Literatura XVI wieku.

Do najbardziej popularnych dzieł literackich z przełomu XV i XVI w. należał Domostroj. Najważniejszymi zabytkami literatury XVI-wiecznej są monumentalne, wielotomowe dzieła Wielkie Czetji Mineje oraz Zwód Nikonowski, które stały się oficjalnymi kronikami ówczesnej Rosji. Połowa XVI wieku to okres rozkwitu literatury hagiograficznej w Moskwie.

Повесть о Петре и Февронии - Opowieść o Piotrze i Fiewronii (zmarli 8 lipca 1228)

*zabytek, będący jednym z oryginalnych i pełnych uroku utworów literatury staroruskiej,

*powstał prawpododobnie w XV wieku, w pozbawionym znaczenia politycznego i wcześnie, bo z końcem XIV wieku, podporządkowanym Moskwie Księstwie Muromskim,

*Murom- miasto nad Oką, powstało na ziemiach ugrofińskiego plemienia Muroma; od XI w. stolica Księstwa Muromskiego, przyłączonego w 1398 do Wielkiego Księstwa Moskiewskiego.

*boh. kanonizowani w 1547 (prawdopodobnie nie byli post. hist.), dlatego utwór w licznych odpisach (najstarszy z XVI w.) otrzymał tytuł Żywota (Житие) ale: brak mu cech hagiograficznych (poza krótką partią końcową),

*8 lipca-kościelne święto dwojga prawosławnych świętych z XIII, Piotra i Fiewronii (dzień obchodzony jako Ogólnorosyjski Dzień Rodziny, Miłości i Wierności, konkurujący z dniem św. Walentego),wprowadzone jako święto państwowe w 2008r., symbol to rumianek (ромашка). Tego dnia mężowie i żony przychodzą do cerkwi prosić o zgodę w rodzinie; zawierane są rekordowe liczby związków małżeńskich. Piotra i Fiewronię uważa się za patronów zakochanych i wzór chrześcijańskiego małżeństwa.

*Pod koniec XVIII wieku wzięli świętych do grobowca, w którym spoczywają do teraz. Po rewolucji grobowiec Piotra i Fiewronii był sprzedany muromskiemu muzeum. W 1989 roku został oddany cerkwi i kilka lat znajdował się w katedrze muromskiej (в Муромском Благовещенском соборе). W 1993 roku został wzniośle przeniesiony do klasztoru w Riazaniu (Троицкий монастырь).

TREŚĆ

a) oparta na ustnej legendzie ludowej, powstałej prawdopodobnie po śmierci Piotra i Fiewronii, jedna z pierwszych w lit. Staroruskiej opowieści fabularnych o przewadze fikcji nad znikomym elementem hist.

b) charakter legendy zarówno w treści, jak i w stylu

c) fabuła: szereg motywów wędrownych dobrze znanych z bajek i bylin rosyjskich oraz folkloru innych narodów:

1) smok zmuszający kobietę do współżycia płciowego ze sobą

2) bohater zdobywający cudowny miecz i zabijający nim smoka

3) mówiąca zagadkami wieszcza dziewica, która uzdrawia bohatera ze strupów spowodowanych obryzganiem przez smoczą krew

4) małżeństwo królewicza (księcia) z dziewczyną wiejską

d) postać Fiewronii:

- urzekająca pięknem wewnętrznym chrześcijanka

- wyrosła z wieszczej dziewicy baśni ludowych

- nie zamykająca się w ramach motywów folklorystycznych

- odosobniona w lit. staroruskiej, zadziwiająca mistrzostwem rysunku psychologicznego próba nakreślenia kochającej duszy kobiecej

e) utwór napisany jest prozą literacką epoki o zdecydowanej przewadze cerkiewnosłowiańszczyzny nad elementami rodzimymi

STRESZCZENIE UTWORU

1. panowanie w Muromie księcia Pawła, do jego małżonki przylatywał smok zmuszał ją do stosunku płciowego ze sobą (ona widziała go jako smoka, a inni jako księcia)

2. żona mówi mężowi o tym, on zaś chce podstępem skłonić smoka do wyjawienia, co będzie przyczyną jego [smoka] śmierci

3. Смерть моя от Петрова плеча, от Агрикова меча (Агрик(а) baśniowy bohater władający mnóstwem bronii, w tej liczbie cudownym mieczem)

4. Książę Paweł miał brata Piotra, który w cudowny sposób zdobywa miecz i zabija smoka, ale: obryzgany smoczą krwią pokrywa się strupami na całym ciele; szuka lekarza wraz ze świtą (udają się do ziemi riazańskiej) jeden z jego towarzyszy zaszedł do wsi Łaskowo, w domu zastał dziewicę tkającą na krosnach (Fiewronia-ojciec i brat to bartnicypszczelarze, zajmowali się hodowlą pszczół w barciach),a przed nią skaczącego zająca

5. Przywieźli go, on posłał jednego ze sług mówiąc, aby wskazała tego, kto zechce go wyleczyć i za to wziąć wielki majątek

6. Fiewronia chce uleczyć Piotra, ale nie chce majątku, chce zostać jego żoną

7. Książę Piotr nie chce trwać w mezaliansie, ale zgadza się na leczenie

8. Leczenie poprzez zaczerpnięcie moczu, dmuchnięcie, przygotowanie księciu łaźni i posmarowanie tym strupów (oprócz jednego)

9. Sprawdzanie dziewicy i jej mądrości (utkanie ubioru, butów, ręcznika z pasma lnu)

10. Zadanie do wykonania dla księcia Piotra (wykonanie warsztatu do tkania z drzazgi)

11. Podziw dla Fiewronii, wysłanie jej darów (nie przyjęła), nadal nie chciał wziąć jej za żonę

12. Książę Piotr odjechał w zdrowiu do grodu Murom; powrót choroby

13. Powrót do dziewicy, prośba o wyleczenie, warunki stawiane księciu przez Fiewronię, zgoda księcia

14. Objęcie władzy przez Piotr w księstwie muromskim, prośba bojarów o opuszczenie przez dziewicę księstwa z bogactwami (niski ród), niezgoda i opuszczenie przez Piotra i Fiewronię Muromu

15. Sytuacja na statku (czy woda jest tak samo słodka z obu stron statku)

16. Powtórne powołanie na tron książęcy pary

17. Bliska śmierć: przygotowanie wspólnego grobu, złożenie ślubów zakonnych, życie osobno w klasztorach, książę Piotr „odchodzi od ciała, ale czeka na nią”

18. Piotr powtórzywszy swoje słowa po raz trzeci sprawił, że Fiewronia wetknęła igłę w velum i zasnęła)

19. Pochowano ich osobno ale stał się cud (pochówek we wspólnym grobie, oddzielonym przegrodą)

„Opowieść o Piotrze i Fiewronii” zaliczana jest do literatury hagiograficznej. Cechy tego gatunku to:

• Opisy człowieka bardzo wierzącego, bogobojnego;

• Odnoszenie się bezpośrednio do uczuć, co pobudza wyobraźnię odbiorcy;

• Szczegółowe opisywanie cudów;

• Dokładne dane, autentyczne osoby - by nadać żywotom charakter historyczny;

• Opowieści związane z dobrowolnym pustelnictwem czy męczeństwem.

Jednak w powyższym utworze brakuje cech hagiograficznych (poza krótką partią końcową).

---