CECHY INFORMACJI

• Wierność - odzwierciedlenie rzeczywistego stanu rzeczy

• Szczegółowość - konkretność, precyzja

• Zwięzłość - najistotniejsze dane, trafne i wystarczające do opisu zdarzenia

• Szybkość - aktualność informacji

• Zrozumiałość - przystosowanie informacji do możliwości percepcyjnych odbiorcy

CZĘŚCI SKŁADOWE WYPOWIEDZI

PRASOWEJ

•Tytuł

•Lead (lid)

•Korpus

Poza tym:

•Formuła odsyłająca (odsyłacz)

•Wypowiedź w ramce

•Wyimek

Gra tytułem

- Powtórka z roz(g)rywki

- Co się (nie) udało Zycie Gilowskiej

- Listonosze noszą listy i…. sery

- Polska stoi bezrobociem

- Osobne lotniska, wspólna klapa

- Nie egzamin, lecz chęć szczera

Lid (lead) = główka

Przyciąga czytelnika, płynnie i

zachęcająco wprowadza odbiorcę

w tekst, opisywany temat

Odwrócona piramida

CECHY WSPÓLNE NOTATEK I WZMIANEK

O gatunkach dzieł dziennikarskich

czyli o dziennikarstwie w harcerskim mundurze słów kilka.

Zaczynając przygodę z dziennikarstwem na poziomie naszego, harcerskiego podwórka powinniśmy pamiętać o tym, że aby traktowano nas poważnie
i partnersko w tym, co robimy musimy przyswoić sobie kilka podstawowych reguł
i zasad.

Źródłem informacji dla dziennikarzy są często wywiady, obserwacje, zapiski własne i dokumenty, do których docierają dzięki informatorom.( …)Rzetelny dziennikarz musi jednak, zanim poinformuje o czymś, zdobyć się na szeroko pojęty obiektywizm, a w związku z tym na relację zgodną z faktami. Ma więc do wyboru dwie możliwości: albo tylko informować, albo informować i ustosunkowywać do prezentowanych informacji.
W jednym i drugim wypadku musi jednak mieć dostęp do obiektywnej prawdy.

Podział szczegółowy rodzajów na gatunki dziennikarskie:

• rodzaj informacyjny,

• rodzaj publicystyczny,

• gatunki pograniczne.

Gatunki informacyjne

1. Wzmianka - jest najmniejszym gatunkiem informacyjnym. Odpowiada tylko na pierwsze trzy pytania: kto?, co?, gdzie?. To gatunek powiadamiający o pojedynczym fakcie, wydarzeniu. Najczęściej cały komunikat zawiera się z jednym, dwóch zdaniach.(…) jest składnikiem kroniki, przeglądu wydarzeń dnia(…).

Flash - to jednozdaniowa informacja, która poprzedza szczegółowy opis zdarzenia. Autor nie wnosi niczego od siebie, nie ustosunkowuje się do wydarzeń.

2.Notatka - jest gatunkiem również powiadamiającym o zdarzeniu, ale w odróżnieniu od wzmianki - wzbogaconym o dodatkowe, poboczne, ale jednocześnie szczegółowe fakty, podawane statyczne.

3. Infografia - to informacja ilustrowana fotografią. Tekst ma tłumaczyć odbiorcom nie tylko to, co widzą na fotografii, ale dlaczego widzą dane zjawisko i co im się z tym obrazem kojarzy. Tekst nie może opisywać fotografii, ale ma być jej uzupełnieniem. Jest to więc typowa informacja udokumentowana fotografią zawierającą przenośnię bądź symbol.

- Infotainment - To połączenie informacji z rozrywką. Jednym z zadań jest zaskoczyć odbiorców. Nie liczy się, co jest przekazane, ale w jaki sposób. Gatunek ten budzi wiele kontrowersji, albowiem wielokrotnie deformuje fakty, przekracza granice prywatności i narusza godność osób.

Infografika - mapy, wykresy, tabele.

4. Zapowiedź - informacja zamieszczona na pierwszych lub ostatnich stronach gazet lub czasopism zachęcająca odbiorców do przeczytania danych artykułów(…) znajduje się w niej najczęściej fragment publikacji lub czyjaś wypowiedź, ewentualne omówienie publikacji.

5.Sprawozdanie - prezentacja zdarzeń o wyjątkowym charakterze, które już się zakończyły i mają swój finał. Cechą charakterystyczną jest przedstawienie faktów w sposób dynamiczny, w porządku czasowym, możliwie wiernie, zachowując obowiązkowo chronologiczne następstwo zdarzeń, którego zmieniać nie wolno(…) nie charakteryzuje się osób biorących udział w wydarzeniu, ogranicza się jedynie do podania ich imion i nazwisk, tytułów, funkcji, zajmowanych stanowisk.(…) Gatunek ten jest często utożsamiany z tzw. informacją własną(…).

6. Fait-Divers - To odmiana notatki, która zawiera informacje o niezwykłym splocie wydarzeń. Zaskakuje odbiorcę konstrukcją. Nie wyjawia natychmiast problemu ani bohatera.

7. Życiorys - (Sylwetka, portret, postach, główka). Te wszystkie odmiany łączy tematyka. Skupia się na przywołaniu najważniejszych szczegółów z życia przedstawionej postaci. Postać tego gatunku zależna jest od inwencji autora. Obowiązuje w tworzeniu tego gatunku ograniczenie się do najważniejszych dat i wydarzeń.

8. Relacja- gatunek dotyczący zdarzeń, które jeszcze się nie zakończyły (…). Charakteryzują ją z jednej strony katalogowe podawanie faktów ( data, miejscowość, najważniejsze wydarzenia, z drugiej żywe i barwne opisywanie przebiegu wydarzeń(…); mecze piłkarskie.

9. Raport - odmiana sprawozdania, w której dominuje chronologiczne przywołanie katów, zestawienie ich w celu wywołania lepszego kontrastu. Dla uporządkowania faktów są one prezentowane dodatkowo w formie danych statystycznych na apli ( płaszczyzna służąca jako podkład pod tekst, w celu jego szczegółowego wyróżnienia, podkreślenia).

10.Korespondencja - to rozbudowana informacja (…). Gatunek ten pozostawia piszącym swobodę w zakresie doboru tematyki i formy. W swych najprostszych postaciach upodabnia się do artykułów, felietonów, reportaży, a nawet listów.

11.Przegląd prasy -To seria z najciekawszych materiałów publicystycznych i informacyjnych zamieszczonych w innych gazetach i czasopismach. Nie zawiera komentarzy.

12. Reportaż fabularny - Reportaż pochodzi z łacińskiego słowa reporto, czyli donoszę. Obejmuje utwory o charakterze sprawozdań z wydarzeń, których autor był świadkiem lub uczestnikiem. Jest gatunkiem łączącym w sobie dziennikarstwo i literaturę. Łączy wiele elementów. Jest jednowątkowy, zwięzły. Powołuje do życia małą ilość bohaterów. Prezentuje wydarzenia o charakterze przyczynowo-skutkowym. Ma informować o rzeczach prawdziwych. Reportaż dziennikarski podzielono na dwa gatunki: fabularny i problemowy.

Wybrane zostały tylko niektóre gatunki z tego zakresu, pomocne w harcerskiej pracy dziennikarskiej.

Gatunki publicystyczne

1. Artykuł- uważany za najważniejszy, jeśli idzie o publicystykę, ale też za najtrudniejszy do zdefiniowania. Potocznie mianem artykuł określa się każdy duży materiał opublikowany w prasie, co jest błędem. Artykuł, podobnie jak esej, jest gatunkiem występującym jedynie w mediach „pisanych”(…).Cechy typologiczne artykułu są następujące: podbudowa naukowo-intelektualna,(…) sformułowanie pewnej tezy, (…) precyzyjny, ale niezbyt naukowy język(…)częścią artykułu lub materiałem towarzyszącym mu powinny być cytaty.

2. Artykuł wstępny- pojawia się w pierwszych numerach gazet i czasopism na eksponowanym miejscu i wyraża credo redakcji lub właściciela. Jest to tekst mówiący zwykle o programie, założeniach i polityce redakcyjnej.(…) Treścią jego jest najczęściej omówienie zawartości numeru np.: miesięcznika.

3. Felieton - jest stałą pozycją w dziennikach, tygodnikach, miesięcznikach(…). Zajmuje się najczęściej aktualnymi w danym momencie wydarzeniami kulturalnymi, społecznymi, gospodarczymi. Powinien być pisany dla rozrywki czytelników, w tonie swobodnym o dużym zabarwieniu satyrycznym(…). Swoboda językowa felietonu wiąże się z wolnością tematyczną.

4. Komentarz- kieruje uwagę odbiorców na bieżące sprawy, kształtują, informują jak należy odbierać rzeczywistość ich punkt widzenia(…). Celem zasadniczym komentarza jest wyrażenie stanowiska wobec zaistniałych faktów, ich analiza oraz rzeczowa argumentacja z przywołaniem różnych punktów widzenia(…).

5. Recenzja - to omówienie i ( lub) ocena działa artystycznego, naukowego lub innej publikacji, będącej przedmiotem działania prawa autorskiego, dokonane w prasie lub innych formach masowego przekazu.

6. Esej- szkic naukowy, literacki, szkic krytyczny. Jest to dość obszerny utwór swobodnie rozwijający, interpretujący jakieś zjawisko(…). Cechą charakterystyczną eseju jest eksponowanie przez osobę mówiącą swego punktu widzenia. Wybrane zostały tylko niektóre gatunki z tego zakresu, pomocne w harcerskiej pracy dziennikarskiej.

Gatunki pograniczne

1. Wywiad- wywodzi się z dialogu, sięga starożytności(…) zbudowany jest z wypowiedzi co najmniej dwóch osób na określony temat. Dla dialogu charakterystyczna jest przemienność ról nadawcy i odbiorcy wśród jego uczestników. Żądna z wypowiedzi, składających się na dialog, sama nie stanowi autonomicznej całości znaczeniowej. (…) Wywiad powinien być autentyczny i spontaniczny.

2. Dyskusja- jest pochodną wywiadu. Dziennikarz prezentuje problem, który powinien być aktualny, dzielący opinię, bulwersujący. (…) Do rozmowy zaprasza strony prezentujące różne stanowiska. (…) Dyskusja dotyczy jednego tematu. Dyskusja ma na celu wzajemne przekonanie się dyskutantów do prezentowanych poglądów i wyciąganie wniosków.

Wybrane zostały tylko niektóre gatunki z tego zakresu, pomocne w harcerskiej pracy dziennikarskiej.

3. Hipertekst - (ang. hypertext) to zasadniczo zwykły tekst, w którym niektóre słowa są specjalnie zaznaczone - podkreśleniem i różnym od reszty znaków kolorem. Stanowią one HIPERŁĄCZA (ang. hyperlinks) czyli odnośniki do innych dokumentów. Nie są to jednak dokumenty przypadkowe, lecz powiązane kontekstowo ze słowem tworzącym hiperłącze. Może to być przykładowo wyjaśnienie danego terminu, jego graficzna ilustracja czy tekst stanowiący rozszerzenie sygnalizowanego problemu. Dokument, do którego prowadzi hiperłącze znajdować się może w lokalnym zestawie umieszczonym na dysku twardym tego samego komputera, może też ulokowany być "gdzieś w sieci" czyli w komputerze znajdującym się w dużej odległości od komputera przechowującego dokument zawierający hiperłącze. Odnośnik hipertekstowy łączyć może także dwa miejsca tego samego dokumentu.

  Dokumenty hipertekstowe z założenia mają charakter multimedialny. Prócz zwykłego tekstu zawierają one elementy graficzne - zdjęcia, rysunki i animacje; dźwiękowe; audiowizualne jak krótkie filmy wideo oraz tzw. aplety Javy. 

Gatunki dziennikarskie w praktyce redakcyjnej

1. Spojrzenie z redakcji - weryfikacja

Poniżej przytoczono wybrane rady z podręcznika gazety „ Neues Deutschland”

Nigdy

• Nie zamieszczaj niesprawdzonych wiadomości o faktach, które dają się sprawdzić.

• Nie dopasowuj faktów do swoich życzeń tak, aby całość miała lepszą wymowę.

• Nie sądź o rzeczach i związkach na podstawie tego, co usłyszałeś od innych, a nie dowiedziałeś się z pierwszej ręki.

• Nie nagrywaj rozmowy telefonicznej, zanim nie uzyskasz wyraźnej zgody rozmówcy tak, abyś mógł tę zgodę udowodnić.

• Nie publikuj imienia i nazwiska osoby, jeśli na to w oczywisty sposób nie wyraziła zgody. Wyjątki: politycy, artyści i inne osoby publiczne.

• Nie wymyślaj tytułu ani nagłówka, którego treść nie wynika z sposób jednoznaczny z tekstu publikacji.

• Nie przedstawiaj cudzych wypowiedzi jako swoich własnych, zamiast tego cytuj lub używaj trybu wskazującego, że cytujesz cudzą wypowiedź.

Zawsze

• Trzymaj się faktów. Powiedziane jest powiedzianym.

• Sprawdzaj autentyczność i prawdziwość otrzymanych materiałów.

• Podczas zbierania materiałów zdobądź opinię strony przeciwnej i uwzględnij ją, przygotowując publikację.

• Pamiętaj o zachowaniu różnicy pomiędzy faktami a własnymi ocenami lub komentarzami i dawaj temu wyraz w tekście.

Gatunki dziennikarskie a język - styl nagłówków

Nagłówki to tytuły, podtytuły, śródtytuły, nadtytuły. Tytuł ma wskazać na istotę informacji, a w odniesieniu do tekstu publicystycznego ma wyjawić stanowisko autora, prowokować do myślenia(…) tytuł ma być zwięzły, stanowić go ma zdanie w czasie teraźniejszym lub równoważnik, raczej unika się czasowników w trzeciej osobie.(…) Dzisiejsze sposoby budowania tytułów można usystematyzować następująco:

• użycie tytułów znanych dzieł ( Ludzie bezdomni),

• parafrazy tychże ( Buszujący w biznesie, Dyskretny urok transformacji),

• gry słów, kalambury, chwyty lingwistyczne( O! polskie piosenki, Król Itaki
  i owaki),

• cytaty, parafrazy sentencji ( Nosił wilk razy kilka),

• znane, ciekawe powiedzenia ( Jestem za, a nawet przeciw),

• cytaty z wypowiedzi bohatera reportażu, wywiadu….

Gazeta lub ulubiona audycja jest codziennie inna, a przecież każdego dnia funkcjonuje w podobny sposób.(…) gatunki dziennikarskie stale się zmieniają, ewoluują. Ma to duży wpływ na burzliwy rozwój wszystkich mediów w ostatnim czasie, a także rosnące znaczenie kultury masowej(…).

Zadaniem młodych dziennikarzy- harcerzy jest śledzenie codziennych wydarzeń harcerskich jak i tych, które wpływają na losy naszego Kraju. Czerpanie z nich inspiracji oraz motywacji do tworzenia rzetelnego i pełnego obrazu naszej harcerskiej rzeczywistości. Mam nadzieję, że skrót z ciekawej lektury, którego dokonałam na potrzeby harcerskiego dziennikarstwa pozwoli szerzej spojrzeć na potrzeby współczesnej informacji, w której nie może zabraknąć miejsca na opisywanie harcerskich działań.

5

---