GOSPODARKA PRZESTRZENNA
43. Scharakteryzuj główne poziomy planowania przestrzennego w Polsce.
( Cymerman i ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym)
Planowanie przestrzenne na szczeblu krajowym
Planowanie przestrzenne na poziomie krajowym należy do zadań Ministra właściwego ds. budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej. Koordynuje on zgodność planów zagospodarowania przestrzennego województw z koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju oraz z porozumieniem z ministrem właściwym ds. rozwoju regionalnego prowadzi współprace transgraniczną w zakresie zagospodarowania przestrzennego, a także przygotowuje okresowe raporty o stanie zagospodarowania przestrzennego kraju.
Minister właściwy ds. rozwoju regionalnego uwzględniając cele zawarte w rządowych dokumentach strategicznych sporządza koncepcję przestrzennego zagospodarowania kraju, która uwzględnia zasady zrównoważonego rozwoju kraju w oparciu o przyrodnicze, kulturowe, społeczne i ekonomiczne uwarunkowania. Prowadzi on także analizy i studia oraz opracowuje i sporządza programy strategiczne dot. Rozwoju gospodarczego i społecznego.
Koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju określa uwarunkowania, cele i kierunki zrównoważonego rozwoju kraju oraz działania jak to osiągnąć, określa podstawowe elementy krajowej sieci osadniczej, wymagania z zakresu ochrony środowiska, rozmieszczenie infrastruktury społecznej i technicznej, transportowej o znaczeniu międzynarodowym i krajowym, obszary problemowe o znaczeniu krajowym.
KPZK jest podstawowym dokumentem określającym zasady polityki państwa w dziedzinie przestrzennego zagospodarowania kraju w perspektywie najbliższych lat (do 2025). Do głównych zadań KPZK należy stworzenie ram dla polityki przestrzennej kraju, określenie kierunków zrównoważonego rozwoju kraju, sformułowanie zasad dla opracowania studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, określenie konkretnych elementów struktury przestrzennej: obszarów metropolitarnych. Koncepcja ta zawiera diagnozę polskiej przestrzeni, wskazuje kierunki zmian oraz formułuje warunki i instrumenty realizacji polityki przestrzennej.
Rada Ministrów przyjmuje KPZK oraz okresowe raporty o stanie zagospodarowania kraju. prezes RM przedstawia ją sejmowi. Prezes RM może powołać jako organ doradczy Państwową Radę Gospodarki Przestrzennej. Ministrowie w zakresie swojej właściwości rzeczowej sporządzają programy zawierające zadania rządowe, które są opiniowane przez sejmiki właściwych województw. Rejestr takich programów prowadzi min. Właśc. ds. budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej.
Planowanie przestrzenne w województwie
Organy samorządu województwa sporządzają plan zagospodarowania przestrzennego województwa, prowadzą analizy i studia oraz opracowują programy odnoszące się do obszarów problemowych.
Sejmik województwa podejmuje uchwałę o przystąpieniu do sporządzenia PZPW, sporządza się go dla obszaru w granicach administracyjnych województwa. PZPW jest instrumentem prowadzenia polityki przestrzennej w regionie. Określa uwarunkowania, zasady i kierunki kształtowania struktury przestrzennej województwa, tak aby tworzyła korzystne warunki dla rozwoju gospod, wzrostu poziomu i jakości życia oraz konkurencyjności regionu zgodnie z zasadami równoważenia rozwoju. W PZPW uwzględnia się ustalenia strategii rozwoju województwa ( strategia mana celu pobudzenie aktywności gospodarczej, podnoszenie poziomu konkurencyjności gospodarki województwa, zachowanie wartości przyrodniczej i kulturowej, kształtowanie ładu przestrzennego). PZPW jest ogniwem pośrednim łączącym planowanie przestrzenne na poziomie kraju i gminy. PZPW jest aktem kierownictwa wewnętrznego. Jego opracowanie jest obligatoryjne.
Planowanie przestrzenne na poziomie gminy
Rada Gminy podejmuje uchwałę o przystąpieniu do sporządzania studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Wójt, burmistrz lub prezydent sporządza studium zawierające część tekstową i graficzną, uwzględniające zasady z KPZK, PZPW oraz strategii rozwoju gminy. Studium sporządza się w granicach administracyjnych gminy, jest wiążące przy sporządzaniu MPZP. Studium zawiera 2 części uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego wynikające z dotychczasowego przeznaczenia terenu i kierunki zagospodarowania przestrzennego. Jest ono opracowaniem obowiązkowym.
Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego jest instrumentem realizacji polityki przestrzennej oraz dokumentem planistycznym, jest aktem prawa miejscowego. Stanowiony przez rade gminy na mocy ustaw, dotyczy określonego obszaru gminy i obowiązuje wszystkie podmioty podejmujące działania związane z zagospodarowaniem przestrzennym w granicach obszaru objętego planem. Jego celem jest ustalenie przeznaczenia terenów, określenie sposobów ich zagospodarowania, określenie warunków zabudowy, rozmieszczenie inwestycji celu publicznego, kształtowanie sposobu wykonywania prawa własności. Zadaniem planu miejscowego jest ustalenie przeznaczenia terenu tak aby było zgodne z potrzebami realizacji zadań gospodarczych, uwzględniając zasadę zrównoważonego rozwoju, ustalić takie ukształtowanie przestrzeni żeby było akceptowane społecznie. Obowiązkowo sporządzane z MPZP jest prognoza oddziaływania na środowisko i prognoza skutków finansowych uchwalenia MPZP.
Decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu- stosowane są jeżeli nie ma ustalonego MPZP. Obejmuje ona decyzje o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego i decyzje o warunkach zabudowy. Inwestycja celu publicznego musi spełniać warunki: mieć znaczenie lokalne lub ponadlokalne oraz stanowić realizacje celów z ustaw. Decyzje wydaje wójt, burmistrz i prezydent miasta. Jeśli chodzi o inwestycje na terenach zamkniętych decyzje wydaje wojewoda. A jeśli decyzja dot. Inwestycji ponadlokalne to burmistrz musi ją uzgodnić z marszałkiem województwa.
44. Co zostało wyrażone w koncepcji zrównoważonego rozwoju?
(Janoś- Kresło M., Usługi społeczne, a zrównoważony rozwój regionów)
Konferencja ONZ „ Środowisko i rozwój” w Rio de Janeiro w 1992r
Ideą przewodnią koncepcji zrównoważonego rozwoju jest zachowanie środowiska i zasobów naturalnych dla przyszłych pokoleń, głównie przez zmianę modelu rozwoju cywilizacyjnego, w kierunku bardziej przyjaznego środowisku modelu konsumpcji, zmianę systemu wartości oraz taki sposób gospodarowania, przy którym presja na środowisko nie przekracza jego pojemności. Celem jest podniesienie jakości życia współczesnych i przyszłych pokoleń poprzez kształtowanie właściwych proporcji pomiędzy kapitałem ekonomicznym, ludzkim i przyrodniczym. Rozwój ten oparty jest na takich wzorcach konsumpcji i produkcji, które nie prowadzą do degradacji zasobów naturalnych, chronią środowisko naturalne, propagują sprawiedliwy podział dobrobytu i zmniejszają ubóstwo.
Koncepcja ta zakłada, iż należy wprowadzić taki sposób gospodarowania, w którym wykorzystanie szeroko rozumianych zasobów środowiskowych nie prowadzi do degradacji eksploatowanych systemów i ich otoczenia. Gospodarowanie to pozwala jednocześnie na zaspokojenie obecnych i przyszłych potrzeb człowieka. Zasadzie tej powinny być podporządkowane kierunki inwestycji i sposoby zarządzania. Istotne jest także wypracowanie określonych zachowań konsumpcyjnych, które zachowywałyby równowagę pomiędzy potrzebami człowieka a możliwościami środowiskowymi.
45. Jakie są etapy programowania zrównoważonego rozwoju na poziomie samorządu gminnego? (notatki od dr Kulas)
Diagnoza stanu gminy i jej ocena
Sporządzenie raportu o stanie gminy obejmującego rys historyczny, waloryzację ekonomiczną (rynek pracy), społeczną (charakterystyka demograficzna), gospodarczą, przestrzenną, kulturową, przestrzenną. Bazowanie na innych dokumentach planistycznych, danych statystycznych gminy. Należy określić stan środowiska, stan infrastruktury społecznej technicznej, transportowej.
Analiza uwarunkowań rozwojowych i ich ocena
Identyfikacja mocnych i słabych stron gminy, które mają znaczenie przy formułowaniu strategii, a także szanse i zagrożenia dla gminy wynikające z uwarunkowań zewnętrznych.
Określenie wizji i misji zrównoważonego rozwoju gminy
Misja, czyli uzasadnienie sensu istnienia, określenie istoty działań gminy na rzecz społeczności lokalnej np. zaspokojenie potrzeb mieszkańców.
Wizja gminy, czyli obraz tego co chcemy stworzyć, dążenia władz.
zdefiniowanie celów strategicznych i hierarchizacja celów rozwojowych
Cele to pochodne wizji. Dobór cech musi zapewnić trwałość i równowagę (optymalne proporcje) wymiaru ekonomicznego, społecznego i ekologicznego oraz służyć teraźniejszym i przyszłym pokoleniom.
Program działań
Powinien pokazywać jak w praktyce tworzyć ład zintegrowany. Program działań obejmuje projekty przedsięwzięć oraz jest realizacją zintegrowanych celów polityki społecznej, gospodarczej, przestrzennej i ekologicznej.
System zarządzania realizacją strategii
Obejmuje tworzenie i doskonalenie instrumentów realizacji programu (instrumenty prawno- administracyjne: MPZP, studium; instrumenty ekonomiczno- finansowe: opłaty lokalne, podatki; instrumenty zarządzania i marketingu: inkubatory przedsiębiorczości; instrumenty edukacyjno- informacyjne: ulotki), monitorowanie zadań oraz aktualizację programu pod wpływem zmian otoczenia.
46. Na czym polega różnica w koncepcji zrównoważonego rozwoju, a ekorozwoju?
Termin „ekorozwój” po raz pierwszy pojawił się w 1972 r. w dokumentach konferencji ONZ w Sztokholmie „Środowisko i człowiek” jako alternatywa dla dotychczasowych koncepcji rozwoju społeczno-gospodarczego. Zdaniem zwolenników wczesnej koncepcji ekorozwoju rozwój gospodarczy powinien być realizowany w sposób nie naruszający równowagi ekosystemów oraz zapewniający optymalne korzystanie z zasobów przyrody. Ekorozwój, w myśl definicji z 1972 r., to strategia rozwoju ukierunkowana na racjonalne wykorzystanie lokalnych zasobów oraz wiedzy posiadanej przez rolników na potrzeby izolowanych obszarów wiejskich Trzeciego Świata. Definicja uogólniona w tzw. Deklaracji z Cocoyoc podczas konferencji w Meksyku w 1974 r. wzbogaciła pierwotną wersję, podkreślając potrzebę rozwijania posiadanych umiejętności oraz zapewnienia odpowiedniej organizacji działań w celu optymalnego wykorzystania zasobów danego ekosystemu, tak aby móc zaspokoić potrzeby podstawowe społeczności. W tej wstępnej fazie formułowania zasad ekorozwoju zwraca uwagę zawężenie kręgu beneficjentów do społeczeństw wiejskich oraz do rolnictwa - działu gospodarki narodowej najściślej powiązanego ze środowiskiem przyrodniczym. Jest to jednak jedynie pozorne ograniczenie, skoro mieszkańcy wsi w Trzecim Świecie reprezentowali wówczas 75 % ogółu ludności tej części świata, czyli połowę mieszkańców kuli ziemskiej (a dziś niewiele mniej) i na tych obszarach kumulowały się główne wyzwania rozwojowe: walka z nędzą, głodem i niedożywieniem.
Oryginalna koncepcja ekorozwoju była adresowana do kręgu odbiorców, reprezentującego ponad połowę ludności świata, ale zarazem nie miała ona cechy uniwersalności, gdyż została ograniczona do krajów słabo rozwiniętych. Zrodziła się w trakcie trwającej wówczas od blisko dwudziestu lat debaty nad możliwościami dogonienia przez tzw. Trzeci Świat krajów wysoko rozwiniętych. Ekorozwój to początkowo jeszcze jedna koncepcja powstała w związku z fiaskiem dotychczasowych pomysłów i narastaniem coraz większych zagrożeń dla Trzeciego Świata. Wśród tych zagrożeń coraz większą rangę zaczyna odgrywać kwestia naruszenia równowagi w środowisku przyrodniczym i wynikające konsekwencje w postaci pustynnienia, wylesień, erozji, lateryzacji gleb czy ich wtórnego zasolenia. Zagrożenia te były rezultatem przeobrażeń zachodzących prawie wyłącznie na terenach wiejskich i ujawniły się na skutek bomby demograficznej, niewłaściwego doboru technik oraz zbyt intensywnego i jednostronnego użytkowania potencjału rolnictwa, bez odpowiednich zabezpieczeń.
Pod koniec lat osiemdziesiątych XX w. termin „ekorozwój” zaczyna coraz rzadziej pojawiać się w literaturze, ustępując pojęciu „rozwoju zrównoważonego”. Definicja tego ostatniego została przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych w 1983 r., a odpowiedni dokument, noszący nazwę „Nasza wspólna przyszłość” (Our common future) lub „raport Brundtlanda” (od nazwiska jego koordynatora) został opublikowany w 1987 r. Zawarta w nim definicja rozwoju zrównoważonego mówi, że polega on na zaspokajaniu potrzeb bieżących w taki sposób, aby nie ograniczać możliwości zaspokajania potrzeb przyszłych pokoleń. (*6*) Według definicji ustalonej podczas Szczytu Ziemi w Rio de Janeiro w 1992 r. przyjęto definicję uważaną dziś za obowiązującą: rozwój zrównoważony jest strategią przekształceń ekologicznych, społecznych, techniczno-technologicznych i organizacyjnych, których celem jest osiągnięcie racjonalnego i trwałego poziomu dobrobytu społecznego, umożliwiającego przekazanie go następnym pokoleniom bez obawy zagrożenia destrukcją zasobów przyrody i ekosystemów.
Czy pojęcia ekorozwoju i rozwoju zrównoważonego są tożsame? Biorąc pod uwagę intencje twórców ekorozwoju dzisiejsza koncepcja rozwoju zrównoważonego wyraźnie od niego odbiega, gdyż ma cechy uniwersalności i ponadczasowości. Niemniej jednak niektórzy traktują te pojęcia jako synonimy.
Polska była pierwszym krajem na świecie, który w 1989 r. oficjalnie przyjął zasadę ekorozwoju (rozwoju zrównoważonego). Dziś ranga rozwoju zrównoważonego została podniesiona w Polsce do szczebla konstytucyjnego. W artykule 5 Konstytucji RP z 1997 r. czytamy: Rzeczpospolita Polska [...] zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju. W 2001 r. Rada Europy przyjęła założenia strategii rozwoju zrównoważonego Unii Europejskiej.
Nadanie w świecie wysoko rozwiniętym tak dużej rangi rozwojowi zrównoważonemu, realizacja jego pierwowzoru, dotyczącego krajów słabo rozwiniętych, nie została zaniechana. W publikacjach międzynarodowych pojawia się termin „społecznego rozwoju zrównoważonego” (sustainable human development) oraz powraca się do pierwotnego celu ekorozwoju: zwalczania ubóstwa i nędzy. Położenie nacisku na „społeczny” rozwój ma zapewne zwrócić uwagę na właściwe rozkładanie akcentów, czy też przypomnieć, że ostatecznym odbiorcą efektów rozwoju jest człowiek.
47. Co to jest Lokalna Agenda 21
Notatki od dr Kulas
Lokalna Agenda 21 jako dokument powinna mieć charakter wielowymiarowy, formułować cele dotyczące stanu środowiska, poziomu dobrobytu oraz jakości życia, określać które organizacje i sektory winny podjąć działania dla realizacji tych celów. W prace nad strategią winna być zaangażowana lokalna społeczność, powinien być dostępny dla opinii publicznej.
Lokalna Agenda 21 na poziomie gminy służy wdrażaniu programu zrównoważonego rozwoju, którego celem jest m. in. poprawa jakości środowiska i zmniejszenie zagrożeń ekologicznych. Ze względu na jej zasięg, jest tu miejsce na dialog między gminą, jej mieszkańcami, miejscowymi organizacjami i prywatnymi przedsiębiorcami. Opracowanie Lokalnej Agendy 21 staje się zatem wspólnym dziełem lokalnej społeczności.
http://www.sopotdlasrodowiska.pl/lokalna-agenda-21.php
LOKALNA AGENDA 21 - to wypracowany przez władze lokalne dokument, przy szerokim udziale społecznym i akceptacji społeczności lokalnej, program działań na rzecz ekorozwoju zawierający zbiór zadań i zaleceń odnośnie działań, jakie należy podjąć dla zagwarantowania trwałego i zrównoważonego rozwoju danego terenu. Ten lokalny program powinien przenosić na grunt gminny założenia „ekologicznej polityki państwa”. Podstawą do sporządzenia lokalnego programu działań - lokalnej Agendy 21 jest Agenda 21. Właśnie samorządy lokalne powinny rozwiązywać problemy ekologiczne gmin. Ustawa samorządowa oraz ustawa o ochronie i kształtowaniu środowiska nakłada na władze gmin obowiązek przygotowania programu ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju, a w konsekwencji jego realizację. Tworzenie tego programu powinno odegrać ważną rolę w procesie demokratyzacji, w powstawaniu społeczeństwa obywatelskiego.
48. Omów związki zasady likwidacji zanieczyszczeń u źródła, a zasadą przezorności?
http://www.wse.stalowawola.pl/EIE_s2.pdf
Zasada przezorności (lepiej zapobiegać niż leczyć) zakłada, że lepiej i taniej jest zapobiegać występowaniu zagrożeń środowiska niż likwidować skutki już powstałych szkód. Zasada przezorności nakazuje podejmowanie działań mających na celu rozwiązywanie problemów związanych z ochroną środowiska już w momencie pojawienia się uzasadnionego prawdopodobieństwa, że wymagają one rozwiązania, nie czekając na naukowe tego potwierdzenie. Zgodnie z tą zasadą w polityce ochrony środowiska wykorzystuje się standardy bezpieczeństwa określające maksymalne dopuszczalne oddziaływania na środowisko, czyli normy emisji, poprzez badanie ich wpływu na stan środowiska oraz normy
określające koncentrację zanieczyszczeń w środowisku, czyli normy imisji. Zasada ta jest wykorzystywana, gdy identyfikuje się potencjalnie niebezpieczne skutki zjawisk, produktów lub procesów (technologii), a ocena naukowa nie pozwala na określenie ryzyka ich wystąpienia z wystarczającą pewnością. Praktycznym przejawem realizacji zasady ostrożności jest wymóg stosowania najlepszej dostępnej technologii. Realizowanie zasady najlepszej dostępnej technologii (Best Available Technology - BAT) to stosowanie takich metod działania, takich rozwiązań organizacyjnych, a przede wszystkim takich urządzeń i maszyn, które najlepiej redukują i unieszkodliwiają ewentualne zanieczyszczenia. Zasada ta wprowadzona przez Europejską Wspólnotę Gospodarczą w 1984 r. dyrektywą 84/360 w sprawie zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego, pochodzących z zakładów przemysłowych. Zgodnie z nią każdy producent stanowiący potencjalne zagrożenie dla środowiska i zdrowia ludzi musi uzyskać zintegrowane pozwolenie ekologiczne. Określa ono emisję zanieczyszczeń na poziomie, który będzie bezpieczny dla środowiska jako całości oraz zapobiegnie przemieszczaniu się zanieczyszczeń z jednego elementu środowiska do innego. W myśl dyrektywy wydanej w 1996 r. (96/61) zintegrowane pozwolenia jest wydawane przy
udziale społeczeństwa, dzięki czemu społeczności lokalne mają wpływ na podejmowanie dotyczących ich decyzji.
Zasada likwidacji zanieczyszczeń u źródeł- zapobieganie powstawaniu zanieczyszczeń i zapobieganie negatywnemu oddziaływaniu na środowisko na każdym etapie i w każdej działalności. Zasada prewencji lub inaczej zasada zapobiegania zanieczyszczeniom, czyli likwidacja zanieczyszczeń u źródła. Przy wyborze środków zapobiegania i likwidacji skutków zanieczyszczeń działania powinny być oceniane według następującej hierarchii:
• unikanie wytwarzania zanieczyszczeń (nowoczesne technologie, wytwarzające minimalne ilości zanieczyszczeń),
• recyrkulacja - zamykanie obiegu materiałów i surowców, odzyskiwanie energii, wody i surowców z odpadów, ścieków i gazów odlotowych,
• neutralizacja zanieczyszczeń - oczyszczanie ścieków, gazów odlotowych, neutralizacja i składowanie odpadów stałych.
ZWIĄZKI:
Stosowanie zasad prewencji i przezorności ukierunkowane jest na wysoki i bezpieczny dla zdrowia ludzkiego poziom ochrony środowiska. Praktyczną realizacją obydwu zasad jest stosowanie nowoczesnych najlepszych dostępnych technologii niskoemisyjnych, redukcje zanieczyszczeń środowiska oraz ograniczanie wykorzystywania energochłonnych dziedzin gospodarowania. Obie zasady zakładają stosowanie działań zapobiegającym, redukującym występowanie zanieczyszczenia środowiska w jak najszybszym czasie. W obydwu zasadach należy przeprowadzić postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko planowanego przedsięwzięcia.
49. Jakim modyfikacjom musi podlegać polityka ochrony środowiska w warunkach wdrażania polityki zrównoważonego rozwoju?
Górka K., Poskrobko B.: Ochrona środowiska. PWE, Warszawa 2001
Rząd powinien wdrożyć nowe rozwiązania prawne regulujące racjonalizację zużycia energii i surowców w gospodarce narodowej (niskie wskaźniki energochłonności, materiałochłonności, wodochłonności), szczególnie określające zasady wdrażania czystej produkcji oraz norm, standardów i procedur ochrony środowiska; prowadzić politykę lokalizacyjną opartą na udoskonalonym systemie ocen oddziaływania na środowisko; rozszerzyć system monitoringu środowiska oraz system kontroli i i egzekucji przestrzegania prawa; zreformować system zarządzania środowiskiem, gospodarką wodną i przeciwdziałania nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska; podnosić stan świadomości proekologicznej w zakresie obowiązków obywateli.
Głównym celem polityki samorządów terytorialnych powinno być kształtowanie optymalnych przyrodniczych warunków rozwoju gatunku ludzkiego bez naruszenia ekosystemów przyrodniczych. Należy upowszechnić zarządzanie środowiskowe w przedsiębiorstwach oraz włączyć kapitał przyrodniczy do rachunku kosztów działalności gospodarczej.
Rząd powinien doprowadzić do ugruntowania konstytucyjnej zasady zrównoważonego rozwoju jako trwałej podstawy dla polityki gospodarczej, społecznej poprzez odpowiednie działania polityczne, jak i poprzez szeroką edukacje ekologiczną. Powinno się utrwalić zasadę skutecznej kontroli państwa nas zasobami przyrodniczymi (woda, lasy). Powinna nastąpić pełna integracja polityki ekologicznej z polityką poszczególnych sektorów gospodarczych, polityką przestrzenną poprzez modyfikację istniejących programów sektorowych w pełni dostosowanych do strategii zrównoważonego rozwoju kraju. Wszystkie polityki sektorowe muszą wspierać zrównoważony rozwój. Rząd powinien nakazać korzystania z niektórych osiągnięć nauki i techniki, które wywołują negatywny wpływ na środowisko. Stworzenie systemu zabezpieczającego istniejące ekosystemy o cennych wartościach przyrodniczych. Rząd musi dążyć do redukcji emisji gazów cieplarnianych średnio o 1% rocznie.
Rząd musi systematycznie ograniczać energochłonność w gospodarce, maksymalizować wykorzystania energii odnawialnej (wody, wiatru, biomasy, słońca, energii geotermalnej i grawitacji), oraz rozpoznania odnawialnych surowców zastępczych, opracować i wdrażać technologie umożliwiające ich wykorzystanie.
Rząd powinien obowiązywać przedsiębiorstwa do zmniejszania zanieczyszczeń, uwzględniania standardów, stosowania nowoczesnych technologii niskoemisyjnych, energooszczędnych.
50. Omów procedurę OOS i jej skuteczność jako instrumentu rozwiązywania lokalnych konfliktów ekologicznych?
Notatki od dr Kulas
Ocena oddziaływania na środowisko to procedura formalno-prawna służąca identyfikowaniu skutków środowiskowych wynikających z realizacji projektów dokumentów planistycznych lub przedsięwzięć inwestycyjnych.
STRATEGICZNA OOS
dot. Projektów planów i programów, dokumentów planistycznych których realizacja wywiera wpływa na środowisko. Sporządza się w ramach tej procedury Prognozę oddziaływania na środowisko. Przeprowadzenia OOS wymagają projekty KPZK, PZPW, studium, MPZP, strategia rozwoju regionalnego. Polityki, strategie, których realizacja wpływa na terenu Natura 2000 oraz programy w dziedzinie przemysłu, energetyki, transportu gospodarki wodnej, odpadami, leśnictwa, rolnictwa, rybołówstwa.
Ocenę oddziaływania na środowisko skutków realizacji planów przeprowadza organ administracji opracowujący te dokumenty. Postępowanie to obejmuje:
Ustalenie konieczności oceny ich oddziaływania na środowisko
Sporządzenie Prognozy oddziaływania na środowisko- zawiera ona informacje o głównych celach projektowanego dokumentu, jego powiązaniach z innymi dokumentami, możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko. Prognoza ocenia istniejący stan środowiska, stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem, istniejące problemy ochrony środowiska, cele ochrony środowiska istotne z punktu widzenia dokumentu, oraz sposoby w jakim te problemy zostały uwzględnione podczas opracowania dokumentu. Prognoza przedstawia rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu.
Organ opracowujący projekt dokumentu poddaje projekt wraz z prognozą opiniowaniu organowi ochrony środowiska oraz organowi państwowej inspekcji sanitarnej. Organami tymi są: Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska (KPZK), regionalny dyrektor ochrony środowiska, Główny Inspektor sanitarny, Państwowy wojewódzki inspektor sanitarny, państwowy powiatowy inspektor sanitarny(MPZP).
Udział społeczeństwa w opracowaniu dokumentu. Organ opracowujący dokument wraz z prognozą musi podać do publicznej wiadomości informacje o przystąpieniu do opracowaniu projektu dokumentu, miejscu i daty gdzie można zapoznać się z projektem, o możliwości składania uwag, organie który rozpatruje te uwagi(21 dni) oraz musi zawiadomić o przyjęciu dokumentu.
Przyjęcie dokumentu planistycznego. Do przyjętego dokumentu załącza się pisemne podsumowanie zawierające uzasadnienie wyboru przyjętego dokumentu, w odniesieniu do ewentualnych rozwiązań alternatywnych, a także informacje o tym w jaki sposób zostały wzięte pod uwagę i uwzględnione ustalenia z prognozy, opinie właściwych organów, zgłoszone uwagi społeczeństwa, propozycje monitoringu.
OOS dla planowanych przedsięwzięć
Przeprowadzenia OOS wymagają planowane przedsięwzięcia mogące zawsze znacząco oddziaływać na środowisko (elektrociepłownie, oczyszczalnie ścieków, autostrady), planowane przedsięwzięcia mogące potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, jeżeli obowiązek przeprowadzenia OOS zostanie stwierdzony przez organ wydający decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach(inwestycje rolne, leśne, wodne) oraz jeśli przedsięwzięcie oddziałuje na obszar Natura 2000. Przedsięwzięciem jest zamierzenie budowlane lub inna ingerencja w środowisko polegająca na przekształceniu lub zmianie sposobu wykorzystania terenu.
Ocenę oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko przeprowadza się w ramach postępowania w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, postępowania w sprawie wydania decyzji budowlanych. Postępowanie to wszczyna się na wniosek podmiotu podejmującego realizację przedsięwzięcia.
Procedurę OOS przeprowadzają(wydają decyzję) wojewoda- przy przedsięwzięciach mogących znacząco oddziaływać na środowisko, gdzie sporządzenie raportu jest obligatoryjne( na terenach zamkniętych, morskich, zmiany lasu), starosta-scalanie i podział gruntu, dyrektor regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych (zmiana lasu SP na użytek rolny) oraz wójt, burmistrz, prezydent pozostałe.
Na procedurę oceny wpływu przedsięwzięć na środowisko składa się:
Ustalenie konieczności oceny oddziaływania na środowisko
Rozpoczęcie oceny oddziaływania na środowisko
Ustalenie konieczności wykonania i zakresu raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko. Raport powinien zawierać opis planowanego przedsięwzięcia, opis elementów środowiska objętych przewidywanym oddziaływaniem przedsięwzięcia, opis istniejących w sąsiedztwie zabytków, opis wariantów w tym wariantu gdyby nie wprowadzono przedsięwzięcia oraz wariantu najkorzystniejszego dla środowiska, uzasadnienie wybranego wariantu i jego wpływu na środowisko. Podczas OOS ocenia się bezpośredni i pośredni wpływ przedsięwzięcia na środowisko, zdrowie ludzi, dobra materialne, zabytki, możliwości ograniczania negatywnego oddziaływania na środowisko, zakres monitoringu. Raport zawiera także analizę możliwych konfliktów społecznych związanych z przedsięwzięciem.
Zapewnienie udziału społeczeństwa na etapie sporządzania raportu
Wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Decyzja jest wydana po stwierdzeniu zgodności planowanego przedsięwzięcia z ustaleniami MPZP. W decyzji tej określa się: rodzaj i miejsce przedsięwzięcia, warunki wykorzystania terenu, z uwzględnieniem konieczności ochrony wartości przyrodniczych, wymogi jak przeciwdziałać skutkom awarii przemysłowych, ograniczenia transgranicznego oddziaływania na środowisko.
OOS jest instrumentem realizacji zasady prewencji środowiskowej tzn. zapobiega negatywnym skutkom środowiskowym na wczesnym etapie planowania.
SPECJALIZACJA
Zdefiniuj nieruchomość w ujęciu prawnym, ekonomicznym i technicznym.
notatki
Nieruchomość oznacza wydzielony obszar ziemi wraz z budynkami oraz innymi urządzeniami na nim wzniesionymi. Według Kodeksu Cywilnego nieruchomości są częścią powierzchni ziemskiej, stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntami związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności.
W ujęciu prawnym- nieruchomość to obiekt prawny wraz z prawem przysługującym do oznaczonego gruntu, budynku bądź lokalu. Wszystkie fazy życia nieruchomości: faza obrotu, projektowania zabudowy gruntu, realizacji, dopuszczenia do eksploatacji, użytkowania, likwidacji mają bogate regulacje prawne. Źródłami prawa regulującymi nieruchomości są: konstytucja, ustawa o gospodarce nieruchomościami, Kodeks Cywilny, Rozporządzenia Ministra w sprawie scalania i podziału nieruchomości, operatu szacunkowego.
W ujęciu ekonomicznym- nieruchomość jako obiekt ekonomiczny wraz z wiązką atrybutów nabytych wraz z nieruchomościami przyczyniającymi się do osiągnięcia konkretnego poziomu satysfakcji przy zaspokojeniu potrzeb użytkowników. Atrybuty to: powierzchnia, stan techniczny, lokalizacja, sąsiedztwo.
W ujęciu technicznym- elementem składowym nieruchomości zabudowanej jest obiekt budowlany. Składa się on z: elementów konstrukcyjnych, elementów wyposażenia, elementów wykończenia. Elementy różnią się trwałością, największą trwałością charakteryzują się elementy konstrukcyjne. Nieruchomości podlegają zużyciu: w wyniku oddziaływania warunków atmosferycznych, zużycie wywołane naturalnym procesem eksploatacji, zużyciu funkcjonalnemu (utrata nowoczesnego charakteru obiektu), zużyciu środowiskowemu, ekonomicznemu(zmiana popytu na dany towar).
Do jakich granic własność gruntu rozciąga się na przestrzeń nad i pod jego powierzchnią?
Określenie granic własności nieruchomości gruntowej zostało unormowane ustawo. Kodeks cywilny w artykule 143 stanowi, że własność gruntu rozciąga się na przestrzeni, nad i pod jego powierzchnią, w granicach określonych przez społeczno-gospodarcze jego przeznaczenie. Wynika z tego, że granice przestrzenne nieruchomości sięgają do pewnej wysokości i głębokości, w wyznaczonych przez społeczno-gospodarcze przeznaczenie gruntu. Granice normuje kodeks cywilny, prawo wodne , geologiczne i górnicze oraz lotnicze.
Przedmiotem własności właściciela gruntu są jedynie wody stojące, stanowiące część gruntów. Wody płynące, rzeki i inne zbiorniki, z których lub do których wpływają cieki, są własnością państwa. Własność nieruchomości rozciąga się na wody, jedynie, gdy są to (art.12 PrWod): „wody stojące oraz wody w rowach znajdujące się w granicach nieruchomości gruntowej”.
Poprzez przepisy prawa geologicznego i górniczego własnością właściciela są jedynie kopaliny znajdujące się „wewnątrz” danej nieruchomości gruntowej. Natomiast kopaliny położone poniżej dolnej granicy nieruchomości w rozumieniu art. 143 k.c. nie stanowią części składowych nieruchomości gruntowych, są własnością Skarbu Państwa. Jeśli na nieruchomości znajdują się takie kopaliny jak piasek czy żwir to należą one do właściciela nieruchomości. „Złożem kopaliny jest takie naturalne nagromadzenie minerałów i skał oraz innych substancji stałych, gazowych i ciekłych, których wydobywanie może przynieść korzyść gospodarczą”(art.6 ust.1 prawa geologicznego i górniczego). Do kopalin znajdujących się pod powierzchnią nieruchomości stosuje się także artykuł 143 kodeksu cywilnego. W związku z czym własnością właściciela nieruchomości są jedynie kopaliny, znajdujące się wewnątrz danej nieruchomości gruntowej, tzn. będące jej częściami składowymi, a kopaliny zalegające we wnętrzu ziemi, które nie są częściami składowymi nieruchomości gruntowej są własnością Skarbu Państwa.
3. Czym jest hipoteka, jakie są jej rodzaje oraz podstawowe zasady ustanawiania.
Leksykon nieruchomości
Hipoteka jest ograniczonym prawem obciążającym nieruchomość.
W celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności nieruchomości można ją obciążyć prawem na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to czyją stało się własnością i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości. Część ułamkowa nieruchomości może być obciążona hipoteką, jeżeli stanowi udział współwłaściciela. Przedmiotem hipoteki może być: użytkowanie wieczyste(wraz z budynkami na użytkowanym terenie), własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, wierzytelność zabezpieczona hipoteką. Do powstania hipoteki niezbędny jest wpis w księdze wieczystej. Hipoteka zabezpiecza jedynie wierzytelności pieniężne i może być wyrażona tylko w oznaczonej sumie pieniężnej. Zaspokojenie wierzyciela hipotecznego z nieruchomości następuje według przepisów o sądowym postępowaniu egzekucyjnym. Hipoteka obejmuje nieruchomość wraz z przynależnościami i utrzymuje się na niej jako na całości aż do zupełnego wygaśnięcia wierzytelności, którą zabezpiecza. Hipoteka jest prawem akcesoryjnym, czyli wygaśnięcie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką skutkuje wygaśnięciem hipoteki.
Hipoteka zwykła ustanawiana dla zabezpieczenia wierzytelności kredytowej banku, obejmuje ustawowe odsetki za opóźnienie w spłacie tej wierzytelności, Hipoteka umowna- powstaje w wyniku umowy między właścicielem nieruchomości, zgadzającym się na obciążenie swej nieruchomości hipoteką, a wierzycielem.
Hipoteka kaucyjna- zabezpiecza wierzytelności o wysokości nieustalonej do oznaczonej sumy najwyższej. Hipoteka kaucyjna może zabezpieczać istniejące wierzytelności z określonego stosunku prawnego albo roszczenia związane z wierzytelnością hipoteczną lecz nie objęte z mocy ustawy hipoteką zwykłą. Hipoteka kaucyjna może być zmieniona w hipotekę zwykłą i odwrotnie.
Hipoteka łączna ( hipoteka łączna ustawowa)- w razie podziału nieruchomości hipoteka obciążająca dotychczas nieruchomość obciąża wszystkie nieruchomości utworzone przez podział.
Hipoteka łączna umowna- powstaje wówczas, gdy w celu zabezpieczenia tej samej wierzytelności obciąża się, w drodze czynności prawnej, więcej niż jedną nieruchomość.
Hipoteka przymusowa- wierzyciel, którego wierzytelność jest stwierdzona tytułem wykonawczym, określonym w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym, może na podstawie tego tytułu uzyskać hipotekę na wszystkich nieruchomościach dłużnika. Hipotekę przymusową można uzyskać na podstawie tymczasowego zarządzenia sądu, postanowienia prokuratora, na mocy przepisów szczególnych na podstawie decyzji albo zarządzenia zabezpieczenia dokonanego na podstawie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Co to jest kataster nieruchomości?
Kataster nieruchomości to jednolity dla kraju, systematycznie aktualizowany zbiór informacji o gruntach, budynkach lokalach, ich właścicielach. Ewidencje zakłada się i prowadzi w systemie informatycznym, którego podstawę stanowi komputerowa baza danych, obejmuje ona całe terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Jednostkami powierzchniowymi podziału kraju dla celów ewidencji są: jednostka ewidencyjna( obszar gruntów położonych w granicach administracyjnych gminy, ), obręb ewidencyjny (Jest częścią składową jednostki ewidencyjnej, Obszar obrębu tworzą powierzchnie wszystkich działek ewidencyjnych wchodzących w jego skład), działka ewidencyjna (jest najmniejszą jednostką powierzchniową podziału kraju, jest to ciągły obszar gruntu, położony w granicach jednego obrębu, jednorodny pod względem prawnym, wydzielony z otoczenia za pomocą linii granicznych).
notatki
Kataster nieruchomości (ewidencja gruntów i budynków) jest rejestrem referencyjnym, podstawowym dla innych rejestrów publicznych, a jego informacje stanowią podstawę planowania gospodarczego i przestrzennego wymiaru podatków i świadczeń oznaczenia nieruchomości w księgach wieczystych. Kataster obejmuje informacje dotyczące:
- gruntów, ich położenia, granic, powierzchni, rodzaju użytków gruntowych oraz ich klas gleboznawczych, oznaczenia w księgach wieczystych, jeżeli zostały założone dla nieruchomości, w skład której wchodzą grunty lub innych zbiorów dokumentów
- budynków ich położenia, przeznaczenia, funkcji użytkowych, danych technicznych
- lokali ich położenia, przeznaczenia, powierzchni użytkowych
- właściciela, a w przypadku gruntów państwowych nazwy osób fizycznych lub prawnych, w których władaniu są grunty i budynki oraz ich miejsce zamieszkania lub adres siedziby
- informacje o wpisaniu do rejestru zabytków
- wartość nieruchomości
Kataster składa się z części opisowej i kartograficznej w postaci map ewidencyjnych.
Treść mapy stanowią oznaczenia punktów granicznych, kontury użytków gruntowych i ich oznaczenia, klasy glebowe, kontury budynków, numery działek ewidencyjnych, granice rejonów statystycznych, dane opisowo-informacyjne (oznaczenie jednostki ewidencyjnej i obrębu, nazwy ulic, placów, cieków wodnych, numery dróg publicznych, numery porządkowe i ewidencyjne budynków).
Podatek katastralny
Zalety: sprawiedliwość podatkowa (wysokość zależy od wartości nieruchomości), zachęcenie do sprzedaży nieużywanych nieruchomości, efektywniejsze wykorzystanie zasobów gruntów, mieszkaniowych. Wady: złożona procedura wyceniania masowej nieruchomości, duże koszty wdrożenia.
Czym jest pierwszeństwo zakupu nieruchomości, a czym prawo pierwokupu zgodnie z ust. o gospodarce nieruchomościami.
notatki
Pierwszeństwo zakupu- w przypadku zbywania nieruchomości osobom fizycznym i prawnym pierwszeństwo w ich nabyciu przysługuje osobie, która spełnia jeden z warunków:
- przysługuje jej roszczenie o nabycie nieruchomości z mocy ustawy o gospodarce nieruchomościami lub odrębnych przepisów
- jest poprzednim właścicielem zbywanej nieruchomości pozbawionym prawa własności tej nieruchomości przed 5.12.1990 albo jej spadkobiercą
- jest najemcą lokalu mieszkalnego, a najem został nawiązany na czas nieoznaczony
- wydane zostało zarządzenie lub uchwała przez wojewodę o pierwszeństwie w nabywaniu lokali im najemcom lub dzierżawcom
Prawo pierwokupu- sprzedaż nieruchomości oraz praw użytkowania wieczystego niektórych nieruchomości może nastąpić jeżeli wójt, burmistrz lub prezydent miasta nie wykona prawa pierwokupu. Prawo pierwokupu może być wykonane w terminie miesiąca od dnia otrzymania przez wójta zawiadomienia o treści sprzedaży. Zaświadczenie o treści umowy jest obowiązkiem notariusza, u którego również składa się oświadczenie o wykonaniu prawa do pierwokupu. Z chwilą złożenia oświadczenia nieruchomość staje się własnością gminy. Gminie przysługuje prawo pierwokupu w przypadku sprzedaży:
- niezabudowanej nieruchomości nabytej uprzednio przez sprzedwace od Skarbu Państwa lub JST
- prawa użytkowania wieczystego niezabudowanej nieruchomości gruntowej niezależnie od formy nabycia tego prawa przez zbywcę
- nieruchomości oraz prawa wieczystego nieruchomości położonej na obszarze przeznaczonym w MPZP na cele publiczne
- nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków
Prawo pierwokupu nie przysługuje jeżeli sprzedaż nieruchomości następuje na rzecz osób bliskich dla sprzedawcy, prawo własności zostało ustanowione jako odszkodowanie za utratę własności nieruchomości, w przypadku gdy prawo pierwokupu nie zostało ujawnione w Księdze Wieczystej, sprzedaż następuje na cele budowy dróg krajowych, zastosowanie mają przepisy o partnerstwie publiczno- prywatnym.
6. Omów krótko poszczególne działy składające się na księgę wieczystą nieruchomości.
notatki
KW specjalny rodzaj rejestru, który prowadzi się w celu ustalenia stanu prawnego nieruchomości. Od 1991 są one prowadzone przez wydziały KW w sądach rejonowych właściwych według położenia nieruchomości. KW prowadzi się dla nieruchomości, czyli jedna osoba może być wskazana jako właściciel w kilku KW.
Dział I:
Podrozdział I O: Oznaczenie nieruchomości (nieruchomość gruntowa, budynkowa, lokalowa). Zawiera on dane z EGiB, określa precyzyjne oznaczenie nieruchomości.
Określony zostaje tam numer bieżący nieruchomości oraz numer gruntów oddanych w użytkowanie wieczyste. Podane jest położenie nieruchomości gruntowej- województwo, powiat, gmina, dokładny adres i numer porządkowy. Mapa i opis- podany jest numer kart akt, gdzie znajdują się dokumenty geodezyjne, numer obrębu ewidencyjnego, numer działki ewidencyjnej. Określony jest sposób korzystania z nieruchomości. Jeśli nieruchomość jest w użytkowaniu wieczystym to podane jest do kiedy to prawo obowiązuje i pod co jest przeznaczone. Podana jest również powierzchnia gruntu. Przy nieruchomości lokalowej podana jest liczba izb, pomieszczenia przynależne, udział właściciela lokalu w nieruchomości wspólnej.
Podrozdział I Sp: Spis praw związanych z własnością.
Podaje się tu jeśli nieruchomość wynika z własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego lub spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego.
Dział II- Własność i użytkowanie wieczyste.
Dział ten obejmuje oznaczenia i wszelkie wpisy dotyczące własności i użytkowania wieczystego, a także własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej. W dziale II wpisuje się właściciela, współwłaściciela, wieczystego użytkownika, wieczystego współużytkownika, wysokość ich udziałów lub rodzaj wspólności. Numer bieżący nieruchomości, podstawę nabycia- podstawę prawną wpisu, którą stanowią w szczególności akt notarialny, orzeczenie sądu, decyzja administracyjna, zaświadczenie.
Dział III- prawa, roszczenia, ciężary i ograniczenia.
Ograniczone prawa rzeczowe, ograniczenia w rozporządzaniu nieruchomością lub prawem użytkowania wieczystego oraz prawa osobiste i roszczenia ciążące na danej nieruchomości , z wyjątkiem hipotek.
W dziale tym wpisuje się bieżący numer wpisu, wszelkie ograniczone prawa rzeczowe obciążające nieruchomość lub użytkowanie wieczyste (np. służebność) z wyjątkiem hipotek, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego lub spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego, prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej. Wpisuje się ograniczenia w rozporządzeniu nieruchomości lub użytkowaniu wieczystym (np. wszczęcie postępowania wywłaszczeniowego, postępowania scaleniowego, postanowienie o ogłoszeniu upadłości), prawa osobiste i roszczenia (np. najmu, dzierżawy, pierwokupu, prawa dożywocia, roszczenie o przeniesienie własności rzeczy).
Dział IV- Hipoteki.
Hipoteka- w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności nieruchomości można ją obciążyć prawem na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to czyją stało się własnością i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości. Przedmiotem hipoteki może być: cała nieruchomość lub część ułamkowa, prawo użytkowania wieczystego, własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego lub spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej. Dotyczy wpisów do hipotek ze szczegółowym podaniem wysokości, rodzaju waluty, zakresem i rodzajem pierwszeństwa oraz ewentualnych pozostałych cech hipotek.
9