Plan wynikowy

Jednostka tematyczna	Liczba godzin	Uczeń zna		Uczeń potrafi
				Poziom podstawowy	Poziom rozszerzony	Poziom podstawowy	Poziom rozszerzony
DWUDZIESTOLECIE MIĘDZYWOJENNE
1. Dwudziestolecie międzywojenne - wprowadzenie do epoki	1	• nazwę epoki i czas jej trwania • wydarzenia historyczne i kulturalno-cywilizacyjne kształtujące Europę w międzywojniu • terminy i pojęcia: bolszewizm, komunizm, wielki kryzys, faszyzm, nazizm, totalitaryzm, antysemityzm, teoria względności, kultura masowa		• wyjaśnić znaczenie nazwy epoki • określić ramy czasowe dwudziestolecia międzywojennego • opisać charakter epoki według kryteriów: - historia i polityka - nauka i technika - obyczajowość	• porównać lata dwudzieste z latami trzydziestymi XX w. z uwzględnieniem wydarzeń politycznych, rozwoju nauki, techniki, zmian w obyczajowości
2. W kręgu myśli: w stronę intuicji, podświadomości, archetypów	1	• najważniejsze fakty z biografii filozofów mających największy wpływ na epokę (Henri Bergsona, Sigmunda Freuda, Carla Gustava Junga) • poglądy filozoficzne Henri Bergsona, Sigmunda Freuda, Carla Gustava Junga, Alfreda Adlera • fragmenty dzieł: Henri Bergsona Wstęp do metafizyki, Sigmunda Freuda Kultura jako źródło cierpień, Carla Gustava Junga Archetypy i symbole • terminy i pojęcia: intuicjonizm, intuicja, behawioryzm, psychoanaliza, podświadomość, archetyp • sfery w psychice wyróżnione przez Sigmunda Freuda (id, ego, superego)		• wyjaśnić pojęcia stosowane przez Henri Bergsona: intuicja, analiza, élan vital • wskazać różnicę między poznaniem intuicyjnym a poznaniem analitycznym • wymienić opisane przez Sigmunda Freuda źródła cierpień • wytłumaczyć, w jaki sposób kultura staje się źródłem ludzkiego cierpienia • przedstawić pogląd Freuda na kulturę • zdefiniować archetyp na podstawie tekstu Carla Gustava Junga	• przedstawić rolę tradycyjnej metafizyki i jej metod w dziejach filozofii • określić charakter „społecznego źródła cierpienia” i wskazać związane z nim ludzkie problemy • wyjaśnić znaczenie sublimacji popędu dla rozwoju kultury • przywołać przykłady znanych z literatury archetypów
3. Poszukiwanie nowych środków wyrazu w sztuce	3	• terminy: mimetyzm, awangarda • przejawy ekspresjonizmu i symbolizmu w sztuce • cechy sztuki abstrakcyjnej • nowe kierunki w sztuce i okoliczności ich rozwoju: fowizm, futuryzm, kubizm, dadaizm, surrealizm (nadrealizm), realizm socjalistyczny (socrealizm) • nazwiska przedstawicieli tych kierunków • genezę interdyscyplinarnego charakteru sztuki międzywojnia • awangardowych twórców poezji (Guillaume'a Apollinaire'a, Andre Bretona) i prozy (Franza Kafkę, Jamesa Joyce'a, Marcela Prousta) • wybrane fakty z biografii Pabla Picassa - twórcy między innymi analizowanych w podręczniku Panien z Awinionu • najwybitniejsze dzieła - ikony epoki („Złota dziesiątka”) • relacje między artystami a politykami • reprodukcje obrazów Pabla Picassa Panny z Awinionu, Guernica • okoliczności i skutki powstania nowej dziedziny sztuki - filmu	• cechy: prymitywizmu, funkcjonalizmu w architekturze, fowizmu, futuryzmu, kubizmu, dadaizmu, surrealizmu (nadrealizmu), realizmu socjalistycznego (socrealizmu), suprematyzmu • postawy twórców europejskich wobec stalinizmu i nazizmu • cechy akmeizmu oraz reprezentantów tego kierunku (Marinę I. Cwietajewą, Annę Achmatową)	• wymienić nazwy nowych kierunków w sztukach plastycznych • podać nazwiska awangardowych twórców literatury • wyjaśnić, na czym polega interdyscyplinarność sztuki międzywojnia • opisać wybrane dzieło plastyczne • przygotować referat o rozwoju filmu do 1939 r. • wskazać arcydzieła powstałe na początku rozwoju kina	• porównać młodopolską syntezę sztuk z interdyscyplinarnością dwudziestolecia międzywojennego • wytłumaczyć, dlaczego awangarda święciła triumfy w dwudziestoleciu międzywojennym • porównać obraz kubistyczny (np. Pabla Picassa) z surrealistycznym (np. Salvadora Dalego)
4. Sytuacja w Polsce w dwudziestoleciu międzywojennym	1	• koncepcje przyszłego kształtu Polski prezentowane przez Józefa Piłsudskiego i Romana Dmowskiego • okoliczności ustalania granic Polski • rolę powstań śląskich i powstania wielkopolskiego w procesie wytyczania granic kraju • okoliczności (wojna polsko-bolszewicka, cud nad Wisłą) i skutki oddalenia od Polski niebezpieczeństwa komunizmu • sytuację wewnętrzną i zewnętrzną Polski po 1918 r. • termin: sanacja		• podać nazwiska najwybitniejszych polityków międzywojnia w Polsce (Józefa Piłsudskiego i Romana Dmowskiego) • przedstawić skutki powstań śląskich i powstania wielkopolskiego • wymienić główne polskie ośrodki uniwersyteckie w międzywojniu	• omówić proces kształtowania się państwa polskiego po I wojnie światowej • wyjaśnić, na czym polegała sanacja oraz przedstawić jej polityczne i społeczne skutki
5. Życie kulturalne w Polsce	1	• wybitnych polskich reformatorów teatru (Leona Schillera, Juliusza Osterwę) • osiągnięcia polskiej kinematografii w dwudziestoleciu międzywojennym • formy rozrywki ukształtowane w epoce • nurty w sztukach plastycznych i nazwiska ich przedstawicieli • nazwy grup poetyckich: Skamander, Awangarda Krakowska, Druga Awangarda, Żagary • nazwiska wybitnych krytyków literackich: Tadeusza Żeleńskiego (Boya), Karola Irzykowskiego	• różne przejawy życia kulturalnego w międzywojniu • rolę, jaką odgrywali twórcy literatury w działalności teatrzyków kabaretowych • przedstawicieli poszczególnych grup poetyckich • najwybitniejszych polskich artystów międzywojnia • założenia artystyczne formistów	• opisać zasługi Leona Schillera i Juliusza Osterwy dla rozwoju teatru polskiego • wskazać przykłady adaptacji filmowych polskiej literatury zrealizowanych do 1939 r. • wymienić artystów formistów • podać nazwy polskich grup literackich • przyporządkować nazwiska najważniejszych polskich twórców do odpowiednich grup artystycznych • omówić wpływ teatrów, kin, kabaretów i kawiarni na rozwój życia kulturalnego w międzywojennej Polsce	• określić rolę wybitnych przedstawicieli literatury w kształtowaniu środowisk twórczych • wskazać awangardowe cechy twórczości formistów • scharakteryzować życie kulturalne w dwudziestoleciu międzywojennym
6. Przedwiośnie, czyli sen o Polsce i sąd nad Polską	3	• cechy gatunkowe powieści • powieść Stefana Żeromskiego Przedwiośnie (obowiązuje znajomość całego utworu); biogram patrz Potęga słowa, klasa II część 2, s. 189 • poglądy pisarza na rewolucję • prezentowane w powieści sposoby naprawy Rzeczypospolitej • drogę przemian cywilizacyjnych w kraju • funkcję symbolu w kompozycji powieści • termin: utopia	• historię odbioru Przedwiośnia	• streścić opowieść o „szklanych domach” i określić jej funkcję w utworze • wyjaśnić tytuł powieści • przedstawić na podstawie utworu sposoby naprawy państwa • opisać styl życia mieszkańców Nawłoci • scharakteryzować Antoniego Lulka z uwzględnieniem jego roli w utworze • napisać wypracowanie: „Przedwiośnie Stefana Żeromskiego jako dyskusja o kształcie państwa polskiego”	• wskazać środki artystyczne i ich rolę w opisie krajobrazu widzianego przez Cezarego Barykę po przekroczeniu granicy państwa • objaśnić metaforyczny sens zimy i przedwiośnia w kontekście losów Polski • omówić, w jaki sposób została zaprezentowana arystokracja w utworze • napisać wypracowanie: „Porównanie obrazów szlachty w Przedwiośniu Stefana Żeromskiego i Panu Tadeuszu Adama Mickiewicza” • sformułować (np. w formie notatki) wnioski z samodzielnej analizy fragmentów powieści przedstawiających rewolucję w Baku • uzasadnić, że tytuł utworu można interpretować na wiele sposobów
7. Przedwiośnie - powieść o dojrzewaniu młodego człowieka	1	• powieść Stefana Żeromskiego Przedwiośnie		• opowiedzieć historię rodziny Baryków • zrekonstruować życiorys głównego bohatera • uzasadnić, że Cezary Baryka to postać dynamiczna • wyjaśnić, dlaczego Przedwiośnie można nazwać powieścią o dojrzewaniu	• przedstawić proces kształtowania się patriotyzmu Cezarego Baryki
8. Skamander i poezja codzienności	1	• nazwiska twórców wchodzących w skład grupy poetyckiej Skamander • cechy poezji skamandrytów • poglądy skamandrytów na rolę poety • sylwetkę twórczą Juliana Tuwima • wiersz Juliana Tuwima Colloquium niedzielne na ulicy	• pochodzenie nazwy Skamander • okoliczności powstania Skamandra • charakterystyczne cechy twórczości Juliana Tuwima	• wymienić cechy typowe dla twórczości skamandrytów • opisać sytuację ukazaną w wierszu Colloquium niedzielne na ulicy • przedstawić rolę, jaką odgrywa w utworze adresatka zalotów • przywołać literacki kontekst wiersza Tuwima • dokonać analizy i interpretacji porównawczej wierszy Colloquium niedzielne na ulicy Juliana Tuwima oraz Rozmowa Adama Mickiewicza	• scharakteryzować podmiot liryczny wiersza Colloquium niedzielne na ulicy na podstawie analizy języka, którym się posługuje • wyjaśnić, czemu służy niejednorodność stylistyczna utworu
9. Futurystyczny obraz nowych czasów	2	• sylwetkę artystyczną Stanisława Młodożeńca • wiersz Stanisława Młodożeńca XX wiek • nazwisko twórcy futuryzmu europejskiego (Filippa Tommasa Marinettiego) • cechy charakterystyczne futuryzmu w literaturze • poglądy futurystów na rolę poety • nazwiska polskich futurystów • formę manifestu • postulaty zawarte w manifestach polskich futurystów	• funkcję neologizmów w wierszu XX wiek • rolę instrumentacji głoskowej w utworze Młodożeńca	• podać cechy manifestu jako wypowiedzi • zinterpretować postulaty zawarte w manifestach Brunona Jasieńskiego • wymienić znaki nowoczesności wspomniane w wierszu XX wiek • wyjaśnić, które elementy wiersza decydują o tym, że można utwór Młodożeńca uznać za tekst programowy futuryzmu • przedstawić cechy artysty futurysty	• wytłumaczyć znaczenie poszczególnych neologizmów oraz omówić ich rolę w wierszu XX wiek • określić funkcję instrumentacji głoskowej w utworze Młodożeńca • zredagować plan analizy i interpretacji porównawczej wierszy Kazimierza Przerwy-Tetmajera Koniec wieku XIX oraz Stanisława Młodożeńca XX wiek • wyjaśnić rolę futuryzmu w rozwoju kultury europejskiej i polskiej
10. Program Awangardy Krakowskiej i jego realizacja w twórczości Juliana Przybosia	3	• program Awangardy Krakowskiej • sylwetkę twórczą Juliana Przybosia • wiersze Juliana Przybosia Dachy i Z Tatr • nazwisko twórcy Awangardy Krakowskiej i jej programu • przykładową interpretację wiersza Z Tatr	• funkcje wyrazów nacechowanych emocjonalnie, typowych dla Awangardy Krakowskiej motywów, hiperbolizacji • termin: fotomontaż • przyczyny popularności Zakopanego wśród twórców międzywojnia	• wymienić główne punkty programu Awangardy Krakowskiej • określić temat wiersza Dachy • wskazać fragmenty, w których można dostrzec przejawy fascynacji techniką • zinterpretować wyrażenie: „w żywym patosie konstrukcji” • zaznaczyć zwroty, w których ujawnia się podmiot liryczny • opisać obraz miasta ukazany w wierszu Przybosia • sporządzić notatkę, w której uzasadni, że utwór Dachy napisany jest w konwencji awangardowej • zredagować plan przykładowej analizy i interpretacji wiersza Z Tatr umieszczonej w podręczniku na s. 58-60	• wyjaśnić funkcję wyrazów związanych z techniką, fizyką i geometrią, użytych w wierszu Z Tatr • opisać sposób osiągania przez poetę efektu dynamiczności obrazów • określić rolę ekspresywizmów, hiperbolizacji oraz typowych dla Awangardy Krakowskiej motywów w omawianym wierszu • zbadać kompozycję wiersza Dachy i jej związek z graficznym zróżnicowaniem tekstu • wykonać fotomontaż na dowolnie wybrany temat
11. Kontynuacja klasycyzmu w twórczości Leopolda Staffa	2	• wiersz Leopolda Staffa Wysokie drzewa (biogram patrz Potęga słowa, klasa II część 2, s. 184) • związek między twórczością Staffa a utworami skamandrytów • program poetycki Staffa zawarty w wierszu Ars poetica • termin: kompozycja ramowa • charakterystyczne cechy klasycyzmu	• funkcje środków artystycznych w poezji	• uzasadnić, że kompozycję wiersza Wysokie drzewa można nazwać ramową • określić związek poetów Skamandra z twórczością ich duchowego ojca - Leopolda Staffa • wymienić elementy programu poetyckiego poety, takie jak harmonia i jasność • przytoczyć tytuły utworów z wcześniejszych epok, które to dzieła nawiązują do klasycyzmu • wyjaśnić metaforę: „drzewa, / W brązie zachodu kute wieczornym promieniem” • nazwać środki artystyczne w drugiej strofie wiersza • wskazać wrażenia zmysłowe, do których odwołuje się poeta • napisać notatkę interpretacyjną: „Koncepcja świata i człowieka w wierszu Leopolda Staffa Wysokie drzewa”	• wyjaśnić funkcję ramowej kompozycji utworu Wysokie drzewa • określić rolę środków artystycznych w drugiej strofie wiersza Staffa • wytłumaczyć znaczenie odwołań sensualnych w utworze • uzasadnić, że wiersz jest kontynuacją klasycyzmu
12. Arkadia podszyta niepokojem w poezji Drugiej Awangardy	1	• sylwetkę twórczą Józefa Czechowicza • wiersz Józefa Czechowicza Na wsi • wyróżniki poezji Czechowicza • charakterystyczne cechy twórczości poetów Drugiej Awangardy • analogie między poglądami poetów Drugiej Awangardy a grupy Żagary	• nazwiska przedstawicieli grupy Żagary (Czesława Miłosza, Teodora Bujnickiego, Jerzego Zagórskiego, Aleksandra Rymkiewicza)	• wymienić cechy wspólne poezji Józefa Czechowicza i poetów Awangardy Krakowskiej • określić czas ukazany w wierszu Na wsi • wskazać środki poetyckie zastosowane w tym utworze • nazwać elementy baśniowe w wierszu • odszukać przykład instrumentacji głoskowej • wyjaśnić, jaki wpływ na zrozumienie i interpretację wiersza ma brak znaków interpunkcyjnych • ukazać rolę Wilna w życiu kulturalnym międzywojennej Polski	• wskazać indywidualne cechy poezji Czechowicza na tle twórczości innych poetów awangardowych • opisać rolę środków artystycznych i elementów baśniowych w wierszu Na wsi • sformułować hipotezę wyjaśniającą obecność motywów religijnych w utworze • określić znaczenie powtórzenia pierwszego wersu w kompozycji wiersza • przedstawić relację między awangardowym a tradycyjnym sposobem obrazowania wsi w utworze Czechowicza
13. Zróżnicowanie społeczne polszczyzny	1	• terminy: socjolekt, gwara, żargon, slang, termin, profesjonalizm, idiolekt • typy socjolektów • cechy socjolektów: nominatywność (profesjonalizm), ekspresywność, tajność • tekst Juliana Tuwima Ślusarz		• zdefiniować termin: socjolekt • wymienić typy socjolektów • podać cechy charakterystyczne socjolektów • scharakteryzować gwarę komputerową • przedstawić różnicę między idiolektem a socjolektem • wskazać cechy socjolektu w utworze	• omówić różnice znaczeniowe terminów: gwara, żargon, slang • określić społeczne funkcje socjolektów • wyszukać teksty literackie zawierające gwarę i postawić hipotezę wyjaśniającą celowość jej wprowadzenia • wytłumaczyć, na czym polega komizm Ślusarza Tuwima
14. Ojczyzna moja wolna, wolna... - nadzieje i rozczarowania Polaków	3	• nastroje Polaków po odzyskaniu niepodległości wyrażone w literaturze • sylwetki twórców: Kazimierza Wierzyńskiego, Antoniego Słonimskiego, Jana Lechonia, Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego • wiersze: Kazimierza Wierzyńskiego Zielono mam w głowie i Na przełaj gonię, Antoniego Słonimskiego Czarna wiosna, Jana Lechonia Herostrates, Juliana Tuwima Pogrzeb prezydenta Narutowicza i Do prostego człowieka, Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego Zima z wypisów szkolnych • fragment poematu Juliana Tuwima Bal w Operze • rolę poezji w czasach zaborów • historię Herostratesa • okoliczności, w jakich doszło do zamachu na prezydenta Gabriela Narutowicza • cechy liryki apelatywnej • środki oddziaływania perswazyjnego • groteskę jako kategorię estetyczną • zabieg instrumentacji głoskowej • sposoby rytmizacji tekstu poetyckiego • terminy: sytuacja komunikacyjna, ironia, anafora, stylizacja językowa, intertekstualność, aluzja literacka	• fragment szkicu Stefana Żeromskiego Snobizm i postęp • środki retoryczne • wiersz Kazimierza Wierzyńskiego Ojczyzna chochołów • fragment powieści Tadeusza Dołęgi-Mostowicza Kariera Nikodema Dyzmy • ironię jako środek artystyczny • funkcje wyrazów, wyrażeń i zwrotów nacechowanych emocjonalnie • przejawy groteski w literaturze • cechy literatury popularnej • cechy gatunkowe powieści • okoliczności powstania powieści Kariera Nikodema Dyzmy • sposoby charakteryzowania postaci w prozie	• scharakteryzować podmiot liryczny wierszy Zielono mam w głowie i Na przełaj gonię • sformułować przesłanie omawianych utworów Wierzyńskiego • zinterpretować zacytowany przez Antoniego Słonimskiego w wierszu Czarna wiosna gest zrzucania z ramion płaszcza Konrada • przytoczyć cytaty mówiące o roli poezji w czasach zaborów • odszukać w wierszu Herostrates aluzje do literatury romantycznej • określić stosunek poety do tradycji narodowej ukształtowanej przez romantyków • wyjaśnić sformułowanie: „A wiosną - niechaj wiosnę, nie Polskę zobaczę” • wymienić, na podstawie treści i tytułu wiersza, poglądy Lechonia na temat misji poety • określić rolę wyrazów, wyrażeń i zwrotów potocznych oraz wskazać cechy liryki apelatywnej w wierszu Do prostego człowieka • przedstawić wizję świata ukazaną we fragmencie Balu w Operze • zbadać strukturę poematu Tuwima • wskazać różne sposoby rytmizacji utworu Bal w Operze • wybrać przykłady instrumentacji głoskowej • zrekonstruować sytuację komunikacyjną w wierszu Zima z wypisów szkolnych • odszukać w utworze Gałczyńskiego przykłady ironii • określić rolę anafory otwierającej trzy pierwsze strofy • odczytać stylizację językową w utworze • nazwać zjawisko krytykowane w wierszu	• określić funkcję odwołań do natury w wierszu Zielono mam w głowie • wyjaśnić rolę aluzji do literatury romantycznej w utworze Herostrates • wytłumaczyć, na czym polega paradoks (krytyka romantyzmu - język poezji romantycznej) w wierszu Herostrates • zredagować definicję postępu na podstawie tekstu Snobizm i postęp • odszukać wartości etyczne zawarte w szkicu Żeromskiego • określić funkcję nazwisk przywołanych przez autora szkicu • opisać styl tekstu i objaśnić rolę środków retorycznych • odczytać w wierszu Ojczyzna chochołów odwołania i aluzje do tradycji literackiej • wytłumaczyć znaczenie ironii w utworze • zinterpretować puentę wiersza Ojczyzna chochołów • zebrać (np. w punktach) argumenty do dyskusji: „Narodowa tradycja - wartość czy obciążenie?” • określić funkcję zastosowanych w wierszu Do prostego człowieka środków językowych • stworzyć antologię tekstów kultury zawierających idee pacyfistyczne • omówić rolę struktury utworu Bal w Operze i użyte w tym utworze środki służące rytmizacji tekstu • scharakteryzować Nikodema Dyzmę na podstawie przytoczonego w podręczniku fragmentu powieści Kariera Nikodema Dyzmy • wskazać cechy, dzięki którym utwór zalicza się do literatury popularnej
15. Codzienność jako źródło poetyckiej inspiracji	4	• konstrukcję świata przedstawionego w poezji • wiersze: Juliana Tuwima Do krytyków, Muza i Mieszkańcy, Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej Babcia i Telefon, Kazimierza Wierzyńskiego 100 M • reprodukcje obrazów: Carla Carry Metafizyczna muza, Giorgia De Chirico Niepokojące muzy, Wassily'ego Kandinsky'ego Piętra, Marka Włodarskiego Ulica • reprodukcję drzeworytu Wiktorii Goryńskiej Autoportret z telefonem • sylwetkę twórczą Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej • termin: drzeworyt • cechy poezji skamandrytów • środki językowe wyrażające ekspresję • obrazy mieszczan ukazane w literaturze • różnego rodzaju powtórzenia występujące w poezji (np. słowa, wyrażenia, konstrukcje składniowe, dźwięki) • rolę epitetu w utworze poetyckim	• wyróżniki manifestu poetyckiego • cechy poetyki futurystycznej • sylwetkę twórczą Brunona Jasieńskiego • wiersze: Brunona Jasieńskiego But w butonierce, Juliana Przybosia Lipiec, Władysława Broniewskiego Ulica Miła • terminy i wyrażenia: autoprezentacja, prowokacja obyczajowa, prowokacja artystyczna • cechy charakterystyczne poetyki Awangardy Krakowskiej • budowę słowotwórczą neologizmów • reprodukcję obrazu Bronisława Wojciecha Linkego Papelardise • sylwetkę twórczą Władysława Broniewskiego • inspirującą rolę obrazu Bronisława Wojciecha Linkego Papelardise dla twórczości Władysława Broniewskiego	• zinterpretować tytuł wiersza Do krytyków • określić cechy podmiotu lirycznego tego utworu • opisać marzenia aptekarzowej z wiersza Muza i ich wpływ na bohaterkę • wskazać przykłady ironii w utworze Muza • porównać przedstawienie motywu muzy w wierszu i na jednej z reprodukcji obrazów - Carla Carry Metafizyczna muza lub Giorgia De Chirico Niepokojące muzy • wyjaśnić znaczenie form gramatycznych czasowników w wierszu Babcia • przedstawić graficznie (np. za pomocą osi czasu) słownictwo związane z przeszłością, teraźniejszością i przyszłością • uzasadnić celowość zastosowania przez poetkę nazw archaicznych urządzeń technicznych • wyjaśnić puentę utworu • zestawić motyw przemijania w wierszu Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej Babcia z ujęciem tego tematu w utworze Daniela Naborowskiego Krótkość żywota • odczytać porównania w wierszu Telefon • wytłumaczyć określenie „cud na sznurku" • zinterpretować pytanie kończące wiersz • dokonać analizy porównawczej wiersza Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej Telefon i reprodukcji drzeworytu Wiktorii Goryńskiej Autoportret z telefonem • napisać tekst o wybranym przedmiocie codziennego użytku • opisać zachowanie podmiotu lirycznego wiersza 100 M • nazwać środki językowe służące ekspresji w utworze • uzasadnić, że w wierszu pojawiają się cechy typowe dla poezji Skamandra • stworzyć bibliografię utworów poetyckich do tematu „Witalizm w poezji skamandrytów” • scharakteryzować bohatera zbiorowego wiersza Mieszkańcy • zinterpretować frazę „widzą wszystko oddzielnie” • wskazać powtórzenia występujące w utworze i wyjaśnić ich rolę • porównać mieszczan z wiersza Juliana Tuwima Mieszkańcy z postaciami ukazanymi na reprodukcji obrazu Marka Włodarskiego Ulica	• wskazać cechy manifestu w wierszu Do krytyków • uzasadnić, że utwór ma charakter prowokacji • porównać sposoby ujęcia motywu muzy w tekstach kultury zamieszczonych w podręczniku na s. 87 • wymienić nowoczesne, modne rekwizyty i zachowania ukazane w wierszu But w butonierce • określić funkcję wyrazów obcych oraz neologizmów • wskazać elementy poetyki futurystycznej w utworze Jasieńskiego • omówić sposób autoprezentacji w wierszu But w butonierce • odczytać prowokację obyczajową oraz artystyczną z wiersza Jasieńskiego • napisać analizę i interpretację porównawczą: „Obraz artysty na podstawie wierszy Brunona Jasieńskiego But w butonierce oraz Juliana Tuwima Do krytyków” • wyjaśnić znaczenie neologizmów w wierszu Lipiec • opisać nastrój utworu Przybosia • omówić sposoby wyrażania radości pojawiające się w wierszu Lipiec • uzasadnić awangardowość utworu • napisać wypracowanie: „Dwa obrazy cywilizacji. Rozważania na podstawie analizy oraz interpretacji porównawczej wierszy Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej Babcia i Stanisława Młodożeńca XX wiek” • sformułować pisemnie kryteria do porównania wiersza Juliana Tuwima Mieszkańcy oraz reprodukcji obrazów Wassily'ego Kandinsky'ego Piętra i Marka Włodarskiego Ulica • opracować bibliografię tekstów kultury ukazujących świat mieszczan z różnych punktów widzenia • opisać reprodukcję obrazu Papelardise • wskazać zastosowane w wierszu Ulica Miła środki artystyczne i określić ich rolę • stworzyć hipotezę interpretacyjną wyjaśniającą obecność powtórzeń w utworze Broniewskiego • zredagować notatkę: „Obraz miasta w wierszu Władysława Broniewskiego Ulica Miła”
16. Różne oblicza miłości	3	• funkcjonujący w literaturze sentymentalny wzorzec miłości • nowe tendencje w sposobie ukazywania miłości w literaturze dwudziestolecia międzywojennego • różne sposoby postrzegania miłości w literaturze międzywojnia • wiersze: Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej La précieuse, Rada pani Girard, czarownicy, Różowa magia, Wybrzeże, Miłość, Tancerka i Wielki Wóz, Bolesława Leśmiana [W malinowym chruśniaku...], Juliana Tuwima Wiosna, Intymny wiersz i Przy okrągłym stole, Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego Już kocham cię tyle lat i O naszym gospodarstwie • cechy gatunkowe miniatury poetyckiej i epigramatu • znaczenie pojęć: „biała magia”, „czarna magia” • terminy: erotyk, sytuacja liryczna, intymność, powieść rzeka, saga, powieść rodzinna, osobowość, introwersja, autobiografia • sylwetki twórcze Bolesława Leśmiana i Marii Dąbrowskiej • rolę natury w utworach Leśmiana • strukturę świata przedstawionego w utworze epickim • cechy gatunkowe powieści • fragment powieści Marii Dąbrowskiej Noce i dnie • adaptację filmową Nocy i dni w reżyserii Jerzego Antczaka	• sylwetkę twórczą Kazimiery Iłłakowiczówny • wiersze: Jana Lechonia [Pytasz, co w moim życiu z wszystkich rzeczą główną...], Kazimiery Iłłakowiczówny Miłość • utwory zawierające motyw miłości i śmierci od starożytności do XX w.	• omówić (na postawie utworów zamieszczonych w podręczniku) koncepcję miłości przedstawioną w wierszach Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej • zinterpretować tytuł Różowa magia • określić rolę kobiety i mężczyzny w narodzinach miłości na podstawie wybranych utworów poetki • wskazać przykłady dowcipnego ujęcia tematu miłości • zanalizować oraz zinterpretować zamieszczone w podręczniku wiersze Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej • przedstawić sytuację liryczną w utworze Leśmiana [W malinowym chruśniaku, przed ciekawym wzrokiem...] • ustalić nadawcę i adresata wiersza • opisać obraz natury w utworze i określić rolę przyrody w utworze • wyjaśnić, na czym polega magiczność malinowego chruśniaka • wytłumaczyć puentę wiersza Leśmiana • zdefiniować erotyk i porównać swoje wyjaśnienie z definicją słownikową tego gatunku lirycznego • zanalizować treść i formę wierszy Wiosna oraz Intymny wiersz • porównać motyw miłości przedstawiony w utworach Tuwima • nazwać środki wyrazu wykorzystane przez poetę oraz określić ich rolę • omówić sposób, w jaki podmiot liryczny charakteryzuje siebie samego i swoją ukochaną • określić postawy i uczucia wyrażone w wierszach zamieszczonych w podręczniku na s. 97-104 • zredagować notatkę w formie tabeli na temat: „Różne oblicza miłości w poznanych wierszach Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, Juliana Tuwima, Bolesława Leśmiana, Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego” • wymienić elementy świata przedstawionego w zamieszczonym w podręczniku fragmencie powieści Noce i dnie (np. miejsce zdarzeń, bohaterowie, narrator, narracja) • scharakteryzować Barbarę i Bogumiła Niechciców na podstawie fragmentów powieści zamieszczonych w podręczniku • wskazać źródła nieporozumień między Barbarą a Bogumiłem • wypisać cytaty informujące o różnym pojmowaniu miłości przez bohaterów powieści Dąbrowskiej	• określić funkcję zaprzeczeń w utworze Różowa magia • napisać wypracowanie: „Różne aspekty egzystencji w poznanych wierszach Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej” • zrecenzować adaptację filmową powieści Noce i dnie w reżyserii Jerzego Antczaka • dokonać analizy i interpretacji porównawczej wiersza Jana Lechonia [Pytasz, co w moim życiu ze wszystkich rzeczą główną...] oraz utworu Kazimiery Iłłakowiczówny Miłość • opisać sposób przedstawienia miłości w obu wierszach • przygotować konspekt wypracowania: „Różne oblicza miłości na podstawie poznanych wierszy polskich poetów dwudziestolecia międzywojennego”
17. Psychologizm w literaturze	1	• terminy: psychologizm w literaturze, monolog wewnętrzny, mowa pozornie zależna, cykl powieściowy • okoliczności powstania nurtu literackiego - psychologizmu • cechy powieści realistycznej i psychologicznej • nazwiska przedstawicieli psychologizmu w literaturze (Marcela Prousta, Jarosława Iwaszkiewicza, Zofii Nałkowskiej, Marii Kuncewiczowej) • tytuły wybitnych dzieł wymienionych pisarzy oraz fragmenty tych utworów • sylwetkę twórczą Zofii Nałkowskiej	• sylwetkę twórczą Marcela Prousta • rolę czasu oraz cechy narracji w cyklu Marcela Prousta W poszukiwaniu straconego czasu	• wymienić cechy powieści realistycznej i podać przykłady utworów • przedstawić co najmniej dwa ciekawe portrety psychologiczne postaci z literatury XIX w. • podać wyróżniki powieści psychologicznej • przytoczyć nazwiska i tytuły utworów wybitnych przedstawicieli psychologizmu w literaturze	• porównać cechy powieści realistycznej i psychologicznej • wskazać nowatorstwo cyklu powieściowego W poszukiwaniu straconego czasu
18. Obraz społeczeństwa w Granicy Zofii Nałkowskiej	2	• cechy gatunkowe powieści • powieść Zofii Nałkowskiej Granica (obowiązuje znajomość całego utworu) • polskie realia społeczne i polityczne lat trzydziestych XX w. • rolę symbolu w utworze literackim • losy bohaterów powieści Nałkowskiej • kompozycję powieści Granica • termin: inwersja		• określić czas i miejsca akcji w Granicy • wymienić przedstawicieli różnych grup społecznych • opisać na podstawie fragmentu zamieszczonego w podręczniku losy rodziny Gołąbskich • wyjaśnić metaforyczne znaczenie kamienicy pani Kolichowskiej • przedstawić obraz społeczeństwa na podstawie fragmentu z odniesieniem do całego utworu • zinterpretować symboliczne znaczenie tytułu Granica • omówić kompozycję utworu z uwzględnieniem inwersji • opisać miasto - miejsce akcji powieści	• przygotować pisemnie tezy do dyskusji: „Obraz państwa i władzy w Granicy Zofii Nałkowskiej”
19. Granica jako wyraz poszukiwania prawdy o człowieku	1	• powieść Granica Zofii Nałkowskiej • terminy i pojęcia: psychoanaliza, uwarunkowania psychospołeczne, konfrontacja, sentencja, mowa pozornie zależna, inwersja, retrospekcja • typy narratora i typy narracji: obiektywizującą i subiektywną		• scharakteryzować Elżbietę na podstawie fragmentu powieści zamieszczonego w podręczniku na s. 111 • zapisać w punktach wydarzenia, które miały wpływ na życie bohaterów: Zenona Ziembiewicza, Elżbiety Bieckiej i Justyny Bogutówny • przedstawić poglądy Zenona na jego związek z Justyną • opisać charakter i postępowanie Zenona na podstawie fragmentów zamieszczonych w podręczniku na s. 112 i 115 oraz znajomości całego utworu • zanalizować przyczyny poczucia winy, które ma Elżbieta • wynotować powody, dla których Elżbieta wybaczyła Zenonowi • wymienić psychologiczne uwarunkowania postępowania Zenona przedstawione we fragmencie na s. 115 • zinterpretować słowa Elżbiety dotyczące granicy „bycia sobą” (na podstawie znajomości całego utworu) • uzasadnić, że Granica jest powieścią psychologiczną	• wskazać mowę pozornie zależną i określić jej rolę we fragmencie utworu Granica • napisać wypracowanie inspirowane wypowiedzią Zenona: „to, czym jesteśmy dla ludzi, jest ważniejsze, niż to, czym jesteśmy we własnych oczach” • zrekonstruować okoliczności rozmowy małżonków ukazanej w zamieszczonym w podręczniku na s. 115 fragmencie powieści • odczytać konfrontacyjną rolę narratora • opisać cechy języka narratora i określić ich znaczenie w utworze • odczytać funkcję retrospekcji w ukazywaniu bohatera • stworzyć portret psychologiczny matki Zenona Ziembiewicza
20. Dlaczego „cudzoziemka”?	3		• sylwetkę twórczą Marii Kuncewiczowej • cechy gatunkowe powieści psychologicznej • powieść Marii Kuncewiczowej Cudzoziemka (obowiązuje znajomość całego utworu) • różne ujęcia czasu w utworze		• zrekonstruować życiorys głównej bohaterki Cudzoziemki • wyjaśnić, w jaki sposób pierwsza miłość zaważyła na życiu Róży • określić przyczyny trudnych relacji między Różą a Adamem • zanalizować narrację we fragmencie powieści zamieszczonym w podręczniku na s. 117 • ocenić postępowanie członków rodziny wobec Róży • zbadać konstrukcję utworu z uwzględnieniem ujęcia czasu i swobodnego kojarzenia wydarzeń • omówić funkcję motywów muzycznych powtarzających się w powieści • opisać stosunek Róży do Polski i polskości • przedstawić przemianę, jakiej uległa bohaterka powieści • w formie pisemnej ocenić postępowanie Róży jako matki i jej stosunek do córki • wskazać związki Cudzoziemki Marii Kuncewiczowej z twórczością Marcela Prousta i psychoanalizą Sigmunda Freuda
21. Czy można wrócić do przeszłości? Jarosław Iwaszkiewicz Panny z Wilka	2		• sylwetkę twórczą Jarosława Iwaszkiewicza • cechy gatunkowe opowiadania • utwór Jarosława Iwaszkiewicza Panny z Wilka • cechy charakterystyczne prozy psychologicznej • motywy powrotu do przeszłości w poznanych utworach literackich		• streścić opowiadanie Panny z Wilka • ocenić skutki próby powrotu Wiktora Rubena do lat młodości • wyjaśnić znaczenie ponownego pobytu w Wilku w życiu Wiktora • zanalizować sposób wyrażania uczuć przez bohatera we fragmencie opowiadania zamieszczonym w podręczniku na s. 123 • porównać rolę motywu powrotu do przeszłości w powieści Marcela Prousta i opowiadaniu Jarosława Iwaszkiewicza • napisać wypracowanie: „Powroty do przeszłości i ich rola w życiu wybranych (co najmniej trzech) bohaterów literackich”
22. Eksperymenty w prozie		• terminy i pojęcia: awangarda, groteska, oniryzm, irracjonalizm, symbol, strumień świadomości, konwencja literacka, epizod, Everyman • rolę groteski i oniryzmu w utworze literackim • nazwiska wybitnych międzywojennych pisarzy eksperymentatorów oraz tytuły ich dzieł (Franz Kafka Proces, Witold Gombrowicz Ferdydurke, James Joyce Ulisses)	• awangardowe sposoby kreacji świata przedstawionego	• ukazać nowatorskie kształtowanie narracji • wyjaśnić nową rolę groteski w kreacji świata przedstawionego • zdefiniować oniryzm oraz technikę strumienia świadomości • wymienić awangardowe tendencje w prozie • zwięźle przedstawić informacje o Jamesie Joysie i jego powieści Ulisses • podać nazwiska tworzących w międzywojniu pisarzy eksperymentatorów
23. Franz Kafka Proces	3		• terminy i pojęcia: Everyman, utwór paraboliczny, groteska, oniryzm, metafizyka, absurd, kreacja świata przedstawionego, strumień świadomości • sylwetkę twórczą Franza Kafki • cechy gatunkowe powieści • powieść Franza Kafki Proces (obowiązuje znajomość całego utworu) • możliwości odczytania Procesu • formy narracji		• scharakteryzować głównego bohatera Procesu • uzasadnić, że Józefa K. można nazwać Każdym, a jego losy ilustrują uniwersalną prawdę o życiu człowieka • opisać miejsca akcji w utworze • podać sposoby kreowania świata przedstawionego w Procesie • przedstawić sąd jako instytucję na podstawie powieści Kafki • zanalizować i zinterpretować fragment zamieszczony w podręczniku na s. 129 jako klucz do rozumienia całego utworu • wyjaśnić ostatnie słowa powieści: „Było tak, jak gdyby wstyd miał go przeżyć” • zaprezentować możliwości odczytania Procesu
24. Kim jest narrator Ferdydurke Witolda Gombrowicza?	2	• sylwetkę twórczą Witolda Gombrowicza • cechy gatunkowe powieści • powieść Ferdydurke Witolda Gombrowicza (obowiązuje znajomość całego utworu) • terminy i pojęcia: oniryzm, groteska • kompozycję utworu • środki artystyczne służące budowie obrazu świata w Ferdydurke	• terminy: porte-parole, bohater zdezintegrowany	• określić miejsce i czas wydarzeń w powieści Ferdydurke • omówić kompozycję utworu • wskazać w pierwszym rozdziale powieści opisy o charakterze onirycznym • scharakteryzować narratora na podstawie fragmentu utworu (np. zamieszczonego w podręczniku na s. 132) • zinterpretować wypowiedź ciotek we fragmencie zamieszczonym na s. 132 podręcznika • ustalić tożsamość bohatera na podstawie fragmentu powieści przytoczonego w podręczniku na s. 135 • uzasadnić, że we fragmencie na s. 135 podręcznika można odnaleźć elementy groteski	• wyjaśnić, dlaczego główną postać z powieści Ferdydurke Gombrowicza można nazwać bohaterem zdezintegrowanym • dostrzec w kreacji Józia porte-parole autora
25. O człowieku uwięzionym w „formie” w Ferdydurke Witolda Gombrowicza	1	• powieść Ferdydurke Witolda Gombrowicza • terminy i pojęcia: symbol, forma, pupa, gęba, łydka, maska, nowoczesność, teatralizacja życia, cywilizacja, bunt tragiczny, niedojrzałość, autotematyzm • możliwości odczytania powieści		• wyjaśnić pojęcia: forma, gęba, łydka, pupa • przedstawić (np. w formie mapy myśli) obraz szkoły na podstawie Ferdydurke	• napisać wypracowanie: „Możliwości odczytania powieści Witolda Gombrowicza Ferdydurke”
26. Język groteski	1		• definicję groteski • językowe cechy groteski • fragment Szewców Stanisława Ignacego Witkiewicza (Witkacego) • scenkę z Teatrzyku Zielona Gęś Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego • powieść Witolda Gombrowicza Ferdydurke • językowe sposoby uzyskiwania efektów parodystycznych • budowę słowotwórczą nazw własnych i ich funkcję w tekście Witkacego • rolę neologizmów w utworze literackim		• omówić cechy języka groteski we fragmencie Ferdydurke • wykonać analizę językowo-stylistyczną zamieszczonego w podręczniku na s. 139 fragmentu Szewców Witkacego (wnioski zawrzeć w notatce) • wskazać obecność groteski w języku w zamieszczonym w podręczniku na s. 140 fragmencie tekstu Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego • przygotować głos w dyskusji wyjaśniający popularność groteski w kulturze dwudziestolecia międzywojennego
27. Tajemnice wyobraźni - poezja Bolesława Leśmiana	2	• terminy i pojęcia: surrealizm, mit kulturowy, archetyp, metafizyka, konwencja oniryczna, dystych, poetyka modernistyczna, baśniowość, ludowość, mowa niezależna • poglądy filozofów: Henri Bergsona, Sigmunda Freuda, Carla Gustava Junga • młodopolski dorobek poetycki Bolesława Leśmiana • wiersz Bolesława Leśmiana Metafizyka • cechy charakterystyczne surrealizmu w literaturze • reprodukcję dzieła Meret Oppenheim Nakrycie stołowe z futra • cechy gatunkowe ballady • balladę Bolesława Leśmiana Dusiołek • przykład analizy i interpretacji wiersza Bolesława Leśmiana Dziewczyna • reprodukcje obrazów Marca Chagalla Poeta oraz Ja i wioska		• przytoczyć definicję surrealizmu • podać cechy surrealizmu w literaturze • przedstawić zdanie Bolesława Leśmiana na temat poezji i poetów • opisać i nazwać przestrzeń - przedmiot dociekań podmiotu lirycznego Metafizyki • wyjaśnić pogląd poety, że tylko intuicja pozwala na prawdziwe poznanie świata • wyjaśnić, że wiersz Dusiołek jest balladą • wskazać w utworze cechy stylizacji gwarowej • wymienić elementy baśniowe w Dusiołku • odczytać groteskowość i symboliczność ballady • zinterpretować ostatnią strofę wiersza • wynotować cechy poezji Leśmiana oraz podać przykłady będące ich ilustracją • sformułować hipotezę interpretacyjną oraz jej uzasadnienie na podstawie interpretacji ballady Dziewczyna zamieszczonej w podręczniku	• scharakteryzować język utworu Metafizyka z uwzględnieniem cech świadczących o jego oryginalności • dokonać analizy słowotwórczej neologizmów z wiersza Dusiołek • zredagować wnioski z analizy i interpretacji dowolnie wybranego wiersza Leśmiana (z dwudziestolecia międzywojennego) • skomentować dobór dzieł sztuki będących ilustracjami utworów Bolesława Leśmiana zamieszczonych w podręczniku
28. Mityzacja jako sposób kreacji świata przedstawionego w opowiadaniach Brunona Schulza	2	• terminy i pojęcia: mityzacja, archetyp, rzeczywistość oniryczna, axis mundi, czas liniowy, czas kolisty, interwał, kultura masowa • środki artystyczne: porównanie, synestezja, metonimia, animizacja, personifikacja • sylwetkę twórczą Brunona Schulza • cechy gatunkowe opowiadania • opowiadania Brunona Schulza Sierpień, Sklepy cynamonowe i Ulica Krokodyli	• zbiór opowiadań Brunona Schulza Sklepy cynamonowe (obowiązuje znajomość zbioru opowiadań)	• określić rzeczywistość przedstawioną w Sierpniu • podać cechy narratora opowiadania • nazwać środki artystyczne użyte przez pisarza • wyjaśnić określenie „rzeczywistość oniryczna” na podstawie opowiadań Schulza • odczytać symboliczne znaczenie sklepów cynamonowych • zinterpretować motyw zagubienia się narratora w znanej mu przestrzeni miasta • zacytować przykłady malarskiego widzenia świata • wskazać rozmaitość środków artystycznych • opisać ukazaną w opowiadaniu przestrzeń miasta • scharakteryzować narratora opowiadania Ulica Krokodyli i porównać go z narratorem Sierpnia • zbadać strukturę czasu i przestrzeni we fragmencie zamieszczonym na s. 151 podręcznika • wymienić elementy fantastyczne w świecie przedstawionym w opowiadaniu Ulica Krokodyli • wyjaśnić (np. w formie notatki), na czym polega „mityzacja codzienności” w poznanych utworach Schulza	• zanalizować język narratora opowiadania Sierpień • wyjaśnić funkcję nagromadzenia środków artystycznych w opowiadaniu Sierpień • opisać sposób deformacji czasu i przestrzeni oraz funkcję tego zabiegu w Sklepach cynamonowych • scharakteryzować język przytoczonego w podręczniku na s. 149 fragmentu prozy Schulza • skomentować wypowiedź Brunona Schulza na temat przynależności gatunkowej Sklepów cynamonowych (zamieszczoną w podręczniku na s. 148) w kontekście przeczytanych opowiadań • przygotować prezentację ulicy Krokodyli na podstawie analizy sposobu obrazowania i metaforycznego opisu tego miejsca • zbadać strukturę czasu i przestrzeni w całym opowiadaniu oraz sformułować wnioski • określić funkcję elementów fantastycznych w opowiadaniu Ulica Krokodyli • zebrać w formie notatki argumenty uzasadniające opinię, że Bruno Schulz „buduje własne mitologie, ocalając w ten sposób świat dzieciństwa” lub uzasadnić, że przedstawiona przez pisarza wizja świata nie jest katastroficzna
29. Mistrz i Małgorzata - opowieść Michaiła A. Bułhakowa o szatanie w stalinowskiej Moskwie	2	• sylwetkę twórczą Michaiła A. Bułhakowa • okoliczności wydania Mistrza i Małgorzaty • cechy gatunkowe powieści • powieść Michaiła A. Bułhakowa Mistrz i Małgorzata (obowiązuje znajomość całego utworu) • konwencje, kategorie estetyczne i gatunki literackie: realizm, symbolizm, groteska, przypowieść, powieść psychologiczna, romans, kryminał, powieść satyryczno-obyczajowa, „powieść w powieści” • terminy i pojęcia: terror, totalitaryzm, realizm, satyra, stalinizm, NKWD, biurokracja, realizm socjalistyczny (socrealizm), cenzura		• określić czas i miejsce wydarzeń w powieści Mistrz i Małgorzata • wymienić bohaterów wątku biblijnego i realistycznego • przedstawić relacje między państwem a twórcami • opisać sposób myślenia jednostki w systemie totalitarnym (z uwzględnieniem fragmentów zamieszczonych w podręczniku na s. 154) • napisać na podstawie powieści Mistrz i Małgorzata wypracowanie: „Jednostka w zbiurokratyzowanym świecie” • omówić narrację w utworze • wskazać przykłady ilustrujące sposób ukazania rzeczywistości radzieckiej • skomentować wykorzystane przez autora środki artystyczne	• wyjaśnić rolę połączenia realizmu oraz fantastyki w wybranych fragmentach powieści Mistrz i Małgorzata zamieszczonych w podręczniku na s. 154 • scharakteryzować sposób kreowania czasu i przestrzeni w utworze Bułhakowa • przygotować, z uwzględnieniem powieści Michaiła A Bułhakowa oraz innych tekstów kultury, referat: „Pisarz w rzeczywistości totalitarnej”
30. Uniwersalna wymowa powieści Michaiła A. Bułhakowa Mistrz i Małgorzata	1	• terminy i pojęcia: apokryf, problematyka uniwersalna, wartości (odwaga, wierność sobie, prawda, miłość), motto, tradycja romantyczna • motywy biblijne w powieści Bułhakowa • symbolikę dobra i zła		• porównać sceny skazania Jezusa w Biblii oraz w powieści Mistrz i Małgorzata • scharakteryzować powieściowego Piłata • wyjaśnić motywy symboliczne w Mistrzu i Małgorzacie • streścić historię Friedy • przedstawić Wolanda i określić jego rolę w utworze • podać skład świty Wolanda • zebrać argumenty do obrony tezy, że powieść Mistrz i Małgorzata to utwór mówiący o potrzebie prawdziwych wartości, które zmieniają rzeczywistość • wytłumaczyć sens motta utworu • opisać związek Mistrza i Małgorzaty • przytoczyć przykłady dobra i zła w powieści Bułhakowa	• przedstawić sposób wprowadzenia fragmentów powieści Mistrza o Jeszui Ha-Nocri • wyjaśnić funkcję „powieści w powieści”
31. Świadomość katastrofy	2	• terminy i pojęcia: historiozofia, wizyjność, katastrofizm, groteska • pogląd niemieckiego myśliciela Oswalda Spenglera na temat kultury Zachodu w XX w. • nazwiska wyrazicieli nastrojów katastroficznych: Thomasa Stearnsa Eliota, Józefa Czechowicza, Władysława Broniewskiego, Czesława Miłosza, Stanisława Ignacego Witkiewicza (Witkacego) • sylwetkę twórczą Czesława Miłosza • wiersze: Czesława Miłosza O książce, Józefa Czechowicza Żal	• terminy i pojęcia: uniwersalizm, metafizyka • najważniejsze pojęcia z filozofii Witkacego: Czysta Forma, Tajemnica Istnienia, Istnienie Poszczególne, katastrofa, przeżycie metafizyczne, kobieta demoniczna • zamieszczony w podręczniku fragment Jałowej ziemi (Ziemi jałowej) Thomasa Stearnsa Eliota • wiersz Władysława Broniewskiego Krzyk ostateczny	• scharakteryzować podmiot liryczny wiersza O książce • zacytować z tekstu fragmenty zapowiadające upadek świata • sporządzić notatkę o funkcji książki w kulturze w kontekście wiersza Miłosza • zinterpretować dwa ostatnie wersy utworu O książce • wskazać cechy podmiotu lirycznego wiersza Żal (wielopostaciowość) i określić jego rolę w utworze • odczytać w wierszu znaki i symbole końca świata • wymienić cechy poetyki awangardowej utworu Czechowicza	• wyjaśnić, dlaczego we fragmencie Śmierć w wodzie Thomas Stearns Eliot nawiązał do Fenicjan • omówić efekt rezygnacji poety z symboliki • wytłumaczyć, na czym polega uniwersalizm poetyckiej opowieści Eliota • przedstawić katastroficzne poglądy Stanisława Ignacego Witkiewicza • podać założenia teorii Czystej Formy • wymienić i zwięźle zdefiniować najważniejsze pojęcia z filozofii Witkacego • odszukać w wierszu Krzyk ostateczny aluzje do Apokalipsy św. Jana i objaśnić ich rolę • zinterpretować tytuł utworu Broniewskiego • sporządzić notatkę: „Kim może być poeta w świecie spełniającej się Apokalipsy?”
32. Groteskowa wizja rewolucji w Szewcach Stanisława Ignacego Witkiewicza	3		• sylwetkę twórczą Stanisława Ignacego Witkiewicza (Witkacego) • cechy gatunkowe dramatu • dramat Stanisława Ignacego Witkiewicza Szewcy (obowiązuje znajomość całego utworu) • terminy i pojęcia: naturalizm, psychologizm, symbolizm, pucz, faszyzm, technokracja, katastrofizm, automat • twórczość portretową Witkacego (przykłady zamieszczone w całym podręczniku) • rolę didaskaliów w dramacie Witkacego		• wyjaśnić funkcję spisu postaci w Szewcach Stanisława Ignacego Witkiewicza • opowiedzieć treść dramatu • porównać didaskalia rozpoczynające pierwszy i trzeci akt ze względu na konstrukcję przestrzeni • wybrać cytaty ujawniające przyczyny rewolucyjnych przewrotów • wymienić tytuły utworów przedstawiających obraz rewolucji • scharakteryzować towarzysza X i towarzysza Abramowskiego • wskazać w tekście różne sposoby tworzenia scen groteskowych • zacytować odwołania do Wesela Stanisława Wyspiańskiego i określić ich rolę w dramacie Witkacego • zrekonstruować przebieg procesu historycznego ukazanego w Szewcach • napisać wypracowanie: „Wizja rewolucji w Nie-Boskiej komedii Zygmunta Krasińskiego, Przedwiośniu Stefana Żeromskiego i Szewcach Stanisława Ignacego Witkiewicza” • przygotować się do dyskusji: „Witkacy - anachroniczny czy współczesny?”
33. O dwudziestoleciu dziś	1	• opinię historyka (Normana Daviesa) i literata (Czesława Miłosza) o dwudziestoleciu międzywojennym w Polsce • fragmenty tekstu Normana Daviesa Boże igrzysko. Historia Polski • fragmenty Wyprawy w Dwudziestolecie Czesława Miłosza		• wyjaśnić, na czym - zdaniem historyka - polega wyjątkowość dwudziestolecia międzywojennego • wskazać powody zwrócenia uwagi Daviesa na Leona Chwistka i Stanisława Ignacego Witkiewicza • wymienić na podstawie tekstu Miłosza problemy państwa polskiego w międzywojniu • odszukać w obu rozprawach przykłady wartościowania i oceny epoki • podać przyczyny mitologizacji międzywojnia w Polsce powojennej • przedstawić różnice między dwudziestoleciem międzywojennym w Polsce i na zachodzie Europy
34. Utopie i antyutopie	3		• terminy: utopia, antyutopia, propaganda, inwigilacja, unifikacja, nowomowa, powiastka filozoficzna, fantastyka naukowa • fragmenty tekstu Jerzego Szackiego Spotkania z utopią • fragmenty powiastki filozoficznej Woltera Kandyd, czyli Optymizm • fragmenty Mikołaja Doświadczyńskiego przypadków Ignacego Krasickiego • powieść Stefana Żeromskiego Przedwiośnie • fragmenty Nowego wspaniałego świata Aldousa Huxleya • powieść George'a Orwella Rok 1984 • wiersz Wisławy Szymborskiej Utopia • sylwetkę twórczą Juliusza Machulskiego • film Seksmisja w reżyserii Juliusza Machulskiego		• zastąpić synonimami słowo „utopista” w dwóch definicjach obecnych w tekście Spotkania z utopią • udowodnić, za pomocą kontekstu historycznego, literackiego, naukowego, prawdziwość stwierdzenia Lamartine'a, że utopie są „przedwczesnymi prawdami” • wykazać związek wizji utopijnego państwa ukazanej w powiastce filozoficznej Kandyd, czyli Optymizm z ideałami oświecenia • porównać utopie stworzone przez Woltera oraz Ignacego Krasickiego • zwięźle (np. w formie notatki) przedstawić opowieść o „szklanych domach” ukazaną w Przedwiośniu i wyjaśnić jej rolę w utworze • napisać wypracowanie, w którym zestawi wizję Polski Seweryna Baryki z opinią rumuńskiego myśliciela Emila Ciorana (zamieszczoną na s. 186 w podręczniku) • opisać, w jaki sposób przeprowadza się lekcję „elementarnej świadomości klasowej” w powieści Nowy wspaniały świat • wyrazić swoją opinię na temat struktury społeczeństwa opisanego przez Huxleya • przedstawić rzeczywistość ukazaną w powieści Rok 1984 i wyjaśnić funkcję teleekranów • określić rolę innowacji ortograficznych w tekście Orwella • omówić sposób podporządkowania sobie społeczeństwa przez władzę totalitarną na podstawie zamieszczonego w podręczniku na s. 189 fragmentu Roku 1984 • zinterpretować przesłanie wiersza Utopia • scharakteryzować system społeczno-polityczny ukazany w Seksmisji • wymienić powody, dla których utrzymuje się w tajemnicy istnienie „świata na powierzchni” wykonać jedną z zaproponowanych prac: a) wygłosić referat: „Utopia jako wyraz wartości cenionych przez twórcę i społeczeństwo - na podstawie wybranych utworów z różnych epok” b) przygotować prezentację: „Raje, arkadie, utopie... - porównanie wizji świata doskonałego ukazanych w wybranych tekstach kultury” c) napisać wypracowanie: „Utopia miejsca, utopia czasu - na podstawie wybranych tekstów kultury przedstaw różne sposoby kreowania wizji szczęśliwej rzeczywistości”
OD 1939 DO DZIŚ
35. Od 1939 do dziś. Wprowadzenie do współczesności	1	• wydarzenia historyczne, które ukształtowały współczesny świat • polityków mających największy wpływ na historię po 1939 r. • terminy i pojęcia: faszyzm, nazizm, Holocaust, komunizm, totalitaryzm, zimna wojna, konferencja jałtańska, podział Niemiec, zjednoczenie Niemiec, żelazna kurtyna, propaganda, socjalizm, kapitalizm, wyścig zbrojeń, stalinizm, kult jednostki, cenzura, antysemityzm, konsumpcjonizm, amerykanizacja kultury, globalizacja		• wytłumaczyć wyrażenie „historia spuszczona z łańcucha” określające czasy po 1939 r. • wskazać najważniejsze tendencje w polityce i gospodarce, które miały wpływ na obecną sytuację w Europie oraz na świecie • przedstawić związki techniki z kulturą ujawniające się w drugiej połowie XX w. i na początku XXI w.
36. Sytuacja w Polsce po 1939 r.	2	• terminy i pojęcia: kampania wrześniowa, okupacja niemiecka, deportacja, eksterminacja, getto, konspiracja, powstanie w getcie warszawskim, powstanie warszawskie, Armia Krajowa, realizm socjalistyczny (socrealizm), nowomowa, manipulacja, stalinizm, kult jednostki, cenzura, odwilż, emigracja, polska szkoła filmowa, antysemityzm, drugi obieg wydawniczy, sowietyzacja, stan wojenny, Październik `56, Marzec `68, Grudzień `70, Czerwiec `76, Sierpień `80, Czerwiec `89, pokolenie AK (pokolenie Kolumbów), pokolenie `56 (pokolenie „Współczesności”), pokolenie `68 (pokolenie Nowej Fali), pokolenie „bruLionu” • przełomowe momenty w historii Polski po 1945 r. • wybitnych twórców polskiej kultury powojennej		• scharakteryzować sytuację w Polsce po 1939 r. z uwzględnieniem okresów wyznaczonych przez wydarzenia historyczne • przedstawić podział literatury polskiej w czasach PRL-u na krajową i emigracyjną oraz oficjalną i podziemną • nazwać generacje Polaków, które po II wojnie światowej połączyło wspólne przeżycie pokoleniowe • przytoczyć nazwiska najważniejszych przedstawicieli kolejnych pokoleń • wymienić wybrane osiągnięcia polskich twórców współczesnych na arenie międzynarodowej
Młodość w cieniu szubienic
37. Tragiczny los pokolenia Kolumbów	2	• pochodzenie nazwy „Kolumbowie” • przedstawicieli pokolenia Kolumbów • wybrane fakty z biografii Krzysztofa Kamila Baczyńskiego i Tadeusza Borowskiego na tle wydarzeń epoki • wiersze: Krzysztofa Kamila Baczyńskiego Pokolenie [Wiatr drzewa spienia...] i Pokolenie [Do palców przymarzły struny...], Tadeusza Borowskiego Pieśń • terminy i pojęcia: przeżycie pokoleniowe, katastrofizm, tradycja romantyczna, Druga Awangarda, podziemie, konspiracja, tajne nauczanie, katastrofizm generacyjny	• twórczość i biografie innych przedstawicieli pokolenia Kolumbów (np. Andrzeja Trzebińskiego, Wacława Bojarskiego)	• przedstawić pokolenia wypowiadające się w poetyckich manifestach epok od romantyzmu do dwudziestolecia międzywojennego z uwzględnieniem kontekstu historycznego, cech pokolenia, głoszonych poglądów, wizji przyszłości • wyjaśnić istotę katastrofizmu generacyjnego Kolumbów na podstawie kontrastów w Pokoleniu [Wiatr drzewa spienia...] puenty Pieśni i pokazanego w tym utworze procesu dorastania • udowodnić, że analiza wypowiedzi podmiotu lirycznego, typu liryki, środków stylistycznych w wierszach Pokolenie [Wiatr drzewa spienia...] i Pokolenie [Do palców przymarzły struny...] pozwala uznać te utwory za manifesty • ustalić funkcje obrazów przyrody w wierszach Baczyńskiego i Borowskiego • scharakteryzować pokolenie Kolumbów	• napisać esej: „Młodość w cieniu szubienic”
38. Katastrofizm historiozoficzny w wierszach pokolenia Kolumbów	2	• pojęcie: katastrofizm historiozoficzny • wiersze Krzysztofa Kamila Baczyńskiego Historia, Bez imienia i [Niebo złote ci otworzę...]	• wybrane fakty z biografii Tadeusza Gajcego na tle wydarzeń epoki • wiersz Tadeusza Gajcego 1942. Noc wigilijna	• wyjaśnić, na czym polega katastrofizm historiozoficzny czasów pokolenia Kolumbów • zanalizować utwory poetyckie autorów z pokolenia Kolumbów z uwzględnieniem ukazanej wizji historii oraz użytych środków stylistycznych • określić rolę obrazów natury i motywów militarnych w wierszu Historia • wytłumaczyć, na czym polega znaczenie wyrażenia „bez imienia” w utworze Bez imienia • omówić kompozycję wiersza [Niebo złote ci otworzę...] • przygotować słowniczek określeń używanych przez poetów z pokolenia Kolumbów do przedstawienia katastroficznej wizji swoich czasów	• określić funkcję motywu szatana w wierszu 1942. Noc wigilijna • napisać rozprawkę: „Między miłością a historią, czyli dylematy przeżywane przez rówieśników Krzysztofa Kamila Baczyńskiego i Tadeusza Gajcego”
Holocaust
39. Czas zagłady	2	• pojęcia: eksterminacja, getto, Holocaust, Shoah, obozy zagłady, powstanie w getcie warszawskim • wiersz Czesława Miłosza Campo di Fiori; biogram artysty patrz Potęga słowa, klasa III część l, s. 163 • fragmenty utworu Kobieta cmentarna Zofii Nałkowskiej; biogram artystki patrz Potęga słowa, klasa III część l, s. 110	• topografię getta w Warszawie lub innego miejsca związanego z Holocaustem	• wskazać przykłady analogii i kontrastów w wierszu Campo di Fiori oraz określić ich rolę w interpretacji utworu • wytłumaczyć, na czym polega - zdaniem Miłosza - misja poety • znaleźć argumenty potwierdzające uniwersalizm wiersza Campo di Fiori • scharakteryzować bohaterkę tekstu Kobieta cmentarna Nałkowskiej - uwzględnić jej stosunek do Niemców i Żydów, sposób myślenia, zachowanie • wyjaśnić na podstawie fragmentów Kobiety cmentarnej sens zdania: „Ale jesteśmy po tej stronie muru” • przygotować argumenty do dyskusji na temat: „Czy świadkowie tragicznych wydarzeń ponoszą moralną odpowiedzialność za zbrodnie?”	• przygotować referat: „Polacy wobec zagłady Żydów” • wyjaśnić, kto, za co i od kogo otrzymuje tytuł Sprawiedliwy wśród Narodów Świata
40. Tragedia warszawskiego getta (Zdążyć przed Panem Bogiem Hanny Krall)	2	• cechy gatunkowe reportażu i wywiadu • wybrane fakty z biografii Hanny Krall na tle wydarzeń epoki • tekst Hanny Krall Zdążyć przed Panem Bogiem (obowiązuje znajomość całego utworu)	• wybrane fakty z biografii Marka Edelmana	• opisać warunki życia w getcie (mieszkanie, wyżywienie), zajęcia mieszkańców, relacje międzyludzkie, tragiczne sytuacje z życia więźniów • wyjaśnić, dlaczego Żydzi nie byli w stanie uwierzyć w istnienie obozów zagłady • wskazać różne postawy przyjmowane przez Żydów w getcie (w tym przykłady prób podejmowanych w celu ocalenia życia swojego i osób bliskich) • określić, co łączy dwie płaszczyzny wydarzeń ukazane w utworze Krall • wytłumaczyć tytuł Zdążyć przed Panem Bogiem	• przygotować się do dyskusji: „Czy umieranie z bronią jest piękniejsze niż bez broni?”, z uwzględnieniem przykładów bohaterstwa, przyczyn wybuchu powstania w getcie, motywów działania i postaw Mordechaja Anielewicza oraz Marka Edelmana
41. Jak pisać o zagładzie?	1	• terminy: heroizacja, deheroizacja • utwór Hanny Krall Zdążyć przed Panem Bogiem	• wybrane fakty z biografii Zuzanny Ginczanki • wiersz Zuzanny Ginczanki [Non omnis moriar - moje dumne włości...]	• podać przykłady utworów z innych epok, w których autorzy pokazują heroizację i deheroizację bohaterów • scharakteryzować język osób mówiących w Zdążyć przed Panem Bogiem • dokonać analizy kompozycji utworu Hanny Krall z uwagi na słowa Marka Edelmana: „Przecież nie piszemy historii. Piszemy o pamiętaniu” • wykazać, że utwór Zdążyć przed Panem Bogiem jest niejednorodny gatunkowo	• określić funkcję ironii w wierszu [Non omnis moriar - moje dumne włości...] • scharakteryzować sposób, w jaki poetka przedstawia swój los
42. Zagłada widziana oczami ofiary i oczami kata	1		• wybrane fakty z biografii Kazimierza Moczarskiego na tle wydarzeń epoki • fragmenty Rozmów z katem Kazimierza Moczarskiego • podstawowe informacje o okolicznościach powstania książki Hannah Arendt Eichmann w Jerozolimie		• opisać, w jaki sposób Moczarski i Arendt przedstawili rozwój kariery Stroopa oraz Eichmanna • ocenić linię obrony przyjmowaną przez nazistowskich zbrodniarzy • zinterpretować podtytuł książki Arendt - Rzecz o banalności zła • napisać referat: „Meandry historii, czyli kat i ofiara, ofiara i kat”
Lagry i łagry
43. Człowiek w lagrze	2	• terminy i pojęcia: lagier, behawioryzm, człowiek zlagrowany • cechy gatunkowe opowiadania • wojenne losy Tadeusza Borowskiego • opowiadania Tadeusza Borowskiego z tomu Pożegnanie z Marią: U nas w Auschwitzu..., Proszę państwa do gazu • fragment utworu Dorośli i dzieci w Oświęcimiu ze zbioru Medaliony Zofii Nałkowskiej	• wypowiedź Jana Kotta z eseju o Tadeuszu Borowskim komentującą zdanie: „Bo żywi mają zawsze rację przeciw umarłym”	• opisać zajęcia więźniów lagru • przedstawić hierarchię obozową i obowiązujący system wartości • uzasadnić tezę, że więźniów obozu koncentracyjnego można nazwać „mikrospołeczeństwem” • wyjaśnić tytuł opowiadania U nas w Auschwitzu..., z uwzględnieniem stosunku więźniów do miejsca, w którym się znaleźli, oraz sposób mówienia o obozie • opracować na podstawie utworów Borowskiego katalog zasad obowiązujących w obozie • wyjaśnić przyczyny nieadekwatnego do sytuacji zachowania opisanych przez Borowskiego postaci • przygotować pisemną charakterystykę człowieka lagrowanego, z uwzględnieniem behawioralnej metody opisu postaci • ocenić język opowiadań według kryterium odpowiedniości do opisywanych sytuacji • przedstawić narratora opowiadań Borowskiego • wytłumaczyć, dlaczego kreacja narratora opowiadań obozowych została przez Tadeusza Drewnowskiego nazwana „gestem na wskroś romantycznym” • na podstawie prozy Borowskiego, fragmentów utworu Dorośli i dzieci w Oświęcimiu ze zbioru Medaliony Zofii Nałkowskiej oraz innych źródeł napisać rozprawkę na temat: „Dziecko jako najtragiczniejsza ofiara wojny”	• wymienić cechy języka zastosowanego przez Tadeusza Borowskiego w tomie Pożegnanie z Marią • skomentować opinię wyrażoną przez Jana Kotta, że nawet jeśli zdanie: „Bo żywi zawsze mają rację przeciw umarłym” jest prawdziwe, to i tak powinniśmy je odrzucić
44. Życie przed obozem i życie w obozie	1	• opowiadanie Tadeusza Borowskiego Pożegnanie z Marią • zamieszczone w podręczniku fragmenty opowiadania U nas w Auschwitzu...	• ocenę dorobku kultury sformułowaną przez Borowskiego	• opisać funkcjonowanie mieszkańców okupowanej Warszawy • wyjaśnić, jak życie przed aresztowaniem przygotowało Tadka, głównego bohatera opowiadania Borowskiego, do egzystencji w obozie • przedstawić refleksje narratora związane ze wspomnieniami sprzed uwięzienia w obozie • wskazać, jaką rolę odgrywają odniesienia do faktów z życia narratora i jego narzeczonej	• zaprezentować ocenę dorobku kultury sformułowaną przez Borowskiego • udowodnić na podstawie analizy języka opowiadania Pożegnanie z Marią dwoistość narratora (magazynier i poeta)
45. Człowiek w systemie totalitarnym	2	• terminy: łagier, gułag • wybrane fakty z biografii Gustawa Herlinga-Grudzińskiego na tle wydarzeń epoki • tekst Gustawa Herlinga-Grudzińskiego Inny świat (obowiązuje znajomość całego utworu)	• podstawowe informacje na temat sowieckiego systemu obozów • nazwiska pisarzy ukazujących w swoich dziełach rzeczywistość łagrów	• zrekonstruować losy człowieka w systemie totalitarnym z uwzględnieniem biografii Gustawa Herlinga-Grudzińskiego i wybranych bohaterów Innego świata • wskazać na podstawie Innego świata przykłady przewinień, za które więźniowie byli zsyłani do obozu pracy • opisać łagier i panujące w nim zasady (strukturę obozu, zadania więźniów, relacje międzyludzkie, obowiązujący kodeks moralny) • wyjaśnić, na czym polegał destrukcyjny wpływ totalitaryzmu na osobowość • wymienić bohaterów Innego świata próbujących ocalić swoje człowieczeństwo • ukazać rolę literatury w życiu więźniów łagru • dokonać analizy psychologicznej Kostylewa	• przedstawić etapy przeobrażania osobowości człowieka w systemie totalitarnym
46. Czy wolno usprawiedliwić zło?	2	• utwór Gustawa Herlinga-Grudzińskiego Inny świat	• pojęcie: synkretyzm gatunkowy	• wyjaśnić tytuł i motto utworu Herlinga-Grudzińskiego • przedstawić refleksje na temat człowieka i wartości moralnych zawarte w Innym świecie Gustawa Herlinga-Grudzińskiego i opowiadaniach obozowych Tadeusza Borowskiego • wytłumaczyć, dlaczego narrator rozdziału Epilog: upadek Paryża nie może powiedzieć, że rozumie swojego znajomego • określić znaczenie motywu Paryża dla odczytania całego utworu Inny świat • porównać funkcję i cechy narratorów Innego świata Gustawa Herlinga-Grudzińskiego i U nas w Auschwitzu... Tadeusza Borowskiego • zestawić na podstawie fragmentów opowiadań Tadeusza Borowskiego i Innego świata Gustawa Herlinga-Grudzińskiego sposoby ukazania hitlerowskich i sowieckich obozów z czasów II wojny światowej	• udowodnić, że Inny świat jest utworem synkretycznym • scharakteryzować styl zastosowany przez Herlinga-Grudzińskiego
Pamięć o wojnie
47. Pamięć o tych, którzy odeszli	1	• motyw Stabat Mater • cechy gatunkowe ballady • wiersz Czesława Miłosza Ballada • wybrane fakty z biografii Andrzeja Wróblewskiego na tle wydarzeń epoki • reprodukcję obrazu Francisca de Goi y Lucientes Rozstrzelanie powstańców madryckich (patrz Potęga słowa, klasa II część l, s. 29) • reprodukcje obrazów Andrzeja Wróblewskiego Matka z zabitym dzieckiem, Dziecko z zabitą matką oraz reprodukcje z cyklu Rozstrzelanie		• wskazać w wierszu Ballada odniesienia do konkretnych wydarzeń historycznych • przedstawić związek między kreacją postaci matki w wierszu Miłosza a motywem Stabat Mater z uwzględnieniem sytuacji lirycznej, formy wypowiedzi, znaczenia motywu • wskazać cechy ballady obecne w utworze Miłosza • porównać wizerunki matki w Balladzie Czesława Miłosza i Elegii o... [chłopcu polskim] Krzysztofa Kamila Baczyńskiego • zinterpretować zamieszczone w podręczniku reprodukcje obrazów Wróblewskiego ze względu na sposób ukazania postaci i zabiegi potęgujące nastrój grozy	• wyjaśnić, dlaczego Czesław Miłosz zadedykował Balladę Jerzemu Andrzejewskiemu • znaleźć podobieństwa i różnice pomiędzy reprodukcjami obrazów Andrzeja Wróblewskiego z cyklu Rozstrzelanie i Francisca de Goi y Lucientes Rozstrzelanie powstańców madryckich (patrz Potęga słowa, klasaII część l, s. 29) • za pomocą dowolnej formy (np. plastycznej, literackiej, multimedialnej) przedstawić swoje wrażenia z wizyty w Muzeum Powstania Warszawskiego (lub innym obiekcie poświęconym ludziom walczącym z okupantem podczas II wojny światowej)
48. Czy ci, którzy przeżyli, są ocaleni?	1	• definicję słowa „lament” • wiersze Tadeusza Różewicza: Ocalony, Lament		• scharakteryzować podmiot liryczny wiersza Ocalony, z uwzględnieniem obrazów utrwalonych w jego pamięci, systemu wartości, sposobu mówienia o sobie oraz swoich przeżyciach i refleksjach • podać co najmniej trzy konteksty interpretacyjne tytułu Ocalony • sformułować argumenty potwierdzające, że wiersz Lament ma charakter spowiedzi poetyckiej • określić funkcje nawiązań do tekstów kultury w utworze Lament • porównać wymowę puenty wiersza Lament z refleksją zawartą w Ocalonym	• napisać esej odnoszący się do opinii Teodora W. Adorno: „jest barbarzyństwem pisać wiersze po Oświęcimiu” oraz uwagi Czesława Miłosza, że tworzenie poezji po doświadczeniach wojennych okazało się możliwe, jednak dźwiga ona po tragedii II wojny światowej brzemię szczególnej wiedzy o naturze ludzkiej i naturze społeczeństw
49. O tragicznych wydarzeniach historycznych z perspektywy czasu	1	• wybrane fakty z biografii Karola Józefa Wojtyły i Leszka Kołakowskiego (patrz s. 71) na tle wydarzeń epoki • fragmenty utworu Pamięć i tożsamość Jana Pawła II	• fragmenty Pamiętnika z powstania warszawskiego Mirona Białoszewskiego • wybrane filmy poświęcone II wojnie światowej • sylwetki twórcze reżyserów obrazów poruszających tematykę wojenną (np. Agnieszki Holland, Andrzeja Wajdy, Romana Polańskiego)	• wykonać zadania umieszczone w podręczniku potwierdzające rozumienie fragmentów utworu Pamięć i tożsamość Jana Pawła II	• przygotować prezentację multimedialną przedstawiającą sposoby ukazania powstania warszawskiego w literaturze, plastyce i filmie • scharakteryzować bohatera/narratora Pamiętnika z powstania warszawskiego • nazwać środki artystyczne zastosowane w utworze Białoszewskiego • wskazać fragmenty świadczące o tym, że Pamiętnik z powstania warszawskiego nie jest jednorodny gatunkowo • wymienić gatunki literackie wykorzystane przez Białoszewskiego w Pamiętniku z powstania warszawskiego • napisać recenzję wybranego filmu ukazującego wydarzenia II wojny światowej
50. Filozofia drugiej połowy XX w.: między pesymizmem a optymizmem	2	• pojęcia: absurd, agnostycyzm, relatywizm, nihilizm • podstawowe założenia kierunków filozoficznych powstałych w drugiej połowie XX w. (egzystencjalizmu, personalizmu, hermeneutyki, psychoanalizy, behawioryzmu, psychologii postaci, psychologii humanistycznej, marksizmu) • nazwiska przedstawicieli najważniejszych kierunków filozoficznych drugiej połowy XX w. • wybrane fakty z biografii Alberta Camusa, Jeana Paula Sartre'a na tle wydarzeń epoki • fragmenty tekstu Alberta Camusa Być katem lub ofiarą • fragmenty utworu Niebezpieczeństwo relatywizmu etycznego Leszka Kołakowskiego (patrz s. 71)		• porównać założenia egzystencjalizmu, personalizmu, psychologii postaci i psychologii humanistycznej • odtworzyć tok myślenia Alberta Camusa zaprezentowany we fragmentach eseju Być katem lub ofiarą • wskazać związki między pojęciami zabójstwo a utopia • wyjaśnić istotę maksymalizmu etycznego • uzasadnić tezę, że relatywizm etyczny często prowadzi do nihilizmu • wyjaśnić, dlaczego relatywizm etyczny jest jednym z największych zagrożeń dla współczesnego świata • wymienić argumenty Kołakowskiego przeciwko relatywizmowi zbrodni • wygłosić mowę na temat: „Relatywizm moralny to jedno z największych zagrożeń dla współczesnej cywilizacji”	• zaprezentować wybrany kierunek filozoficzny powstały w drugiej połowie XX w. (informacje z podręcznika należy wzbogacić wiedzą z innych źródeł, np. podręcznika akademickiego do filozofii) • napisać esej na temat: „Czy egzystencjalista Jean Paul Sartre ma rację, mówiąc, że piekło to inni?”
51. Artystyczne poszukiwania współczesnych twórców	3	• cechy charakterystyczne ekspresjonizmu i surrealizmu (nadrealizmu) • tendencje rozwojowe sztuki drugiej połowy XX w. • terminy i pojęcia: awangarda, interdyscyplinarność, formy parateatralne, środki masowego przekazu (mass media), asamblaż, ambalaż, malarstwo akcji • awangardowe kierunki w sztuce: abstrakcjonizm, abstrakcyjny ekspresjonizm, popular art (pop-art), minimal art, optical art (op-art), konceptualizm, land art (sztuka ziemi), hiperrealizm, postmodernizm, happening, performance, environment, wideo-art. • genezę i główne założenia realizmu socjalistycznego (socrealizmu) • najwybitniejsze dzieła - ikony epoki („Złota dziesiątka”) • pojęcie: ikona kultury • cechy modernizmu, postmodernizmu oraz stylu high-tech w architekturze • przykłady budowli reprezentujących podstawowe tendencje we współczesnej architekturze • opis kaplicy w Ronchamp Le Corbusiera • wybrane fakty z biografiii Le Corbusiera na tle wydarzeń epoki		• przedstawić genezę współczesnej sztuki • wyjaśnić, na czym polegały artystyczne poszukiwania w drugiej połowie XX w. • zabrać głos w dyskusji: „Czy wszystko może być dziełem sztuki?” • wyrazić własną opinię o sztuce drugiej połowy XX w. • podać charakterystyczne cechy postmodernizmu • wskazać główne założenia jednego z wybranych kierunków artystycznych na podstawie reprezentującego go dzieła • wymienić podstawowe tendencje we współczesnej architekturze • określić różnice między modernizmem a postmodernizmem w architekturze • przytoczyć przykłady współczesnych technologii wykorzystywanych w architekturze końca XX w. • ocenić najnowsze rozwiązania architektoniczne zastosowane w miejscu swojego zamieszkania	• przygotować argumenty i materiał ilustracyjny do dyskusji na temat: „Czy w postmodernizmie dozwolone są wszystkie chwyty?
52. Między perswazją a manipulacją językową	2		• terminy i pojęcia: perswazja językowa, manipulacja językowa, impresywna funkcja tekstu, propaganda, reklama, nowomowa, totalitaryzm, slogan • stałe mechanizmy skutecznego aktu mowy o funkcji impresywnej wyodrębnione przez Stanisława Barańczaka • najważniejsze cechy polskiej nowomowy według Michała Głowińskiego • wyróżniki skutecznego tekstu reklamowego • środki językowe w reklamie • funkcje parodii • wiersz Stanisława Barańczaka Określona epoka (s. 137)		• wymienić cechy charakterystyczne wypowiedzi propagandowej (według Stanisława Barańczaka) na podstawie dowolnie wybranej reklamy • zanalizować przykłady manipulacji językowej z uwzględnieniem mechanizmu ich tworzenia i funkcji we fragmentach powieści Folwark zwierzęcy zamieszczonych w podręczniku na s. 217 • wskazać w wierszu Określona epoka elementy parodii i określić ich rolę • nazwać środki językowe wykorzystane w sloganach przytoczonych w podręczniku na s. 92 • zanalizować treść wybranej reklamy społecznej • omówić dowolną reklamę łączącą słowo z obrazem i muzyką • przygotować argumenty do dyskusji o nadużyciach w języku propagandy politycznej i reklamy komercyjnej • skomentować myśl Marshalla McLuhana twierdzącego, że reklamy nie są przeznaczone do świadomego odbioru, lecz do działania na podświadomość
53. Dżuma, czyli literacki manifest egzystencjalizmu	1	• podstawowe założenia egzystencjalizmu • cechy gatunkowe powieści • pojęcia: powieść parabola, narracja auktorialna, narracja personalna • powieść Alberta Camusa Dżuma (obowiązuje znajomość całego utworu) • wybrane fakty z biografiii Alberta Camusa na tle wydarzeń epoki (biogram patrz s. 68)		• udowodnić, że zachowania i wypowiedzi bohaterów Dżumy wyrażają założenia filozofii egzystencjalnej • zinterpretować motto powieści • udowodnić, że utwór Camusa ma charakter paraboliczny (z uwzględnieniem m.in. czasu i miejsca wydarzeń) • odczytać metaforyczny sens tytułu powieści • podać podobieństwa między dżumą a wojną	• dokonać analizy językowej wybranego fragmentu powieści Camusa potwierdzającego jej związek z egzystencjalizmem
54. Wobec zarazy, czyli poszukiwanie samego siebie	1	• powieść Alberta Camusa Dżuma		• określić postawę wobec zarazy przyjmowaną przez bohaterów Dżumy (zwłaszcza Jeana Tarrou, Raymonda Ramberta i ojca Paneloux) • scharakteryzować sposób postępowania Jeana Tarrou • wyjaśnić, jakie jest - zdaniem Tarrou - jedyne słuszne stanowisko wobec dżumy • zinterpretować słowa Ramberta: „może być wstyd, że człowiek jest sam tylko szczęśliwy”	• wskazać cechy wypowiedzi Tarrou świadczące o tym, że ma ona charakter filozoficzny
55. Samotna misja doktora Rieux	1	• powieść Alberta Camusa Dżuma	• pojęcie: maksymalizm etyczny • rolę dialogu w powieści	• przedstawić doktora Bernarda Rieux jako męża, lekarza, człowieka • podać przykłady sytuacji ukazujących samotną misję doktora Rieux • wyjaśnić, dlaczego tak trudno było pozostałym bohaterom utworu uwierzyć w istnienie choroby • zinterpretować postawę doktora Rieux jako przykład XX-wiecznego heroizmu	• sformułować argumenty potwierdzające, że doktor Bernard Rieux był maksymalistą etycznym • prześledzić rozmowy bohaterów Dżumy i określić, jaką rolę w powieści odgrywają dialogi
56. Samotność Syzyfa zwycięzcy	1	• pojęcie: archetyp • powieść Alberta Camusa Dżuma • fragmenty eseju Alberta Camusa Mit Syzyfa (patrz Potęga słowa, klasa I część l, s. 35)	• wiersz Stanisława Barańczaka Nowe zarazy • wybrane fakty z biografiii Stanisława Barańczaka na tle wydarzeń epoki	• wskazać podobieństwa między wizją losu przedstawioną w eseju Alberta Camusa Mit Syzyfa i Dżumie tegoż autora • udowodnić, że postać doktora Rieux łączy w sobie dwa archetypy - Syzyfa i Prometeusza • wyjaśnić, dlaczego Rieux nie mógł nazwać swojej relacji „kroniką zwycięstwa”	• dokonać analizy i interpretacji wiersza Stanisława Barańczaka Nowe zarazy z odwołaniem do odpowiednich wątków powieści Alberta Camusa Dżuma • przytoczyć argumenty potwierdzające pogląd, że powieść skłania czytelników do refleksji na temat natury zła
57. Fascynacja codziennością, czyli wszystko może być przedmiotem zachwytu poety	2	• cechy poezji lingwistycznej • pojęcie: reizm • wiersze Mirona Białoszewskiego: Szare eminencje zachwytu, Podłogo, błogosław!, wywód jestem'u • cechy gatunkowe eseju	• założenia Teatru Osobnego	• udowodnić na podstawie wiersza Szare eminencje zachwytu, że poeta był zwolennikiem reizmu (z uwzględnieniem frazeologizmu zawartego w tytule, odwołania do sacrum, cech stylu wysokiego, znaczeń, jakich nabierają przedmioty) • wskazać związki wiersza Podłogo, błogosław! z poezją lingwistyczną • dokonać analizy zabiegów językowych zastosowanych w utworze Podłogo, błogosław! • zinterpretować wiersz Podłogo, błogosław! ze szczególnym podkreśleniem funkcji motywów sakralnych • wskazać cechy gatunkowe eseju w zamieszczonej w podręczniku interpretacji utworu wywód jestem'u	• porównać sposób przedstawiania świata w wierszach i scenografii Teatru Osobnego Mirona Białoszewskiego
58. Klasycyzm - powrót do tradycji	1	• podstawowe zasady estetyki klasycystycznej • wybrane fakty z biografiii Zbigniewa Herberta na tle wydarzeń epoki • wiersz Zbigniewa Herberta Dlaczego klasycy	• cechy liryki roli i liryki maski	• wskazać cechy klasycyzmu w utworach poetyckich wcześniejszych epok (np. międzywojnia) • wyjaśnić przyczyny podziału wiersza Dlaczego klasycy na trzy części • zaproponować nazwy dla poszczególnych części utworu • scharakteryzować Tukidydesa na podstawie informacji zawartych w wierszu • ocenić postawy prezentowane w utworze • uzupełnić elipsę będącą tytułem wiersza i wskazać sposób jej interpretacji • odczytać sens kończącej utwór refleksji o sztuce	• wyjaśnić na podstawie wiersza Dlaczego klasycy i biografiii Herberta istotę liryki roli oraz liryki maski
59. Zaproszenie do Tanga, czyli wizyta w teatrze absurdu	1	• cechy dramatu rodzinnego i teatru absurdu • pojęcia: absurd, groteska • wybrane fakty z biografii Sławomira Mrożka na tle wydarzeń epoki • dramat Sławomira Mrożka Tango (obowiązuje znajomość całego utworu)	• nazwiska wybitnych twórców teatru absurdu	• przedstawić tradycyjny model rodziny na podstawie tekstu z wcześniejszych epok • opisać zachowania członków rodziny Artura • scharakteryzować relacje międzyludzkie w Tangu • wyjaśnić, z czego wynikają i czemu służą działania Artura • wskazać związki Tanga z teatrem absurdu	• ukazać wpływ zastosowanych przez Mrożka konwencji na interpretację dzieła • napisać sprawozdanie z „wizyty w teatrze absurdu” z uwzględnieniem znajomości dramatu Tango
60. Tango Sławomira Mrożka o pułapce nowoczesności	1	• dramat Sławomira M rożka Tango • pojęcia: konformizm, nonkonformizm, bunt	• znaczenie wyrażania: „pułapka nowoczesności”	• wyszukać w utworach z różnych epok przykłady konformizmu i nonkonformizmu w postawach bohaterów • wyjaśnić, dlaczego działania rodziców w czasach młodości odebrały Arturowi naturalne prawo do pokoleniowego buntu przeciw tradycyjnym wartościom • opisać mechanizm wpadania rodziny z Tanga w pułapkę nowoczesności • stworzyć portret charakterologiczny Artura • przedstawić ukazane przez Mrożka następstwa skrajnej awangardowości w sztuce	• sformułować argumenty potwierdzające tezę, że nowoczesność może stać się pułapką
61. Tango Sławomira Mrożka jako metafora świata	1	• pojęcia: archetyp, idealizm, nihilizm, anarchia • dramat Sławomira Mrożka Tango		• przedstawić archetyp idealisty • wyjaśnić, czy Artur miał szansę odbudować świat za pomocą idei (z odwołaniem do cech składających się na archetyp idealisty i sytuacji życiowej bohatera Tanga) • ocenić opinie formułowane przez ojca, wuja i Edka na temat śmierci Artura • przytoczyć wypowiedzi Mrożka o roli inteligencji • scharakteryzować Edka jako bohatera z nizin społecznych • opisać świat pod rządami Edka na podstawie sceny końcowej • potwierdzić tezę, że ukazane w sztuce Mrożka pokolenia obrazują zmiany, jakie nastąpiły w XX w. • wskazać możliwości interpretacji Tanga	• udowodnić, że Tango Sławomira Mrożka jest ostrzeżeniem z jednej strony przed skutkami konformizmu, z drugiej zaś - nihilizmu i anarchii
62. Portret cesarza despoty, czyli rzeczywistość w literaturze faktu	2	• cechy gatunkowe reportażu • pojęcia: ironia, paradoks • cechy literatury faktu • wybrane fakty z biografii Ryszarda Kapuścińskiego na tle wydarzeń epoki • tekst Ryszarda Kapuścińskiego Cesarz (obowiązuje znajomość całego utworu)		• wyjaśnić rolę początku utworu Cesarz w odbiorze całości • zinterpretować słowa: „Na szczytach nigdy nie jest ciepło. Wieją lodowate wiatry, każdy stoi skulony i musi pilnować się, żeby sąsiad nie strącił go w przepaść” • scharakteryzować władcę Etiopii • przedstawić strukturę społeczną i model państwa, jaki wykształcił się w Etiopii • porównać ocenę cesarza przez narratora i lud Etiopii • wytłumaczyć, na czym polega uniwersalność utworu Kapuścińskiego • przygotować argumenty do dyskusji: „Fikcja a literatura faktu”	• objaśnić rolę ironii i paradoksów w utworze Kapuścińskiego
63. Realizm magiczny, czyli między rzeczywistością a fikcją	3		• pojęcie: realizm magiczny • cechy gatunkowe powieści • wybrane fakty z biografii Gabriela Garcii Marqueza na tle wydarzeń epoki • powieść Gabriela Garcii Marqueza Sto lat samotności (obowiązuje znajomość całego utworu)		• określić czas i miejsce akcji powieści Sto lat samotności • uzasadnić twierdzenie, że Macondo przypomina arkadię • odszukać odwołania biblijne i romantyczne w zamieszczonych w podręczniku fragmentach • wskazać w utworze Marqueza typowe cechy realizmu magicznego • scharakteryzować język utworu, z podkreśleniem stylizacji barokowej • przedstawić drzewo genealogiczne rodziny Buendíów • wyjaśnić, na czym polega samotność bohaterów powieści • zinterpretować metaforę ludzkiego życia na podstawie losów rodziny Buendíów • przygotować się do wygłoszenia mowy na temat: „Sto lat samotności to niezwykłe dzieło mówiące o historii Ameryki Łacińskiej i sposobie myślenia jej mieszkańców”
Człowiek uwikłany w historię
64. Prawda i fałsz dziejów	1	• wydarzenia polityczne, które wpłynęły na kształt sztuki w drugiej połowie XX w. i na początku XXI w. • pojęcia: cenzura, drugi obieg wydawniczy, ironia, indoktrynacja • wybrane fakty z biografii Wisławy Szymborskiej na tle wydarzeń epoki • wiersz Wisławy Szymborskiej Dzieci epoki		• wskazać najważniejsze tendencje w polskiej literaturze drugiej połowy XX w. • scharakteryzować podmiot liryczny wiersza Dzieci epoki • określić funkcję powtórzenia przymiotnika „polityczny” • wyjaśnić rolę odwołań do znanych pieśni, piosenek oraz języka wiadomości telewizyjnych • opisać przedstawioną w wierszu sytuację człowieka współczesnego • zinterpretować puentę utworu • przeanalizować język wiersza z uwzględnieniem zabiegów ironii i drwiny zastosowanych przez poetkę	• ocenić czasy, w jakich przyszło żyć „dzieciom epoki”
65. Wobec totalitaryzmu	3	• pojęcia: emigracja, cenzura, cenzura prewencyjna, moralitet, stan wojenny • wiersze: Zbigniewa Herberta Potęga smaku, Czesława Miłosza Który skrzywdziłeś, Ernesta Bryla Ten, który...	• cechy gatunkowe eseju • fragmenty Zniewolonego umysłu Czesława Miłosza • sylwetki artystyczne: Jacka Kaczmarskiego, Ryszarda Bugajskiego • cechy gatunkowe piosenki • piosenkę Jacka Kaczmarskiego Nasza klasa • polskie ośrodki w Europie, wokół których skupiali się artyści tworzący sztukę wolną od wpływu cenzury • film Przesłuchanie w reżyserii Ryszarda Bugajskiego	• wyjaśnić przyczyny podziału w drugiej połowie XX w. polskiej literatury na krajową i emigracyjną • wskazać w wierszu Potęga smaku aluzje do wydarzeń historycznych • zdefiniować wyraz „smak” w kontekście wiersza Herberta • wytłumaczyć związek między etyką a estetyką • scharakteryzować adresata wiersza Który skrzywdziłeś • określić cechy podmiotu lirycznego utworu Ten, który... • przeprowadzić analizę porównawczą wierszy Czesława Miłosza Który skrzywdziłeś i Ernesta Bryla Ten, który... • przygotować tezy do dyskusji na temat roli literatury w walce z totalitaryzmem	• wytłumaczyć, dlaczego władze komunistyczne bały się różnorodności estetycznej w sztuce • dokonać analizy porównawczej wiersza Zbigniewa Herberta Potęga smaku i fragmentów eseju Czesława Miłosza Zniewolony umysł z uwzględnieniem prezentowanych postaw wobec świata • odtworzyć losy pokolenia przedstawionego w piosence Nasza klasa • zinterpretować rozbudowaną metaforę zawartą w ostatniej zwrotce piosenki Kaczmarskiego • napisać esej: „Dlaczego Polacy opuszczali swój kraj w XIX, XX i XXI w?” • scharakteryzować Tonię - główną bohaterkę filmu Przesłuchanie
66. Demaskowanie fałszu	1	• założenia artystyczne Nowej Fali • termin: nowomowa • wiersze Stanisława Barańczaka: Spójrzmy prawdzie w oczy, Określona epoka		• wskazać nowe znaczenia, wyrazów „oczy” i „patrzeć” w wierszu Spójrzmy prawdzie w oczy • określić relacje między budową składniową a kompozycją utworu • napisać wypracowanie na temat: „Jaką rolę odgrywa w życiu człowieka prawda?” • objaśnić rolę nowomowy w wierszu Określona epoka • udowodnić, że utwory Spójrzmy prawdzie w oczy i Określona epoka korespondują ze sobą	• dokonać analizy i interpretacji porównawczej wierszy Stanisława Barańczaka Spójrzmy prawdzie w oczy i Określona epoka
67. Wojna wypowiedziana własnemu narodowi	1		• terminy i pojęcia: stan wojenny, drugi obieg wydawniczy • wydarzenia historyczne, które doprowadziły do stanu wojennego • fragmenty Nocy GENERAŁA Gabriela Mérétika • nazwiska głównych opozycjonistów działających w Polsce po II wojnie światowej • fragment utworu Mirona Białoszewskiego Wybuch stanu		• sporządzić listę najbardziej znanych twórców kultury internowanych w stanie wojennym • porównać dwa ujęcia stanu wojennego w utworach Gabriela Mérétika Noc GENERAŁA i Mirona Białoszewskiego Wybuch stanu ze względu na formę utworu, emocje bohaterów i sposób ich prezentacji • zinterpretować słowa: „w Polsce były zawsze trzy stany: przedwojenny, wojenny i powojenny”
68. Pokolenie „bruLionu”, czyli twórcy zmęczeni polityką	1		• informacje na temat pokolenia „bruLionu” • wiersze: Jana Polkowskiego Hymn, Marcina Świetlickiego Do Jana Polkowskiego		• wyjaśnić, jaką literaturę krytykuje Marcin Świetlicki w wierszu Do Jana Polkowskiego • porównać sposób przedstawiania świata w utworach Marcina Świetlickiego Do Jana Polkowskiego i Jana Polkowskiego Hymn • omówić znaczenie ironii w wierszu Polkowskiego • zestawić postawy ideowe ukazane w analizowanych utworach Polkowskiego i Świetlickiego
69. Totalny terroryzm	1		• pojęcie: terroryzm • wybrane fakty z biografii Ewy Lipskiej na tle wydarzeń epoki • wiersz Ewy Lipskiej 11 września 2001 • fragmenty miniwykładu Leszka Kołakowskiego O terroryzmie		• odnieść tytuł wiersza 11 września 2001 do tragicznych wydarzeń z najnowszej historii świata • opisać zachowanie osób przedstawionych w utworze • określić związek między ujawnieniem się podmiotu lirycznego a nastrojem wiersza i sposobem mówienia o tragedii • objaśnić różnice między terroryzmem a „zbrojną walką o dobrą sprawę”, o której jest mowa w tekście Kołakowskiego • wskazać przyczyny niejednoznaczności oceny terroryzmu • ustosunkować się do tezy, że „nie ma powodu liczyć na to, by niesprawiedliwości i wielkie zasoby nienawiści miały zginąć”
Rzeczywistość w kalejdoskopie
70. Wobec zniewalania przez rzeczywistość	2	• cechy gatunkowe pamiętnika • wybrane fakty z biografii kardynała Stefana Wyszyńskiego na tle wydarzeń epoki • fragment Zapisków więziennych kardynała Stefana Wyszyńskiego	• cechy gatunkowe dziennika • fragmenty Dziennika 1954 Leopolda Tyrmanda • pojęcia: recykling (w odniesieniu do literatury), antydramat, antybohater, teatr realistyczno-poetycki • powody, dla których Kartoteka Tadeusza Różewicza została nazwana antydramatem, a jej bohater - antybohaterem	• przedstawić oceny średniowiecza formułowane przez historyków kolejnych epok, ze zwróceniem uwagi na uniwersalizm jako kryterium oceny • opisać mechanizmy zniewolenia człowieka w państwie totalitarnym • porównać komunizm i średniowiecze przedstawione przez kardynała Stefana Wyszyńskiego • zaprezentować stosunek autora Zapisków więziennych do komunizmu i wskazać podłoże takiego stanowiska	• opisać stosunek autora Dziennika 1954 do komunizmu • wyjaśnić, w jakim celu Tyrmand odwołuje się do średniowiecza • wskazać przykłady recyklingu jako sposobu ukazywania świata w literaturze
71. Szara codzienność PRL-u	2		• cechy gatunkowe piosenki • utwory: Edwarda Stachury Piosenka dla robotnika rannej zmiany, Agnieszki Osieckiej Okularnicy • tytuły kultowych filmów przedstawiających życie w PRL-u		• zebrać w formie wywiadu zarejestrowanego na dowolnym nośniku informacje od osób żyjących w PRL-u na temat realiów tamtego okresu • wskazać problemy występujące w PRL-u na podstawie Piosenki dla robotnika rannej zmiany Edwarda Stachury i Okularników Agnieszki Osieckiej • przedstawić zabiegi literackie nadające tekstom Stachury i Osieckiej charakter piosenek • zinterpretować tytuły wierszy Piosenka dla robotnika rannej zmiany i Okularnicy • napisać recenzję jednego z kultowych filmów przedstawiających życie w PRL-u
72. Ostrzem satyry	3	• pojęcia: groteska, satyra, ironia • przykłady tekstów autorów z różnych epok, którzy tworzyli satyry • cechy gatunkowe powieści • powieść Witolda Gombrowicza Trans-Atlantyk; biogram patrz Potęga słowa, klasa III część l, s. 132 • wiersze: Stanisława Barańczaka Garden party, Kazimierza Wierzyńskiego Wyprawa naukowa; biogram patrz Potęga słowa, klasa III część 1, s.70 • rysunki satyryczne, które z ironią odnosiły się do wad narodowych Polaków i systemu politycznego PRL-u	• cechy gatunkowe: piosenki, piosenki kabaretowej • przykłady piosenek kabaretowych • fragmenty piosenki Wojciecha Młynarskiego Układanka (Pucel)	• przedstawić obraz Polaków za granicą w powieści Trans-Atlantyk • opracować katalog środków językowych, za pomocą których Gombrowicz buduje wizerunek naszych rodaków mieszkających zagranicą • opisać Polaków ukazanych w wierszach Garden party i Wyprawa naukowa • sformułować hipotezy wyjaśniające przyczyny zachowań bohaterów wierszy Barańczaka i Wierzyńskiego • wyjaśnić, jak udało się poetom zbudować odpowiednią dramaturgię ukazanych obrazów poetyckich • przygotować na podstawie wybranych tekstów kultury referat na temat: „Sposób przedstawienia polskich emigrantów w literaturze na przestrzeni dwóch ostatnich wieków”	• odczytać treści dotyczące polskiej rzeczywistości lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX w. ukryte między wierszami piosenki Układanka (Pucel) • opracować antologię polskiej piosenki kabaretowej, począwszy od Kabaretu Starszych Panów • przygotować prezentację multimedialną przedstawiającą zespoły muzyczne reprezentujące odmienne nurty, ale poruszające podobne problemy współczesnego młodego pokolenia
73. Między pokoleniami	1		• wiersze: Ewy Lipskiej Stół rodzinny, Marcina Świetlickiego Synek		• przedstawić sposoby ukazania więzi rodzinnych w wierszach Stół rodzinny i Synek • wskazać w utworach związek między kreacją podmiotu lirycznego a nastrojem wiersza • opisać na podstawie dowolnych tekstów kultury różne typy relacji między pokoleniami • zaprezentować za pomocą wybranej techniki plastycznej stosunki między „starymi a młodymi” w obecnych czasach
74. Metropolia i prowincja	2	• historię stolicy po 1945 r. • wiersz Tadeusza Śliwiaka Warszawski dom	• wybrane fakty z biografii Andrzeja Stasiuka i Wiesława Myśliwskiego na tle wydarzeń epoki • fragmenty utworu Jadąc do Babadag Andrzeja Stasiuka • cechy nurtu wiejskiego w literaturze drugiej połowy XX w. • cechy gatunkowe powieści • fragmenty powieści Wiesława Myśliwskiego Kamień na kamieniu	• określić sytuację liryczną w wierszu Warszawski dom • wymienić najważniejsze wydarzenia z historii stolicy w drugiej połowie XX w. na podstawie utworu Śliwiaka i umieszczonych w podręczniku ilustracji • napisać rozprawkę na temat zmian w polskim pejzażu w XIX, XX i XXI w. z wykorzystaniem rozdziału poświeconego miastu w podręczniku do klasy II oraz wybranych przez siebie tekstów kultury • przygotować prezentację, w której zostaną umieszczone zdjęcia, teksty reklamowe i artykuły prasowe przedstawiające ulubioną miejscowość	• wskazać charakterystyczne cechy krajów odwiedzanych przez Andrzeja Stasiuka • objaśnić, co łączy prowincjonalne miejscowości w różnych państwach europejskich • scharakteryzować typowego mieszkańca prowincji na podstawie fragmentów utworu Jadąc do Babadag • zanalizować kompozycję i narrację tekstu Stasiuka, z uwzględnieniem roli mowy pozornie zależnej i konwencji, w jakiej przedstawiony jest krajobraz • opracować hipotezy do interpretacji porównawczej fragmentów prozy Andrzeja Stasiuka i sonetu Adama Mickiewicza Pielgrzym • określić stosunek narratora powieści Kamień na kamieniu do wsi • podać na podstawie tekstu Myśliwskiego przykłady zachowań mieszkańców wsi, które są odwołaniami do kultury tradycyjnej • ukazać wpływ przebudowy drogi na relacje międzyludzkie • omówić różne odczytania motywu drogi występujące we fragmencie powieści Myśliwskiego • przygotować tezy do dyskusji: „Asfaltowa droga - problem ważny czy wydumany?”
75. Kresowe sentymenty	1	• wybrane fakty z biografii Tadeusza Konwickiego i Adama Zagajewskiego na tle wydarzeń epoki • cechy gatunkowe powieści • fragmenty: powieści Tadeusza Konwickiego Kronika wypadków miłosnych, wiersza Adama Zagajewskiego Jechać do Lwowa		• wyjaśnić, na czym polega idealizacja Litwy pokazanej we fragmentach Kroniki wypadków miłosnych • scharakteryzować styl wypowiedzi Konwickiego • zinterpretować (także w odniesieniu do czasów współczesnych) słowa: „Kochajmy tyle Litwy, ile jej zostało” • przedstawić rolę, jaką odgrywały Wilno i Lwów w międzywojniu • wyjaśnić funkcję zmian czasu we fragmentach wiersza Jechać do Lwowa Zagajewskiego • zanalizować emocje podmiotu lirycznego wiersza Zagajewskiego z uwzględnieniem znaczenia zdania „Krawcy, ogrodnicy i cenzorzy / cięli” oraz puenty wiersza: „Lwów jest wszędzie”
76. Między pięknem a brzydotą	1		• wybrane fakty z biografii Jarosława Marka Rymkiewicza i Stanisława Grochowiaka na tle wydarzeń epoki • wiersze: Jarosława Marka Rymkiewicza Ogród w Milanówku - cicho ciszej, Stanisława Grochowiaka Menuet • pojęcie: turpizm		• przeanalizować obraz przyrody ukazany w wierszu Ogród w Milanówku - cicho ciszej • wyjaśnić, dlaczego Rymkiewicz wprowadza obrazy budzące obrzydzenie i niepokój • określić funkcję motywu śpiewu w utworze Ogród w Milanówku - cicho ciszej • zinterpretować słowa klucze w wierszu Menuet • wytłumaczyć, na czym polega dysharmonia widoczna w utworze • wskazać związki wiersza Menuet z turpizmem • znaleźć współczesne dzieło sztuki ilustrujące utwór Grochowiaka • udowodnić, że w interpretacji obydwu wierszy potrzebne jest odwołanie się do pojęć piękna i brzydoty
77. Oblicza rzeczywistości	2	• podstawowe wyznaczniki kultury masowej • pojęcia: celebryta, mass media • wiersze: Tadeusza Różewicza Walentynki, Marcina Świetlickiego Nobel dla Ibisza • cechy gatunkowe: wiersza wolnego, słuchowiska, serialu telewizyjnego	• sylwetkę twórczą Krzysztofa Krauzego • film Dług w reżyserii Krzysztofa Krauzego	• przedstawić zachowania typowe dla ludzi ulegających wpływowi kultury masowej • ocenić wybrane z programu telewizyjnego popularne widowisko ze względu na jego wartości poznawcze, intelektualne, moralne i estetyczne • wymienić cechy kultury masowej ukazane w wierszach Walentynki i Nobel dla Ibisza • wyjaśnić na podstawie utworów Różewicza i Świetlickiego, jakie niebezpieczeństwa niesie ze sobą kultura masowa • porównać język wierszy Tadeusza Różewicza Walentynki i Marcina Świetlickiego Nobel dla Ibisza z uwzględnieniem stylizacji językowej, przykładów ironii oraz cech wiersza wolnego • przygotować tezy do wystąpienia na temat: „Rola kiczu w kulturze masowej”	• opisać na podstawie Długu rzeczywistość polską lat dziewięćdziesiątych XX w. • ocenić postępowanie bohaterów filmu
Reakcje na rzeczywistość
78. Zbrodnia katyńska jako przykład PRL-owskiego tematu tabu	1	• film Katyń w reżyserii Andrzeja Wajdy	• nazwiska polskich pisarzy, którzy tworzyli po II wojnie światowej na emigracji • pojęcia i terminy: emigracja, komunistyczny reżim, deportacja • fakty związane z wydarzeniem określanym w historii jako zbrodnia katyńska • film Katyń w reżyserii Andrzeja Wajdy • cechy gatunkowe powieści • fragment powieści Włodzimierza Odojewskiego Zasypie wszystko, zawieje...	• opisać przeżycia głównych bohaterów filmu Katyń	• stworzyć katalog tematów zakazanych przez cenzurę w PRL-u • przedstawić sylwetkę twórczą wybranego pisarza tworzącego na emigracji • wytłumaczyć, dlaczego zbrodnia katyńska jest do dziś przedmiotem kontrowersji nie tylko wśród historyków • wyjaśnić, o jakich „dwóch siłach” jest mowa we fragmencie utworu Zasypie wszystko, zawieje... • porównać sytuację bohaterek Katynia w reżyserii Andrzeja Wajdy i kobiety ukazanej we fragmencie powieści Odojewskiego • opisać przeżycia wewnętrzne wybranego bohatera filmu Katyń
79. Konformizm jedną ze strategii przetrwania w PRL-u	1	• pojęcie: konformizm • wiersze: Zbigniewa Herberta Powrót prokonsula, Adama Zagajewskiego W pierwszej osobie liczby mnogiej		• scharakteryzować podmioty liryczne wierszy Powrót prokonsula i W pierwszej osobie liczby mnogiej (z uwzględnieniem przeżywanych emocji, refleksji, postaw życiowych) • udowodnić, że metaforę z wiersza Herberta: „trzeba będzie na nowo ułożyć się z twarzą” można odnieść do utworu Zagajewskiego W pierwszej osobie liczby mnogiej • porównać postawy moralne bohaterów lirycznych wierszy Powrót prokonsula i W pierwszej osobie liczby mnogiej • przedstawić ocenę konformizmu zawartą w analizowanych utworach
80. Z perspektywy gwiazd	2		• wybrane fakty z biografii Stanisława Lema na tle wydarzeń epoki • cechy literatury science fiction • powieść Stanisława Lema Solaris (obowiązuje znajomość całego utworu)		• sformułować na podstawie fragmentów zamieszczonych w podręczniku argumenty potwierdzające tezę, że Solaris to powieść psychologiczna • objaśnić stwierdzenie narratora: „Solaris będzie wiecznym wyzwaniem, rzuconym człowiekowi” • dokonać analizy porównawczej powieści Lema z wybraną adaptacją filmową Solaris • przygotować materiał do dyskusji na temat: „Co jest dziś anachronizmem, a co pozostało aktualne w powieści Solaris Stanisława Lema?”
81. Bunt młodych	2		• wybrane fakty z biografii Andrzeja Bursy na tle wydarzeń epoki • wiersze: Andrzeja Bursy Poeta i Sobota, Alena Ginsberga Pierwszy bankiet u Kena Keseya z Aniołami Piekła • podstawowe założenia ruchu hipisowskiego • przykłady utworów literackich z różnych epok, w których pokazane są przyczyny buntu młodych		• scharakteryzować podmiot liryczny wiersza Sobota • porównać osoby mówiące w utworach Sobota i Poeta • wskazać nawiązania literackie w wierszu Poeta • zinterpretować tytuł utworu Pierwszy bankiet u Kena Keseya z Aniołami Piekła • dostrzec związek wymienionych w wierszu Ginsberga zespołów i solistów z hipisowskim buntem • dokonać analizy przyczyn buntu młodych w różnych epokach • podać przykłady różnych tekstów kultury, w których pokazany jest bunt
82. Groteskowe obrazki rzeczywistości	1		• cechy gatunkowe piosenki i komedii filmowej • przejawy groteski • piosenkę Jeremiego Przybory Taka gmina • nazwy kabaretów działających w PRL-u • tytuły i nazwiska reżyserów najpopularniejszych komedii filmowych w PRL-u • satyryczny rysunek Andrzeja Mleczki		• scharakteryzować rzeczywistość przedstawioną w piosence Taka gmina Przybory i na zamieszczonym w podręczniku na s. 174 rysunku Andrzeja Mleczki • zanalizować język utworu Przybory z uwzględnieniem funkcji kolokwializmów i wyrazów nacechowanych emocjonalnie • określić sposób przejawiania się groteski i efekt jej zastosowania • zaprezentować w groteskowej formie obrazek z naszej rzeczywistości
83. Dystans obserwatora	2	• fragmenty Podróży z Herodotem Ryszarda Kapuścińskiego	• cechy kina moralnego niepokoju • sylwetkę twórczą Krzysztofa Zanussiego • film Barwy ochronne w reżyserii Krzysztofa Zanussiego	• scharakteryzować na podstawie fragmentów Podróży z Herodotem „rasowego reportera” • porównać działania Herodota z pracą współczesnych reportażystów • zaprezentować reportaż radiowy lub telewizyjny, który zwraca uwagę interesującym tematem • odczytać przesłanie zawarte w słowach Kapuścińskiego: „Bo Herodot nie zadowala się tym, co mu ktoś powiedział - stara się rzecz sprawdzić, zestawić zasłyszane wersje, sformułować własną opinię”	• zinterpretować tytuł filmu Barwy ochronne • scharakteryzować i ocenić postawy głównych bohaterów filmu • wskazać w dziele Zanussiego cechy kina moralnego niepokoju
Szukanie wartości i wzorców
84. Czas kryzysu wartości	2	• wiersze: Czesława Miłosza Portret z połowy XX wieku i Pod koniec dwudziestego wieku, Wisławy Szymborskiej Schyłek wieku • reprodukcje portretów zamieszczone w podręczniku na s. 178-179	• pojęcia: esej, pokolenie	• scharakteryzować bohatera wiersza Portret z połowy XX wieku • zinterpretować ostatnią zwrotkę utworu Portret z połowy XX wieku z uwzględnieniem sytuacji, w jakiej znalazł się bohater wiersza • wskazać cechy łączące i różniące bohaterów utworów Miłosza Portret z połowy XX wieku i Pod koniec dwudziestego wieku • opisać świat ukazany w wierszu Schyłek wieku • przedstawić dowody na podstawie utworu Miłosza na trafną charakterystykę wieku XX w wierszu Szymborskiej • określić w przywołanych wierszach przejawy kryzysu wartości	• napisać esej: „Portret mojego pokolenia”
85. Pytania do samego siebie	1	• wiersz Zbigniewa Herberta Głos wewnętrzny • reprodukcję obrazu Francisa Bacona Portret Luciena Freuda		• objaśnić sens wyrażenia „głos wewnętrzny” • określić cechy podmiotu lirycznego wiersza Głos wewnętrzny z uwzględnieniem sposobu odnoszenia się do swego głosu wewnętrznego • scharakteryzować głos wewnętrzny i jego sposób komunikowania się ze światem • zinterpretować sytuację liryczną ukazaną w utworze • wskazać podobieństwa między wierszem Głos wewnętrzny Zbigniewa Herberta a Portretem Luciena Freuda Francisa Becona • recytować wiersz Głos wewnętrzny
86. Polska od środka i na zewnątrz	2	• przykłady najbardziej spektakularnych sukcesów polskich artystów na arenie międzynarodowej • nazwiska rodzimych twórców, którzy odnieśli światowy sukces • polskich laureatów Nagrody Nobla • przedstawicieli: polskiej szkoły kompozytorskiej, polskiej szkoły jazzu, polskiej szkoły plakatu, polskiej szkoły tkaniny, polskiej szkoły ilustracji książkowej, polskiej szkoły filmowej, polskiej szkoły poezji	• fragmenty artykułu Adama Krzemińskiego Czas pomajstrować przy polskości. Kto ty jesteś? • poglądy polityczne Romana Dmowskiego	• obalić tezę wyrażoną przez Cypriana Norwida w traktacie poetyckim Promethidion: „Że mazowieckie ani jedno płótno / Nie jest sztandarem sztuce” • przygotować pytania do teleturnieju „Wielka gra” w dziedzinie „Polscy artyści na arenie międzynarodowej” z wykorzystaniem materiału faktograficznego oraz fragmentów dzieł muzycznych, filmowych, literackich • wymienić twórców i dzieła polskiej szkoły filmowej	• sformułować swoją opinię na temat obecnego miejsca Polski i Polaków w rodzinie narodów europejskich • odnieść się do wybranej tezy postawionej w artykule Czas pomajstrować przy polskości. Kto ty jesteś? • objaśnić wyrażenie: „neoendecki sposób myślenia o Polsce” na podstawie ideologii głoszonej przez Romana Dmowskiego • podać przykłady z życia politycznego i społecznego świadczące o tym, że wielu Polaków wciąż wierzy, że „jakoś to będzie” • wskazać źródło pytania zadanego w tytule artykułu Krzemińskiego • przygotować w dowolnej formie odpowiedź na pytanie: „Kto ty jesteś?”
87. W stronę przeszłości	2		• fragmenty Czym jest klasycyzm Jarosława Marka Rymkiewicza • wybrane fakty z biografii Umberta Eco na tle wydarzeń epoki • fragmenty Dopisków na marginesie „Imienia róży” Umberta Eco • film Przypadek w reżyserii Krzysztofa Kieślowskiego • nazwiska najważniejszych twórców kina moralnego niepokoju		• przygotować prezentację multimedialną przedstawiającą współczesne teksty kultury nawiązujące do dzieł wcześniejszych twórców • zbadać sposoby odwoływania się artystów do dorobku przeszłości ukazane w tekstach Jarosława Marka Rymkiewicza Czym jest klasycyzm i Umberta Eco Dopiski na marginesie „Imienia róży” • porównać definicje pojęć: klasycyzm, postmodernizm, manieryzm zawarte w utworach Rymkiewicza i Eco z wyjaśnieniami słownikowymi • rozstrzygnąć, czy twierdzenie Umberta Eco, że awangardowe poszukiwania prowadzą do unicestwienia sztuki, jest słuszne • zebrać argumenty do dyskusji na temat tendencji ujawniających się we współczesnej sztuce • napisać recenzję filmu Przypadek
Sprawy ostateczne
88. Z Bogiem czy bez Boga	3	• przykłady dzieł poruszających kwestie spraw ostatecznych i relacji między Bogiem a człowiekiem (z uwzględnieniem dorobku różnych epok) • wiersz Jana Pawła II Źródło • fragment homilii Jana Pawła II wygłoszonej w 1979 r. w Warszawie • wiersz Tadeusza Różewicza Bez	• sylwetkę twórczą Krzysztofa Kieślowskiego • film Dekalog I w reżyserii Krzysztofa Kieślowskiego	• przedstawić dwóch bohaterów literackich różniących się stosunkiem do Boga (kim są dane postacie, jaki jest ich stosunek do Boga, z czego on wynika, co i w jaki sposób mówią o swoich relacjach ze Stwórcą) • scharakteryzować adresatów monologu lirycznego utworu Źródło • wskazać związki między wierszem Źródło a fragmentami homilii wygłoszonej przez Jana Pawła II w Warszawie w 1979r. • zinterpretować słowa z utworu Źródło: „dlaczego milczysz?/Jakże starannie ukryłeś tajemnicę twego początku” • wyjaśnić, co o kondycji człowieka mówi podmiot liryczny wiersza Bez Tadeusza Różewicza (z uwzględnieniem znaczenia pierwszej zwrotki, ewolucji relacji bohatera lirycznego z Bogiem, sensu słów: „próbowałem stworzyć / nowego człowieka / nowy język” oraz roli antytez i powtórzeń) • napisać rozprawkę: „Czy człowiek opuszczony przez Boga, czy Bóg opuszczony przez człowieka?”	• wyjaśnić, dlaczego Dekalog I można nazwać przypowieścią • wskazać związek filmu Kieślowskiego z pierwszym przykazaniem Dekalogu • przedstawić stosunek bohatera filmu - Krzysztofa do spraw nad przyrodzonych
89. Poezja księdza Jana Twardowskiego jako remedium na zatrutą rzeczywistość	1	• wybrane fakty z biografii księdza Jana Twardowskiego na tle wydarzeń epoki • wiersze księdza Jana Twardowskiego: Wierzę, Rachunek dla dorosłego, Suplikacje		• wymienić środki artystyczne zastosowane przez poetę w wierszu Wierzę • zinterpretować tytuł utworu Rachunek dla dorosłego • opisać obraz Boga przedstawiony w Suplikacjach • wskazać charakterystyczne cechy twórczości księdza Twardowskiego	• napisać wypracowanie (rozprawkę lub esej), w którym przedstawi swoje stanowisko wobec poglądu księdza Twardowskiego: „Wiersze ocalają to, co podeptane. W dobie komputerów i techniki objawiają się jako coś ludzkiego, serdecznego, co nie jest zatrute nienawiścią, złością sporami. Wnoszą ład i harmonię. Odkażają dzisiejszą rzeczywistość”
90. Między Bogiem, świętym a człowiekiem	2	• wiersz Stanisława Barańczaka Widokówka z tego świata	• wiersz Andrzeja Bursy Święty Józef • reprodukcję obrazu Georges'a de La Toura Święty Józef cieśla	• przedstawić obraz Boga, świata i człowieka wyłaniający się z wiersza Widokówka z tego świata (w tym cechy analizowanych podmiotów i ich miejsce we wszechświecie) • wskazać związki kompozycji utworu z jego wymową • przedstawić system wartości podmiotu lirycznego wiersza Barańczaka Widokówka z tego świata	• wyjaśnić, na czym polega związek między sposobem przedstawienia świętego Józefa a stosunkiem podmiotu lirycznego do tej postaci w wierszu Święty Józef • porównać wizerunek świętego Józefa ukazany w utworze Andrzeja Bursy i na reprodukcji obrazu Georges'a de La Toura
91. Apokalipsa, piekło, raj we współczesnej poezji	2	• wiersze Zbigniewa Herberta: U wrót doliny, Sprawozdanie z raju	• wiersz Andrzeja Bursy Dno piekła • fragment obrazu Hieronimusa Boscha Ogród rozkoszy ziemskich, Piekło	• opisać sytuację liryczną przedstawioną w wierszu U wrót doliny • wskazać odniesienia do Apokalipsy św. Jana • zinterpretować zachowania bohaterów wiersza • określić konwencję, w jakiej utrzymana jest relacja podmiotu lirycznego • wyjaśnić związek między apokaliptycznymi wizjami a obrazami z II wojny światowej w utworach Herberta • napisać esej: „Wizja końca świata w wierszu U wrót doliny Zbigniewa Herberta” • przedstawić raj ukazany w utworze Herberta • odnaleźć analogie między światem przedstawionym w wierszu Sprawozdanie z raju a rzeczywistością PRL-u • wyjaśnić, w jaki sposób Herbert przekształcił motyw biblijny	• podać różne znaczenia użytych w wierszu Bursy słów: „piekło”, „piekielnie”, „piekielny” i ich związek z treścią utworu • objaśnić, co jest tytułowym „dnem piekła” • wskazać podobieństwa między wizjami piekła przedstawionymi w wierszu Andrzeja Bursy i na reprodukcji fragmentu obrazu Hieronimusa Boscha Ogród rozkoszy ziemskich, Piekło
92. Między życiem a śmiercią	1		• wiersz Haliny Poświatowskiej ***[czy świat trochę umrze...] • cechy gatunkowe powieści • fragment powieści Olgi Tokarczuk Prawiek i inne czasy		• zinterpretować stwierdzenie podmiotu lirycznego z wiersza ***[czy świat trochę umrze...]: „nigdy nie myślałam / że jestem włosem w jego [świata] futrze” • wytłumaczyć sformułowanie zawarte w utworze Poświatowskiej: „świat umrze trochę / kiedy ja umrę” • uzasadnić odpowiedź na pytanie: „Czy Paweł, bohater powieści Prawiek i inne czasy Olgi Tokarczuk, zrobił wszystko, co mógł, by pomóc umierającemu ojcu?” • wyjaśnić, o czym świadczą łzy Pawła po śmierci ojca • przygotować tezy do dyskusji o obecnym odhumanizowaniu śmierci
93. Tendencje rozwojowe współczesnej polszczyzny	2		• terminy i pojęcia: innowacja językowa, modyfikacja w języku, standaryzacja, dialektyzm, język literacki, wzorzec językowy, norma językowa, nowomowa, poprawność językowa, język mediów, profesjonalizm, socjolekt, homogenizacja polszczyzny, prymitywizacja języka, puryzm językowy, archaizm • główne tendencje rozwojowe współczesnej polszczyzny • formy regresywne języka		• scharakteryzować przemiany, które zaszły w języku polskim po 1945 r. (m.in. wskazać przyczyny zaniku dialektów i gwar, dostrzec wpływy nowomowy, określić mechanizmy tworzenia się socjolektów) • przedstawić główne tendencje rozwojowe współczesnej polszczyzny z podaniem przykładów • opisać język esemesów, ze względu na sposób zapisu, ortografię, interpunkcję, dobór wyrazów, składnię, obecność elementów graficznych • podać formy regresywne we współczesnej polszczyźnie • przygotować słownik gwary komputerowej • wskazać w wybranym tekście z czasopisma młodzieżowego cechy gwary młodzieżowej • zanalizować język radiowego lub telewizyjnego sprawozdania sportowego z uwzględnieniem profesjonalizmów i poprawności językowej • stworzyć katalog emotikonów i określić ich funkcje
94. Wielogłos o współczesności	1	• fragment utworu Zbigniewa Herberta Duszyczka • fragmenty rozmowy Krystyny Romanowskiej z profesorem Zbigniewem Pietrasińskim Ekspansja pięknych umysłów •wybrane fakty z biografii Barbary Skargi na tle wydarzeń epoki • fragmenty tekstu Barbary Skargi O bezwstydzie w naszych czasach		• wskazać różnice w poglądach na temat współczesności wyrażone w przytoczonych w podręczniku fragmentach tekstów Zbigniewa Herberta, Krystyny Romanowskiej i Barbary Skargi • dostrzec konsekwencje wynikające z prezentowanych postaw • określić funkcje wyrazów wartościujących pojawiających się w tekstach Herberta i Romanowskiej • zinterpretować metafory: „opuszczona duszyczka” i „piękny umysł” • przedstawić koncepcje roli jednostki w kulturze, wybrać jedno ze stanowisk i uargumentować swoją opinię	• wyjaśnić, jak relacje między informacjami a opiniami wpływają na charakter i odbiór każdego z tekstów
95. Państwo a obywatel, obywatel a państwo	2		• wybrane fakty z biografii Ericha Fromma na tle wydarzeń epoki • fragmenty: Ucieczki od wolności Ericha Fromma, Antygony Sofoklesa, Państwa Platona, O poprawie Rzeczypospolitej Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Odprawy posłów greckich Jana Kochanowskiego, Księcia Niccola Machiavellego i O umowie społecznej Jeana Jacquesa Rousseau		• wykonać zadania dla grup projektowych określone w scenariuszu lekcji
96. Folwark zwierzęcy George'a Orwella jako powieść polityczna	1	• wybrane fakty z biografii George'a Orwella • cechy gatunkowe powieści politycznej • powieść George'a Orwella Folwark zwierzęcy (obowiązuje znajomość całego utworu)	• wyjaśnić, do czego Major nakłania zwierzęta w swoim przemówieniu • określić funkcję języka używanego przez Majora • podać cechy Majora jako przywódcy • wymienić umiejętności, jakie zdobyły zwierzęta po uwolnieniu się od ludzi • udowodnić, że w początkowym okresie korzystania z wolności działania zwierząt można nazwać tworzeniem się nowej cywilizacji • wskazać genezę Siedmiu Przykazań i objaśnić ich znaczenie dla społeczności zwierząt w folwarku • przedstawić najważniejsze etapy przekształcania się nowo powstałej republiki zwierzęcej w państwo totalitarne		• potwierdzić tezę: „Folwark zwierzęcy George'a Orwella to powieść polityczna”
97. Folwark zwierzęcy George'a Orwella opowieścią o równych i równiejszych	2	• powieść George'a Orwella Folwark zwierzęcy • termin: powieść parabola		• zanalizować zachowania i uczucia zwierząt na podstawie fragmentu w podręczniku na s. 219-220 • wskazać cechy charakterystyczne narracji w przytoczonym w podręczniku fragmencie tekstu • scharakteryzować społeczeństwo w państwie totalitarnym na podstawie Folwarku zwierzęcego • wytłumaczyć, jaka przemiana dokonała się wśród świń • wyjaśnić znaczenie nowego „jednego Przykazania” • opisać reakcje zwierząt na wprowadzone zmiany • opracować plan wydarzeń przedstawionych w czterech przytoczonych w podręczniku fragmentach powieści • udowodnić, że Folwark zwierzęcy jest powieścią parabolą
98. Władza wobec posłusznych i nieposłusznych	2		• wiersze: Zbigniewa Herberta Tren Fontynbrasa, Ewy Lipskiej Egzamin • film Człowiek z marmuru w reżyserii Andrzeja Wajdy		• objaśnić intencje podmiotów lirycznych wyrażone w pierwszych wersach Trenu Fontynbrasa i Egzaminu • zinterpretować tytuły wierszy Herberta i Lipskiej z uwzględnieniem sytuacji lirycznych ukazanych w obu utworach • ocenić postępowanie bohaterów Trenu Fortynbrasa i Egzaminu • porównać przesłania wierszy Herberta i Lipskiej • udowodnić, że zaprezentowane utwory mają przede wszystkim charakter uniwersalny • przedstawić losy Mateusza Birkuta - bohatera filmu Człowiek z marmuru • wyjaśnić przyczyny zmiany stosunku Agnieszki do bohatera realizowanego przez nią filmu • opisać, w jaki sposób władze wykorzystały Mateusza Birkuta

---