Zagadnienie nr 1

ZNAK - POJĘCIE ZNAKU, RODZAJE ZNAKÓW

Nauka o znakach = SEMIOLOGIA/SEMIOTYKA.

ZNAK = coś fizycznego, postrzeganego przez zmysły; odnosi się do czegoś innego niż on sam i jest zależny od tego, czy jego użytkownicy rozpoznają go jako znak.

Definicje znaków:

1. Peirce - to, co pod pewnymi względami i przy pewnym uprawomocnieniu jakaś rzecz dla kogoś oznacza. Znak „zwraca się” do kogoś = tworzy w umyśle tej osoby interpretant znaku. To, co znak oznacza = przedmiot znaku. Model trójkątny (znak, interpretant, przedmiot); nacisk na relację między człowiekiem, znakiem i jego przedmiotem (interpretacja)

2. Ogden i Richards - również model trójkątny (odnośnik, odniesienie, symbol). Odnośnik - podobny do przedmiotu Peirce'a, odniesienie - podobne do jego interpretanta. Symbol = znak u Peirce'a.

3. De Saussure - koncepcja lingwistyczna; znak składa się z elementu znaczącego (obraz znaku fizycznie istniejący) i znaczonego (mentalny obraz znaku, konstrukt myślowy; to, do czego znak odnosimy). Znak oznacza jakiś element rzeczywistości (relacja oznaczania); nacisk na stosunek elementu znaczącego do znaczonego i stosunkiem jednego znaku do innych (znaczenie).

Rodzaje znaków

→ naturalne (pozostają w naturalnej relacji z tym, do czego się odnoszą) i konwencjonalne (związane z tym, do czego się odnoszą, tylko dzięki umowie)

→ 3 typy znaków Peirce'a:

1. ikona - zachowuje podobieństwo do swojego obiektu (np. mapa)

2. indeks - znak o bezpośrednim i egzystencjalnym połączeniu ze swoim przedmiotem (np. dym jest indeksem ognia)

3. symbol - jego obiekt jest kwestią konwencji, umowy, zasady (np. liczby są symbolami).

Zagadnienie 2

Modele komunikacyjne lingwistyczny i semiotyczny.

Model lingwistyczny Jackobsona - 1962.
Każdy komunikat językowy, bez względu na poziom komunikowania czy kanał ma 6 funkcji:

1. Funkcja emotywna lub ekspresyjna - stosunek nadawcy do obiektu referowanego w komunikacie;

2. Funkcja odniesienia lub referencyjna - relacja między przekazem językowym a obiektem zainteresowań komunikatu;

3. Funkcja poetycka lub estetyczna - analiza aspektu estetycznego lub technicznego komunikatu;

4. Funkcja fatyczna - stwierdzenie czy kanał funkcjonuje prawidłowo. Służy pobudzeniu i utrzymaniu uwagi interlokutora, potwierdzeniu, przedłużeniu lub przerwaniu kontaktu między nadawcą a odbiorcą.

5. Funkcja metajęzykowa - dotyczy kodu. Określenie na ile przekaz jest zrozumiały i w jakim stopniu uwzględnia kompetencje językowe odbiorcy.

6. Funkcja konatywna - opisuje stosunki między odbiorcą a przekazem; komunikat ma wywołać określoną reakcję adresata.

Model semiotyczny komunikowania Eco - 1975.
Analiza kodowania i dekodowania przez odbiorcę. Wprowadza nowy element: multiplikacja kodów. Oprócz kodów wspólnych dla nadawcy i odbiorcy są jeszcze subkody, np. ideologiczne, estetyczne, afektywne, które są różne dla A i B.

Zagadnienie 17

Rothenbuhler- „Komunikacja rytualna”

TEORIA KOMUNIKACJI A ZAGADNIENIA DOTYCZĄCE RYTUAŁU

Rytuał to dobrowolne wykonanie odpowiednio uwzorowanego zachowania w celu symbolicznego oddziaływania na życie poważne lub uczestnictwa w nim.

Rytuał stanowi jedną z najskuteczniejszych form komunikacji.

1. Rytuał jako forma komunikacji

Rytuał jest sposobem wypowiadania się. Na rytuał składają się ruchy ciała wykonywane zgodnie z określonymi wzorami. Takie rytualne ruchy są znakami czegoś jeszcze. Rytuał zawsze pełni funkcje komunikacyjne.

2. Skuteczne mechanizmy rytuału jako środka komunikacji

Skuteczność rytuału nie jest zjawiskiem przyczynowo-skutkowym, ani behawioralnym, jest natomiast powiązana ze sferą rozumienia w terminach logiki systemów znaków, pojmowanych w kategoriach znaczeń tworzonych przez człowieka, moralności i zwyczaju.

Rytuał działa na podobnej zasadzie jak komunikacja. Musi zostać zinterpretowany zanim wywoła jakiś skutek, a jego skutek zależy od jego interpretacji.

Rytuał to sfera aktywności samych ludzi.

3. Porządkujące (i inne) skutki rytuału jako podlegające zmienności komunikacji

Rytuał to wyraz ładu społecznego. Rytuał ma moc tworzenia tego ładu.

Interpretacje rytuału wynikają z przebiegu życia jednostek, ich przynależności do określonych grup pozycji społecznych, osobistymi przeżyciami itp.

4. Skuteczność symboliczna- skutecznością prawdziwą

Dany rytuał, zachowanie tworzy rzeczywistość. Gdy ktoś się zachowuje w sposób określający jego status jest tak postrzegany.

Odpowiednio wypowiedziane zdanie „jest pan zwolniony” - dokonuje zwolnienia.

Opis Levi-Straussa, jak facet chcąc udowodnić, że szamani to oszuści sam stał się szamanem. Skuteczność symboli sprowadza się do tego, że pozostają one zjawiskami społecznymi, które nas zawłaszczają, ale też które my sami po części bierzemy w posiadanie.

Wg Parsonsa bycie chorym jest rolą społeczną, która nakłada oczekiwania normatywne.

5. Społecznie tworzona rzeczywistość - rzeczywistością prawdziwą

Rzeczywistość jest ukształtowana w sposób symboliczny i jednostka nie może sama stworzyć sobie takiej rzeczywistości jak chce. Moc stwórcza symboli pozostaje w ludzkich rękach ale nie jednostki lecz społeczeństwa. Niektórzy uważają, że rzeczywistość ukształtowana społecznie jest gorsza od fizyczności, że rytuał jest gorszym rodzajem części rzeczywistości i ma się tak jak pozory do rzeczywistości, wyobrażenia do realności.

Na istotę rytuału składają się: połączenie idei oraz form materialnych ekspresji, interpretacje jednostkowe oraz wspólne struktury języków, symboli i znaczeń, szczególne cechy sytuacji komunikacyjnej oraz uniwersalia tradycji i kultury.

6. Rytuał jako trwała forma w zakresie skuteczności komunikacyjnej

Rytuał jest trwałą formą skuteczności komunikacyjnej, mimo tego, że jest różnie interpretowany, zawsze rzeczy są poddane wpływowi symboli. Formy rytuału wykazują trwałość, dlatego, że interpretacja rytuału dąży do interpretacji tradycyjnych. Rytuał dotyczy zazwyczaj spraw pierwotnych, wyrasta z najbardziej podstawowych przekonań i wartości. Rytuał więc ma większą skuteczność niż inne formy komunikacji.

7. Symboliczność i ogólność

Na system komunikacji między ludźmi, w tym rytuały, składają się znaki, takie jak słowa, gesty, czy obrazy. Słowa na papierze są wzorami z atramentu, a nie rzeczami, które oznaczają. Słowa użyte w celu komunikacji pozostają jednak w związku z tymi rzeczami.

Istnieją 3 rodzaje znaków, ze względu na istotę ich związku z rzeczami: tj. indeksy, ikony i symbole.

Jeśli „rzecz zastępująca” będzie elementem znaczącym, a „rzecz zastępowana” -elementem znaczonym, wówczas indeksy można określić jako znaki, które pozostają w związku przyczynowym między znaczącym a znaczonym. Ikony zostają w związku przyczynowym między znaczącym a znaczonym. A symbole to znaki pozostające w związku umownym między znaczącym a znaczonym.

PRZYKŁAD:

• dym jest indeksem ognia, ponieważ z jego powodu powstał,

• dym w filmie jest „ikonem”, ponieważ przypomina dym z doświadczenia oglądających,

• znaki dymne są symbolami, ponieważ związek między kształtem dymu, a informacją ma charakter umowy społecznej.

Treść rytuału ma głównie charakter symboliczny, mimo, że czasem pojawiają się w nim również indeksy i ikony.

Symbol jako rodzaj znaku- zależy od uogólnień swego znaczenia, podatny jest również na uogólnienia w jego interpretacjach.

8. Materialność i indeksalność

Rytuały zawsze posiadają komponent indeksalny. Element materialny komunikacji musi działać na mocy mechanizmów przyczynowości. Np. natura energii dźwięku pozwala (lub nie) usłyszeć głos. Te elementy materialne i ich związki przyczynowe to znaki indeksalne. Siła głosu świadczy o fizycznej energii jaką włożono w mówienie (ale szept może mieć większą siłę psychiczną).

Większość zachowań symbolicznych musi odbywać się za pośrednictwem ludzkiego ciała, rytuały są przedstawieniami. Wykonanie w rytuale jest indeksem kanonu, liturgii, stanowi znaczenie rytuału, które zwykle zostaje wyrażone przez symbole. Indeks wykonania pomaga w usunięciu ewentualnych niejasności znaczenia, intencji, przekonania, wspomaga inne zjawiska wyrażane symbolami.

Skuteczność rytuału zależy od jego wykonania, które może być dostosowane do poprawności (liturgia) lub fortunności (dostosowane do okoliczności). W rytuał można wierzyć lub nie, ale nie ma to wpływu na jego działanie.

9. Odniesienia w przód i wstecz

Rytuały pozostają stale dwojako zorientowane: niejako wstecz, na ład społeczny i kulturę, w których rytuał jest zakorzeniony, oraz w przód na ludzi wykonujących rytuał oraz tych, z którymi ci ludzie chcą współdziałać.

Odniesienie wstecz ma charakter symboliczny i nadaje rytuałowi znaczenie. Odniesienie w przód ma charakter bardziej wskazujący, wciela też realizowane społecznie znaczenie rytuału.

Rytuał dotyczy zarówno miejsca w porządku kosmicznym, jak i pozycji w zwykłym życiu. Za pomocą tych dwóch odmiennych logik - symbolu i indeksu - umieszcza uczestników w pewnej stałej strukturze: przeszłości i przyszłości, źródeł i celów, znaczeń względnie trwałych i bardziej zmiennych. Rytuał łączy przeszłość z przyszłością, to co ogólne z tym co szczególne, historię ze zdarzeniami z życia jednostki.

10. Kwestia świadka i widza rytuału i widowiska

Rola świadka przypisana została rytuałom, składa się zatem na formę uczestnictwa (np. świadkowie podczas ślubu). Jeśli chodzi o widza to oglądanie również jest rodzajem uczestnictwa. Jednak gdy uczestnictwo ogranicza się jedynie do oglądania, wówczas znaczenie rytuału będzie prawdopodobnie nietrwałe, a jego skuteczność niewielka. Oglądanie może jednak zachęcać do aktywności. Oglądanie nie jest zwykłą kategorią społeczną, wiąże się ze znaczącą różnorodnością form uczestnictwa, które mogą dostarczyć uczestnikom głębokich doznań (np. dopingowanie drużynie).

Nie jest prawdą, że widz to osoba, która po prostu na coś patrzy. Widz nie jest tylko oglądającym, lecz stanowi część wielkiego systemu. Oglądanie to jeszcze jeden przypadek pewnej formy rytualnej.

11. Fenomenologiczny status tekstu rytualnego w środowisku aktora

We wszystkich rytuałach kładzie się nacisk na formę na następstwo znaków. Konieczność zachowania następstwa nie zależy od woli aktora. Porządek rytualny znaczeń składa się na warunki, w jakich przychodzi działać aktorowi. Znaki komunikacyjne, w tym znaki rytuału, aby mogły osiągnąć fenomenologiczną obecność, domagają się od nas interpretacji ich znaczenia. Interpretacja jest zatem czymś dodanym przez aktora.

• Znaki określają warunki działania

• Trwały charakter znaczeń i zastosowań znaków ponad ich jednostkowym wykorzystaniem.

• Cokolwiek zrobią inni składa się to na warunki otoczenia aktora.

• Dzieła sztuki, dramat, literatura itd. są dla odbiorców ustalonymi formami symbolicznymi, obiektami obecnymi w otoczeniu, warunkami dobrowolnego aktu interpretacji.

Rytuał stanowi wyjątkową formę komunikacji w granicach, w jakich zależy równocześnie od wykonania aktora, ale też stwarza warunki owego wykonania, ograniczając zakres wyborów aktora.

12. Niektóre implikacje szczególnego fenomenologicznego statusu rytuału

Rytuały służą jako środki socjalizacji. Formy rytualne zostają narzucone aktorowi z zewnątrz z biegiem czasu aktorzy internalizują formy rytuału i działają zgodnie z nim. Wykonanie rytuału musi być zgodne z jego formą, jego obecność wprowadza w kontekst komunikacji element przymusu w większym stopniu niż w przypadku jakiegokolwiek innego rodzaju komunikacji.

PIĘĆ RODZAJÓW KORZYŚCI PŁYNĄCYCH Z UŻYCIA POJĘCIA RYTUAŁU PRZEZ KOMUNIKACJE SPOŁECZNĄ

1. Zmiana nazwy zachętą do zmiany myślenia

Zmiana nazwy jest zachętą do zmiany pewnych nawyków myślowych. Nazywanie jednak nie może zastąpić analizy. Rytuał ma inne funkcje do spełnienia niż uznanie jego znaczenia pojęciowego.

2. Pomoc w rozpoznawaniu aspektów zjawisk niepoddanych analizie

Aspekt rytualny komunikacji wymaga na przykład innych wymiarów niż sama rozmowa, np. podarunki, przysługi itp. Badanie takich form komunikacji wzajemnej dostarcza tyle samo informacji, co rozmowa i jest równie wartościowe poznawczo.

3. Pomoc w wyjaśnianiu nietypowych aspektów zjawisk

Pojęcie rytuału może się przyczynić do zrozumienia aspektów zjawisk, które w innym wypadku mogłyby się wydawać nietypowe. Na przykład modlitwa wydaje się nietypowa, dopóki nie zostanie poddana analizie w odpowiednich ramach pojęciowych. Modlitwa nie jest racjonalna, jeśli jest rozważana w opinii ekonomisty, pozostaje jednak racjonalna według systemu wartości tego, kto się modli. Rozumowanie w kategoriach rytuału rzuca światło na nietypowe rodzaje i aspekty ludzkiego zachowania.

4. Pomoc w formułowaniu trafniejszych przewidywań dotyczących zjawisk

Gdy działania ludzi kształtuje rytuał, badacze muszą sięgnąć po pojęcie rytuału w celu sformułowania problemów badawczych i hipotez. Taka logika dostarcza trafniejszych przewidywań niż myślenie nieuwzględniające owego rozumienia rytuału. Np. w reklamach piwa nie przedstawia się korzyści z picia piwa, lecz obraz dobrego życia. Dlatego w badaniach konsumenckich należy wziąć pod uwagę rytuały konsumpcji itp.

5. Nacisk dyscypliny

Rytuał może działać jako środek nacisku na nasze własne myślenie ( jeśli go uznamy za formę komunikacji poszerzy to granice naszej wiedzy) lub jako środek nacisku użyty na naszą rzecz w dyskusji pomiędzy różnymi dziedzinami wiedzy

Np. sport staje się przedmiotem badań komunikacji nie dlatego, że jest w telewizji, lecz dlatego, że zakres rytuału obejmuje funkcje komunikacyjne sportu.

Innym przykładem jest badanie różnic w komunikowaniu mężczyzn i kobiet. Jeśli rozpatrywać je w kategoriach zachowań rytualnych, rytuał zaś uznać za niezbywalny element socjalizacji to procesy społeczne, które prowadzą do różnic w komunikowaniu ze względu na płeć, można rozpatrywać w związku z samymi aktami komunikacji.

• FORMUŁA RYTUALNA KOMUNIKACJI MEDIALNEJ

Po pierwsze istnieją wydarzenia medialne, oddające istotę rytuału, w których transmisja pełni istotna rolę ceremonii (np. pogrzeb JPII). Po drugie rodzajem komunikacji medialnej w formie rytuału jest rytualne wykorzystanie mediów, mianowicie wtedy, gdy widzowie przygotowują się i „celebrują” oglądanie telewizji, słuchanie płyt, kibicowanie podczas zawodów sportowych. Po trzecie w mediach istnieją rytuały komunikacji medialnej, jak np. typowe pytania dziennikarzy, zainteresowanie określonymi tematami itp. Po czwarte telewizja uznawana jest za pewien rodzaj religii.

1. Wydarzenia medialne i rytuały medialne

*Sposób w jaki pewne wydarzenia są sponsorowane przez centralne instytucje społeczne, prezentowane przez media elektroniczne oraz przyjmowane przez odbiorców, spełniają funkcję rytuałów. * Nieprawdziwe staje się twierdzenie, że ludzie, aby odprawiać jakiś rytuał muszą się zgromadzić w sensie fizycznym.

* Wydarzenia medialne są to przerwy w normalnej rutynie informacyjnej, przedstawiające wydarzenia na żywo, zorganizowane poza mediami i uprzednio zaplanowane. Są one uroczyste i podniosłe i mają znaczenie historyczne. Wydarzenia taki transmitowane przez media pobudzają znaczna liczbę widzów, którym dostarcza się powodów do świętowania.

*Rytuały medialne są dokładniej zaplanowane od rytuałów tradycyjnych, przystosowane są do programu telewizyjnego, przedstawia się go tak, aby cały czas wzbudzał zainteresowanie. Dlatego rytuał musi zostać przystosowany do standardowych praktyk mediów.

2. Rytualne wykorzystanie mediów

Widzowie wydarzeń medialnych zachowują się odmiennie od widzów w bardziej typowych sytuacjach. Np. w trakcie igrzysk ludzie częściej i w większych grupach oglądają telewizję, przygotowują się do oglądania, przygotowują jedzenie i picie. Zrutynizowane oglądanie telewizji np. przez kibiców służy określeniu przynależności grupowej. A np. filmy pokazywane co roku („Kevin sam w domu”) staja się ośrodkiem rytuałów rodzinnych.

3. Rytuały mediów

W organizacji i praktyce dziennikarskiej głęboko zakodowana jest idea „obiektywności”. Dziennikarze mogą obiektywnie relacjonować to co wczoraj prezydent powiedział na temat gospodarki kraju, bez konieczności zrozumienia teorii ekonomicznych i ustalenia tego, czy to co mówił było słuszne. Są to formy rytualne, które pomagają dziennikarzom w radzeniu z niepewnością i ograniczaniu ryzyka, dzielą świat na znany i nieznany, bezpieczny i niebezpieczny. * Eason pisze natomiast, że idea obiektywności opiera się na słabych przesłankach..

Rytuały w pracy dziennikarskiej nie dotyczą wyłącznie tego, jak dziennikarze prace wykonują, lecz tego, jak „relacjonowane” przez nich „wydarzenia” ulęgają rytualnej transformacji w relacje, którym nadano odpowiednią formę, oraz jak odbiorcy zostają wciągnięci w uczestnictwo symboliczne.

4. Telewizja jako religia

Według Gerbnera telewizja jest nowoczesną religią.

Wysuwa on trzy tezy dotyczące telewizji: (a) najważniejszymi skutkami działania telewizji nie są krótkoterminowe dramatyczne zmiany, lecz długoterminowa ciągłość. (b) „fakty” i „wiedza”, które wynikają z doświadczenia symbolicznego, są bardziej powszechne i ważniejsze niż nastawienia i zachowania wynikające z perswazji. (c) jeżeli telewizja coś opowiada wtedy centralne miejsce zajmują znaczenia.

Goethals zwraca uwagę na podobieństwo miedzy zawartością programów telewizyjnych a aspektami tradycji judeochrześcijańskiej. Wg niego telewizja jest częścią rytuału oraz pokazuje rozmaite sprawy w sposób zrytualizowany., jest częścią procesu ikonicznej prezentacji i interpretacji i jednym z głównych źródeł ikonoklazmu (1.->kierunek zwalczający kult obrazów i figur religijnych; 2. -> wandalizm).

Telewizja ukazuje zarówno rytuały tradycyjne, jak i nowe. Gotehals uważa, że telewizja zarówno uwzniośla jak i trywializuje, wierni są (symbolicznie) i nie są (fizycznie) włączeni w uczestnictwo w rytuale pokazywanym przez telewizję.

• FUNKCJE RYTUALNE KULTURY MEDIALNEJ

• Wiadomości, telewizja i kultura popularna jako mit i rytuał

Forma większości treści telewizyjnych ma postać mitu. „Wiadomości podobnie jak mit nie mówią o tym, czym są, lecz co znaczą.” Ujawnianie się treści i formy mitycznej, stanowi typową cechę wiadomości, programów rozrywkowych i reklamy. Telewizja ma też własności rytuału

2. Dramaty moralne

Durkheim wykazał, że przestępstwo spełnia pozytywną funkcję społeczną. Przestępstwo i kara sa symbolami dzięki, którym abstrakcyjne idee ładu społecznego zostają przeniesione do praktyki codziennej. Ta funkcję w telewizji spełniają opery mydlane, w których bohaterowie naruszający standardy moralne, są karani trzykrotnie częściej niż udaje im się tej kary uniknąć.

3. Kształtowanie ról społecznych

* Gwiazdy telewizyjne są symbolem typu społecznego, rytualnym przedstawieniem zwykłego sposobu bycia. Więź między nimi a widzami opiera się na wzajemnych rytualnych oddziaływaniach między rzeczywistymi stosunkami społecznymi panującymi w świecie zdrowego rozsądku a ich medialnymi przedstawieniami w postaci charakterów ludzkich.

* Goffman -większość zawartości reklam i przekazów medialnych zawiera element hiperrytualizacji. Hiperrytualizacji nie można sprowadzić tylko do jednego znaczenia, jaj forma wskazuje bardziej przemyślany i stereotypowy charakter niż odpowiedniki wzięte z życia codziennego.

* Goffman wskazuje na ciągłość między symboliką interpersonalną i medialną. Razem składają się one na rytualny mechanizm tworzenia świata społecznego, w którym wartościuje się pewne wizerunki, wzmacnia się pewne sposoby zachowania.

• RYTUAŁY POLITYCZNE, RETORYCZNE I OBYWATELSKIE

1) Symbolika państwa i władzy; rytuały przemówień i ceremonii politycznych, wybory i zaangażowanie polityczne jako rytuałGeertz „Negara”- studium państwa teatru na Bali- Bali, państwo rytuału. System państwowy zhierarchizowany, każdy szczebel władzy ma swoją formę rytualną. Centrum spraw państwa to ceremonie w formie teatralnej. Dramaturgia władzy jest jej działaniem, a państwo czerpie siłę, która jest dość realna.

- Idee to znaczenie wprawione w ruch, symbole, będące nośnikami, gdzie symbolem może być wszystko, co denotuje, opisuje, reprezentuje, egzemplifikuje, etykietuje, wskazuje, ewokuje, obrazuje, wyraża- wszystko to, co w jakiś sposób oznacza, więc jest intersubiektywne i publiczne.

- W ośrodku politycznym każdego społeczeństwa jest elita rządząca oraz zbiór form symbolicznych, które wyrażają prawomocność tych rządów. Nieważne, w jakim stopniu członkowie tej elity zostali wybrani demokratycznie lub jak głębokie są podziały- uzasadniają oni swoje istnienie i nadają porządek działaniom w kategoriach zbioru opowieści, ceremonii, insygniów formalności i akcesoriów.

- Formy rytualne- w działaniach politycznych oficjalnie świeckich społeczeństw, w działaniach pragmatycznych.

* Bennett- Oprócz okoliczności o charakterze pragmatycznym i strategicznym, towarzyszących tworzeniu przemówień politycznych, są także ograniczenia o charterze rytualnym. Mowy polityczne mają cechy wskazujące istnienie celów rytualnych i politycznych. * Trent- pewne inicjalne akty kampanii politycznej mają cechy skuteczności rytualnej np. zjazdy partyjne

* Baker- Kampanie wyborcze są zbiorowymi rytuałami, propagującymi wartości narodowe. Streszczają one w sobie obyczaje, tradycje, wzorce, a w ramach rytuału głosowania, symbol naczelny, zawiera w sobie szereg znaczeń publicznych. Za czasów Bareka- wybory połowy XIXw.- Partia Demokratyczna organizowała parady i zebrania na modłę wojskową, gdzie jednostka stapiała się z grupą i była środkiem ekspresji. A forma rytuału głosowania- zrównywała ludzi o różnym statusie i dokonała reintegracji grup, bo w trakcie aktu jednostki stawały się sobą. Wszystkie głosy tak samo ważne. Ludzie- suma jednostek a nie grup- mniejsza solidarność grupowa. Równość w dniu wyborów- stan przejściowy.

* Schudson- wybory w Stanach Zjednoczonych są rytuałem- ekspresją statusu obywatelskiego. Zmniejszająca się frekwencja- wyraz niemożliwości realizacji ideałów, które im wpajano.

* Element ceremonialny jest obecny w polityce:

1. wymaga on pewnej religijnej logiki w tych świeckich realiach

2. politykę należy uprawiać jako rodzaj odświętnej komunikacji

2) Rytuały retoryczne i retoryka rytualna

Epideiktikon- uroczysta mowa popisowa (Arystoteles)- klasyczna kategoria retoryki. Związany z retoryka pochwalna lub uroczystą. Jego funkcje społeczne pokrywają się znacznie z funkcjami rytuału, ale nie można ich utożsamiać.

- retoryka rytuału- wiele cech odróżniających ją od innych rodzajów retoryki. Syntetyzuje ona doświadczenia subiektywne i obiektywne, nastawienia jednostkowe i zbiorowe. Celem retoryki jest dostosowanie ludzi do idei

4 cechy rytuałów retorycznych ( Hoban)

1) doprowadzenie do wzajemnego przenikania się obiektywnego pokazu i subiektywnego doświadczenia

2) są aktem o charakterze instrumentalnym oraz „wypełniającym się” znaczeniem, przystosowującym je do celów pozostających poza nimi, dla których są środkami

3) retoryka rytualna- jako zjawisko liminalne i performatywne- przywiązuje dużą wagę do estetyki

4) ideały w retoryce rytualnej wierzący przyjmują bez zastrzeżeń

3) Uroczystości i ceremonie publiczne

Wagner- obchody dnia pamięci poległych na polu chwały (30.V) służą tworzeniu więzi symbolicznych i faktycznych- końcowo- pogodzenie członków o różnej pozycji społecznej.

Lukes- W takich obchodach o charakterze wspólnotowym mogą istnieć marginalne konflikty, które maja wpływ na ich znaczenie.

• Większość badaczy ceremonii społeczeństwa obywatelskiego interesuje się konkretnymi wydarzeniami lub analizą ich funkcji społ.

KODY

Poziomy z których składa się język:

FONEMY- najmniejsza jednostka mowy rozróżnialna dla użytkowników danego języka. Fonem nie ma własnego znaczenia i służy do odróżniania elementów znaczeniowych, czyli morfemów.

MORFEMY- to najmniejsza grupa fonemów, która niesie ze sobą określone znaczenie.

Badanie kodów podkreśla społeczny wymiar komunikacji.

Można wyróżnić:

1. KODY ZACHOWANIA- są to np. kod prawniczy, kod dobrych manier,

2. KODY OZNACZAJĄCE- są to systemy złożone ze znaków, całe systemy znaków. np. kodeks drogowy (ale zarazem jest też kodem zachowania!)

CECHY KODÓW

• WYMIAR PARADYGMATYCZNY- składa się z pewnej liczby elementów(czasem z jednego), z których dokonywany jest wybór. WYMIAR SYNTAGMATYCZNY- elementy poszczególnych kodów tworzą związki.

• ZNACZENIE- wszystkie kody niosą ze sobą znaczenie.

• WSPÓŁZALEŻNOŚĆ KODÓW I KULTURY- wszystkie kody zależne są od umowy zawartej między ich użytkownikami i od wspólnego tła kulturowego.

• FUNKCJA KOMUNIKATYWNA LUB SPOŁECZNA- wszystkie kody mają jedną albo drugą.

• PRZEKAZANE PRZEZ ODPOWIEDNIE ŚRODKI I/LUB KANAŁY KOMUNIKACYJNE

• KOD CYFROWY- kod, którego wszystkie elementy składowe są wyraźnie od siebie odzielone, zarówno te znaczone co i znaczące. Są łatwe do odczytania bo ich elementy są od siebie wyraźnie oddzielone. Łatwo można je zanotować, Aby zrozumieć np. naturę która posługuje się kodem analogowym, trzeba ją skategoryzować więc potrzebny jest kod cyfrowy. Kody arbitralne są kodami cyfrowymi.

• KOD ANALOGOWY- taki kod którego elementy działają w zespoleniu np. taniec, muzyka.

4 funkcja, czyli komunikatywna i społeczna kodów wymusza rozróżnienie na:

• KODY REPREZENTUJĄCE- używane w procesach tworzenia tekstów, to znaczy komunikatów które istnieją niezależnie. Tekst znaczy co innego niż on sam i jego nadawca.np.fotografia. Są jedynymi, które mogą pełnić funkcje referencyjną.

FUNKCE:

• kognitywna (kreująca idee) przekazywanie informacji i pojęć dotyczących elementów, które są w danym momencie nieobecne i pociągają za sobą tworzenie przekazu lub tekstu, które nie zależą ani od komunikatora ani od zaistniałej sytuacji.

• + te co w kodach prezentujących jeżeli przekaz reprezentujący składa się z kodów prezentujących.

• KODY PREZENTUJĄCE- to kody indeksujące- nie mogą oznaczać niczego, poza nimi samymi i ich nadawcą, np. ruch oka, natężenie głosu, gesty. Najlepiej sprawdzają się w funkcji konatywnej i ekspresyjnej.

Kody te przekazywane są tylko w sytuacji „twarzą w twarz”

FUNKCJE:

• przekazywanie indeksujących informacji (są to info dotyczące mówiącego i sytuacji w jakiej się znajduje)

• kierowanie interakcjami (przez użycie gestów może zdominować rozmówców, pogodzić itd., dotyczą bardziej związków i relacji między elementami a nie samego rozmówcy)

!!!Oba typy kodów operują na płaszczyźnie estetycznej i fatycznej, metajęzykowa jednak zostaje domeną kodu reprezentującego.!!!

10 typów kodów związanych z ciałem jako przekaźnik kodów prezentacyjnych (Argyle)

1. Kontakt fizyczny- to kogo gdzie i kiedy dotykami daje info o stos międzyludzkich

2. Dystans (prosemika)- to jak blisko do kogoś się zbilżamy daje info o stosunku do niego

3. Orientacja- to jaką pozycje przyjmujemy w stos do kogoś, jak siedzimy, stoimy

4. Wygląd zewnętrzny- przekazywanie info o dot osobowości, statusu społ, i poniekąd konformizmu.

1. kontrolowany- (ubiór, włosy, skóra, maikjaż, ozdoby)

2. niekontrolowany (wzrost, waga ciała itd.)

5. Kiwanie głową- związane ze sterowaniem emocjami, szczególnie podczas dyskusji

6. Wyraz twarzy- ma najmniej cech wspólnych dla wszystkich kultur, oczy, usta itd.

7. Gesty ( kinezjetyka)- ręka i ramię to głowne nośniki gestów, ale ruchy głowy,stóp też. Ściśle związane z mową, uzupełniają komunikacje wrbalną. Wyróżnić można gesty symboliczne, gesty ikoniczne.

8. Postawa-sposób siedzenia, stania, leżenia, ujawnia stan emocjonalny

9. Ruch oka i kontakt wzrokowy

10. Niewerbalne aspekty mowy-

4. kody prozodyczne- mają wpływ na znaczenie użytych słów, są to: akcent toniczny i intonacja.

5. Kody parajęzykowe- przekazują info na temat rozówcy, ton, głośność, akcent, prędkość, błędy wskazują na stan emocjonalny, osobowość, klasę, status, stosunek do słuchacza.

Klasyfikacja kodów Według Basila Bernsteina- padał język dzieci i wybadał że dzieci z klas robotniczych posługują się kodem ograniczonym, a dzieci z klas średnich kodem rozwiniętym, potem powiedział że to nie klasa determinuje posługiwaniem się takim a nie innym kodem ale typ istniejących stos społ. Ściska i zamknięta społeczność używa kodów ograniczonych a im bardziej zmienny, ruchomy i bezosobowy typ stosunków tym kod bardziej rozwinięty.

Cechy kodów:

KOD OGRANICZONY	KOD ROZWINIĘTY
Uproszczony- ubogie słownictwo, prosta skladnia	Rozwinięty- bogate słownictwo, trudna składnia
Raczej kod ustny	Może być pisany i mówiony.
Redundantny- przekazy są w dużym stopniu przewidywalne,	Entropiczny- trudniej przewidzieć warianty wypowiedzi werbalnej.
Wyraża relacje społeczne.	Ułatwia przekazywanie ukrytych intencji i zamierzeń
Skierowany do osoby jako członka grupy	Skierowany do pojedynczej osoby.
Oparte na interakcjach z kodami niewerbalnymi	Ważna rola w komunikowaniu niewerbalnym
Opisują to co tu i teraz.	Opisują coś abstrakcyjnego, ogólnego.
Zależą od doświadczenia kulturowego	Zależą od wykształcenia i stopnia wyćwiczenia.

Kody rozwinięte i ograniczone definiowane są przez naturę samego kodu i przez typ społecznych relacji, z którymi jest związany.

________________________________

Kody o szerokim i wąskim spectrum oddziaływania definiuje się ze wzg. na naturę publiczności (ich odbiorcy)

KOD O SZEROKIM SPEKTRUM ODDZIAŁYWANIA - to kod masowego odbiorcy, publiczność jest heterogeniczna, np. piosenka rockowa

Mają dużo cech wspólnych z kodami ograniczonymi, a mianowicie:

• są proste, odziałowują natychmiast, do ich zrozumienia nie potrzebne wykształcenie, zorientowane na społeczeństwo, odnoszą się do tego co wspólne wszystkim ludzią, co łączy jedn ze społ.. Często są anonimowe, a jak nie są to stoją za nimi instytucje np. TV.

• Są środkami którymi, dzięki którym kultura komunikuje się z samą sobą.

• Publiczność spodziewa się upewnienia i potwierdzenia tego co już wie

Trzy sposoby, w jakie publiczność może tworzyć komunikat o szerokim spektrum działania.

1. TREŚĆ KOMUNIKATU- przekaz musi dotyczyć spraw ogólnych aby dotarł do masowego odbiorcy, czyli treść a także sposób jej przekazania musi mieć publiczny charakter.

2. SPOSÓB w jaki publiczność określa formę komunikatu- publicznośc ma pewne oczekiwania, oparte na doświadczeniu kulturowym, wspólnym dla masowego nadawcy i publiczności. Forma programu to zakodowany przekaz, złożony z elementów zachowania telewizyjnego, połączonych z sobą zgodnie z konwencjonalną praktyką. Jest to kod szeroki i ograniczony zarazem, a żródłem przekazu jest doświadczenie kulturowe publiczności.

3. PUBLICZNOŚĆ jest postrzegana jako źródło przekazu- przekazy są rozpowszechniane przez instytucje,w instytucjach siedzą ludzi ze społeczeństwa któremu przekazują przekaz, pomiędzy uczuciami i myślami publiczności a zakodowanymi strukturami przekazywania komunikatów i strukturami instytucji przekazującymi je istnieje pewien ukryty związek. Wszystkie te instytucje są powiązane i wzajemnie się determinują.

KOD O WĄSKIM SPEKTRUM ODZIAŁYWANIA- wymierzony jest w szczególny rodzaj publiczności, definiowanej ze wzg na kody których używa.np. Aria operowa.

Mają wiele cech wspólnych z kodami rozwiniętymi:

13. przeznaczone dla określonej, wąskiej publiczności, zazwyczaj jest to publiczność która przyswoiła sobie te kody w trakcie nauki,

14. różne są od kodów ograniczonych bo: nie opierają się one na wspólnym doświadczeniu społecznym, lecz na wspólnym doświadczeniu edukacyjnym i intelektualnym.

15. Publiczność ma na celu wzbogacić swoją wiedzę bo usłyszeniu tych kodów

16. mogą być określane jako elitarne lub dzielące różne klasy na te, które potrafią i te które nie potrafią ich odczytywać

KODY A POWSZECHNOŚĆ

Wszystkie kody polegają na powszechności, czyli na umowie zawartej pomiędzy ich użytkownikami. Umowa ta związana jest z pewnymi szczegółami dotyczącymi kodu- to jakie zawierają one elementy;zasady zgodnie z którymi dokonuje się wybór i łączenie się tych elementów; znaczenia otwarte dla odbiorcy; sprawowane przez nie funkcja komunikatywna i społeczna.

Można wymienić trzy zasadnicze sposoby osiągania takiego porozumienia: przez konwencję i jej użycie, przez zawarcie formalnej umowy i przez podpowiedzi zawarte w tekście.

KONWENCJA I JEJ UŻYCIE

Są to niespisane i nie ustanowione oczekiwania,pochodzące z doświadczenia wspólnego dla członków danego społeczeństwa.

Konwencja wywołuje oczekiwania że ludzie np. będą się ubierać, zachowywać itd. według jakiś norm. Konwencja opiera się na redundancji- upraszcza dekodowanie, wyraża przynależność do danej kultury, efektem jej działania jest także konformizm.

Aberracyjne dekodowanie pojawia się wtedy, gdy do kodowania i dekodowania tego samego komunikatu używa się tych samych kodów!Kodowanie to nie przewiduje że ludzie należą do różnych kultur i że różnie odczytują te same kody.

KODY ARBITRALNE (LOGICZNE)

Są to kody o ustalonych i uzgodnionych związkach pomiędzy elementami znaczonymi i znaczącymi. Są też kodami symbolicznymi, dennotatywnymi, statycznymi i bezosobowymi.

np. są to kody stosowane w matematyce, reguły rozwiązywania działań itd., kodeks drogowy, światła kierujące ruchem itd.

Kody arbitralne są kodami zamkniętymi : utrzymują znaczenie w samym tekście i nieoczekują negocjacji nad znaczeniem tego kodu, wymagają tylko nauki tego kodu

Kody konwencjonalne: są kodami otwartymi i osobę odczytującą skłaniają do aktywnej współpracy w procesie negocjacyjnym, ekstremalne typy kodów konwencjonalnych można nazwać estetycznymi, mogą zostać odczytane tylko dzięki podpowiedzią w danym tekście.

Kody estetyczne: są zróżnicowane i często się zmieniają, silny wpływ kontekstu kulturowego w jakim się znajdują, są ekspresywne, obejmują sferę wewnętrznego subiektywnego świata.

Umowa między użytkownikami kodów estetycznych zawarta jest na bazie ich wspólnego doświadczenia kulturowego. Np. Sztuka masowa i ludowa używa konwencjonalnych kodów estetycznych. Ale kody estetyczne mogą tez łamać konwencje, nie tylko im hołdować, chodzi tu np. o sztukę innowacyjną artysta taki łamie kody i ma nadzieje że publiczność pozna jego nowe kody i się ich nauczy. Wszystko to co jest wspólne między artystą a publicznością to jest jego dzieło.

KONWENCJONALIZACJA

Jest to powszechny proces kulturowy, dzięki któremu innowacje, nie skonwencjonalizowane kody zostają stopniowo przyswojone przez większą część społeczeństwa i w ten sposób stają się kodami konwencjonalnymi.

Kody i konwencje tworzą zbiór doświadczeń, którego centrum jest wspólne wszystkim kulturą. Przez wspólne kody można odczuwać przynależność do danej kultury. Przez użycie kodów znajdujemy w tej kulturze miejsce i podtrzymujemy jej żywotność.

---