Makroekonomia 09.12.11.wykład 8

Rynek pracy

1. Specyfika rynku pracy

2. Bezrobocie jako wyraz nierównowagi na rynku pracy

3. Płace

• Funkcje

• Podstawowe systemy płac i ich zastosowanie

1)

Rynek pracy to taki gdzie towarem jest praca ludzka o określonych kwalifikacjach. Płaca jako wynagrodzenie za pracę jest odpowiednikiem ceny. Popyt na tym rynku jest pochodnym w stosunku do rynku dóbr i usług i zależy ponadto od płacy. Im płaca wyższa tym popyt jest mniejszy

płaca

Popyt

Podaż ze strony pracowników też zależy od płacy (ceny pracy) i zależność ta jest dodatnia. Im wyższa płaca tym więcej chce w nim pracować (podaż), a ponadto również zależy od innych możliwości utrzymania się (dochodów np. zasiłku)

Rynek pracy nie jest typowym rynkiem wolnokonkurencyjnym - jest rynkiem niedoskonałym i wynika to przyczyn zarówno po stronie popytu, jak i podaży pracy:

1. Ma miejsce znaczna monopolizacja po stronie popytu (pracodawców), często występuje monopol przestrzenny. Ponadto znane jest zjawisko kartelizacji pracodawców w formie zmów w zakresie stawek płacowych (monopson pracodawców)

2. Również po stronie pracobiorców istnieje możliwość monopolizacji i ograniczania konkurencji w wyniku działania związków zawodowych

3. Współczesny rynek pracy podlega ciągłej segmentacji i przepływy między poszczególnymi rynkami są bardziej ograniczone

4. Istotną rolę na współczesnych rynkach pracy odgrywa polityka państwa, która ogranicza swobodne działania mechanizmu rynkowego, bo to działanie oznacza w pewnych okresach wzrost bezrobocia, wahania i spadek płac oraz pauperyzację(biednienie, zadłużenie)

W wyniku tej polityki państwa w zakresie pracy, płacy rynek pracy bywa często przeregulowany i mniej elastyczny.

2)

Istotną cechą współczesnych rynków pracy jest brak równowagi na nich m.in. na skutek ograniczenia mechanizmu rynkowego, ale także i postępu technicznego, zwłaszcza o praco-oszczędnym charakterze. Nierównowaga na tym rynku to zazwyczaj podaż pracy > popyt, czyli bezrobocie.

Bezrobotni to ci, którzy chcą i mogą pracować, ale nie mogą znaleźć pracy. Bezrobocie mierzy się stopą bezrobocia i jest to % udział bezrobotnych w tzw. ludności aktywnej zawodowo (ludności zdolnej do pracy) w wieku produkcyjnym oprócz studentów itp. Liczbę bezrobotnych ustalić można w różny sposób. W Polsce są 2 sposoby, które dają różne wyniki:

1. Bezrobotni zarejestrowani w urzędzie

2. Badania reprezentatywne BAEL (badania aktywności ekonomicznej ludności), które maja na celu wyeliminowanie szarej strefy i liczba bezrobotnych w tej metodzie jest mniejsza.

Istnieje również pojęcie naturalnej stopy bezrobocia, czyli naturalnego poziomu bezrobocia ( około 3-5%)

Rodzaje bezrobocia:

1. Jawne i ukryte

Jawne - rejestrowane

Ukryte jest różnie interpretowane. W Polsce jest to nadmiar pracujących formalnie w pewnych dziedzinach (np. rolnictwo)

2. Dobrowolne i przymusowe - zależy to od poglądów ekonomicznych

Dobrowolne jest pojęciem pochodzącym ze szkoły neoklasycznej i oznacza bezrobocie będące konsekwencją utrzymania nadmiernie wysokich płac minimalnych

Przymusowe - ktoś chce pracować, ale nie może

3. Przejściowe, cykliczne(koniunkturalne), strukturalne

Przejściowe(frykcyjne) - bardzo łagodne bezrobocie, gdzie ludzie tracą pracę, bo przedsiębiorstwa bankrutują, albo ludzie sami się zwalniają i znajdują nową pracę po niedługim czasie.

Cykliczne - pojawia się w związku z kryzysem, po kilku miesiącach zmniejsza się

Strukturalne - najbardziej uciążliwe, bo z przyczyn strukturalnych ludzie tracą pracę i nie mają szans na jej znalezienie w swoim zawodzie. Konieczne jest tu przekwalifikowanie

Przyczyny:

• Postęp technologiczny i znikanie zawodów

• Konkurencja międzynarodowa - padają gałęzie gospodarki w niektórych krajach

• Ma miejsce niedostosowanie struktury kształcenia czy miejsca zamieszkania do potrzeb rynku pracy

Skutki bezrobocia są negatywne. Zarówno z punktu widzenia jednostkowego(mikroekonomicznego), bo oznacza utratę dochodów, poczucia stabilności i zjawisko marginalizacji oraz z punktu widzenia makroekonomicznego bo jest to marnotrawstwo zasobu pracy, hamuje rozwój gospodarczy, bo ogranicza popyt.

Współcześnie przeciwdziała się i znane są tzw. aktywne i pasywne formy przeciwdziałania bezrobociu.

Pasywne polegają na dawaniu bezrobotnym zasiłków. Jest to tzw. dawanie ryby

Aktywne formy polegają na polityce gospodarczej mającej na celu przeciwdziałanie samemu zjawisku bezrobocia:

1. Metody pośredniego oddziaływania państwa na gospodarkę w celu poprawy koniunktury gospodarczej, wzrostu produkcji i w ten sposób również zwiększenia miejsc pracy, chociaż jest to trudne, ponieważ ma miejsce tzw. praco-oszczędny postęp techniczny i zwiększenie produkcji wzrostu gospodarczego nie przekłada się na taki sam proporcjonalnie wzrost miejsc pracy

2. Wyspecjalizowane oddziaływanie na rynku pracy w celu pobudzenia zatrudnienia i tworzenia miejsc pracy np. szkolenia, polityka skłaniająca do zakładania własnych firm, dofinansowanie przedsiębiorstw

3)

Funkcje płac:

1. Dochodowa

2. Motywacyjna

3. Kosztowa

Dochodowa:

W większości krajów większość społeczeństwa żyje z pracy. Płace stanowią ponad 70% dochodów. W związku z tym poziom przeciętnej płacy decyduje o stopie życiowej. Z tego punktu widzenia ważna jest nie tyle płaca nominalna wyrażona w pieniądzu, ale płaca realna wyrażona w ilości dóbr i usług i która zależy od poziomu i struktury cen. O poziomie życia decyduje ponadto rozkład płac w społeczeństwie. Przy tej samej średniej płac różny może być poziom dobrobytu.

wysokość

płacy

liczba osób otrzymujących płacę

Z tego punktu widzenia rozróżnia się 2 podejścia:

1. Egalitarne - dąży się do zmniejszenia różnic płacowych i dochodowych

2. Elitarne - za normalne uznaje się istnienie elit dochodowych

Bardzo ważne jest wypośrodkowanie między tymi dwoma podejściami

---