Kofeina

   Alkaloid występujący w postaci połączeń z kwasami garbnikowymi w surowcach roślinnych, m.in. w ziarnach kawy (0,6-2,8%), w liściach herbaty (2-3,5%), orzeszkach kola (2,6-3,5%). Uwalnia się przez prażenie lub fermentację surowca. Związek krystaliczny o charakterze zasadowym, temperatura sublimacji 180°C, temp. topnienia 234-237°C. Słabo rozpuszczalna w wodzie i alkoholu etylowym, łatwo rozp. we wrzącej wodzie, roztworach benzoesanów i salicylanów litowców. Otrzymywana głównie przez ekstrakcję liści herbaty i gorszych gatunków kawy lub przez metylowanie teobrominy. Stosowana jako lek pobudzający korę mózgową, ośrodek naczynioruchowy i oddechowy oraz w zatruciach alkoholem i barbituranami. Przedawkowanie prowadzi do rozkojarzenia uwagi, niepokoju i bezsenności. Środek mało toksyczny. Nazwa systematyczna: 3,7-dihydro-1,3,7-trimetylo-1H-puryno-2,6-dion.

Kokaina

   Alkaloid występujący w liściach krzewu Erythroksylon coca. Jest izomerem lewoskrętnym, ma charakter zasadowy. Bezbarwne kryształy lub biały proszek, temp. topnienia 95-98°C, temp. wrzenia 187-188°C (przy ciśnieniu 13,3 Pa). Rozpuszczalna w chloroformie, eterze, etanolu i benzenie, trudno rozpuszczalna w wodzie. Otrzymywana przez ekstrakcję liści Erythroksylon coca. Była pierwszym lekiem o działaniu miejscowo znieczulającym. Stosowana w postaci chlorowodorku do miejscowych znieczuleń błon śluzowych. Poza działaniem znieczulającym silnie pobudza ośrodkowy układ nerwowy i wywołuje stan euforii prowadzący do nałogu. Wypierana z lecznictwa przez środki syntetyczne. Nazwa systematyczna: 2-metoksykarbonylo-3-benzoilooksytropan.

Polopiryna

   Aspiryna, aspirin, kwas acetylosalicylowy; związek krystaliczny, temp. topnienia 135°C, trudno rozpuszczalny w wodzie, rozpuszczalny w roztworach wodorotlenków i rozpuszczalnikach organicznych. Otrzymywany przez acetylowanie kwasu salicylowego bezwodnikiem octowym. Stosowana jako lek przeciwgorączkowy i przeciwgośćcowy. Oprócz wolnej polopiryny są stosowane jej mieszaniny z węglanem wapnia, kwasem cytrynowym lub witaminą C (kalcpiryna, polopiryna S i C) oraz mieszanina z glicyną (Asprocol). Polopiryna jest lekiem mało toksycznym, ale dość silnie drażni śluzówkę żołądka.

Benzen

1) Właściwości chemiczne :

- ulega reakcji bromowania pod wpływem Frbr₃    

- reaguje z mieszaniną nitrującą

- ulega reakcji addycji

2) Otrzymywanie :

- trimerizacja

   Jest najprostszym węglowodorem aromatycznym; bezbarwna ciecz o charakterystycznym zapachu, temp. topnienia 5,51°C, temp. wrzenia 80,09°C, prawie nierozpuszczalny w wodzie, nieograniczenie rozpuszczalny w alkoholu, eterze, łatwopalny, toksyczny. Z wodą i alkoholem etylowym tworzy potrójny azeotrop o temp. wrzenia 64,85°C i składzie: 74,1% benzenu, 18,5% etanolu i 7,4% wody; jest to wykorzystywane do produkcji alkoholu absolutnego (bezwodnego). Benzen otrzymuje się z lekkich frakcji smoły pogazowej, z niektórych gatunków ropy naftowej i z produktów przerobu (reforming) benzyn, stanowiących obecnie główne jego źródło. Stosowany w syntezie organicznej jako surowiec, jako rozpuszczalnik i jako składnik paliw silnikowych (w celu podwyższenia liczby oktanowej).

 

Metylobenzen

1) Właściwości chemiczne :

- reaguje z mieszaniną nitrującą

- ulega bromowaniu

2) Otrzymywanie :

-                                                                                        

   Toluen; homolog benzenu, bezbarwna ciecz, krzepnie w temp. -95°C, wrze w 111°C. Nie rozpuszcza się w wodzie, rozpuszcza się w alkoholu, benzenie i eterze, jest palną cieczą. Otrzymywany w wyniku katalitycznego reformowania ropy naftowej lub frakcyjnej destylacji smoły pogazowej. Znajduje zastosowanie jako surowiec i rozpuszczalnik w wielu dziedzinach przemysłu organicznego, barwników, farmaceutycznego, tworzyw sztucznych, do produkcji: materiałów wybuchowych, detergentów i substancji zapachowych oraz jako składnik wysokooktanowych paliw lotniczych.

 

Naftalen

   Naftalina; węglowodór o dwóch skondensowanych pierścieniach benzenowych. Występuje w postaci białych, krystalicznych płatków, topi się temp. 80°C, wrze w temp. 218°C, sublimuje, nierozpuszczalny w wodzie, nieograniczenie rozpuszczalny we wrzącym alkoholu, benzenie, eterze. Ma własności charakterystyczne dla związków aromatycznych; tworzy pochodne nitrowe i sulfonowe. Występuje w smole węglowej (ok. 6%, skąd jest otrzymywany), ropie naftowej i olejkach eterycznych, jest domieszką gazu świetlnego, zwiększającą jego siłę świecenia. Ma charakterystyczny zapach. Jest stosowany do syntezy różnych chemikaliów, indyga, środków owadobójczych i wybuchowych, rozpuszczalników, żywic syntetycznych i garbników.

1) Właściwości chemiczne kwasów karboksylowych na przykładzie kwasu octowego :

- ulegają dysocjacji

- reagują z metalami

- reagują z tlenkami metali

- reagują z zasadami

- reagują z węglanem wapnia

- ulegają redukcji

- ulegają dekarboksylacji

2) Otrzymywanie :

- kwasy karboksylowe otrzymujemy poprzez próby :

   a) próba Tollensa  
   

   b) próba Tromera

3) Przykłady kwasów karboksylowych :

Benzoesowy Kwas

   Jest najprostszym aromatycznym kwasem karboksylowym. Krystalizuje w postaci igieł lub płatków, topi się w temp. 121,5°C, sublimuje w temp. 100°C, wrze w zatopionej rurze szklanej w temp. 249°C. Jest trudno rozpuszczalny w wodzie, rozpuszcza się w rozpuszczalnikach organicznych, lotny z parą wodną. Otrzymywany różnymi metodami z kwasu ftalowego lub toluenu. Stosowany w wielu dziedzinach przemysłu; farmaceutycznego, spożywczego (środki konserwujące - kwas benzoesowy E-210), produkcji barwników i środków zapachowych.

 

Cytrynowy Kwas

   Bezbarwne, przeźroczyste kryształy lub krystaliczny proszek, temp. topnienia 153°C. Bardzo dobrze rozpuszczalny w wodzie, alkoholu, eterze. Występuje w roślinach (głównie w cytrynie - stąd nazwa zwyczajowa), organizmach ludzkich i zwierzęcych (potrzebny organizmowi w cyklu dostarczania energii z węglowodanów). Otrzymywany z soku niedojrzałych cytryn lub z cukrów (glukozy, maltozy) przez fermentację za pomocą pewnych gatunków pleśni (Citromyces). Stosowany w medycynie, w przemyśle spożywczym jako regulator kwasowości w wielu produktach (galaretki, napoje, kremy, ciasta) - ma symbol E 330, jako środek do czyszczenia i polerowania stali nierdzewnej i innych metali, do produkcji żywic aldehydowych oraz nietoksycznych zmiękczaczy do tworzyw sztucznych. Nazwa systematyczna: kwas 2-hydroksy-1,2,3-propanotrikarboksylowy.

 

Masłowy Kwas

   Kwas butanowy; alifatyczny kwas monokarboksylowy, ciecz, temp. topnienia -5,5°C temp. wrzenia 163°C, w temp wyższej niż -3,8°C miesza się w każdym stosunku z wodą, alkoholem i eterem. Posiada bardzo nieprzyjemny zapach zjełczałego masła. Występuje w maśle (stąd nazwa zwyczajowa) w postaci estrów z gliceryną. Otrzymywany w wyniku fermentacji surowców o dużej zawartości cukru i skrobi wywołanej grzybkami Bacillus butyricus. Stosowany do otrzymywania środków garbujących, zapachowych (estry k. masłowego) oraz leków.

Mrówkowy Kwas

   Kwas metanowy; pierwszy człon szerugu homologicznego kwsów jednokarboksylowych, utlenia się na bezwodnik węglowy i wodę, działa redukująco w odróżnieniu od kolejnych homologów. Jest cieczą, temp. topnienia 8,3°C, temp. wrzenia 101°C, miesza się z wodą, alkoholem, eterem, rozpuszczalny w benzenie. Posiada ostrą woń, nadżera naskórek. Występuje w ciele mrówek (stąd nazwa). Otrzymywany technicznie z CO i NaOH pod zwiększonym ciśnieniem w temp. 150-170°C. Wolny kwas i jego sole są stosowane w garbarstwie, przemyśle spożywczym (dodatek do żywności - symbol E 236), chemicznym i farbiarskim.

Octowy Kwas

   Etanowy Kwas; bezwodny nosi nazwę lodowaty kwas octowy. Ciecz, temp. topnienia 16,5°C, temp. wrzenia 118,5°C, nieograniczenie rozpuszczalny w wodzie, alkoholu i eterze, higroskopijny, posiada ostry zapach octu. Otrzymywany katalitycznie z acetylenu (przez aldehyd octowy), jako produkt uboczny suchej destylacji drewna lub w wyniku fermentacji octowej roztworu etanolu (jako ocet). Stosowany w przemyśle organicznym, np. jako środek acetylujący, do produkcji bezwodnika octowego i octanów, w przemyśle tworzyw sztucznych jako rozpuszczalnik i reagent, np. do produkcji jedwabiu octanowego, w przemyśle barwników, farmaceutycznym oraz jako ocet w przemyśle spożywczym (np. jako składnik marynat) - symbol E 260.

 

Salicylowy Kwas

   o-Hydroksybenzoesowy Kwas; najważniejszy hydroksokwas aromatyczny. Białe igły, temp. topnienia 158°C, sublimuje, trudno rozpuszczalny w wodzie, łatwo rozpuszczalny w alkoholu i eterze. Posiada słabe własności antyseptyczne. Otrzymywany z fenolu w reakcji Kolbego. Stosowany w lecznictwie, w przemyśle barwników, perfumeryjnym, w syntezie organicznej oraz jako wskaźnik fluorescencyjny. Duże znaczenie mają jego sole i estry.

Szczawiowy Kwas

   Kwas etanodiowy; pierwszy w szeregu nasyconych kwasów dikarboksylowych. Z roztworu wodnego krystalizuje w postaci dwuhydratu, temp. topnienia bezwodnego 189,5°C z rozkładem, sublimuje, rozpuszczalny w wodzie, alkoholu i eterze. Powstaje w wyniku wyniku utleniania wielu związków organicznych (np. cukrów) kwasem azotowym. Występuje w roślinach (szpinak, rabarbar, szczaw) w postaci szczawianów oraz w niewielkich ilościach w moczu zwierząt i ludzi. Otrzymywany w wyniku ogrzewania mrówczanu sodu do temp. 400°C ,albo przepuszczenia dwultenku węgla nad sodem lub potasem metalicznym w temp. 360°C. Stosowany w analizie wagowej do oznaczania miana roztworu nadmanganianu potasu, w farbiarstwie jako czynnik odbarwiający, w syntezie organicznej.

Sacharoza

   Cukier trzcinowy, cukier buraczany; disacharyd nieredukujący, ulega fermentacji. Słupki, krystalizuje w dwóch postaciach: a - temp. topnienia 184-185°C, b - temp. topnienia 169-170°C, prawoskrętna, []D20 = +66,5°, rozpuszczalna w wodzie, trudno rozpuszczalna w alkoholu, smak słodki. Nie wykazuje mutarotacji. Hydroliza (+)-sacharozy pod wpływem wodnego roztworu kwasu lub enzymu inwertazy powoduje utworzenie cukru inwertowanego. Występuje w wielu roślinach i owocach. Otrzymywana z trzciny cukrowej Sacharum officinarum lub z buraków Beta vulgaris. W celu uzyskania cukru pokrajane buraki ługuje się wodą w temp. 75-85°C metodą dyfuzyjną. Otrzymany sok, zawierający około 15% cukru poddaje się (w celu oczyszczenia) defekacji, a następnie saturacji. Po odfiltrowaniu wytrąconych zanieczyszczeń sok zagęszcza się w wyparnicach aż do wykrystalizowania cukru surowego. W celu oczyszczenia cukier surowy poddaje się rafinacji, polegającej na rozpuszczeniu go w wodzie, odbarwieniu za pomocą węgla aktywnego i powtórnym odparowaniu, następnie odwirowaniu i suszeniu. Cukier znajduje zastosowanie w przemyśle spożywczym i farmaceutycznym. Nazwa systematyczna: -D-glukopiranozylo--D-fruktofuranozyd.

SOLE I ESTRY KWASÓW KARBOKSYLOWYCH

- estry otrzymujemy w wyniku reakcji kwasu karboksylowego z alkoholem :  

 

               kwas octowy   +      etanal       
          octan etylu        +      woda                 

Stearynian sodu

   Otrzymywane przez hydrolizę tłuszczów, a następnie gotowane z sodą żrącą. Jest jednym ze składników różnego rodzaju mydeł, które zawierają również środki zapachowe (estry), substancje zmniejszające pH (zazwyczaj bufor mleczanowy).

 CUKRY

Sacharoza

   Cukier trzcinowy, cukier buraczany; disacharyd nieredukujący, ulega fermentacji. Słupki, krystalizuje w dwóch postaciach: a - temp. topnienia 184-185°C, b - temp. topnienia 169-170°C, prawoskrętna, []D20 = +66,5°, rozpuszczalna w wodzie, trudno rozpuszczalna w alkoholu, smak słodki. Nie wykazuje mutarotacji. Hydroliza (+)-sacharozy pod wpływem wodnego roztworu kwasu lub enzymu inwertazy powoduje utworzenie cukru inwertowanego. Występuje w wielu roślinach i owocach. Otrzymywana z trzciny cukrowej Sacharum officinarum lub z buraków Beta vulgaris. W celu uzyskania cukru pokrajane buraki ługuje się wodą w temp. 75-85°C metodą dyfuzyjną. Otrzymany sok, zawierający około 15% cukru poddaje się (w celu oczyszczenia) defekacji, a następnie saturacji. Po odfiltrowaniu wytrąconych zanieczyszczeń sok zagęszcza się w wyparnicach aż do wykrystalizowania cukru surowego. W celu oczyszczenia cukier surowy poddaje się rafinacji, polegającej na rozpuszczeniu go w wodzie, odbarwieniu za pomocą węgla aktywnego i powtórnym odparowaniu, następnie odwirowaniu i suszeniu. Cukier znajduje zastosowanie w przemyśle spożywczym i farmaceutycznym. Nazwa systematyczna: -D-glukopiranozylo--D-fruktofuranozyd.

ALKOHOLE

1) Właściwości chemiczne alkoholi na przykładzie etanolu :

- ulega spalaniu   

                               CH₃ - CH₂ - OH  +  3 O₂   
    2 CO₂  +  3 H₂O

- reaguje z sodem

                               CH₃ - CH₂ - OH  +   Na   
   CH₃ - CH₂ - ONa   +  ¹/₂ H₂

- reaguje z  Hx  (x = Cl, Br, I)

                               CH₃ - CH₂ - OH  +   Hx   
   CH₃ - CH₂ - Ox   +  H₂O    

                               np :    CH₃ - CH₂ - OH  +   HCl  
   CH₃ - CH₂ - OCl  +  H₂O

- ulega reakcji eliminacji    

- otrzymywanie eteru dietylowego          CH₃ - CH₂ - OH  +  HO - CH₂ -  CH₃  
    CH₃ - CH₂ - O - CH₂ -  CH₃   +   H₂O   

- ulegają odwodnieniu  

2) Otrzymywanie :

-                             CH₃ - CH₂ - x  +  H₂O  
    CH₃ - CH₂ - OH  +  Hx         ( x = Cl, Br, I)

-                             CH₃ - CH₂ - x  +  KOH  
    CH₃ - CH₂ - OH  +  Kx         ( x = Cl, Br, I)

-                             CH₂ = CH₂   +   H₂O 
     CH₃ - CH₂ - OH

-                             synteza         CO   +   2 H₂  
   CH₃ - OH

3) Przykłady alkoholi :

Etanol

   Jest alkoholem alifatycznym. Bezbarwna ciecz, temp. topnienia -117,3°C, temp. wrzenia 78,3°C, rozpuszczalny w wodzie, eterze, posiada charakterystyczny zapach i piekący smak. Przez destylację jego wodnych roztworów otrzymuje się mieszaninę azeotropową o zawartości 4,7% wody (alkohol rektyfikowany, rektyfikat lub spirytus). Otrzymywany w procesie fermentacji alkoholowej surowców zawierających cukry (owoce, ziemniaki, żyto itp.), a syntetycznie przez katalityczną lub kwaśną hydratację etylenu oraz przez uwodornienie aldehydu octowego.
   Alkohol bezwodny czyli alkohol absolutny otrzymuje się:
1) przez ogrzewanie rektyfikatu z wapnem palonym (stara metoda)
2) przez destylację rektyfikatu z dodatkiem benzenu; najpierw oddestylowuje się w temp. 64,9°C mieszaniną azeotropową (benzen, alkohol, woda), a następnie bezwodny alkohol.
   Alkohol denaturowany (denaturat, alkohol skażony) jest rektyfikatem dodatkiem zasad pirydynowych i fioletowo-różowego barwnika Alkohol Etylowy znajduje zastosowanie jako rozpuszczalnik w przemyśle chemicznym, do produkcji wielu preparatów chemicznych i farmaceutycznych, np. eteru, w mieszaninie z benzyną jako paliwo do silników oraz w przemyśle spożywczym do produkcji napojów alkoholowych.

Metanol

   Spirytus drzewny; najprostszy alkohol alifatyczny. Jest bezbarwną cieczą krzepnącą w temp. -97,5°C, wrze w temp. 64,7°C, rozpuszcza się w wodzie, etanolu i eterze. Posiada silne własności trujące - picie lub wchłanianie par grozi ślepotą lub śmiercią. W postaci estrów występuje w wielu olejkach eterycznych. Otrzymywany katalitycznie z tlenku węgla i wodoru CO + 2H₂CH₃OH lub w wyniku suchej destylacji drewna. Stosowany jako rozpuszczalnik oraz w syntezie organicznej.

Glicerol

   Gliceryna, 1,2,3-propanotriol ; jest alkoholem trihydroksylowym. Gęsta, bezbarwna ciecz o słodkim smaku, temp. topnienia 20°C, temp. wrzenia 290°C, miesza się z wodą i alkoholem, nierozpuszczalna w eterze i chloroformie, higroskopijna, lotna z parą wodną. Występuje w tłuszczach roślinnych i zwierzęcych, zawierających około 10% glicerolu w postaci glicerydów. Otrzymywany jako produkt uboczny w produkcji mydła, przez fermentację alkoholową cukru w obecności siarczanu (IV) sodu oraz syntetycznie z propylenu metodami chlorową i bezchlorową. Jest stosowany do wyrobu nitrogliceryny, farb, apretur oraz w przemyśle barwników, spożywczym, kosmetycznym, tytoniowym.

Etanodiol

   1,2-etanodiol; najprostszy alkohol dihydroksylowy. Oleista ciecz, temp. topnienia -11,5°C, temp. wrzenia 197,5°C, rozpuszczalny w wodzie i alkoholu, trudno rozp. w eterze. Posiada słodki smak, jest bardzo toksyczny. Na skalę przemysłową otrzymywany przez uwadnianie tlenku etylu albo hydrolizę etylenochlorohydryny. Stosowany jako rozpuszczalnik, do produkcji politereftalanu, jako obojętny czynnik obniżający temp. zamarzania wody; np. w chłodnicach samochodowych. Inna nazwa: Glikol etylenowy.

FENOLE

1) Właściwości chemiczne :

- ulegają dysocjacji

- reagują z zasadą sodową

- reagują z bromem

- reagują z kwasem azotowym

2) Otrzymywanie :

3) Przykład fenolu :

Fenol

   Bezbarwne kryształy, temp. topnienia 41°C, temp. wrzenia 182°C, rozpuszczalny w wodzie i rozpuszczalnikach organicznych. Posiada charakterystyczny ostry zapach; jest silnym antyseptykiem, trujący, wykazuje własności słabego kwasu. Otrzymywany ze smoły pogazowej i syntetycznie: z chlorobenzenu, z kwasu benzenosulfonowego, z wodorotlenku kumenu. Stosowany jako półprodukt w przemyśle tworzyw sztucznych (kaprolaktam, dian, żywice fenolowo-formaldehydowe), barwników, farmaceutycznym.

TŁUSZCZE

Tłuszcze dzielimy na :

a) nasycone        -        pochodzenia zwierzęcego, stałe.
b) nienasycone   -        pochodzenia roślinnego, ciekłe.

1) Przykłady

a)

tristearynian gliceryny

b)

- ulegają hydrolizie zasadowej

- reagują z wodorem (tłuszcze roślinne)

   Tłuszcze są rezerwowym materiałem odżywczym organizmów żywych. W przemyśle otrzymywane w wyniku prasowania, wytapiania lub ekstrakcji. Stosowane do celów spożywczych (ok. 80% produkcji światowej), do wyrobu mydeł, detergentów, świec stearynowych, jako pokosty oraz w syntezie organicznej. Chemiczne wskaźniki właściwości tłuszczów:
a) liczba kwasowa (liczba Kottstorfera) - jest miarą świeżości - jest to liczba mg KOH zużytego do zobojętnienia wolnych kwasów tłuszczowych w 1g tłuszczu.
b) liczba zmydlenia - jest to liczba mg KOH potrzebna do zmydlenia 1g tłuszczu.
c) liczba jodowa - liczba gram wolnego I2 przyłączonego do 100g tłuszczu.
d) liczba Reicherta-Meissla - ilość cm³ roztworu NaOH o stężeniu 0,1mol/dm³ potrzebna do zobojętnienia lotnych, rozpuszczalnych w wodzie kwasów,  otrzymanych z 5g tłuszczu w ściśle określonych warunkach.

ALKOHOLE

1) Właściwości chemiczne alkoholi na przykładzie etanolu :

- ulega spalaniu   

                               CH₃ - CH₂ - OH  +  3 O₂   
    2 CO₂  +  3 H₂O

- reaguje z sodem

                               CH₃ - CH₂ - OH  +   Na   
   CH₃ - CH₂ - ONa   +  ¹/₂ H₂

- reaguje z  Hx  (x = Cl, Br, I)

                               CH₃ - CH₂ - OH  +   Hx   
   CH₃ - CH₂ - Ox   +  H₂O    

                               np :    CH₃ - CH₂ - OH  +   HCl  
   CH₃ - CH₂ - OCl  +  H₂O

- ulega reakcji eliminacji    

- otrzymywanie eteru dietylowego          CH₃ - CH₂ - OH  +  HO - CH₂ -  CH₃  
    CH₃ - CH₂ - O - CH₂ -  CH₃   +   H₂O   

- ulegają odwodnieniu  

2) Otrzymywanie :

-                             CH₃ - CH₂ - x  +  H₂O  
    CH₃ - CH₂ - OH  +  Hx         ( x = Cl, Br, I)

-                             CH₃ - CH₂ - x  +  KOH  
    CH₃ - CH₂ - OH  +  Kx         ( x = Cl, Br, I)

-                             CH₂ = CH₂   +   H₂O 
     CH₃ - CH₂ - OH

-                             synteza         CO   +   2 H₂  
   CH₃ - OH

3) Przykłady alkoholi :

Etanol

   Jest alkoholem alifatycznym. Bezbarwna ciecz, temp. topnienia -117,3°C, temp. wrzenia 78,3°C, rozpuszczalny w wodzie, eterze, posiada charakterystyczny zapach i piekący smak. Przez destylację jego wodnych roztworów otrzymuje się mieszaninę azeotropową o zawartości 4,7% wody (alkohol rektyfikowany, rektyfikat lub spirytus). Otrzymywany w procesie fermentacji alkoholowej surowców zawierających cukry (owoce, ziemniaki, żyto itp.), a syntetycznie przez katalityczną lub kwaśną hydratację etylenu oraz przez uwodornienie aldehydu octowego.
   Alkohol bezwodny czyli alkohol absolutny otrzymuje się:
1) przez ogrzewanie rektyfikatu z wapnem palonym (stara metoda)
2) przez destylację rektyfikatu z dodatkiem benzenu; najpierw oddestylowuje się w temp. 64,9°C mieszaniną azeotropową (benzen, alkohol, woda), a następnie bezwodny alkohol.
   Alkohol denaturowany (denaturat, alkohol skażony) jest rektyfikatem dodatkiem zasad pirydynowych i fioletowo-różowego barwnika Alkohol Etylowy znajduje zastosowanie jako rozpuszczalnik w przemyśle chemicznym, do produkcji wielu preparatów chemicznych i farmaceutycznych, np. eteru, w mieszaninie z benzyną jako paliwo do silników oraz w przemyśle spożywczym do produkcji napojów alkoholowych.

Metanol

   Spirytus drzewny; najprostszy alkohol alifatyczny. Jest bezbarwną cieczą krzepnącą w temp. -97,5°C, wrze w temp. 64,7°C, rozpuszcza się w wodzie, etanolu i eterze. Posiada silne własności trujące - picie lub wchłanianie par grozi ślepotą lub śmiercią. W postaci estrów występuje w wielu olejkach eterycznych. Otrzymywany katalitycznie z tlenku węgla i wodoru CO + 2H₂CH₃OH lub w wyniku suchej destylacji drewna. Stosowany jako rozpuszczalnik oraz w syntezie organicznej.

Glicerol

   Gliceryna, 1,2,3-propanotriol ; jest alkoholem trihydroksylowym. Gęsta, bezbarwna ciecz o słodkim smaku, temp. topnienia 20°C, temp. wrzenia 290°C, miesza się z wodą i alkoholem, nierozpuszczalna w eterze i chloroformie, higroskopijna, lotna z parą wodną. Występuje w tłuszczach roślinnych i zwierzęcych, zawierających około 10% glicerolu w postaci glicerydów. Otrzymywany jako produkt uboczny w produkcji mydła, przez fermentację alkoholową cukru w obecności siarczanu (IV) sodu oraz syntetycznie z propylenu metodami chlorową i bezchlorową. Jest stosowany do wyrobu nitrogliceryny, farb, apretur oraz w przemyśle barwników, spożywczym, kosmetycznym, tytoniowym.

Etanodiol

   1,2-etanodiol; najprostszy alkohol dihydroksylowy. Oleista ciecz, temp. topnienia -11,5°C, temp. wrzenia 197,5°C, rozpuszczalny w wodzie i alkoholu, trudno rozp. w eterze. Posiada słodki smak, jest bardzo toksyczny. Na skalę przemysłową otrzymywany przez uwadnianie tlenku etylu albo hydrolizę etylenochlorohydryny. Stosowany jako rozpuszczalnik, do produkcji politereftalanu, jako obojętny czynnik obniżający temp. zamarzania wody; np. w chłodnicach samochodowych. Inna nazwa: Glikol etylenowy.

FENOLE

1) Właściwości chemiczne :

- ulegają dysocjacji

- reagują z zasadą sodową

- reagują z bromem

- reagują z kwasem azotowym

2) Otrzymywanie :

3) Przykład fenolu :

Fenol

   Bezbarwne kryształy, temp. topnienia 41°C, temp. wrzenia 182°C, rozpuszczalny w wodzie i rozpuszczalnikach organicznych. Posiada charakterystyczny ostry zapach; jest silnym antyseptykiem, trujący, wykazuje własności słabego kwasu. Otrzymywany ze smoły pogazowej i syntetycznie: z chlorobenzenu, z kwasu benzenosulfonowego, z wodorotlenku kumenu. Stosowany jako półprodukt w przemyśle tworzyw sztucznych (kaprolaktam, dian, żywice fenolowo-formaldehydowe), barwników, farmaceutycznym.

TŁUSZCZE

Tłuszcze dzielimy na :

a) nasycone        -        pochodzenia zwierzęcego, stałe.
b) nienasycone   -        pochodzenia roślinnego, ciekłe.

1) Przykłady

a)

tristearynian gliceryny

b)

- ulegają hydrolizie zasadowej

- reagują z wodorem (tłuszcze roślinne)

   Tłuszcze są rezerwowym materiałem odżywczym organizmów żywych. W przemyśle otrzymywane w wyniku prasowania, wytapiania lub ekstrakcji. Stosowane do celów spożywczych (ok. 80% produkcji światowej), do wyrobu mydeł, detergentów, świec stearynowych, jako pokosty oraz w syntezie organicznej. Chemiczne wskaźniki właściwości tłuszczów:
a) liczba kwasowa (liczba Kottstorfera) - jest miarą świeżości - jest to liczba mg KOH zużytego do zobojętnienia wolnych kwasów tłuszczowych w 1g tłuszczu.
b) liczba zmydlenia - jest to liczba mg KOH potrzebna do zmydlenia 1g tłuszczu.
c) liczba jodowa - liczba gram wolnego I2 przyłączonego do 100g tłuszczu.
d) liczba Reicherta-Meissla - ilość cm³ roztworu NaOH o stężeniu 0,1mol/dm³ potrzebna do zobojętnienia lotnych, rozpuszczalnych w wodzie kwasów,  otrzymanych z 5g tłuszczu w ściśle określonych warunkach.

---