frakcji długości i grubości włosów. W wełnie mieszanej występują włosy puchowe, rdzeniowe oraz włosy martwe. Wełna jednolita składa się z jednego typu grubości i długości włosów. Przeznacza się je głównie na tkaniny ubraniowe. Włosy okrywy wełnistej tworzą skupienia zwane zespołami włosowymi.
4. Skład runa owczego. Najlepsza wełna powinna zawierać do 17% wody i ok. 1% tłuszczu. Dodatkowo mogą znajdować się zanieczyszczenia organiczne 0,5 - 30% i nieorganiczne 2 - 30%. 5. Cechy jakościowe wełny. Wyróżniamy cechy podstawowe i drugorzędne. Do cech podstawowych zaliczmy:
a) grubość włosa - najlepsza wełna zawiera włosy o jednolitej grubości.
b) długość włosa - najczęściej im większa średnica włókien, tym długość większa.
Do cech drugorzędnych zaliczmy:
a) wytrzymałość na zerwanie - cecha ta decyduje o wykorzystaniu wełny w przerobie.
b) karbikowanie - to rytmiczne odchylanie się włosa od osi, powtarzające się na całej jego długości. Obecność karbika w wełnie nadaje jej lepszy, szlachetniejszy wygląd.
c) barwa wełny - jest silnie uzależniona od stopnia jej pigmentacji. Najogólniej wełnę dzielimy na białą i kolorową.
d) połysk wełny - zależy od ustawienia i wielkości łusek naskórka włosa.
e) charakter wełny - jest sumą wrażeń zmysłowych odbieranych przez oceniającego
Lekcja
Temat: Użytkowanie mięsne.
1. Czynniki wpływające na wartość mięsną.
-rasa - rasy typowo mięsne szybciej przyrastają oraz mają wyższą mięsność poubojową.
-płeć - samice rosną wolniej od samców
-wiek - w pierwszym etapie rozwijają się mięśnie, a później tkanka tłuszczowa.
-żywienie i utrzymanie - żywienie ma olbrzymi wpływ na przyrosty masy ciała.
-liczba jagniąt w miocie - im mniej jagniąt w miocie tym ich szybszy przyrost.
2. Ubój. Owce rzeźne po osiągnięciu masy ubojowej są przeznaczane na ubój. Owcę należy najpierw ogłuszyć a następnie skrwawić poprzez wbicie specjalnego noża w tętnicę szyjną. Pełne wykrwawienie zwierzęcia jest bardzo ważne ze względu na jakość mięsa i skóry. Kolejnym etapem jest ściągnięcie skóry. Jest to ważny proces przy którym nie może dojść do uszkodzenia skóry.
3. Ocena poubojowa. Poubojowo ocenia się tusze baranie po 24-godzinnym chłodzeniu. Oceniamy wskaźnik wybojowości, który powinien wahać się między 45 - 55%. Następnie tuszę dzieli się na elementy technologiczne: udziec, comber, antrykot, łopatkę, karkówkę, mostek, szyję i goleń przednią i tylną.
Lekcja
Temat: Właściwości użytkowe wełny, wady wełny i strzyża.
1. Właściwości użytkowe wełny.
a) higroskopijność - jest to zjawisko absorbowania wody przez wełnę. Jest to zjawisko odwracalne.
b) ciepłochronność - wynika ze złożonej budowy włosa owczego, a w szczególności z dużej liczby elementów kory włosa.
c) odprężność - jest to zdolność wełny to szybkiego powrotu do stanu normalnego po poddaniu jej silnemu uciskowi.
d) spilśnianie wełny - jest to cecha niekorzystna wełny polegająca na zbijaniu się włosów. wysyła do producenta.
e) odporność wełny na ogień - jest duża. Wełna żarzy się i szybko gaśnie.
f) przewodzenie prądu elektrycznego - wełna jest złym przewodnikiem prądu, co powoduje słabe elektryzowanie się wełny.
2. Wady wełny. Mogą być spowodowane czynnikami genetycznymi, niewłaściwym żywieniem, niewłaściwą strzyżą oraz nieodpowiednim magazynowaniem. Do wad należą:
a) szorstkość wełny - jest wadą dziedziczną. Wada ta polega na dużej nierównomierności włosów.
b) odsadzanie wełny - polega na przewężeniu włosa wełny i może być spowodowane ciążą lub chorobą.
c) zbrylowany tłuszczopot - jest wynikiem nieprawidłowego funkcjonowania gruczołów łojowych.
d) suchość wełny - powstaje jeśli jest zbyt mała ilość tłuszczopotu.
e) zanieczyszczenia wełny - najczęściej zanieczyszczenia są roślinne lub organiczne, np. kałem.
3. Strzyża. Zakończeniem cyklu użytkowania wełnistego owcy jest strzyża. Najważniejszy jest moment wykonania strzyży, aby doszło do odpowiedniego odrostu wełny. Jeżeli chcemy uzyskać wełnę o dł. 5cm, wówczas odrost powinien wynosić 5 miesięcy. Jeżeli chcemy uzyskać dłuższą wełnę, wówczas odrost powinien wynosić minimum 10 miesięcy. Samce strzyżemy kilka tygodni przed stanówką, a samice 4 - 6 tyg. przed wykotem. Strzyże owiec wykonujemy ręcznie lub maszynowo. Istnieje wiele sposobów strzyżenia owiec. Najpopularniejszy jest system strzyży na ziemi. Metoda ta polega na skrępowaniu zwierzęcia przez strzygacza i - również przez niego - wystrzyżeniu owcy. Po wystrzyżeniu wełnę układa się w jednej warstwie aby wystygły i przeschły. Wystudzone runa ładuje się do specjalnych worków na wełnę zwanych ambalażami
Lekcja
Temat: Użytkowanie mleczne.
1. Czynniki wpływające na mleczność.
-rasa - większą wydajność mleka mają owce ras mlecznych: fryzyjskie, polska owca górska.
-liczba odchowanych jagniąt - im więcej jagniąt w miocie tym mleczność większa.
-żywienie - podawanie owcom karmy mlekopędnej pobudza mleczność.
-lata użytkowania owiec - ilość mleka wzrasta od pierwszej laktacji do trzeciej. Najwyższą ilość mleka obserwuje się w 4 i 5 laktacji.
-kształt i zdrowotność wymienia owcy - kształt wymion ma zasadniczy wpływ na możliwości doju. Najwięcej mleka dają owce o spionizowanych wymionach. 2. Skład chemiczny mleka i sposób pozyskiwania.
2.Składnik: Mleko:
krowa owca
woda 87,8% 82,2%
sucha masa 12,2% 17,8%
tłuszcze 3,4% 6,5%
kazeina 2,5% 4,5%
albuminy
i globuliny 0,6% 1,2%
laktoza 4,8% 4,5%
popiół 0,7% 0,7%
Owce doimy dwukrotnie w ciągu doby. Pierwsze dojenie odbywa się po odsadzeniu jagniąt od matek. Mleko od owiec pozyskuje się głównie ręcznie. Tylko w fermach z min. 200 - 300 zwierząt stosuje się dojarki mechaniczne.
Lekcja
Temat: Żywienie owiec.
1.Żywienie letnie owiec- W letnim żywieniu owiec najważniejszą rolę odgrywa pastwisko. Wyróżniamy pastwiska naturalne oraz uprawiane i zasiewane przez człowieka, czyli pastwiska sztuczne. Najlepszą i najchętniej jedzoną przez owce rośliną pastwiskową jest koniczyna biała. Często owce wypasa się w rowach przydrożnych, na skarpach i wzgórzach. Są to tzw. pastwiska przygodne. Innym rodzajem pastwiska dla owiec są pastwiska okolicznościowe, czyli wypas owiec na polach uprawnych po żniwach. Koniecznym uzupełnieniem pasz zielonych w okresie pastwiskowym jest słoma i siano.
2. Żywienie zimowe. Podstawą zimowego żywienia owiec są pasze objętościowe. Największe znaczenie ma wśród nich siano. Najlepsze siano dla owiec to siano z mieszanki motylkowo-trawiastych. Drugą paszą w okresie zimowym jest słoma z roślin motylkowych. Do pasz objętościowych suchych zalicza się drobne odpady omłotowe: plewy, strączyny. Z pasz soczystych objętościowych wyróżniamy:
-sianokiszonki
-kiszonki z zielonek okopowe: marchew, buraki pastewne i cukrowe, brukiew.
-odpady przemysłowe, np. wysłodki buraczane lub wywar ziemniaczany
-pulpa ziemniaczana
-susze przemysłowe Oprócz pasz objętościowych stosujemy pasze treściwe, najczęściej ziarno owsa, jęczmienia, kukurydzy, otręby pszenne, otręby żytnie.
3. Żywienie maciorek W żywieniu samic rozróżniamy 5 okresów:
a) przed rozpoczęciem stanówki: na 17 dni przed stanowieniem podajemy soczyste i młode zielonki o wysokiej zawartości białka.
b) okres pierwszych 2 miesięcy ciąży: w tym okresie żywimy skąpo owce, najlepiej na pastwisku. c) druga połowa ciąży: w związku z silnym rozwojem płodu, zwiększamy dawkę pokarmową i dodajemy dodatek paszy treściwej.
d) okres karmienia jagniąt: zaraz po porodzie matkę karmimy dietetycznie, w późniejszym okresie zwiększamy dawkę pokarmową dodając paszę soczystą, kiszonki i okopowe.
e) okres jałowości wymagania pokarmowe są niskie w tym okresie.
4. Żywienie tryków. W ich żywieniu wyróżniamy 2 okresy:.
a) okres spoczynku - w okresie tym żywimy oszczędnie, podajemy głównie siano, słomę, zielonki i okopowe.
b) okres aktywności rozpłodowej - zaczyna się 4 tygodnie przed kryciem. Samiec w tym czasie musi być intensywnie żywiony paszami treściwymi
5. Kolejność zadawania pasz i pojenie. Dzienną dawkę pasz dla owiec dorosłych dzielimy na 2 odpasy, dla jagniąt na 3 odpasy. U zwierząt dorosłych przerwa między odpasami powinna wynosić 10h, a u jagniąt 4 h. Owce muszą być regularnie pojone. Dorosła owca zużywa 2 - 5 l dziennie.
6. Tycz jagniąt i młodzieży oraz opas owiec dorosłych.
a) tucz szybki - jest to tucz, którego celem jest uzyskanie gotowych na rzeź jagniąt o masie min. 35kg w wieku 3 - 4 miesięcy. W systemie tym od 2 tygodni życia jagnięta intensywnie się dokarmia, najczęściej mieszanką pełnoporcjową
b) tucz intensywny - trwa dłużej niż poprzedni, bo ok. 6 - 7 miesięcy do 45 kg wagi. W tuczu tym stosuje się mieszanki treściwe oraz siano z roślin motylkowych.
c) tucz opóźniony - celem tego tuczu jest uzyskanie przydatnych na rzeź młodych owiec w wieku ok. 10 miesięcy. Żywienie w tym systemie jest kombinowane: latem pastwisko, a zimą i jesienią przechodzimy na pasze gospodarskie.
d) opas owiec dorosłych - stosuje się u owiec dorosłych, kończących użytkowanie rozpłodowe. W żywieniu stosowane są pasze gospodarskie, jak słoma, wywar, okopowe, a latem pastwisko.