RODZAJE PRZEPISÓW PRAWA

Przepisy uprawniające (dozwalające) - przewidują dla danej, oznaczonej klasy podmiotów możliwość wyboru określanego sposobu zachowania się, przy czym zachowanie to nie jest ich obowiązkiem, a więc nie jest zachowaniem nakazanym lub zakazanym.

Przepisy odsyłające - są ustanawiane w celu uniknięcia w tekstach prawnych dwukrotnego czy kilkakrotnego nawet powtarzania tych samych postanowień. Odesłanie może być kierowane: do jednego przepisu prawa, do dwu lub więcej, do całej grupy przepisów, do innego działu prawa, do prawa obowiązującego w innym państwie.

Przepisy blankietowe - rodzaj tekstów prawnych, które pewnych kwestii same nie rozstrzygają, same nie wyznaczając sposobu postępowania adresatów, lecz wydawane rozstrzygnięcia uzależniają od postanowień innych generalnych aktów prawnych.

Lex generalis - reguła powszechna.

Lex specialis - reguła szczególna, ustanawiająca wyjątki od postanowień reguły powszechniej i ustalająca inne skutki prawne dla przypadków nią objętych albo też skutki te w ogóle wyłączająca.

Przepisy proste - określają skutki prawne jednego tylko „stanu faktycznego”, jednego faktu prawnego.

Przepisy złożone - określają skutki prawne dwu lub więcej owych faktów prawnych.

Przepisy ogólne - to takie, których adresaci są określani za pomocą nazw ogólnych, nadto zaś przepis znajduje zastosowanie w więcej niż jednym przypadku, gdyż dotyczy zachowań powtarzalnych.

Przepisy jednostkowe - reguły zachowania, które jednostkowo (imiennie) oznaczonemu adresatowi wskazują jednorazowo sposób zachowania się.

Przepisy generalne - jego adresaci są określani nazwą generalną.

Przepisy indywidualne - adresat został określony nazwą indywidualną.

W podziale tym jedynym kryterium branym pod uwagę jest sposób oznaczenia adresata.

Przepis abstrakcyjny - to taki przepis, który normuje zachowania powtarzalne w rodzajowo określony sposób.

Przepis konkretny - taki, który adresatowi (oznaczonemu indywidualnie lub generalnie) wyznacza w wyróżnionych okolicznościach jednorazowe zachowanie się.

Indywidualna i konkretna:

• „Jacek Nowak powinien zapłacić Włodzimierzowi Rak 500 zł tytułem odszkodowania za zniszczenie płaszcza, do którego doszło w dniu 1 lutego 2008 r.

Generalna i konkretna:

• „Każdy student UAM jest obowiązany wziąć udział w zebraniu wyborczym w dniu 1 marca 2008 r.”

Indywidualna i abstrakcyjna:

• „Jacek Owaki jest obowiązany uiszczać kwotę 250 zł miesięcznie z tytułu najmu pokoju”

Generalna i abstrakcyjna:

• „Każdy, kto wyrządził drugiemu szkodę, jest obowiązany ją naprawić”

Wszystkie przepisy praw ustanowione mocą normatywnych aktów prawnych można podzielić na 1 i 2 stopnia (lub wyższych stopni).

Przepisy pierwszego stopnia - te, mocą których z określonymi faktami prawnymi wiązane są skutki prawne.

Przepisy drugiego stopnia:

normują sprawy związane z tworzeniem (ustanawianie) przepisów stopnia pierwszego,

uchylają moc obowiązującą przepisów pierwszego stopnia,

określają czas (chwilę) zyskania mocy obowiązującej przepisy pierwszego stopnia,

postanawiają, które przepisy pierwszego stopnia wtedy a wtedy znajdują zastosowanie, których zaś i kiedy się nie stosuje,

ustalają rozumienie przepisów pierwszego stopnia itd.

---