Wykład 1 01.10.07.

PODSTAWOWE RELACJE POMIĘDZY GŁÓWNYMI KATEGORIAMI FINANSOWYMI

Sprawozdanie finansowe z reguły zawiera następujące dokumenty:

• Bilans

• Rachunek zysków i strat

• Sprawozdanie z przepływów środków pieniężnych

• Informacje uzupełniające

• Sprawozdanie ze zmian w kapitale

• Sprawozdanie ze zmian w majątku firmy

Bilans jest dokumentem sporządzonym na dany moment, z reguły dzień zamknięcia roku finansowego ( niekoniecznie rok kalendarzowy). Zawiera zestawienie aktywów i pasywów, czyli majątek firmy i źródeł jego finansowania, tzw. kapitałów.

Aktywa w bilansie uszeregowane są według kryterium rosnącej płynności ( rosnącej zdolności zamiany na gotówkę, czykli od najmniej łatwych do upłynnienia ( np. wartości niematerialne i prawne oraz rzeczowe aktywa trwałe) do najbardziej płynnych środków ( np. gotówka w kasie i na rachunkach bankowych).

Pasywa firmy uszeregowane są według rosnącego stopnia pilności ich zwrotu, tj. od najmniej pilnych do zwrotu -w ramach kapitałów własnych- kapitały, fundusze założycielskie {akcyjny, udziałowy}- powierzone firmie w zasadzie bezterminowo, do najbardziej pilnych do zwrotu, jakiemi są zobowiązania krótkoterminowe, których termin płatności wypada w danym roku.

Rachunek wyników ( rachunek zysków i strat) zawiera zestawienie osiąganych przez firmę z różnych tytułów przychodów oraz poniesionych kosztów. Prezentuje się w nim wyniki finansowe osiągane przez firmę na poszczególnych etapach ich rozliczania, to jest:

• Z działalności operacyjne

• Z działalności gospodarczej

• Wynik brutto

• Wynik netto

Pojęcie WYNIK FINANSOWY zawiera w sobie zysk lub stratę. Gdy wystąpi nadwyżka przychodów nad kosztami, mówimy o zysku, w odwrotnym wypadku o stracie.

W zależności od poziomu jej rozliczania, może ona być na działalności operacyjne, brutto lub netto.

Rachunek przepływów środków pieniężnych ( sprawozdanie z przepływów środków pieniężnych) - informuje o przebiegu gotówki w przedsiębiorstwie i wskazuje trzy poziomy jej rozliczania:

• Na działalności operacyjnej

• Na działalności inwestycyjnej

• Na działalności finansowej

Pokazuje on zmiany stanów środków gotówkowych, jak i stan środków gotówkowych w końcu okresu rozliczeniowego, co widoczne jest w aktywach obrotowych w bilansie firmy w pozycji inwestycje krótkoterminowe- środki pieniężne w kasie i na rachunkach bankowych.

PRZYCHODY - kategoria ekonomiczna związana przede wszystkim ze sprzedażą towarów/usług firmy.

Przychody powstają w momencie dokonywania sprzedaży, a potwierdzeniem tego jest wystawienie faktury, rachunku, paragonu, a w przypadku przychodów finansowych - otrzymane odsetki bądź też ustalone dodatnie różnice kursowe. Przychody stanowią podstawę określenia WF firmy oraz naliczenia podatku od towarów i usług (VAT).

Firma, która uzyskała przychód ze sprzedaży, zobligowana jest do odprowadzenia podatku VAT. Ponadto przychody stanowią podstawę do obciążenia firmy podatkami dochodowymi.

WPŁYWY - związane są bezpośrednio z otrzymaniem przez firmę środków pieniężnych, czego efektem jest wpływ tych środków do kasy firmy lub na rachunek bankowy w wyniku uprzednio zrealizowanej transakcji sprzedaży produktów, towarów, usług firmy.

RELACJE MIĘDZY PRZYCHODAMI A WPŁYWAMI -

1. przychody ≠ wpływy

Różnice między przychodami i wpływami wynikają z:

1. przesunięcia w czasie między powstaniem przychodu a zrealizowaniem wpływu (w wyniku stosowania odroczonego terminu płatności);

2. nie wszystkie przychody są wpływami i nie wszystkie wpływy są przychodami.

Przykład:

Zaciągnięcie przez firmę kredytu w banku wiąże się najczęściej ze zrealizowaniem wpływu na rachunek bankowy formy, natomiast nie stanowi przychodu firmy i nie ma konsekwencji podatkowych z tego tytułu.

2. przychody = wpływom

Taka sytuacja ma miejsce, gdy zapłata za zrealizowaną sprzedaż towaru/usługi następuje w momencie jej dokonania (najczęściej dotyczy to sklepów detalicznych).

KOSZTY - powstają w firmie z tytułu zużycia w procesie wytwórczym czynników produkcji.

WYDATKI - powstają w związku ze zmniejszeniem stanu środków pieniężnych w kasie i na rachunku bankowym firmy.

RELACJE POMIĘDZY KOSZTAMI I WYDATKAMI -

1. koszty ≠ wydatki

Wynika to z:

1. przesunięcia w czasie między momentem powstania wydatków a momentem naliczania kosztów,

2. faktu, iż nie wszystkie koszty są wydatkami i nie wszystkie wydatki są kosztami.

Przykład 1:

Zakup materiałów do produkcji u dostawcy (zapłata następuje z odroczonym terminem płatności 14 dni). Zakupione materiały wydano do produkcji po 28 dniach od momentu ich zakupu.

wydatek: po 14 dniach,

koszt: po 28 dniach.

Przykład 2:

Zapłata za materiały nastąpiła po 10 dniach od momentu zakupu. Materiały wydano do produkcji natychmiast po zakupie.

wydatek: po 10 dniach,

koszt: natychmiast po zakupie.

Amortyzacja - jako koszt uzyskania przychodu nie wiąże się bezpośrednio z wypływami środków. Jest kosztem, ale nie jest wydatkiem. Amortyzacja kształtuje nadwyżkę finansową firmy (cash flow).

Przykład 3:

Firma buduje halę fabryczną. Ponosi na jej budowę systematyczne wydatki.

kosztem będzie amortyzacja tego majątku (dokonywana w kolejnych okresach),

wydatki na budowę hali nie są kosztami,

firma może stracić płynność finansową pomimo uzyskania zysku (może być ogłoszona wobec niej upadłość).

RELACJE: PRZYCHODY KOSZTY; WPŁYWY WYDATKI -

1. przychody - koszty = WF brutto (ma to odzwierciedlenie w rachunku zysków i strat);

2. wpływy - wydatki = zmiana stanu środków pieniężnych (ma to odzwierciedlenie w sprawozdaniu z przepływu środków pieniężnych);

1. wpływy > wydatki dodatnia zmiana stanu środków pieniężnych (zjawisko pozytywne);

2. wpływy < wydatki ujemna zmiana stanu środków pieniężnych (zjawisko negatywne).

DOCHÓD A ZYSK -

1. przychód - koszty uzyskania przychodów = dochód (kategoria podatkowa);

2. przychód - koszty = zysk (WF);

3. koszty ≥ koszty uzyskania przychodu;

4. jeżeli koszty uzyskania przychodu < koszty, to WF < dochód;

koszty > przychody strata (wielkość straty jest nieograniczona)

Zysk brutto jest zdecydowanie niższy od dochodu, ponieważ nie wszystkie koszty są kosztami uzyskania przychodów.

Przykład 1:

Przychody ogółem: 100 000,-

Koszty ogółem 75 000,-

(w tym 60 000,- koszty uzyskania przychodu)

WF brutto 25 000,- (100000 - 75000)

Dochód 40 000,- (100000 - 60000)

Stawka podatku dochodowego od osób prawnych 19%

Podatek 7 600,- (40000 x 19%)

Zysk netto 17 400,- (25000 - 7600)

Przykład 2:

Przychody ogółem 100 000,-

Koszty ogółem 90 000,-

(w tym 40 000,- KUP)

WF brutto 10 000,- (100000 - 90000)

Dochód 60 000,- (100000 - 40000)

Stawka podatku dochodowego od osób prawnych 19%

Podatek do zapłacenia 11 400,- (60000 x 19%)

Zysk netto (strata netto) - 1 400,- (10000 - 11400)

Przykład 3:

Przychody ogółem 100 000,-

Koszty ogółem 110 000,-

(w tym 80 000,- KUP)

WF brutto (strata brutto) - 10 000,- (100000 - 110000)

Dochód 20 000,- (100000 - 80000)

Stawka podatku dochodowego od osób prawnych 19%

Podatek 3 800,- (20000 x 19%)

Zysk netto (strata netto) - 13 800,- (-10000 - 3800)

Wykład 2 15.10.07.

FINANSE FIRM - WPROWADZENIE

Strategia i cele działalności przedsiębiorstwa

Strategia przedsiębiorstwa jest głównym wyznacznikiem kierunku jego działania. Zawiera opracowanie długofalowych celow i zamierzeń firmy wraz z zaplanowanym podziałem niezbędnych do ich realizacji zasobów.

Działalność przedsiębiorstw wymaga zgromadzenia określonych zasobów kapitałowych, które to stanowią podstawę do rozpoczęcia działalności firmy. Ze zgromadzonych środków finansowych firma (przedsiębiorstwo) finansuje zakup określonych składników majątkowych wymaganych dla osiągnięcia określonego celu.

Cel przedsiębiorstwa jest to pewnego rodzaju zadanie, które stoi przed danym podmiotem wraz z określonym sposobem jego realizacji. Jest to motyw wewnętrzny, warunkujący filozofię działania przedsiębiorstwa.

Przyjmuje się najczęściej, iż zasadniczym celem tworzenia i funkcjonowania przedsiębiorstwa jest dążenie do zwiększenia konkurencyjności na rynku. Niejako równorzędnym celem jest wzrost dochodów właścicieli (udziałowców) przedsiębiorstwa, jak również wzrost wartości rynkowej danego przedsiębiorstwa.

FINANSE PRZEDSIĘBIORSTW - to zjawiska związane z gromadzeniem i wydatkowaniem środków pieniężnych na cele działalności gospodarczej przedsiębiorstwa (firmy).

Przykłady:

1. emisja dodatkowych udziałów (akcji) w celu zwiększenia kapitałów własnych i zakup nowej linii technologicznej;

2. zaciągniecie kredytu bankowego i budowa nowej hali fabrycznej:

• wzrost zobowiązań nastąpi po zaciągnięciu kredytu;

• wzrost wartości aktywów trwałych;

• wzrost wartości produkcji.

3. nabycie w formie leasingu środków transportu.

ZARZĄDZANIE FINANSAMI PRZEDSIĘBIORSTWA (firmy) - polega na pozyskiwaniu źródeł finansowania działalności firmy (określanych mianem kapitałów) oraz lokowaniu ich w składnikach majątkowych w sposób pozwalający na realizację strategicznego celu finansowego, jakim jest maksymalizacja korzyści przypadających udziałowcom (właścicielom) firmy oraz wzrost wartości firmy.

Zarządzanie finansami firm dotyczy dwóch sfer:

1. zarządzania strukturą finansową (kapitałową - PASYWAMI);

2. zarządzania strukturą majątkową (AKTYWAMI).

Strategie finansowania środków obrotowych:

• Strategia agresywna ( dynamiczna) wykorzystanie dźwigni kapitałowej, czyli maksymalne zadłużanie, w finansowaniu majątku obrotowego dominują kapitały krótkoterminowe

• Strategia zachowawcza- finansowanie całości majątku obrotowego kapitałami stałymi

• Strategia równowagi (umiarkowana)- równomierne wykorzystanie długu , jak i kapitału własnego, równowaga kapitałów długo i krótkoterminowych.

Dobór źródeł finansowania to zarządzanie strukturą kapitałową.

Zarządzanie strukturą majątkową to sprawdzenia jekie aktywa dominują ( trwałe- firma produkcyjna, obrotowe- firma handlowa, w firmach usługowych- harmonijny układ wielkości aktywów).

Korzyści udziałowców - wynikają m. in. ze wzrostu wartości firmy oraz jej zyskowności.

Wzrost wartości rynkowej firmy jest efektem rozwoju firmy i wzrostu jej potencjału wytwórczego i handlowego.

• Prowadzi to do umacniania pozycji rynkowej, a to wpływa na wzrost wartości udziałów (akcji) i korzyści płynących w związku z tym dla posiadaczy.

• Istotną korzyścią płynącą dla właścicieli (udziałowców) firmy jest uczestnictwo w podziale wypracowanego zysku przez firmę.

• Właściciele (udziałowcy) mogą otrzymywać dywidendy wypłacane z zysku netto.

Dywidenda- fizyczna korzyść przypadająca udziałowcom. W polskim systemie dywidenda jest podwójnie opodatkowana: jako zysk w firmie i jako przychód poszczególnych udziałowców.

Uwarunkowania zewnętrzne decyzji finansowych w przedsiębiorstwie

KONIUNKTURA GOSPODARCZA - jest to wieloaspektowy proces, którego składową są wahania koniunkturalne nakładające się na ogólną tendencję rozwojową, wahania sezonowe i wahania przypadkowe. Wieloaspektowość przejawia się tym, że wahaniami koniunkturalnymi objęte są zarówno zmienne makroekonomiczne, jak i mikroekonomiczne, a także tym, że zmienne te poddają się wahaniom z różną wrażliwością.

Dobra koniunktura (etap ożywienia gospodarczego, wzrostu gosp., rozkwitu) przejawia się m. in.:

1. wzrostem produkcji i sprzedaży;

2. wzrostem zatrudnienia;

3. spadkiem bezrobocia.

Tym zjawiskom towarzyszy optymizm ze strony przedsiębiorstw i gospodarstw domowych.

Zła koniunktura (etap spadku wzrostu gospodarczego; recesja) przejawia się m. in.:

1. spadkiem optymizmu przedsiębiorstwa i gospodarstw domowych;

2. spadkiem popytu;

3. spadkiem produkcji;

4. zwolnieniami pracowników i upadkiem szeregu przedsiębiorstw.

Zachowanie przedsiębiorstw w warunkach zmian koniunktury

INTERWENCJONIZM PAŃSTWOWY - ingerencja państwa w życie gospodarcze, w celu kształtowania warunków do realizacji interesów ekonomicznych poszczególnych obywateli, ich grup zawodowych, grup społecznych, wspólnot terytorialnych i wreszcie interesów zorganizowanych podmiotów gospodarczych, czyli przedsiębiorstw.

Przesłanki interwencjonizmu państwowego:

1. Państwo jest zobowiązane do podejmowania działań chroniących rynek i wzmacniających dodatni wpływ mechanizmu rynkowego na racjonalizację działalności gospodarczej;

2. Państwo stara się łagodzić ujemne skutki działania mechanizmu rynkowego (organizuje wsparcie osób bezrobotnych; dofinansowuje branże niekonkurencyjne, np. rolnictwo, przemysł zbrojeniowy itp. niezbędne dla funkcjonowania kraju).

Instrumenty interwencjonizmu państwowego:

1. instrumentarium z zakresu polityki monetarnej;

2. instrumentarium z zakresu polityki fiskalnej.

POLITYKA FISKALNA - zwana budżetową; zajmuje się sposobami wykorzystania dochodów i wydatków publicznych w celu realizacji zadań stojących przed państwem. Oznacza więc prowadzenie i wydatkowanie środków budżetowych dla realizacji celów polityki społeczno - gospodarczej państwa.

Aktywna polityka fiskalna (budżetowa) - polega na podejmowaniu decyzji w zakresie zmian dochodów i wydatków budżetowych w celu bezpośredniego oddziaływania na przebieg określonych zjawisk i procesów gospodarczych, które pozwolą osiągnąć zamierzone w danej sytuacji cele gospodarcze.

Aktywna polityka oznacza zatem świadomy interwencjonizm, wymagający każdorazowo podejmowania decyzji o wykorzystaniu konkretnych instrumentów finansowych, takich jak:

1. zmiana stawek i zasad opodatkowania (podatki: dochodowy, VAT i akcyzowy);

2. zmiana zasad subwencjonowania i dotowania;

3. zmiana zasad zwiększania i ograniczania wydatków budżetowych.

Efekty i skutki aktywnej polityki fiskalnej:

1. wzrost/spadek cen produktów;

2. wzrost/spadek kosztów działania;

3. wzrost/spadek popytu;

4. pobudzanie eksportu;

5. ograniczanie importu;

6. wzrost/spadek zatrudnienia

POLITYKA MONETARNA - zwana też pieniężną; jest jednym z narzędzi polityki finansowej. Decyzje, podejmowane w jej ramach, są nakierowane na kształtowanie i porządkowanie ekonomicznych działań jednostek gospodarczych w pewnym obszarze. Najogólniej rzecz biorąc, jest to celowe oddziaływanie państwa, najczęściej reprezentowanego przez bank centralny, na podaż pieniądza i popyt na pieniądz.

Innymi słowy, polityka pieniężna jest podstawą funkcjonowania gospodarki opartej na społecznym podziale pracy. Polega na użyciu podaży pieniądza jako instrumentu realizacji ogólnych celów polityki gospodarczej.

Instrumenty polityki monetarnej :

1. instrumenty kontroli ogólnej (zmiany oficjalnej stopy redyskontowej; operacje otwartego rynku; system minimalnych rezerw obowiązkowych);

2. instrumenty polityki selektywnej (kontrola rozmiarów udzielonych pożyczek; kontrola stóp %; polityka selektywnych wskaźników rezerwowych);

3. instrumenty oddziaływania przez perswazję (przekazywanie sugestii w sprawie pożądanych kierunków polityki banków prywatnych).

Efekty i skutki aktywnej polityki monetarnej :

1. zmiany cen kredytów oraz oprocentowania lokat;

2. wzrost/spadek kosztów finansowych;

3. zmiany w zakresie opłacalności inwestycji.

INFLACJA - to wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych - powoduje spadek siły nabywczej pieniądza.

Skutki wysokiej inflacji :

1. wzrost oprocentowania kredytów i lokat;

2. deprecjacja wartości kapitałów własnych, zasobów pieniężnych i należności;

3. konieczność uwzględnienia czynnika inflacji przy kalkulacji opłacalności projektów inwestycyjnych;

4. możliwość wzrostu popytu na niektóre dobra jako lokata kapitału.

Skutki stagflacji (wysoka inflacja połączona z recesją) -

1. wzrost ryzyka utraty płynności;

2. konieczność szczególnie ostrożnej oceny wiarygodności partnerów handlowych;

3. konieczność systematycznej korekty planów długoterminowych

RYZYKO DECYZJI PRZEDSIĘBIORSTWA

Ryzyko - jest to możliwość pojawienia się zakładanych korzyści finansowych w stopniu innym niż przewidywane bądź nawet możliwość przerodzenia się go w stratę.

Ryzyko gospodarcze - występuje w sytuacji, gdy kapitał obcy nie występuje w przedsiębiorstwie i jest to możliwość osiągnięcia innych niż zamierzone efektów o charakterze ekonomicznym lub pojawienia się nieprzewidzianych strat przy założeniu, iż całość aktywów (majątku) sfinansowana jest kapitałami własnymi.

Ryzyko gospodarcze wiąże się zatem z rodzajem prowadzonej działalności i asortymentem wytwarzanych produktów, towarów i usług. Również dotyczy rynków zbytu i sytuacji na tych rynkach.

Ryzyko finansowe - występuje w sytuacji częściowego pokrycia aktywów firmy kapitałami obcymi, co wiąże się z określonym uzależnieniem danego przedsiębiorstwa od kredytodawców, kredytodawców przejawiać się może w postaci problemów z terminowym regulowaniem zobowiązań firmy. Występuje tu zależność:

im wyższy stopień zadłużenia majątku firmy, tym wyższe jest ryzyko finansowe.

Podatkowe aspekty źródeł finansowania przedsiębiorstwa

Kapitał własny nie jest darmowym źródłem finansowania. On również kosztuje, jednak trudniej jest to ustalić. Kapitał obcy (jego koszt) jest bardzo atrakcyjnym źródłem finansowania dzięki efektowi osłony podatkowej- tarczy podatkowej. Finansowanie obce ( zarówno długo jak i krótkoterminowe obarczone jest kosztem, który stanowi koszt podatkowy ( koszt uzyskania przychodu). Kapitał własny takiej właściwości nie posiada.

Odsetki zapłacone pożyczko- /kredytodawcy stanowią koszt pozyskania przychodu i pomniejszają dochód do opodatkowania. Natomiast kapitał pożyczony jest podatkowo obojętny, czyli nie zwiększa przychodu, a zapłacona rata kapitałowa kredytu bądź pożyczki nie zmniejsza dochodu do opodatkowania.

Z drugiej strony zapłacona rata odsetkowa stanowi wydatek i koszt uzyskania przychodu. Jednakże pomniejszanie podstawy do opodatkowania powoduje, iż rzeczywisty wydatek ( obciążenie finansowe) jest odpowiednio mniejsze niż obciążenie nominalne.

Wystąpienie efektu tarczy podatkowej jest właściwość korzystną dla firm korzystających z długu i osiągających dochód. W przypadku straty nie ma możliwości skorzystania z efektu ( przynajmniej w danym roku podatkowym). Jeżeli w kolejnych okresach firma osiągnie dochód, będzie miała prawo do odliczeń z tego tytułu (straty) od dochodu.

KAPITAŁY JAKO ŹRÓDŁO FINANSOWANIA -

KAPITAŁY WŁASNE A KAPITAŁY OBCE

( nie było na naszych wykładach)

Każda firma, prowadząc swoją działalność, musi dysponować określonymi środkami finansowymi, z których finansuje swój majątek. W literaturze przedmiotu spotkać można szereg kryteriów klasyfikujących źródła finansowania majątku firmy. Do najczęściej stosowanych kryteriów zalicza się:

1. kryterium własności,

2. kryterium źródeł pochodzenia,

3. kryterium terminowości.

Kapitały określają, kto i w jakim stopniu ma prawo do majątku, stąd też pojęcie kapitały ma również właściwość prawną - stanowi kategorię prawną.

Określając prawo do własności majątku przedsiębiorstwa, w konsekwencji określa się również prawo do czerpania pożytków (korzyści) z ich zastosowania. Kapitały stanowią również kategorię bilansową i rachunkową.

Z punktu widzenia bilansu pojęcie kapitału ma najczęściej dwojakie znaczenie:

1. w szerszym znaczeniu kapitały noszą miano pasywów bilansu, oznaczając w ten sposób finansowe wyrażenie składników majątku; w tym ujęciu kapitały stanowią wielkości wyrażone wyłącznie wartościowo;

2. w ujęciu węższym pojęcie kapitałów odnosi się do tej części pasywów bilansu, która stanowi własne źródła finansowania aktywów i jest istotnie związana z działalnością przedsiębiorstwa.

Pozostała część kapitałów to zobowiązania, czyli obce źródła finansowania nienależące do przedsiębiorstwa.

Podstawowym kryterium podziału kapitałów jest kryterium własności, zgodnie z którym kapitały dzielimy na:

1. własne,

2. obce.

Rys. 1. Kapitały wg kryterium własności

Wg źródeł pochodzenia wskazuje się, skąd firma uzyskała źródła finansowania majątku. Wg tego kryterium występują 2 podstawowe grupy źródeł:

1. wewnętrzne:

• własne;

zewnętrzne:

• własne,

• obce.

Rys. 2. Kapitały wg kryterium pochodzenia


























Finansowanie zewnętrzne - oznacza, że przedsiębiorstwo pozyskuje środki na finansowanie majątku spoza przedsiębiorstwa. Zewnętrznymi źródłami finansowania mogą być kapitały powierzone (wniesione przez właścicieli przedsiębiorstwa), np. wkłady wspólników; wkłady wniesione przez akcjonariuszy, które muszą być zgromadzone jeszcze przed rozpoczęciem działalności firmy - mają one charakter obligatoryjny, a ich wysokość wynika z przepisów prawnych i muszą być one odzwierciedlone w umowie lub statucie spółki.

Zewnętrzne kapitały własne - są powierzone firmie na czas nieograniczony (na czas istnienia przedsiębiorstwa) i bez gwarancji ich oprocentowania. Dlatego stanowią one najtrwalszą i najpewniejszą pozycję kapitałów własnych.

Kapitały wewnętrzne - to kapitały samofinansujące; pochodzą one z wygospodarowanych zysków z działalności gospodarczej i pozostawionych w przedsiębiorstwie w postaci zysków zatrzymanych, z których z kolei tworzone są kapitały zapasowe i rezerwowe.

Jednym z ważniejszych kryteriów podziału kapitałów jest kryterium czasu pozostawania w dyspozycji firmy.

Rys. 3. Kapitały wg kryterium terminowości




























Kapitały długoterminowe - pozostają w dyspozycji firmy w okresie co najmniej 1 roku, przy czym najdłużej pozostają kapitały założycielskie. Bezterminowość ich przebywania w firmie stwarza jej komfort dysponowania, gdyż firma nie musi w swoich planach finansowych planować wielkości i terminu jego zwrotu za wyjątkiem sytuacji, gdy firma zostaje rozwiązana. Może to się zdarzyć w przypadku, gdy został wykonany cel (zadanie), dla którego firma powstała.

Z punktu widzenia prowadzonych analiz w zakresie wypłacalności, kapitał założycielski oraz inne własne źródła finansowania o charakterze długoterminowym stanowią tzw. kapitały gwarancyjne, w stosunku do których swoje roszczenia składają wierzyciele. Stąd też im większa jest jego wartość i większy udział w strukturze finansowania, tym lepszą wypłacalnością charakteryzuje się firma. Stwarza to lepszą pozycję negocjacyjną w stosunku do banków oraz innych pożyczkodawców, gdyż firma uważana jest za bezpieczną.

Kapitały obce o charakterze długoterminowym sprzyjają stabilności finansowania w okresie co najmniej 1 roku, gdyż termin ich zwrotu przypada powyżej 1 roku od ich pozyskania dla firmy, a zatem w przeciągu roku firma nie musi przewidywać ich zwrotu na rzecz pożyczkodawców i nie musi poszukiwać odpowiednich środków finansowych (gotówki) na ich spłatę.

Podstawową wadę stanowi fakt, iż długoterminowe źródła finansowania o charakterze obcym są z reguły wyżej oprocentowane od źródeł krótkoterminowych, co rodzi zwiększone koszty finansowe i wymaga zwiększonych odsetek, zatem skutkuje większym wypływem środków pieniężnych z firmy na rzecz pożyczkodawców.

Krótkoterminowe źródła finansowania o charakterze własnym dotyczą tych części zysku wypracowanego, które zostały przeznaczone na poczet wypłat dywidendy i do momentu faktycznej wypłaty tej dywidendy mogą służyć finansowaniu bieżącej działalności firmy.

Obce źródła krótkoterminowe wymagają zwrotu w przeciągu do 1 roku. Częstokroć procedura pozyskania i ich zwrotu zachodzi kilka bądź kilkanaście razy w ciągu roku. Wówczas mówi się o obrotowości kredytów bądź odnawialności (rewoluingu).

Kredyty i pożyczki krótkoterminowe są niebezpieczne dla firmy, gdyż termin ich spłaty firma musi założyć w przeciągu roku obrotowego, stąd też na ten cel muszą być zgromadzone środki gotówkowe. W przypadku braku własnych środków wypracowanych na ten cel, firmy stosują technikę refinansowania kredytów, która polega na spłacie kredytu poprzez zaciągnięcie innego. Jest to bardzo groźne zjawisko, gdyż może spowodować spiralę zadłużenia, gdyż każdy kolejno zaciągnięty kredyt wymaga zapłaty prowizji, odsetek i różnych opłat związanych z zabezpieczeniem kredytu i postawieniem jego do dyspozycji firmy.

Stosunkowo najbezpieczniejszą formą obcego finansowania krótkoterminowego są zobowiązania bieżące z tytułu dostaw, energii, czynszu, przy czym zaniechanie ich spłat, zwłaszcza w przypadku zobowiązań budżetowych, bądź też czasowe opóźnienie rodzić może konieczność zapłaty karnych odsetek. Natomiast rzadko takimi odsetkami będą obciążone przeterminowane zobowiązania wobec dostawców. Dostawców drugiej strony może być nadszarpnięty wizerunek firmy.




Kapitały własne -

1. Kapitały podstawowe:




2. powierzone:

1. akcyjny,

2. zakładowy,

3. właściciela.

3. samofinansujące:

1. zapasowy,

2. rezerwowy.




2. Fundusze:




2. powierzone:

1. założycielski,

2. udziałowy.

3. samofinansujące:

1. przedsiębiorstwa,

2. zasobowy




3. Kapitały (fundusze) pozostałe:

1. specjalne,

2. z aktualizacji wyceny środków trwałych.

Rys. 4. Kapitały obce
























Kapitały obce o charakterze długoterminowym firmy traktują jako w miarę stabilne źródło finansowania i łącznie z kapitałami własnymi traktuje się je jako kapitał stały.




Zgodnie z aktualnie obowiązującym układem bilansu do kapitałów stałych firmy zalicza się kapitały własne, rezerwy na zobowiązania oraz zobowiązania długoterminowe, stąd też do kapitałów stałych zaliczać będziemy:

1. kapitały założycielskie;

2. pozostałe kapitały własne, jak:

1. fundusz zapasowy, rezerwowy;

2. pozostałe własne kapitały, w tym zysk roku obrotowego i z lat ubiegłych.

Kapitał stały obejmuje również rezerwę na zobowiązania mające charakter rezerw długoterminowych i wykazywane po stronie zobowiązań i rezerw w bilansie. Oprócz powyższych elementów kapitałów stałych, do tej kategorii należy zaliczać kapitały obce długoterminowe takie, jak:

1. kredyty długoterminowe,

2. środki pozyskania z tytułu emisji obligacji przez przedsiębiorstwo,

3. inne formy długoterminowego długu przedsiębiorstwa.

Kapitały własne a obce - porównanie:

Kapitały własne	Kapitały obce
1. Brak konieczności spłaty	1. Konieczność spłaty kredytów, pożyczek i zobowiązań
2. Wypłata dywidendy nieobowiązkowa	2. Obligatoryjność spłaty odsetek
3. Dywidenda nie wpływa na podstawę opodatkowania	3. Odsetki stanowią koszt uzyskania przychodu i zmniejszają podstawę opodatkowania
4. Większy udział stanowi o sile i niezależności finansowej	4. Większy udział zwiększa ryzyko finansowe
5. Swoboda wykorzystania	5. Możliwość wprowadzenia ograniczeń w korzystaniu (celowość przeznaczenia)
6. Wpływ na decyzje przedsiębiorstwa	6. Brak wpływu dawcy kapitału na decyzje przedsiębiorstwa
7. Zwrot kapitału po zaspokojeniu roszczeń wierzycieli	7. Uprzywilejowanie w kwestiach zwrotu
8. Brak gwarancji zwrotu	8. Gwarancja zwrotu

Kapitał netto - odzwierciedla tę część aktywów netto, która pozostaje po odjęciu całości zadłużenia. Inaczej mówiąc, spłata wszystkich długów powoduje, iż ta część, która pozostaje, uważana jest za wartość netto aktywów, czego odzwierciedleniem są kapitały netto (nie mylić z kapitałami obrotowymi netto).


EGZAMIN !!!

PODATKOWE ASPEKTY ŹRÓDEŁ FINANSOWANIA PRZEDSIĘBIORSTWA

24.10.05.

Przedsiębiorstwa, wprowadzając programy innowacyjne oraz działalność inwestycyjną związaną ze zwiększaniem wartości majątku firmy, reagują na rosnącą presję szeroko rozumianego rynku, a w szczególności na konkurentów oraz oczekiwania inwestorów, dla których rozwój firmy jest jednym z nadrzędnych celów. Firmy, planując działania inwestycyjne, poszukują źródeł finansowania. Dostępność różnorakich źródeł finansowania ma różne implikacje. Po pierwsze - są to konsekwencje o charakterze kosztowym. Po drugie - mają one również charakter ograniczonej dostępności , gdyż nie wszystkie firmy z różnych powodów (finansowych, prawnych czy organizacyjnych) są w stanie z nich korzystać.

Podstawą doboru źródeł finansowania inwestycji jest szereg parametrów. Do nich należy zaliczyć:

• koszt ich zastosowania,

• precyzyjne zaplanowanie potrzeb kapitałowych,

• warunki prawne ich zastosowania,

• możliwości organizacyjne ich wykorzystania.

Jednym z bardziej istotnych warunków zaangażowania kapitałów w firmie jest ich wpływ na strukturę kapitałową firmy oraz na podstawowe parametry, takie jak: wysokość kosztów, zyskowność aktywów ogółem, zyskowność kapitałów własnych. Jednym z częstszych parametrów stosowanych przy doborze źródeł finansowania jest wysokość kosztów ich zastosowania i dotyczy to zarówno kosztu kapitału własnego, jak i kapitału obcego.

Cechy finansowania obcego

Metoda finansowania obcego oznacza zaangażowanie kapitału pożyczonego, w zakresie którego przedsiębiorstwo staje się dłużnikiem wobec wierzycieli, natomiast finansowanie własne, typu udziałowego, nie wiąże się z reguły z koniecznością zwrotu kapitału ani zapłaty odsetek, jednakże podmiot wnoszący kapitał do przedsiębiorstwa staje się jego współwłaścicielem. W polskim systemie podatkowym w odniesieniu do kategorii długów, czyli kapitału obcego w postaci kredytów, pożyczek, obligacji itd. występuje tzw. osłona podatkowa.

Osłona podatkowa (tarcza podatkowa)

Otrzymany kapitał pożyczkowy jest podatkowo obojętny, co oznacza, iż nie stanowi przychodu z punktu widzenia prawa podatkowego w zakresie podatku dochodowego, również spłacane raty długu (raty kapitałowe) nie stanowią kosztu uzyskania przychodu.

Jednakże odsetki od pożyczonego kapitału stanowią KUP i to zarówno w odniesieniu do przedsiębiorstw, jak też osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą. Takie rozwiązanie powoduje, iż wyznaczając koszt zastosowania długów w firmie, dla każdej z indywidualnych form długu, obciążenie płacone pożyczkodawcom korygowane powinno być o stopę podatku dochodowego.

Działanie efektu osłony podatkowej (tarczy podatkowej) powoduje, że podmiot gospodarczy ponosi faktycznie mniejszy koszt zadłużenia niż wynika to z oprocentowania zastosowanego długu w firmie. Efekt tarczy podatkowej umożliwia zatem obniżenie kosztu kapitału obcego, co jest jedną z bardziej istotnych zalet finansowania obcego o charakterze długu. Warunkiem powstania efektu tarczy podatkowej jest uzyskiwanie dochodu przez firmę, gdyż tylko w stosunku do tego dochodu faktycznie ten efekt funkcjonuje. W przypadku, gdy firma wykazuje stratę brutto i nie wykazuje dochodu do opodatkowania w danym roku podatkowym, fizycznie efekt tarczy podatkowej nie wystąpi. Będzie możliwy do odzyskania dopiero w kolejnych okresach w miarę osiągania dochodu.

Przykład 1

Firma X dysponuje majątkiem o wartości 250 000. Źródła finansowania stanowią kapitały własne w kwocie 150 000,- oraz kredyt bankowy długoterminowy w kwocie 100 000,-, od którego płaci odsetki w rocznej kwocie 13 000. Przychody uzyskane w poprzednim roku wyniosły 330 000,-, a koszty bez odsetek 230 000,-. Wszystkie koszty uznane zostały jako KUP.

Firma Y dysponuje majątkiem o wartości 250 000,-, a całość majątku finansują jedynie kapitały własne. Przychody w roku ubiegłym wyniosły 330 000,-, a koszty 230 000,- (wszystkie koszty stanowią KUP).Zestawienie rachunku wyników obu firm przedstawia tabela 1.

Tab. 1

Dane	Firma X	Firma Y
Przychody	330 000	330 000
Koszty ogółem	230 000	230 000
Koszty odsetek	0	13 000
Wynik brutto (dochód)	100 000	87 000
Podatek dochodowy 19%	19 000	16 530
Wynik netto	81 000	70 470
Efekt osłony podatkowej	0	2 470
Rzeczywiste obciążenie odsetkami	0	10 530

Sprawdzenie:

• różnica wartości zysku netto: 81 000 - 70 470 = 10 530

• różnica w wysokości zapłaconego podatku: 19 000 - 16 530 = 2 470

Efekt tarczy podatkowej niesie ze sobą ryzyko dwojakiego rodzaju.

• Po pierwsze - ryzyko poniesienia wydatków niezbędnych dla pozyskania obcych źródeł finansowania aktywów bez gwarancji udzielenia przez bank kredytu lub uplasowania emisji dłużnych papierów wartościowych na rynku finansowym.

• Drugim rodzajem ryzyka jest ryzyko częściowego odliczenia od podstawy opodatkowania poniesionych kosztów odsetkowych (brak wystarczającej wartości dochodu). W konsekwencji wartość osłony podatkowej powinna zostać skorygowana o niezbędne i ponoszone przed uzyskaniem środków finansowych wydatki służące uzyskaniu kredytu lub innej formy długu. Do tych wydatków należy zaliczyć wydatki związane z przygotowaniem dokumentacji, wymagane przez kredytodawcę oraz płacone z góry prowizje lub opłaty. Do tych wydatków również należy zaliczyć koszty wymaganych przez bank (pożyczkodawcę) zabezpieczeń, jak również koszty związane z ustanowieniem poręczeń, wpisów do hipoteki, kosztów udzielonych gwarancji itp.

Odczuwalność efektu osłony podatkowej ma miejsce w przypadku podmiotów gospodarczych uzyskujących dodatni wynik finansowy. W sytuacji występowania straty odsetki od długu powiększają stratę, a faktyczne korzyści z tytułu zastosowania kapitałów obcych pojawią się przy obliczaniu straty w następnych okresach rozliczeniowych (podatnik ma prawo do jej pokrywania w najbliższych kolejno następujących po sobie 5 latach podatkowych z tym, że wysokość obniżenia dochodu w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% kwoty tej straty).

Występowanie kapitału obcego i konieczność płacenia z tytułu jego zastosowania kosztów odsetkowych stwarza istotną właściwość. Bardzo często zastosowanie obcych kapitałów w firmie wpływa pozytywnie na rentowność kapitałów własnych (następuje wzrost rentowności kapitału własnego). Taka właściwość określana jest w finansach przedsiębiorstw mianem efektu dźwigni kapitałowej (finansowej).

Dodatni efekt dźwigni finansowej występuje, gdy zaangażowanie obcego kapitału umożliwia podniesienie efektywności wykorzystania kapitałów własnych. Dzieje się to wówczas, gdy rentowność aktywów ogółem (kapitału całkowitego) będzie większa od stopy odsetek płaconych z tytułu zaangażowania kapitału obcego.

Kapitały obce i konsekwencje podatkowe ich zastosowania -

1. Emisja obligacji

W relacjach podatkowych traktowana jest podobnie jak w innych przypadkach długu. Oznacza to, że kwota otrzymana w wyniku sprzedaży obligacji nie stanowi przychodu w ujęciu podatkowym, natomiast kwoty wykupu obligacji (spłata zobowiązań) nie są kosztem uzyskania przychodu, czyli nastąpić musi z zysku netto lub kapitału przedsiębiorstwa.

Odsetki zapłacone nabywcom obligacji stanowią element kosztów uzyskania przychodu i należy to uwzględnić przy ustalaniu wymaganej stopy zwrotu od obligacji.

Właściwość, jaką daje efekt tarczy podatkowej przy finansowaniu środkami pochodzącymi z emisji obligacji, wpływa korzystnie na ustalenie stopy zwrotu z obligacji (powoduje, iż jest ona niższa), przy której opłacalne jest pozyskanie kapitału tą drogą.

2. Kredyt kupiecki (handlowy)

W praktyce gospodarczej bardzo częstym źródłem finansowania jest finansowanie firmy w ramach tzw. kredytu kupieckiego (handlowego). Zasada jego stosowania jest następująca:

• wierzyciel - sprzedawca za czasową rezygnację z płynności pobiera zapłatę - odsetki, które zostają bądź wliczone w odpowiednio wyższą cenę sprzedawanego dobra (ukryte oprocentowanie - możliwość skorzystania z upustu zwanego skonto) lub zostają wyodrębnione na fakturze. W obu wypadkach stanowią one koszty uzyskania przychodu nabywcy. Obliczając wysokość odsetek od kredytu handlowego, kredytujący sprzedawca powinien uwzględnić także problem terminowości własnych rozliczeń w aspekcie podatku VAT, gdzie obowiązuje zasada memoriałowa. Wszelkie odroczenia czy stosowanie sprzedaży na raty nie zwalnia od konieczności posiadania środków na regulację własnych zobowiązań podatkowych.

3. Emisja krótkoterminowych papierów wartościowych

Zasady podatkowe są podobne jak w przypadku emisji obligacji i innych form długu.

Protekcyjne traktowanie przez system podatkowy obcych kapitałów jest jednym z argumentów przy podejmowaniu decyzji co do alternatywy własny czy obcy kapitał, tym bardziej, że w stosunku do własnych kapitałów mechanizm tarczy podatkowej nie funkcjonuje. Opłacenie obcego kapitału musi się więc odbywać bez względu na to, czy firma wypracuje nadwyżkę finansową. Opłacenie kapitału własnego (wypłata dywidendy) powstaje w miarę wypracowania zysku. Należy również zwrócić uwagę na fakt, iż w Polsce obciążeniom podatkowym podlegają korzyści osiągane w wyniku posiadanych udziałów w zyskach osób prawnych. Podstawową formą realizacji dochodu jest tutaj klasyczna dywidenda. Dochodem z tytułu udziału w zyskach osoby prawnej jest również dochód stanowiący równowartość kwot zysku netto przekazanych na powiększenie kapitału zakładowego. Dotyczy to zarówno zysku netto z roku obrotowego, jak i lat poprzednich. Podwyższenie kapitału zakładowego nie stanowi bezpośrednio dla udziałowców przychodu, to jednak jest dla nich przysporzenie majątkowe, które podlega opodatkowaniu wg tych zasad, co dywidenda.

Wykład 3 29.10.07.

ZARZĄDZANIE KAPITAŁEM OBROTOWYM

Sprawne funkcjonowanie przedsiębiorstwa pozostaje zależne od rozmiarów, źródeł i kosztów zgromadzonego kapitału. Ponadto równie ważne jest odpowiednie zaangażowanie zgromadzonych środków w procesach gospodarczych tak, aby została zabezpieczona ciągłość procesów wytwórczych.

Niezbędne jest w tym celu szczegółowe określenie potrzeb kapitałowych wynikających m. in. z rozmiarów produkcji i sprzedaży, co implikuje ustalenie niezbędnych oraz optymalnych poziomów zapasów, stanów należności od odbiorców oraz poziomów gotówki. Ma to z kolei kluczowe znaczenie dla prawidłowego określenia zapotrzebowania na kapitał i skutecznego zarządzania przedsiębiorstwem.

Znajomość zagadnień związanych z zarządzaniem aktywami obrotowymi i kapitałem obrotowym może mieć miejsce w procesie oceny sensowności współpracy handlowej z kontrahentem. Świadomość zaistniałych zmian w obrębie aktywów obrotowych i kapitału obrotowego oraz możliwych zmian w przyszłości, pozwala na realizację określonych postaw wobec dostawców firmy, jak i jej odbiorców.

Ponadto umiejętność planowania rozmiarów zapasów, należności oraz stanów gotówkowych pozwala na obniżkę kosztów, a przez to i skuteczną walkę konkurencyjną.

KAPITAŁ OBROTOWY - nazywany też kapitałem pracującym; możemy określić jako część kapitałów stałych firmy (kapitał własny i zobowiązania długoterminowe), która przekracza wartość majątku trwałego i finansuje majątek obrotowy.

Wielkość kapitału obrotowego można obliczać na 2 sposoby:

































Wielkość kapitału obrotowego podlega dużym wahaniom w czasie. Jego optymalny poziom zależy w dużej mierze od specyfiki firmy (specyfiki działalności firmy). Najczęściej przyjmuje się, że kapitał obrotowy powinien mieć wartość dodatnią, co oznacza, iż kapitały stałe oprócz aktywów trwałych winny uczestniczyć w finansowaniu aktywów obrotowych. Sytuacja taka jest pożądana z punktu widzenia bezpieczeństwa w zakresie płynności finansowej, gdyż minimalizuje ryzyko utraty tej płynności. Korzystne, choć ryzykowne, jest utrzymywanie zerowego poziomu kapitału pracującego. Aktywa trwałe wówczas finansowane są kapitałem stałym, a aktywa obrotowe zobowiązaniami bieżącymi. Natomiast tylko w wyjątkowych przypadkach ujemny poziom kapitału obrotowego uznać można za dopuszczalny. Przykładem mogą być firmy, które sprzedają tylko za gotówkę, zatem nie posiadają należności, nie muszą więc utrzymywać zbyt dużych zapasów, a same korzystają z odroczonych terminów płatności. Wówczas zobowiązania wobec dostawców przekroczą wartość aktywów obrotowych i będą mogły częściowo uczestniczyć w finansowaniu aktywów trwałych. Taka sytuacja z punktu widzenia rentowności firmy jest wręcz wymarzona, gdyż dostawcy „za darmo” finansują rozwój naszej firmy. Wiąże się to jednak z wysokim ryzykiem, bowiem utrzymywanie przez cały czas wysokiego salda zobowiązań jest możliwe tylko przy stabilnej lub rosnącej sprzedaży. Każde wahnięcie sprzedaży spowoduje natychmiastową utratę płynności.

ZAPOTRZEBOWANIE NA KAPITAŁ OBROTOWY

Wartość kapitałów obrotowych, których nie można sfinansować bieżącymi zobowiązaniami, nazywa się zapotrzebowaniem na kapitał obrotowy (ZKO). Zapotrzebowanie to musi zostać pokryte kapitałem, za który musimy zapłacić - zatem w miarę możliwości powinniśmy dążyć do jego minimalizacji.

Wielkość zapotrzebowania na kapitał obrotowy(ZKO) zależy od tego, o ile wartość majątku obrotowego przekracza wartość bieżących zobowiązań.

Stąd zapotrzebowanie można ograniczać poprzez obniżanie poziomu bieżących aktywów oraz zwiększenie zobowiązań.

Niezbędny poziom majątku zależy zarówno od wielkości sprzedaży, jak i od:

• okresu, przez jaki są w firmie przetrzymywane zapasy - w firmach produkcyjnych będzie to okres od zakupu materiałów do produkcji do momentu sprzedaży wyrobów gotowych - jest to tzw. cykl konwersji zapasów (CKZ);

• rzeczywistego okresu, po jakim następuje zapłata za sprzedane towary - jest to tzw. cykl konwersji należności (CKN);

• niezbędnego poziomu środków pieniężnych - na ile dni działalności powinna wystarczyć posiadana gotówka.

Ta część aktywów obrotowych, której nie można sfinansować bieżącymi zobowiązaniami (głównie z tytułu dostaw) nazywa się zapotrzebowaniem na kapitał obrotowy.

Najczęściej firmy uzupełniają braki w tym zakresie poprzez kredyty obrotowe, za które muszą płacić odsetki zwiększa się kosztowność działania firmy). Dlatego też w interesie firm jest minimalizowanie zapotrzebowania na ten kapitał. Poziom tego zapotrzebowania (wielkość) zależy od tego, o ile wartościowo aktywa obrotowe przewyższają zobowiązania krótkoterminowe. Im większa jest to rozbieżność, tym większe jest zapotrzebowanie na kapitał obrotowy. Istnieją dwie metody ograniczania tego zapotrzebowania:

• Poprzez obniżanie stanu aktywów bieżących ( zwłaszcza minimalizowanie stanu zapasów oraz należności krótkoterminowych)

• Poprzez zwiększanie wielkości zobowiązań ( zwłaszcza krótkoterminowych) w szczególności poprzez wynegocjowanie dłuższych terminów płatności na rzecz dostawców.

W praktyce oba te sposoby stosuje się równolegle.

CYKL OBROTOWY BRUTTO

Cykl operacyjny lub cykl kapitału obrotowego brutto to okres (w dniach), jaki mija od zakupu materiałów do produkcji lub towarów handlowych do zainkasowania gotówki.

Im krótszy cykl, tym większa płynność firmy.




CYKL KAPITAŁU OBROTOWEGO NETTO

Na poziom bieżących zobowiązań oprócz wielkości sprzedaży, wpływają także:

• okres, po jakim płacimy naszym dostawcom - jest to tzw. cykl odroczenia płatności zobowiązań z tytułu dostaw (CKD);

• okres regulowania zobowiązań z tytułu wynagrodzeń (duże znaczenie przy pracochłonnej produkcji) i pozostałych zobowiązań.

Znając te wielkości, możemy określić tzw. cykl kapitału obrotowego netto, który mówi, na ile dni przed otrzymaniem zapłaty musimy zapłacić za zakupione materiały lub towary.




Im cykl ten jest krótszy, tym większa jest płynność firmy.

CYKL KONWERSJI (OBROTU) ZAPASÓW

Cykl konwersji zapasów - okres od zakupu materiałów do produkcji lub towarów do sprzedaży.







Z - średnia wartość zapasów

d - liczba dni

P_S - przychody ze sprzedaży produktów (towarów) w okresie




CYKL KONWERSJI NALEŻNOŚCI - okres od sprzedaży do otrzymania zapłaty







N - średnia wartość należności

d - liczba dni

P_S - przychody ze sprzedaży w okresie




CYKL KONWERSJI DŁUGU - cykl spłaty zobowiązań firmy.

Cykl odroczenia płatności zobowiązań z tytułu dostaw - okres, po jakim przeciętnie płacimy dostawcom.




D - średnia wartość zobowiązań (długu) z tytułu dostaw

d - liczba dni

W_Z - łączna wartość zakupów towarów i materiałów w okresie, ewentualnie koszt wytworzenia (bez amortyzacji) sprzedanych produktów

PODSUMOWANIE:

Korzystając z powyższych wzorów, należy stosować się do określonych zasad:

1. należy zawsze przedstawiać wartości średnie w danym okresie, np. średni poziom zapasów, a nie poziom na koniec grudnia, gdyż sezonowość w danej branży może zafałszować wyniki;

2. należy przyjmować do obserwacji w miarę długie okresy, np. wyniki dla całego roku będą bardziej obiektywne niż w przypadku okresów miesięcznych czy też kwartalnych, gdyż zostanie wyeliminowany wpływ wahań sezonowych;

3. wyniki, jakie w ten sposób uzyskamy, określają rzeczywistą, a nie założoną, długość poszczególnych cykli, np. cykl konwersji należności oznaczać będzie, iż odbiorcy przeciętnie płacą nam po danym okresie czasu, a nie że udzieliliśmy im określonego terminu płatności.

OKREŚLENIE WIELKOŚCI ZAPOTRZEBOWANIA NA KAPITAŁ OBROTOWY

1. Zapotrzebowanie na wielkość zapasów -




2. Zapotrzebowanie na wielkość należności -




3. Wielkość zobowiązań -




Zapotrzebowanie na kapitał obrotowy -







Znajomość zapotrzebowania na kapitał obrotowy pozwala ustalić przewidywane wielkości zapasów, należności i zobowiązań. Dzięki temu można ustalić w firmie przewidywalną wielkość należności w sytuacji, gdy sani odbiorcy będą nam płacić np. po 30 dniach lub odpowiedź na pytanie, o ile zmniejszą się zapasy, gdy skrócimy cykl produkcyjny o 2 dni. Informacje takie są cenne, pozwalają bowiem z jednej strony na bardziej efektywne wykorzystanie posiadanego kapitału, a z drugiej strony na odpowiednio wczesne rozpoczęcie starań o dodatkowe źródła finansowania.

Bardzo ważne jest, aby przy planowaniu długości poszczególnych cykli przyjąć realistyczne założenia. Nie możemy np. przyjmować, że odbiorcy, którzy do tej pory opóźniali się w płatnościach, nagle zaczną płacić terminowo. Po ustaleniu wartości optymalnych (wzorcowych) należy na bieżąco kontrolować rzeczywisty poziom wskaźników. Wychwycone odchylenia od przyjętych założeń są sygnałem, iż wystąpiły pewne zaburzenia w zakresie zarządzania zapasami, należnościami, gotówką i długiem firmy.

Przykład 1.

Z danych zawartych w księgach rachunkowych za poprzedni rok wynika, że średnie wartości wynosiły:

• zapasów (Z) 250 000,-

• należności od odbiorców (N) 380 000,-

• środków pieniężnych (P) 80 000,-

• zobowiązań wobec dostawców (D) 300 000,-

Stąd przeciętne zapotrzebowanie na kapitał obrotowy (ZKO) wynosiło:

Z + N + P - D = 410 000,-

Wiedząc, że:

• sprzedaż netto (bez VAT) wyniosła 1 800 000,-

• łączna wartość zakupów towarów i materiałów w okresie 1 900 000,-




2. Cykl konwersji zapasów wynosi:




3. Cykl konwersji należności:




4. Cykl odroczenia płatności:







Przyjmijmy, że firma wstępnie ustaliła, iż wielkość wzorcowa cyklu konwersji zapasów (CKZ) = 30 dni, również CKN = 30 dni, a CKD = 45 dni, to wyznaczone wartości w rzeczywistości znacznie odbiegają od przyjętych założeń. Niepokojący wydaje się bardzo wysoki poziom cyklu operacyjnego sięgającego aż 128 dni cykl kapitału obrotowego również był bardzo wysoki i sięgnął 70 dni.

Cykl operacyjny = CKZ + CKN = 51 + 77 = 128 dni

Cykl kapitału obrotowego = CKZ + CKN - CKD = 51 + 77 - 58 = 70 dni

W przypadku, gdyby spełniona założenia teoretyczne, co do poszczególnych cykli, efekty przedstawiałyby się następująco:
















W sumie zapotrzebowanie na kapitał obrotowy zmniejszy się o ok. 268 357 zł, ponieważ:




147 945 + 147 945 + 80 000 - 234 247 = 141 643 zł

410 000 - 141 643 = 268 357 z




Skróci się także cykl kapitału obrotowego:

30 + 30 - 45 = 25 dni

Sprawne zarządzanie kapitałem obrotowym może stanowić o przewadze konkurencyjnej, zwłaszcza poprzez sferę kosztów operacyjnych. W analizowanej firmie wartości rzeczywiste poszczególnych cykli spowodowały znacznie wyższy poziom zapotrzebowania na kapitał obrotowy (410 000) w stosunku do przyjętego założenia (141 643 zł). Pozostała brakująca kwota (268 357) musiała zostać sfinansowana kredytem, od którego firma musiała zapłacić odsetki, w praktyce sięgające nawet kilkunastu procent w skali roku, co wyraźnie skutkowało wzrostem kosztów finansowych i spadkiem zyskowności. Stąd też optymalizowanie wielkości poszczególnych cykli (skracanie cyklu operacyjnego i wydłużanie CKD) wpłynie na poprawę płynności finansowej firmy poprzez zmniejszenie zapotrzebowania na kapitał obrotowy.

Wykład 4 i Wykład 5 05.11.07.

12.11.07

LEASING

Cechy umowy leasingu -

Leasing nie jest formą zakupu, nie jest też rodzajem kredytu, jak również leasing formalnie nie stanowi dla firmy źródła kapitału, ale może stanowić alternatywę dla kredytu inwestycyjnego.

Leasing różni się od umowy kredytowej dość istotnie. Jeżeli bowiem finansujemy nabycie środków trwałych kredytem (pożyczką), stajemy się od momentu zakupu właścicielem środka trwałego, nawet wówczas, gdy ustanowiony jest zastaw na przedmiocie kredytowania. Natomiast, gdy korzystamy z leasingu, to wyspecjalizowany podmiot (firma leasingowa - podmiot finansujący - dawniej leasingodawca) kupuje wskazany przez korzystającego (dawniej leasingobiorca) przedmiot i przekazuje go do użytkowania na określony czas w zamian za odpowiednie wynagrodzenie wykazane w harmonogramie spłat rat leasingowych.

Umowa leasingu jest bardziej zbliżona do najmu lub dzierżawy niż do zakupu czy kredytu. Jest jednak kilka cech, które wyróżniają ją na tle umów najmu:

1. finansujący kupuje przedmiot leasingu wskazany przez korzystającego i od wybranego przez niego dostawcy;

2. suma płatności z tytułu leasingu jest co najmniej równa nakładom, które finansujący poniósł na nabycie przedmiotu;

3. po zakończeniu umowy, własność przedmiotu leasingu może zostać przeniesiona na korzystającego lub może on nabyć go za cenę niższą od jego wartości rynkowej (choć nie jest to regułą).

Leasing finansowy a operacyjny

O zakwalifikowaniu umowy do leasingu finansowego decyduje spełnienie jednego z 7 poniższych warunków:

1. Po zakończeniu okresu umowy następuje przeniesienie własności przedmiotu leasingu na korzystającego.

2. Po zakończeniu umowy korzystający ma prawo do nabycie przedmiotu umowy za cenę niższą od jej wartości rynkowej.

3. Okres umowy jest równy lub dłuższy od 75% przewidywanego okresu ekonomicznej użyteczności przedmiotu (a więc okresu amortyzacji).

4. Suma opłat leasingowych, ustalona w dniu zawarcia umowy, pomniejszonych o dyskonto, przekracza 90% wartości rynkowej przedmiotu umowy na ten dzień (do dyskontowania sumy opłat leasingowych najczęściej przyjmuje się stopę kredytu lombardowego obowiązującą na dzień zawarcia umowy).

5. Umowa zawiera przyrzeczenie finansującego do jej przedłużenia lub zawarcia kolejnej umowy z korzystającym dotyczącej tego samego przedmiotu leasingu.

6. W umowie przewidziano możliwość jej wypowiedzenia przed końcem okresu obowiązywania z zastrzeżeniem, że wszystkie poniesione z tego powodu straty przez finansującego poniesie korzystający.

7. Przedmiot umowy został dostosowany do indywidualnych potrzeb korzystającego i tylko on może go używać bez dokonywania istotnych zmian.

Jeżeli umowa nie spełnia żadnego z powyższych warunków, to będzie sklasyfikowana jako leasing operacyjny.

W leasingu finansowym przedmiot umowy jest amortyzowany i zaliczany z punktu widzenia rachunkowości do środków trwałych korzystającego (mimo, że formalnie nie stanowi jego własności).

W leasingu operacyjnym przedmiot jest amortyzowany przez finansującego.

Leasing finansowy z podatkowego punktu widzenia jest podobny do kredytu: opłata dziele się na część odsetkową i spłatę wartości. Część odsetkowa jest dla korzystającego kosztem uzyskania przychodu, natomiast spłata wartości nie, bo kosztem jest amortyzacja.

Dla korzystającego z leasingu operacyjnego całość opłat leasingowych stanowi koszty uzyskania przychodu (ponoszone są z zysku przed opodatkowaniem).

Porównanie leasingu i kredytu -

Dokonując porównania, musimy rozważyć wiele aspektów, takich jak:




• dostępność;

• koszty;

• ryzyko;

• wpływ na pozycję finansową firmy




W praktyce można wyodrębnić 3 główne przypadki decydujące o wyborze leasingu zamiast kredytu:

1. Nie możemy lub nie chcemy angażować własnej gotówki w zakup potrzebnego środka trwałego i rozważamy alternatywę: zakup finansowany kredytem lub leasing.

2. Nie możemy, z różnych przyczyn, uzyskać kredytu na zakup środka trwałego i jedynym sposobem na pozyskanie go dla firmy jest leasing.

3. Moglibyśmy zaciągnąć kredyt, ale procedura byłaby długa i męcząca, natomiast leasing możemy uzyskać „od ręki”.

Umowy leasingowe są bardziej dostępne z punktu widzenia możliwości finansowych firm, gdyż finansujący (firma leasingowa) nie stosuje takich drastycznych rygorów w zakresie zdolności kredytowej, czym uzyskuje przewagę nad bankiem. Zabezpieczeniem umowy leasingowej jest przedmiot leasingu. W umowie kredytowej żąda się posiadania przez firmę wolnych (niezabezpieczonych) aktywów bądź poręczeń czy gwarancji trudnych do uzyskania bądź kosztownych. Firmy leasingowe są skłonne podjąć wyższe ryzyko, gdyż de facto przedmiot leasingu do ostatniej raty jest własnością firmy leasingowej, natomiast w przypadku umowy kredytowej staje się własnością firmy, chyba że dokonano przewłaszczenia na rzecz banku.

Leasing daje możliwość zmiany wartości zarówno aktywów, jak i pasywów (w przypadku leasingu finansowego), gdyż przedmiot leasingu wykazywany jest w aktywach korzystającego, jednakże rosną również wielkości zobowiązań po stronie pasywów, co ma wpływ na strukturę kapitałową, a zwłaszcza relację długu do kapitałów własnych.

Umowa kredytowa jednoznacznie zwiększa wartość aktywów i zadłużenie firmy. Taka sytuacja nie występuje w leasingu operacyjnym, gdyż ma to charakter finansowania pozabilansowego.

Porównanie leasingu i kredytu: opłaty i koszty

Obliczając łączne koszty leasingu, musimy uwzględnić opłatę wstępną, raty i wykup końcowy, w przypadku kredytu oprócz odsetek i prowizji, także np. koszty ustanowienia zabezpieczeń, których nie ponosilibyśmy przy umowie leasingowej.

Ten sposób porównania nie uwzględnia:

• aspektów podatkowych,

• zmian wartości pieniądza w czasie (wydatki ponoszone później są warte mniej niż ponoszone wcześniej).

Wynik byłby zatem prawidłowy tylko w przypadku łącznego spełnienia następujących warunków:

• okres kredytowania i leasingu jest równy oraz zgodny z okresem amortyzacji środka trwałego;

• opłata początkowa z tytułu umowy leasingu i udział własny w kredytowanej inwestycji są identyczne;

• na końcu umowy nie ma opłaty za przeniesienie własności przedmiotu leasingu.

Lepszym sposobem porównania kosztów kredytu i leasingu jest metoda dyskontowa, która umożliwia porównanie umów o dowolnym sposobie spłaty i amortyzacji. Opiera się ona na porównaniu teraźniejszej wartości wydatków ponoszonych przy kredycie i leasingu.

Stosując tę metodę, dyskontujemy (sprowadzamy do dzisiejszej wartości) strumienie pieniężne - czyli wszystkie płatności związane z leasingiem i kredytem.

W rachunku uwzględnimy zatem spłaty rat kredytu wraz z odsetkami i prowizjami oraz wszystkie opłaty leasingowe.

Jako stopę dyskontową przyjmujemy nominalne oprocentowanie kredytu.

Nie można jednak wprost porównać umów rozliczanych w różnych walutach (np. kredytu złotowego i leasingu denominowanego w EURO).

Wykład 6 19.11.2007

VENTURE CAPITAL

(notatki z materiałów z neta, wstęp z wykładów )

Przedsiębiorcy mający pomysł na biznes z reguły będący w fazie poszukiwania kapitału, mają olbrzymie trudności z jego znalezieniem ze względu na klika przyczyn:

1. Brak wystarczającego długiego okresu funkcjonowania

2. Brak zdolności do zaciągania kredytów

3. Ryzykowne przedsięwzięcie z punktu widzenia obszaru działalności przedsiębiorstwa

4. Brak wystarczającej wiedzy finansowej, menadżerskiej

Z takich przyczyn wielu przedsiębiorców nie może rozpocząć swojej działalności, gdyż brak kapitału, a nawet możliwości jego pozyskania są wystarczającą barierą uniemożliwiającą rowój biznesu, a nawet jego założenia.

Rozpoczynający działalność przedsiębiorcy pełni są rozczarowania do rynku finansowego. W sytuacji kiedy jedynie kapitału brakuje im do realizacji ambitnych planów (tak im się przynajmniej wydaje), oferta rynków finansowych w zakresie finansowania przedsiębiorczości u jej początków jest uboga. Finansowanie długiem jest niemożliwe z powodu braku historii finansowej oraz braku zabezpieczeń. Korzystanie z leasingu z podobnych powodów jest znacznie utrudnione. Uzyskanie kredytów kupieckich bardzo trudne. Uzyskanie przedpłat czy zaliczek z powodu braku wiarygodności i referencji niemożliwe.

Na etapie rozpoczęcia działalności przedsiębiorcy mogą liczyć na własne środki finansowe lub pożyczki najbliższych. Przy spełnienie niektórych warunków mogą również skorzystać z finansowania przy pomocy funduszu venture capital. „Naturalnym” sposobem finansowania projektów start-up'owych jest finansowanie typu equity lub zbliżone do niego finansowanie za pomocą „elastycznych” pożyczek rodziny i przyjaciół.

Definicja

Venture capital można zdefiniować jako kapitał średnio- i długoterminowy, który inwestowany jest za pomocą nabycia akcji bądź udziałów (rzadziej obligacji zamiennych) małych i średnich przedsiębiorstw, charakteryzujących się dużym potencjałem wzrostu, najczęściej działających w oparciu o nowatorskie i unikalne rozwiązania, z zamiarem ich późniejszego odsprzedania celem realizacji zysku pochodzącego z przyrostu wartości przedsiębiorstwa.

Termin venture capital najczęściej tłumaczony jest na język polski jako „kapitał wysokiego ryzyka”. Oznacza to, że główną cechą tego instrumentu finansowania przedsięwzięć jest założenie, że inwestorzy gotowi są zaakceptować wyższy poziom ryzyka niż w przypadku innych form inwestowania (np. inwestycje w akcje na rynku publicznym), w zamian jednak oczekują, że inwestycja ta, w przypadku powodzenia, przyniesie im wielokrotnie większe zyski, rekompensując nieuniknione straty na innych przedsięwzięciach.

Nie oznacza to bynajmniej, że venture capital to kapitał spekulacyjny, akceptujący ekstremalne ryzyko w celu osiągnięcia szybkich i dużych zysków.

Jak każdy instrument finansowy venture capital ma swoje zalety i wady. Oferując określone korzyści, zmusza do rezygnacji z korzyści związanych z innymi źródłami finansowania.

Zalety finansowania venture capital

Wśród zalet finansowania typu venture należy wykazać w pierwszej kolejności możliwość realizacji nawet bardzo ryzykownych projektów bez stosownych zabezpieczeń. Jest to, de facto, jedyna możliwość realizacji obarczonych dużym ryzykiem przedsięwzięć w fazie projektowania produktu bądź usługi (seed financing) lub zakładania firmy (start-up financing), gdy założyciele ani ich najbliższe otoczenie nie dysponują odpowiednimi środkami finansowymi. Jest to również idealne źródło finansowania, gdy firma etap udanego startu ma już za sobą i planuje ekspansję.

Finansowanie się kapitałem własnym na tych etapach rozwoju firmy, gdy występuje spore ryzyko i trudno przewidzieć rozwój sytuacji, daje w miarę komfortową sytuację w zakresie utrzymania płynności finansowej.

Do zalet venture capital należy z pewnością charakter zaangażowania finansowego. Kapitał z funduszu venture capital zwiększa kapitał zakładowy (akcyjny) spółki. Oznacza to, że firma kapitału tego nie musi zwracać, ponadto nie obciążają firmy koszty finansowe, jak w przypadku kredytu. Zmiana struktury bilansu nie tylko nie zmniejsza zdolności przedsiębiorstwa do zaciągania zobowiązań, lecz ją zwiększa.

Pozycja rynkowa małych i średnich firm w początkowych fazach rozwoju jest na tyle niestabilna, że niemal każda zmiana koniunktury zmienia radykalnie ich sytuację finansową. Oznacza to, że przy niekorzystnych zmianach na rynku większość z tych firm ma problemy z utrzymaniem płynności finansowej. W przypadku finansowania inwestycji kredytem bankowym, może to spowodować trudności w regulowaniu zobowiązań wobec banku. Negocjacje z bankiem w tym przypadku, nie dość, że trudne i kosztowne, to mogą okazać się po prostu nieefektywne. Przejściowe problemy finansowe mogą okazać się początkiem końca firmy.

Z założenia venture capital oczekuje zwrotu z kapitału wyższego niż przeciętny. Oznacza to, że w polu zainteresowania funduszy znajdują się małe, innowacyjne firmy. Wiele z tych małych firm, nie widząc perspektyw w rywalizacji z większymi od siebie konkurentami, poszukuje dla siebie niszy rynkowej, często opartej o innowacyjne rozwiązania lub obsługę niewielkiego segmentu rynku. O ile dla banku innowacyjność jest synonimem niepewności i zagrożenia, to dla funduszu venture capital może być czynnikiem zwiększającym szanse na spektakularny sukces (i duże pieniądze).

Nawet dla firm, które spełniają kryteria rynku publicznego (a więc, teoretycznie, mogą taniej pozyskać kapitał) wybór venture capital jako źródła finansowania może mieć swoje zalety, przejawiające się głównie w niższym koszcie procesu akwizycji kapitału. Mniejszy jest koszt przygotowania dokumentacji, unika się uciążliwej procedury dopuszczeniowej. Niejednokrotnie fundusz uczestniczy w procesie przygotowania dokumentacji niezbędnej do oceny opłacalności inwestycji. Uzyskanie dostępu do kapitału może też być o wiele szybsze (2-3 miesiące) niż w przypadku wprowadzania spółki na parkiet.

Kolejną zaletą finansowania rozwoju firmy poprzez venture capital jest możliwość uzyskania wartości dodanej (added value) w postaci wysokiej jakości wiedzy biznesowej. Menedżerowie funduszy venture capital posiadają dużą wiedzę z zakresu finansów, marketingu i zarządzania, co przy, często sporych, brakach występujących na tym polu w małych i średnich firmach, daje możliwość znaczącej zmiany jakościowej w tym zakresie. Ma to ogromne znaczenie w wielu firmach „technologicznych”, gdyż, w większości przypadków, pomysłodawcami nowego biznesu i zarazem zarządzającymi są osoby doskonale znające zagadnienia techniczne wiążące się z projektem, brak zaś im wiedzy i doświadczenia w zarządzaniu przedsiębiorstwem. Obecność przedstawicieli funduszu venture capital w radzie nadzorczej, a czasami również w zarządzie, podnosi ogólną kulturę organizacyjną firmy.

Fundusz venture capital, jako inwestor, przyczynia się również do poprawy wizerunku firmy. Zarówno inne fundusze inwestycyjne, banki, a także kontrahenci, skłonni są traktować taką firmę jako bardziej wiarygodną. Przyczynia się do tego świadomość faktu, że kondycja finansowa firmy, jak też realność zamierzeń biznesowych zarządu firmy, została sprawdzona przez fundusz venture capital o wiele solidniej niż ma to miejsce w przypadku standardowego postępowania o przyznanie kredytu.

W sytuacji, gdy zaprojektowana struktura kapitałowa przewiduje również udział kapitału dłużnego w finansowaniu inwestycji, o wiele łatwiej wtedy o pozyskanie kredytu. Fundusz nie tylko uwiarygadnia projekt, ale jest w stanie wesprzeć nas w negocjacjach z bankiem, gdyż część funduszy venture capital to spółki należące do banków.

Zaletą venture capital jest także możliwość zachowania w tajemnicy wielu istotnych dla działalności firmy informacji, które, w przypadku pozyskania kapitału za pomocą oferty publicznej, musiałyby być powszechnie dostępne, również dla konkurentów. W przypadku firm planujących ekspansję konieczność upowszechniania zamierzeń inwestycyjnych bądź strategicznych może okazać się nie do przyjęcia.

Fundusze venture capital nie są zainteresowane realizacją bieżącego zysku (np. w postaci dywidend), lecz reinwestycją zysków, aby umożliwić przedsiębiorstwu szybki rozwój, a co za tym idzie - wzrost wartości udziałów. Z reguły jest to zgodne z oczekiwaniami przedsiębiorców i potrzebami szybko rozwijających się firm we współczesnej gospodarce, gdzie kapitał nierzadko stanowi o przewadze konkurencyjnej.

Niezwykle istotną zaletą finansowania poprzez venture capital jest również fakt, że fundusze venture capital są inwestorami pasywnymi. Oznacza to, że akceptując plan działania przedsiębiorcy, nie ingerują w bieżące zarządzanie. Dzięki temu przedsiębiorca ma pełną swobodę działania w ramach zatwierdzonych przez inwestora planów. Ma to znaczenie dla przedsiębiorców, którzy posiadają wizję rozwoju swojej firmy i w jej konsekwentnej realizacji upatrują sukcesu.

Kolejną zaletą inwestycji venture capital jest permanentna i dokładna kontrola działalności spółki sprawowana przez fundusz. Umieszczenie skutecznych mechanizmów kontroli właścicielskiej funduszu po stronie zalet dla biorcy kapitału może budzić zdziwienie. Jednakże efektywne wykorzystanie przez firmę wiedzy menedżerów funduszu musi się wiązać z wprowadzeniem skutecznej, rzetelnej i aktualnej sprawozdawczości. Identyfikacja we właściwym czasie zagrożeń i wprowadzenie ewentualnych modyfikacji planów, daje szanse na uniknięcie poważniejszych problemów w przyszłości.

Nie bez znaczenia jest również możliwość dostępu do informacji biznesowych będących w posiadaniu funduszy. W wielu przypadkach pozwoli to na dotarcie z informacją handlową na rynki, które dotychczas były nieosiągalne. Ponadto fundusze często kompletują portfel inwestycyjny tak, że kontrolowane przez nie spółki produkują (świadczą usługi) komplementarne lub mogą być odbiorcami (dostawcami) pozostałych spółek z portfela. Daje to niemal natychmiastową możliwość zwiększenia przychodów.

Wady finansowania venture capital

Najistotniejszą wadą, z punktu widzenia niewielkich, zwłaszcza rodzinnych firm, jest zmiana struktury kapitałowej firmy. Oznacza to w praktyce nie tylko konieczność podziału wypracowanego zysku, ale również podział władzy. Utrata części władzy, świadomość, że teraz działania zarządu będą kontrolowane i weryfikowane wzbudza wśród nich opór przed podjęciem decyzji o udziale kapitału venture w ich przedsięwzięciu.

Podstawowe zastrzeżenia przedsiębiorcy sprowadzają się do obaw:

• że fundusz chce przejąć jego firmę „za grosze”,

• że przejmując kontrolę nad firmą w szybkim czasie doprowadzi do zmiany zarządu i zmieni strategię działania firmy, marginalizując przedsiębiorcę zarówno jako współwłaściciela jak i zarządzającego.

Wyżej zdefiniowany charakter inwestycji typu venture capital wyklucza jednak taki scenariusz.

Kolejną wadą, z punktu widzenia rentowności kapitału własnego, jest fakt, że wniesiony kapitał pracuje dla funduszu, nie dla przedsiębiorcy. Za możliwość korzystania z pieniędzy banku należy oczywiście zapłacić (prowizje, odsetki), jednakże efekty finansowe osiągnięte dzięki zaangażowaniu tego kapitału są dochodem przedsiębiorcy.

Do wad zaliczyć trzeba także zdecydowanie niższą niż w ofercie publicznej wycenę akcji (przedstawiciele funduszy sami przyznają, że jest to najdroższe z możliwych źródło pieniędzy) oraz brak możliwości transferu branżowego know-how, co ma miejsce w przypadku inwestycji dokonanej przez inwestora branżowego.

Postrzegany często jako wadę czasowy charakter zaangażowania kapitału przez venture capital nie ma w istocie większego znaczenia dla przedsiębiorcy, gdyż wyjście z inwestycji jest problemem funduszu venture capital. Pod warunkiem jednak, że przedsiębiorca uzgodni wcześniej z funduszem zasady, na jakich fundusz opuści firmę. W przeciwnym razie nabywcą pakietu udziałów należących dotychczas do funduszu venture capital może być inwestor niezainteresowany kontynuowaniem strategii realizowanej przez przedsiębiorcę i dążący do zmarginalizowania jego roli w spółce.

Wnioski

Oczywiście kapitał venture nie jest optymalnym źródłem finansowania dla wszystkich firm. Kiedy firma działa na stabilnym rynku, ekspansję jest w stanie sfinansować z zysku i kredytów bankowych, to nie ma potrzeby sięgania po bardzo drogi kapitał z funduszy venture capital.

Każdy przedsiębiorca, rozważając możliwość finansowania swojego biznesu ze środków funduszy venture capital, powinien rozważyć wszelkie argumenty przemawiające za i przeciw takiemu rozwiązaniu. Zważyć przedstawione tu wady i zalety pod kątem własnych możliwości, potrzeb i oczekiwań.

Generalnie jednak korzyści z inwestycji venture capital zdecydowanie przewyższają wynikające z tego faktu ograniczenia i wpływają korzystnie na konkurencyjność zasilonych tym kapitałem firm. Według European Venture Capital Association (EVCA) firmy zasilone przez venture capital zwiększają zyski w tempie 35 procent rocznie, eksport o 34 procent na rok, a sprzedaż produktów zwiększają w tempie pięciokrotnie szybszym, niż firmy z listy 100 najlepszych firm brytyjskich Financial Times.

Dzięki wsparciu udzielanemu rozpoczynającym działalność młodym przedsiębiorcom, wiele firm może powtórzyć sukces Intela, Compaqa, Lotusa czy Xeroxa (firmy te korzystały z kapitału venture capital).

W sytuacji, gdy polski rynek kapitałowy jest rachityczny, banki niezwykle konserwatywne w finansowaniu małego i średniego biznesu oraz wobec braku znaczącej podaży kapitału typu angel financing (osoby fizyczne inwestujące w niewielkie firmy), to, jeśli pominiemy kapitał możliwy do pozyskania od członków rodziny i znajomych, venture capital pozostaje jedynym realnym źródłem finansowania małych, dynamicznych firm.

Venture capital realizują zyski z tego rodzaju inwestycji poprzez odsprzedanie spółki inwestorowi branżowemu lub poprzez wprowadzenie spółki na parkiet giełdowy. Średni okres inwestycji venture capital w spółki wzrostowe wynosi około 5 lat. Ponieważ ryzyko jest duże oczekują wysokiej stopy zwrotu z zainwestowanego kapitału wynoszącej średnio 50 % w skali roku. Niektóre transakcje przechodzą jednak najśmielsze marzenia - np. fundusz Benchmark Capital zakupił w 1997 roku za 5 mln. USD 22 % akcji spółki eBay, która zajmuje się aukcjami za pośrednictwem Internetu. W 1999 roku wartość akcji tej spółki wynosiła 2,5 mld USD (500 krotne przebicie !!!). Funduszom venture capital zawdzięczają swój rozkwit tak znane obecnie giganty internetowe, jak Netscape czy Amazon.com.

Wykład 7 26.11.07

KOSZTY POZYSKIWANIA KAPITAŁU

Mówiąc o kosztach kapitału, myślimy zwykle o zewnętrznych źródłach finansowania przyjmując często, że kapitał ze źródeł wewnętrznych (zysków zatrzymanych w firmie) jest całkowicie darmowy. Jest to podstawowy błąd, gdyż zewnętrzny podmiot udostępniający firmie kapitał niezależnie, czy będzie to osoba nabywająca udziały w spółce, czy też bank udzielający kredytu, traktuje to jako inwestycję. Oczekuje w związku z tym określonej stopy zwrotu zaangażowanego kapitału.

W przypadku finansowania ze źródeł wewnętrznych, przedsiębiorca pozostawiając w swojej firmie dochód przez nią wypracowany, nie musi nikomu za to płacić. Traci jednak możliwość alternatywnego zainwestowania tych środków. Należy pamiętać, że wypracowany zysk należny jest nie samej firmie, ale jej właścicielom (udziałowcom).

W przypadku konieczności pozyskania kapitału w drodze emisji dodatkowych udziałów, należy liczyć się z tym, że dotychczasowi właściciele będą musieli zgodzić się na to, aby podzielić się zarówno władzą w spółce, jak i wypracowanym zyskiem. W związku z tym należy przewidzieć z góry, iż przyjęcie nowych udziałowców w praktyce może być bardziej kosztowne niż sfinansowanie działań typową formą długu (np. kredyt, pożyczka itd.).

Gdy decydujemy się na finansowanie w postaci długu, należy pamiętać, iż pożyczkodawca ma umową zagwarantowany zysk w postaci odsetek, które mu się należą niezależnie od tego, czy firma wypracuje zysk.

Należy pamiętać, iż kapitał pożyczony podlega zwrotowi w całości w określonym terminie, a w przypadku upadku firmy pożyczkodawca (kredytodawca) ma pierwszeństwo w dochodzeniu swoich roszczeń, nawet przed właścicielami firmy, którzy dopiero mogą ubiegać się o swoje wniesione udziały po zaspokojeniu wszystkich roszczeń. W praktyce oznacza to brak możliwości odzyskania swojego wniesionego kapitału.

Z drugiej jednak strony koszt kapitału obcego jest łatwo ustalić, gdyż występuje jedynie w postaci oprocentowani. Przy czym pamiętać należy, że dodatkowe ponoszone opłaty związane ze sporządzaniem dokumentacji kredytowej, dodatkowa prowizja naliczana przez bank powiększają widoczny w postaci odsetek, koszt. Z kolei traktowanie przez przepisy podatkowe odsetek jako kosztu uzyskania przychodu, zmniejsza o tak zwany efekt tarczy podatkowej rzeczywisty koszt kapitału obcego.

KOSZT KAPITAŁU WŁASNEGO

Decydując się na własne źródło finansowania można uczynić to na kilka sposobów:

1. Poprzez pozostawienie wygenerowanego zysku

2. W spółkach akcyjnych poprzez emisję kolejnych akcji zwykłych

3. W spółkach z o.o. i pozostałych spółkach poprzez przyjęcie nowych udziałowców

4. Poprzez podwyższenie kapitału założycielskiego w drodze wniesienia opłat do już wniesionych udziałów ( we wszystkich spółkach)

Decydując się na przyjęcie nowych udziałowców należy brać pod uwagę, że wystąpi tutaj ryzyko utraty kapitałów lub też ryzyko nie osiągania zakładanej stopy zwrotu z zainwestowanego kapitału. Biorąc pod uwagę fakt, że przystąpienie do spółki w drodze nabycia udziałów (akcji) jest bardziej ryzykowne niż ulokowanie wolnych środków pieniężnych na lokatach uznanych za bezpieczne, tj. lokatach bankowych, poprzez zakup obligacji, bonów skarbowych itp. Stąd potencjalny inwestor oczekuje, że inwestycja w postaci zakupu akcji przyniesie znacznie większą satysfakcję finansową (większą stopę zwrotu z zainwestowanego w firmie kapitału). Zgodnie, zatem z podstawową regułą inwestycyjną, która mówi, że:

Wraz ze wzrostem ryzyka inwestycji rośnie oczekiwana stopa zwrotu.

KOSZT KAPITAŁU

Z pozyskiwaniem kapitału przez firmę związane są koszty, bez względu na to, czy jest to kapitał obcy (kredyt, pożyczka, emisja obligacji), czy kapitał własny (pozyskany w drodze emisji akcji, sprzedaż dodatkowych udziałów). Również koszty są ponoszone przy reinwestowaniu zysku, czyli w sytuacji, gdy firma nie wypłaci jej udziałowcom dywidendy pomimo wypracowanego zysku.

W takiej sytuacji mamy do czynienia z kosztem alternatywnym (kosztem utraconych możliwości - możliwości inwestycyjnych, które utraciliśmy, nie realizując zysków).

Koszt kapitału - jest ściśle uzależniony od ponoszonego ryzyka, co z kolei oznacza, iż łatwiej będzie firmie znaleźć inwestora w przypadku, gdy firma jest stabilna i rozwojowa, a sytuacja gospodarcza w kraju, w którym firma działa, jest ustabilizowana i są optymistyczne rokowania, co do dalszego wzrostu gospodarczego. Wówczas ryzyko w tej inwestycji będzie mniejsze, w szczególności niskie jest ryzyko, gdy przedmiot inwestycji z góry zapewnia określony poziom stopy zwrotu z danej inwestycji.

Rozpatrując obiekt inwestycji, inwestor musi brać pod uwagę zasadę, iż wraz ze wzrostem oczekiwanej stopy zwrotu z inwestycji rośnie ryzyko. Stąd też uważa się za inwestycje praktycznie pozbawione ryzyka w ustabilizowanej gospodarce takie inwestycje, jak zakup obligacji skarbowych oraz lokaty bankowe w dużych bankach. Bardzo ryzykowną inwestycją są zakupy udziałów w spółkach, zwłaszcza od niedawna funkcjonujących.

Koszt kapitału - jest to oczekiwany przez jego właściciela dochód określony stopą zwrotu, który składa się z 2 elementów:

• stopy wolnej od ryzyka (stopy zwrotu z inwestycji pozbawionych ryzyka, np. oprocentowanie bonów skarbowych, obligacji czy lokat w pewnych bankach);

• tzw. premii za ryzyko (ma ona charakter zmienny - rośnie wraz ze wzrostem ryzyka inwestycji).

Można powiedzieć, iż na koszt kapitału ponoszonego przez firmy duży wpływ ma poziom rynkowych stóp procentowych. Są one podstawą do określenia tzw. minimalnej stopy zwrotu, gdyż mają charakter pewnych korzyści. W przypadku inwestycji w akcje i udziały spółek do tej kwoty należy doliczyć też premię za ryzyko.

Koszt akcji uprzywilejowanych:

W przypadku akcjonariuszy uprzywilejowanych ich status w firmie jest dość specyficzny. Często akcjonariusze ci w statucie spółki mają z góry zagwarantowaną dywidendę, nawet pomimo faktu, iż firma nie uzyskuje zysku. Stąd też kapitał akcyjny uprzywilejowany w strukturze kapitałowej firmy jest często traktowany jako zobowiązanie podmiotu, a jego wartość pomijana jest w kalkulacji kapitału netto danego przedsiębiorstwa. W konsekwencji wartość kapitału netto spółki oraz wartość kapitału własnego nie są sobie równe.

Koszt akcji uprzywilejowanej odpowiada wymaganej przez inwestorów stopie zwrotu zgodnie z poniższą formułą:










kkwu - koszt akcji uprzywilejowanych

D - kwota dywidendy przypadająca na 1 akcję uprzywilejowaną

c - aktualna cena rynkowa jednej akcji uprzywilejowanej




Przykład 1.

Wartość dywidendy przypadającej na 1 akcję uprzywilejowaną spółki wynosi 2 PLN. Aktualna cena rynkowa takiej akcji odpowiada kwocie 14 PLN.

Koszt akcji uprzywilejowanych spółki wynosi:




Przy kalkulacji kosztu kapitału akcji uprzywilejowanych należy brać pod uwagę również koszty samej emisji akcji, które zwiększają koszt kapitału.

Przykład 1.1

Spółka planuje emisję akcji uprzywilejowanych i przewiduje, że ich cena rynkowa ukształtuje się na poziomie 14 PLN, a koszty emisji będą stanowić 3% wartości wyemitowanych akcji. Jedna akcja uprzywilejowana spółki upoważnia do dywidendy, odpowiadającej kwocie 2 PLN.

Koszt akcji nowej emisji będzie równy:







Wnioski: (egz.!!!)

Koszt akcji uprzywilejowanych nie oznacza dla przedsiębiorstwa realnego odpływu środków pieniężnych. Zadaniem kierownictwa firmy, w której koszt akcji uprzywilejowanych ukształtował się na poziomie 14,7%, jest inwestowanie kapitału akcyjnego uprzywilejowanego w takie przedsięwzięcia, w których dochodowość wyniesie nie mniej niż 14,7%. W przypadku uzyskiwania mniejszej dochodowości z inwestycji od posiadanej stopy zwrotu (wyliczone 14,7%) posiadacze akcji uprzywilejowanych rozważą wycofanie swoich udziałów z firmy.

Wadą tej metody jest fakt, iż odnosi się ona do spółek notowanych na giełdzie, gdyż do kalkulacji niezbędna jest cena rynkowa akcji.

Koszt zysków zatrzymanych - model CAPM (capital assets pricing model):

Metoda CAPM pozwala określić koszt kapitału wg wzoru:







ks - koszt zysku zatrzymanego

krs - stopa dochodu wolna od ryzyka

km - stopa dochodu od akcji przeciętnych (przeciętna rynkowa stopa zwrotu)

β - współczynnik ryzyka właściwy dla danego przedsiębiorstwa

(km - krs) - premia za ryzyko związane z inwestowaniem w akcje danego przeds.

Współczynnik beta:

• β = 1 ryzyko przeciętne;

• β > 1 podwyższone ryzyko (im większa wartość β, tym większe ryzyko);

• β < 1 ryzyko stosunkowo niewysokie.

Krs- stopa dochodu:

Jest to poziom oprocentowania lokat uznawanych za pozbawione ryzyka, czyli oprocentowanie lokat bankowych, bądź obligacji skarbowych (rzadziej bonów skarbowych).

Km- przeciętna rynkowa stopa zwrotu

Ten parametr określa się na podstawie średnich stóp zwrotu, w której działa firma, bądź średniej stopy zwrotu uzyskiwanej na giełdzie

β - współczynnik ryzyka właściwy dla danego przedsiębiorstwa

Parametr ten ustala się biorąc pod uwagę:

1. Branże, w której działa firma, pod kątem tempa wzrostu branży, możliwości rozwojowych i zagrożeń dla branży

2. Strukturę aktywów firmy oraz strukturę źródeł finansowania (wielkość zadłużenia, stopień nowoczesności majątku, skalę jego zamortyzowania)

3. Wyniki finansowe spółki

Parametr ten ustala się na bazie danych historycznych, stąd im dłużej działa spółka, tym bardziej precyzyjny będzie parametr beta. Mając na uwadze krotki okres działalności giełdy w Polsce oraz krotką historię firm tam notowanych (kilkunastoletni okres działania przy zaznaczaniu parametru beta przyjmuje się jako krótki okres), stąd wyniki będą niedokładne.

Zyski zatrzymane, nazywane niepodzielnymi, to jedno z najczęściej stosowanych w praktyce źródeł zwiększania kapitałów własnych. Zyski zatrzymane stanowią tę część dochodu pozostającego do dyspozycji przedsiębiorstwa, która nie została wypłacona udziałowcom w postaci dywidendy, lecz pozostała w przedsiębiorstwie do sfinansowania jego potrzeb.

Zadaniem kierownictwa firmy jest taki sposób wykorzystania zatrzymanego zysku, który pozwoli na osiągnięcie stopy zwrotu nie mniejszej od możliwej do uzyskania przez akcjonariuszy (udziałowców) z wypłaconej im i zainwestowanej poza spółką dywidendy. Ta minimalna wymagana stopa zwrotu jest kosztem zysku niepodzielnego, reinwestowanego w przedsiębiorstwie.

Przykład 2

Wolna od ryzyka stopa dochodu obligacji skarbowych wynosi krs = 9%.

Współczynnik ryzyka rynkowego beta właściwy dla badanej spółki to β = 1,4.

Stopa dochodu dla akcji przeciętnych wynosi km = 14%.

Koszt zysku zatrzymanego spółki to:







Wnioski:

Koszt kapitału (zysku zatrzymanego) na poziomie 16% oznacza, iż w przypadku, gdyby firma nie uzyskała stopy zwrotu z reinwestowanego zysku na poziomie wyższym niż 16%, należałoby rozważyć przeznaczenie tego zysku na dywidendę i wypłatę jej akcjonariuszom. W przeciwnym razie grozi spółce wyprzedaż akcji.

Wykład 8 3.12.07

Koszt zysków zatrzymanych- model wzrostu Gordona (model Gordona):







D1 - dywidenda płacona od akcji zwykłej po zakończeniu okresu obrachunkowego

c1 - aktualna cena rynkowa akcji zwykłej

g - współczynnik wzrostu dywidendy.

Model wzrostu Gordona jest jednym z najprostszych i najdokładniejszych narzędzi stosowanych do ustalenia kosztu kapitału własnego, a w szczególności do kosztu zysków zatrzymanych. Podstawową barierą może być ustalenie współczynnika wzrostu dywidendy- g. Parametr ten jest określany na bazie danych historycznych firmy, stąd im dłuższy okres, z którego gromadzone są dane o firmie, tym mniejsze prawdopodobieństwo popełnienia błędu przy konstruowaniu modelu w obszarze współczynnika g.

Ustala się tu, bowiem, jak dotychczas kształtował się trend, w zakresie wypłat dywidendy w firmie, czyli ustala się, czy w ogóle firma wypłacała dywidendę w minionych latach, jaki odsetek zysku one stanowiły i czy występował stały wzrost wypłat dywidend oraz czy firma wypłacała je systematycznie (corocznie).

Model z reguły ma zastosowanie do oceny kosztu kapitału własnego społek notowanych na giełdzie, wskazuje na to parametr C1 (aktualna cena rynkowa akcji zwykłej). Z kolei dywidenda płacona od akcji zwykłej - parametr D1-odnosi się do ostatnio wypłaconej dywidendy. Model ten, ze względu na swoją prostotę, oceniany jest jako jeden z najlepszych.

Przykład 3.

Aktualna jednostkowa cena rynkowa akcji zwykłych spółki wynosi 12 PLN. Inwestorzy oczekują, że na koniec roku zostanie wypłacona dywidenda w wysokości 1.50 PLN na jedną akcję. Stopa wzrostu dywidendy została ustalona na poziomie 5%.

Koszt kapitału własnego, obliczony metodą Gordona, jest równy:







Wnioski:

Koszt kapitału ustalony modelem Gordona na poziomie 17% wskazuje, iż zyski zatrzymane powinny przynieść co najmniej 17% dochód. Model Gordona uznawany jest współcześnie za jedną z najlepszych metod szacowania kosztów kapitału własnego. Jedyny problem stanowi określenie współczynnika wzrostu dywidendy (g), który bywa szacowany na podstawie danych z przeszłości, co do tempa wzrostu wypłaconych dywidend.

Jeżeli firma nie będzie w stanie osiągnąć takiej stopy zwrotu, wówczas należałoby rozważyć nie pozostawianie zysków w przedsiębiorstwie, lecz wypłacenie dywidend, które zainwestowane będą przez inwestorów ( właścicieli firmy jej udziałowców) w przedsięwzięcia, które mogą dać wyższą stopę zwrotu. W ten sposób uniknie się wyzbywania się udziałów (akcji) przez niezadowolonych posiadaczy akcji.

Koszt kapitału własnego w oparciu o stopę dochodu z obligacji:

W przedsiębiorstwach, które emitują obligacje, koszt kapitału własnego można określić na podstawie stopy dochodu z tych obligacji. Przyjmuje się, że stopa zwrotu z obligacji danego podmiotu, powiększona o premię za ryzyko, jest poszukiwanym kosztem kapitału akcyjnego.

W przedsiębiorstwach, w których dokonywane są emisje obligacji, możliwe jest ustalenie kosztu kapitału własnego na podstawie stopy oprocentowania obligacji oferowanych do zakupu (bądź zakupionych przez obligatariuszy), przy czym nabycie akcji spółki jest bardziej ryzykowne niż nabycie obligacji, stąd niezbędne jest zwiększenie szacowanego kosztu kapitału własnego liczonego na bazie stopy zwrotu z obligacji o premię za ryzyko. Premia ta ma charakter szacunkowy, stąd dokładność tego modelu oceny kosztu kapitału własnego jest znikoma. Jest to szacunkowa metoda oceny kosztu (stosowana czeto jako wstępna metoda oceny kosztu kapitału własnego).

Przykład 4.

Stopa dochodu z obligacji spółki wynosi 12,5%, a premia za ryzyko związana z inwestowaniem w tę spółkę wynosi 5%.

Koszt kapitału własnego spółki jest równy:







Wnioski:

Koszt kapitału na poziomie 17,5% wskazuje, iż zyski zatrzymane powinny przynieść co najmniej 17,5% dochód. Model Gordona uznawany jest współcześnie za jedną z najlepszych metod szacowania kosztów kapitału własnego. Jedyny problem stanowi określenie współczynnika wzrostu dywidendy (g), który bywa szacowany na podstawie danych z przeszłości co do tempa wzrostu wypłaconych dywidend.

KOSZT NOWEJ EMISJI AKCJI ZWYKŁYCH:

Do określenia kosztu kapitału akcyjnego z emisji można zastosować metodę Gordona. W kalkulacji należy jednak uwzględnić koszty sprzedaży emitowanych akcji.







kkwe - koszt kapitału akcyjnego zwykłego z emisji

ke - koszty emisji wyrażone jako część przychodów uzyskanych ze sprzedaży akcji

c1 - cena rynkowa akcji

Wartość wyrażenia c1*(1-ke) odpowiada cenie netto jednej akcji, czyli cenie sprzedaży pomniejszonej o koszt emisji.

Emisja nowej serii akcji zwykłych jest jednym z najczęściej stosowanych sposobów pozyskiwania kapitału akcyjnego (własnego). Można realizować to na kilka sposobów:

• Kierując te akcje do objęcia przez dotychczasowych udziałowców (unika się w ten sposób rozdrobnienia akcjonariatu)

• Akcje skierowane do nowych akcjonariuszy ( z wyłączeniem prawa ich nabywania dla dotychczasowych akcjonariuszy ( rozszerzenie akcjonariatu, w celu uniknięcia skupienia pakietu większościowego przez poszczególnych inwestorów)

• Emisja ogólnodostępna ( do wszystkich inwestorów- zarówno dotychczasowych, jak i nowych)

Przy procedurze emisyjnej w każdym z wyżej wymienionych wypadków występują koszty emisyjne, które w efekcie powiększają koszt kapitału własnego pozyskanego w drodze emisji akcji zwykłych. Do wyznaczania kosztu kapitału własnego w drodze emisji akcji zwykłych stosuje się model wzrostu Gordona.

Przykład 5.

Dla spółki, której akcje są aktualnie sprzedawane na rynku po 12 PLN za sztukę, spodziewana na koniec roku kwota dywidendy na akcję wynosi 1.50 PLN. Stopa jej wzrostu jest szacowana na poziomie 5%, a koszt emisji stanowi 3% przychodów ze sprzedaży akcji.

Koszt wyemitowanych akcji jest równy:





Wnioski:

Spółka, angażując własne środki finansowe, powinna akceptować do realizacji jedynie te projekty, które charakteryzują się stopą zwrotu nie mniejszą niż 17,9%.

Uzyskanie stopy zwrotu z kapitału akcyjnego zwykłego < 17,9% będzie równoznaczne z obniżeniem jego dochodowości, co może skutkować zmniejszeniem wartości dywidendy płaconej na jednostkę kapitału akcyjnego spółki, co również wpłynie na obniżenie cen rynkowych akcji.

Stosowany w tym celu model Gordona wykazuje podstawowy problem z właściwym oszacowaniem współczynnika wzrostu dywidendy g, określonego na bazie danych historycznych.

ŚREDNI WAŻONY KOSZT KAPITAŁU (WACC)







VE - wartość kapitałów własnych

VD - wartość kapitałów obcych

r_E - koszt kapitału własnego

r_D - koszt kapitału obcego (z uwzględnieniem tarczy podatkowej)

Wyznaczenie wag:

Ustalenie wag polega na określeniu udziału poszczególnych rodzajów źródeł finansowania w sumie kapitałów.

^!!! Stosowany wyłącznie w celu ustalenia średniej wartości kosztu kapitału w firmie, zarówno własnego jak i obcego.

Podejmowanie działań z zakresu zwiększani źródeł finansowania wymaga kalkulacji skutków tych zmian dla kosztów kapitału całkowitego (średniego koszty), bowiem ujmuje się w tych kalkulacjach zarówno w odniesieniu do kosztu kapitału własnego, jak i kosztu kapitału obcego. Mając również na uwadze, że zmiana struktury kapitałowej, w której zwiększy się udział kapitałów o wyższym koszcie spowoduje zwiększenie średniego ważonego kosztu kapitału. Należy pamiętać również o tym, że zwiększając udział długu w strukturze kapitałowej i przez to wzrost ryzyka finansowego, dotychczasowi kredytodawcy, widząc wyższe ryzyko, podwyższą nam cenę kapitału obcego, co spowoduje wzrost średniego ważonego kosztu kapitału w firmie

Podstawą przy tej metodzie jest ustalenie tzw. WAG. Wagi te odzwierciedlają strukturę kapitałową, zatem jeżeli występują składniki kapitału różniące się między sobą indywidualnym kosztem kapitału, należy wyliczyć dla nich indywidualną wagę, czyli udział w strukturze kapitałowej, zgodnie z poniższym przykładem:

Przykład 6.

Przedsiębiorstwo korzysta z 2 form finansowania: kredytu bankowego i kapitału własnego opartego na kapitale akcyjnym zwykłym. Wiedząc, że udział długu w ogólnym finansowaniu wynosi 35%, można ustalić:

• wagę długu - Wkb = 0,35;

• wagę kapitału akcyjnego - Wka = 1 - 0,35 = 0,65.

Przykład 7.

Do finansowania swojej działalności spółka wykorzystuje dług, kapitał akcyjny uprzywilejowany i kapitał akcyjny zwykły.

Koszt długu wynosi kr. k. d. = 7,7% (po uwzględnieniu tarczy podatkowej).

Koszt kapitału akcyjnego uprzywilejowanego wynosi kk. w. n. = 14,3%.

Koszt kapitału akcyjnego zwykłego wynosi kk. w. e. = 17,9%.

Dług stanowi 25% całego kapitału pozostającego w dyspozycji spółki, akcje uprzywilejowane: 5%, a reszta to kapitał akcyjny zwykły.

Średni ważony koszt kapitału spółki to:

ŚWKK = 0,25 * 7,7% + 0,05 * 14,3% + 0,7 * 17,9% = 1,93% + 0,72% + 12,53% = 15,18%

Wnioski:

Wartość wyliczona WACC na poziomie 15,18% pozwala na wyznaczenie parametru, względem którego dokonywać będzie się oceny skutków:

• Zmiany struktury kapitałowej;

• Zmian indywidualnych kosztów przyporządkowanych poszczególnym indywidualnym składnikom kapitałowym

W przypadku wzrostu tego wskaźnika zaistnieje negatywne zjawisko w firmie, gdyż oznaczać to będzie, iż firma posługuje się (stosuje) coraz droższym kapitałem, zatem przeciętna stopa zwrotu z kapitału musi być jeszcze większa niż dotychczas, (co najmniej taka, jak większy koszt tego kapitału).

W przypadku obniżenia wartości wskaźnika, mamy do czynienia ze zjawiskiem pozytywnym, gdyż niższy średni ważony koszt kapitału będzie równoznaczny z odpowiednio niższą stopą zwrotu wymaganego kapitału.

Przykład 8.

Przedsiębiorstwo analizowane w przykładzie 7 zwiększyło wartość kapitału finansującego jego działalność, w tym kwotę długu. Spowodowało to wzrost rzeczywistego kosztu kredytu z 7,7% do 10%. Struktura źródeł finansowania oraz koszt kapitału własnego nie uległy zmianie.

Obecnie WACC w tym przedsiębiorstwie wynosi:

ŚWKK = 0,25 * 10% + 0,05 * 14,3% + 0,7 * 17,9% = 2,5% + 0,72% + 12,53% = 15,75%

Przykład 9.

Przedsiębiorstwo z przykładu 8 zwiększyło udział długu z 25% do 40%. Koszt poszczególnych form finansowania się nie zmienił.

Nowy średni ważony koszt kapitału w tym przedsiębiorstwie wynosi:

ŚWKK2 = 0,40 * 10% + 0,05 * 14,3% + 0,55 * 17,9% = 4% + 0,72% + 9,85% = 14,57%

Wnioski:

Określenie ŚWKK służy do określenia wskazówek w zakresie planowania doboru nowych form finansowania i konsekwencji, jakie to powoduje dla kosztów finansowych firmy. Ten główny walor WACC umożliwia zatem określenie skutków działań w zakresie zmian struktury kapitałowej, zmiany kosztów poszczególnych kapitałów. Daje to możliwość z góry ustalenia, czy dane decyzje były pozytywne, czy negatywne dla firmy bądź w przypadku planowania finansowego parametr ten pozwala przewidzieć skutki kosztowe planowanych działań kapitałowych. Należy dodać, że WACC to nie jest metoda wyznaczania kosztu kapitału własnego ani obcego, a jedynie uśredniona wartość wyznaczona dla grup kapitałów o różnym koszcie.

Wykład 9 10.12.07

DŹWIGNIA OPERACYJNA

Warunki stosowania dźwigni operacyjnej

Potrzeba planowania finansowego oraz planowania zmian w obrębie produkcji i sprzedaży wymaga określenia ex ante ( z góry) skutków zmian sprzedaży. Skutki te najczęściej bada się na poziomie operacyjnym ( czy występuje zysk, czy strata na działalności gospodarczej.

Istotną rolę odgrywają tutaj koszty stałe firmy, których globalna wartość, przynajmniej według teorii, jest niezmienna, bez względu na wielkość produkcji. Koszty zmienne, które rosną nijako proporcjonalnie wraz ze wzrostem produkcji i sprzedaży odgrywają tutaj nijako mniejszą rolę.

Należy również pamiętać o tym, że niektóre koszty stałe w krótkim okresie czasu stają się kosztami zmiennymi w dłuższym okresie czasu. Również mając do dyspozycji jedynie rachunek zysków i strat nie jesteśmy w stanie wyodrębnić w sposób jednoznaczny kosztów stałych i kosztów zmiennych. Stąd niezbędna jest wiedza bardziej szczegółowa i bardziej szczegółowe źródła informacji, niż zawarte w rachunku wyników.

W rzeczywistości w firmach w miarę dokładnego podziału kosztów na stałe i zmienne jest w stanie dokonać jedynie doświadczony pracownik służb finansowo- księgowych, znający doskonale realia firmy.

Również podziału na koszty stałe i zmienne dokonuje się w procesie planowania. Wówczas ten podział ma charakter nijako sztuczny. Niemniej jednak niezbędny ze względu na konieczność tworzenia planów finansowych, biznes planów, nierozerwalnie związanych z wnioskami kredytowymi.

Stopień dźwigni operacyjnej (DOL - Degree of Operational Leverage) możemy określić jako relację między procentową zmianą zysku operacyjnego - przed odliczeniem odsetek od kapitałów obcych i opodatkowaniem (EBIT) - a procentową zmianą przychodów ze sprzedaży (S).





Wykorzystanie zależności: EBIT = Q (p - v) - F




Q - ilość produkcji sprzedanej

p - cena jednostkowa

v - jednostkowy koszt zmienny

F - całkowite koszty stałe





lub





S - przychody ze sprzedaży

V - całkowite koszty zmienne

F - całkowite koszty stałe




Przykład 1.

Firma X sprzedała 1000 szt. towarów po 10 zł/szt., jednostkowy koszt zmienny wynosi 4 PLN/szt., koszty stałe w firmie X wynoszą 3000 PLN. Jej dotychczasowy poziom EBIT wynosi:

EBIT = (1000*10) - 3000 - (1000 * 4) = 3000 PLN

DOL = (S - V) : (S - V - F) = (10000 - 4000) : (10000 - 4000 - 3000) = 2

Jeżeli ilość sprzedanych towarów wzrośnie np. o 50% (do poziomu 1500 szt.), to poziom EBIT będzie wyglądał następująco:

EBIT = (1500 * 10) - 3000 - (1500 * 4) = 6000 PLN

DOL = (S - V) : (S - V - F) = (15000 - 6000) : (15000 - 6000 - 3000) = 1,5

Załóżmy, iż firma w kolejnym okresie zwiększy sprzedaż o kolejne 50%. Dynamika wzrostu EBIT oraz efekt dźwigni operacyjnej już nie będą tak wysokie, jak poprzednio:

EBIT = (2250 * 10) - 3000 - (2250 * 4) = 10500 PLN

DOL = (22500 - 9000) : (22500 - 9000 - 3000) = 1,29

W przykładzie 1 wskazano, iż systematyczny przyrost wielkości (wartości) sprzedaży skutkuje pozytywnie na ryzyko operacyjne. Każdy kolejny przyrost sprzedaży powoduje, bowiem coraz mniejszą reakcję zysku operacyjnego, co jest szczególnie ważne w sytuacji obniżenia sprzedaży.

W przypadku gwarancji wzrostu sprzedaży wysoki poziom dźwigni operacyjnej będzie wskazywał na ponadprzeciętny przyrost zysku operacyjnego, co jest zjawiskiem korzystnym, ale tylko w warunkach gwarantowanego wzrostu sprzedaży.

W rzeczywistych warunkach gospodarczych przedsiębiorcy takich gwarancji nie mogą mieć, stąd rosnąca dźwignia operacyjna jest dla nich sygnałem ostrzegawczym, wskazującym na konieczność restrukturyzacji kosztów. Sygnał ten dotyczy rosnącego udziału kosztów stałych w strukturze kosztowej firmy, bowiem to one decydują o wzroście poziomu dźwigni operacyjnej i ryzyka operacyjnego.

W praktyce firmy redukują koszty stałe poprzez metodę outsourcingu. Metoda ta polega na wyprowadzaniu poza firmę części działalności, która przysparza jej znacznych kosztów. Przykładem może być ochrona lub dozór firmy, usługi w zakresie sprzątania.

Podsumowanie:

Dźwignia operacyjna jest stosowana do oceny wrażliwości zysku operacyjnego (EBIT) na zmiany wielkości (wartość sprzedaży) produktów, towarów i usług firmy. Wysoki poziom dźwigni operacyjnej (jej wzrost) oznacza dużą wrażliwość firmy, w szczególności jej wyników na działalności operacyjnej na zmiany wielkości sprzedaży. Tym sposobem, dzięki temu instrumentowi analitycznemu, definiuje się w firmie skalę ryzyka operacyjnego. Jest to jeden z głównych parametrów służący do porównań kondycji finansowej pomiędzy podobnymi przedsiębiorstwami.

Dźwignia operacyjna wskazuje również czy firma działa w pobliżu punktu przełamania BEP. Jeżeli koszty ponoszone są na poziomie operacyjnym są większe od przychodów ze sprzedaży, firma ponosi stratę operacyjną. Wraz ze zrównaniem przychodów z kosztami każda kolejna jednostka sprzedaży powyżej tego punktu zaczyna przynoście firmie zysk. Jest to, zatem, punkt wyjścia dla planistów, którzy muszą określić w planach finansowych, ile produktów i po jakiej cenie firma musi sprzedać, aby jej działalność była opłacalna, co przedstawia przykład 2.

Przykład 2.

Przedsiębiorstwa A i B wytwarzają produkt, który może być sprzedawany po 8 PLN/szt. W przedsiębiorstwie A koszty stałe wynoszą 80000 PLN, a w przedsiębiorstwie B aż 240000 PLN. Jednostkowe koszty zmienne też są różne. W przeds. A, aby wytworzyć jednostkę produktu, należy ponieść nakłady w kwocie 6 PLN, a w przeds. B - 4 PLN.

Sprzedaż (tys. szt.)	Przychody (tys. PLN)	Przedsiębiorstwo A		Przedsiębiorstwo B
				Koszty ogółem (tys. PLN)	Zysk oper. (tys. PLN)	Koszty ogółem (tys. PLN)	Zysk oper. (tys. PLN)
0	0	80	-80	240	-240
20	160	200	-40	320	-160
40	320	320	0	400	-80
60	480	440	40	480	0
80	640	560	80	560	80
100	800	680	120	640	160
120	960	800	160	720	240
140	1120	920	200	800	320

Dźwignia operacyjna jest bardzo silnie uzależniona od udziału kosztów stałych w sumie kosztów firmy. Im wyższa jest wartość kosztów stałych, tym generalnie większa wartość dźwigni operacyjnej, a zatem i wyższe ryzyko operacyjne, przy czym max wartości dźwigni operacyjnej zauważa się wówczas, gdy firma działa w pobliżu punktu przełamania (BEP).

Jeżeli liczba sprzedanych wyrobów w obu przedsiębiorstwach wzrośnie ze 100 tys. szt., to:

• Przeds. A:

• wzrost sprzedaży o 20% spowoduje wzrost zysku operacyjnego EBIT o 40 000 PLN (ze 120 000 PLN do 160 000 PLN), czyli o 33%;

• poziom dźwigni operacyjnej DOL wyniesie:

• przy sprzedaży 100 tys. szt.: DOL = (800 - 600) : (800 - 600 - 80) = 1,67

• przy sprzedaży 120 tys. szt.:

DOL = (960 - 720) : (960 - 720 - 80) = 1,5 SPADEK DOL O 11,3%

• Przeds. B:

• wzrost sprzedaży o 20% spowoduje wzrost zysku operacyjnego operacyjnego 80 000 PLN (ze 160 000 PLN do 240 000 PLN), czyli o 50%;

• poziom dźwigni operacyjnej DOL:

• przy sprzedaży 100 tys. szt.: DOL = (800 - 400) : (800 - 400 - 240) = 2,5

• przy sprzedaży 120 tys. szt.:

DOL = (960 - 480) : (960 - 480 - 240) = 2 SPADEK DOL O 25%

W przypadku, gdy mamy do czynienia z różnymi firmami, w których występuje zróżnicowanie kosztów stałych i kosztów zmiennych, to należy zbadać, który z tych elementów decyduje o wielkości (wartości) sprzedaży, przy której firma zaczyna uzyskiwać nadwyżkę przychodów nad kosztami.

Analizując zawarte w przykładzie 2 dane można dojść do następujących wniosków:

1. W firmie A, o znacznie wyższym niż w firmie B poziomie kosztów zmiennych, poziom BEP ustalono na sprzedaży na poziomie 40 tys. szt, co dawało przychody ze sprzedaży równe 320 tys. zł.

2. W firmie B znacznie niższy koszt jednostkowy wytworzenia wyrobu ( koszt zmienny) nie zadecydował jednak o niższym niż w firmie A poziomie BEP.

Bowiem firma nie była w stanie zrekompensować kilkakrotnie wyższych kosztów stałych, niższymi o 50% kosztami zmiennymi. W tej firmie niezbędne jest sprzedanie 60 tys. szt i osiągniecie przychodów ze sprzedaży na poziomie 480 tys. zł, aby firma zaczęła uzyskiwać zysk operacyjny.

Przy czym w kolejnych okresach firma b bardziej dynamicznie zwiększa zysk niż firma A, gdyż przykładowo przy sprzedaży 100 tys. szt. wyrobu uzyskuje zysk operacyjny na poziomie 160 tys. zł, a firma A jedynie 120 tys. zł.

Stąd widać, iż w firmie B w większym stopniu zadziałał mechanizm dźwigni operacyjnej. W tym wypadku dała ona ponadproporcjonalny przyrost zysku operacyjnego, w szybszym tempie niż w firmie A. Jednakże towarzyszy temu większe ryzyko operacyjne.

Egzamin!!!

W jakim momencie DOL ma maksymalną wartość?

Dźwignia operacyjna jest tym większa, im firma działa bliżej punktu przełamania (BEP). Uzyskując w tym punkcie wartość nieskończenie dużą. Wraz ze wzrostem sprzedaży powyżej punktu BEP poziom dźwigni operacyjnej zaczyna maleć.

Podsumowanie:

W analizowanym przypadku ( zarówno w firmie A i B) poziom dźwigni operacyjnej wraz we wzrostem produkcji i sprzedaży powyżej punktu BEP systematycznie malał. Przy czym ryzyko operacyjne w firmie B było większe niż w firmie A.

Obniżenie wskaźnika dźwigni operacyjnej było skutkiem wzrostu udziału zmiennych kosztów wytworzenia w strukturze kosztów całkowitych i równolegle obniżeniem udziału kosztów stałych w sumie kosztów firmy.

Dźwignia operacyjna powinna być stosowana przy planowaniu sprzedaży produktów jednorodnych, natomiast wykazuje trudność jej zastosowania w przypadku, gdy mamy do czynienia z szeroką gamą produktów o różnym koszcie jednostkowym produkcji i o różnej cenie jednostkowej. W tym przypadku dźwignia operacyjna traci swoje walory.

Przykład 3. (Dane z przykładu 2.)

Przedsiębiorstwo A - osiąga poziom zrównania przychodów z kosztami (EBIT = 0 lub BEP) przy poziomie sprzedaży 40 tys. szt. Jeżeli założymy sprzedaż na poziomie 50 tys. szt., DOL wynosi wówczas:

DOL = (400 - 300) : (400 - 300 - 80) = 100 : 20 = 5

Przedsiębiorstwo B - osiąga poziom zrównania przychodów z kosztami (EBIT = 0 lub BEP) przy poziomie sprzedaży 60 tys. szt. Jeżeli założymy sprzedaż na poziomie 70 tys. szt., to DOL wynosi:

DOL = (560 - 280) : (560 - 280 - 240) = 280 : 40 = 7

Podsumowanie:

Dźwignia operacyjna stanowi podstawowy miernik porównawczy, pozwalający ustalić poziom ryzyka operacyjnego w firmach. Z punktu widzenia bezpieczeństwa finansowego firmy (poziomu ryzyka finansowego) na poziomie operacyjnym, korzystniej przedstawiają się firmy cechujące się niskim poziomem dźwigni operacyjnej, a zatem niskim poziomem kosztów stałych. Firmy te słabiej reagują na wahania koniunkturalne, a w szczególności na zmiany popytu na jej produkty, towary, usługi. Malejący poziom dźwigni operacyjnej w skutek wzrostu produkcji i sprzedaży produktów, towarów i usług firmy jest niejako pozytywnym symptomem oznaczającym, iż każda kolejna jednostka produkcji powyżej punktu przełamania zwiększa zysk operacyjny i zwiększa bezpieczeństwo finansowe na poziomie operacyjnym danej firmy.

Wykład 10 17.12.07.

DŹWIGNIA FINANSOWA I DŹWIGNIA POŁĄCZONA

Menedżer finansowy, ustalając kryterium finansowania działalności rozwojowej, musi mieć rozeznanie, co do skutków wprowadzenia różnych form kapitałów, poniekąd finansowanie w oparciu o kapitały własne jest możliwe, jednakże w dłuższych okresach czasu niewystarczające. Stąd też konieczne staje się poszukiwanie obcych źródeł finansowania. W tym wypadku problemem staje się określenie granicy opłacalności zaangażowania obcych kapitałów przy danym poziomie kosztów ich zaangażowania. Równie ważne staje się ustalenie granicznych relacji pomiędzy kapitałem własnym a długiem. Pojawia się więc problem kształtowania struktury kapitałowej, a jednym z istotniejszych parametrów pomocnych przy tym procesie staje się instrument analityczny w postaci DŹWIGNI FINANSOWEJ.

Dźwignia finansowa jest bardzo dobrym narzędziem wykorzystywanym do oceny zachowania się rentowności (zyskowności) kapitału własnego. Pozwala ocenić skutek finansowy zaangażowania obcych źródeł finansowania, przy ich określonym koszcie zastosowania. Tym kosztem jest wysokość oprocentowania ( powiększona o inne koszty manipulacyjne).Należy pamiętać, że odsetki od kapitałów obcych stanowią koszt uzyskania przychodu, co powoduje, że rzeczywiste obciążenie firmy odsetkami jest mniejsze o efekt tarczy podatkowej.

Stąd dźwignia finansowa w swojej podstawowej wersji służy do zbadania, czy koszt kapitału obcego nie był przypadkiem większy od skali rentowności aktywów ogółem ( rentowności kapitału całkowitego).

Stosowanie kapitałów obcych w firmie może być opłacalne, zwłaszcza w sytuacji, gdy wpływa na wzrost sprzedaży w szybszym tempie niż w sytuacji, gdyby kapitału obcego nie było w firmie.

Odpowiedni przyrost produkcji i sprzedaży (na poziomie pozwalającym zrekompensować wzrost kosztów wynikających z zaangażowania obcych źródeł finansowania) prowadzi do pozytywnego efektu zaangażowania obcych kapitałów, gdyż efekt ich zastosowania przewyższy wzrost kosztów, które ich zastosowanie pociągnęło.

Dźwignia finansowa odzwierciedla, zatem reakcję rentowności kapitału własnego na zmiany w strukturze finansowania, tj. posiłkowaniu się kapitałem obcym. Do momentu, kiedy koszt kapitałów obcych jest niższy od skali rentowności majątku (kapitału całkowitego), firma osiąga dodatkowe korzyści wyrażające się wzrostem rentowności kapitałów własnych. To zjawisko nazywa się DŹWIGNIĄ KAPITAŁOWĄ (FINANSOWĄ).

W praktyce nie zawsze zastosowanie kapitałów obcych przynosi pozytywne efekty. Po pierwsze - powoduje, bowiem wzrost ryzyka niewypłacalności (ryzyko finansowe). Po drugie - niesie ze sobą wzrost zadłużenia i możliwość pogorszenia oceny przez kredytodawców, jak i inwestorów obawiających się, iż pożyczone firmie środki mogą nie zostać odzyskane.

Jedną z istotnych zalet kapitałów obcych jest łatwość wyznaczenia ich kosztu i łatwość zaplanowania obciążeń z tytułu ich zastosowania.

Niekiedy dodatni efekt dźwigni finansowej może zaistnieć nawet w przypadku obniżenia się rentowności kapitału własnego. Jest to skutkiem ogólnego spadku rentowności firmy, a nie skutkiem złego wykorzystania kapitału obcego.

Ponieważ oprócz kapitału obcego w strukturze kapitałowej może występować szereg innych źródeł finansowania i te źródła mogą być gorzej wykorzystane w procesie gospodarczym, co wpłynie negatywnie na poziom osiąganego zysku ( wzrost kosztów poza kosztami finansowymi, spadek wartości sprzedaży, bądź spadek pozostałych przychodów). W efekcie pomimo tego, że kapitał obcy kosztował mniej niż uzyskane efekty z jego zastosowania, to rentowność kapitału własnego nieznacznie się obniżyła, jednakże dzięki dodatniemu efektowi dźwigni kapitałowej spadek rentowności kapitału własnego był odpowiednio mniejszy, dzięki dodatniej dźwigni kapitałowej.

Przykład 1.

Przedsiębiorstwo X stoi przed problemem wyboru właściwej struktury finansowania. W wariancie I założono, iż przedsiębiorstwo będzie finansować się wyłącznie kapitałem własnym, a w wariancie II, że przedsiębiorstwo pozyska 50% środków finansowych w formie kapitału własnego, a 50% w formie kredytu bankowego. Zysk operacyjny przedsiębiorstwa ma wynosić 1400 PLN, łączna wielkość środków potrzebnych do finansowania przedsiębiorstwa to 6000 PLN, stopa oprocentowania kredytu bankowego to 15% oraz 25%, stopa podatku dochodowego od osób prawnych 19%.

Opierając się na powyższych danych, należy podjąć decyzję, którą strukturę finansowania należy wybrać.

W tabeli 1 zaprezentowano zgodną z założeniami wariantową strukturę kapitału. W wariancie I przedsiębiorstwo nie korzysta z kredytu bankowego, a w wariancie II łączna wielkość kredytu bankowego wynosi 3000 PLN.

Tabela 1. Struktura kapitału

Struktura kapitału	Wariant I	Wariant II
Kapitał własny	6000	3000
Zobowiązania (kredyt bankowy)	0	3000

W tabeli 2 zaprezentowano 3 warianty rachunku wyników, uzależnione od zastosowanej struktury finansowania i wzrostu kosztów odsetkowych z 15% do 25%.

Tabela 2. Rachunek wyników ( wariant I i II)

Rachunek wyników	Wariant I	Wariant II	Wariant II A
Zysk operacyjny	1400	1400	1400
Koszty finansowe	0	450	750
Zysk brutto	1400	950	650
Podatek dochodowy (19%)	266	180,5	123,5
Zysk netto	1134	769,5	526,5
Zyskowność kapitałów własnych (w %)	1134:6000=18,9%	769,5:3000=25,7%	526,5:3000=17,6%

W wariancie I struktura oparta wyłącznie o kapitały własne powoduje, iż firma nie generuje kosztów finansowych w postaci odsetek, a wielkość wskaźnika zyskowności kapitałów własnych (zysk netto : kapitały własne) sięga blisko 19%, co oznacza, iż z każdej złotówki zaangażowanej w firmie przez właścicieli i udziałowców kapitałów mogą spodziewać się prawie 19 groszy zysku netto.

W wariancie II zastosowane kapitały obce, od których firma płaci odsetki w kwocie 450 zł, nie spowodowały negatywnych skutków dla firmy, gdyż stopa zwrotu z kapitałów własnych okazała się znacznie większa niż w sytuacji finansowania wyłącznie kapitałami własnymi.

Wariant II A wskazuje, iż wzrost kosztów kapitału obcego z 15% do 25% jest zbyt wysoki w stosunku do efektów, jakie przyniósł kapitał obcy w firmie. Objawia się to w postaci spadku zyskowności kapitałów własnych do poziomu 17,6%, czyli poniżej stopy zwrotu wynikającej z finansowania wyłącznie kapitałami własnymi.

Dźwignia finansowa, liczona jako stosunek zysku operacyjnego do zysku brutto, wyraża się wzorem:







Zop - wielkość zysku operacyjnego

o - odsetki od kapitału obcego

Zop - o - zysku brutto (Zbr)




W przypadku, gdy kapitał obcy nie wystąpił (wariant I), wartość wskaźnika dźwigni kapitałowej wyniesie 1 (dźwignia nie wystąpiła), ponieważ:

DFL = 1400 : 1400 = 1

W wariancie II efekt dźwigni finansowej wystąpił, gdyż:

DFL = 1400 : (1400 - 450) = 1,47

W wariancie II A dźwignia wyniosła:

DFL = 1400 : (1400 - 750) = 2,15

DFL=1 nie ma efektu dźwigni kapitałowej w tej metodzie

Przy tak skonstruowanym parametrze dźwigni finansowej wartość 1 jest obojętna, oznacza brak efektu dźwigni kapitałowej, co zdarza się w sytuacji, kiedy nie występuje koszt kapitału obcego (odsetki).

W wariancie II pojawienie się kosztu odsetkowego w wielkości 450 jednostek spowodowało, iż dźwignia finansowa osiągnęła pułap 1,47, czyli pojawił się efekt dźwigni finansowej, jednakże był on mniejszy niż w wariancie struktury II A, w którym to wzrost kosztów odsetkowych do poziomu 750 jednostek spowodował zwiększenie wskaźnika dźwigni finansowej do poziomu 2,15.

!!! Przy tak skonstruowanym wskaźniku dźwigni finansowej, im wyższa wartość wskaźnika, tym większym ryzykiem finansowym charakteryzuje się firma. Nie jest pożądane osiąganie wysokich wartości wskaźnika dźwigni finansowej.

Im droższy kapitał obcy, tym większa skala dźwigni operacyjnej, tym większe ryzyko finansowe firmy.

Dźwignia finansowa stosowana do oceny ryzyka finansowego przyjmuje wartość 1, wówczas, kiedy nie ma kapitału obcego i oznacza to, że nie ma efektu dźwigni finansowej i nie ma ryzyka finansowego.

W przypadku, kiedy angażujemy obcy kapitał i wraz z narastaniem kosztów zaangażowanego tego kapitału rośnie ryzyko finansowe, czego przejawem jest narastanie dźwigni finansowej. Co jest widoczne w wariancie 2A.

C. d. przykładu 1.

Dźwignia wg prof. W. Bienia:

Dźwignia finansowa DFL: zyskowność kapitałów własnych - skorygowana zyskowność majątku

czyli:

DFL =


Zatem:




• Wariant I:


(dźwignia nie występuje)




• Wariant II:





• Wariant II A:





Liczona tą metodą dźwignia finansowa w wariancie I osiągnęła poziom 0, co wskazuje, iż efekt dźwigni nie wystąpił, gdyż nie było w strukturze kapitałów obcych, od których firma płaciłaby odsetki. Wprowadzenie do struktury kapitałowej zobowiązań, zwłaszcza w wariancie II przy koszcie 450 jednostek, spowodowało dodatni efekt dźwigni finansowej, czyli aspekt pozytywny, gdyż dźwignia osiągnęła poziom 6,8, natomiast wzrost kosztu kapitału obcego do 750 jednostek okazał się zbyt dużym obciążeniem dla firmy, gdyż korzyści płynące z zaangażowania obcych kapitałów były zbyt niskie (małe) w stosunku do wzrostu kosztów odsetkowych. Efektem jest ujemna wartość dźwigni finansowej. W tym wypadku stało się nieopłacalne angażowanie obcych kapitałów przy takim koszcie jego zastosowania.

Egz !!! - Ze względu na efekt tarczy podatkowej dźwignia finansowa = 0 ma charakter pozytywny dla firmy przy występowaniu kapitału obcego.

DŹWIGNIA POŁĄCZONA (ŁĄCZNA, CAŁKOWITA)

DTL = DOL * DFL

Dźwignia połączona:

• To mechanizm związany z połączeniem dźwigni operacyjnej i finansowej. Iloczyn stopnia dźwigni finansowej i operacyjnej stanowi tzw. stopień dźwigni połączonej.

• Wynik uzyskany na podstawie tego wzoru interpretuje się jako procentową zmianę zysku brutto wynikającą ze zmiany przychodów ze sprzedaży o 1%.

• Służy do określania całkowitego ryzyka firmy, bowiem uwzględnia w sobie zarówno element ryzyka operacyjnego, jak i finansowego w firmie.

• Służy do pomiaru reakcji zysku brutto na zmiany wielkości, bądź wartości sprzedaży.

• Jej wzrost oznacza wzrost ryzyka całkowitego w firmie.

Przykład 2.

Korzystając z następujących danych firmy X:

• cena sprzedaży jednostki wyrobu p = 20 PLN,

• jednostkowy koszt zmienny v = 10 PLN,

• suma kosztów stałych F = 18000 PLN,

• odsetki od kapitału obcego O = 2000 PLN;

Obliczmy:

1. wpływ zmiany wielkości sprzedaży z 3000 szt. na 3500 szt. na zysk operacyjny - efekt dźwigni operacyjnej (DOL);

2. wpływ wzrostu zysku operacyjnego z 12000 PLN do 17000 PLN na zysk brutto, przy założeniu stałej stopy podatku dochodowego w danym okresie oraz efekt dźwigni finansowej (DFL);

3. wpływ wzrostu sprzedaży z 3000 szt. na 3500 szt. na zysk brutto - dźwignię połączoną.

Ad. a)

Wyliczenie stopnia dźwigni operacyjnej dla wielkości sprzedaży 3000 szt.:

DOL = (60 000 - 30 000) : (60 000 - 30 000 - 18 000) = 2,5

16,67% * 2,5 = 41,67%

EBIT 1 = 3000 * (20 - 10) - 18 000 = 12 000

EBIT 2 = 3500 * (20 - 10) - 18 000 = 17 000

(17 000 - 12 000) : 12 000 * 100% = 41,67%

Ad. b)

W celu obliczenia reakcji zysku brutto na zmianę zysku operacyjnego z 12 000 do 17 000 (41,67%), należy wykorzystać stopień dźwigni finansowej. Dla zysku operacyjnego równego 12 000 wynosi on:

DFL = 12 000 : (12 000 - 2000) = 1,2

41,67% * 1,2% = 50%

Sprawdzenie:

12 000 - 2000 = 10 000 (zysk brutto przy sprzedaży 3 000 szt.)

17 000 - 2000 = 15 000 (zysk brutto przy sprzedaży 3 500 szt.)

Stąd:

(15 000 - 10 000) : 10 000 = 0,5, czyli 50%

Ad. c)

Znając stopień dźwigni operacyjnej i finansowej, łatwo obliczyć można ich iloczyn, czyli poziom dźwigni całkowitej:

DTL = 2,5 * 1,2 = 3,0

W wyniku wzrostu przychodów ze sprzedaży o 1%, zysk brutto zwiększy się o 3%. Skoro w naszym przykładzie planujemy wzrost wielkości sprzedaży o 16,67% (z 3000 szt. do 3500 szt.), to wynikające z tego zwiększenie zysku brutto można obliczyć następująco:

16,67% * 3,0 = 50%

Podsumowanie:

Skoro dźwignia operacyjna mierzy poziom ryzyka operacyjnego, a dźwignia finansowa poziom ryzyka finansowego, zatem dźwignia połączona (całkowita) informuje o ogólnym ryzyku związanym z działalnością firmy. Jej rosnący i wysoki poziom może być miernikiem zmniejszającego się bezpieczeństwa funkcjonowania firmy.

Znajomość dźwigni połączonej jest przydatna m. in. przy obliczaniu wpływu planowanych zmian przychodów ze sprzedaży na zysk brutto oraz pomaga potencjalnym inwestorom zorientować się w przyszłej sytuacji firmy w zależności od oczekiwanych zmian w danej branży lub rynku, na którym firma funkcjonuje.

Należy jednak pamiętać o szeregu założeń niezbędnych do wyznaczania wszystkich rodzajów dźwigni. Przyjęcie chociażby założenia o niezmienności udziału kosztów stałych w sumie kosztów przy możliwych, a nawet częstych, faktycznych zmianach tego udziału (wynikających ze zmian w majątku firmy) powoduje trudności w prawidłowym zaplanowaniu efektów zmian sprzedaży w postaci zmian wielkości zysku brutto.

Wykład 11 7.01.2008

Wielokryteriowe metody oceny kondycji finansowej

Mają być niejako odpowiedzią na zapotrzebowanie rynku w zakresie prostych i skutecznych metod oceny sytuacji finansowej firmy:

1. Są to metody bazujące na mechanizmach wiążących niektóre wskaźniki między sobą, np. model Du Ponta, piramida Du Ponta, piramida wskaźników

2. Stworzone modle pozwalające ocenić stopień i występujące zagrożenie trwałą niewypłacalnością firmy, np. model Altmana, model Hołdy- zwany sześciu czynnikową analizą dyskryminacji.

MODEL DU PONTA

• Bazuje na relacji pomiędzy marżą zysku netto oraz rotacją aktywów pod kątem oddziaływania na rentowność aktywów firmy

• Pokazuje jak stopa zwrotu z aktywów wraz z polityką długu wpływają na rentowność kapitału własnego, czyli stopę zwrotu z kapitału własnego.

Marża zysku netto (net profit margin - NPM) - wskaźnik zyskowności sprzedaży = zysk netto / przychody ze sprzedaży - pomnożona przez wskaźnik rotacji aktywów (total assets turnover TAT) - przychody ze sprzedaży / aktywa ogółem - daje stopę zysku z aktywów (return on assets - ROA).

ROA =


Relacja zysku netto do sprzedaży (NPM) określana jest często jako wskaźnik efektywności marketingu, z kolei relacja sprzedaży do aktywów (TAT) jako wskaźnik efektywności produkcji (często też sprawności i skuteczności zarządzania).

Przykład 1.

Wartość aktywów firmy X wyniosła w danym roku 185480 zł, wartość kapitałów własnych 100000 zł. W Firmie X uzyskano w danym roku z każdej złotówki przychodów ze sprzedaży 10,6 groszy zysku netto, czyli marża zysku netto na sprzedaży wyniosła 10,6%. Wskaźnik rotacji aktywów wyniósł 1,127, czyli aktywa „obróciły się” w przybliżeniu 1,13 razy w ciągu roku. Stąd Firma ta uzyskała następującą stopę rentowności aktywów:

ROA = 10,6 · 1,127 = 11,94%

Trzeba tutaj zwrócić uwagę na fakt, iż w strukturze finansowania Firmy występował dług w formie kredytu w kwocie 85 480 zł. Gdyby nie to, to stopa zysku z kapitału własnego byłaby równa stopie zysku z aktywów. Firma zdecydowała się jednak na finansowanie aktywów również kapitałami pożyczonymi, na stosunkowo korzystnych warunkach dotyczących oprocentowania. Zwiększyła się z tego powodu zyskowność kapitałów własnych. Aby wyznaczyć, więc stopę zwrotu z kapitałów własnych należy skorzystać z tzw. mnożnika kapitału własnego (equity multiplier -EM), czyli stosunek aktywów do kapitału własnego:

EM=
=


Stąd też rentowność kapitałów własnych można wyznaczyć w następujący sposób:

ROE =


Zatem ROE wynosi: ROE = 11,94%·1,8548 = 22,14%

Również można zastosować w tym celu formułę Du Ponta:

ROE =


ROE = 10,6%·1,127·1,8548 = 22,14%

Model Du Pounta pozwala pokazać mechanizmy występujące pomiędzy niektórymi wskaźnikami rentowności:

• Rentownością sprzedaży

• Rentownością kapitału własnego

• Tzw. mnożnik kapitałowy

Zwłaszcza w przypadku mnożnika kapitałowego można stwierdzić, w jaki sposób struktura kapitałowa, a zwłaszcza jej istotny element- kapitał własny- wpływa na stopę zwrotu z kapitału własnego przy określonej stopie zwrotu aktywów. Można wychwycić tutaj występujący efekt dźwigni kapitałowej, bowiem wysoka wartość mnożnika kapitałowego i znacznie wyższy poziom stopy zwrotu z kapitału własnego niż rentowność aktywów sugeruję, że wystąpił w p[przedsiębiorstwie efekt dźwigni kapitałowej.

MODEL E.I.ALTMANA

Oszacowano 22 wskaźniki oceniające płynność, rentowność, efekt wspomagania finansowego i wypłacalność. Wybrano z 22 najbardziej przydatne do oceny przewidywanej zdolności płatniczej 5 wskaźników. Przyjęto, że te 5 wskaźników będą symptomami niewypłacalności firm.

W analizie służącej do oceny sytuacji finansowej zastosowano globalny wskaźnik Z (Z - Score Model) o następującej postaci:

Z = 1,2X₁+1,4X₂+3,3X₃+0,6X₄+0,99X₅, Gdzie:

X₁ - kapitał obrotowy netto / aktywa (kapitał pracujący/aktywa),

X₂ - zysk zatrzymany/aktywa,

X₃ - zysk przed spłatą odsetek i opodatkowaniem EBIT/aktywa (w Polsce zysk operacyjny/aktywa),

X₄ - rynkowa wartość kapitału akcyjnego/księgową wartość zadłużenia (liczba akcji · cena rynkowa akcji),

X₅ - sprzedaż/aktywa.

Ustalono przedziały klasowe i na tej podstawie przyporządkowano firmy do klas zagrożenia upadłością. I tak np.:

• przedział do 1,8 wskazuje na bardzo duże zagrożenie upadłością

• przedział powyżej 1,8 do 2,99 wskazuje na brak przeciwwskazań do inwestowania w takie firmy

• przedział powyżej 2,99 wskazuje na bardzo dobrą kondycję finansową przedsiębiorstw i znikome prawdopodobieństwo bankructwa.

Model ten stosujemy wyłącznie do spółek giełdowych.

Znowelizowany model przedstawia się zatem następująco:

Z = 0,717X₁+0,847X₂+3,107X₃+0,420X₄+0,998X₅

Zmianie uległy również wielkości graniczne:

• Poziom poniżej 1,2 świadczy o dużym zagrożeniu sytuacji finansowej,

• Poziom powyżej 1,2 do 2,89 świadczy o przeciętnej kondycji finansowej,

• Poziom 2,9 i więcej wskazuje na dobrą kondycję finansową.

W innej modyfikacji model Altmana skierowano do oceny mniejszych przedsiębiorstw usługowych i zastosowano następujące wskaźniki i wagi:

Z = 6,56Y1+3,26Y2+6,72Y3+1,05Y4, gdzie:

Y₁ - relacja kapitału pracującego do całości aktywów,

Y₂ - relacja zysku zatrzymanego do całości aktywów,

Y₃ - relacja zysku brutto skorygowanego o odsetki do całości aktywów,

Y₄ - relacja kapitału własnego do całości zobowiązań.

W powyższym modelu poziom graniczny określono od 1,1 do 2,6 (zagrożenie utraty wypłacalności).

W ocenie L. Bednarskiego w polskich warunkach szczególnie ważne są następujące wskaźniki:

1. Płynność bieżąca (majątek obrotowy/zobowiązania bieżące),

2. Poziom ogólnego zadłużenia (zobowiązania ogółem/aktywa ogółem),

3. Stopień pokrycia zobowiązań nadwyżką finansową (zysk netto + amortyzacja/zobowiązania ogółem),

4. Rentowność sprzedaży (zysk netto/przychody ze sprzedaży),

5. Rentowność kapitału własnego (zysk netto/kapitały własne).

SZEŚCIOCZYNNIKOWA ANALIZA DYSKRYMINACJI

Zbliżoną metodą do modelu E.I. Altmana jest model dyskryminacji oparty na zależności sześciu czynników - wskaźników analitycznych:

D = 1,5Y₁ + 0,08Y₂ + 10,00Y₃ + 5,00Y₄ + 0,30Y₅ + 0,10Y₆, gdzie:

Y₁ - nadwyżki pieniężne (cash flow)/zobowiązania,

Y₂ - suma bilansowa/zobowiązania,

Y₃ - wynik finansowy brutto/suma bilansowa,

Y₄ - wynik finansowy brutto/roczne przychody,

Y₅ - zapasy/roczne przychody,

Y₆ - roczne przychody ze sprzedaży/suma bilansowa.

Syntetyczna ocena ważona D jest sumą iloczynów wskaźników właściwych dla danej Firmy. Interpretacja oparta jest na skonstruowanych przedziałach klasowych, gdzie:

D<0 firma zagrożona upadłością,

D = O firma bardzo słaba,

0<D<1 firma o średniej kondycji finansowej,

1<D<2 firma dobra,

D≥2 firma bardzo dobra.

Niewypłacalność przedsiębiorstw to problem ekonomiczny i społeczny, gdyż naraża on na straty inwertorów, którzy powierzyli swoje kapitały oraz powoduje utratę pracy przez pracowników. Stąd pojawiła się potrzeba doskonalenia analiz, których wynikiem jest zdefiniowanie skali zagrożenia trwałą niewypłacalnością. Na bazie doświadczeń amerykańskich, a zwłaszcza profesora Altmana dokonano opracowań modeli, które w sposób uproszczony pozwalają ocenić czy przedsiębiorstwo jest zagrożone trwałą niewypłacalnością.

Wadą niektórych modeli jest ich ograniczone zastosowanie wyłącznie do spółek giełdowych ( model E.I. Altmana). Problem upadłości nie dotyczy wyłącznie spółek giełdowych, stąd pojawiła się potrzeba stworzenia modelu obejmującego także mniejsze organizacje niż notowane na giełdzie.

Na polski rynek zaadaptowano model sześcioczynnikowej analizy dyskryminacji, pozwalający na ocenę, czy spółka zagrożona jest trwałą niewypłacalnością i jaki jest stopień tego zagrożenia. 3 spośród 6 wskaźników ujętych w modelach odnoszą się do sprzedaży, zatem obszar ten należy traktować jako szczególnie ważny dla przedsiębiorstwa. Największą wagę przyporządkowano relacji wyniku finansowego brutto do sumy bilansowej. Zwracając w ten sposób uwagę na rentowność aktywów ogółem lub ogółu kapitałów. Przyjęcie w modelu WF brutto pozwoliło we wskaźnikach Y₃, Y₄ uniknąć zmian wartości wskaźników wskutek zmiany skali opodatkowania dochodów i obowiązkowych obciążeń WF.

Dzięki powyższym modyfikacjom model ten jest dobrym narzędziem wykorzystywanym w polskich warunkach do oceny ryzyka zagrożenia trwałą niewypłacalnością. Nie może być on jednak jedynym narzędziem do tej oceny. Ważne jest, aby stanowił uzupełnienie pogłębionej analizy, opartej na wskaźnikach rentowności, pylności, wypłacalności i rynku kapitałowego.

Wykład 12 14.01.2008

Pomoc publiczna dla przedsiębiorstw

• Punkt wyjścia : Art. 87.1. TWE ; Pomoc publiczna jest nie do pogodzenia z regułami wspólnego rynku

• Brak legalnej definicji pomocy publicznej

Atrybuty pomocy publicznej:

• Transfer środków pieniężnych- pomoc jest udzielana przez organy administracyjne ( rządowe, samorządowe) lub wszystkie inne podmioty kontrolowane przez państwo lub zarządzające środkami publicznymi

• Przysporzenie korzyści ekonomicznej ( korzyści o wymiarze finansowym)

• Selektywność- uprzywilejowanie określonych przedsiębiorstw lub sektorów, dyskrecjonalna władza organu udzielającego, ograniczenie zasięgu terytorialnego

• Oddziaływanie na konkurencję i handel między państwami członkowskimi

Art. 87.1. TWE:

Ogólny zakaz udzielania pomocy publicznej dla przedsiębiorstw, jako niezgodnej z regułami wspólnego rynku, ale… są wyjątki:

1. Pomoc dopuszczalną ipso iure ( Art. 87.2. TWE) (pomoc a charakterze socjalnym dla indywidualnych konsumentów, usuwanie skutków klęsk żywiołowych, np. pomoc NRD)

2. Pomoc dopuszczalna na podstawie decyzji KE (Art., 87.3. TWE) (pomoc regionalna, realizacja projektów o ogólnoeuropejskim znaczeniu, usuwanie poważnych zakłóceń w gospodarce, wspieranie rozwoju pewnych form działalności, np. promocja kultury i dziedzictwa narodowego)

Wg Art., 87.3. a, c dopuszczalne są 3 zasadnicze kategorie wyłączeń spod generalnego zakazu udzielania pomocy publicznej:

• Pomoc regionalna

• Pomoc horyzontalna- dla MŚP, na badania i rozwój, na ochronę środowiska, na ratowanie i restrukturyzację, na zatrudnienie, na szkolenia

• Pomoc sektorowa

• Rolnictwo i rybołówstwo- sektory wrażliwe

• Transport

• Pomoc de minimis

Pomoc regionalna

Warunkiem otrzymania pomocy regionalnej jest lokalizowanie działalności na obszarach cechujących się niskim poziomem PKB na 1 mieszkańca tego obszaru, nie większym niż 75% średniego PKB w 25 krajach członkowskich oraz fakt, że pomoce regionalna może być przeznaczona na tworzenie nowych miejsc pracy, oprócz tego na nowe inwestycje, a także na zakładanie i rozwój powstających mikro i małych przedsiębiorstw.

W przypadku pomocy na inwestycje nie może to być działalność inwestycyjne odtworzeniowa, a może być działalność inwestycyjna skutkująca::

• Budową i rozbudową istniejącego przedsiębiorstwa, których efektem jest przyrost produkcji lub/i zatrudnienia, zmiana profilu produkcji, rozszerzenie asortymentu

• W przypadku pomocy na tworzenia nowych miejsc pracy pomoc może być udzielona na:

• Tworzenie nowych miejsc pracy dla osób bezrobotnych

• Dofinansowanie kosztów zatrudnienia ( kosztów pracy), a w szczególności zwiększonych kosztów zatrudnienia osób niepełnosprawnych

• Na szkolenia podnoszące kwalifikacje, bądź zmieniające kwalifikacje

• Dla MŚP:

• Na założenie mikroprzedsiębiorstw oraz na ich rozwój i utrzymanie się na rynku, przykładem mogą być pożyczki z funduszu pracy na rozpoczęcie działalności przedsiębiorstw, samozatrudnienie osób bezrobotnych)

Cechą charakterystyczną pomocy regionalnej jest, oprócz lokalizacji inwestycji, wielkość przedsiębiorstwa, gdyż korzystniej traktowani są przedsiębiorcy mikro i mali w stosunku do średnich, a ci z kolei korzystniej od dużych przedsiębiorstw.

Również ważną cechą jest różnica w poziomie kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą oraz sektor gospodarki, w którym działa przedsiębiorstwo, bowiem w przypadku sektora węglowego pomoc jest zakazana, jak również w sektorze rybołówstwa oraz sektorze rolnictwa. Oprócz tego przedsiębiorstwa działające w sektorze transportu mają ograniczone możliwości korzystania z pomocy publicznej o charakterze regionalnym.

Również ważną cechą pomocy regionalnej jest tzw. maksymalna intensywność pomocy regionalnej, która jest różna dla poszczególnych województw, przy czym podstawowa wartość tej intensywności to 50% kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą. W niektórych województwach jest to 40% (m.in. dolnośląskie), a dla niektórych nawet tylko 30%.

Szczególny sposób traktowania mikro i małych przedsiębiorstw pozwala na zwiększanie pułapu intensywności pomocy dla mikro i małych przedsiębiorstw o 20%, dla średnich o 10%, za wyjątkiem działających w sektorze transportu, tam nie ma dodatkowych preferencji.

Limit pomocy regionalnej:

• Lokalizacja inwestycji

• Wielkość przedsiębiorstwa

• Koszty kwalifikowane inwestycji

• Sektor

Intensywność pomocy publicznej- procentowy udział pomocy w kosztach kwalifikowanych

Dopuszczalna wielkość pomocy regionalnej:

Intensywność* koszty kwalifikowane = wielkość pomocy

Pułap kwotowy udzielania pomocy regionalnej:

• Pomoc regionalna może gbyć udzielana do momentu, w którym łączne wartości otrzymanej pomocy przez danego przedsiębiorcę( pomocy o rożnym przeznaczeniu, w różnych formach oraz z różnych źródeł) przekroczy określony pułap- tzw. maksymalną dopuszczalną intensywność pomocy.

Maksymalna dopuszczalna wielkość pomocy:

• Procentowy stosunek wielkości pomocy do wartości kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą, tj. związanych z dokonaniem danej inwestycji lub utworzeniem określonej liczby miejsc pracy, jest zróżnicowany w zależności od regionu, w którym przedsiębiorstwo prowadzi działalność, np. dotacja celowa w całości jest pomocą regionalną, zaś w kredycie pomoc regionalną stanowią preferencyjne odsetki

Pomoc sektorowa

Udzielana przedsiębiorstwom działających w sektorach uznanych za schyłkowe oraz w sektorach wrażliwych na zmianę koniunktury gospodarczej. Sektory schyłkowe to np. górnictwo węgla oraz sektor hutnictwa żelaza i stali. Natomiast sektory wrażliwe to: sektor motoryzacyjny, sektor transportowy, sektor stoczniowy.

W wyżej wymienionych sektorach możliwa jest pomoc na działanie restrukturyzacyjne ( zmniejszenie zatrudnienia, zmianę profilu działalności, szkolenia i przekwalifikowanie kadry oraz personelu).

Pomoc horyzontalna

Jest udzielana na wsparcie i rozwój nauki, w tym badania naukowe, na ochronę środowiska, na rozwój kultury, sportu i dziedzictwa narodowego, na przeciwdziałanie bezrobociu i ograniczenie wykluczenia społecznego grup społecznych, szczególnie na to podatnych.

Pomoc de minimis

W rozporządzeniu o pomocy de minimis zwalnia się z procedury notyfikacyjnej pomoc publiczną udzieloną w okresie trzech ostatnich poprzedzających składany wniosek, łącznie z kwotą wnioskowaną o wartości do 200 000 Euro, za wyjątkiem pomocy udzielonej w sektorze transportu, tam poziom ten to 100 000 Euro.

• Nie obowiązuje w sektorach schyłkowych i wrażliwych

• Nie obowiązuje w rolnictwie

• Wymaga tzw. ekwiwalentu dotacji

Ekwiwalent dotacji brutto (EDB) jest miarą pozwalającą przeliczyć warość otrzymanej pomocy w rożnych formach i w różnych okresach czasu na równowartość dotacji.

W przypadku, gdy pomoc otrzymana w różnych formach była rozłożona w czasie, to do ustalenia EDB stosuje się jako parametr przeliczeniowy stopy WIBOR 6M ( stopa sześciomiesięczna dla depozytu) dla waluty krajowej, bądź stopy LIBOR dla pomocy otrzymanej w innej walucie niż krajowa.

1

Cash flow = zysk netto + amortyzacja

Koniunktura gospodarcza

Decyzje finansowe przedsiębiorstw

Inflacja

Interwencjonizm państwowy

Polityka monetarna

Polityka fiskalna

Działania ekspansywne:

1. zaciąganie kredytów;

2. zwiększanie kapitałów własnych;

3. wzrost potencjału wytwórczego i wzrost produkcji;

4. wzrost sprzedaży;

5. wzrost zatrudnienia.

Zmniejszanie się ryzyka finansowego.

Reakcje przedsiębiorstw

Ożywienie

i rozkwit

Spadek koniunktury

i recesja

Działania ostrożne:

1. ograniczanie zaciągania kredytów (zwłaszcza krótkoterminowych);

2. ograniczanie kosztów (zamrożenie płac, ograniczenie zatrudnienia);

3. działania na rzecz utrzymania poziomu produkcji i sprzedaży;

4. ograniczanie działań inwestycyjnych.

Wzrost ryzyka finansowego.

Reakcje przedsiębiorstw

Kapitał obrotowy = kapitał stały - aktywa trwałe

EGZ. !!!!!!!!!!!!!!

Kapitał obrotowy = aktywa obrotowe - (zobowiązania bieżące + rozliczenia międzyokresowe)

Kapitały stałe

Aktywa trwałe

Kapitały własne

Rezerwy i zobowiązania długoterminowe

Aktywa obrotowe

Zobowiązania bieżące i rozliczenia międzyokresowe

Cykl operacyjny (cykl obrotowy brutto) = CKZ + CKN

Cykl kapitału obrotowego netto = CKZ + CKN - CKD

Z - wielkość zapasów

N - wielkość należności

P - stan gotówki

D - wielkość zobowiązań

ZKO = Z + N + P - D

Jaką formą finansowania są środki pochodzące z emisji obligacji?

Odp.: Jest to obce finansowanie o charakterze długoterminowym. Środki te zaliczamy do kapitałów stałych.

Kapitał stały = kapitały własne + kapitały obce długoterminowe

Kredyty bankowe, obligacje

Pożyczki

Kredyty bankowe obrotowe

Zobowiązania handlowe budżetowe, inne

Długoterminowe

Krótkoterminowe

Kapitały obce

Kapitały własne = aktywa - zobowiązania

Własne

Obce

Długoterminowe

Krótkoterminowe

Zobowiązania bieżące, pożyczki

Zyski z przeznaczeniem na dywidendy

Obce

Własne

Kapitał założycielski

Kapitał zobowiązania

Kapitały

Zewnętrzne

Wewnętrzne

Własne

Obce

Własne

Kapitał zobowiązania

Kapitał założycielski

Kapitały samofinansujące, pochodzące z zysku

Kapitały

Kapitały podstawowe

Kapitały pozostałe

Kredyty, pożyczki

Zobowiązania

Kapitały własne

Kapitały obce

Kapitały

dźwignia dodatnia -

efekt pozytywny

dźwignia ujemna -

efekt negatywny

---