t. A. Krzyźanowski

1. F. Zweig

$. A.Heydel

\. E.Tayłor

i. KRZYŹANOWSKI (1873-1963). Czołowa postać w Krakowskiej Szkole

liberalnej. Początkowo był pod wpływem niemieckiego historycyzmu, później

ingielskiej ekonomii liberalnej. Zajmował się wieloma problemami. Jego badania

laukowe wzbogaciły dyscypliny takie jak - "teoria ekonomii, *teoria skarbowości,

'historia doktryn ekonomicznych, "historia gospodarcza, *demografia, "polityka

gospodarcza.

Sejmował badania na styku ekonomia a etyka. Jego prace to:

i) „Studia agrarne" - 1900

>) „Założenia ekonomiki" - 1919

;) „Nauka skarbowości" - 192$

i) „Chrześcijańska moralność polityczna" - 1948.

Crzyżanowski wnosi duży wkład do analizy gospodarki rynkowej. Zwracał uwagę na

>otrzebę badań gospodarki, jej zachowań. Wiele uwagi poświęca probjemowi

>ieniąd,zą. Brał udział w pracach nad stabilizacją waluty. Wg niego dwie zasadnicze

>odstawy pomyślnego rozwoju gospodarczego kraju:

• stabilny rząd.

• dobra gospodarka finansowa (pobudza średnie przedsiębiorstwa).

Crzyżanowski był zwolennikiem oszczędzania i inwestowania. Należy ograniczać wydatki na cele socjalne. Była to troska o właściwe gospodarowanie pieniądzem niblicznym, Uczestniczy w sporze z etatystami. Był przeciwnikiem etatyzmu. Uważał, le prowadzi on do nadmiernego obciążenia państwa wydatkami, rozdęcia zakresu iziałalności państwa, a ponadto zabija ducha przedsiębiorczości, niszczy twórczą nicjatywę jednostek, hamuje postęp i wynalazczość. Zwolennik własności i wolności. Wg niego państwo powinno dbać o wyrobienie nawyków racjonalnego jospodarowania. Krzyźanowski podkreślał, że o potędze gospodarczej kraju decyduje wyrobienie nawyków dobrego gospodarowania, te zaś można wykształcić w warunkach wolności.

Crzyżanowski był - •zwolennikiem samoregulacji rynkowej, "wolnej konkurencji, "nie viązał zasad liberalnych z egoizmem, widział w człowieku wartości moralne, "taki iberalizm gdzie ludzie kierują się zasadami etyki to ustrój najsprawniejszy gospodarczo, "wierzył w dobroczynne skutki jego działania.

F. ZWEIG - związany z UJ. Zapoczątkował nowy kierunek w ekonomii, któremu dał wyraz w swojej ipracy: 193 5r - „Ekonomia a technika" 3ył przeciwny monopolizacji gospodarki, kartelizącji jej.

liberalizm wg Zweiga to także "walka z monopolami, "parcelacja wielkiej własności aemskiej, "ograniczenie kartelizącji, "otwarcie gospodarki na rynki międzynarodowe, ^ństwo powinno wspierać i bronić drobnych producentów przed monopolami, bo nonopolizacja prowadzi do ograniczenia wolnej konkurencji. Opowiadał się za

Jwraca także uwagę na nową rolę reklamy - powoduje usztywnienie popytu, prowadzi lo odejścia od zasad czystej konkurencji, wojna reklam zależy od wielkości firmy. i. Chaberline, 1933 - „Teoria konkurencji monopolistycznej", Czysty monopol i czysta conkurencja to stany wg niego czysto przypadkowe. Rzeczywista sytuacja to oligopol i luopol.

i. Stackelberg, 1938 - „Zagadnienia niedoskonałej konkurencji". Dokonał podziału ynku na: wolne i regulowane. Analizuje rynki doskonałe i niedoskonałe, dokonuje akźe szeregu analiz monopolu i oligopolu. Rozważa powiązania z uwzględnieniem elacji dóbr substytucyjnych i komplementarnych. Wolne rynki nie zapewniają stanu )ptymalnego, przewiduje ingerencję państwa jako mechanizm korygujący.

[STOTAPRZEŁOMUKEYNSOWSKIEGO.

3o czasów Keynsa uważano, że rynek jest wystarczającym regulatorem gospodarki. W izasach kryzysu okazało się, że konieczna jest interwencja państwa. Keyns dał Uogólnienia teoretyczne tych działań.

Satem od czasów Keynsa mamy nową teorię zwolenników gosp. Rynkowej iwzgłędniającą dominację państwa, różnie postrzeganą w różnych krajach. Vfonetarvści (I odłam neoliberalizmu) - najmniej akceptują rolę państwa. Podejmują ery tykę neoliberalizmu w latach dobrej koniunktury.

OrdoHberąltzm (II odłam neoliberalimui. Związany te szkołą fryburską, jej '.ałótycielem był W. Rapke, a potniej na czoło wysunął się W. Eucken - twórca teorii systemów gospodarczych. Formułując te teorie wyjaśniał, te w praktyce mamy do czynienia z mieszanymi rozwiązaniami, w zw. itym w teoretycznym ujęciu wyróżniał 2 iystemy gospodarcze: t. Oparty na idei wolności - cechy:

• Dominacja własności prywatnej.

• Planowanie jednostkowe.

• Zastosowanie rachunku pieniężnego.

• Podstawą regulacji gospodarczej jest rynek.

• Podstawą wymiany - cena rynkowa.
  I Oparty na idei panowania - cechy:

» Dominacja własności państwowej. » Planowanie centralne.

» Zastosowanie rachunku bezpośredniego (niepieniężnego).

» Podstawą regulacji gospodarczej jest państwo* które przez administrację gospodarczą posługuję się narzędziami nakazu i zakazu.

systemem wolności i własności. Państwo powinno zapewnić ochronę wolności i

własności prywatnej,

Własność prywatna daje bodziec i warunki do wydobywania z człowieka max

nicjaty wy, wysiłku.

N% Zweiga rolą państwa jest nauczanie by każdy obywatel poznał swój interes, Należy

apewnić warunki, by korzystać z wolności i prywatności.

K. HEYDEL - w 1932r napisał pracę „Gospodarcze granice liberalizmu i etatyzmu w

^}olsce". Obrońca zasad liberalnych, zaś krytyk etatyzmu i poglądów socjalistów. Nie

mleży dążyć do osiągania równości majątkowej, a do wyrównania startu. Sformułował

asadę „równego startu".

lasło neo-liberalistów — „Zapewnić warunki równego startu każdemu obywartełowi".

Tylko w warunkach wolnej konkurencji można zapewnić max korzyści. Kładł duży

ffleisk na dobrą gospodarkę w kraju. Głosił tezę o decydującym wpływie zjawisk

pieniężnych na koniunkturę gospodarki.

E. TAYLOR - w 1919r przenosi się z Krakowa do Poznania. Widzi 2 główne

endencje rozwoju społecznego:

» egoistyczną,

• altruistyczne współdziałanie.

Jżywał pojęcia ekonomiki. Dowodem tego są jego prace:

i) „Wstęp do ekonomiki" - 1936

>) „Historia rozwoju ekonomiki" -1 i II tom - 1958, ffl tom-1991

Jczestoiczył w dyskusji na temat etatyzmu, systemu socjalistycznego. Jawi się w nich

ako obrońca liberalizmu, wolności i własności. Wypowiadał się na temat planowania -

erytykował planowanie centralne. Twierdzi, że w każdej zdrowej organizacji muszą

stnieć 2pierwiastki - "przymusu i "wolności, bez przerostu jednych i drugich.

TEORIA NIEDOSKONAŁEJ KONKURENCJI

śkonomia marginalna przyjmuje założenia czystej konkurencji. Jednak rzeczywistość )dbiegała od modelowych założeń. Sytuacja na rynku to oligopol. Lata 20 - 30 XX wieku przynoszą zatem badania rynku z powodu odbiegania założeń czystej conkurencji. Takie badania podjęli: 1. J. Robinson (ekonomia angielska), !. E. Chamberiine (ekonomia amerykańska), i, H. Stackelberg (ekonomia niemiecka).

f. Robinson w 1933r wydaje dzieło „Ekonomika niedoskonałej konkurencji". Wychodzi )d zasad konkurencji doskonałej, potem zderza to ze stanem obecnym i wyciąga wnioski o konkurencji niedoskonałej. 2echy konkurencji doskonałej wg J; Robinsona: 1. Rozproszenie po stronie popytu i podaży. I Konkurencja wyłącznie cenowa.

ł. Pełna znajomość rynku przez dostawców i nabywców (informacje o cenach pochodzą z rynku).

sowej - jako przeciwstawne

lucken wprowadził pojęcie gospodarki rynkowej

ypy gospodarki, Na bazie rozważań w szkole fryburskiej powstał modej społecznej

{ospodarki rynkowej (model SGN) - to próba znalezienia złotego środka.

N tym modelu zwrócono uwagę, że nie tylko należy dbać o równy start, ale też

roszczyć się o autentyczną uczciwą konkurencję, przestrzegać zasady uczciwej

conkurencji, umacniać stan średni, dbać o ochronę środowiska naturalnego, dbać o

>aństwowy nadzór w infrastrukturze, jak też dbać o uetycznienie pracy i rozwój

lamorządności lokalnej.

Główne filary modelu SGR:

1.Rynek w gospodarce.

2.Zabezpieczenia w sferze socjalnej.

3. Demokracja w polityce.

4. W latach 80-tych dołączono 4 filar - ochrona środowiska naturalnego.
   Z tego wyrasta hasło: „Dobrobyt dla wszystkich",

Zwrócono uwagę na potrzebę stabilizacji wartości pieniądza - bo stabilizacja ta tworzy

warunki optymalnej alokacji zasobów.

Szkołą neoaustriacka (III odłam neoliberałizmu)

Przedstawiciele tego nurtu to:

l.F.A.Hayek

2.LMises

L. MISES -Wydał wiele publikacji o pieniądzu. Był zwolennikiem twardej polityki

pieniężnei. Wywołał światową dyskusję w 1920r artykułem- „Rachunek ekonomiczny

w gospodarce kolektywistycznej". Dowodził, że gospodarka kolektywistyczna nie ma

obiektywnych podstaw do racjonalnych decyzji. Tylko mechanizm rynkowy pozwala

tworzyć ceny, które prowadzą do racjonalnego gospodarowania. Brak rynku i cen

rynkowych prowadzi do marnotrastwa wynikającego ze złej alokacji zasobów.

F.A. HAYEK - zwolennik gospodarki rynkowej. Zagorzał)' przeciwnik gospodarki

socjalistycznej, bo gosp. Socjalistyczna nie ma szans na racjonalne decyzje.

Główne jego prace dotyczą zagadnienia koniunktury gospodarczej:

a) 1929 - „Teoria pieniądza i cykl koniunkturalny" - analizuje przyczyny i przebieg

cyklu koniunkturalnego. Wskazywał na znaczenie siły substytucyjnej mechanizacji. b)1960 - „Konstytucja wolności - studium współczesnego liberalizmu". Był liberałem. Wskazywał na niezdolność centralnego teryfikatora do szybkiej reakcji na ciągłe wahania popytu i podaży na preferencje konsumentów (inaczej - centralny teryfikator nie może zastąpić rynku).

W gospodarce rynkowej ceny na rynku niosą informację dla przedsiębiorstw i konsumenta do podejmowania decyzji gospodarczych. Własność prywatną i rynek Hayek uważał za podstawy racjonalnego gospodarowania.

Uważał, że ingerencja państwa powinna się ograniczyć jedynie do doskonalenia praw, do zabezpieczeń by zapewnić swobodne funkcjonowanie rynku. Wolność warunkuje wszystkie wartości. W 1974r otrzymał Nobla za wkład do teorii pieniądza i koniunktury.

---