19. Porównanie stanowisk subiektywizmu i obiektywizmu w aksjologii.
Aksjologia - nauka o wartościach, teoria wartości. Obok ontologii i epistemologii trzeci najważniejszy dział filozofii, którego głównym zadaniem jest racjonalna rekonstrukcja wartości (ich natury oraz norm i kryteriów wartościowania) określających sens ludzkiego istnienia i działania (w kontekście jednostki i wspólnoty) w historii i kulturze. W obrębie danej koncepcji wartości rozwija się tradycyjnie estetyka i etyka. Przedmiotem aksjologii są sądy orzekające o wartości w ogóle. Współcześnie stanowi ona dyscyplinę teoretyczna uznawaną za nienormatywną, której podstawowym celem jest sformułowanie ogólnej teorii wartości.
Według Ingardena zakres zagadnień wchodzących w skład rozważań aksjologicznych da się sprowadzić do następujących problemów: sposobu istnienia wartości, ich obiektywności i subiektywności, struktury wartości. Rozważania dotyczące sposobu istnienia wartości wyznaczają dwie zasadnicze orientacje w aksjologii - obiektywistyczną i subiektywistyczna. Wartości były wyrazem przeżyć uczuciowych. Warunkiem przypisania danemu przedmiotowi wartości było jakieś doznanie dodatnie lub ujemne.
Subiektywizm w aksjologii to zespół poglądów dotyczących sposobu istnienia wartości utożsamiający się z jakimiś przeżyciem psychicznym (np. z przyjemnością, aprobatą). Sądy o wartościach są uzależnione od osobistych przeżyć, emocji, wrażeń. Oceny to zdania psychologiczne, gdyż wyrażane są albo indywidualnie, alb zbiorowo. Sprawdzić je można jedynie drogą introspekcji bądź ankiet. Według subiektywizmu aksjologicznego, w zdaniach wyrażone są emocje, wzruszenia (subiektywizm emocjonalny), doznania popędowe (subiektywizm woluntarystyczny) bądź przeżycia poznawcze (subiektywizm intelektualistyczny).
Obiektywizm w aksjologii jest przekonaniem, że wartości (estetyczne, etyczne) istnieją niezależnie od ich uznania przez człowieka. Wartości są własnościami rzeczy i przysługują im niezależnie od ludzkich doznań i sposobów postrzegania świata. Normy moralne są obiektywne, nie są dowolnie tworzone przez ludzi, np. Platon - Wartość jest niezależna od aktów poznania, a nawet to ona właśnie je umożliwia, jest zatem obiektywna.