7. Scharakteryzuj Konwencję Ramsarką i Paryską i wymień obiekty polskie chronione na ich podstawie:

Konwencja ramsarska (ang. Ramsar Convention on Wetlands) - potoczna nazwa układu międzynarodowego dotyczącego ochrony przyrody, który został podpisany 2 lutego 1971 roku podczas konferencji w irańskim kurorcie Ramsar nad brzegiem Morza Kaspijskiego. Konwencja weszła w życie 21 grudnia 1975 roku. Pełna nazwa tego aktu prawnego brzmi: Konwencja o obszarach wodno-błotnych mających znaczenie międzynarodowe, zwłaszcza jako środowisko życiowe ptactwa wodnego. Celem porozumienia jest ochrona i utrzymanie w niezmienionym stanie obszarów określanych jako "wodno-błotne". Szczególnie chodzi o populacje ptaków wodnych zamieszkujących te tereny lub okresowo w nich przebywające. Jest to 40 typów obszarów bagien, błot, torfowisk lub zbiorników wodnych; naturalnych lub sztucznych stałych lub okresowych, o wodach stojących lub płynących, słodkich, słonawych lub słonych, wraz z wodami morskimi.

W Polsce jest 13 obszarów przyrody chronionej (łącznie ponad 125 tys. ha) wpisanych na listę konwencji ramsarskiej:

• Rezerwat przyrody Jezioro Łuknajno

• Biebrzański Park Narodowy

• Słowiński Park Narodowy

• Park Narodowy Ujście Warty

8. Jakie są cele Konwencji Waszyngtońskiej, scharakteryzuj jej załączniki, podaj przykładowe gatunki roślin i zwierząt chronionych na jej podstawie

CITES (Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora), Międzynarodowa Konwencja o Handlu Gatunkami Zagrożonymi Wyginięciem, tzw. Konwencja Waszyngtońska - to umowa międzynarodowa, której celem jest ochrona dziko występujących populacji zwierząt i roślin gatunków zagrożonych w skali świata wyginięciem poprzez kontrolę i ograniczanie międzynarodowego handlu żywymi zwierzętami i roślinami, rozpoznawalnymi ich częściami i produktami pochodnymi, takimi jak np.: wyroby skórzane, drewniane, instrumenty muzyczne, kości, muszle, nasiona, produkty żywnościowe lub medyczne. CITES przewiduje różne stopnie ochrony dla ponad 30 tys. gatunków zwierząt i roślin. Obowiązuje dzisiaj w ponad 160 krajach. Została sporządzona w Waszyngtonie, w dniu 3 marca 1973 roku, a Polska ratyfikowała ją w 1989 roku.

Załącznik nr 1 zawiera listę gatunków zagrożonych wyginięciem. Obrót okazami tych gatunków stanowi przedmiot szczególnie ścisłej regulacji i dopuszczony jest jedynie w wyjątkowych okolicznościach (nigdy do celów komercyjnych).

Załącznik nr 2 obejmuje gatunki, którym wymarcie obecnie nie zagraża, jednak mogą się znaleźć w niebezpieczeństwie, jeżeli obrót okazami tych gatunków nie będzie przedmiotem ścisłej regulacji.

Załącznik nr 3 zawiera gatunki, w stosunku do których handel został poddany kontroli na wniosek chociaż jednej ze stron konwencji.

Piżmowiec

Panda mała

Gapard

Ryś europejski

Tygrys

Obuwik pospolity

Miłek wiosenny

12. Wymień organy ochrony przyrody w Polsce oraz organy opiniodawczo doradcze

Organy ochrony przyrody:

1. Minister właściwy ochrony środowiska, który wykonuje swoje zadania przy pomocy Głównego Konserwatora Przyrody

2. Generalny Dyrektor Ochrony Przyrody

3. Wojewoda (Wojewódzki Konserwator Przyrody)

4. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska (a na terenie PN Dyrektor Parku)

5. Starosta

6. Wójt, burmistrz, prezydent miasta

Organy opiniodawczo doradcze:

1. Państwowa rada ochrony przyrody (przy ministrze)

2. Regionalna rada ochrony przyrody (przy wojewodzie)

3. Rada naukowa PN (przy dyrektorze PN)

4. Rada parku krajobrazowego lub rada zespołu parków krajobrazowych (przy dyrektorze PK lub dyrektorze ZPK)

14. Podaj definicję Parku Narodowego

Park narodowy - w brzmieniu Ustawy o ochronie przyrody z 2004 r. "obejmuje obszar wyróżniający się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, społecznymi, kulturowymi i edukacyjnymi, o powierzchni nie mniejszej niż 1000 ha, na którym ochronie podlega cała przyroda oraz walory krajobrazowe. Park narodowy tworzy się w celu zachowania różnorodności biologicznej, zasobów, tworów i składników przyrody nieożywionej i walorów krajobrazowych, przywrócenia właściwego stanu zasobów i składników przyrody oraz odtworzenia zniekształconych siedlisk przyrodniczych, siedlisk roślin, siedlisk zwierząt lub siedlisk grzybów."

16. Wymień wszystkie parki narodowe w Polsce i wskaż ich lokalizację na mapie

1. Babiogórski Park Narodowy

2. Białowieski Park Narodowy

3. Biebrzański Park Narodowy

4. Bieszczadzki Park Narodowy

5. Park Narodowy Bory Tucholskie

6. Drawieński Park Narodowy

7. Gorczański Park Narodowy

8. Park Narodowy Gór Stołowych

9. Kampinoski Park Narodowy

10. Karkonoski Park Narodowy

11. Magurski Park Narodowy

12. Narwiański Park Narodowy

13. Ojcowski Park Narodowy

14. Pieniński Park Narodowy

15. Poleski Park Narodowy

16. Roztoczański Park Narodowy

17. Słowiński Park Narodowy

18. Świętokrzyski Park Narodowy

19. Tatrzański Park Narodowy

20. Park Narodowy Ujście Warty

21. Wielkopolski Park Narodowy

22. Wigierski Park Narodowy

23. Woliński Park Narodowy

17.

Babiogórski Park Narodowy - okrzyn jeleni

Na fakt utworzenia Babiogórskiego Parku Narodowego wpłynęło wiele czynników, między innymi klasycznie wykształcony układ pięter roślinnych, zespół roślinności naskalnej i jedyne w Polsce stanowiska roślin: okrzyn jeleni i rogownica alpejska. W partii szczytowej Babiej Góry występuje jedyne w Beskidach piętro halne oraz wiele zanikających stawków osuwiskowych.

Białowieski Park Narodowy - żubr

Białowieski Park Narodowy chroni najlepiej zachowany fragment Puszczy Białowieskiej - ostatni na niżu Europy las naturalny, o charakterze pierwotnym, jaki przed wiekami rozciągał się w strefie lasów liściastych i mieszanych. Charakteryzuje się dużą różnorodnością biologiczną.

Biebrzański Park Narodowy - batalion

Na terenie Biebrzańskiego Parku Narodowego spotyka się zbiorowiska wodne, bagienne, torfowiskowe, szuwary, a także zbiorowiska leśne (olsy, brzeziny, łęgi). Szczególnie cenna jest duża grupa zbiorowisk mechowiskowych, zawierających liczne gatunki rzadkie i reliktowe (brzoza niska, wierzba lapońska, gnidosz królewski), zanikające w innych częściach kraju.

Bieszczadzki Park Narodowy - ryś

BdPN jest trzecim co do wielkości parkiem narodowym na terenie Polski. Bieszczady charakteryzują się tzw. “rusztową” budową grzbietów, które biegną równolegle do siebie z południowego wschodu na północny zachód. Bieszczady Wysokie to ważny obszar źródliskowy w obrębie głównego europejskiego działu wód, rozdzielającego i zasilającego zlewiska Morza Bałtyckiego i Czarnego.

Park Narodowy Bory Tucholskie - głuszec

Teren Parku ukształtowany został w czasie ostatniego zlodowacenia bałtyckiego. Występują w nim głównie równiny sandrowe, wytopiska i rynny. W granicach Parku znajduje się największe skupisko wydm śródlądowych w Borach Tucholskich. Charakterystycznym elementem ukształtowania terenu są także rynny polodowcowe o przebiegu południkowym.

• Drawieński Park Narodowy - wydra

DPN reprezentuje krajobraz młodoglacjalnych równin sandrowych. W całości położony jest w zlewni rzeki Drawy, która razem ze swoim dopływem - Płociczną, stanowią jego główną oś hydrograficzną. Obie rzeki płyną przez szeroki pas sandrów, które powstały z piasków usypanych przez wody topniejącego lodowca spływające ku pradolinie Toruńsko-Eberswaldzkiej.

Gorczański Park Narodowy- salamandra plamista

Puszcza karpacka jest największym naturalnym bogactwem tych gór. Najmniej zmienione przez człowieka są dolnoreglowe lasy mieszane, zwane buczyną karpacką. Szczególną wartość dla krajobrazu i przyrody Gorców mają polany reglowe. Powstały w wyniku tradycyjnej gospodarki pasterskiej. Pozostałością dawnej kultury są drewniane szałasy reprezentujące regionalne budownictwo zagórzańskie i podhalańskie.

• Park Narodowy Gór Stołowych - szczeliniec

Unikalna rzeźba, wzbogacona dużym nagromadzeniem rozmaitych form erozji piaskowców w postaci głębokich szczelin, labiryntów i blokowisk skalnych, czy pojedynczych skałek o niespotykanych kształtach, czyni Góry Stołowe wyjątkowymi w skali Polski. Rzeźba ta jest odzwierciedleniem płytowej budowy geologicznej związanej z osadowym pochodzeniem tworzących je skał.

• Kampinoski Park Narodowy - łoś

Obejmuje tereny Puszczy Kampinoskiej w pradolinie Wisły, w zachodniej części Kotliny Warszawskiej. Wydmy powstałe w pradolinie Wisły i obszary bagienne są najbardziej charakterystycznymi elementami tutejszego krajobrazu. Wydmy Parku uważane są za najlepiej zachowany kompleks wydm śródlądowych w skali Europy. Tak kontrastowe środowiska sprzyjają różnorodności świata roślin i zwierząt.

• Karkonoski Park Narodowy - chojnik

• Historia rozwoju Karkonoszy i położenie geograficzne decydują o unikatowym charakterze świata przyrody ożywionej. Dzięki wysokości wyraźnie dominują w tej części Europy Środkowej, tworząc izolowaną górska wyspę. W okresie zlodowaceń plejstoceńskich w Karkonoszach, stanowiących barierę dla nadciągającego lądolodu, spotykały się gatunki roślin i zwierząt z Alp i północny. Zdarzenia te miały decydujące znaczenie dla ukształtowania się specyficznego świata roślin i zwierząt. Obecnie występuje w Karkonoszach kilkanaście tysięcy gatunków zwierząt i 1300 gatunków roślin.

• Magurski Park Narodowy - orlik krzykliwy

MPN chroni przede wszystkim unikalny w skali Karpat obszar przejściowy między Karpatami Zachodnimi i Karpatami Wschodnimi. Ponad 90% powierzchni parku zajmują lasy. Na jego terenie wyróżnić można dwa piętra roślinne: pogórza i regla dolnego. Gatunki górskie wschodnio i zachodnio karpackie migrujące w przeciwnych kierunkach wzdłuż grzbietu Karpat napotykają na terenie Parku gatunki niżowe wchodzące w obniżenie Beskidu Niskiego. Takie nakładanie się różnych elementów geograficznych flory i fauny nadaje szacie roślinnej i faunie MPN swoisty i odmienny charakter.

18. Wymień polskie parki narodowe będące rezerwatami biosfery programu MaB

Babiogórski PN

Białowieski PN

Bieszczadzki PN

Kampinowski PN

Karkonowski PN

Słowiński PN

Tatrzański PN

19. Wymień projektowane parki narodowe

Mazurski Park Narodowy

Jurajski Park Narodowy

Turnicki Park Narodowy

20. Podaj definicje:

• rezerwat przyrody - obejmuje obszary zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym, ekosystemy, ostoje i siedliska przyrodnicze, a także siedliska roślin, zwierząt i grzybów oraz twory i składniki przyrody nieożywionej, wyróżniającej się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, kulturowymi lub walorami krajobrazowymi,

• park krajobrazowy

• obszar chronionego krajobrazu

• pomnik przyrody

• stanowisko dokumentacyjne

• zespół przyrodniczo-krajobrazowy - fragmenty krajobrazu naturalnego i kulturowego zasługujące na ochronę ze względu na ich walory widokowe lub estetyczne

• użytek ekologiczny

• ochrona gatunkowa

• obszar specjalnej ochrony ptaków - obszary wyznaczone zgodnie z przepisami UE, do ochrony populacji dziko występujących ptaków jednego lub wielu gatunków, w którego granicach ptaki mają korzystne warunki bytowania w ciągu całego życia w, dowolnym stadium rozwoju

• specjalny obszar ochrony siedlisk - obszar wyznaczony zgodnie z przepisami UE, w celu trwałej ochrony siedlisk przyrodniczych lub populacji zagrożonych wyginięciem gatunków roślin lub zwierząt, w celu odtworzenia właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych lub właściwego stanu ochrony tych gatunków

• obszar mający znaczenie dla wspólnoty

23.Wymień funkcje rezerwatów przyrody uwzględniając ich hierarchię

Ochrona przyrody

Badania naukowe

Edukacja

Turystyka

32. Wymień parki krajobrazowe województwa łódzkiego i wskaż ich lokalizację na mapie

• Bolimowski Park Krajobrazowy (data utworzenia: 1986; powierzchnia: 23 130 ha)

• Park Krajobrazowy Międzyrzecza Warty i Widawki (data utworzenia: 1989; powierzchnia: 25 330 ha)

• Park Krajobrazowy Wzniesień Łódzkich (data utworzenia: 1996; powierzchnia: 10 747 ha)

• Sulejowski Park Krajobrazowy (data utworzenia: 1994; powierzchnia: 17 444 ha)

• Załęczański Park Krajobrazowy (data utworzenia: 1978; powierzchnia: 14 810 ha)

• Spalski Park Krajobrazowy (data utworzenia: 1995; powierzchnia: 12 875 ha)

• Przedborski Park Krajobrazowy (data utworzenia: 1988; powierzchnia: 16 640 ha)

35. Podaj liczbę:

pomników przyrody ok. 33231

użytków ekologicznych 6645 o łącznej pow. ok. 45 tyś. ha

stanowisk dokumentacyjnych 107 (dane z 1998)

zespołów przyrodniczo-krajobrazowych (dane z 1998) 138 o łącznej pow. 596 tys. ha

41. Podaj typologię zespołów przyrodniczo-krajobrazowych wraz z przykładami

Przyrodnicze

• biocenotyczne: ZPK Solinka, ZPK Las Wiejkowski,

• faunistyczne: ZPK Żabie Doły, ZPK Ostoja Łabędzi,

• przyrody nieożywionej: ZPK Wąwóz Dule z Jaskinią Zbójecką,

• drzewostanowe: ZPK Dobrów, ZPK Borkowice,

Krajobrazowe: Jezioro Białe, Rynna Mirachowska,

Przyrodniczo-kulturowe: ZPK Oz Tymanowski, ZPK Zwierzyniec,

• parki miejskie: ZPK Olszyna, ZPK Park w Strudze,

• parki dworskie: ZPK Lipno, ZPK Park w Reptach,

• przyrodniczo-pamiątkowe: ZPK Oz Tymanowski, ZPK Zwierzyniec,

43. Jaki jest stan realizacji sieci NATURA 2000 w Polsce (podaj dane liczbowe: pełna liczba obiektów, % udziału w powierzchni kraju):

OSOP 141 obiektów, 4 980 660 ha 17,5%

SOOS 364 obiekty, 2 891 231 ha 8,37%

Łącznie ok. 500 obiektów 18% pow. kraju

54. Podaj definicje wszystkich 6 kategorii obszarów chronionych przyjętych IUCN z podaniem przykładów obiektów z Polski

Ia - Ścisły rezerwat przyrody (Strict Nature Reserve)

Ib - Obszar naturalny (Wilderness Area)

II - Park narodowy (National Park)

III - Pomnik przyrody (Natural Monument)

IV - Obszar ochrony siedliskowej/gatunkowej (Habitat/Species Management Area)

V - Obszar chronionego krajobrazu/morza (Protected Landscape/Seascape)

VI - Obszar chroniony o użytkowanych zasobach (Managed Resource Protected Area)

13. Zadania Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska:
   1. współudział w realizacji polityki ochrony środowiska w zakresie ochrony przyrody i kontroli procesu inwestycyjnego;
   2. kontrola odpowiedzialności za szkody w środowisku;
   3. gromadzenie danych i sporządzanie informacji o sieci Natura 2000 i innych obszarach chronionych oraz o ocenach oddziaływania na środowisko;
   4. współpraca z właściwymi organami ochrony środowiska innych państw i organizacjami międzynarodowymi oraz Komisją Europejską;
   5. współpraca z Głównym Konserwatorem Przyrody i Państwową Radą Ochrony Przyrody w sprawach ochrony przyrody;
   6. współpraca z organami samorządu terytorialnego w sprawach ocen oddziaływania na środowisko i ochrony przyrody;
   7. udział w strategicznych ocenach oddziaływania na środowisko;
   8. udział w postępowaniach w sprawie transgranicznego oddziaływania na środowisko;
   9. wykonywanie zadań związanych z Siecią Natura 2000, o których mowa w ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody;
  10. współpraca z organizacjami ekologicznymi.

zadań regionalnego dyrektora ochrony środowiska

1) udział w strategicznych ocenach oddziaływania na środowisko;

2) przeprowadzanie ocen oddziaływania przedsięwzięć na środowisko lub udział w tych ocenach;

3) tworzenie i likwidacja form ochrony przyrody na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody;

4) ochrona i zarządzanie obszarami Natura 2000 i innymi formami ochrony przyrody, na zasadach i w zakresie określonych ustawą z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody;

5) wydawanie decyzji na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody;

6) przeprowadzanie postępowań i wykonywanie innych zadań, o których mowa w ustawie z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie;

7) przekazywanie danych do bazy, o której mowa w art. 128;

8) wykonywanie zadań związanych z udziałem organizacji w systemie ekozarządzania i audytu (EMAS) na zasadach i w zakresie określonych w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o krajowym systemie ekozarządzania i audytu (EMAS);

9) współpraca z organami jednostek samorządu terytorialnego w sprawach ocen oddziaływania na środowisko i ochrony przyrody;

10) współpraca z organizacjami ekologicznymi.

Do zadań Głównego Konserwatora Przyrody należy m.in.

1. nadzorowanie realizacji zadań wynikających z Ustawy o ochronie przyrody oraz Ustawy "Prawo ochrony Środowiska"

2. koordynuje także proces organizowania i funkcjonowania sieci obszarów Natura 2000

3. oraz prace związane z Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich,

4. a także z innymi programami związanymi ze sferą rolnictwa, ochrony przyrody i bezpieczeństwa biologicznego.

44.

SOO (Specjalne Obszary Ochrony)
Nazwa obszaru
Dąbrowa Świetlista w Pernie
Pradolina Bzury-Neru
Dąbrowa Grotnicka
Niebieskie Źródła
Łąka w Bęczkowicach
Załęczański Łuk W
Lasy Spalskie
Ostoja Przedborska
Dolina Środkowej Pilicy
Dolina Dolnej Pilicy
Dolina Rawki

54.

Światowa Komisja IUCN ds. Obszarów Chronionych (IUCN World Commission on Protected Areas - WCPA) definiuje następujące kategorie obszarów chronionych:

1. Ia - Ścisły rezerwat przyrody (Strict Nature Reserve)

2. Ib - Obszar naturalny (Wilderness Area)

3. II - Park narodowy (National Park)

4. III - Pomnik przyrody (Natural Monument)

5. IV - Obszar ochrony siedliskowej/gatunkowej (Habitat/Species Management Area)

6. V - Obszar chronionego krajobrazu/morza (Protected Landscape/Seascape)

7. VI - Obszar chroniony o użytkowanych zasobach (Managed Resource Protected Area)

Pyt.55, 56, 57:

EECONET - Europejska siec ekologiczna:

- Ukryj cytowany tekst -

-system obszarów, których walory stanowią o dziedzictwie przyrodniczym Europy
-nie jest formą prawną!

Cel główny:
zintegrowanie obszarów chronionych w poszczególnych krajach europejskich i potencjalnych obszarów przewidzianych do ochrony w spójny sposób

Struktura sieci:
- obszary węzłowe - obszary o wysokim stopniu różnorodności gatunkowej, siedliskowej, krajobrazowej, z ostojami gatunków rodzimych i wędrownych  - zwłaszcza zagrożonych wyginięciem. Wielkość > 500 ha.
Na obszar składają się:
*biocentra
*strefy buforowe

-korytarze ekologiczne - struktury przestrzenne łączące węzły - obszary wymagające unaturalnienia - obszary zdegradowane ale o zachowanych cechach siedliska, co umożliwia odtworzenia dawnych układów, np. osuszone torfowiska.

W PL 78 obszarów węzłowych i 110 korytarzy ekologicznych.

33,

• Bolimowski Park Krajobrazowy

Z rozległych, nieprzebytych puszcz, rozciągających się niegdyś między Wisłą a Bzurą, ostały się do naszych czasów tylko dwa w miarę duże i zwarte kompleksy leśne: licząca ok. 50 tys. ha Puszcza Kampinoska i prawie pięciokrotnie od niej mniejsza Puszcza Bolimowska. Ta ostatnia tworzy w przybliżeniu wielki trójkąt o bardzo poszarpanych bokach, w którego wierzchołkach tkwią Skierniewice, Żyrardów i Nieborów. Mimo tak widocznych nieciekawych akcentów naszych czasów, Puszcza Bolimowska zasługuje na szczególną uwagę: wraz z przecinającą ją doliną fantastycznie wijącej się Rawki, otaczającymi ubogimi polami, rozsianymi starymi puszczańskimi wioskami stanowi, utworzony w 1986r.,liczący dziś 23 130ha. Na równinnych, piaszczystych i suchych terenach Parku bogactwo przyrodnicze koncentruje się wokół wody, jaką rośliny i zwierzęta mogą znaleźć przede wszystkim w dolinie Rawki, w dolinkach małych rzeczek i strumyczków, w oczkach wodnych, torfowiskach, bagnach, na podmokłych łąkach i pastwiskach.

• Park Krajobrazowy Międzyrzecza Warty i Widawki

Przedmiotem ochrony są doliny rzek Warty, Widawki, Grabi, Oleśnicy, Niecieczy i Wierznicy wraz z zamieszkującym je światem roślinnym i zwierzęcym. Obszar parku wyróżnia się w swym otoczeniu urozmaiconą rzeźbą terenu. Doliny Warty, Widawki i Grabi zachowały na dużej części swego biegu prawie naturalny charakter rzek nizinnych. Rzeki otoczone są przez rozległe połacie ekstensywnie użytkowanych pól i łąk bądź grupy małych, prywatnych lasków, tzw. chłopskich. Zbiorowiska świeżych łąk, miejscami silnie podmokłych, sąsiadują zwykle z szuwarami, turzycowiskami, podmokłymi olsami lub zaroślami wierzbowymi. Większe, zwarte kompleksy leśne występują w okolicach Konopnicy, Szynkielowa, Burzenina, Stoczek oraz w dolinie Grabi. Szczególnie malowniczo prezentują się przełomowe odcinki doliny Warty w okolicach Konopnicy, gdzie wysokości względne stoków dochodzą do 45 m.

• Park Krajobrazowy Wzniesień Łódzkich

PKWŁ posiada unikatowy w Polsce Środkowej wyżynny krajobraz strefy krawędziowej Wzniesień Łódzkich, a także wyróżniające ten obszar walory przyrodnicze, kulturowe i historyczne. Na atrakcyjność krajobrazu duży wpływ ma ukształtowanie terenu charakteryzujące się tutaj znacznymi wysokościami względnymi, dużymi spadkami powierzchni stokowych, obecnością interesujących form dolinnych oraz wielu zjawisk współczesnej erozji. Bogata przeszłość geologiczna tego terenu wpłynęła na ukształtowanie się takich form geomorfologicznych jak: parowy, wąwozy, jary, ostańce denudacyjne. Szczególną atrakcję stanowią występujące powszechnie głazy narzutowe, czasem o kilkumetrowym obwodzie, przywleczone przez lądolód ze Skandynawii.

• Załęczański Park Krajobrazowy

Utworzony został jako jeden z pierwszych parków krajobrazowych w kraju w celu ochrony niepowtarzalnego krajobrazu jurajskich wapiennych ostańców kryjących w sobie wiele form krasu, będących środowiskiem życia osobliwej, wapieniolubnej fauny i flory oraz urokliwego odcinka rzeki Warty określonego jako najpiękniejszy i najwartościowszy przyrodniczo w stosunku do całego jej biegu. Warta przepływając przez park dzikim, naturalnym korytem zataczającym charakterystyczny, tzw. Wielki Łuk Warty, pośród wapiennych wzgórz i pasm polodowcowych wzniesień, rzeźbi w skalistym podłożu głębokie, malownicze przełomy.

• Sulejowski Park Krajobrazowy

Walory Sulejowskiego PK tworzą przede wszystkim: naturalny krajobraz rzeczny, zwłaszcza środkowego odcinka Pilicy między Przedborzem i Sulejowem (proponowanego do włączenia do europejskiej sieci obszarów chronionych Natura 2000), „delty” Luciąży, Czarnej Malenieckiej, śródleśnych strumieni, np. Strugi Młynki (ostoi bobra). Obiekty przyrody nieożywionej, a wśród  nich m.in. Bąkowa Góra (na pograniczu Nizin Środkowopolskich i Wyżyny Małopolskiej), wysokie krawędzie doliny Pilicy (np. w Barkowicach i Sulejowie) oraz najcenniejszy w Polsce środkowej rezerwat krajobrazowo-wodny - Niebieskie Źródła. Lasy - stanowiące pozostałość Puszczy Pilickiej z fragmentami przyrody naturalnej, chronionej m.in. w rezerwatach przyrody.

• Spalski Park Krajobrazowy

Położenie na styku nizin i wyżyn znajduje odzwierciedlenie w warunkach przyrodniczych: o przyrodzie Parku decydują rozległe kompleksy leśne dawnej Puszczy Pilickiej oraz przełomowy odcinek doliny Pilicy pod Inowłodzem z wychodniami skał jurajskich oraz charakterystyczna, nizinna część doliny Pilicy z szerokimi terasami, starorzeczami i wyspami. Lasy zajmują 65% powierzchni Parku. Lasy są naturalną ostoją, gdzie zachowały się siedliska posiadające znaczenie dla ochrony różnorodności biologicznej w Unii Europejskiej. Występują tu stare lasy dębowe na siedliskach grądu subkontynentalnego i dąbrowy świetlistej, typowe płaty łęgów i borów. Ważną  rolę biocenotyczną pełnią również zbiorowiska nieleśne, do których należą m.in. łąki trzęślicowe, rajgrasowe i podmokłe; torfowiska wysokie, przejściowe i niskie oraz roślinność wodna. Krajobraz SpPK uzupełniają murawy sztotlichowe i suche wrzosowiska z mącznicą lekarską, zarośla jałowcowe oraz bogate florystycznie murawy kserotermiczne, przypominające roślinność stepową.

• Przedborski Park Krajobrazowy

Krajobraz Przedborskiego Parku Krajobrazowego stanowi mozaikę struktur wyżynnych i nizinnych, gdzie doliny rzeczne przeplatają się z obszarami pól, łąk i lasów, ponad którymi wznoszą się łagodne wzgórza. Wyżynne cechy parku związane są ze wzgórzami, z których jedno jest zbudowane z wapieni górnojurajskich (kulminacja Góry Bukowej, 335 m n.p.m.), drugie - z piaskowców górnokredowych (z sięgającą 346 m n.p.m. Górą Fajna Ryba, która jest najwyższym wzniesieniem woj. łódzkiego). Charakterystyczne dla przyrody parku jest występowanie zróżnicowanych biotopów, zarówno mokradłowych, jak i kserotermicznych z właściwymi im gatunkami roślin.

OSO (Obszary Specjalnej Ochrony)

PRADOLINA WARSZAWSKO-BERLIŃSKA

DOLINA ŚRODKOWEJ WARTY

DOLINA PILICY

---